You are on page 1of 129

Said ABDELLI

(Imani ANNAG)
Tidwirin
Ammud isefra
Asqamu Unnig n Timmuza
2009
Tidwirin
6
TAZWART
SAID ABDELLI :
Son apparition dans les mdias
Les premires prsentations du pote dans la presse sont
dues ses multiple activits, savoir : membre du jury lors des
concours de posie, animateur de plusieurs galas Alger
notamment celui de Cherif Kheddam en 1992 et celui de
Matoub Lounes, la salle Atlas en 1993 et de multiples
passages sur les ondes de la chane II. Et cest suite toutes ses
apparitions sur la scne publique que plusieurs journaux lui
ont consacr des pages pour le faire dcouvrir au public.
Quant la premire notice sur le pote Abdelli Said, elle a t
faite par Y. Nacib (1993) Lanthologie de la posie kabyle.
Puis une autre publication de ses pomes est apparue dans la
revue Awal N15 en 1997.
Son enfance
Sad est n 1949 Tawrit Amrouche commune de Tifra,
Dara de SidiAiche. Il a pass son enfance Tawrirt jusquau
1957. Pendant la rvolution 19541962, avec la politique
franaise de dplacement et de regroupement de la population,
le village a t bombard, son pre tomb au champ
dhonneur, sa famille se rfugia alors au village de Tifra puis
Tinebdar, chez son oncle maternel. Cest Tinebdar, 1963
1964, quil a frquent pour une courte dure lcole primaire
dite cole de ramassage du fait quon constituait des classes
htroclites avec des lves de tout ge. Aprs lindpendance,
ne pouvant vivre au village et avec laide dun proche, la
famille se dplaca Alger o elle vit jusqu ce jour.
Tidwirin
7
Ses proccupations
Amoureux de la Kabylie, il ne peut sen loigner pour
une longue priode. En effet, il effectue des va et vient sans
cesse entre Alger et Tawrirt ou il aime se ressourcer et
amenuiser un peu sa nostalgie. Actuellement, en retraite, aprs
avoir exerc comme agent du bureau O.P.U (Office des
Publications Universitaires) Alger, il consacre son plus grand
temps libre la composition, recherche la jeunesse. A cette
jeunesse, il rend un hommage pour son sacrifice et son
courage, pendant le printemps noir de la Kabylie, dans un
long pome dont le refrain est :
Tarwa n yimesdurar Les jeunes montagnards
I dan leruc Fils dignes des rouchs
S yifassen d ilmawen Avec des mains nues
Ttqabalen akaruc Affrontent les balles
Il croit fermement que sil y a quelque chose dutile
faire, cest uniquement destination de cette jeunesse quil faut
protger de lintgrisme rampant et de loisivet. Il se donne
alors corps et me pour elle. Pour les uns, ce sont des
encouragements dans le cadre de la posie ou de la musique,
pour les autres cest un encadrement sportif car, en dpit de ses
58 ans, il fait toujours partie de lquipe de football du village.
En effet, chaque t, il est impatiemment attendu pour mettre
sa touche dambiance au village natal et ses environnants. Par
dessus tout il aime tre prsent et actif partout o quelque
chose se fait pour la culture amazighe.
Son entre dans larne potique
On ne peut parler de Sad Abdelli sans se rfrer, en
mme temps, sa famille. Dabord sa grandmre Faiza
Amrouche et son frre cadet qui a commenc prcocement la
composition. Son initiation la rime la doit, ds son enfance,
sa grandmre paternelle Faiza. Mais Sad a laiss cogiter cette
muse pendant des annes. Il attendait, il rflchissait, il
Tidwirin
8
observait et se posait moult questions : peutil se mesurer
tous les tnors de lpoque quil frquentait Alger ? Estce que
tout na pas t dit ? Comment pouvaitil poser sa propre
pierre dans cet difice gigantesque de la posie kabyle ? Autant
de questions ressasses qui, au dpart, lavaient sclros
chaque fois quil tente de composer, dautant plus quil ne
pouvait se laisser emporter par les thmes battu et rebattus et
autres clichs relatifs lamour, lmigration, etc.
Il faudra attendre lanne 1979, date laquelle les
prmisses de la revendication Amazighe se font sentir de
manire plus au moins manifeste, dans tous les milieux
artistiques et universitaires, pour que la pote brise sa coquille
et surmonte tous ses doutes qui lont jusqu' l inhib. Il fait
alors son entre sur le terrain de la posie. Sa grande
impulsion, il la doit surtout sa jalousie pour sa culture et
son identit qui sestompent de plus en plus. Cette crainte pour
son identit sagrandit dautant plus que, vivant Alger, il y
constate, aussi bien quen Kabylie mme, que tant de Kabyles
dantan nont plus aucune existence effective. Il lui arrive
mme de sadonner des calculs arithmtiques trs simples :
combien de mots archaques connus et usits disparaissent en
un laps de temps trs court et se font supplanter par des
emprunts ? Combien de familles kabyles ont compltement
perdu tout attache avec leur origine et ntant reli par aucun
fibre leur culture, tant que le phnomne de lacculturation
se rpand une vitesse vertigineuse ? Combien de mariage sont
lorigine de la perte du terrain de la langue kabyle ? Autant
dindices qui montrent comment la culture et lidentit se
meurent. Le pomecl dans lequel il traite de ce phnomne
est celui de Taqbaylit, thme qui constitue son souci majeur et
quon retrouve en filigrane dans ses compositions. Et cest aussi
pour cette raison quil passe de longs moments avec des
personnes ges et monolingues pour glaner un lexique, des
proverbes, etc., encore enfouis dans leurs mmoires, leffet de
quoi il prte loreille attentivement aux vieillards. Voil
galement la raison pour laquelle la plupart des journalistes
qui lont interview lont prsent comme un pote chercheur.
Tidwirin
9
Ses compositions
Ces compositions consistent en de longs pomes font
gnralement le tour du thme choisi. Sa posie se caractrise
aussi par une recherche pointue des archasmes et de tous les
mots qui, ses yeux, risquent de tomber jamais dans loubli.
Depuis quil a commenc composer, Sad na cess de le faire.
Mais comme le pote ne court pas aprs la gloire, ses premires
compositions ntaient connues que dun cercle restreint de
proches et damis. Toutefois, cet tat na pas entam sa
motivation. Qui peut mettre un frein la muse tant que le
pote a gros sur le cur, touch par ce quil voit disparatre de
jour en jour ? Contre tous ces virus culturels pour sen
immuniser il porte un burnous quil met toujours et dont il se
sert comme un rempart : un symbole multiples fonctions qui
lui fait prendre le pseudonyme Bu ubernus.
Mise en chanson de sa posie
En 1985, il rencontre Alger Timlilit, un groupe de
jeunes musiciens pour lequel il composera des pomes,
convaincu que le vent a tourn et que le moment tait venu de
faire connatre son art potique et de transmettre ainsi son
message. Malheureusement le groupe ne rsiste pas longtemps,
et disparat aprs avoir organis quelques galas et avoir
enregistr un album. Pour Said Abdelli, cest le premier espoir
mais aussi la premire dception. En 1987 il rencontre un
jeune chanteur de Boghni, Sehnoun Ali, dont le style musical
sied bien au Verbe du pote, ils constituent alors un duo de
deux talents qui a donn naissance un album, dabord connu
la chane II puis commercialise. Apres cette union, il a
compos pour le groupe Imual. Actuellement, Alger, avec
dautres artistes, ils essaient de donner une assise solide un
groupe constitu de deux jeunes. Ce groupe sest donn comme
nom GAM, nom est compos des initiales des membres du
groupe, savoir : G de Gareche Lounis compositeur, A de
Abdelli Said pote enfin M de Mokhdani Farid et Fateh, deux
frres interprtes.
Tidwirin
10
Said le Potothrapeute
Enfin, Said Abdelli, tout dvou quil est pour la posie,
dcouvre celleci une autre vertu, il sagit bel et bien dune
fonction thrapeutique, conue par lui comme potothrapie.
Car ditil : Un pote peut servir de rempart et darme contre
tout oppression, de thrapie contre langoisse et le dsespoir.
Enfin, on ne peut terminer sans rappeler les trois pamphlets
quil rappelle chaque occasion et dclamer ses pomes :
Le premier, quil utilise comme introduction en guise de
prsentation :
Seg Ukfadu i due aar
Kkid seg Tewrirt emruc
Amezruyiw yesa azal
Yessen kra degs Si miruc
Ma here yecbe wawal
Yewzen, yemsel deg uqemmuc
Jai pris source de lAkfadou
De Tawrirt, sont mes racines
Mon histoire a sa valeur
Bien connue de Amirouche
Je dis et le Verbe, beau
Pes, sied aux lvres
Le second pour rendre hommage aux militants du
mouvement culturel :
Aas i trebjem degsen
Wid akken i ssexdamen alla
Zunit tessetam yissen
Teqqarem ur llin segne
Taggara tuzzemten
Teqqaremasen n tmurtnne
Tidwirin
11
Vous avez hargneusement troubls
Ceux qui lisent vie la pense
Vous les trouvez de vous indignes
Vous les avez chasss de votre clan
A la fin vous louez leur mrite et leur labeur
Et vous dites quils sont de cheznous
Zahir M.
