8.

Storage i Backup tehnologije

Ureaji i mediji koji slue za memoriranje veih koliina podataka i programa na dui
vremenski period nazivaju se eksterni memorijski ureaji i mediji. Ovi ureaji su u
fizikom smislu odvojeni od glavne memorije i procesora, ali su direktno s njima
povezani preko odgovarajuih kontrolera. Za razliku od glavne memorije koja je
sadrana u memorijskim ipovima, eksterna memorija se moe nalaziti na razliitim
medijima. eutim, ono !to "itno razlikuje eksterne memorijske ureaje od glavne
memorije sa aspekta o"rade podataka je "rzina pristupa podacima koja je znatno manja.
Ovi ureaji slue kako za odlaganje #izlaz$ podataka, tako i za uitavanje podataka od
strane programa koji se o"rauju te se stoga mogu smatrati ulazno%izlaznim ureajima.
&akoer tre"a imati u vidu da, iako se nazivaju eksterni ureaji, oni su skoro po pravilu
smje!teni unutar osnovne jedinice raunara. ogue su i opcije u formi eksternog
ureaja koji se nalazi van osnovne jedinice. Ovdje tre"a razlikovati dva pojma'
edij za pohranjivanje podataka (storage media)
Ureaj za pohranjivanje podataka (storage device)
U prvom sluaju se radi o tzv. nosiocu podataka, npr. traka, disk, disketa, ()%*O, na
koji se podaci pohranjuju. Za razliku od medija, u drugu kategoriju spadaju ureaju koji
sadre komponente za itanje i upisivanje podataka na te medije. )anas se uglavnom
koriste dva osnovna tipa medija'
agnetni mediji
Optiki mediji
U eksterne magnetne medije spadaju' magnetni diskovi, magnetne diskete, magnetne
trake, Zip mediji, dok su optiki diskovi glavni predstavnik optikih medija za
pohranjivanje podataka.

Hard disk
CD-ROM
Floppy
diskete
DAT traka
Slika 1!"#! Os$ov$i tipovi sek%$dar$e memori&e
Magnetni mediji
Magnetni disk. &ehnologija hard diskova nastala je !ezdesetih godina iz tehnologije
magnetnih "u"njeva. agnetni "u"njevi su potom "rzo potisnuti iz upotre"e, da "i hard
diskovi svakih nekoliko godina udvostruavali kapacitet i reducirali svoje fizike
dimenzije. +storija hard diskova za personalne raunare poinje ,-./. godine kada je
firma 0hugart 1ssociates proizvela prvi 23 disk namijenjen personalnim raunarima.
Ureaji magnetnog diska se esto nazivaju i ureaji za pohranjivanje sa direktnim
pristupom. 4a drugoj strani, mediji kao !to su magnetna traka poznati su pod nazivom
ureaji sa sekvencijalnim pristupom. ediji magnetnog diska i magnetnih traka su dugo
"ili naje!e kori!tene forme sekundarnog skladi!tenja podataka kod modernih
raunarskih sistema. Oni to predstavljajju i danas, uz sve veu zastupljenost optikih
diskova.
+spod kui!ta diska nalaze se okrugle metalne #ili keramike$ ploe koje nazivamo
platterima, premazane specijalnim materijalima napravljenim tako da imaju mogunost
pohrane podataka u o"liku magnetskih uzoraka. Ovisno o kapacitetu, disk moe imati
jedan ili vi!e plattera koji su meuso"no odvojeni, a nalaze se 5nataknuti5 na osovinu
povezanu specijalnim motorom koji ima mogunost rotiranja od 26//, 78//, pa do preko
,//// okretaja u minuti. Za pisanje i itanje po disku koriste se glave diska, koje se
nalazi na pose"noj ruici nazvanoj act%ator arm. *ije je o naizgled vrlo jednostavnom,
ali vrlo preciznom ureaju koji pozicionira glavu diska tano iznad odreene staze u kojoj
se nalaze traeni podaci. 9ako "i sve to radilo, potre"na je jo! i kontrolna elektronika
koja predstavlja most izmeu raunara i mehanike diska koja pretvara zahtjeve s
raunara u elektronike impulse koje motor, aktuator glave i ploe diska pretvaraju u
podatke koje je kasnije mogue interpretirati. :rincip rada aktuatora i glave diska
podsjea na princip rada gramofonske ploe, samo !to glava ne strue po povr!ini diska
nego le"di iznad njega na vrlo maloj udaljenosti.
