LIQUIDEZ PARIS

PARS' YAKIN Sven Hassel

Trkesi: Ali Avni ne
e yaynlar : 184 Sava Romanlan 4
Birinci Bask Aralk 1982
Yayn Haklar (c) Sven Hassel/onk-e yaynlan a.
1982
Kapak Ekin Nayr Sarolu
Kapak Filmi Ebru Grafik
Kapak Basks bolar Matbaaclk
Dizgi - Bask Doyuran Matbaas
Yazarn hazrlad zgn baskdan eksiksiz olarak
dilimize aktarlmtr.
e yaynlar a.. Yerebatan Cami kmaz No : 40/1
Telefon: 27 87 20 Posta Kutusu: 12 stanbul
Sven Hassel, daha nce yaynlarmz arasnda
kan romanlarnda (Lanetliler Taburu, Cephe
Arkadalar, Monte Cassino Cehennemi) tantld
gibi, kinci Dnya Savandan nce Almanya'da
isiz gsz kalm bir Danimarkalyken,
aresizlik iinde Alman Ordusu'na yazlm,
ynetimin Hitler'in eline gemesinden sonra firara
kalkm ve yakalanarak Disiplin Birlii'ne
srlmt. Bu birlikte de Lanetliler Taburu diye
anlan, savan en etin mcadelelerinin verildii
cephelere yollanp duran bir Ceza Taburuna
verildi.
Sava bittii zaman, bir tank taburu olan bu
taburdan hemen hi kimse sa kalmamt. Sven
Hassel ise, alt bin kiilik birlikten hayatta kalan
birka kiiden biriydi.
len arkadalarna sz vermiti, savan tm
irenliini dnyaya duyurmak iin; bu szn
tuttu ve birbirinin peisra, u anda says on
bulan bir dizi, belgesel roman yazd.
Hassel'in dnyada en ok satan sava romanlar
arasna giren eserlerinin ana -zellii, yaanm;
asl, anlatmndan ok daha korkun olan olaylar
zerine kurulu bulunmasdr. Lejyoner, Kk
Karde, Moruk gibi takma adlarla Hassel'in her
romannda kahramanmzn cephe arkadalar
olarak boy gsteren kiiler gerektir ve anlatlan
olaylarn arka plannda tarihsel belgeler destek
salamaktadr.
Paris'i Yakn, Hassel'in birliinin Normandiya
karmasndan sonra Paris'i savunmak zere
gnderildii cephelerden ykler sunuyor;
soukkanl, objektif anlatm tarzna karn,
savan souk dehetini insann kemiklerinde
hissettiren ykler. ..
Budaylarn bu hrts insanlarn lgnlk
zamanlarndaki sava alanlarnn hasaddr.
1
Baklar ufukta gezinen Kk Karde:
Yzerek ngiltere'ye varlamaz m? diye so-
ruyorum kendi kendime, dedi.
Belki, ama bu g olur, diye karlk verdi
Lejyoner.
Oysa yapmadlar m?
Evet, ama yola klan yer buras deil.
Dinle, diye diretti Kk Karde, eer ben
Rommel'in bu lanet blgesini aarsam ve dosdoru
yzersem nereye varrm?
Moruk burnunu ovuturdu:
Belki Dover'e.
Hayr, diye araya girdi Heide, oras Brighton
olur.
Aradaki uzaklk ne olabilir?
Otuz ya da krk kilometre.
Hevesliler var m? diye sordu Porta. Bu ya-
plabilir olmal.
Ben, diye srtt Gregor. brleri bizsiz zafer iin
gebereceklerdir.
Siz de yorgunluktan geberirsiniz, dedi Moruk
glmseyerek.
Yine de uzak, diye mrldand Barcelona, hayli
uzak, hedefi arrsan, zlanda'ya varmadan
nnde bir para yol daha kalr. zlanda da
tutturulamazsa, Grnland'dan baka yer yoktur
artk, yeter ki Bering Boaz'nda bir bankiz zerine
klmasn!
4
Bunlar ciddi grnyorlar, diyerek gld
Moruk.
Talimler balad; hayli aa doru yzmeye
koyulduk, ylesine aa ki bir gn kramp beni fel-
ce uratt, az daha orada kalacaktm. Yaamam
Gregor'a borluyum. Fakat bir akam herkes onla-
rn, gece yars bitkin halde geri dndklerini g-
rnceye dek, serven iin gittiklerine gerekten
inand. Hepsi ufukta ngiliz kylarm grm ol-
duklarn ileri srd. Ne yazk ki yk kulaktan
kulaa yayld ve kumsal boyunca nbetiler bir
kat artrld. yice biliniz ki, her zaman nbetiler
olmutu, fakat imdi gzetledikleri bizlerdik.
8
91. MFREZE'DE AMAN VERMEK YOK
Elbombalar btn duygular dvp yok ediyorlar.
Blokhavzlar dalmtr, yanlarndan biri hemen
hemen kuma gml, br gri bir kesik kol
paras gibi dikiliyor.
Elbombalar, br bombalardan beter mi beterdir;
bombann d hesaplanabilir, hem sonra
elbombasnm grlts baka bir bombaya
kyasla cehennemdir. Kk Karde halkas
tehlikeli bir ekilde sapnn dnda olan bir el-
bombasyla avucunun iinde oynuyor. Onunla ben
mfrezenin en iyi bombaclaryzdr, o yz on sekiz
metreye frlatr, ben yz on metreye; bu kadarm
kimse yapamaz.
Pek korkun bir patlama... Blokhavz sallanyor.
Herey snyor. Zifiri karanlk oluyor. Komutan
Hinka niformas para para, kesik kolundan
kalan ksm ceketinin kolundaki yrtktan frlam
halde nce ban karveriyor. Hemen hemen iki
yl nce kolunu yitireli beri yaras asla kapanmad.
Bir fare srs skn ediyor ve ciyaklaya-rak
zerimize yor. lerinden biri sar dilerini
meydana kararak Hinka'nn gsne taklp
kalyor; Kk Karde, elinin tersiyle onu sman
br yanma frlatyor, orada kendi cinsleri
tarafndan paralanyor; bunlar ceset yiyiciler ve
bir zamandan beri saylar oald.
5
Bahriye topusu bir lgn gibi beton duvarlar
zerine ate ediyor; karaya kan piyadeler
stmze atlyorlar; onlar elbombalaryla te-
peliyoruz. Binlerce delinin srayla kollarm vur-
duu kocaman bir davulun zerindeymiiz gibi
geliyor bize ve bu, saatlerdir sryor.
Porta bir 421 partisi neriyor, fakat kimse oyuna
dikkat etmiyor. Herkes kulak veriyor... Ne zaman
saldracaklar? Alev pskrtc kul-lanmasalar
bari! imiz bitmi olur ve aman vermediklerini
biliyoruz; el bildireri bizi uyard: Teslim olunuz,
tm dvenler temizlenecektir Bizim propaganda
amma aptalca, srtmz duvarda, fareler gibi
dveceiz.
Moruk miferine bakarak yava yava sallanyor,
kendisini gzetlediimden de habersiz;
yanaklarnn zerinden yalar aktn gryorum;
artk dayanamyor.
Ani gkgrlemesi! Sman dam balarmzn
zerine yklyor ve ite biz direk yerine konan
canl heykellere dndk. Atlyoruz, byk eki
vurularyla direkler dorultuyoruz. Bacaklarm
ayrk, tek kelime sylemeksizin, Kk Karde ile
bir kii tayorum. Btn kemiklerim atrdyor.
Porta ile komutan Hinka yere yklacaklar... Kiri
bizi eziyor, fakat ne mutlu ki Gregor kouyor.
Tavan yerinde duruyor. Diri diri gmlmedik
henz. Ferahlama ve sra ile calvados'tan birer frt
ekme...
Porta yeil uhasn tekrar alyor. Lejyoner onun
zerine zarlar atyor. ki paket gira (keyif veren
sigara) iin oynuyoruz, o srada ise bir acemi
acdan uluyor. Top zerine dm ve iki
6
baca ezilmi; shhiyeci ona bir morfin inesi
yapyor, ama o artk hi yryemeyecek.
Korku... Korkmaya balyoruz, demek ki ldrmak
uzak deil. Bir hi iin birbirimizi ldrmeye
balayabiliriz. Meydan yeni bir fare srsne
kalabilir.
Yeil uha tekrar sarlyor. Bekleyi... Saatler akp
gidiyor. nsan orduda sabr reniyor. Kk
Karde zerinden kamuflaj ceketinin sarkt koca
gvdesinin tmyle tempo tutarak mzka alyor.
Gndz m, gece mi? Darda canl hibir ey
kalmam olmal. Kaim bir duman, gnee dek bizi
gizliyor. Ne kadar zaman geti? Saatler mi?
Haftalar m? Kimse bunu bilmiyor.
Porta miferini atyor, anlayamadmz bir ey
sylyor ve bir kez daha kartlar datyor; fakat
bundan da vazgemek gerekiyor, renkler bile
seilemiyor, hem kazanmak ya da kaybetmek,
neye yarayabilir bunlar? nsann hile yapma
arzusu bile olmuyor. Bir obs atei altnda nemi
olan ey nedir? Bunu uzun zamandr biliyoruz.
Bekleyi.
Porta demir taym ayor biz de ilgisizlikle yiyiine
bakyoruz; bu kesinlikle yasak olduu halde,
komutann kendisi bile hibir ey sylemiyor.
Demir taynlarnn yalnz komutann zel bir
emriyle almas gerekir. Porta bir sngy kak
gibi kullanarak tknmaya koyuluyor, sonra
makineli tfekleri soutmakta kullanlan suyu
iiyor- Kimse de kar kmyor. Bir otobs atei
altnda nemli olan nedir? Fakat ldrd m o? ite
trnaklarn dzeltiyor, sonra sra tek diine
geliyor, onu tfekleri temizlemek
ti
te kullanlan ve iine takma diini koyduu bezle
siliyor. Tm bunlar glmseyerek yapyor. Bir
obs atei bile Porta'nm istifini bozmasna
yetmiyor.
Bombardman durgunlama benziyor. Hemen
silhlar kavryoruz ve zrhl plakalar geri itiyoruz.
Gregor makineli tfei yerletiriyor. Kuduran
cehennemin iinde insanlarn kalabilmesi ne garip!
Rommel tarafndan zenle yerletirilmi olan
kazklar ve dikenli teller, tmyle yok olmu,
baka bir evren bu. Hinka umutsuzlukla telefonun
kolunu evirip duruyor Dayanak noktas 506 bir
baraj belirtiyor! diye baryor. Beni duyuyor
musunuz?.. fkeyle telefonu sarsyor. Beni
duyuyorsunuz, Yce Tanrm. Buras 509. Baraj..
Fakat artk telefon yok, artk topu yok. Mevziler,
insanlar hepsi yok olmu, tarihin en korkun
bombardman altnda buhar olmu.
te onlar... Plaja karma yapyorlar. Bir direnmeyi
aklna getirmeyen haki adamlar kaynamas. Obs
atei hereyi yakp ykm olmal. Fakat birdenbire,
12 lik havanlar kesintisiz bir yamur halinde
bombalar pskrtyorlar... Haki piyade tereddt
ediyor: leri! leri! diye baryor subaylar.
Makineli tfekler yaylm atei am Porta' nm alev
pskrtcleri altnda tutuuyorlar. Bizde
ldrme sras! Birbirlerinin zerine yklyorlar;
bir asker dikenli tellere asl kalyor ve uluyor.
Dikenli tellerin iinde lmek korkuntur; bir
arkada atlyor, fakat bir makineli tfek salvosu
onu ikiye biiyor ve gvdesi telin zerinde ikiye
bklm halde sallanyor, feci.