TIMETTI
mi ksteqsan lebabik
anda ara trezfe assa
ma tesseta s tmurtik
wehhiyasen er lqebla
ne ma tendemme di rrayik
ayer i tlule di rera
Tidwirin
14
Ccix Muqran (1986)
lmuluk ad arben fellak
ay uzyin a ccix Muqran
aqla nunezak neknayak
rquyad kra n waman
aylanne merra d aylak
kkes kan lehlak
ma tumne jma liman
ccix yeddemd abuqal
yera fellas ddemyai
yernayas yiwen wawal
qul audu lfalaqi
ssmex yura deg wuffal
amuin yekker yettazzal
fiel bib fiel ddwawi
ma d tin yeban ad tezwe
ad tzur s wul taxelwit
ebrin yiss ad ierre
gar lmereb d tmeddit
audiwis iserre
Rebbi fellas iferre
azekka ad teddu d tislit
ccinnne d afeli
win tyeban yessen axxamis
fiel bib fiel ddwawi
tudertnne deg ifassenis
d acul aman n Rebbi
netta yettibbi
win yewwin tarzeft deg ifassenis
Tidwirin
15
Xuyled (111986)
mmektad yiwet tteswira
ugade a wenttidwefe
wala elqe di tesga
aan di lebden yessa
ssumte irebbi n yemma
degs alleniw ara tennedle
xuyled asmi akken i dlule
ur ad ie
burkeniyid tezi n lemer
s ubecki abar yeffe
lqaa tessa
a kyeg Rebbi d anemar
eddan lewam meiye
kra ur tssine
gmid ad yecbe wexxam
mmuten akk widen emmle
di tmeqbert edre
mi senyerra ugelzimlam
grid imaniw selwie
amek ara xedme
a baba mmik yennedam
eddan wagguren d lesnin
nettu ass uzin
zewe ad yecbe wexxam
yemma tettu tiqucin
fukent tfawtin
til ad tefre s dderyas
tesrefd tablat yuddin
terratid er din
lezen win yellan d aylaw
Tidwirin
16
xuyled yiwen wass di tesga
yemma mi tenna
ruet xebbret lebabis
mmi dayen ad yemmet assa
tewwed ssaa
ad ifak abak wulis
fellas dayen lze tura
imi akka i yura
anef ad ggujlen warrawis
lebab mi djban s amnar
rrid s lexbar
ufand mazal degi rru
lemer yettali year
qqure am wesar
nnudme am wegrud di ddu
ay atma i wumi ddemmar
as faket aear
ruet heggitd llu
a wid ara yidyeslen
fut felli ma eme
igemmuten d irgazen
ur yelli d ayen i ksane
tudert akka i sttgezmen
zwareniyid ad zwire
Tidwirin
17
Teqqur tewint (051987)
teqqur tewint iseg dsessen
dayen a ttqqaren
lwad akka i wenijerred
ad ixib lqimnwen
ad tettwaecdem
imi aarnwen iedded
tera yidwen am yir ameksa
mi yewwe er lexla
yettu akken ad yefi lmalis
deg wemrij wessien i yeksa
iqeggel i rrea
lada yebed webridis
mi dyuki yekker er tuga
taa as terwa
yufatt dayen ieitt mmi
teram a teem lfakya
di tebirt umi ur tgim targa
qim a la ar yeww lexrif
am akken ad teww s tirga
ne s txatemt n lqedra
a terwet yerna a tifif
win ur ttnekriz di ccetwa
ur yessemsed tagersa
iheggi ikufan i if
tera yidwen am werein
yezgan ef taltin
i yiij yema yiferris
tudertis d tizemmarin
s ufella n taltin
ur iebber i tmedditis
asmi iru ur twefin
yessutur awin
tessnem merra tamaytis
Tidwirin
18
tamayt akka i ttidnemsel
tban tecba adfel
yal wa ifhemitt akken yeba
ur tena mmis n lael
winna d lefel
id am tament n tzizwa
tena win nehren s wenzel
yefka tamgert i ddel
aretas lemdawed d tuga
Tidwirin
19
Yir ccetla (051988)
zik leqqenken s yiwen
assa tenzam s ujemmal
a tiferi n tferinwen
ay axnac yeddem uemmal
tefsim am ideflawen
ne aar yea wakal
d li i d rrkiznwen
ne d taekkazt n wuffal
xxah xxah fellawen
a wid ur nesi iuran
laqulnwen d ilmawen
tettabaem am yian
kksend amkan garawen
nutni wissen wi tenilan
am iqerman sninken
wi dyusan ad yeien
am akken amenzu imenzak
am akken ur kdyei wara
yeayakd siwa lehlak
segs ur tellu ara
tegred wis sin er tferkak
iefas agelzim merra
mi stezzakne taermak
s ssmax izzlegak tira
wi dyusan ad akimel
a kyini zelme afusik
akken ad tenu seg uderal
i lmus efkd tamgertik
ef uyeffusis ur ttkel
d azelma i d ccahedik
ddemd tagertilt iwel
ma ulac ddnub i yirik
Tidwirin
20
netta yemid seg wakal
ma d ke wissen ansi dtemi
Rebbi fellas i yettkel
i sdyenna a tyini i wiyi
jeddis s wemam d amellal
ma d jeddik yebges lxi
ccetlas d ccetla n lelal
ccetlak d tafawet ucei
ammer yella cwi n leqel
ammer a nmeyyez d acuya
lewaya ef tidak fiel
Rebbi ixleqad yesedla
ma d win yexleq yedderel
i zeyyedastid deg walla
er tidak lemmer a teqqel
anwa akka a dikken nnigne
Tidwirin
21
Yir aar (1988)
a win ibeddlen aar
fellak amek ara teru
teddi s tealt deg uar
tbeddle axxam s utemmu
telsi talaba n lar
tzede tajwert ubandu
am tcei deg yeer
ne lecc n bururu
mi ksteqsan lebabik
anda ara trezfe assa
ma tesseta s tmurtik
wehhiyasen er lqebla
ne ma tendemme di rrayik
ayer i tlule di rera
aru lkkaf ef tuyatik
d taanimt tea twekka
a tuqqi i dakyersen
amek i ttezmumug wudemik
yiss edd yelem edd wissen
yual i laluc yisemik
mi ara tkecme garasen
at ubernus d atmatenik
s umacahu mi dneqen
ke tcuffu lenakik
tbeddle amgud s weriq
tebri deg ufus teri lar
yewwik umedda d acewwiq
si lmejra tued aar
si lissa teqqle er ddiq
targa tefkak i yeer
anwa ara tesu d arfiq
xerum ammer yerxes webar
Tidwirin
22
a tawait n twua
n win ur neri er lkanun
amek ara iqabel azekka
mi ara tidmmagren lehmum
ad yeqqel i medden d taa
ad yefk annuz i unezgum
mi stenni ez aekka
netta a kidyenher d aserdun
ma yekkad wejgu deg umagraman
isersif ad yewwet agejdur
ad mudden medden laman
wi mmuten ad yekker s lebxur
ad inin anwa i dyennan
zen a m imezran
Busada igezzem amzur
Tidwirin
23
A eq tawenza... (061994)
a eq tawenza ne anyir
akken i wenyehwa semmitas
fellawen ma yettixir
ef tuyatiw nekk ebbittt
ar ttemyif lmut axir
sletd ad awenmle tidet
ur qqaret yeffe uar
i webrid nesleb dayen
aqla a medden s leder
yeswa umayeg seg imeawen
wis ma d tasart ne d zzher
qqarettt kenwi nekk dayen
nella nezmumeg am wiyi
nea i medden ana
nessen i wazal nessen i yi
nefre lebab ferena
a dewessu ansi i dtekki
wi mdyemlan tawwurtnne
yeba wuliw ad dyini
i tgerjumt yeel wawal
er daxel yeqber dayenni
yesbur tebrek d axellal
as eznen medden d tirni
tiyitaw nekk tessewal
mi qemce allen ay abib
yiwen wemkan i ttwali
d taacurt ne d lid
d awezi ad dtkaki
d wa i d anyir ay abib
akka seg wasmi dcfi
Tidwirin
24
taqsiiw ur ad tebda
waqila akka ara ttfake
awal ur szmire ara
qqaretas a medden ttae
d wid zizen ef tasa
di yiwwas i tennelen
ay abib awal fiel
awal n ber i wumi
tiyita tei tedel
ritt as fiel nnhati
amek armi i kdyeqqim leqel
amek armi yebes imei
ay abib ur iyidssehdar
ur iyidsmektay ef imei
zdatwen mi ara nhedder
d leya i netteti
s axxam mi yiyefka wemnar
imir asd waliyi
ay abib ihi ad kini
di ddunit as sserwet
wid tesi ne wid si
laqubansen akk yiwet
ke teri nekkini ri
yiwen uekkaz iss nettwet
ihi ad ttnfak s wakka
ad ne tamsalt i babis
ddunita d timerka
qessiit tsuqqasis
yidk awal dayen berka
nessaweittid er leddis
Tidwirin
25
Taribtik (19061995)
ef welqim i i aylaw
i wid i yiyefka lal
cerrge lebur d tegnaw
tenza temiw bla azal
nerhen di ssuq i tiaw
deg nurar n lhemm neklal
bennu timura n medden
fere mi fe aurdi
ttu tamurtiw dayen
tazeggart degs temi
iseggasen tteddayen
mi ara ncab i dnettmekti
da taglimt yulitt did
ssiridett mi ara yawe
tcebbiett s wejdid
am zun akken ur nafe
nekk ula d ies ef wejlid
ula d win wis ma ad tafe
Mesyu sil vous plait yezga
as akken wis ma ad deddi
axeddimiw di terga
ef tuyat zzbel ad tebbi
imi d nekk i d ssebba
uhde a! ur tidnni
ur iyina ur iyinerzi
siwa tin ur dnettual
ri teramtt d tirni
fiel tugget n wawal
am nekk win umi tru temi
qbel ad yemmet ikcem akal
Tidwirin
26
ad dkecme wexxret akkin
yusad sid n yergazen
ad glu s tbalizin
rria d wayen nnien
ad inint tiratin
amaqwa n tin i tyuen
i tura mi ara duale
acu nekk ne aerrus
ula ma bi ad e
ifuk deg yimiw uennus
teggrayid tegi ad ttkecme
din ara mmte d amurus
Tidwirin
27
I tettru tizyaw cwi (21071993)
d ke kan i yiyesedlen
d medden ay iij ayer
tawwurt felli i nedlen
si temi armi d temer
lexyuiw xerben cudden
ttlawi tarwit s ber
teba ddunit d iricen
yal wa tewweit tunetit
wa d tazmert wa d ibiben
yal wa akken i syura deg yixefis
nekk aylaw mi sdsmaren
yeqqers er lqa wecwiris
ay iij i dicerqen
s tagut um amuriw
ur dteffe gar medden
dayen ur ttwalin udemiw
a win i tuzya iferqen
ekk timeqbert sers isemiw
ttidiren s usirem
medden nekk dayen yeffeiyi
win umi sellawet ileqqem
nekk seg uariw terkayi
wis ma d mmis n Adem
wissen ma kkid seg yebki
ayen tettru tizyaw cwi
nekk zeggiret i taa
yesru i yies taqei
yeqqel i wakal d tagersa
ayen i tru jmeit a ti
ssihel yess tauzi i uekka
Tidwirin
28
siwel a tarwit i medden
suter lafu tazwara
wid akken ara kemirefden
ef tuyat as d tamara
urem iniyasen ssefhemiten
zelget udemiw ef lqebla
Tidwirin
29
Tiyita i tea tewrirt (05111997)
tiyita i tea tewrirt
am Lezayer ne akter
teli terre si tgecrirt
ur cukke ara ad tekker
argaz i tesa tezwit
ur tettaf wa sdyerren ttar
yewwetitt maras s iuran
tidertis yeatt ccluc
amalah at zik a zzman
d lmersem n Si miruc
er nnger wid it tyefkan
imezwura d At emruc
wid it tyefkan i twait
tbur ctaqenas aman
ziknninsen d tanalit
ttgallan s jmaliman
xxah fellam a tawrirt
teggujle gar At etman
i idit lehdurnsen
fellam at wul yuli id
zize aas er ursen
ibedd win yeslan di ttewid
nutni d aylam kemm nsen
fre a tawrirt s At Sid
wid iezzan banam
fellasen fak asteqsi
teli lerma ssaramenam
ef uar ad thudde d tirni
i usedrem ssulin lekmam
leful dan At Qasi
wid i kemyefkan er keflas
kemmlen i tissi teclexd
Tidwirin
30
wwtenkem huddenam lsas
tarwamdegm tessakedd
fellam ur yettali wass
kemm i dyean At Mend
ttwalikem si lbed cuba
am akken irim inehqed
udemim yekmec dayen yettwa
leyubim wwen er ledd
ayen an wid dbedre
kemmlenasid Wat Xaled
awaliw qbel ad tfake
fehmet a wid ara sdyeslen
nekk d lxir i wenssarame
d tegmat i watmaten
ma d wid dyennan skaddbe
