Âşıq Mirze Mehemmed Katip Garabaği
(Şuşa, 1833 - Şuşa, 1888)
19. yüzyıl âşıklarındandır. 1833 yılında Şuşa
şehrinde dünyaya gelmiş, 1888 yılında aynı yerde
vefat etmiştir. Halk şiirinin çeşitli şekillerinde söy-
leyen Kâtip'in elimizde çok az sayıda şiiri vardır.
Bu şiirlerini de umumiyetle koşma nazım şekli ile
söylemiştir.
a) Qoşmalar
GÖZLERİN
Xumar xumar1 her terefe baxanda,
Bais olu nahaq qane2 gözlerin.
Qemze-yi bedmeste3 aşiq olmuşam,
Rexne4 sah din-imane gözlerin.
Ruxsarinde5 olan nöqteyi halın6,
Bir nöqtedir, onsuz olmaz camalın,
Ne xeta eyledi, xeta maralın7,
Saldı bele bi-yabane8 gözlerin.
Yarımadım yarımdan, yoldaşımdan,
Qerqe verrem9 seni bu göz yaşımdan,
Ezel aldı eqli huşu10 başımdan,
İndi qesd eleyib cane gözlerin.
Katib'in ehvalı yasa dönübdür,
Kirpiklerin bir almasa dönübdür,
Qaşın, gözün iltimasa11 dönübdür,
Rehm elemez12 natevana13 gözlerin.
1. baygın, süzgün bakışlı 2. kana, 3. sarhoşluğu kötü
olan, fena sarhoş 4. zarar, ziyan, bozukluk 5. yanağında,
yüzünde, çehrende 6. yuvarlak benin 7. dişi geyiğin,
ceylanın 8. yeşillik yere, ormana 9. gark ederim, boğarım
10. aklı, fikri 11. kayırma, kayırıcı 12. acımaz
13. zayıfa, güçsüze
Sevgilisinin vefasızlığını, kendine bir türlü gel-
meyişini "Olsun" redifli koşmasında başarılı bir bi-
çimde vermiştir.
Edebî sanatları ve kelimeleri ustalıkla kul-
lanabilmiştir.
Kaynak:
Sazım Sözüm, Bakı 1978, 55-56.
OLSUN
Sevdiyim yar, menden üz döndermisen,
Ne demişem qelbin mükedder1 olsun.
Şö'le-yi axımdan2 eşq-i sirabın3,
Oda yansın, mene beraber olsun.
Gece gündüz senden fikrim, xeyalım/
Ne ola bir men de senden kam4 alım,
İnsafın yox, mürverin yox, a zalim,
Sebr elemez mende ne qeder olsun?
Aşiq deyil camalını duymayan,
Neden doyar didarından5 doymayan,
Sevdiyim, qapına meni qoymayan,
Görüm menim kimi derbeder olsun.
Qurban olum diline, dodağina,
Baş eyerem qaşlarının tağına6,
Hansı gece baxsam ter buxağına7,
İstemerem o gece seher olsun.
Katib'em uymuşam bir bi-vefaye,
Ömrümü vermişem bad-i faneyes,
Gören bu dünyada men bi-nevaye9,
Kim qarğadıın yarın sitemkar olsun.
1.kederli, üzüntülü, tasalı 2.âhımın alevinden
3. yeni aşkın 4. istek, emel, arzu
5. görünüşünden, çehrenden 6. eğrisine, kavisine,
kıvrımına 7. insanın çenesi ile boğazı arasındaki kışıma
8. yokluk rüzgârına 9. zavallıya, fakire 10. beddua etti,
lanetledi