12
leri! Arkamdan gelin! diye baryor komutan
Hinka.
Dar merdivene atlyoruz, Kk Karde ile
Lejyoner bata. Ben, kunda boynumun evresin-
de olarak makineli tfei srklyorum; serbest
elimle kemerimden karabilmi olduum bom-
balar atyorum. Tam nmde, bir siluet... Yass
mifer, bir ngiliz. Dipik vuruu. Barmalar,
ulumalar, yarn stnden sallanan gvdeler. Ma-
kinelim hl boynumda olarak dikenli teller ze-
rinden atlyorum. Haki bir asker kollarn kal-
dryor; miferini yitirmi. Midesine bir tekme, tam
suratna bir dipik vuruu... Yzler grnyorlar.
Barcelona ile ben ayn anda saldryoruz. Bou
vurular, kanl ve delik deik vcutlar zerinde
sendeliyoruz... Geriliyorlar. nce ar ar, gelii
gzel ate ederek, sonra miferleri, silhlar, gaz
maskelerini atyorlar ve yarallarn boulduu
denize doru kouuyorlar.
Niin byle dvyoruz?
Vatan iin mi? Fhrer iin mi? eref, madalyalar,
terfi iin mi? Asla. gdyle. Deerli bir yaam
yitirme korkusuyla. Her dakika bir cehennemdir:
nsan bir an bir arkada brakr; geri dndnde
o artk bir kan glc iinde bir et peltesinden
baka bir ey deildir. Umutsuzlukla insan ban
elik bir duvara vurur, bir kukuculuk nbetine
tutulur, makineli tfein arkasna atlr, ldrmek
iin ldrl'.
Porta, hemen boazn dnyor ve dolu bir uval
konserve getiriyor. Kk Karde daha ok altn
dilerle ilgileniyor ve sava divanndan sz eden
Moruk'un ayplamalarna karn
9
cesetlerin azn aratryor. Bitkin halde, kendi-
mizi sman yumuak zemini zerine atyoruz ve
Porta birka kutu amak iin acele ediyor. Bu
tfek ya! br drt kutu: Hep tfek ya. Porta
bir silh deposunu yama etmi, fakat Lejyoner'in
bir fikri var: Drt kutu bir el bombasna
balanyor, hepsi fosfor ubuuna taklyor.
Olaanst! diye srtyor Gregor. Yarn
gazeteler yeni bir silha sahip olduumuzu du-
yuracaklardr!
te saldr yeniden balyor... Makineli tfekler
snarak kpkrmz oldular. Barcelona lime lime
olmu elik eldivenleriyle koca havan kullanyor.
Atlar arasnda hemen hemen hi mola yok.
Dman kan iinde bocalyor ve gnein altnda,
beyaz kum, demirli toprak gibi koyu kzla
dnyor.
Uzakta, denizin zerinde, hl gemiler, bir direkler
orman var. Amfibik tekneler havaya uuyorlar ve
elik dalgalar trdatrken suyun iinde gvde
paralar yzyor. Ah! Btn direnci yok etmi
olduklarn sanyorlard! Fakat saldr sryor...
Hcum dalgalar arkasndan hcum dalgalar
geliyor. Btn bir ordu Nor-mandiya kysna
atlyor, ama baarszla uruyor, byle bir eye
tekrar balamak iin yllar gerekecek.
Susuzluktan bunalarak makineli tfekleri
soutmakta kullanlan suyu iiyoruz. Pis kokuyor!
Ter derimizi yakyor... lgisizlikle, bir askerin beyaz
ve mavi bir alev iinde yanmasn seyrediyoruz; bu
dmann kulland ve iinde
14
fosfor olan yeni bir elbombasi; havaya temasla alev
alyor.
Ddk al... leri! Can ekimekte olanlar
yardm dilenerek, koan askerlere aslyorlar. Ve
fkeyle ineniyorlar. Kar saldr bu. Elbombalar
havada uuyor, patlyor ve ldryor. leri! leri!
Deniz topusu igdsel olarak dostu ve dman
ara vermeksizin dverken adamlar kouyorlar.
Yine gemiler, daima gemiler. Topular iniyor,
piyade kumsala atlyor, fakat onlar bunu talim
sahasnda renmilerdi; ounluu iin buradaki
ateten bir vaftizdir. Deneyimsiz bu genler
makineli tfeklerin nne kouyorlar. Biz ar ar
geri ekiliyoruz... Soluk solua ngilizler stmze
varyorlar tam alev pskrt-clerimizin nne ve
tebeirli sarp yokuun zerine yklyorlar. Topu
bir yryen merdiven gibi onlar izliyor; Blokhavz
yknt halinde, biz de atlam betonun yarklar
arasndan ieri kayyoruz.
Kumsal boald. imdi elbombalarnn egemenlii
sryor. Vcutlarmzn biimini alan. onlar slk
alarak frlayan elik kamya kar-koruyan alt
st edilmi, yarlm topraa yz koyun
yapyoruz. Hl diri miyiz? Hayr, kmldayan,
koan ve ldren lleriz. Daha uzun boylusunu
bilmek yararsz. Ah! Parti'nin adamlarnn,
Nremberg'in geit trenindeki o pek parlak
savalarn, bayraklar rzgrda dalgalanan
borulu, trampetli o karn tok burjuvalarn bizi
grmeleri gerekirdi... Biz, kanl prtlar iinde
yrtc hayvanlar, ldrme uzmanlaryz. Btn
beden atm yerinden oynatan bir hkrk
11
beni sarsyor; tfeimin dipiini smyorum, ba
giriyorum, anam, kadm dostumu aryorum,
sinirleri gevedii zaman erkekler daima kadnlar
arrlar. Bu cephe sersemliidir. yi bilinir.
Kamak! ekip gitmeliyim! Vzgelir sava divan,
Torgau ve tm boklar... Kamal! Kamak!..
Bir diz serte srtma dayanyor, kat bir el
salarm okuyor. Miferimi yitirdim. Bir sakal
yanama srtnyor. Koca enayi Kk Karde,
bana yattrc szler sylyor.
Derin nefes al, dostum, nefes al, geer bu. Pek
korkun deil ne de olsa. Bir para sava, yani!
Henz nallar dikmedik!
Fakat kendime egemen olamyorum, sinirlerim
sarslyor. Bununla birlikte uzun zaman da-
yandm, fakat bu hepimizin bana gelir. Bir gn
sra Porta'da, Kk Karde'te ve hatta bunu daha
nce bir ya da iki kez geirmi olan Lejyo-ner'de
olacak; yine o, en az on drt yldr savayor.
Kk Karde bir tfek paavrasyla yzm
siliyor ve beni betonun atla iine daha derince
itiyor, makineli tfee fkeli bir tekme vuruyor...
Moruun bize doru srndn gryorum.
yi deil misin? Derin nefes al ve yarn iinde
kal. Yeni saldr biraz daha gecikecek.
Ve alnmdaki uzun bir bak yarasn bir sarg
beziyle kapatyor. Bana bir lnn miferini
veriyorlar; bu pek yararl deilse bile hi olmazsa
gzleri koruyor. Hkrklarm sryor, fakat sigara
etki yapmaya balyor: Yalnz deilim-, bir cephe
srsnn sahip olabilecei en deerli eylere
sahibim: Birka gerek arkada. Kendilerini bile
dnmeksizin beni bir ate ce
16
lenneminden ekip karrlar, kflenmi son ek-
mek paralarn benimle paylarlar. Bu savan
balad biricik ltuf tur, yalnz pis kokulu bir
obs ukurunda gnler boyunca kalm olan bi-
rinin bildii ancak bu kutsal dostluktur.
Azar azar durgunlayorum. Bu kez geti, fakat
tekrar gelebilir, hem de bu nceden haber
vermeden gelir. Moruk bir iskambil oyunu ne-
riyor. Srtmz betonda, bana kazandrdklar bir
iskambil partisine balyoruz ve birden kahkahay
patlatyoruz. Nedensiz. Aslnda ortada hibir ey
yok. Daha kts olabilirdi.
Bir gn sonra. Dmanla temas kesildi, kayplar
ise korkun. Kknden kaznmam tek ky yok.
Porta doal olarak yemekten baka bir ey
dnmyor, farkettirmeksizin bir inei ta-
knabilir. Uzun, zayf kemikli, oburca yiyor; do-
ruluyor, iddetle geiriyor, bir bacan kaldryor,
seslice bir yelleniyor ve yalnz bizi yerken grmek
ona a olduunu dndryor. O her zaman a,
kimse de nedenini bilmez. Bu kez, bir konserve
talan ile ans yaver gitti. Artk tfek ya deil,
Arjantin et konservesi ele geirmiti. Gerek bir
len!. Kk Karde tarafndan toplanan alkol
tabletleri zerinde, elik miferler inde yemek
piiriyoruz- Bu elik mifer altndaki kk ate o
denli elenceli ki, artk el-bombalar bile
duyulmuyor.
te komutan Hinka. Ka yalamaya dek giderek
onunla ayn mifer iinden yiyoruz. Porta yahniyi
bir sngyle kartryor ve ufak tuz kesesinden
tuz serpiyor. Kk Karde'e gelince, o bir matara
rom buldu, onunla eti slatyoruz. Krallara lyk.
parisi yakn
14/2
Ben makineli tfein yannda nbetiyim, fakat
kuyu gibi ak kraterlerden kyor gibi grnen sis
yakp yklm grnty bir kefen gibi rtyor. z
brakan mermiler ve roketler kara g yol yol
iziyorlar. Arkadalarm kpek yavrular gibi tortop
olmu uyuyorlar. Yalnzm, donuyorum, inceden
yamur yayor, rzgr kyor... Byk Rus
yakasn kaldrarak kaputuma sarmyorum ve
kulaklarm miferin kenarlar altna sokuyorum,
fakat yine de su srtmn iine akyor. arjre
bakalm. erit iyi yryor mu? Mermiler istenilen
dzende mi? Bir saldr srasnda skrlarsa
hayatmz sz konusu olur. te yanda eliin
krtlar nlyor... Birey mi hazrlyorlar?
Kendimi tutmaya alyorum, fakat bam
dnyor... Oh! Bir sar yabani hindi ba! Kukusuz
kilometrelerce genilikteki evre iinde var olan tek
iek! te, bir iek bile ken dini kurtarmay
baaryor. Buras savatan nce neye benziyordu?
Kukusuz gepgeni bir ayr hkt ve benekli inekler
vard. Fakat imdi hibir ey gzel deil, burada
oturanlar da hi geri d ecekler mi?
Zavall Fransa!
Kuzeyde, topu grlyor. Gk kan krmzs renkte
tutuuyor. Oras Ohama kumsal, Amerikallarn
karaya kt ve sert vurduu yer. Gneye doru
Do bataryalar var, ben de korkun roketlerin alev
alev ldayan yolunu gzlerimle izliyorum;
dtkleri yerde, artk hibir ey sa kalmyor.
Porta uyurken konuuyor, ryasnda yiyecek
gryor elbette; Lejyoner kalk yor, yknt
halindeki sman bir kesine ekiliyor. Su sesi.
Ondan sonra Gregor ile uykulu
15
uykulu homurdanan Kk Karde'in arasna
yatyor tekrar. Gregor horluyor.
Ben rya gryorum. Bir rmorkrn ocann
yannda bulunuyorum ve on be yamdaym. te
Kopenhag'n slak caddeleri. Alex'i bunun gibi bir
gece srasnda almlard. O drt serseri bize
birden bire saldrmt: Bunlar, rmorkrlerin
yannda haksz olarak biraz scaklk arayan gen
isizleri avlama uzmanlaryd. Ben heriflerden
birinin bacak arasna iyi bir tekme yaptrdm,
sonra da, her ikimiz polisten nefret ettiimizi
syleyerek neeli bir halde Havnegarde'a vardk.
