Miskin Ali

(Gazah, 1881- ? )

1881 yılında Gazah bölgesinde doğmuştur.
Ali, çobanlık, dülgerlik gibi mesleklerle uğ-
raşmıştır. Aşık şiiriyle küçük yaşta ilgilenmeye
başlamış ve pekçok türde şiirler söylemiştir.
Miskin Ali, âşık şiirinin dışında halk hikâyesi
de anlatabilmektedir. Ayrıca saz havalarını da
çalıp söyleyebilen Miskin Ali, halk şiirinin geraylı,
koşma ve atışma sekilerinde çok başarılı olmuştur.
Âşık şiirinin klasik konularmı işleyen Ali, sev-
giüyi anlatışında çok başarılıdır.
Kaynaklar:
Azerbaycan Aşıqlan ve El Şairleri n, Bab 1984,202-216.
Himmet Elizade, Azerbaycan Aşıqlan II, Bakı 1930,254-255.

a) Gerayhlar Alışıram baxt üstüme,

Gel acıqlanma5 üstüme,
Yağı6 cellad tek qasdime,
ALMA AMAN Qezeblenib dolma aman.

Pünhan pünhan1 baxan gözel, Görmedim qaşm tehrini?,

Ağıl başdan alma aman, Dağıtma könlüm şehrini,
Canım oda yaxan gözel, Çekib eğyarın8 qehrini,
Meni derde salma, aman. Derin fikre dalma aman.

Qurbanam qelem qaşma, Kim sevmez, sen kimi yarı,

Sirrini ver sirdaşma, Olmayasan bir gün ayrı,
Dağlanmış sinem başına, Cjedir bilmez xardan^ ayrı,
Müjganını2 çalma aman. Qonçe gülüm solma aman.

Xub3 saxla namus, arını, Birce1 o kelme danış söyle,

İsterem e'tibarmı, Kamanın bağrıma teyle11,
Atıb vefalı yarını, Geyin sallan Miskin ile,
Seyraqıbı4 bulma aman. Zarafatdan qalma aman.