Slika 1!"'! Hard disk ( os$ov$i di&elovi
:loe na hard disku podijeljene su u cilindre, staze i sektore. (ilindar ine sve staze
koje su poredane okomito jedna iznad druge na magnetnim diskovima. 0taze sadre
sektore. dok svaki sektor sadri do 2,8 "ajta podataka #slika ,/.76$.
Slika 1!")! Sta*e+ sektori i cili$idri $a disk%
0ljedei faktori utiu na vrijeme pristupa podacima'
"rzina rotiranja diska
vrijeme traenja (seek time)
latentnost (late$cy time)
veliina cac,e%a na hard disku
nain snimanja podataka
i$ter-ace #+); ili 0(0+$
<ard diskovi imaju konstantnu "rzinu rotiranja. Ona se mjeri u jedinici =rpm> !to znai
=rotatio$s per mi$%te> odnosno ="roj o"rtaja u minuti>. 9od dana!njih diskova ova "rzina
rotiranja se kree od ?@// do ,2/// rpm. 9od dana!njih hard diskova za :( raunare
standard je 26//, odnosno 78// rpm. Ova "rzina rotiranja prua prilino velike "rzine
prenosa podataka i istovremeno omoguava prilino tihi rad hard diskova. Aee "rzine
rotiranja naravno pruaju i dosta vee "rzine prenosa podataka kao i krae vrijeme
pristupa. <ard diskovima koji rotiraju "rzinama od ,////%,2/// rpm neophodno je
hlaenje koje se postie pomou specijalnih ventilatora. Arijeme pristupa podacima je
z"ir tri veliine'
vrijeme traenja #seek time$
vrijeme promjene glava
latentnost #late$cy time$
Arijeme pristupa je vrijeme koje proe dok podaci stvarno ne "udu fiziki proitani
odnosno zapisani. Arijeme traenja #seek time$ je vrijeme koje je potre"no jedinici hard
diska da pronae traene podatke na magnetnom disku i da pozicionira glavu za itanje
iznad njih. Arijeme promjene glave karakteri!e vrijeme koje je potre"no da "i hard disk
pre!ao odnosno promijenio sa jedne magnetne glave na drugu i to u istom cilindru. Aei
uticaj na stvarno vrijeme pristupa, odnosno vrijeme koje proe dok podaci stvarno ne
"udu fiziki proitani odnosno zapisani, ima tzv. latencB vrijeme #latentnost$. 4akon !to
hard disk pozicionira magnetne glave iznad eljene staze na magnetnom disku, on mora
jo! saekati dok traeni sektor #koji se nalazi na toj stazi$ ne doe tano ispod magnetne
glave za itanjeCpisanje. Dto je "rzina rotiranja magnetnih diskova vea to je manja
latentnost, a time je efektivna "rzina prenosa podataka vea. 9od diskova sa "rzinom
rotiranja 26// rpm latentnost iznosi prosjeno oko @ ms #milisekundi$, dok je kod 78//
rpm % 6 ms.
*azmjena podataka izmeu *1%a i hard diska se odvija preko standardiziranih
interfejsa #prikljuaka, portova$ od kojih se danas naje!e koriste dva standarda'
+); #+ntegrated )rive ;lectronic$
0(0+ #0mall (omputer 0Bstem +nterface$.
IDE (Integrated Drive Electronic) je nara!ireniji standard. Aeina matinih ploa
raspolae sa dva +); porta #prikljuka$' primarni i sekundarni port. 4a svakom od ovih
portova se mogu prikljuiti po dva ureaja, tj. ukupni "roj +); ureaja u jednom :(
sistemu je uglavnom ogranien na etiri. Osim hard diskova, +); interface koriste i ()%
*O%ovi, ()%* pisai, ()%*E pisai, )A)%*O%ovi kao i Z+: ureaji. )rugi naziiv za
ovaj standard je AA (Adva$ced Tec,$ology Attac,me$t)+ !to je, ustvari, zvanini 140+
naziv (America$ .atio$al Sta$dards /$stit%te)! Aeina diskova koji su danas u upotre"i
rade na 1&1,// i 1&1,?? standardu, dok su stariji modeli radili na 1&1@@ i 1&1??
specifikacijama.