Fakat ertesi akam, garn yaknndaki Wivel
lokantasnn mutfaklarnda arkadam bouna
bekledim. Kibirli bir a, akrkeyif serserilere
ar bolluk iindeki masalarn kalntlarn da-
tyordu. Alex gelmedi. Onu bir daha hi gr
medim. Onu bir polis taramas srasnda sveli bir
kafaszla (o ne yapmaya geliyordu Kopenhag'a?)
enselemilerdi ve Jutland'da yeniden bir eitim
merkezine gndermilerdi. Birok kez kat, sonra
da birgn, yakas ak gzel bir beyaz gmlekle, bir
gazetede fotosu kt. Sar salarnn prldad
grlebiliyordu. Dibi boylayan Od in
rmorkrnde boulduu gnd, ve sanyorum, o
gn aladm. Alex ne zamandr dos-tumdu, ksa
pantolonla Nyboder okuluna gittiimizden beri
btn snflarda birlikte olmutuk.
Burada, tehdit edici bir ekilde duran makineliyi
okuyorum; uzun mermiler eridini elle
yokluyorum. Emniyet mandaln itmekten baka
bir ey yok; o zaman lm kusacaktr. Yalanlar ve
politik sylevleri ile onlarn iren demok-
19
rasisinden nefret edebilmeliyim. nsann ayaklar
kuruda oldu mu tler vermesi kolaydr. Yalnz
Kopenhag'da iki yz yetmi be b isiz var.
Hepsini niin ldrmemen? Geen Noel'de,
Kopenhag'da, erimi karn iine dalp karak ssz
caddeler boyunca yryorlard. Noel aac
Radhuspladen'in tam ortasnda prldayan k-
larn sallyordu. te orada baka bir aptala rast-
ladm ve ikimiz de o kendinden pek memnun o-lan
aacn zerine iedik. Aptal bana bir vurguna
girieceini fsldad, ama ben reddettim; insan bir
derede olabilir, ama bu irkefe batmas iin neden
deildir.
Tek bama Vesterbrograd'a indim. Btn
aydnlatlm pencereler k sayorlard. Mutlu
Noelleri Mutlu Noeller! Herkes ark sylyordu;
Mutlu Noeller! diye. Fakat birinden bir para kaz
eti istemeye gidiniz; merdiveni gerisin geriye
inmeniz uzun srmez! Buna karn, kendi
kendileriyle bar iinde olduklarn o denli du-
yarlar ki. Noel arifesi deil mi? Az sonra, gece
yars yemeine gidecekler, yarn da Noel yemeini
tka basa attrm halde, ters bir tavrda
olacaklardr. Fakat yaasn yine de, herey yo-
lunda ve btn pencerelerden k seli akyor.
Noel'in ertesi gn, akam ge vakit, Paul'e
rastladm. nsanlar acele acele sinemalara gidi-
yorlard, zira bugn iki yeni film gsteriliyordu.
ou sava filmi, bir bakas ise Al Capone'un
lm zerine. stenildiince kanl ve bu uzun No-
el gnn sona erdiren iyi bir film. Paul ile ben
Vesterbro pazarnn yaknnda bir barda iki kii
iin bir fincan kahve ile bir ayrei nnde
20
masaya oturduk. Komiserlie o,denli yaknd ki
insan burada kendini gvenlik iinde hissede-
mezdi.
Bir ie ne dersin? dedi bana Paul. Her cuma
gn deme yaplan bir i?
Benimle dalga geme.
Bu ileri asla alaya almam. Almanya'da bir
adres bu, orada i var gibi grnyor. Kol gc
eksik, biliyorsun ve adam yetitirmeyi st-
leniyorlar. Bir el aralar fabrikas, kt bir cret
deil. Bir yl sonunda, kpn doldurmu gibi
olursun.
! ! Bu sonu gelmez gevezelii ben de bi-
liyordum, fakat biraz para sahibi olmak iin ne
olursa olsun yapardm. En sonunda bizi kahveden
dar attlar; iki kii iin bir ayreine karlk bu
ok uzun bir konumayd. Servis yapan bize:
Domuz! diye bard.
Batan aa prldayan bir belediye avuu durdu.
Srklenip gtrlmenizi mi istiyordunuz?
Haydi, yryn!
Baldr kemiine bir tekme attm ve o acdan
srarken glerek svtk. "VVivel'in mutfaklar
nnde kuyruk yaptm srada bana uursuz
karar aldran herhalde bir bakasna ayrlm o
yiyecek paketi oldu. On be gn sonra, Paul ile bir
yk treninde gizlice yolculuk ederek Berlin'e
varyorduk. Pek az zaman sonra, Paul, bir yksek
frndan karttmz bir kl kfesinin altnda
kalp ld, ben de orduya girdim.
Uzun yllardan beri ilk kez uyumak iin bir
yatam ve gnde n yemeim oldu. Yk
18
sek frna kyasla askeri hizmet bana bir oyun gibi
grnd. Yanm ellerim iyileti, kopmu
trnaklarm tekrar kt, Silezya gnei altmda
kazandm esmerlik beni neredeyse gzelletir-di;
hayatmda ilk kez normal kilomu bulmutum,
rk dilerim bana tek metelie mal olmakszn
ordu tarafndan ekildi; bana gzel bir niforma ve
haftada bir kez temiz amar verdiler. Birden bire,
kendimi bir insan olarak hissettim, mutluydum:
Bunu admlarmn salaml belirtiyordu. Beni
seven kk bir kadn dostum yard. Yedinci
svari benim yuvam, ilk gerek yuvam oldu. En
sonunda, bir kii olarak varlm srdryordum.
Sava geldi. Kladan ayrldk ve herey dald.
Breslav Polonya'nn bozuk yollar uruna yok oldu.
Demokrasi tekrar bizimle alay etmeye balyordu
ve siz hl ona inanyorsunuz, ahmaklar! Artk
insan deildik biz. Yuryebildik-e,
dvebildike, hl yararlydk, fakat hibir kimse
bize temiz amar vermiyordu. Kirli ve bitliydik,
gri-yeil niformalar renksizlemiler-di.
Alaymzn ad san yoktu. Yryn! Yryn!
Yamur altnda, gne altnda, kar altnda, toz
iinde. Bizi kavuran susuzluu bastrmak iin
amurlu ukurlar, paavralarla tkanm patlam
ayakkablar, bizi gremeyen insanlarn evinde
izinler. Kk kadn dost yoktu artk, ok asker
vard, ynetici olanlar sivillerdi. Bize ne kalyordu?
aret olarak pasl bir miferle yol kenarnda yalnz
bir mezar; sakatlk ya da tutsak kamplarnda
yava bir lm; beer hayvan nrn bir domuzdan
ok daha az deerde olduu bu ok ac haller.
22
Bir fzenin krletirici parlts dm burada
kesti. Kendimi bir duvar parasnn arkas" na
attm, brleri de igdyle uyandlar, ayakta,
oktan dve hazrdlar. Tarafsz blgede ne var?
Makinelinin gvenlik mandaln ekiyorum; Moruk
fzelik tabancasn kavryor ve arazi i a
bouluyor. Kulak veriyoruz. Ar motorlar
horulduyorlar... urada, burada bir makineli tfek
takrdyor...
Arabalar! diye fsldyor sinirli sinirli Gre-gor
Martin.
Geliyorlar, diye mrldanyor Porta.
Hinka'nm bo ceket kolu havada dalgalanyor.
Tfekler zerine elbombas yuvalarn vidalyoruz.
Moruk yeni bir aydnlatma fiei daha frlatyor...
Hi. gdmz yanlmaz. Dmann varln
duyuyoruz. Her adam tetikte. Sessizlik.
Gzetliyoruz...
Zincir krtlar. Geliyorlar... Moruk fiekleri tekrar
cebine koyuyor ve arabalara kar bombalar
hazrlyoruz.
Arabalar! Bir araba ordusu! Hava motor g-
rltsnden titriyor, zincirler cehennemi gcrtlar
ile kendilerini duyuruyorlar. te oradalar!.. Gzel
bir av lezzetle yemeye hazr bir srngen
srsn andryorlar. Yarlarn doruklar zerin-
den, yandan grnyorlar.
Hzl atl ar makineli tfekler... Uzun bir
srtma. Onlarn apraz atelerinin rts altnda
Pak topunu yerletirmek iin tarafsz blgeye
srnyoruz, zrhl araba avclar da uzun bir
7,5'luun evresinde urayorlar. Bir havan ho-
murdanmas, uzun, keskin bir krmz k, bir
gkgrlts... Hzl elbombas ChurchTi tam
20
kulesinden vuruyor ve bir saniye nce st diken
gibi makineli tfeklerle kapl elikten canavar bir
alevler zindan halini alyor. Yine arabalar! Bir
Cromwell elli metre ilerliyor. Kk Karde soba
borusunu omuzluyor ve sakince nian alyor,
izmariti tkryor, parmaklarn tetik zerinde
skyor, her zaman yapt gibi kt gzn
kapatyor ve dilini sryor. Borudan alev kyor!..
sabet! Mrettebat yanyor. Baka birine. Lejyoner
roketi ona uzatyor ve ikisi birlikte ift doldurma
yapyor. Bu kesinlikle yasaktr. ntihar bu, ama
onlara vzgeliyor. Cephenin domuzcuklar, kimse
istemeksizin silhlar dzeltiyorlar.
Ayn senaryo: Kk Karde kt gzn
kapatyor, ate ediyor... Hedefe isabet. Arabalar
duruyor, alevler ge doru ykseliyor, fakat ar-
kalarndan bakalar geliyor. Ne kadar var. yahu?
Pak topu ezildi, dman topusu kudurmu, her
tan arkasnda lm gizleniyor, insan dkntleri
havalara fkryor, patlamalarn soluu insanlar
havaszlktan bouyor... Yere yapyorum, topra
trnaklarmla kazyorum... Harika pis toprak, tek
dostumuz! Ona neden Toprak Ana denildiini
imdi anlyorum. Sinirlerimizin her teli dehetten
ge doru ses veriyor.
Birka metre ilerde, bir ngiliz piyadesi benim
yaptm gibi yere yapyor. ldr onu!
Beynimden geen imek gibi hzl dnce bu.
kimiz de yirmi yamz atk m? Yaamay de-
nedik mi? Hayr. Tek birey biliyoruz: ldrl-
memek iin ldr!
Elimde bir bomba var, savan sert kuraln
21
biliyorum, miferli tipin benimle ayn dncede
olduunu biliyorum: Postunu kurtarmak iin. nce
atmak... Halkay dilerimle koparyor um.
Sayyorum: Yirmi bir, yirmi iki, yirmi , yirmi
drt... bomba slk alyor. O da ayn anda ken-
dininkini atyor. Ayn saniyede iki patlama, kimiz
de ayn deneye sahibiz ve patlama yerinden hayli
uzaa yuvarlanyoruz. O zaman makineliye
atlyorum ve btn eridi ona boaltyorum Yeni
bir elbombas uuyor ve bir imek miferime
arpyor, sanki bam atlyor ve beni bir tr fke
kaplyor. Hayr! Fransa'nn amurlu bir ayrnda
lmek istemiyorum. ngiliz'e lm! Ona dipik
vurular indiriyorum, o da umutsuzca tekmelerle
beni sersemletiyor. Kreimle vuruyorum, miferi
ters yz oluyor, azndan ince bir kan sznts
akyor, alnnn ortasnda iyice alm bir yara var.