er lewqam cqerweten
Tidwirin
31
Tekrez tidet
anef i tidet ad tekrez
ma yemid lekdeb d mmis
deg irebis ara tterez
yids ara tkemmel ussanis
mi ttyeef isumatt ad ttiffe
ad yesfe s ijifaris
fellas tallit ma tgerrez
ad tidtaf s idisanis
tidet ur tzeddi ur tbeu
ur tettissin tuccerka
teddem lmaun d tgersa
ur tzelleg aref di tferka
tasirt umi yerre usegru
ad te iid i twekka
sletas initas d aurru
cabit lberj s aekka
tidet tual i lmendad
deg wawal yefra ssuqis
terra liqin s aeddad
s ddkir icebbeas udemis
tefra dayen ur ttettagad
as yemid lekdeb d mmis
yids dayen temahad
yal wa yeddem tunetis
yual mi eddan wussan
yeatt teggujel i beu
tagersa d yemis ran
seg ujeig yebdatt rekku
tellems attan tettrau
tasirt dayen antt wussan
tagrest tual d anebdu
s axxam rnand isewan
Tidwirin
32
Afus din alla wissen
serre i ufus ad yaru
yessuter alla yugiyas
amek akken i dddme imru
wissen d acu i d lmenas
seg wawal yeffed usefru
fellas qqle d aessas
asmi akken i tyeddem wau
i ri bnit bla lsas
am win yeddmen s tazzert
segs d acu ara dyawi
ne win yundin tasennart
lexyuines d ilegwi
tesref tebla ef temnart
ur dteif ur dtettawi
eraw teatt tazart
rri di dderb akufi
ay abujad am nekki
yesseyuyen izgaren
takerzak ur dtettawi
tewwi aref ef usawen
ageffur mi ara dyeli
ad kdyessali idemen
ad kidsebent lefraki
d tjerna n ifellaen
serre i ufus ad yaru
ur yeri anida i stedda
alla yugi ad yessefru
zunit yufatt d ssebba
tajwert yerna dawessu
ur yerbi ur ttyufa
taggara iesis deg utemmu
fsin leqyud i tlufa
Tidwirin
33
ur teddi d yemsewwqen
ur terbie taguni
anda sbran i yeqqen
ur yekkat ur yettrami
mi deddan s iselaqen
mudd afus ef wudem n Rebbi
i wammas cudd aseqwen
amagraman i tfidi
ur deu ur qqar amin
ur kkat ur ttuddu
amurik ad kidawin
deg uqelmun ara dyeddu
win akken ara kidawin
anez suddenas aqerru
i kyefnan d timedlin
wamma tudert d aurru
ur iedder wallaiw
ur kyettawan deg isefra
ur ttruu aqerruyiw
ur dyeggri degs wayra
ad lu d tudertiw
tura mi zelgent tira
ad rre abel s afusiw
wissen netta ma ad dyini kra
ayen umi sli yerayi
am taelt igezmen aru
tagelzimt afus degi
deg uar tekkat tetsuddu
ttewte raniyi
aniyi bla auddu
isem yidk yeccerkiyi
assa s tesart ad tnebdu
Tidwirin
34
muqle meyyze di ddunit
akken ad ttaru d asefru
nnias rue s talwit
ad ttidde d asaru
zi xue di teqbaylit
tuffalt nwitt d asegru
leqed tadurt er tcacit
i uqerruy sburre aylu
fe afus i uderal
immaliyid ansi ara kke
nered lmaun s wuffal
ri ccetwa ad kerze
ur ssine d senal
ur ri akal i kerze
azger ma yell s uxelxal
ne s wemttattal ara tqqne
steqsa widak yessnen
ufi yerkebiten lir
wissen amek akken i yidsellen
ad kemmle ne dayen a xir
rnantiyi er tid yumsen
lfea tual d ddkir
aea wi tyesersen
yels abernus d alemsir
gre afusiw s asegres
jebded yeddad usegru
rrit d asaay i tmess
yera yual d asafu
ssaayed tijujar yess
mi tensa rni azaglu
qqaretas a tiferiines
yura izelleg asefru
Tidwirin
35
asefrunni yellan d aqdim
tlafa fellas assa
rrit er terkent yeqqim
am akken ur yesi lmena
yual ixlefd si lqim
asmi akken i tthuzz znezla
imdanen yiwen ur yefhim
ttemyizwaren er trewla
asefru i di ttnafa
d netta i yidyessawlen
ad tkemmle ef ddunita
d widak yettmettaten
ur ad ibedd uea
gezmenattid d irisen
lewafen er ddu tua
d lbumbat i sendssawen
wissen amek ara ttkemmle
taluft tugar asefru
deg igenni ttmuqule
d wayen umi diberru
ef tudertiw zik i lze
mi ri dayen yeddemitt wau
ef lewafen i ugade
d aldun ara en d seksu
nnan jeddik tazwara
ur yerbi ur tyemmuger
yernad babak taggara
yeddem abecki isufer
tewwed nnubaw tura
yemmugeriyid yir ssfer
ugade mmi azekka
ad stibrik tudert akter
am win iebban s lmil
i cuba ddunita
Tidwirin
36
afus ma yekkes i uyazil
yettaa ccqayeq deg uea
akken yebu yiwen yektil
s tmehrazt ne s lgelba
a win umi yeqqers uzembil
kkesasd tafawet si tbarda
ddunit d ddunit kan
dayen nnien yebnatt walla
cubatt s aqerrum yerkan
aweuf degs yezde
ma nnand nekkad seg yebkan
ne d addem id jedditne
nekk ayen i yiyecqan
d talwit mi ara ttafe
ay irfiqeniw di tira
kenwi ad tfehmem timsal
yecce yimru di ttnafa
mi lli ttaru awal
usse mi thuzz lqaa
nwi dayen ur nettemlal
zienni ddunita
tebna ef wau rkiz d uffal
ualed abrid nnien
d alla i yidyessakin
ihedderiyid ef watmaten
wid akken ur ad ukin
bana am ibawen
an yedawen ttceffin
i nugad d tazzla idammen
deg wawal medden ad awin
aas i nera assa
nekreh ad dnadder ielli
snesla tegzem di ttnafa
tin akken i icudden imi
fenta tirga mxalfa
Tidwirin
37
lahed i nmudd ur snecfi
awal dan imenza
heddre i Mend yeslad Wakli
nemyuaf afus di lam
mi dneffe er tafat dayen
i ieddan ur nennecham
atmaten qqlen d idawen
akka i d ccetla n waleggam
tbeu win ttyettdeqqimen
yir tawriqt yura qessam
i nekni umi ttidferqen
nhedder nugi ad nefhem
nesserwet ebban wiyi
nezdemittid nqerrem
iinen nekni i usemmi
i yeran wissen ma nelem
yewweta qawsas d uzei
sel i emmik izeddem
nnant at zik wissen ma tecfi
abernus yiwen uqelmun
s icua yesdaray sin
lejdudik qublen leqrun
ijenwiyen d terasin
i gmak teazeas amdun
ay abujad ur nessin
ma zzman yerrak d aeggun
er kan lemwas d temqessin
Tidwirin
38
emmi la (21101996)
aha kan a emmi la
teid tarwa d iferra
nutni ad xedmen fellak
ke rennu ttawad zzwa
aeq lkaba ccrifa
tin umi dzzi yeffus
d wayen teddam i lefa
akken i wenggulle ar ixu
asmi drni ef nifa
ar d ulis ayen i tus
wamma ayen yenan ifa
am nettat di Lezzayer drus
aeq lbir n zemzem
aeq nniya yefan
ma skaddbe ad iyiileem
ar d tidet dayen kan
asmi drni ef iem
ar d aefrit it tyeblan
wamma akken tebu texdem
ur tttufam di Marikan
aeq lar n ira
aeq ttesbi deg ufus
ma skaddbe rnid kra
as qqaretas d amenus
asmi drni ef Xira
rruis ar d amurus
wamma ur ttixu wara
ur tttufam ula di Rrus
aeq Lquds zeddigen
d wadrar n arafa
ma skaddbe Rebbi ad iyiyegzem
yernuyi tiri n isufa
Tidwirin
39
ef lal n iderwicen
i drni ef alia
wamma anwa i ttikesben
lemmer ur txu di ea
ggulleawen s settin izeb
widak i ri ziknni
ma skaddbe Rebbi ad iyiyeqleb
ne as d ibki yerriyi
dawessu i tewwi Zineb
imani tettaayi
wamma zik tefa am ddheb
ne lfea n At Yanni
ma fki awal ssarme
dayenni tfehmem tura
ayen i zzwa ttawade
teram terrayi tmara
wamma ula d nekk kerfe
d tawwurt ant tsura
taneggarut i dxebe
ahat felli i tura
Tidwirin
40
A lullu (27071983)
tewwit tgerit deg yiferris
ual yedda deg wafriwen
zzintas nettat d yellis
cucfentas s isemmaen
lwihna tewwet allais
d ih ne d tasusmi i yessen
ula d awal ur yessin
ihayen anam a lalla
ebbiyas tiyelwatin
nettat d cnaq sufella
ad sdteku tiqulhatin
yiniyas di ladit yella
am uekkur areban
i yual tera yids
ttanfint ula d ian
yea d takurt uxunfes
rrantas isi d areqman
akk d tbarda d asegres
jbed seg umeu s addaynin
ad yekf llwi i tuqqna
fiel azduz d tekkzin
fiel taqlat d rima
yettxayald tiwkilin
tid akken i sdtebna lima
yettelliq di lenakis
ayen i sdnnat dayen kan
ader ad dyadder tamurtis
ne widak i sttidyean
di taddart yenfa yisemis
ierremitt ula deg waman
Tidwirin
41
iil di rrbe i yedder
a tuqqi n twaitis
erbek kan d abendayer
ssemuyas kan taglimtis
xah fellas di tmurt yenger
yemid mejjir deg wexxamis
a lullu gleb aqelmun
ilik d argaz yiwen wass
ur ttezzib i dierrun
wwetitt rreitt seg wammas
ne qqenitt er userdun
awitt erritt i yemmas
Tidwirin
42
Timcubbak (1992)
ur ttekki di temcubbak
fhemitt kan deg wallaik
ma trekbed amebak
mabruk ma d audiwik
ceyye tidet d azagu
tualiyid d tirain
win umi d ssi asaku
ineriyid timedlin
zzid tasirt s usegru
taggara erritt s addaynin
tella di tedyant n ugezzar
mmis n bu ikerciwen
tagmat yeba ad ttyessenger
yeggul ur yei yiwen
nekni akka zik tuddar
taraya am wakniwen
tea taa tin yuzan
ef tin ur ad yemmezlen
i ccuka ngezzem igeman
wid ara yettwaleqqmen
aeccad garane ad diban
deg ifergan i ttemayen
tisi i ttyenan d idammenis
at zik akka i dnnan
muqlet kan deg yiffis
yenta i gmas d asennan
win umi zeddig wawalis
anastid s wusran
Tidwirin
43
A lmut (2000)
a lmut sawemd ad tae
terxe terwit irehnen
ssuma ara dtefke
i tuzi cchud d lekfen
ad mili ad iyitadre
d arfiq i cchada n medden
win uur ara dtrezfe
ad tiwne deg imeawen
as lajeliw ur ad dyewwi
i tudert gezme layas
awid ad iyiihenni yi
winna rri d abib yal ass
temlel berriket i ttterri
tectaqe azmumeg i tumas
ad kemzzme ma ur dterzi
tarwit si zik cehhdeas
awiyi qbel ad mmte
mi dyewwe lajel uald
sin iberdan ara mmte
mi syeqqel i uesmar cced
d arfiq ad kemtsaafe
ur win umi teur ad nbedd
s aylaw ur kemttrafaqe
assen ad dlhu d umeed
a lmut stefu yiwwas
ad hennin medden d tirni
ad yebes waan d rras
as akka drus mai
i umuin kra weelas
neya yu da kemmi
i tmeqbert tawwurt leqas
yefa ugelzim si tuzi
Tidwirin
44
wissen ma ad tesu assim
ad tjerrbe ma drusikem
ad dtas lmut er rruim
ad thetter degm ad tjeqqem
ayen akk ixdem ufusim
assen ad myual i kemm
ddunit i Rebbi ad dteqqim
mi nfuk nekni zdeitt kemm
Tidwirin
45
A Rebbi areb ef rru (30031993)
a Rebbi areb ef rru
di lbabur n zzman nru
atta ddunit m leyub
atna wussan berriken
ur nednib ur newwi ddnub
acu n dawessu i yuen
ur nei awin n medden
ur netthuddu lewame
as nellu as nemmuben
nettqissi aquddimnne
yereq wass xerben wuan
nectaq ad nili labas
tiyersi i icudd zzman
tessefa ifadden d tumas
ay anin ay ajebbar
cebbea ussan berriken
selu amuin di sbiar
cafe wid yettumelken
necba tirect n uzemmur
di lu rantt iuraf
iciwi n ber yeur
nera deg yirij d akanaf
nemger s ufus ayeffus
yenta usennan i uzelma
aar yelsad aerrus
neat semmum d asemma
ay axellaq ixellqen