Slika 1!"0! /D1 (,ard disk) i FDD (disketa) portovi - i$ter-e&si
S!SI (Small !omputer S"stem Inter#ace) interfejs je u poreenju sa +); sistemom
pravi "us #sa"irnica$, koji mora "iti zatvoren terminatorom. :rednost 0(0+ #=skazi>$
interfejsa je da 0(0+ ureaji mogu "iti i izvan kompjuterskog kui!ta. Za ovaj sluaj
veina 0(0+ adapter kartica imaju port koji omoguava eksterni nastavak 0(0+ "us%a.
0(0+ diskovi su pouzdaniji i "ri #interfejs je "olji, pa otuda i "ri prenos podataka$, ali su
i ne!to skuplji, pogotovo ako je potre"no na"avljati i 0(0+ kontroler.
+); i 0(0+ standardi su najra!ireniji, dok je nadolazei standard tzv. serijski 1&1
standard #0erial 1&1 F 01&1%,2/$ sa poetnom "rzinom transfera podataka od ,2/
3Cs. 4ajznaajniji proizvoai hard diskova su' +3, 0eagate, Eestern )igital.
Magnetne diskete ili #lopp" diskete su mediji koji su se uglavnom koristili, i jo! uvijek
se koriste, za preno!enje i razmjenu podataka i programa sa jednog na drugi :(. Ovaj
medij je, uostalom kao i svaki druga komponenta informacijske tehnologije, doivio
velike promjene u veliini, kapacitetu, cijenama itd. 4ajprije su u upotre"i "ile .5 #inne$
diskete, zatim 2.82%inne diskete koje su mogle pohraniti ?@/ 93, odnosno ,.8 3
podataka, i na kraju ?.2%inne diskete sa kapacitetom od ,.66.3. :ored transferiranja
podataka i programa dugo su se koristile kao medij na kojem se isporuivao kako
sistemski tako i aplikativni softver za :( raunare. U novije vrijeme, u tu svrhu se skoro
iskljuivo koriste kompakt diskovi z"og toga !to danas veina softverskih paketa
podrazumijeva nekoliko desetina ili stodina mega"ajta. Znaaj disketa je opao takoer i
z"og umreavanja raunara u lokalne i !iroko rasprostranjene mree pa je prestala
potre"a za prenosivim disketama. :ose"no je na to uticala pojava +nternet tehnologije,
gdje se fajlovi mogu slati preko e-maila, ili direktno kopirati #doGnlodovati ili uplodovati$.
+nteresantno je napomenuti da je 1pple sa svojom linijom iac raunara uveo praksu
raunare "ez disketnog drajva, !to govori da e vjerovatno vrlo skoro klasine diskete
izai iz upotre"e.
Slika 1!"2! Tipovi -loppy disketa (3+ 0!#0 i '!0-i$4$e)
:ose"na kategorija disketa su tzv. $ip drajvovi, odnosno diskete, koji su najprije na
tri!te plasirani prije nekoliko godina od strane firme Iomega #GGG.iomega.com$. *adi
se o pose"nom tipu drajva i disketi koja moe pohranjivati, u zavisnosti od modela, ,//%
82/ 3 podataka. 4ajnoviji model zip drajva i disketne jedinice firme +omega #slika
,/.77$ moe pohraniti 72/ 3 podataka.
Slika 1!""! /omega "0 M5 *ip drive
3rzina snimanja kod ovog novog tipa drajva je ,-// 93Cs, ili oko ,?H #@2/ 3 zapi!e se
za oko 2 minuta$.
