7.

Aplikacijska platforma
Pod pojmom aplikacijska platforma podrazumijevamo skup aplikativnih rjeenja koja su
razvijena a) unutar poslovnog sistema, ili b) od strane profesionalne softverske kue i
koja se koriste za razliite aspekte informacijske podrke savremenog poslovanja
!adi se o irokom spektru aplikacija, od standardnih "ffice paketa, do kompleksnih
aplikativnih rjeenja koja pokrivaju poslovne procese, poslovne funkcije i poslovanje u
cjelini
# savremenom poslovanju, aplikacijska platforma se obino sastoji od sljedeih
aplikacija$
% &plikacije za obradu transakcija (Transaction Processing Applications) '
aplikacije koje obuhvataju i obra(uju podatke u okviru poslovnih procesa u
toku odvijanja poslovnih operacija )o*e se rei da je savremeni oblik
implementacije sistema za obradu transakcija u formi +!P sistema, uz koji
obino ide implementacija tzv Supply Chain Management ,-.)) sistema i
Customer Relationships Management ,.!)) sistema
/ &plikacije za podrku odluivanju (Decision Support Systems, Business
Intelligence Applications) ' aplikacije koje imaju za cilj poboljanje procesa
odluivanja u poslovnom sistemu
0 &plikacije za komuniciranje i saradnju (Messaging and Collaoration
Applications)
1 &plikacije za upravljanje dokumentima (Document Management Applications)
2 &plikacije za elektronsku trgovinu i elektronsko poslovanje (!lectronic
Commerce Applications)"
3avedene aplikacije se obino instaliraju i implementiraju pdvojeno i u razliitim
vremenskim intervalima, ali je odredjen stepen integracije neophodan za efikasno
funkcioniranje sistema u cjelini -toga je znaajna uloga este klase aplikacija u ovoj
klasifikaciji ' aplikacija ili alata za sistemsku integraciju (!nterprise Application
Integration)" -hodno navedenom pristupu, mo*emo definirati aplikacijsku platformu,
odnosno, aplikacijsku strukturu savremenog poslovnog informacijskog sistema kako je
predstavljeno na slici 4%$
Sli#a $"%" &sno'ni apli#aci(s#i podsistemi
# zavisnosti od naina razvoja i implementacije aplikativnih rjeenja, dananji poslovni
kompjuting uglavnom poznaje tri osnovna modela aplikacijske platforme$
- 5n6house aplikacijska platforma, sa razliitim modalitetima, pri emu se radi o
aplikativnim rjeenjima razvijenim od strane samog poslovnog sistema
- Platforma zasnovana na tzv "ff6the6shelves aplikativnim rjeenjima, tj kupovini
gotovih rjeenja po principu sa polica
- &plikacijska platforma bazirana na implementaciji +!P integriranih paketa
7reba naglasiti da su mogue i kombinacije navedenih modaliteta Poslovni sistem mo*e
kombinirati vlastita rjeenja sa rjeenjima nabavljenim od strane softverskih vendora,
ak i ako su u pitanju kompleksni +!P sistemi
In-house aplikacijska platforma mo*e biti bazirana na dva osnovna modela$
- 8ile6sistem bazirana arhitektura
- 9:)-6bazirana arhitektura
Prvi model je starijeg datuma, danas se uglavnom naputa, ustupajui mjesto modelu
zasnovanom na konceptu sistema za upravljanje bazama podataka # oba sluaja,
aplikacije koje treba da pokriju poslovne procese razvijaju se u nekom od programskih