Bitkin halde dyorum. O can ekiiyor. fkem
dehete dnt. Niin lmyor? Bacam kanyor,
bir yandan can ekienlere bakarak yapabildiim
kadar yaram saryorum. Hl beni tepeleme
gcne sahip mi? Bana bakyor, skntl bir
hrlamayla soluk alp veriyor. Arkadalar beni
burada bulurlarsa, iim biter; bununla birlikte, biz
dvtk, herey dzenli. Kan ve kpk azn
kirletiyor; ona mataram atyorum.
Drink, it is for you(*).
Niin imiyor? Bir bak yeme tehlikesini gze
alarak onu dilerinin arasna koymam m bek-
liyor? Kmldyor. Elbombalarm dnmeksizin
(*) , sana veriyorum.
25
deliimden kyorum ve makinelinin arkasna
atlyorum, fakat ngiliz hareket yapmyor. Yanan
Churchil'in altnda, Kk Lejyoner, yatm,
L.M.G.'si ile ksa yaylm ateleri ayor, Kk
Karde ise alevler iindeki bir Cromwell'in kesine
dayanm, yanan eliin kabaca aydnlatt bir
eytan'm ta kendisine benziyor.
Dman saldrs krlmt, bu an iin; gne
yava yava styor. Porta grltl bir ekilde
ellinci et konservesini yiyor, Barcelona bir cin
iesini dolatryor, Moruk katlar karyor ve
arkamzda Formigny yanyor. Wellington ar
bombardman uaklar Caen'in stnde grld
yor ve yangm dumanlar gkte ok yksee
kyorlar. Yer ayaklarmzn altnda titriyor.
Terkedilmi bir cipte, Porta eski bir tanabilir
gramofonla plaklar buldu. ok canl bir mzik
nlarken akamn ge saatinde silhsz gibi
grnen bir grup asker kageldi. Bir kzl-ha
bayra sallyorlard ve miferlerinde ayn kzlha
vard. Moruk, oktan ate etmeye hazr olan Kk
Kardein zerine atld.
Kendi yarallarn topladklarn ve bizimkileri
braktklarn grmyor musun! diye bard fkeli
dev.
- lk ate edeni tepelerim. Anlald m? Brakn
silhlarnz, diye homurdand Moruk.
Porta Moruk'a doru tkrerek srtt:
Sen Selmet Ordusu'na yazl. Orada general
olursun!
Hemen hemen btn sedyeciler bayraklar ve
yaratl aryla oktan kaybolmulard, fakat birden
bire, bir humbaraclar temeni bir lk att ve
siperin amuru iine dt. Bir direnii
(savaanlarn nefret ettii u katiller) iki gznn
arasndan onu vurmutu. Gz ap kapayn caya
kadar, makineli takrdyor. Sonda kalan
sedyeciler yere yklyorlar.
fkeden ldrm olan Kk Karde baryor:
Baladlar. Hemen onlar ldrmemiz gerekirdi. '
Uzun ve vahi bir sava l: Tanr byk tr!
leri! leri!
Ve Lejyoner, Rusya'nn donmu steplerinde ya da
Monte Cassino'nun yamalarnda sk sk yapt
gibi bizimle atlyor. Kin dolu olarak ldryoruz,
ldryoruz! Sedyeciler, kurtulmu olan yarallar,
herkes ldrlyor, delik deik ediliyor! Dmann
sma yok, bunlar ireti mevzilerden ibaret.
Herey yaklp yklyor. Fakat saldrnn
arkasndan kar saldr geliyor. Yine ller,
heryerde ller.
91. Mfreze'de dmana asla aman vermek
yok.
27
23
2
Porta Londra'dan B.B.C.'yi yakalamaya alarak
radyoyu kurcalayp dururken yayn bozan para-
zitler duyuluyordu.
Kafadan sakat olup olmadnn farkmdasm-dr
herhalde, dedi Helde. Zaten bu lf salatalarn
niin dinlediinizi kesinlikle anlamyorum. ngiliz-
ler Adolf'un adamlar kadar yalan sylyorlar.
Dehet samay hedef alm bouk, ve tehdit edici
gong sesleri: ci Londres, ici Londres. B.B.C. pour
la France.
Fransz direniinin btn kulaklaryla dinlediini
bilmiyoruz, ayn ekilde XV'inci ordunun Genel
Kararghnda nbeti radyo subay Oberleulnant
Meyer'in de...
Btn dikkatinizi vermenizi istiyoruz. te kiisel
mesajlar: 'Les sanglots longs de violon de l'au-
tomne...' Verlaine'in Sonbahar arksmn ilk di-
zeleri bu, haftalardan beri beklenen mesaj. vedi-
likle Fransa'daki askeri valiye, Hollanda'daki ve
Bel-ika'daki bakomutanlara haber veriliyor.
Bouna! Bir sonbahar iiri ciddiye alnabilir mi?
Gln bu. Budalalar! diye baryor Hitler.
XV'inci ordunun kurmay, esrarl mesajlar ka-
rarsz dinliyor.
Buras Londra, buras Londra. Kiisel mesajlar
srdryoruz: iekler koyu bir krmzlkta-lar.
Tekrarlyorum.- iekler koyu bir krmzlkta-lar.
24
Bu Normandiya'daki aalara iarettir. Devam
ediyorum: Hlne Joe ile evleniyor. Hlne Joe
ile evleniyor.
Btn Caen blgesi iin iaret. Annda kprler
uuruluyor, yollar da yle; telefon hatlar baltala-
nyor. XV'inci orduda ciddi bireyin sz konusu ol-
duundan bir saniye phe edilmiyor.
General von Salmuth:
Bir zerre anlyor musunuz, Meyer? diye soruyor.
gnden beri Londra radyosu susmutu, ama
ite spikerin enesi durmaz oldu.
Mesajlarmz srdryoruz: Zarlar atld. Tek-
rarlyorum: Zarlar atld>.
Hibir eyden kukulanmayan Alman nbetileri
baklanyorlar; cesetler iz brakmakszn ba-
taklklarda ve ukurlarda gzden yitiyorlar. Jean
Rita'y dnyor. Tekrarlyorum: Jean Rita'y
dnyor. Spiker her szck arasnda bir
duraklama ile ar ar konuuyor.
u ahma duyuyor musunuz? diye homur-
danyor Porta keyifle. Jean Rita'y dnyor. Bir
orospu daha, bu mikrofon komii. Jean Rita'y d-
nyor. Bu ikisini tanyor musunuz?
Her zaman hereyi bilen Heide aklyor:
Bu bir koddur. Ben de radyoda altm. Bu
bitmez tkenmez gevezelikler yaynlanyordu.
Pazar gn ocuklar sabrszlanyorlar. Tekrar
ediyorum: Pazar gn ocuklar sabrszlan-
yorlar.
Bu Normandiya'da paratleri bekleyen, Di-
reniin adamlar iindir.
Buras Londra. Bir saat sonra baka mesajlar
gndereceiz.
29
SON SAAT,
lleri gmmeden nce bir yk rtsne saryoruz
ve her cesedin yanma, iinde adamn kiisel
ktlar bulunan bo bir bira kutucuu
yerletiriyoruz. Er ya da ge, byk granit antlarla
sslenmi ehitliklere gereksinme olacak ve bu
kahramanlar adna kk plakalar tayan uzun
ha dizileri sralanacaktr. Bir ukurdan ya da bir
patates tarlasndan karlann kim olduunu
bilmek daha iyi deil midir? Bu kutucuklar onun
iin.
ehitlikler gereklidir. Yarn yeni askere alnanlara
ne gsterilecek? Baknz, te kahramanlarmz. Bu
han altnda piyade eri Paul Schultze dinleniyor,
bir elbombasmm bacaklarn kopard, fakat ileri
karakolu tehdit eden dmana kar savamay
srdren bir yiit. Piyade eri Schultze alay
kurtard, sonra da dudaklarnda ulusal mar
olduu halde komutannn kollarnda ld.
Her han zerine kazlan adn doru olmas
gerekir, bu olmaynca, bozgun unutulaca zaman
elimizin altnda hangi kahramanca eylemler
bulunacak? Bununla birlikte nl kutucuk-tan
yoksun ller de var, zira sahip olduumuz
ielerden ok fazla adam can verdi. Gelgelelim
iilip iilmediini tanr bilir. kindi vakti gm
26
melerden sonra yarm saatlik bir dinlenme arka-
sndan mayn temizleme ii.
Bu en ok nefret ettiimiz ilerden; nk yaam
bir mayn araycs iin fec ksadr! Teknik ilerleme
yznden. En ufak maden parasnn
yaklamasyla patlayan manyetik maynlar icat
edildi. Biz de yerlerine tahta paralar diktiimiz
dmelerimize dek maden olan her-eyi braktk.
Kauuk izmeler Olmadndan, ayakkablar bez
paralaryla sarmakla yetin mek gerekiyor, fakat
bizim grubun ans vard. Porta kendine sar
kauuktan bir ift Amerikan izmesi uydurdu:
Sanki saf altmm gibi gzettiimiz paha biilmez
bir hazine; altndan da ok stn, bizim sa
kalmamz.
Durmadan nlayan dedektre gvenmek
olanaksz. En ufak bir maden paras iin nla-
dndan bizi rahatsz ediyor ve dikkatimizi da-
tyor. lerin en kts. Maynlar zerinde a-
lrken nokta ok nemlidir: Saknma, kuku
ve zen. En beklemediiniz yerde, tuzak sizi g-
zetlemektedir. Bu ii balatan RommeFdir ve ey-
tanca bir eydir bu. Bir kap ayorsunuz, tam y-
znzde patlyor! Bir krlang ailesi gibi bir dizi
mandalla bir amar ipi. Pek masum! p yolunuzu
engelliyor, onu koparyorsunuz ve toprak bir
volkan patlamasyla alyor. Kt kapatlm bir
frn kapa, bu dzen seven insanlar kzdryor.
Onu itiyorsunuz ve herkes yok oluyor. Yola aykr
konmu bir elarabas dknts ki onu yana
atyorsunuz. Bu yaamnzn son hareketi oluyor.
Eri aslm bir tablo yarm tonluk bir patlayc
maddenin ateleyicisidir. Grnmeyen bir telin
zerinde yryorsunuz, elli metre iler
31
deki bir aacn iinden on bomba frlyor, btn
bir bl toz ediyor. kiz maynlar da var: Zin-
cirleme patlayan P2 maynlar. Bakalarnn bir
tfek atyla patlatlmas gerekir; sonra da para
para sklmeleri gerekenler var; ateleyicileri en
ince camdan yaplmadr Mayn temizleme ii
adam deli eder.
Toprak ar ar, gven duyulduka kazya kazya
ilerlenir... Her on dakikada bir bataki adam aygt
ileriye, geriye sallar, topran iine uma
tehlikesinde olur. brleri makul bir u zaklkta
birincinin izinden dikkatle yrrler ve iin en iyi
gittii anda bataki adam, ani parlayan bir imek
iinde bir uluma ile duman olup uar.
Dedektr slk alar... Durulur. Bataki adam
aygt ileriye, geriye sallar, topran iine gizlenmi
olan eyin yerini belirler, zemin zerine, yatar, bir
ylan saknrlyla aratrr. Bir maden
parasndan, bir elbombas dkntsnden baka
birey yoktur. Her zaman ayn ey. Hi mi hi
mayn olmad inancyla sonunda fkeden
kudurursunuz, bilgi vermi olan tutsak bir
yalancdr. O zaman btn haberalma subaylar-
nn yedi slalesine svlp daha abuk ilerlenir.