eggemasd i ugujil ussan
fak tajwert ef yeriben
fak ef txelqit ieblan
Tidwirin
46
Tamdint n tmara (1997/98)
tamdint n tmara
ideg yenza yiefiw
tudert s nnmara
yekkaw lmuxiw
dayenni tura
yener webridiw
fet tisura
rebet deg wemkaniw
nnan zik zeddiget
yettreqriq wudemis
ur tttif yiwet
gar tezyiwinis
tecbe mellulet
menen warrawis
afus iss tettwet
yemid deg uariw
s ier n ccetwa
i icuba wudemis
yejme tiregwa
yelta s rreksis
s lmil i tebba
yeqqers feris
d yir tabarda
i ddment tuyatis
d taylut n uear
qeran d uwermi
ungif d uemar
qqimenasd deg irebbi
fkantt er nnger
tru d tirni
wis ma ad tesu her
ne ma dayenni
Tidwirin
47
ad ttfake tura
ma txu kemmletas
wissen tafrara
ma ad dtali fellas
fellas i yura
izleg tawenzas
teefa d tamara
d fula n tumas
Tidwirin
48
Iserre rrexs (10102001)
ad yexde Rebbi aserwal
yettaafen ef yal ammas
ru a zzman yual wawal
er win ief txeddem yemmas
wwet ad tekker ay aderal
lbaz lqerb ireqas
yeddukel rrexs d trugza
ef lqai ad mxamen
tedda tecmat i cchada
tennad awal garasen
asennalus bu tfenza
yekkat deg wid i tyifen
qqaren lar ur ineq
wamma anwa ara dyeggrin
afeli yezza ifelleq
ur lmilal yezwar in
s ubelaluz d ueraq
s wayes kelent tulawin
a tawait n ddunit
ungif yatta yeznuzu
win yekkren yenna s taqbaylit
si Bgayet er TiziWezzu
tala tezzuzenit tdelit
igen s lebxur n usefru
iserre rrexs isewweq
yerkeb tabarda n walim
yegla s lar d amrafeq
er ssuq ad aen aglim
i lefel yekfa lmeneq
alamma rranas timedlin
Tidwirin
49
yual wawal i lerur
babis yerfed tasartis
itellem ilesis i lehdur
bu walla deg uebbuis
rrxas cuffenas aqendur
yettafitenid s idisis
Tidwirin
50
Asluffe (27012002)
anwa wa ifehmen lemtul
ma s teqbaylit aqla da
kksenas lhiba i wewtul
rrantt i mmis n tsedda
tarikt yellan n weyul
ef uudiw i tedda
yehder yesluffe weyul
yerra zzan d tabuda
yiwen yugaden awalis
s amkanis ur yettawe
ne yettkukru lexyalis
ad tier ula di lkae
yeqqelak ukerra d absis
nefhemik qbel ad dtneqe
d bu tarfa deg wawalis
i tekkate ad tttfehme
kkesas i uadik imru
res tagest ef wammas
mi an medden ke ttru
ssali lqermud qbel lsas
hedder i umeslub s usefru
i uderal tafat kkesas
qqaras wwi dawessu
bnantt wiyi qerseas
nadi lemtelik di targit
din ahat ad ttafe
ef tecatik simit
err imanik teuggne
ad kyini ma s teqbaylit
yekfa lmidad d lkae
ruas i tsedda s talwit
gar warrawis ad tttee
Tidwirin
51
ayen i dteslam d asxertem
di temda yerba yixefis
degwan yiwen ur ifehhem
d iuran ne d iferris
yeneq win akken i leem
bu tbarurt deg wallais
ma d ibki i d bunadem
nekk d yiwen seg warrawis
Tidwirin
52
Tamurtnne la dtessawal (1993)
et i wid yeban ccwal
nekni d lfer i neba
tamurtnne la dtessawal
teya di lehmum tura
yelsa abernus amellal
tezziyasd tegmat merra
yeffed ut seg idurar
yezen win ur nelli din
tamurtnne tetturar
tekkesas abel i wuzin
er lxir i nettemyezwar
negla s tirrugza d awin
terrad lfer s ulnne
amkan n ieblan akin
i tecbe tmurtnne
s yelmeyen d telmeyin
iswi yiwen ief nettna
tugdut d wezref n tlawin
ccetwa anebdu tezha
lay aas wazalis
seg ukeffadu er erer
amezruy yessen arrawis
amsebrid mi diedda
teat yettargu la Swis
Tidwirin
53
Yidwen yekfa lesabiw (23112002)
a wid akk yettu lmuxiw
ad wene ddunit awit
as temzalgem gar walleniw
tassaranwen d tissegnit
yidwen yekfa lesabiw
ay at nnif n twait
ad srre lqid i uariw
d tdukla d tarwa terremit
a widak yenwan Rebbi
tamezdutis di tkufit
urwen yeqqim deg irebbi
tesguuccemt di tfuli
di lesan ad weniebbi
ad kenyeer ineu di ddunit
d kenwi i yettibbi
ad wenyerr timess d akufit
a widak s afrag meqqren
i wefras ma ad dyesteqsi
lmexzen n tirrugzanwen
yegmad d akufit yefsi
tsettem di tbardanwen
i wendan d inisi
ad telemt d isennanen
teamt yead iisi
temafarem d ledari
aqecca ur stezmirem
tenwam tewwem s igenni
kenwi deg ugudi i tefrurxem
lemmer ur tettum ielli
d wid trekbem i keninehren
tenwam yeeriken utelli
yefsi wedfel s deg i tefem
Tidwirin
54
terram Rebbi d abla
am zun d acrik fellawen
temafaren d lgelba
rrabu ur stezmirem
yekkesawen agus d tlaba
tband tfidinwen
yeqqelawen ddheb d tabuda
yewwet ssix di luanwen
a win i ttyundin tesref
teefit yeffeas di temnart
zien d aerda i sdteef
d ayagi i sdtefka tesart
tkerrec degk teskunef
tacmat tsak di terert
takusmtik tewwa teknef
yeatt weslem di tsennart
ajririk ezzif meqqer
yugar taaza n twefin
i wudemik ttarra aear
mi ara tkecme er tudrin
xerum teffer isemik meqqar
ma faqen ner timedlin
tennue telbe lar
yugadik rrexs d win
Tidwirin
55
Afetasd babis tura
afetasd babis tura
i urektinni an waman
ad wende tisura
nekk ad rue di laman
siwletasd mi ara teel
qqarenas d lib ma tcekkel
i dnnan imezwura
tbeddlem amgud s weriq
ad kenyesed ad kenihenni
d ungif i terram d arfiq
ceetasd ad awenienni
qqarenas fer n iberriq
mi yufeg yemme deg igenni
iebber wungif yeftel
team di ni n tferinwen
netta di texmirt yewel
er urs ijebbediken
am usewen yellem yemttuttal
ad dyezzi i tmegranwen
am lmal yelan er zdat
yefer babis s uwehhi
yesra aeqqa n tazart
wehhi kan ad yefk lwi
azaglu i wenyerra ef tuyat
cfut ad dye ccwami
tefim tibkit s ubuqal
tuzzlem urs er tuga
tenwam ad ye aqlaqal
weyul s tukksa n tbarda
s ubelaluz d wuffal
teqqnemd abi i tkerza
Tidwirin
56
rrxas nzan s lela
win layen yenza s wulac
axunfes gar tberra
yettban d ddheb bu tmenac
erras agus i lima
ad dtezzi tuddar lerac
yella akka di lemtel
n umezruy n teqbaylit
anwa izellun d lefel
win yufraren di tqeit
i wawal tezi fiel
ad dnemmektit tameddit
Tidwirin
57
Zien argaz d idrimen (15091992)
zien argaz d idrimen
tirrugza d leqraya
as deg walla d ilmawen
d nutni i d imezwura
lemmer arend yilsawen
n wid txu tirrugza
yili ddan d iearen
s teqlat er rreba
yewer win yennumen lam
di tafat yewwetit butellis
iac yugi ad yennecham
yettu wi yeddmen taeytis
zikis iceet asemmam
assa s tcacit deg yidis
gar medden iferres deg wuglan
yerna aurdi i lgazis
win i direbba iciwi
tiimitis zik er rrif
di leyub i syettawi
iqcer asemma n lif
tura yerbe dayenni
deg wawal s uerbal i ssif
yenna i Rebbi xali
yettu tifidi s adif
argaz ur yelli di tezi
ne ma hrawit tuyatis
nnant at zik deg yinzi
anez i win yean si leqqis
yiwen ma d afenai
er berra yeswa yisemis
gar medden gmas ma yeli
din ara dtban tezmertis
TAGMAT
aeq imei i dyengin
win akken i mdyelin
i msefe s tmucwartiw
aeq ilmeyen yelin
ief rran timedlin
timdelt i dyeggran d amuriw
ar ttemyafe d tirain
ara yiidawin
ad mde d ilem amkaniw
Tidwirin
60
Ur beddle fellam (21051993)
ur beddle fellam
as ur nemsefham
ur wwi abrid wis sin
afarent degi wallen
nekk d udemim i dttmekti
zi tayri tecba s adfel
mi dyecreq yiij yefsi
tawenzaw tennad fiel
yessebedikem zzman felli
yekmec wudemiw dayen yennel
timessiw d ied teqqel
terri timedlin felli
d tacrit i myual wuliw
territ af yirij yera
tesseknafe deg leamiw
tessendageasen isufa
ma tzemre qerrebd lajeliw
sumeam di ddunitiw
ad fakent felli tlufa
mazal lexyalim uri
mazal asmekti n yiwwas
tettru tessumted uri
i tziri yefkaya wass
anwa i si d inigi
d tamucwart i dtei uri
mi ttru ufitt heddreas
uale i medden am lexyal
mi ara dttmekti udemim
yiwen mi ara dyessawal
d isemim i selle deg yisemiw
allen yifiyi uderal
Tidwirin
61
iesiw territ d uffal
d ssem i dtea tayriw
ad mdawin lexbar yiwwas
kemm ad tili s lenni
ad heddren medden fellas
anwa yemmuten assagi
taddart fellas ad tuwas
ad mdye lezen di lerras
ssebbas d kemmini
netta abridis dayen yener
iru rrekba ef tuyat
i zzwaim ur iedder
dayen ad thenni tmeqbert
kemm am yirig uear
i rrekba ad myergagi uar
ad tesbele tasennart
aeq imei i dyengin
win akken i mdyelin
i msefe s tmucwartiw
aeq ilmeyen yelin
ief rran timedlin
timdelt i dyeggran d amuriw
ar ttemyafe d tirain
ara yiidawin
ad mde d ilem amkaniw
Tidwirin
62
Tudert d tegmat
teswi kan din taqbat
i wiyi akken ad swen
mi ara theddre ef tegmat
ader tesa isennanen
udemis icuba tadwat
mi dtenel d ayen nnien
tagmat tesa isennanen
wid ur teri di temi
fellas medden ma hedren
tesselayd imei
ma tereqak erd imaren
ad kidawben s nnhati
win yeban tagmat ad ttyerez
yeddem tamas deg uzaglu
i wawalis imeyyez
d wayen iss ara dyeglu
azei ma yettwakmez
babis d aan i dirennu
d gmak ne d wayenin
d wa ne d nekkini
ur dilul yiwen deg waddaynin
waye iluld deg igenni
win yellan ef gmas d anin
ur sijebbed taduli
ddunit d tardast ma kter
ad tzid s yimi n wuccen
tettqissiyad tezi n lemer
s waggur ne s iseggasen
yal wa yiwwas ad yenher
s ifassenines d ilmawen
Tidwirin
63
awal d nekk i yena
yena win akken i sdyeslan
ur qqar slit di ccna
slit ur win yessefran
babis mi akken i tidyenna
yefka lehna yeddem urfan
TAYEMMAT
aha kan a mmi ber
qrib ad ke lissa
ma zgiakd aqli s amnar
ne awiyi er lame
er leyubiw ffer
wissen degk ma ad dicafe
Tidwirin
66
A yemma fuyi (mars1991)
ttxilm a yemma fuyi
ma d kemmini i yiyedan
felli tekes dayenni
ggraniyid yir ussan
ur i ayla n medden
ur i lwaldiniw
ayer d tawriqt berriken
ideg ufi yura yisemiw
ur lli ur ttili
ur suyle di ddunita
ggrid di medden ttwali
sruuye di tsuta
am zun hudde lewame
nekk ula d tazmert xue
anezgum degi yettaba
di yir tudert i ele
ef usennan i bdi tikli
yentayi kksetid s gmas
talwit ef tizyaw d tirni
nekk mi bni yerdemef lsas
a mmi nekk ur akdi
sma i ettbe fellak
aqli er Rebbi ttenni
ad stafe i ddunit leslak
Tidwirin
67
Ayenni dayenni (022001)
ayenni dayenni
i tgezme yidi awal
tayrinni n ziknni
dayen tru ur dtettual
awalim igzemiyi
asmi akken yella d uzzal
lexyalim yezga yidi
ama d i ama d azal
Ref.