jezika 6 razvojnih alata, pri emu izbor ide od klasinih programskih jezika tipa .6a,
.":";6a i sl, do savremenih razvojnih alata kao to su :orlandov :uilder, )icrosoftov
<isual -tudio, "racleovi alati 5td
Off-the-shelves aplikativna rjeenja ili aplikacije nabavljene sa polica imaju razliite
forme, od standarnih uredskih aplikacija tipa "ffice paketa, do kompleksnih c=s aplikacija
koje pokrivaju kompletne poslovne funkcije
&ko je aplikacijska platforma bazirana na ERP paketu, onda postoje dva pristupa u
implementaciji ovih sistema$
- 5n6house implementacija
- &-P (Application Ser'ice Pro'ider) model implementacije
-vaki od navedenih pristupa ima svoje prednosti i nedostatke 5zbor odgovarajueg
modela aplikacijske platforme zavisi od niza faktora, kako onih koji se tiu konkretnog
organizacijskog sistema ,stepen izgra(enosti informacijskog sistema, nivo informacijske
pismenosti korisnika, 576kadrovska osposobljenost, itd), tako i onih koji se odnose na
okru*enje ,npr raspolo*ivost +!P aplikacija i firmi koje se bave pru*anjem &-P usluga)
Tehnoloija !a o"ra#u transakcija $Transaction Processing Technology%
&tan#ar#ne poslovne aplikacije
>ada se govori o standardnim poslovnim sistemima obrade podataka, drugim rijeima,
aplikacijama za finansije, raunovodstvo, kupce6dobavljae, materijalno poslovanje,
obraun plata i sl, u praksi se uglavnom susreu u dva razliita oblika$ tzv legac?
sistemi i savremene c=s aplikacije
# prvom sluaju se radi o aplikacijama koje su razvijene prije /@, 0@ ili vie godina, ali
koje se i dalje koriste, i to uglavnom na veim 6 tzv host sistemima "bino su to stariji
tipovi 5:), 9igital, 3.! maina, sa veim ili manjim brojem terminala prikljuenih na
glavni sistem Programska platforma, odnosno programski jezici u kojima su aplikacije
razvijene su uglavnom$ .":";, ., !PA, ili neki drugi, uz koritenje standardnog fajl
sistema ili 9:)-6a "vi sistemi se danas nazivaju leac' sistemi i u najkraem
oznaavaju aplikacije razvijene u nekom tzv BosoleteB ili sa aspekta novih tehnologija
zastarjelom alatu, sa korisnikim interfejsom zasnovanim na menijima, na tako(er
BosoleteB sistemu )edjutim, radi se o sistemima koji su stabilni sa aspekta obrade
podataka, tj izvravanja njihove onovne funkcije 5nteresantno je napomenuti da,
prema istra*ivanju poznate (artner grupe ,CCCgartnergroup) od prije par godina, u
svijetu je danas oko 41 posto podataka jo uvijek u okviru tzv legac? sistema

9rugi tip poslovnih aplikacija koje se susreu u praksi su client-server aplikacije, sa
glavnim karakteristikama da su objektno orijentirane, bazirane na 9:)- konceptu, sa
grafikim interfejsom, ne zahtijevaju skupe maine, ve mogu da rade i na jeftinijim P.
serverima, i koje su nastale kao rezultat novih pristupa razvoju aplikacija
"snovni problem i kod jednih i kod drugih je pitanje efikasne integracije izme(u pojedinih
aplikacija #pravo stoga su danas na tr*itu softvera pravi hit integrirani aplikacijski
paketi poznati pod nazivom ERP sistemi.