Dehet verici patlama. Bataki adam havaya
umutur, demek ki tutsak yalan sylememitir,
haberalma servisleri hakldrlar. Yaman tipler!
Zrhl arabalar iin yaplm bir T mayn vardr;
byle bir mayn patlad zaman ocuklardan
hibir ey kalmaz. Bir S mayn ise yalnz iki
bacanz brakrsnz; bu daha az ktdr, zira iyi
takma bacaklar yaplr ve aptal deilseniz,
astsubay okuluna girersiniz. Takma bacakl
32
birok astsubay yeni alman erleri yetitirirler. Otuz
alt yl iin grev alrsnz ve biraz ansla on be ya
da on sekiz ylda genelkurmayn ba avuu
olursunuz. Sonra altm be yanda iyi bir aylkla
emekliye ayrlrsnz. Demek ki bir mayn, var olan
en kt ey deildir ve bu cephenin bir
domuzcuunu korkutmaz. Sava bitmitir.
Hepsinin karlnn dendii ac deneyle bilinir,
en n cepheden kurtulmak iin iki bacan seve
seve verecek olanlar vardr. Bir kol hibir ey
demek deildir. Komutan Hinka, sol kolu
olmakszn yldr cephede bulunuyor. Bacak
kaybetmek daha iyidir; fakat ikisinden de olmak
gerek. Zrhl arabalarda birok tek bacakl vardr.
Bu anda bataki adam benim. Otlar kuku
uyandryor... Onlar elle yokluyorum, yerlerinde
tutunmuyorlar: Elimi ieri sokuyorum, madene
deiyorum. Arkamda yryen Porta ile Lej-yoner
duruyor. Birden sessizleen soldakiler, ba-klarn
benden ayrmyor. Bir dakika sonra toz olabilirim.
Yatyorum, kulam yere dayyorum... Bir tik-tak
iitiliyor mu? Manyetik bir mayn m, saatli bir
mayn m? Tm gvdemi ter kaplyor, buna
ramen titriyorum. O susuyor, ama l deil...
eytan gibi sinsi. Buna kyasla bir kobra insana
daha yakn bir nesnedir. Parmak ularmn
grnmez antenleri var. Yuvarlak, ince kadehii
farkediyorum, o pek ince cam boruyu. Bu normal
bir T mayn. Eski dost, sana ktlk yapmak
istemiyorum, nazik ol, kzma. Dikkat Sven!
Kabalk yok. Dii eytan pek nazik! renmi
olduun eyi hatrla. Hi umutsuzluk yok. Hele
bakalm... Kadehiin altna iki
parisi yakn
33/29
parmak sok, sola iki dn,.. Yavaa, yavaa..,
Cam boruyu krarsan iin biter. Tel olmadn,
baka maynlara balayan teller olmadn uma-
lm zira mayn koyanlarn hayal gc vardr. ki
dn, oldu... ki milimetre yukarda saa
dn... Kmldamyor. Ne demek oluyor bu? Yeni
bir model mi? Kama arzusundaym. O zaman
sava divan, dman karsnda korkaklk, lme
mahkm edilme, fakat divan kurulmaya vakit
bulmadan nce belki sava bitmi olur?
Tb skmeksizin onu kaldrmay denemeli
miyim? Bu tehlikelidir, korkun ey topraa ya-
pm duruyor. Tek bir yanl harekette, tp
krlr, asit yaylr, artk Sven yok! Kukulu bir
halde kokluyorum... Scak m? Bataryal bir mayn
m? Kadehii tutarak sol elimin altndan sa elimi
kaydryorum ve dilerimle otlar kopar yorum. Bu
anlarda insan ayaklarn kullanabilen maymunlara
imreniyor. Mayn temizlemek iin onlar niin
eitmiyoruz? Ne kurnazdrlar. Kimsenin bunu
henz dnmemi olmas garip. Ordu
gvercinler, kpekler, domuzlar, atlar kullanr;
domuzlar Polonya'da kullanyorduk: Onlarn
mayn tarlalarna salyorduk ve hepsi havaya
uuyordu, fakat bunu ok srdre-medik, nk
domuzlar deerlidir, kpekler de yle. imdi en az
deerli malzeme; Porta'nn dedii gibi, butu ucuz
olan insanlar yeliyorlar.
Yava yava, yava yava onu kendime doru
ekiyorum... Tanrm ne ar!. Hi kuvveti olmayan
sol elimi kullanmak ok aptalca! te! Yks ile,
tehdit edici ekilde, bana bakyor: Bu yksk
onun gz, kula, beynidir. Ona bir tekme
vurmaya, eytan'm yanma gndermeye bir
30
cret etsem! Fakat ona kfr savurmaya bile ce-
saret edemiyorum, onunla hafif hafif konuuyo-
rum... Yks kopardm zaman onu yle bir
tartaklayacam ki, artk hibir zaman bir mayna
benzemeyecek!
brlerini aryorum. Porta ile Lejyoner
yaklayor. Porta hibir ey renmemi olduu
halde bir mekanik dehasdr, fakat bunu en iyi ve
en kt amalar iin kullanmay sever.
Aptal! Ters yne evirmisin. Bunun bir Fransz
vidas olduunu grmedin mi? Yks elle
yokluyor! Bir sve anahtar getir! diye baryor
Kk Karde'e.
Anahtar arabuk geliyor. Korkun eyi derinliine
inceliyor.
Al, yks kapa, olmaynca biz Aziz Pierre'in
nne ktmz zaman kn mayn dolmu olur.
Lejyoner, sinirli, slk alyor ve ellerini pan-
tolonunun gerisinde kuruluyor.
Tutuyorum! Anahtar kavryor:
Siz tekiler, kulaklarnz saknn! Dostumuzun
bir para yollamas olana vardr.
Alak bir sesle ark sylyor.
Ne olacaz, sevgilim, biz ikimiz?
zgn ya da mutlu mu olacaz biz?
Baar kazanm halde, bana cam tp gsteriyor
ve onu parmaklarnn arasnda kryor, sonra tm
glmseyerek, mayn kolunun altnda brlerine
doru geri gidiyor.
Porta kaburgalarn tutuyor.
Baymz salcn korkmu olmasn? Gregor
mayna bir tekme atarak baryor:
Gt! Alak! Domuz!.
Yeter bu kahpelikler, diye homurdanyor Moruk.
imdiye dein on kii ld.
Ya sonra? diye srtyor Porta. Kara kravat
takmak gerekir.
Baa geme sras onda:
Ayak prezervatiflerini getir!
Ben de kauuk Amerikan izmelerini ona ve-
riyorum.
Ancak bir ka adm atmt ki eiliyor ve bize iaret
ediyor. Lejyoner ile ben bakyoruz. kimizden
hangisi? Porta telli bir mayn bulmu, onu skmek
iin iki kii olmak gerek. Lejyoner omuzlarn
kaldrp ilerliyor; herey iyi giderse gelecek sefere
sra benim olacak.
O ve Porta teli izleyerek srnyorlar. Eskiden bu
uursuz tel kesilebilirdi, imdi onu ince bir bakr
telle takviye etmeyi icat ettiler. Ona madeni bir
nesneyle dokunursanz, akm geer ve hereye
veda edersiniz. Bu mayn bir aaca aslm ve
10,5'luk el bombasna balanm. Gerek bir
tuzak! Bu bakr tel dalgasn kefetmede*! nce ok
kii yitirdik. Mayna kullanma talimatn eklemeyi
unutmulard!
Gelsene, aptal, diye bard Porta. Kendini bir
salonda m sanyorsun?
El aralarn getirmem ve ateleyiciyi skmem
gerek. ok kii bunu yaparken havaya umu
olmakla birlikte, bu kolay gibi grnyor. Asla
bilinmez. Yepyeni birey icat etmi olabilirler.
Aaca trmanan Porta, iblisin drt telini okuyor.
nce T mayn indiriliyor. Patlama kapsl bir
sigara paketinden byk deil, fakat size yemin
ederim ki yeter bu. Bombalarn birinin
36
zerine bir akac unu yazm: Go to hell dam-
ned Kauts (Cehenneme gidin, lanet Almanlar)
mza: saac. yi anlalyor. Hibir saac'm bizi
sevmesi iin nedeni yok!
Biraz dinlenme. Oturuyoruz, bir sigara iiyoruz; bu
sk skya yasaktr, ama nemi yok. Herkesin
buna ok ihtiyac var.
Porta sadist bir tavrla glmseyerek:
Adolf'un bu ii yapmak iin burada olmasn
isterdim, diyor. Ancak bir yarm saatik srerdi.
Bu aptalca aka beni neelendiriyor. Fakat ite
yeni blk komutanmz Brandt'n ynetimi altnda
brleri yanmza geliyorlar. Brandt balangtan
beri bizdendir. Bizden ancak eitli okullarda ksa
yetime dnemleri iin ayrlmtr. Biz eskiler onu
bir arkada gibi kabul ediyoruz, senli benli
konuuyoruz ve kk ad ile aryoruz. Soyad
Claus. eritsiz, niansz gerek bir cephe subay:
yalnz gm zrhl rengi umu kasketi rtbesini
belirtiyor.
Keke bitmi olsayd, diye homurdanyor Claus.
Deli edecek bu oyun bizi.
Evimize dndmz zaman oynanmayacak bir
oyun, diyor Porta. Porta daima dndmz
zaman diyor ve asla dnersek demiyor-, cephe
askerinde pek garip bir ruh halidir bu: Srasnn
geleceine asla inanmaz. Pek sk olarak, saldrya
gemeden nce ortak ukur kazyor, kuru otla
dyor, aatan halar haznl-yorduk, fakat
hibir zaman kendimizin oraya yatm olacam
dnmedik. Havan mermisinin keskin sl
duyuluyor, yere iniinin bouk grlts geliyor...
Geri dnyoruz: En yakn ar
34
kada yok olmu. Horuldayarak, uzu yass to-
pundan alevler kusarak bir dman arabas -
kveriyor. Kulak zarlarmz patlatacak bir infilak!
Mfrezenin yars uup gitmitir. Gnlk
deneyimlerden, ama asla kurban olacamz d-
nmyoruz. Kolumuzu lme verirken bile ya-
ama inancmz srer.
Bir Amerikan arabasnda ananas kutusu
bulmu olan Porta tkmyor.
Ben, ocuklar, Bornholmstrasse'ye dndm
zaman, tonlarca ananas satn alacam. Buna
baylyorum ve durmadan attrmak niyetindeyim.
te sava sonrasnn dn grmeye koyu-
luyoruz. Savatan sonra geecek olanlardan ok
sz ediyoruz; fakat aramzda ne istediini bilen
yalnz bir kii var: Astsubay Julius Heide. Subay
olmak iin hizmetini uzatmaya kararl ve her gn
asker sefer elkitabndar on sayfa reniyor;
bulunduu yerde, inatla, ezbere olarak! Ona
taklyoruz, ama onu anlyoruz. Sivil yaama
dnemeyecek kadar uzun zamandr askerlik
yapyoruz, fakat kimse bunu aa vurmaya ce-
saret etmiyor. Moruk yalnz iftilerin normal bir
yaaya dnebileceklerini dnyor, belki ele
haksz deil. Kentliler bizden o denli farkllar ki...
iek am bir elma aac onlar sevince bouyor;
ou bir ilkbahar aac yznden askerlikten
kat. Bir gn, bir sabah yoklamas srasnda bize
bir bildirge okuyorlar; Beki kpekleri bir kaa
enselemiler ye sava divan iekli bir elma
aacndan hibir ey anlamyor. Gri bir sabah
vakti, cezaevinin avlusunda on iki tfek grledi.
38
te on saattir, kimsenin bir fikir sahibi olamad
sinirli bir gerilim iinde mayn temizleme iindeyiz.