zien tkellxe felli
teid tasaw tennehzal
seg wulim tekkseiyi
teqqde uliw ur yuklal
ayer teserqe lehdur
i win zeddigen ur yumis
ayer ttei di lerur
yettkukru tizyiwinis
ayer terri timedlin
ef wawalim zeddigen
ulim yellan zik d anin
territ seg wid berriken
ad myual lemri ef sin
din udemiw degs ad yezde
as tesxedme tiwkilin
gar wallenim ur ttixxire
ayer aar iss dteli
er deffir yerra tikli
mazal tabrat i dturi
tesbezgettid s imei
ayer tessade tayriw
Tidwirin
68
asmi akken i tettru fellas
tessumted er tayetiw
i tziri yefkaya wass
awaliw aneggaru
ulim ad tyesferqiqes
as di targit deg wusu
urm ad dyas ad kemiwanes
Tidwirin
69
Tindemmit (22051996
a baba ayen i txedme
i babak cfu fellas
nekk uri ara dtafe
awal zeddig d afessas
ulfa am zun tnedme
assa mi klint tumas
yekmec wudem lint tumas
teefit terkent dayenni
awal n jeddi cfuyas
dawessus degk temi
am akken thudde aessas
imi ur tgi d aweni
am akken ur yuzzil fellak
am akken ur yewwi ccani
iesis yeat lehlak
udemis yekmec d ccwami
amek armi teqqur tasak
assa tnekret dayenni
yeef tarkent yeggujel
deg wexxam yebna ufusis
yettwali mmis yedderel
yesru leqel d rrayis
a baba ulik yedel
jeddi d babak ke d mmis
imudd afus er medden
wid tyectaqen ziknni
yerrak d argaz garasen
s yisemis i teldi imi
assa lxir i tyualen
d talemsirt i tguni
Tidwirin
70
netta abridis dayen iner
aekka ijme isanis
yeakid ke di leqher
ad dtettmektaye awalis
s axxam ad kyirig wemnar
d ilem ad tafe amkanis
jme aekkaz iss yettwet
i laxert heggit d awin
win i kyessamnen yenet
as yessexdam tiwkilin
afusik i yesserwet
yess ad tnere timedlin
a baba nekk fiak
d awezi ad kyawe ufus
am yizir tee si yemmak
isemik ur yettexnunus
ke d lqebla nekk kniak
ne ad iyiyeqer ubernus
Tidwirin
71
Yir ccfawat (22081998)
as akken ri ur nwi
ef wallen ad tibe yiwwas
di lmulkik as ttrai
fellak ad nellez i layas
yewwed wassen rgagi
timdelt mi kttrri
tafekkaw gezmentt lemwas
true ur dyeggri wayra
yeqqim wexxam d aemma
di lkae d tteswira
ttwalik am zun teddre
muqle s amkanik yexla
tewwetiyi ddera
tewwe s anda ur dtettuale
eddan lesnin d tsuta
hettrenk akk tettumerte
yeefik wusu d tsumta
ef tneqqalt i dteallaye
tegzer udemik lmerta
d azgen i ktea
ad ttwerten wid i dtxelfe
yugi leqel s amkanis
ad yual ad yethenni
i azal yettefriwis
yekkes asirem dayenni
iefiw ayet takemtis
yenfufed lhemmis
yuewd ieblan d tirni
huba akalik yerban
allen ad bezrent fellas
agelzinnni i kyezan
Tidwirin
72
kesne ad re ifas
ixefiw ayen akk i tyeblan
yugar ieblan
yugar lhemm d lweswas
ur yuzzil yimi s wawal
ur yell fellak d asefru
tiyita er daxel i tual
s tissas kan i nteddu
ad kne dayen yeak lal
ber d lmual
uhdek i lebda ur knettu
Tidwirin
73
Aha kan a mmi aha (071993)
aha kan a mmi aha
i txedme cfu fellas
tettezzi ddunita
yal wa ad dtas nnubas
yiwwas ad kterr dderya
ttar mi ara lint tumas
wwet kan a mmi rnu
jme aekkaz iss ttewte
assinek la diteddu
ma ddre yiwwas ad sedre
ma mmute i knni cfu
s aekka asd ma ad ksemme
wwet ka rnu qejjem
cfu ef temi ma ad ktdum
am wesar degi qeccem
sser rnu udem yennum
ur yewwi ef yiwen wudem
si zik webul n werum
aaref izeggir gmas
anwa i d amezwaru
win yean aeqqa ikemmelas
win yellan d aneggaru
imi i tuga yekkesas
amkanis ddaw utemmu
aha kan a mmi ber
qrib ad ke lissa
ma zgiakd aqli s amnar
ne awiyi er lame
er leyubiw ffer
wissen degk ma ad dicafe
Tidwirin
74
At wawal Lemsiyye (08071997)
aeq at znad d awal
wid yea wakal
yiwen am nekk ar fehmeken
wid yerran ddkir d uffal
iferrun timsal
ise tissas d aylansen
yiwwas ad yettwakkes cckal
s tarwa n lelal
wid yessnen azalnwen
ulfa mi kenidmmekti
di yir tallit i lli
a win yiyufan garawen
dayenni eglelli
er yir tamda li
n lewuc d iwaezniwen
iun wenin mi ssai
takemt i ttebbi
ssifsusett s isefranwen
ma nennad s usefru drus
ma nehder ixu
i wakken ad tidnweef
alla ireffed ur yesrus
leqel yedduqqus
si tyersi i nettwaaf
aeq lezz n ubernus
felli id fessus
winna ef temdelt tesref
nwittt am zun yella
wid akk i dyean
awal tirrugza d tfulit
as ddaw tmedlin rkan
ayenn akken i yuran
ad tnettaf di yal tallit
Tidwirin
75
ur ttualen d imerhan
at lael ur nuhwan
wid ileqqmen taqbaylit
dayen awaliw ad tfake
akka ara kene
as ezzif wawal yemle
win akken ief ssefra
segs i dleqqme
ma zuxe cenna yecbe
asalu i dyebda ad skemmle
uhdet ar tae
abrid yener Lemseyye
TAYRI
rri lqid i uarim
rrit seg wid iceben
kkseam tagut ef wallenim
sefekem seg wambuxen
i tlisa yeffe uarim
ferend degne yemdanen
a true a tee axxamim
d abrid s ussan berriken
Tidwirin
78
D tamera n taddartnne (1993)
tamera di taddartnne
ia anezgum ulac
tiziri aggurnne
ssemut urar ay arrac
ssergagayent taqaet
s igerzan rdif rnu
ammas yebges tawizet
yezen wefrux mi tcennu
yernad bel i umeqyas
mi dtekker akken ad tezzi
tullas afus ssemumtas
teat yezen ilemi
attan tejbad tziri
d abrid s aggur wexxretas
s lbarud yewwe igenni
iqeffafen s ibernyas
ssemumt afus ad tsedder
huzzemt agerz ifassen
er lara mi dtger aar
fella d asedi wassen
celemt i bel isufa
d lenni yea waggur
tamera wer ad tekfa
uqbel ad asgezmen amzur
yuli wass tban tafat
i wassa yekfa wurar
mazal lxir er zdat
ef tarwa n imesdurar
Tidwirin
79
Imei n lmutiw (09101990)
ttrud d imei n lmutiw
as akka mazal ddre
fteld ad e di nneiw
a kemidwajhen a ssle
heggid timdelt i yixefiw
kemm qissd nekk ad ze
ttrud imei n lmutiw
tayse tidet ad tili
rrejrej er igenni s yisemiw
uri ad tejel tikli
ma yugi ad yeffe rruiw
eddeq tazemmurt felli
ttrud imei n lmutiw
yiss ad sswe aekkaw
d awemmus jme lqecciw
heyyi lekfen i tfekkaw
si li kkesd tteswiraw
gzem ef sin tasumtaw
ttrud imei n lmutiw
tekkse isemiw seg yimim
ma zgiamd deg wexxamiw
ad ffe wi bun yeqqim
ma tzemre qerrebd lajeliw
heyyiyasd babas i mmim
ttrud imei n lmutiw
as ulim daxel yetaa
ef sin gzem tsaweriw
udemiw sserit s isufa
d awemmus heyyi lqecciw
i umattar d adaqa
Tidwirin
80
Aylainu, aylainu (14101990)
aylainu aylainu
a xir tabrat n Lpari
wala lmanda n Lyu
aylainu aylainu
yekker weziz ad iru
yettru mi dyeddem ttedam
yenna uhde lfuru
imi tawenzaw n lam
i wakken ad ttu leru
xersum awid tteswiram
yekker weziz er ssfer
d rrayis yettemxemmam
yennad amek ara neber
anwa ara de deg wexxam
ssarame tezi n lemer
a massa a dzzi urm
ay aziz iseggasen
eddan ur ri udemik
s kra n win i dyualen
steqsat ef lexbarik
tfuk tezmertiw dayen
ur ife tabratik
a tazizt ula d nekki
nnigm ur telli yiwet
yefka afus zzher felli
ri tawenzaw tecmet
i iqedder fellam felli
yiwen uekkaz iss nettwet
werin ur nwi beu
ur nwi ad tejre tasa
a tazizt ur ttlummu
Tidwirin
81
sslef i wudemim taa
ur bab igenwan deu
yidm ad mlile am assa
bi urm ad uale
d acu telebiyi leya
ef tekkazt ara dbedde
ad inin medden anwa wa
er taddart mi ara dkecme
ad mmte bla dderya
Tidwirin
82
Tisselbiw ass n lemasba (26111989)
yewwed wass n lemasba
as ur yehwi ara
yal wa ad imudd lesabis
am win yelsan s laba
d yir talaba
i yettawi ef yiris
necba deg cekban n truka
asmi i tenyezdi uea
mi ifuk yal wa yeef abridis
ad bdu deg yimaniw
ad re tabratiw
ula d nekk si ddnub
wissen ahat yecce uariw
slit ur lebabiw
mi yiyessawalen ameslub
nekk deg wexxam zere temiw
temid gar walleniw
ur zmire i uqamer d leyub
mi rri awal er tisselbiw
ad afe deg yimaniw
d acu i yiyekksen si lissa
nnand imussnawen qbeliw
assa tewwed s iefiw
win irekben ad yesraba
id tamrart s ufusiw
tezzid i temgertiw
am zun hudde lewame
kksed si tmussniw kra
d wayen yenna
win yessesaben i uneznaz
qbel ad tsewwqe er rreba
ne a kyizid kra
qim alamma yenak la
Tidwirin
83
slit zik ssnet tura
ur teffre ara
truiyi lhiba n wergaz
gred tirgit er uqelmun
nwi yiss ara mun
ifadden yeanen tajwert
ugade kra i dierrun
ad tte s waldun
abridiw er tmeqbert
kut a wid iceffun
i wid i diteddun
aqli sbele tasennart
nnid di lhiba xue
aya rit emmde
d tirrugza iyiicudden afus
zzerrianni akken zere
d ixulaf leqqme
fellasen i ugade ammus
si tgecrirt i nneqsafe
ma ndemme ur ttafe
i wammas yezzid wagus
ugade tarbuyt ideg wwte
ad qqle ad ttmece
mi ttseggran wiyenin
ad ndemme ur ttttafe
ad ttwaqeccme
ad iyiunfunt tmedlin
as s ufusiw i ttewte
ef tirrugza wwte
rettt tura di tewriqin
d atemmu sni tilufa
ebba lmerta
ef tuyatiw iekfen
ssense s imei lmena
Tidwirin
84
ddi i lefa
i wegris d isennanen
mi fki amayeg i tiyita
i nnan medden iwata
nnantid wid yezwaren
efre lelal i ccac
ggrid gar warrac
akka i dnni ziknni
fernen di daddac qimmac
timdinin larac
nekki asummetiw d ini
tasirtiw terre deg leryac
tamegraw d abac
frutt ay amar azemni
ebbret a medden i ttelqim
yyaw a neqqim
ad nxi acerrignne
netta d yellis kemm d mmim
ur yelli deg uanim
i dnegmer dderyanne