1. gizli gizli 2. kirpiğini 3. güzel 4. köpek rakibi, kötü insanı 5. öfkelenme, kızma, hiddetlenme 6. düşman
7. tarzını, usul, şeklini S. yabancının, gayrının 9. dikenden 10. bir kere, bir kez, bir defa, yalnızca 11. deş, yarala, neşterle
b) Qoşmalar
DANIŞAX SENLE
Al, elvan1 geyinib duran qara göz,
Gel, gel, gözel, deyib damşax senle,
Oxunu sineme vuran qara göz,
Gel gel, gözel, deyib danışax senle.
Bağda ceh ceh2 vuran şeyda3 bülbülem,
Elinde tutduğun süsen sünbülem,
Qıyma hesretinden men yazıq ölem,
Gel, gel, gözel, deyib danışax senle.
Yolunda çekmişem men xeyli cefa,
Ancaq sürmenıişem bir zevq ü sefa,
Unutma ilqarı4, dur gel insafa,
Gel, gel, gözel, deyib damşax senle.
Tükenibdir sebrim sel kimi daşır,
Açıb qollarını boynumdan aşır,
Camaim görende ağılım çaşır5
Gel, gel, gözel, deyib danşax senle.
O cellad gözlerin Miskin'e yağı6,
Menden esirgeme qaymax dodağı,
Qızıl gül mövsümü, yaz, sabah, çağı,
Gel, gel, gözel, deyib danışax senle.
1. renkli, çeşitli 2. ötme, cik cik Ötme 3. aşktan aklını
kaybetmiş, divane, düşkün, deli 4. verilmiş söz
5. şaşar 6. düşman
GÖZEL
Deyirem vesfini, incime menden,
Gözlerin benzeyir ceyrana1, gözel.
Halını bilirem, qorxuram senden,
Şikayet eylerem divana, gözel.
Men seni sevirem, ay terlan2 xanim,
İzin ver, oduna3 alışıb yanım, İncime
sözümden, sen menim canım,
Dolanını başına pervane4, gözel.
Cemalin5 benzetdim göydeki aya,
Göründü gözüme bir ağca maya6,
Zülfünden üstüme heç düşmür saya7,
Dalınca8 gezirem her yana, gözel.
Can isterem bu meydanda durmuşam,
Qem oxunu men sineme vurmuşam,
Çerx altında çox gözeller görmüşem,
Gelmeyibdir tayın9 cahana, gözel.
Miskin bir kimyesem qelbi şikeste10,
Heç gözel görmedim men sene hevesde,
Ne ola çıxasan menimle geşte11,
Te'rifin eylerem salyana12, gözel.
1. ceylana, geyiğe 2. doğan, şahin 3. ateşine 4. ışık
etrafında dolaşan küçük kelebek 5. güzelliğini,
yüzünü 6. dişi deve 7. gölge 8. arkansıra,
arkandan 9. eşin, benzerin 10. kırık 11. gezmeye,
dolaşmaya 12. salınışına
DÜŞDÜ
Ey arifler, gelin size söyleyim,
İstekli dost, bizden aralı1 düşdü.
Aylar xestesiyem, iller xestesi,
Sinem bayqu2 kimi, yaralı düşdü.
Üç ay, bizim dağlar qar idi,
Yazıq, miskin kÖnlüm çoh qubar3 idi,
Dostun bağı, meyve ve bar4 idi,
Bu il, bizim dağlar goralı düşdü.
Eybi5 yoxdu, kirpiğinde, qaşmda,
Besleyirdi sinesinde, döşünde,
Aqşam sabah, çeşmelerin başında,
Yadıma6 dağların maralı düşdü.
1. aralıklı, uzak, ayrı 2. baykuş 3. toz 4. meyve
5. ayıbı 6. hatırıma, aklıma
GÜNDÜZ
Bir bi-vefa1 yarın pervanesiyem,
Dolannam sarama2 gece ve gündüz.
Bele gözellerin divanesiyem.
Zülfleri çin be çin3, qedd4 ü dalı5 düz.
Müjgan6 oxun bize san atanda,
Aşığa naz edib, qamze satanda,
Uzun geceleri yalqız7 yatanda,
Yanıb hicranına8 qovruluruq biz.
Sizıldar bedenim ayaqdan başa,
Sen hara9, men hara, deyirdin haşa,
Yalvardım, yapışdım o qelbi daşa,
Ne yaxşı, ne yaman10 demedi bir söz.
Me'şuq isen aşiqinden usanma, Miskin Eli:
Sen de menim kimi ateşe yanma, O ne ağıldır ki, çaşır,
Uzülürem daldalarda11 dayanma, Görende gözün qamaşır,
Solar benevşeler12, saralar nergiz. Bağlı gezmek ne yaraşır,
Niye yaxa düymelesin.
Gözellikde seni terlan13 sanıram,
Gündüz alışıram14, gece yanıram, Aşiq Hüseyin:
Miskin'em canımdan men usamram, Te'rif edir el, obalar,
Saatim il keçir, cananım, sensiz. Düşer üste çox davalar,
Esir külekli7 havalar,
Qoy yaxasm düymelesin.
1. vefasız 2. mumuna 3. kıvran kıvrım 4. boy bos
5. sırt, arka 6. kirpik 7. yalnız 8. ayrılığına Miskin Eli:
9. nere 10. pis, kötü 11. birşeyin arkasını çekmek,
gizlenmek 12. menekşeler 13. doğan, şahın Gözellerin sayı8 çoxdur,
14. yanıyorum, tutuşuyorum Nar memeler ucu oxdur,
Sende ki, heç uruh9 yoxdur,
Niye yaxa düymelesin?
c) Deyişme
Aşıq Hüseyin:
Düymesini düzüb yana,
Bağrımı dönderdi qana,
AŞIQ HÜSEYİN İLE MİSKİN ELİ Qesd eleyir şirin cana,
DEYİŞMESİ Qoy yaxasm düymelesin.

Miskin Eli:
Aşıq Hüseyin: Gel danışma bele heder,
Gözellerde vardır qayda1, Üreyimde olar keder,
Qoy yaxasm düymelesin, Bu gözellik durmaz geder,
Neler gördüm mina2 boyda, Niye yaxa düymelesin?
Qoy yaxasm düymelesin.
Aşıq Hüseyin:
Miskin Eli: Bağçalarda biten bir gül,
Canında ateşi çoxdu, Bağında oxuyur bülbül,
Niye yaxa düymelesin? Ala gözlü, saçı sünbül,
Ona ki, bir qorxu yoxdu, Qoy yaxasm düymelesin.
Niye yaxa düymelesin?
Miskin Eli:
Aşıq Hüseyin: Özünü çekibsen dağa,
Gözellikde misil yoxdu, Düşübsen dostdan İrağa111,
Qaş oynatdı, oğrun3 baxdı, GÖzelliye yox qadağan,
Aşığı yandırdı, yaxdı, Niye yaxa düymelesin?
Qoy yaxasm düymelesin.
Aşıq Hüseyin:
Miskin Eli: Benevşeler13 boynun eyer,
Sözün ağır gelir bize, Hüseyin de gözeli öyer,
Düele4 çıxaram düze5, Bed-nezerin14 gözü deyer,
Soyuq demir qara, buza, Qoy yaxası düymelesin.
Niye yaxa düymelesin?
Miskin Eli:
Aşıq Hüseyin: Miskin de çeker davalar,
Gözelliyi hedden aşır, Yığılar eller, obalar,
Dinende dilim dolaşır, Qoysan göre bi-navalar15,
Gözüm görür, ağlım çaşır6, Niye yaxa düymelsin?
Qoy yaxasm düymelesin.
1. adet, huy 2. sürahi 3. gizli 4. ülke 5. düz olan,
düzlük, ovahk 6. şaşar 7. rüzgârlı 8. seçkini
9. ruh 10. uzağa 11. yasak 12. menekşeler 13. kötü