Bir an soluk almakszn lmn kollarnda on
saat. Hemen hemen bitti; arabalara ve
humbaraclara geme olana verecek beyaz
bantlar koyma iini sona erdirdik. Bir kazk ak-
mak zereyim, fakat birden birey dikkatimi e-
kiyor. Gzlerimi kaldryorum. Arkadalarm donup
kalmlar... Btn baklar, biraz uzakta,
bacaklar alm, kollar gvdesi boyunca sarka-
rak ayakta duran temen Brandt zerine evri-
liyor... Tylerim diken diken oluyor! Claus bir
maynn zerinde ayakta! En ufak harekette
patlayacak. Son saatinin aldn biliyor. Maynn
telli olduu belirgin bir ekilde grlyor.
En yakn olanlar adm adm geriliyorlar. Mayn bir
bakasna bal olmal. Tek bir kii atlmak istiyor;
Kk Karde'i zorla tutuyoruz; Bar celona da bir
lgnlk nbetine kaplm ve Claus'a doru
srnmeye balyor. Onu bayltmak gerek. Bir l
yeter.
Diz k ve onu atlatmay elene! diye baryor
Porta.
Nasl?
Srayarak, bu tek ansndr. Temenin benzi
soluk mu soluk. imdiden
bir morfin ampul ve pansman hazrlyoruz;
bundan sa karsa ok pansman gerekecek. Fa-
kat Lejyoner rovelverini kavryor; sonu olarak,
Claus uzun zaman ac ekmeyecek. sterseniz bir
cinayet deyiniz buna. Alt yldr ondan ayrlmadk.
Alt yl! Bu, yaama sresinin ortalama doksan
gn olduu bir zrhl alayndaki bir asker iin ok
uzun... Sonra da bir maynla gitmek
36
ne kadar aptalca bir ey. Hem telli bir maynla! Bir
ocuk bile onu meydana karabilirdi, ama ite,
her zaman byledir: Bu pis eyler zerinde sinirleri
yprata yprata, insan bir saniye dik katsizlik
gsterdi mi, maynlar yoklarken en byk
tehlikeyle yzyze geliniveriyor.
Ne zamandr buradayz? Saniyelerden, daki-
kalardan, saatlerden, yllardan beri mi? Zaman
durmu. Emin bir av, byk sabrla bekleyen
lm bekliyoruz. Temen bir kolunu kaldryor ve
selm veriyor, sonra yavaa, pek yavaa,
dizlerini bkyor, atlamaya hazrlanyor... ansn-
denemeye, mayn atlatmaya almaya karar
verdi.
Korkun angrty duymamak iin ellerimi
kulaklarmn zerine bastryorum. Claus, karar
verme gcne sahip olmakszn, melmi duru-
yor. Maynn zerinde ayaktayken yaadn
hissediyordu, fakat atlarsa... Binde bir ans!
pnotize olmu halde ona bakyoruz. Avularn
yere koyuyor, sonra doruluyor.
Bana ceketlerinizi atn!
On ceket ona doru uuyor, fakat yalnz
yanna varyor. Kk Karde tekrar atlmak is-
tiyor, ama Porta bir krek sap vuruuyla onu yere
ykyor. Bir l yeter! Fakat Claus bunu
farkediyor.
Teekkr Kk Karde! diye baryor temen.
Haydutlar, serseriler, alaklar! diye uluyor
kendine gelen Kk Karde.
Onu tutmak iin drt adam gerek; Lejyoner
rovelverini devin alnna dayyor, o da elini yle
kyclkla sryor ki, kumlarn adam acdan ba
40
giriyor. Temenin ceketleri bedenine sardn
gryoruz; eer paralar karnn syrrlarsa, bit-
mi olur. Sonra yine selmlyor... Karar vermek
zere.
Fsldyorum:
Sra!
Birden, uzakta anlar alyor, Fransa'nn
kurtuluunu kutlayan sevinli anlar Rzgr ne-
eli an seslerini bize getiriyor. Herey unutuldu:
Ykntlar, karaya kartma cehennemi; caddelerde
Amerikan askerleri Fransz kzlaryla dans
ediyorlar Yaasn Fransa! Yaasn Amerika!
Almanlara lm. lm!
Temen Brandt sryor. Krletirici bir alev, sar
edici bir grlt... Atlyoruz! ki baca kopmu,
biri yaknnda yatyor, br kaybolmu ve tm
bedeni ar bir ekilde yanm, fakat Claus kendini
kaybetmemi.
rpman vcuduna bir ine batryoruz; Porta ile
ben butlarna bir boma ipi koyuyoruz. niformas
lime lime, bir koku ykseliyor, kavrulmu et ve
kuma kokusu karm... Claus baryor, aclar
balyor artk. Biz, bunu da biliriz.
Kk Karde shhiyeciyi sarsarak:
Morfin! diye grlyor. Acaba onu nerde
kullanyorsun, kahpe herif?
Artk yok!
O halde karaborsa yapyorsun! diye baran dev
talihsiz adamn zerine atlyor, o da, kendini
kudurmucasna savunuyor.
Fakat teki onu yere deviriyor, stn aryor,
Kzlha sandn datyor, ineleri, rngalar
iniyor. Kudurmucasma deli, tehlikeli,
38
kimse yaklamaya cesaret edemiyor. Morfin yok! O
zaman rovelverini avucunda skyor, tartyor ve
birden yere atyor.
Shhiyeci kan vermeyi neriyor. Yirmi kol uzanyor,
fakat kan gruplarn kontrol etmek gerek, Kk
Karde ise, kam reddedilince yeniden lgna
dnyor. stenilen grupta olmadn ona anlatmak
imknsz.
Bok herifler! Kan kandr! Bende yz litre var,
hepinizin en gls benim!
Yava yava temen kuvvetten dyor. Kk
Karde umutsuzlukla inliyor:
Yine de lmeyecektir! Savan sonu geldi. Al,
Claus, bir sigara, yardm eder bu!
Ve mavileen dudaklarnn arasna bir sigara
sktryor.
Her yerde anlar anlara karlk veriyorlar.
Normandiya'nm kurtuluu iin alyorlar, cesedini
omuzlarmzda tadmz temenin lm iin
alyorlar. zntden dilsizleen Kk Karde
nde yryor ve onun arkasnda Porta az
mzkasnda Yaban Kuularnn Yolculuu nu,
Claus'un ok sevdii havay alyor.
Bylece kimseye bakmakszn, bamz, dik,
arkadamzn, l temenimizin cesedini omuz
larmzm zerinde tayarak Turqueville'i gei-
yoruz.
42
3
Dou'nu 439'uncu taburundan Rus temeni
Koranin, bir gn Tatarlar blyle artc bir
keifte bulundu. Bir karma gemisinde, Ame-
rikan subaynn cesedinin yannda tka basa bel-
gelerle dolu antalar ele geirdi. Rus onlar komu-
tanna gtrmekte acele etti ve ikisi 84'nc kolor-
du komutan general Marcks'a gitti.
General buluntunun paha biilmez deerini abuk
kestirdi ve hemen VII. Orduya telefon etti. Ona
gldler! Ne anlatyordu bu? Marcks kendini
fkeyle bir koltua att ve yeniden belgelerin iine
gmld-, emir subay bily, bir dakika tereddt
etmedi: Herey tam tamna gerekti. ki subay
Gvenlik Servisine haber verdi, oras ktlar
incelerken rya grdn sand.
84'nc Kolordu komutan o zaman General-
feldmarshall von Runstedt ile balant kurdu ve
Normandiya'nm istilasna ilikin gizli Mttefik
planlarna sahip olduunu bildirdi. Yeni karma-
nn drt yldr beklenen bu istilann ilk belirtisini
oluturduunun kantyd bu.
Von Runstedt telefon almacn yerine asarak
bard:
Ne budalalk!
Yksek komutanlk laf anlamyordu. Plnlar, tm
bu kartma gibi basit bir tuzaktan baka ey
deillerdi! Basit bir gsteri!
39
Vort Runstedt kurmay bakanna emretti:
General Marcks' komutanlmian aln! Hayal
gren birine bir ordunun komutanln brakmaya
cesaret edemem.
44
GOLGOTHA TEPES
Gece. kol halinde yolu izleyerek 112 rakml
mevziye varyoruz. Yerde srklenen sis uzun
pamuk eritleri eklinde yer deitiriyor, gerek bir
Kuzey Denizi sisi, buzlu bir sis. Bu sis tarafndan
yutulan bln ba kaybolurken Porta bitmez
tkenmez kz yklerini anlatyor.
Moruk, bacaklar yay biimini alm, srt
kamburlam, eski piposu aznda, miferi t-
feinin kk engeline asl, zrhl araba asker-
lerinin kara bal kafatasnn tepesinde art
olarak yryor. Moruk, mfrezemizin efi, Feld-
webel Willy Beier'in ayaklarnda onun iin pek ok
byk piyade izmeleri var- Bir askere de hi mi
hi benzemiyor, ama var olan en iyi mfreze
efidir; gnlerden beri tra olmam ve sis sakalna
gm parlakl veriyor.
Bir eyin ortasnda yryoruz ki bunun geen
hafta bir orman olmas gerekirdi. imdi yalnz
delik deik aa gvdeleri, yanm arabalar, insan
kalntlar var.
Burada sk sava olmu, diyor Kk Karde.
:
Ar havanlar, diye yantlyor Porta. Her
zamanki gibi hereyden haberi olan
Heide aklyor:
Yeni havan bombalar. niformalar gaz haline
getiriyor, sonra da yakyor.
40
Heryerde kmrlemi cesetler. Bir aa gv-
desinin iinde, bacaksz plak bir vcut; Kk
Karde hl miferli kafaya bir tekme vuruyor;
Lejyoner bir rperme geiriyor.
Yolun zerinde suntan kellesini grmeli ne de
olsa etkiliyor!
Bu zmbrtlar icat eden a olmal, diye
kansn sylyor Martin Gregor. nce adam
yzyor, sonra kzartyor; una bakn!
Azlarnza! diye baryor Moruk. Bir
patlamann izledii bir uultu... gdsel olarak
diz kyoruz.
Mesafelerinizi aln! Sigaralar sndrn. Blk,
dikkat! Koun!..
Uhiy... Uhiy... Bir ate rts ge doru
fkryor. Do bataryalar. On iki namlulu roket
bataryalar. Kuru talardan uzun bir duvarck-lar
dizisini birerli kol halinde geiyoruz. Do bataryalar
her yaylm ateten sonra duru deitirir, tam
hzla kayan traktrleri frlatc aygtlarn
arkalarnda srkler.
- Daha abuk! Daha abuk! diye baryor
Moruk. Bir saniye sonra stmzdeler!.
Hakk var, oktan slk alyor. Ge dek bir ate
duvar ykseliyor. lklar, lenler, yaralananlar.
Bir delikten bir topu temeni, ileri srlm
gzetleyici kveriyor; amurla kapl ve yzndeki
bir kesik yaras kanyor.
Bu ahmak srsne kim komuta ediyor? Yeni
blk komutanmz Oberleutnant Lwe,
titriyor.
- Kime ahmak diyorsun?
Fakat blnze basp gitsenize! D
42
mann ateini zerinize ektiinizi grmyor
musunuz?
Bir alak duvarn arkasndaki siperde, tartmay
ilgiyle izliyoruz.
Kna bir tekme, lyk olduu bu! diye baryor
Porta.
Erleriniz bir subaya hakaret ediyorlar! diye
baryor topu. Temen olduumu grmyor
musunuz?
Koro halinde tm bln desteine dayanan
Lwe ona baryor.
Katksz ahmak!
Ben size gstereceim!