i ieddan kra ur yechim
am zun deg walim
i temaed tmessnne
ugade tafenait
ad tefk i twait
a ttyeku ijider i yefker
a ttidnemger tameddit
s usegru n tindemmit
er ulemsir tasirt a dtger
lif a yerbu talwit
a neru targit
yal wa i yezre ad tyemger
Tidwirin
85
a eqq ayen ur nettwali
netta yettili
tettawimt deg yedmarennwen
yif iij akk d tziri
ma ulac tilelli
ur dtettili garawen
s tmessis yesseriyi
a bab n igenni
s iccumar d igujilen
sezfe abrid i uariw
serre i yilesiw
i dnni ur utame
ef tidkent fesre lesrariw
yugiyi wuliw
urs akken ad tenjeme
d rru ula d rruiw
am tezyiwiniw
ccen medden aqliyi cce
Tidwirin
86
Asfel (071991)
tecbi tiqcert n lewdek
d wayen teffer er daxel
i tmegelt yeel lemdek
aldun er daxel i syewel
seddremkem ayen bni nekk
ma ad thenni nekk d asfel
rri lqid i uarim
rrit seg wid iceben
kkseam tagut ef wallenim
sefekem seg wambuxen
i tlisa yeffe uarim
ferend degne yemdanen
a true a tee axxamim
d abrid s ussan berriken
tzuxe i tezyiwinim
tufid tili i uqeyyel
teretentid er lferiw
qedcent kemm yeffeikem ccel
lenni yeqqen ufusim
assa a myual d adfel
mi ara yefsi gar wallenim
uram a tcabi s ilel
zikim trekbe aari
deg webrid tekni i ukermus
abridim yezzi yuli
d aqfal i mdyezzin d agus
asmi akken i dtewwe uri
rrekba tarikt d llbus
tugi a temde Rebbi
qabel tamict uwemmus
nehled tayriw seg wulim
kkseas cced s tumas
Tidwirin
87
dayen ameslay ur dyeqqim
tesderme i bni ef lsas
ru masab d rrayim
anwa i ttyefkan er leflas
d wemar kemmel ussanim
ahed lemri d umeqyas
Tidwirin
88
Tizzelgi (22071991)
ru kan tura dayenni
garane ameslay d alu
ur dtekki segm wala segi
itayri gezmen lexyu
nekk asif as yewwiyi
kemm lmektub ad tenu
ur nettemxaam s inigi
tasumta ader ad tttettu
ifuk wawal aidan
ifuk uhuzzu n ccfer
yerre ubuqal n waman
win akken ideg tsesse
tawriqt i yura zzman
wertel d uzzal d lkae
agama akk i sttfkan
mi tuli lazem ad dtubbe
ur dttmektay ur qqar
tayri yellan garane
ru kan ad txedme leqrar
nekk s isefra ad mfere
ad mqqle d abuemmar
si tegnawt ad kemidre
mi trekbe xlefd aar
ef trekkiim ad rse
ur ttrejrij ur nekki
ur iyittaru deg wuanim
muddasend udem lali
zmumegd i yimawlanim
ad iyiyefer lezen nekki
ad yezde ul deg wemkanim
ma mmute ttezzewreiyi
ad amtide d amwanes
Tidwirin
89
nel sseriw di tsumta
urem win i sdisellen
tessut ttarratt er lqebla
i yiij i diallen
awi yidm tisura
i uekkaw zzweritent
akka ara nemyu tura
yemce tarbut win i degs yewwten
Tidwirin
90
Ini kan akka (061991)
win i kenyeban dayen ttut
ul yeba alla yugiyas
gar wallenim udemiw nfut
fak asirem si lihas
ur dtekki segi wala segm
zi tayri am tezwawat
mi eddan wussan teqdem
thud tedrem d taalat
ru ma tufi zzhu kemm
nekk ad srre i wul tablat
am ass i yessemlalen
am ass ideg ara nemsebu
emmle ad medle allen
ttwalikem deg uummu
bir ccwal lehna i kemm
sniyid urfan d atemmu
tayri iss dbanen wuglan
yiss nezmumeg nettaa
terra tawwurt ef ieblan
tesbedd rrebg i tlisa
assa mi zelgen wussan
yerre ufeggag i uea
ru tura akk d wis sin
wissen amek ara mteru
nekk tayriw am temqessin
tura rrent dayen acuddu
glu s imeiw d awin
ad mtide d asefru
Tidwirin
91
Tawenza (13111992)
ur kttafe di taza
ur kidbennu s wakal
teid tasaw tezza
tewwik lerba ur nuklal
dayen tezleg twenza
yellemjej wudemiw melal
taxatemtnni ellqe
dayen yekmec weglim fellas
asmi akken yidk i zewe
ssarme ad ili labas
zien targit i yurga
errek abrid i useggas
tura d webel nnume
dayen uhde ameqyas
timqessin iss gezme amzur
yulitent did dayenni
erret abrid i waggur
sswayetent s imei
xerum lemmer ay nbur
zzwa ur tidnettmekti
imi dgri di lerur
mi ttru nekk zhu kei
ssdaq iss fere yiwwas
yual er texzant yeqqim
mi nwi ad dtas nnubas
simmal yettual d aqdim
ad stini hudde aessas
uraw tecba aanim
yefkayi lbext i leflas
deg wudemiw la yettjeqqim
ur tecbi felli taa
ur yiyefna ddheb ad tlse
Tidwirin
92
ttarra erb i tlisa
qasse aar mi ara tserse
amwanesinu d tasumta
s imei i ttssebzage
yiwwas deg wussan am assa
ma nemlal ad kttidmle
ur ttraumt ad srnu
d ayen i dteslamt iss ara tfak
ur yelli d ccna i cennu
wissen ma ad asdtafemt leslak
s umeslay kan i dehhu
er daxel i yual lehlak
xerum kennemti ad kentnhu
urwamt ad kenttemcubbak
Tidwirin
93
Ffe i yiberdan fellam (27122002
ffe i yiberdan fellam
i wid i yidyean
ssedale iij d lam
talwit ttarratt d ieblan
ssibrike i mellulen
mi ara ttawali udemim
imei dttrunt wallen
ttafe degs tietim
tabrat dturi s idammen
ttafe degs lesrarim
tenni ha wi ttyearen
ma ulac ad teglu s yiefim
fellam iab uyeffus
yereq yual d azelma
ula d tafzimt i wagus
ttarratt deg yidis mi dtwala
tala ttarratt d nnaqus
igmir ttarrat d agemma
i txedme rnu ma drus
dayen uliw d asemma
terrme i ti naddam
kerhe tasumta ad ttwali
i iden it d asemmam
shetrife eglelli
i yimiw terri aleggam
d ayen i tkerhe i yebi
terriiyi iij d lam
wah a tasa dayen yi
yugi yiccer ad icerreg
tteswira dtei uri
ssummutett i umayeg
ssebzagett s imei
Tidwirin
94
sal ulim ad mdiched
natta ahat yettameniyi
ma mmute arud ef ccwahed
ndemme dayen fuyi
awaliw wis ma ad tfake
ne wissen ad yeglu yisi
deg usefru ssizife
ahat ad kemidyesmekti
tabrat n sser ad ttfesre
anda yiwen ur ttyettwali
ddaw tmedlin ad mele
ad ttidyessebzeg imei
ad ttidyessebzeg imei
ef cchud ad yaru tayrim
ad ttthabi i tmuli
ad yernu ler i lerim
mi ara dtini semmeiyi
erras lewab i lemerim
ma d nekk rki dayenni
yerka yies yefsi weglim
Tidwirin
95
Tuzzma (021988)
ru fak lesab d rrayim
mi ttekfi zzem lmektub
masab d yimanim
anwa i dyebdan leyub
teze tasraft i yiefim
ccama ad mdteqqim
as semmeam merra ddnub
yurad wudemim s usewen
mi teri uzzekem
kemm tenwi d timert n lsas
s aar n wul qqnekem
ulac nnigm
d kemm i d ajegu alemmas
ru d rrayim ikem
fak degi aqejjem
aas ief yerra umeqyas
teli lexrif i wudemim
ebre i lemmim
ile ad tere tabratiw
tetsiffi degs lesrariw
tfesre tidkentiw
ef lqermud n liranim
lesab fuket d rrayiw
yidm ur yidyuiw
imi tarbut yeffe urektim
teslue tamda n tayriw
yexreb leqeliw
aglafiw ur ihedden
tekkse talaba ef yiriw
yumes ubernusiw
deg umejriw efsent medden
Tidwirin
96
rnud lhemm i lhemmiw
zre leyubiw
nekk ad tensswe s idammen
yeffe uarim i tlisa
ilesim d tagersa
ikerrez deg wallaiw
yezziyas am tlafsa
ikfen ur yestefa
ternid lhemm i lhemmiw
ih axir ad keme assa
ugade azekka
ad frurxen leyubiw
Tidwirin
97
Kker ay amar (1998)
kker ay amar
d keini i yestafen
zzi dewwer
huzz tuyatik garasen
kkes ieblan
ttu ccib yessaen
ef uqerruyik
d wayen akk i kyuen
es i wussan
assa d lferik ayen
d ayen yelhan
ara kidyettmagaren
fares tagnit
huzz tuyat huzz taqaet
rwitt zwitt
yema bel tema tferret
d tawizet
di sser tugar taemret
win yebun yawitt
d taqbaylit yerna d tidet
ur dyettual
wassa fellak ma tecfi
azekka akal
d ayen igerrzen i tewwi
assa s wazal
yemer wexxam i tebni
s zzhu teklal
ut n bel d ubecki
s lkamana
d ut n ujewwaq anin
di lfer nera
arrac irgazen d tlawin
Tidwirin
98
ass am assa
wissen fellas tualin
i lhemm nena
iner abridis akin
Tidwirin
99
Zzwaik a Wembarek yumayen Rebbi ad ibarek
(021993)
a tin umi dnnan
xebenkemid assa
anwa wa i myennan
ur kemyettaa ara
d amar d aciban
ay sli heddren
ggranasd sin wuglan
ad slin urm
tqeble ur teri
amek i tga ifas
asmi ara ttwali
lintas tumas
a tin umi dnnan
mebruk zzwaim
anwa i myeban
lfer deg wexxamim
yefka tijual
fellam ad kemyesu
mi kemifut lal
qqar wwi dawessu
as ru yids ddu
akken yebu yili
ssarameam zzhu
d wussan lali
Tidwirin
100
A yemma yemmani (082003)
a yemma yemmani
terrat d abudali
aqcic xerbenas lumur
fellas icerreg lpaspur
a yemma yemmani
a yemma yemmani
yetubu yettali
yettrau aq ad yeldi
s wemzur ad sdterr tili
a yemma yemmani
a yemma yemmani
i syura ur sdterri
nettat terrad taduli
netta i usemmi d webruri
a yemma yemmani
a yemma yemmani
yesleb d abudali
yekfa ugarru s rrfai
i yesedday lyali
a yemma yemmani
a yemma yemmani
lfea dehbani
i yebu yehder yini
ur yelliz ad yethenni
a yemma yemmani
a yemma yemmani
lecal xerben d tirni
er deffir i yettwali
mi iger aquddim yeli
a yemma yemmani
Tidwirin
101
Assa d lferiw (052000)
assa yennecra wuliw
yerra ieblan akin
yeffed ut n tadartiw
n yelmeyen d telmeyin
yeueg yezha lxaeriw
nekk d lebabiw
slilwemt a tulawin
yejbad yiij d tziri
tesdukela tayri
a Rebbi s tezi n lemer
anwa wa d gma ayenni
lebabiw d tirni
mi djban axxam yemer
a tamart heggi lenni
ad dyekcem yesli
mmagremt a tullas s amnar
ssemumt bel i wurar
ut s idurar
ad inadi yal amkan
tejbad teslit n wenar
d tiziri n wedrar
i simudd win i syefkan
amzur tezi d imurar
mi dtekcem tufrar
yecbe wexxam i ttyesan
faremt urar a tullas
iagi cfumtas
d lfer s tezi n lemer
isli gara d alemmas