9rugi pristup u podjeli poslovnih aplikacija zasniva se na podruju primjene, i tada se
obino govori o dvije klase sistema$
&plikacije za tzv horizontalna tr*ita 6 rjeenja koja pokrivaju
raunovodstvene, finansijske i neke druge standardne operacije i koja se
mogu primjenjivati u razliitim poslovnim sistemima
&plikacije za tzv vertikalna tr*ita 6 rjeenja koja se kreiraju za specifine
sisteme, kao to su npr za automobilsku industriju, prehrambenu industriju,
za bolnice i zdravstvene ustanove, finansijske institucije, itd
Interirani poslovni sistemi $Enterprise Resource Planning - ERP%
-istemi za planiranje poslovnih resursa (!nterprise Resource Planning Systems)
predstavljaju integrirana softverska rjeenja koja pokrivaju sve aspekte poslovanja firme
# poetku, ova rjeenja su obuhvatala samo aspekte upravljanja proizvodnjom i bila su
poznata pod nazivom )!P (Manu)acturing Resource Planning ili Materials
Re*uirements Planning)" >asnije je dodata podrka i ostalim poslovnim procesima
,funkcijama), kao to su nabava, prodaja, finansije, raunovodstvo, kadrovski poslovi i
na taj nain obuhvaeno upravljanje svim relevantnim poslovnim resursima !adi se,
ustvari, o praktinoj implementaciji koncepta integralnog ,integriranog) informacijskog
sistema te je stoga ova softverska rjeenja bolje posmatrati u tom kontekstu 7reba imati
u vidu da kovanica B+!PB, pogotovo njen prevod na na jezik, u prvi mah navodi na
zakljuak da se radi o softveru koji bi se koristio iskljuivo za planiranje poslovnih
resursa, to je pogreno 7o se najbolje mo*e shvatiti ako se pogleda sadr*aj bilo kojeg
+!P paketa ,-&P, "racle, People-oft, :aan) -vi sadr*e module koji pokrivaju
poslovne funkcije 3aprimjer, neki od -&P6ovih modula su$ +I,+inancials ,8inansije,
raunovodstvo), -R,-uman Resources ,;judski resurski), MM,Materials Management
,#pravljanje materijalom), SD,Sales and Distriution ,Prodaja i distribucija), C&,
Controlling ,#pravljanje trokovima), SM , Ser'ice Management ,#pravljanje servisom),
itd
# novije vrijeme, zadnjih godinu6dvije, pored termina +!P koriste se i neki drugi izrazi
kao npr .enterprise applications., .enterprise systems., .enterprise management
systemsB, sve u kontekstu jednog ireg termina 6 .usiness,critical applications. ili
.mission,critical applications. koji se u 57 literaturi i praksi koriste sa ciljem da naznae
informacijsku podrku osnovnih (core) poslovnih funkcija ili procesa 7ako(er u
posljednjih godinu6dvije, proizvodjai +!P softvera su razvili dodatne aplikacije kao to
su CRM,Customer Relationships Management ,#pravljanje odnosima sa kupcima) i BI,
Business Intelligence ,podrka odluivanju) koje se instaliraju kao nadgradnja
standardnim +!P paketima
# sutini, radi se o integriranom skupu poslovnih modula ,slika D/D) koji podr*avaju
pojedine poslovne funkcije kao to su$
#pravljanje materijalom
#pravljanje proizvodnjom
Prodaja i distribucija
8inansije i raunovodstvo
;judski resursi
-ervis i odr*avanje
#pravljanje kvalitetom
5td
7r*ite +!P softvera je svakim danom sve vee )e(utim, postoji nekoliko kompanija
koje imaju prevla(ujui uticaj kada su u pitanju ovi paketi, a to su$
-&P ,CCCsapde, CCCsapcom)
"racle ,CCCoraclecom)
:aan ,CCCbaancom)
People-oft ,CCCpeoplesoftcom)
E&9 ,CCCFadcom)
5nteresantno je napomenuti da je i )icrosoft prije par mjeseci najavio ulazak u +!P
arenu, nakon kupovine jedne +!P softverske firme iz 9anske