Do bataryas, yolun br yannda, birka yz
metre uzakta mevzide. Uhiy... Roketlerin ulumas.
Ate yamuru geceyi gndzden daha aydnlk
klyor.
Dehete kaplm halde ufak duvara yaparak st
ste skyoruz- br yanda doan ate denizinin
nnde artk kimse konumuyor. Lwe komut
veriyor
Arkamda birerli kol! leri! leri! Gerimizde
cehennem boanyor. Bir patlama
topu subayn paralyor. Herey rastlant... Bi-
zimle tartmam olsayd, hayat kurtulmutu.
Baknz u anya; bir gn istihkmclarla aalarn
altnda bulunuyorduk; yamur yayordu,
dallardan damlalar dyordu ve birden Porta bu
dutan bkt. Kalkarak ekip gitti, biz de onu
izledik. Elli metre uzaklamamtk ki, bir patlama
yankland: Aalar, istihkmclar, herey
yokolmutu. Baka bir gn, zrhl araba avclar
blmyle bir kt oyunu evirmek iin terke-
dilmi bir eve girdik. Birden bire Porta yolun
47
zerine gerilmi iki tel grd; kartlar atp telleri
izlemeye koyuldu. Biz de arkasnda gidiyorduk.
Yz metre yol almtk ki, ev havaya utu. Rast-
lant!.. Yazgnn belirledii yerde bir saniye fazla
kal, insann sonu olur.
O srada Hitler'in Genlik tmenine, 12. Pan-
zergrenadier blnn grevini alyoruz. B-
lktekilerin hibiri onsekiz yama varmam; fakat
gndr bu sessiz, ie kapank ocuklar ihtiyat
askeri haline gelmiler. Blklerinin yars
krlm.
Tek szck sylemeksizin eyalarn topluyorlar ve
hereyi gtryorlar, bo kovanlar bile.
Balarmz sallayarak onlara bakyoruz.
Ne disiplin! diye baryor Heide hayranlkla. Ne
askerler! Grdnz m? Btn subaylarnn
birinci snf demirha var. Onlara grup efi olmay
nasl baaracam!
Porta ksaca cevap veriyor:
Kahramanlara lm!
Fakat etki altnda kalan Heide, ikili kol halinde,
bombalarn datt tepe boyunca uzaklaan
talihsiz ocuklar gzleriyle izledi. Her donatm
paras ynetmelie uygun: Kimsenin, onlarn
kimlikleri zerinde en ufak kukusu olmamas iin
kamuflaj ceketinden dar kan, S.S. ilenmi
koyu yeil yakalar.
Git onlara katl, diye nerdi Porta. Seni tutan
yok, sava manya.
Heide kzmyor, hayale dalyor. Kendini oktan
subay gryor ve oktan zerinde valye han
hissettii boynunu yokluyor; Kk Karde ona
aatan bir ha uzatt zaman bile kzmyor.
48
Al, hi deilse bunu alacandan emin ola-
birsin!
Yamur yamaya balyor, su miferlerimizden
srtmza szyor. Ne iklim bu ky zerinde! Sis,
yamur, rzgr, her yerde amur. amurdan
heykellere benziyoruz; kzl kil hereye, silhlara,
azk ve gerelere dek yapyor.
afaktan az nce saldr balyor, fakat tekiler
S.S.'lerin yerlerinin alndn ve bizim onlar
yaklamaya braktmz bilmiyorlar. Onlarn
bilmedikleri ve bizim Rus cephesinde rendiimiz
bir ate disiplini var. Mevzrnin birka metre
tesinde onlar biiyoruz. Bunlar Kanada-Mar'a
benziyorlar, nefret ettiim o kyc Kanadallar:
Tutsaklar dikenli tellerle arabalara balayp
enseye bir kurun skmalar olaandr, Ka-
nadallardan acma beklenmez.
Sonra da Gordon Highlander birlikleri geliyor,
fakat bunlardan nefret etmiyoruz. Porta ilk dikenli
tellerde onlarn yaralsn toplarken, bir pipo
aryor; bu talihsizler kendilerini temizleyeceimizi
sanyorlar ve korkudan titreiyorlar. Daima o
uursuz yalan propaganda! Birka gazeteciyi
kuruna dizmek gerekirdi. Btn gn srekli ate
altnda geiyor. Caen'i bombalayan Warspitet ve
havaya ekspres lokomotifleri frlatlm gibiydi.
Porta Caen ynn gstererek:
Umarm ki oraya gitmiyoruz, dedi. Bizi adm
adm izleyen van ile, Kiev'de oradan oraya
atladmz gn hatrlarsnz. ehirlere dayana-
myorum artk.
Yok canm, diye karlk verdi Kk Kar
parisi yakn
49/45
de. Roma'da iyi elendim. Kardinallie atanma-
dm kald!
Bir dman makinelisi takrdyordu; bir izli
mermiler srs mevzimizin zerine yayor ve
Barcelona'nn miferi tam anlamyla biilip siperin
dibine dyor.
Katiller! Serseriler! Cesaret ediyorsanz
gelsenize, boklu sko srs!
amurlu zeminin zerine yamurluklar seriyoruz;
masa yerine de birka ekmek torbas koyuyoruz ve
Moruk kartlar kartryor. Annda, herey
unutuluyor; Porta'nm kk domuz yav rusu
gzleri, kalarnn altnda, kurnazca prldyor, sar
silindir apkasn o yamru yumru, biri
Romanya'daki gnlerin tarihini tayan delik
alm eski silindir apkasn alnnn zerine
ykyor. Her zaman kukulu Heide, kartlarn br
eliyle saklyor, zira Porta'nm gzleri rntgen
nlarndan farkszdr. Yirmi bir demek zere olan
Gregor'un yz anlatmn gryor; Kk Karde'e
gelince, o plak ayaklarn bir gaz maskesi klf
zerine uzatyor ve derin bir zevkle kmldatyor.
Ayaklar pis kokuyor; ne zamandan beri su da,
sabun da grmemiler. Dev byk abayla
parmaklarn sayyor: Yirmi bir mi, on yedi mi?
Delici bir gzle parmaklarnn hareketini izlemi
olan Porta,
On drdn m var? diye srtyor. spanyolca
konumadan azn amayan Bar
celona:
Hombre! diyor.
Sa cebini kurumu bir uur portakal ii-riyor;
daima Valensiya'daki portakallar hayal
50
1-
ediyor; bu, onda bir saplant olmu. Bu zaman
iinde, Lejyoner hereyi topluyor ve yzn dam-
galayan bak yaras moranyor. Yaam boyu bu
askerin gld ok az grlr.
fkelenen Moruk kartlar atyor ve bir t-
krmlk ttn siperin iine kayyor. Moruk,
Feldwebel Willie, Berlinli marangoz, Erich Re-
marque'm Kat ma benziyor. Tpk Kat m kendi
blm iin yapt gibi, bombalar sesinden
tanmay bize reten bu Moruk'tur; bir kk
tepecik arkasnda nasl siper alndn anlatrd,
dz bir alanda omuzlar kaldrmakszm nasl
yapp kalndn gsterirdi. Moruk gibi (ya da.
Kat gibi) insanlar olmasayd, kayplarn ne ola-
can Tanr bilir! Bu trden tipler general de-
erindedir! er. Bir Feldmarschall'in tm kurmay
ile oktan svaca bir yerde, Moruk dilerini
piposuna biraz daha sk geirir ve on dakikada
mfreze kurtulmu olurdu. Potsdam Harp Oku
lu'ndan yeni kan ve en ufak ate deneyimi ol-
mayan subaylara bile ok eyler retiyordu. Ceza
olarak bize gnderilmi bulunan S.S. Ober-
sturmfhrer! asla unutamyorduk. vanin ku-
atm olduu btn bir bl yitirmek iin bir
yarm saat gerekti. Obersturmfhrer kendisi sy-
rlmt, fakat sava divanna verilmemi olmasn
komutan Hinka'ya borluydu, sonra Moruk' un iyi
bir rencisi oldu. Sonra da en iyisi biz olduumuz
iin sava kazanacamz ileri sren
genelkurmayn doktoru oldu.
Bay doktor, diyor Moruk, kazananlar her zaman
en iyiler deillerdir.
Birey ona tebelle olduundan her zaman yapt
gibi piposunu ekiyordu.
47
Ya yeni silhlar, sana gre onlara ne zaman
sahip olacaz?
Moruk kulam kayor:
artc silhlar; uzun zamandr sahibiz ya
onlara. Parmayla bizi gsteriyor. Hah, leylek
boyunlu ve dizleri arpk Obergefreiter Por-ta'ya,
heryan kas ama minyatr bir beyni olan Kk
Karde'e, gzleri ukura gmlm Sven'e, dz
taban Barcelona'ya, burnunun ancak yars olan
Gregor'a, tek kollu efimiz komutan Hinka' ya
bakn. Dmann yurdumuza girmesine engel olan
bu askerlerdir, silhlar deil.
ki gn sonra, genelkurmay doktoru kafasna bir
kurun skyordu; gerek dayanlamayacak kadar
kat idi.
Alarm!.. te onlar! Yn halinde yass mi-
ferleriyle haki giyinmi askerler. Dikenli tellerin
stnden atlyorlar, bize bombalar yadryorlar,
kaladan ate ediyorlar; tfeklerin ularnda sn-
gler parildyor, srekli bir ate nlerindeki her-
eyi eziyor. Rakm 112'yi almak gerek. Btn sko
tmenine mal olsa bile Caen'i isteyen fkeli general
Montgomery'nin emri. Rakm 11.2'yi, Golgotha
tepesini almak gerek.
Bata skolar, arkalarnda ve yanlarnda zrhllar.
Gregor Martin bir makineli tfek gibi alan 8lik
havann banda. Gregor miferini yitirdi,
dumandan kararm yznden, daha ak renkli
yollar aarak ter akyor. Ceketinin bo kolu
rzgrda dalgalanan komutan Hinka bir ar
makineli ald ve piyadeler dalgasna kar ldrc
salvolar gnderiyor. Komutan tek szck
sylemiyor; az sklm bir yark sadece, inci
griliindeki byk deri palto amurdan kzlla
52
m; shhiyeci bir Feldwebel ona yardm ediyor.
Kk Karde ayn anda iki elbombas hazrlyor
ve her biri yere dokunur dokunmaz patlyor. Hibir
baarszlk ans yok, Kk Karde elbombas
uzmandr. Bana gelince, makinelim tutukluk
yapyor, hain bir mermi arjrn iinde ters
dnm. Bu mbarek 34 model! Daima dert aar!
Sngm knndan ekiyorum ve merminin
zerine kyasya vuruyorum.
- Ama hayr, diye baryor Porta, yle de
il!
Onun sayesinde, iki dakikaya varmadan makineli
onarld. Fakat bu ksa sre iinde dman
yaklat. Seyretmesi ne ho! Ak mor, sar, yeil,
krmz... ama pek tehlikeli! Ses tellerini yrtacak
ekilde anlalmaz eyler baryorlar ve armha
gerilmiler gibi dikenli tellerde taklp kalyorlar.
Yine baka hakiler: Montgomery Caen'i almak
istiyor. Zrhl arabalarn mrettebat makineleriyle
yanyorlar; boucu, pis bir kavrul mu et kokusu
Golgotha tepesini saryor, fakat Montgomery
lmekte olanlarn lklarn duy muyor. Caen'i
almak gerek, ne bekleniyor?
Komu birlii yok ediyorlar, iki kiinin geemedii
siperin dar sanyolu iinde bakla, sngyle,
tfek dipiiyle dvlyor. Birlik direnmekten
vazgeerse, sra bizdedir.