gret ibernyas
fellasen sser d acercer
Tidwirin
102
kkremt yal ta s nnubas
s rrdif d umeqyas
timlilit yidne lefjer
awid afusik
afus ayeffus
siwel i lebabik
i at ubernus
awid afusik
afus azelma
siwel i watmatenik
yessen i tcebbe
Tidwirin
103
Yeffe leqel (29052000)
a tizya yeffeiyi leqel
ma ttu ttuba lasma
zzinis yecba iiqel
s umeslayis yessefra
yeffeiyi leqel mi tri
yeqqel uzelma d ayeffus
awal akken ad astidini
as d tayri uri drus
usme fellas di targit
emmlet kan i nekkini
uri yiwet ur ttidit
yehder win yeban yini
edremtiyi a tullas
tewwet degi tin ur tnessin
fki tarwitiw fellas
as s akal ddaw tmedlin
sne tayri d lemani
ur tayetis mi ssumte
yids lam d tiziri
s wuliw s ulis mi kecme
fumt a tizya felli
leqel dayen iru yehmel
yereq wab i yimi
idac yedda d win emmle
Tidwirin
104
A taqcict (d anelmad di tesdawit) (052000)
d anelmad di tesdawit
a taqcict awit
uqbel lvisa n lpari
s lemala n wul aderit
deg irebbim errit
ma ula nndama ad mdteggri
a tawait
d anelmad deg llisi
fellas ttwei
ader tewer ddunit
urm fellas steqsi
ader ad yetruzi
sersit urm as jmeit
a taqbaylit
d anelmad di lakulat
ur yesi tuyat
dayen yeya di ddunit
dduklentasd lmenat
snint er lmertat
cebbentasd udem am teslit
a tindemmit
d anelmad dayen ijemmel
as yerwa leqel
yiwwas ad ye tamurta
aderit ma ulac ad myerwel
gar wallen ad myentitel
ad ttectiqe di tirga
a tiwua
aderit s afusim cuddit
anda true awit
am umeqyas deg ufusim
Tidwirin
105
dayen yeya di ttemrit
tamurt turrit
ad mdyerr taxatemtim
a tawait
TASERTIT
yereq wawal i usefru
waqila akka ara ttfake
tasirt mi ttyea usegru
fiel ad wentidsfehme
tamurt yekem bururu
tewwi dawessu
yess nekk dayen ur ttamne
Tidwirin
108
Tiri
ssutrek ay alla essd
i teriw errd
ssefhemiyid di lquma
win umi tereq deg wass led
mi yera ulaed
yenwa a ttyaf deg wass lema
tizyas mi twehha teddemd
tament teneld
netta yees di trakna
qbel a ttyebnu tegrarebd
ef lsas tedremd
yecceg ucekkub i truka
i yea ffend d irisen
leyubis qqersen
yeddem aekkaz i tterif
yessenz akk iyailen
ddan ifeggagen
ar assa mazal kifkif
a lwexda yidne iaren
nera am yesaren
tru Lezzayer di tnifift
Tidwirin
109
A neru Lezzayer ad teggem (11061991)
a neru lezzayer ad teggem
fellane ad ifak lif
ur near ur nxeddem
la a yeru a dyeww lexrif
lfakya si Birxadem
timin a dnemger si if
a neru lezzayer ad terbe
ad terr i tarwas lxir
a sncelet lemabe
a ttyenu Rebbi seg yegmir
a dnelhu d tallit d cce
lula a dtekk si wadir
a neru lezzayer ad tegmu
ad terr lxir i tarwas
nekni ad nerr aummu
yelid yi ne yali wass
zzit si Tizi Wezzu
lgaz si in amennas
a neru lezzayer ar timur
ad tagar merra Lafrik
a snseddeq s lbabur
lgaz nnema d lefrik
sleitt a lima teur
s ina n Bufarik
a teueg lezzayer
yiwwas a nerwu lerba
nekni a snewwet abendayer
la a dyers er cce
ma terwi merra tenger
a nqabel s wad ucaye
Tidwirin
110
a tegmu lezzayer am tiyi
a dmin merra yigran
nekni a snessali acei
si ennaba er Wehran
anda terwi ma tetti
s txutam n Sulayman
a tegmu lezzayer yiwwas
a ttnessali s igenni
a tagar merra tizyas
ad asment segs d tirni
winna yellan d axemmas
a tnerr ad yezde leli
Tidwirin
111
Taalt urwen (18111994)
teqqimd d taalt urwen
yiwen ur asiga leqrar
yettwe leqqis garawen
targa tefkatt i yeer
idammen ur ad kkawen
swan ierawen
terram tazut d aqerqar
tead dderya n leram
tura ixab lqimis
wid akken akk zik i stemam
ara irefden tidiltis
abrid ier tttewwim d lam
temmdem teram
ur yessufu webridis
zik as tenaf tessaew
tuli tfalla deg nuraris
wi ffuden degs ad isew
teer la n warrawis
urwen tura mi tezdew
tebdattid teslew
dayen rkan iuranis
tugi ad temmet s uselqef
as rebjentt igerfiwen
tera tsax tettwajerref
urs ur digir yiwen
teddem taylut i uerref
terre tettwakef
a nndama n wid simmuten
tiggujelt tula d lam
almi ant tiratin
zik s yess i sant ccan
qesdentttid s tyelwatin
Tidwirin
112
assa teat d asemmam
d tarwa n leram
i sdineren timedlin
yereq wawal i usefru
waqila akka ara ttfake
tasirt mi ttyea usegru
fiel ad wentidsfehme
tamurt yekem bururu
tewwi dawessu
yess nekk dayen ur ttamne
Tidwirin
113
Ttrud a yemma ttrud (04031996)
ttrud a yemma ttrud
akken ara en warrawim
ma mazal imei rnud
uqbel ad tfak tezmertim
iesim dayen ihudd
i dyeggran d imeawenim
seg imeim i dyekka lfer
mi ara tettru i nettaa
mi ara dtnehqe i nferre
d kemm kan i nettassa
degm ulamek nsemme
nerra di teylut tagersa
as imeim d aberkan
yuewd irden mellulen
inudad mkul amkan
idel wid i dyettlalen
as isanim dayen rkan
yessen i ddren igujilen
as akken irebbim hraw
as wessiit ifaddenim
neddem taylut i tiaw
lexlais s imeawenim
i yecbe yejdi d tignaw
lemmer rranam lxirim
xerum lemmer nesselitt
tyemmat iseg dntee
s tezdeg d tlaba nesselsitt
yir afus ur ttyettawe
zi i wesgugel nefitt
mi ngen nekkerd ad ttnee
Tidwirin
114
as akken ur amzmire
i e segm werin ttu
nekki s imeim i dddre
d idammen n baba i tsummu
deg wuliw ad kemzede
lxirim i lebda ad scfu
Tidwirin
115
Win umi tebra lima (1993)
win umi tebra lima
d gmas i ttidixeben
iqeffafen kkrend merra
an tarbut n nninsen
lqai mi yestenya
nutni kkrend ad ceen
ef taddart yekfa usigna
a tiyita degs yersen
am zun xuen inexaben
am zun fuken warrawis
am zun ulac irgazen
am zun ur tettaf babis
ef llu ruen am ibawen
wa di Marikan wa di La Swis
a tiyita degs yersen
tebra i ccian tu iblis
s lbarud yewwe igenwan
nugad kra ad dyennulfu
aas n wid i yenwan
zunit assa i d cessezlefeu
feren ula d lexwan
awid kan ur siberru
ahennama n ccian
tif lennet i sennettmuddu
anastid imenza
sur gmas yewwi lmitaq
asmi steggem twenza
yectaq taxxamt n uberwaq
win umi fellas i tezza
tasas yeba ad yeereq
yellis n yizen d tsedda
assa yuitt wemnafeq
Tidwirin
116
tedda teslit dayenni
yekfa bel tekfa tmera
yestenya lmir d lqai
inani ulac tuffra
mmaren waman deg urekti
tura mi sdyestufa
wwet ad tekker ay azzayri
teliyas tesmirt tefa
awaliw aneggaru
ma mmute cfut fellas
cfut asmi ara sdyebru
anwa ara ttyaen da d gmas
lifa er bururu
zeddiget yessemsedas tumas
mi ttyeef ulac din berru
d ta i d tasadit n babas
Tidwirin
117
Dayen a tamurtiw (2001)
dayen a tamurtiw
dayen yekfa usiremiw
lemmer ara telu
ad mudde idammeniw
yiwen yea arrawis
waye iru yenger
mazal idammenis
ar assa deg yeer
tazmert n temis
tru ef Lezzayer
seg wasmi nelen udemis
dayen ur yettwabdar
a utiw awe
s aekka hderas
i win iyiyean
yemmut edreas
tamurt tettwawe
lerur sebbenas
dayen iedis semme
fkantt er leflas
lin yizmawen
ellten imefan
ggrand igujilen
er lebs i tenrran
garasen yiwen
d argaz ur diban
wid akken i uhden
xeden di laman
yenunef yise
ebrent tulawin
ef tmurtnne
nea tirasin
er lehna neffe
Tidwirin
118
lenas ttwalin
zien nettwaxde
tula d tifawtin
lahed i mudden
i yergazen yelin
ef warrawnsen
di lezz ad ilin
lxir i tenyeqlen
d acifun d temelin
d tulawinnsen
i rran d taklatin
Tidwirin
119
Yehlek wezger... (031993)
yehlek wezger qqden ayul
a lwexdak ay ul
lexsen zik yefra uzemni
yual i weful
llah ledd a yiwen
rsentt yemnayen
tarikt tual i weyul
kkawen yimawen
zik ikerrez i lefa
imgeritt d taffa
yersasd wejrad yessaffitt
yead akerfa
llah ledd a aaba
aqla nebbehba
nedda di teqlat am lmal
nenza di rreba
llah ledd kfan lehdur
kecmentt at lerur
tazut zik yerwan irden
rrantt i uhucur
Tidwirin
120
Tenherwal (18052000)
tenherwal a dda Qasi
tcudd ur tefsi
yella Rebbi ad dyerr talwit
tamurt tru di tersi
llsentt am tisi
tensa berriket am tirgit
tenherwal a dda Lelu
dayen ur tellu
yella Rebbi ad dyaf iefis
tamurt yekem elellu
tewwi dawessu
s ttmam nzan lerbais
tenherwal a dda mimi
tsax d tirni
yella Rebbi ad dyaf ddwa
tamurt tru dayenni
d atemmu tesni
tedda d temmalt n ccetwa
tenherwal a dda Mbarek
Rebbi ad ibarek
s uuzzu d tezi n lemer
tamurt dayen tettwamlek
nekni ula amek
win yelluen isebbe idekker
tenherwal a dda Lbacir
tual er deffir
d taneggarut di tmura
teli terre deg ugecrir
teudder ur tekkir
i fellas Rebbi yura
Tidwirin
121
tenherwal a dd Rabe
tugi ad terbe
a Rebbi tezi n lemer
d tasa n tarwas i tejre
waye ad sdicee
yesserhenitt yefkatt s ier
tenherwal a dda Lmexttar
tru deg uxear
tsax tawriqtis teqleb
yefkatt wungif er yeer
anwa ara sdyerren ttar
i syeran yecba lekdeb
tenherwal a dda madac
ctaqen warrac
tixeddimt d leqraya
tewel tadu deg uqerdac
tifratis ulac
i ebren ma drus aya
tenherwal a dda Meyan
kkawen ieran
wamma tawint err akin
tamurt tuewd s iyelwan
wid ttidiellan
la rekkun ddaw tmedlin
Tirigin n Usqamu Unnig n Timmuza
Editions du Haut Commissariat l'Amazighit
oOo
Collection Idlisennne
01 Khalfa MAMRI, Abane Ramdane, ar taggara d netta i d bab n timmunent, 2003
(Tasuqelt Abdenour HADJSAID d Youcef MERAHI )