Magnetna traka je, nakon hard diska, drugi magnetni medij koji se koristi za
pohranjivanje znaajnih masa podataka. :ose"no se koristi za tzv. %ackup operacije
kod srednjih i velikih sistema, pri emu se u odreenim vremenskim intervalima podaci i
programi sa diska smje!taju na magnetne trake. One se potom odlau na sigurna
mjesta, da "i se u sluaju odreenih kvarova na disku, sluajevima otuivanja
raunarskog sistema i sl. sprijeilo definitivno gu"ljenje podataka. 9apacitet ovih traka
zavisi od duine #@/m, -/m$ i metoda pohranjivanja podataka i kree se od . do 6/ I3.
:rije par godina uvedeni )J& tape ureaji omoguavaju zapis na traku do ./ I3
podataka, dok najnovija tzv. ultra&#ast drive tehnologija podrava zapis i do 8?/ I3. 4a
slici ,/.7. dat je prikaz ovih ureaja iz programa firme <:.
HP DDS/DAT 40 GB
H6 D7T 3 85
H6 9ltri%m #' 85
Slika 1!"3! H6 DAT-D7T-9ltri%m %re:a&i mag$et$e trake
'AID ehnologija
9ako je ve nagla!eno u poglavlju ?. RAID (Redundant Array of
Inexpensive/Independent Drives/Disks) predstavlja koncept po kojem se isti podaci
pohranjuju na vi!e diskova, pa otuda atri"ut redundantni. Jogika ovog pristupa je
jednostavna F ako dodje do kvara na jednom disku, podaci se nalazi na drugom. :ostoji
nekoliko vrsta *1+) konfiguracija i o njima je "ilo vi!e rijei u poglavlju ?.
Memorijske kartice
emorijske kartice (memory card+ -las, memory card+ storage card) predstavljaju novi
tip memorijskih medija za pohranjivanje teksta, slike, audio i video formata, a koriste se
kod digitalnih kamera, :)1 i ostalih porta"ilnih uredjaja. 0vaki od modela zahtijeva
pose"an (ard *eader uredjaj #u terminologiji floppB diskete to je pose"na vrsta drajva u
koji se umeu kartice$. 4a tri!tu se moe nai vei "roj razliitih modela i formata ovih
kartica, uz nepostojanje jedinstvenog standarda, !to predstavlja jedan od glavnih
pro"lema u njihovoj veoj primjeni. 4ajpoznatiji modeli su'
0) kartica #Sec%re Digital card)
(K kartica #CompactFlas, card$
0 kartica (SmartMedia card)
kartica (M%ltiMedia card)
emorB 0tick kartica
9apaciteti memorijskih kartica kreu se od 6%,8. 3 kod emorB 0tick modela, pa do ,
I3 kod (K kartica, dok je "rzina prenosa podataka ,%2 3Cs u zavisnosti od toga da li
se radi o itanju ili pisanju. (ijena ovih medija je jo! uvijek relativno visoka u poredjenju
sa standardnim memorijskim medijima. 4primjer, (K kartica sa kapacitetom od ,-8 3
ko!ta otprilike kao hard disk od 6/ I3. 4a slici ,/.7- predstavljeni su neki modeli
memorijskih kartica, dok je na slici ,/../ dat primjer ( itaa.

CF Card SM Card MM Card
Slika 1!";! Modeli memori&ski, kartica
Slika 1!3! /mageMate M%lti-Card Reader<=riter (>>>!sa$disk!com)
(pti)ki mediji
Za razliku od magnetnih medija, optiki ureaji za pohranjivanje podataka ne koriste
magnetizam. Umjesto toga, koriste se laserski zraci koji upisuju podatke putem sistema
malih rupica (ti$y ,oles) na povr!ini kompakt diskova. *ompakt diskovi su relativno
novi mediji za pohranjivanje podataka i programa. Aerzija koja se koristi sa
mikroraunarima zove se ()%*O i njegov kapacitet je 2// % 7// mega"ajta. :rve
verzije ovih ureaja "ile su iskljuivo 5read-o$ly5 !to znai da su se podaci sa tih medija
mogli samo itati, a ne i upisivati. U novije vrijeme, uvedeni su i ()%*E mediji, odnosno
5CD->riter-i5, kao pose"an tip medijaCureaja koji omoguavaju i korisniko upisivanje
podataka na kompakt diskove.