# nastavku emo ukratko predstaviti jedno od softverskih rjeenja iz klase +!P
programa - &AP R)* proizvod firme &AP
&AP R)* firme -&P ,CCCsapde) je najee koriteni paket iz klase integriranih
sistema poslovnog softvera ,usiness so)t/are) zasnovanog na modelu client0ser'er
kompjutinga -&P !=0 integrirani paket sadr*i sljedee onovne module$
8inansijsko raunovodstvo ,+inancial Accounting)
>ontroling ,Controlling) 6 7rokovno raunovodstvo, sa novim pristupima u analizi
i kontroli trokova kao to je &:. sistem
>ontroling firme ,!nterprise Controlling) 6 -istem izvjetavanja i kontrole na nivou
firme, a obuhvata sljedee va*nije module$ izvrni informacijski sistem
,!1ecuti'e In)ormation System , !IS), poslovno planiranje i bud*etiranje,
raunovodstvo profitnih centara itd
Planiranje proizvodnjom
#pravljanje materijalom
-ervis i odr*avanje
#pravljanje kvalitetom
#pravljanje projektima
Prodaja i distribucija
#pravljanje ljudskim resursima
Sli#a 2"32" !RP 4 integrirani poslo'ni in)ormaci(s#i system
"no to je posebno bitno, -&P ima izgra(ene pakete za veliki broj specifinih
industrijskih sistema kao to su$
&vio industrija
&utomobilska industrija
:ankarstvo i osiguranje
Gemijska i petrohemijska industrija
5ndustrija potronih dobara
:olnice i zdravstvene ustanove
7elekomunikacije
Havna administracija
+lektronika
itd
-&P moduli mogu se koristiti pojedinano i integrirani sa ostalim modulima Pored
navedenih 6 klasinih sistema poslovne obrade, -&P ima razvijene i dodatne module
koji se odnose na podrku u odlu5i'an(u (Business In)ormation 6arehouse), upravljanje
dokumentima ,Document Management), sistem obrauna trokova po &:. ,Acti'ity
Based Costing) modelu, itd -&P sistem omoguava integraciju sa drugim aplikacijama,
kao to su$
-tandardni office desktop programi ,obrada teksta, spredit programi, desktop
baze podataka i sl)
.&9 softver iz podruja raunarski integriranog dizajna
-pecifine industrijske aplikacije kao to su razni laboratorijski sistemi,
geografski informacijski sistemi, itd
"ptimizacijski paketi u optimizaciji proizvodnje i transporta
Messaging sistem ,faI, e6mail, upravljanje dokumentima)
+95 ,!lectronic Data Interchange)
+lektronska trgovina putem 5nterneta
"moguava tzv Jeb6enabled poslovanje, izme(u kompanija, kompanija i
kupaca
Pored toga, -&P podr*ava, odnosno ima gotova rjeenja za probleme kao to su$ K/>
problem, poslovanje i konverziju sa novom +#!" valutom, podrku za razliite jezike,
valutne sisteme, sisteme poreza i sl -like D0@ i D0% prikazuju dva ekrana -&P
aplikacije
Sli#a 2"78" SAP 4 &sno'ni moduli
Sli#a 2"7%" SAP 4 Ra5uno'odst'eni (9eneral :edger) !#ran
+eki aspekti upravljanja ERP projektima
3a kraju ovog kratkog predstavljanja +!P softverskih paketa, nekoliko rijei o
finansijskoj dimenziji ovih aplikcija .ijena +!P paketa je vrlo visoka, iako je, zbog sve
vee konkurencije, prisutan trend njihovog pada "no to je bitno istai sa aspekta
potencijalnih korisnika je da izdaci za sam pa#et (initial costs) predstavljaju samo dio
ukupnih trokova vezanih za implementaciju ovih rjeenja .ijena se obino odre(uje
prema broju klijenata i ona iznosi izme(u /@@@ i 1@@@ #-9 po klijentu, s tim da broj
modula koji se nabavlja tako(er mo*e determinirati ukupnu cijenu -ljedea bitna stavka
su tzv implementacijski trokovi koji se, prema nekim istra*ivanjima
%
kreu izme(u 0 i
%@ #-9 na svaki dolar inicijalnih trokova Poto se radi o kompleksnim,