02 Slimane ZAMOUCHE, Uan n tegrest, 2003.
03 Omar DAHMOUNE, Bu tqulhatin, 2003.
04 Mohand Akli HADDADOU, Lexique du corps humain, 2003.
05 Hocine ARBAOUI, Idurar ireqmanen (Sophonisbe), 2004.
06 Slimane ZAMOUCHE, Inigan, 2004.
07 S. HACID et K. FERHOUH, Lael ittaba lael akk d : Tafunast igujilen, 2004.
08 Y. AHMED ZAYED et R. KAHLOUCHE, Lexique des sciences de la terre et
lexique animal, 2004.
09 Lhadi BELLA, Luna, 2004.
10 Antoine de St EXUPERY, Le Petit Prince, 2004 (Tasuqelt Habib Allah
MANSOURI, Ageldun amecu )
11 Djamel HAMRI, Agerruj n teqbaylit, 2004.
12 Ramdane OUSLIMANI, Akli ungif, 2004.
13 Habib Allah MANSOURI, Amawal n tmazit tatrart, dition revue et augmente,
2004.
14 Ali KHALFA, Angal n webrid, 2004.
15 Halima AIT ALI TOUDERT, Ayen i dnnan gar yetran, 2004.
16 Moussa OULD TALEB, Mmis n igellil, 2004 (Tazwart : Youcef MERAHI)
17 Mohand Akli HADDADOU, Recueil des prnoms amazighs, 2004.
18 Nadia BENMOUHOUB, Tamacahut n Basar, 2004.
19 Youcef MERAHI, Taqbaylit ass s wass, 2004.
20 Abdelhafidh KERROUCHE, Tezi n yiles, 2004.
21 Ahmed HAMADOUCHE, Tiri n umsedrar, 2004.
22 Slimane BELHARET, Awal ef wawal, 2005.
23 Madjid SI MOHAMEDI, Afus segm, 2005.
24 Abdellah HAMANE, Merwas di lberj n yiij aric I, 2005.
25 Collectif, Tibirt n yimedyazen, 2005.
26 Mourad ZIMU, Tikli, tullisin nnien, 2005.
27 Tayeb DJELLAL, Si tinfusin n umaal, 2005.
28 Yahia AIT YAHIATENE, Fama n Summer, 2006.
29 Abdellah HAMANE, Merwas di lberj n yiij aric II, 2006.
30 Lounes BENREJDAL, Tamacahut n bu yedmim, 2006.
31 Mezyan OU MOH, Tamacahut n umeksa, 2006.
32 Abdellah ARKOUB, Nnig wurfan, 2006.
33 Ali MAKOUR, med n ugellid, 2006.
34 Y. BOULMA & S. ABDENBI, Am tmeqqunt n tjeigin, 2006.
35 Mohand Akli SALHI, Amawal n tsekla, 2006.
36 O. KERDJA & A. MEGHNEM, Amawal amecu n ugama, 2006.
37 Ali ELHADJEN, Tudert d usirem, 2006.
38 Hadjira OUBACHIR, Uzzu n tayri, 2007.
39 Djamel BENAOUF, Di tmurt uekki, 2007.
40 Akli OUTAMAZIRT, Targit, 2007.
41 Mohamed Salah OUNISSI, Tametna n umenzu, 2007.
42 Ramdane ABDENBI, Anagi, 2007.
43 Ramdane LASHEB, Ccna n tlawin ef rad 54/62, 2007.
44 Said CHEMAKH, Ger zik d tura, 2007.
45 Said IAMRACHE, Timenna n Said Iemrac, 2007.
46 Mohamed MEDJDOUB, Baba Carlu, 2007.
47 Nadia BENMOUHOUB, Tafunast igujilen, 2007.
48 Ali MOKRANI, Agama s tugniwin, 2007.
49 Fatma ELKOUCHA, Tamedyazt n Yasmin, 2007.
50 Naima HADJOU, Amennu n tudertiw, 2007.
51 Hocine LAOUES, Gar umqadmu d umnelti, 2007.
52 Omar KHAYAM, Rubaiyyat, 2007 (Tasuqelt Abdellah HAMANE)
53 Ferdinand DUCHENE, Tamilla, 2007(Tasuqelt Habib Allah MANSOURI)
54 Slimane ZAMOUCHE, Agellil akk d ineffuten yelhan, 2007.
55 Djamel HAMRI, Anadi di tmedyazt, 2007.
56 Khaled FERHOUH, kuyad tamacahut, 2007.
57 Lhadi BELLA, Awal d usefru, 2007.
58 Omar DAHMOUNE, Agu, 2007.
59 Yahia AIT YAHIATENE, Untigun, 2007.
60 Tiddukla Yusef U Qasi Si Muend U Mend, Tafaska n tmedyazt, 2008.
61 Sadi DOURMANE, Abrid n tudertiw, 2008.
62 Dahbia AMOUR, Tudert s tmedyazt, 2009.
63 TANASLIT, Akli n tayri, 2009.
Actes de colloques
01 Actes des journes d'tude sur La connaissance de l'histoire de l'Algrie, mars
1998.
Actes des journes d'tude sur L'enseignement de Tamazight, mai 1998.
Actes des journes d'tude sur Tamazight dans le systme de la
communication, juin 1998.
02 Actes des journes d'tude sur Approche et tude sur l'amazighit, 2000/2001.
03 Actes du colloque sur Le mouvement national et la revendication amazighe,
2002.
04 Actes du colloque international sur Tamazight face aux dfis de la modernit,
2002.
05 Actes des sminaires sur la formation des enseignants de Tamazight et
l'enseignement de la langue et de l'histoire amazighe, 2003.
06 Actes des colloques : Identit, langue et Etat / La permanence de l'architecture
amazighe et l'volution des cits en Algrie, 2003.
07 Actes des stages de perfectionnement pour les enseignants de tamazight, mars
2004.
08 Actes du stage de perfectionnement des enseignants de la langue amazighe,
30/31 mars 2004.
09 Actes du Colloque : Le passage l'crit des langues et cultures de tradition orale,
le cas de Tamazight, 2004. (Voir Timmuzgha N13)
10 Actes du Colloque : La littrature amazighe : de l'oralit l'crit, 2005 (Voir
Timmuzgha N14)
11 Actes du Colloque : Tamazight dans les mdias et l'cole : hypofonctionnalit
et usages du lexique, 2006 (Voir Timmuzgha N15)
12 Actes du colloque sur Le patrimoine culturel immatriel amazigh, 2006.
13 Actes du colloque sur Le libycoberbre ou le Tifinagh ; de l'authenticit
l'usage pratique, 2007.
Revue Timmuzgha
Revue d'tudes amazighes du Haut Commissariat l'Amazighit :
N 1, avril 1999, N 19, aot 2008.
N10, octobre 2004, Spcial Mohya, Entretien.
N12, dcembre 2006, Tajmilt i Si Muend U Mend.
N spcial en Tamazight :
. N16, janvier 2008.
. N17, avril 2008.
. N19, aot 2008.
Revue Tamazight tura
Revue en Tamazight du Haut Commissariat l'Amazighit :
N 1, janvier 2009.
Autres publications
01 Chafik MOHAMED, Aperu sur trente trois sicles de l'histoire des imazighnes,
1997.
02 Annuaire des associations culturelles amazighes, 2000.
03 Idir ElWatani, L'Algrie libre vivra, 2001.
04 Mohand Oulhadj LACEB, La phonologie gnrative du kabyle : l'emphase et son
harmonie. Tome1, Histoire et fondements d'un dbat argumentaire, 2007.
05 Mohand Oulhadj LACEB, La phonologie gnrative du kabyle : l'emphase et son
harmonie. Tome2, Analyse et reprsentation phonologique, 2007.
06 Collectif, Mouloud FERAOUN, Evocation, Actes du Colloque, 2008.
07 Catalogue des publications du HCA, 2008.
Consultings
01 Kamel BOUAMARA, Nekni d wiyi, 1998.
02 Mouloud FERAOUN, Ussan di tmurt, 1999 (Tasuqelt Kamel BOUAMARA)
03 Nora TIGZIRI Amar NABTI, Etude sur L'enseignement de la langue amazighe:
bilan et perspectives , 2004.
04 Iddir AMARA, Les inscriptions alphabtiques amazighes d'Algrie, 2006.
05 Kemal STITI, Fascicule des inscriptions libyques graves et peintes de la grande
Kabylie, 2006.
06 Mohand Akli HADDADOU, Dictionnaire des racines berbres communes,
2006/2007.
07 Abdellah NOUH, Glossaire du vocabulaire commun au Kabyle et au Mozabite,
2006/2007.
08 Sadaq BENDALI, Awfus amaynut n tutlayt tamazit, 2007.
09 M'hammed DJELLAOUI, Tiwsatin timensayin n tesrit taqbaylit, 2007.
10 Kamel BOUAMARA, Amawal n tunuin n tesnukyest, 2007.
11 Moussa IMARAZENE, Manuel de syntaxe berbre, 2007.
12 M'hammed DJELLAOUI, Tiwsatin timensayin n tmedyazt taqbaylit, 2007.
13 Moussa IMARAZENE, Timayin n leqbayel, 2007.
14 Nora BELGASMIA, L'expression crite en tamazight, 2007.
15 Mouloud LOUNAOUCI, Projet de cration dun Centre de terminologie
amazighe, TERAMA, 2007.
16 Zahir MEKSEM, Isuraz n usezdi tenmela tarisant n tmazit : Asnekwu d
teslet, 2008.
17 Mohammed Brahim SALHI, La tariqa Rahmaniya : De lavnement
linsurrection de 1871, 2008.
18 Fakihani TIBERMACINE, Tanast u kajjuf, 2009.
Cet ouvrage est publi dans le cadre de la collection
Idlisennne
Initie par la Direction de la promotion culturelle du
Haut Commissariat l'Amazighit
Tous droits rservs
Conception et PAO :
Dpt Lgal : 15922009
ISBN : 9789947865255
Achev d'imprimer sur les presses de
Les Oliviers
TiziOuzou
Tel : 026210719
Fax : 026219540

You might also like