+storijski posmatrano, ()%)1 (Compact Disc-Digital A%dio) predstavljen je tri!tu ,-.8.
godine od strane firmi 0onB i :hillips. 0adravao je visoko kvalitetan audio signal u
digitalnoj formi. U narednim godinama, ova tehnologija je dograena za potre"e
raunarskih sistema u smislu memorisanja znaajnih masa podataka. 0tandard je
nazvan ()%*O (Compact Disc-Read O$ly Memory$, kasnije je postao ;(1%,,-
standard, koji specificira ()%*O%ov fiziki format. Jogiki format ()%*O%a je
specificiran +0O -@@/ standardom. :remda je ()%*O medij prvenstveno namijenjen
za pohranu i distri"uciju podataka, morao je postojati neki standardni datoteni sistem,
kojeg "i podravalo vi!e operativnih sistema. )ana!nji standardi za () medije su' +0O
-@@/ i Loliet.
+0O -@@/ % datoteni format uveden je ,-.6. godine i uspio je postati !iroko prihvaen
standard. *estrikcije propisane +0O -@@/ standardom su'
)atoteka moe "iti samo formata ..? #osam karaktera u nazivu i tri u ekstenziji$
0miju se koristiti samo velika slova od 515 do 5Z5 sa ciframa 5/5%5-5 ukljuujui i
donju crtu 5MNN
0pecijalni karakteri kao 5ONN ili 5%5 nisu dozvoljeni
)atoteke "ez ekstenzije moraju da imaju taku na kraju
4azivi direktorija smiju imati maksimalno osam karaktera i ne smiju imati
ekstenziju
0ta"lo direktorija moe "iti du"oko samo osam nivoa
icrosoftova nadogradnja +0O -@@/ standarda nazvana je 5Loliet5 i dopu!ta imena
datoteka do @6 Unicode karaktera. 0vaki Loliet () u su!tini sadri dva datotena
sistema. :rvi je +0O -@@/, da "i se osigurala kompati"ilnost sa ostalim sistemima, a
drugi je Loliet, trenutno podran od strane EindoGs -P i 4&%a.
&ehniki gledano, () je okrugli komad plastike de"ljine ,,8 mm. &okom fa"rike izrade
u ovu plastiku se formiraju mikroskopski mala udu"ljenja. 4akon !to se taj proces zavr!i,
na plou se nanosi tanki sloj reflektirajueg aluminija koji prekriva udu"ljenja. 4a taj
aluminijski sloj se nanosi za!titni lak i finalno se sito!tampom nanosi naziv ili slika ()%a.
Slika 1!31! ?ematski prika* popre4$og pres&eka CD-a
Zapis na () je digitalan, !to znai da se informacija zapisuje kom"inacijama dva
razliita stanja. U ovom sluaju imamo udu"ljenja #pit$ kao logiku jedinicu i ravnu
povr!inu #land$ koja slui kao logika nula.
Aeina ()%*O ureaja koriste 1&1:+ interfejs #po"olj!ani +); $, kojim ih je mogue
direktno spojiti sa matinom ploom, dok eksterni ureaji zahtijevaju 0(0+ ili U03
interfejs.
:ostoje razni formati kori!teni za memorisanje podataka na (). &ri naje!e kori!tena
formata su ()%)1 #(ompact )isc F )igital 1udio$ % format muzikih ()%a, ()%*O
#(ompact )isc F *ead OnlB emorB$, sa varijantama' ()%* i ()%*E, i )A) #)igital
Aersatile )isc$.
!D&'(M. ()%*O (Compact Disc Read-O$ly-Memory) je adaptacija () tehnologije u
funkciji memorisanja podataka u formi teksta, grafike i zvuka. Originalni format su
definirale firme :hilips i 0onB ,-.?. godine u formi tzv. =Qute knjige>. )rugi standardi su
poslije kreirani u doradi ovog da "i se definisale strukture podataka ukljuujui +0O -@@/.
!D&' medij izgleda kao i o"ini ()%*O, samo su o"ino zlatne reflektirajue povr!ine
i imaju tamno plavi ili zeleni memorijski sloj, za razliku od sre"renkaste povr!ine
standardnog ()%a. )iskovi reagiraju kao ()%*O%ovi tokom itanja, ali isto
omoguavaju memorisanje podataka na njih, meutim taj postupak je mogu samo
jednom.