standardiziranim i integriranim proizvodima, potrebno je uiniti znaajne napore u
praktinoj implementaciji tih rjeenja Poslove implementacije obino obavljaju
konsultantske firme kao to su$ &rthur &ndersen, +rnstLKoung,
PriceJaterhouse.oopers # posljednje vrijeme, u cilju sni*avanja trokova i skraenja
vremena implementacije, +!P proizvo(ai uvode posebne pristupe, kao to je npr
-&P6ov &-&P ,Accelerated SAP)
>ada se radi o implementaciji +!P rjeenja, iskustva su pokazala da je neophodno$
3ivo kastomizacije ,prilago(avanja +!P rjeenja vlastitim zahtjevima) dr*ati na
minimalnoj razini, obzirom da +!P rjeenja podrazmijevaju i sadr*e tzv best6
practice rjeenja za pojedine grane
9efinirati set kriterija za kastomizaciju +!P rjeenja
Pripremiti plan za fazu nakon implementacije (post,implementation stage)"
Pripremiti adekvatan plan za otpor promjenama (resistance to change) za
vrijeme implementacije i post6implementacije
:iti spreman za investiranje u nova aplikativna rjeenja koja se naslanjaju na na
+!P sistem kao to su$ :usiness 5ntelligence, .ustomer !elationships
)anagement, +6commerce, itd
Pripremiti adekvatnu retention strategy, tj politiku zadr*avanja +!P specijalista
koji spadaju u kategoriju tzv .hot,s#ills. zaposlenih
"sigurati tzv (o,ased training, odnosno obuku na radnom mjestu za sve
zaposlene i na kontinuiranoj osnovi
"sigurati obuku menad*era u smislu tzv Reporting i Decision Support
mogunosti +!P sistema u cilju donoenja boljih poslovnih odluka
7reba tako(er imati u vidu da veinu +!P implementacija karakterizira tzv performance
dip ' pojava koja se odnosi na pad performansi poslovnog sistema nakon
implementacije +!P rjeenja koja traje, prema iskustvima implementacija, izmedju 1 i %/
mjeseci
3aredne dvije slike daju prikaz nekih osnovnih finansijskih fakata u vezi implementacije
+!P rjeenja ,slika D0/) i strukture trokova +!P projekata ,slika D00)
Minjenice koje su evidentne na osnovu implementacijskih iskustava su$
+!P projekti su skupa rjeenja
Projekat se isplati, ali tek nakon izvjesnog vremena
3eposredno nakon same implementacije, business trpi izvjesne negativne
posljedice
1
;id(eti 5lan#e o !RP,u u 5asopisima CI& (///"cio"com) i Datamation (///"datamation"com)"
Sli#a 2"73" +a#ti u 'e<i !RP pro(e#ata
Sli#a 2"77" Tro=#o'i !RP pro(e#ata
Prednosti +!P sistema ukljuuju$
+liminiranje redundantnih podataka, procesa i operacija
)ogua kastomizacija prema zahtjevima korisnika
;aki i jednostavniji pristup podacima na nivou firme
Podrka za K/> i +uro
Pouzdana fajl struktura
-oftver je inkorporirao tzv >est practices> u obavljanju poslovnih procesa
Poveana efikasnost, uz sni*enje trokova
-istem je adaptibilan u odnosu na promjene u okru*enju
8unkcionalnost i mogunost integracije u odnosu na ostale module
3edostaci ukljuuju$
-kupa i dugotrajna implementacija
<isoka cijena odr*avanja
<ezanost na jednog softverskog vendora ,+!P firma)
8aktori koje treba imati u vidu prilikom izbora +!P rjeenja ukljuuju$
Nahtijevani obim kastomizacije
#kupni trokovi, ukljuujui$ inicijalne trokove ,softver), cijena licence,
obuka, implementacija, odr*avanje, kastomizacija, novi 57 personal,
hardverski zahtjevi
!aspolo*ivost lokalne podrke
-tepen integracije komponenti +!P sistema
Return &n In'estment ' !"5 analiza
>ompleksnost versus orijentiranost korisniku
7ehnologija, client=server osobine, sigurnost, database rjeenja
)ogunost br*e implementacije, krai !"5 period
)ogunost regularnih upgradea