!D&'+ diskovi izgledaju kao i ()%*O mediji ali razlikuju se od ()%* medija po
njihovoj metalik sivoj "oji sa donje strane. Omoguavaju vei "roj upisivanja podataka.
!D&'(M )ita). () ita ima zadatak itanja podataka memorisanih na ()%u. 4jegovi
osnovni dijelovi su'
otor koji okree disk i koji ima "rzinu 8// % 2// o"rtaja u minuti
Jaser i optiki sistem koji ita pit%ove sa ()%a
:omjerni mehanizam, koji namje!ta laser tako da ovaj moe pratiti i itati
spiralni trag.
Za upisivanje podataka na kompakt diskove koriste se ureaji koji se nazivaju () pisai
#() Griter$. !D pisa) moe "iti interni i eksterni i koristi se u kom"inaciji sa softverom
koji omoguava upisivanje podataka. 9lasina operacija upisivanja podataka se
popularno naziva =prenje> (@%r$i$g)! U zavisnosti od softvera, ona je, manje ili vi!e
%ser--rie$dly+ sa tendencijom ukljuivanja u sam operativni sistem. Ledna takva aplikacija
F ,ero prikazana je na slici ,/..?.
CD->riter -irme H6 CD->riter -irme 6,ilips
Slika 1!3#! CD->riteri
Slika 1!3'! .ero 5%r$i$g Rom (>>>!$ero!com)
D-D (Digital -ersatile Disc) % digitalni vi!enamjenski disk je takoer "aziran na optikoj
tehnologiji. )A) moe da pohrani 6,7 I3 podataka na jednom disku pisanom sa o"je
strane. ediji sa dva memorijska sloja imaju kapacitete od ,7 I3, za audio, video ili
druge tipove podatke.
9ao i kod ()%a, )A) ima vi!e razliitih formata'
)A)%Aideo je uo"iajen naziv za )A) format kreiran za memorisanje filmova i
kompati"ilan je sa dana!njim &A ureajima.
)A)%*O je naziv ureaja #medija$ koji ve dolazi kao standardna komponenta
raunarskih konfiguracija i za koji se oekuje da e uskoro zamijeniti dana!nju
()%*O tehnologiju.
)A)%*1 je verzija )A)%a na koju se mogu memorisati podaci, analogno ()%*,
odnosno ()%*E%u.
)A)%1udio je ita kreiran da zamijeni dana!nje () audio itae.
Osim standardnog%jednoslojnog )A) diska kapaciteta 6,7 I3, razvijena je i tehnologija
dvoslojnih diskova kapaciteta ..2 I3 po jednoj strani. U novim )A)%ima koriste se tzv.
lee dvostrukog ari!ta. :rilikom itanja donjeg sloja, lea fokusira lasersku zraku na taj
sloj i u potpunosti prolazi kroz polupropusni sloj. 4akon !to zavr!i sa itanjem tog sloja,
ari!na duina lee se promijeni i laserska zraka je fokusirana na drugi sloj. )A) diskovi
se proizvode u nekoliko razliitih kapaciteta. eutim, "itno je napomenuti da "ez o"zira
na kapacitete, svaki )A)%*O ita moe reproducirati "ilo koji od tih diskova.
9ao glavne oso"ine )A) formata mogu se navesti'
9ompati"ilnost sa postojeim () formatom.
Kizike dimenzije su identine sa onim od kompakt diska, ali kapacitet je do 7
puta vei od standardnog ()a.
9apaciteti od 6,7 I3R .,26 I3R -,6 I3R i ,7./. I3 ovisno od strukture diska.
Ledan ili dva nivoa #0ingle%laBerCdual%laBer$ po strani i jednostrani ili dvostrani
mediji.
:roces replikacije )A)%a je identian procesu pravljenja () medija.
)isk%"azirani format, !to znai "rz pristup podacima na mediju.
)izajniran za pohranu audio, video i multimedia formata.
0vi formati koriste postojei datoteni sistem.
Za!tita od ilegalnog kopiranja.

Slika 1!3)! Tos,i@a DAD-ROM
4a kraju prie o optikim medijima, neophodno je navesti tipine vrijednosti u pogledu
njihovih performansi. Ledna od naje!e kori!tenih mjera je "rzina snimanja, odnosno
itanja kod optikih itaa i snimaa. &zv. faktor =H> koji se pojavljuje u oznakama odnosi
se na "rzinu snimanjaCitanja kod ovih ureaja. Osnovna jedinica, uvedena prije desetak
godina, oznaena kao ,H podrazmijeva "rzinu od ,2/ 93Cs #na poetku oznaena kao
ultimedia:( F :(%, specifikacija$. 0avremeni ureaji, npr. ()%*O ita oznake
28H medije ita "rzinom od 7.// 93Cs. edjutim, kod )A) medija, faktor H iznosi ,?.2.
&ako npr. )A)%*O ita oznake ,@H )A), medije ita sa maH "rzinom od 88,@/ 93Cs.
Dodatni storage ure.aji i %ackup operacije
+majui u vidu sve vei znaaj pohranjivanja i uvanja znaajnih masa podataka u
poslovnom kompjutingu, u novije vrijeme su iznadjena dodatna rje!enja na tom
podruju. Storage Area .et>orks (SA.)+ disk arrays+ $et>ork-attac,ed storage (.AS)+
server-@ased storage, itd. su samo neka od rje!enja. Optiki mediji i ureaji se takoer
koriste za pohranjivanje znaajnih masa podataka u formi tzv. optikih du"oHa (optical
&%ke@oBes)+ slino sistemu vi!estrukih gramofonskih ploa. Ove tehnologije, uz, kako je
to ranije nagla!eno, magnetne trake, koriste se kod tzv. %ackup operacija, odnosno
pohranjivanja znaajnih masa podataka na eksterne medije u cilju njihovog uvanja i
restauracije u sluaju kvara na osnovnom magnetnom mediju #hard disku$. +z"or
odgovarajue "ackup tehnologije zavisi od niza faktora, od kojih su najvaniji sljedei'
9apacitet medija
(ijena medija i ureaja
:ouzdanost
ogunost automatizacije "ackup procedure
ogunost nadogradnje dodatnih medija
Lednostavnost kori!tenja
:erformanse hardvera i prateeg softvera
9ompati"ilnost
3ackup je, inae, operacija "ez koje je nemogue zamisliti savremeni poslovni
kompjuting, otuda velika uloga medija i ureaja koji se u tu svrhu koriste. +ako se sve
vi!e koristi i u domenu tzv. personalnog kompjutinga, "ackup je od oso"ite vanosti ako
se radi o tzv. missio$-critical aplikacijama kod kojih se jednostavno ne smije dozvoliti
situacija da neki hardversko%softverski kvar na sistemu prouzrokuje kompletan gu"itak
podataka. 9varovi na sistemu usljed kojih moe doi do gu"ljenja podataka uglavnom se
odnose na'
O!teenje fajl sistema (-ile system corr%ptio$)
0luajno "risanje fajlova
<ardverski kvarovi
5:ad5 sistema (system cras,)!
0toga je na nivou poslovnog sistema neophodno definirati "ackup strategiju, odnosno
uraditi plan po kojem e se izvr!avati "ackup operacije. 0trategija zavisi od vi!e faktora,
ali uglavnom se govori o dvije vrste "ackupa' potpuni (-%ll) "ackup i parcijalni "ackup pri
emu ovaj potonji moe "iti i$creme$tal "ackup i "ackup jednog dijela fajl sistema.
Odreivanje tipa "ackupa koji e se koristiti je samo jedna dimenzija te operacije. )rugi
"itan aspekt je vrijeme uzimanja "ackupa, npr. sedmino, dnevno, dvo%satno itd., !to sve
zavisi od karaktera sistema i aplikacija. Ledna od moguih varijanti "i "ila, naprimjer,
potpuni "ackup jednom sedmino, a inkrementalni "ackup svaki dan. :oetak startanja
"ackup operacije se o"ino odreuje u kasnim veernjim ili ranim jutarnjim satima,
uglavnom u vrijeme kada je kori!tenje raunarskog sistema na niskom stepenu ili se
sistem ne koristi nikako.