Temizleyin! diye komut veriyor Hinka.
Barcelona dost ya da dman ayrt etmeden
hereyi yaylm ateine tutuyor ve gri askerlerle
haki askerler Alman kurunlar altnda d-
yorlar. Duyguya yer var m? Golgotha tepesi bu.
Bir smak beyaz bayrak ekiyor: Bir tfein
ucunda yn bir gmlek. Bir Kanada mangasnn
49
oraya girdiini ve gri askerleri kardm gr-
yoruz. Elleri enselerinde kavumu halde sman
nne diziyorlar, ksa bir emir, bir avu hafif
makinelisini kaldryor ve tm diziyi yere ykyor.
Kvrlm siluetlere tekmeler atldm gryoruz.
- Alaklar! diye baryor Lejyoner. Onlara
savan ne olduunu reteceim.
Porta ile Kk Karde'e bir iaret yapyor. Ksa
bir gizli anlama. Porta bir lnn gmleini
skp alyor bir tfein ucuna takyor ve tarafsz
blgeye doru, bir bomba ukuruna saklanm
Kanadallarn pek yaknma srnyor. Lejyoner ile
Kk Karde alev pskrtclerle izliyorlar,
Porta gmlei sallyor. Yes, Comrad'es!
Kanadal, dudaklarnda bir zafer glmse-yiiyle
doruluyor-.
Come on, come on, sizinle ilgileneceiz... Ve
Thomson'unu okuyor.
Porta cebindeki e [bombasn hazrlarken,
soukkanll etki yapyor; ar ar ilerliyor ve
ukura birka metre kala kendini yere atyor ve
bombay Kanadalnn ayaklarna savuruyor. Bu
anda Kk Karde'in alev pskrtcs akn
grubun zerine fkrmaya balyor. avu uluyor,
makineli tabancalar takrdyorlar, btn grup
temizleniyor.
Mevziine geri dnen Lejyoner
yi oldu, diye mrldanyor.
Fakat ite arabalar... Skk bir dzen.
Churchill'lerle CromweH'ler ilk hatlarmz ezi-
yorlar. Yaklayorlar... Pak grlyor, fakat pi-
yadelerimizden bazlar bozuluyor ve zrhl ara
54
larmn iinde bklm halde kovalayan ngiliz-
lerin kaba kelime oyunlar altnda kayorlar.
Goliath'lar! diye baryor komutan Hin-
ka.
Bunlar, herbiri iine yz kilo patlayc alan, radyo
ile ynetilen mini arabalar. Karn yarlm arazinin
zerine ivedilikle bu kk aygtlardan salyorlar.
Neeli ngiliz piyadesinin aknl! Bunu asla
grmemiler!
Srtan adamlar:
Bu Nazi gizli silh m? diye baryor.
Patlamalar! lk Cromwell'ler havaya uuyorlar,
fakat dman hep tanksavar toplarn dnyor
ve bu gln aygtlarn tehlikesini anlamyor.
Masum tavrl iki Goliath bir bln nnde
duruyor; biri biraz, br bsbtn eilmi; bu
zorlu arazide artk ilerleyemez gibi grnyorlar.
Kumbaraclarn bu garip eylere doru
srndkleri, fotoraflarn ektikleri, ce-
saretlendikleri, glerek onlara dokunduklar g-
rlyor! Biri ona bir tekme atyor ki bu bir subayn
bararak bir snaa atlmasna neden oluyor.
Bunun ne olduunu bilse gerek! Bir onba,
radyoyla ynetilen bu tehlikeli bombann zerine
zafer kazanm biri edasyla oturuyor, soytarlk
yapyor, Tipperary arksn sylyor.. Barcelona
tetie basyor. Bir ate geyzeri insan paralar
fkrtarak ge doru ykseliyor.
Kahpe herifler! diye baryor Lejyoner-
Bilinmeyen birey grld zaman, insann cz-
lam ekmesi gerektiini henz bilmiyorlar!
Yetmi araba kara ve yal bir duman iinde
yanyor ve kapak yerlerinden kmrlemi
vcutlar sarkyor, fakat saldr yeni yedeklerle
51
sryor. Bir deniz kabarmas sanki. 88lik iki ba-
tarya ile 12'inci S.S. tmeninin bir alev pskr
tc bl ileri srlyor. Bu, dman piyade-
sinin uluyarak yutulduu bir cehennem. Arabalar
kaynamakta olan maden kleleri halinde; bu her
iki yandan korkun kayplarla on sekiz saat
sryor.
Glerimiz kesilmi olarak kendimizi yere atyoruz,
fakat Heide bir viski bulmu; biraz alminyum
koksa bile, ne iyi! Kendisi iin dua saati alan
Lejyoner ise, Mekke'ye doru secde ediyor.
51
Direni rgtnn yesi olan, ad bilinmeyen
birok Fransz istila kuvvetlerine yardm etti; Al-
man mangalarnn nnde lp gidenlerin says
ise asla bilinmeyecek.
Bir gn Londra, Caen Direni rgtnn efi
mhendis Meslin'den, bu grevin neyi ierdiinden
kukulanmakszn, Alman tahkimat zerine bilgi-
ler istedi. Meslin ban iki elinin arama ald. Ne
yapmal? Kyya varan her patika skca gzetleni-
yordu ve bu kesimde izinsiz dolaan her adam, he-
men kuruna diziliyordu. Bu grev olanaksz gr-
nyordu. Todt rgtnden bir alma istenmekle
birlikte, kynn ancak pek kk bir paras g-
rlrd ve yz altm kilometrelik kumsaln hari-
tasn karmak iin binlerce ajan gerekirdi. Bura-
da ans araya girdi.
Grubun yelerinden biri, Souk Kanl takma ad
verilmi olan, serbest ressam Rene Duchez bir
gn, gereklemeyecek bu ii dleyerek Caen
caddelerinde geziniyordu. Vilyetin nnde, bir
afi onu durdurdu: Todt rgt nitelikli bir
ressam aryordu. Duchez binaya doru yneldi,
orada nbeti kendisini kabaca itti; Duchez
diretirken birka Franszca szck konuan bir
astsubay geldi. Ressam, bir subay grmek
istiyordu.
Pek nemlidir, diye srarla belirtti.
Onu sivil yaplar kontrolrnn brosuna soktular
ve i mracatnm cevabnn sekiz gn sonra
57
verileceini rendi. Duchez onlarm usuln iyi
biliyordu; soruturma yapmas iin Gestapo'ya ge-
reken zaman sekiz gnd.
Sekiz gn sonra, sylenen saatte, rgtn mer-
kezine kt. O bir Oberbaufhrer'e rnekler
gsterirken aniden rgt'n bir mhendisi girdi.
Adam bronun zerine bir pln" tomar atarak:
Heil Hitler! dedi.
Megul olduumu grmyor musunuz! diye
homurdand Oberbaufhrer.
Mhendis kayboldu ve Alman, yine de gzlerine
inanamayan Duchez'nin grnrde ilgisiz baklar
altnda planlar gzden geirmeye koyuldu. Bu
Honfleur ile Cherboug arasndaki btn ky bo-
yunca, Atlantik Duvar'nm planlaryd. Kalbinin
gmbrtyle arptn sylemek gereksiz.
Sklan Oberbaufhrer tomar itti ve resim r-
nekleri ile boyal ktlara dald, fakat dncesi,
bitiik broya gelmesini isteyen kendini beenmi
bir subay tarafndan kesildi. Tm bedeniyle titre-
yen Duchez belgelerin yannda yalnz kald; abuk
olmas gerekiyordu. Baklar umutsuzca bir gizli
yer arad ve bronun arka duvarna asl byk bir
Hitler portresi zerinde durdu. Burada hibir ey
aramazlard. Heyecanla, ktlar kavrad ve er-
evenin arkasna saklad. Hemen hemen ayn anda
Alman geri dnyordu.
Budalalar! Herey bana dayanyor. imentonun
iine eker koymu kerizler var. Buna ne-ya-
pabilirim? Kendi ilerine baksnlar. Gzel, rnek-
lerinize gz atalm.
Bronun dekorasyonu zerinde anlamaya varld:
Pazartesi sabah saat sekizde. Ressam byk bir
kol selmyla, dazlak Oberbaufhrer': memnun-
luktan glmseten bir Heil Hitler selm ekti.
Bir cuma gn ikindi vaktiydi.
58
Hafta sonu bir cehennem oldu. Her saniye Ges-
tapo'nun kageleceini sanyordu; planlar aram
ve ilk nce Franszdar kukulanm olmalydlar.
Baka ekilde olmas imknszd. O halde uyumak
da imknsz. Onun faaliyetlerinden hi haberi ol-
mayan kars rahata dinlenirken, bunalt Duchez'i
eziyordu. Korku onu deli ediyordu. Hareketine ve
ngilizlere, yurtlarnda pek rahat olan ve Gestapo
hakknda hibir ey bilmeyen ngilizlere lanet edi-
yordu! Ar admlar., hafif makineli tfeklerle si-
lhlanm bir jandarma mfrezesi... Bir el feneri
evi aydnlatyor... Fakat mfreze devam ediyor.
Duchez ezilmi, korkudan hasta bir halde, sarho
olurcasma iti. Ortadan kaybolmak daha iyi deil
miydi? Gestapo gelecekti, bu besbelliydi.
Fakat Gestapo gelmedi. Pazartesi sabah kuvvetli
bir yattrc ald ve resim takmlaryla ve boyal
ktlar koltuunda olarak iine gitti. Islk alarak
Todt rgt'nn binasna girdi, nbetiye stn
arattrd ve oradakilerin akn baklar altnda
almaya hazrland. Brolarn yenilemesi
zerine kimse hibir ey bilmiyordu ve
Oberbaufhrer de servis deitirmiti.
Tasary belli belirsiz hatrlayan bir Stabsbau-
fhrer'in yanma vard. O da fkeyle bard:
Ne isterseniz yapn ve beni rahat brakn! Ben
ar topu ve smaklarla ilgiliyim. Bitsin i!
ki gn Duchez bir ispinoz gibi akyarak alt,
fakat ancak nc gnn akam ekingenlikle
tabloyu kaldrd. Korkudan baylacakt neredeyse!
Planlar hl oradayd ve ikenceyle lm demekti
onlar almak. Gidecei anda, onlar kendi boyal
ktlarnn tomar iine kaydrd ve hepsini iki
tutkal anann arasna koydu, fakat binadan -
knda, sapsaryd. Nbeti onu durdurdu,
ceplerini yoklad, antasn kartrd.
Tamam, diye homurdand Alman.
55
Duchez henz birka adm atmt ki, arldn
duydu.
Ya o kovadakiler?
Duvar katlar iin tutkal, avu.
S.S. stms maddeyi kartrd ve kukulu
kukulu koklad.
Sizin ne halt edeceiniz asla bilinmez ki. Duchez
bisikletine atlad ve Direniin genel
Merkezi olan Touriste kahvesine vard, orada plan-
lar yzba Girard'n nne koydu. O da, onlar
Paris'e gtrd ve Genel Karargh Champs-
Elysees caddesi 72'de Almanlarmkiyle komu elan
binba Touny'ye gtrd. Touny arkadann ne
getirdiini grnce ve Duchez'nin kahramanln
renince az daha aknlktan yere yklyordu.
Bu en gzel sava darbesidir ve Gestapo'yu
kudurtacaktr. Tanr bizi korusun. Byk hasar
olacak, ama bu zahmete deer!
60
KONAKLAMA
Yava giden kk amfibik Volkswagen kyn ilk
evleri nnde zplyor, sarslyor ve Gregor byk
bir lstik gcrts iinde frenliyor. Hafif makineliler
elde, gzlerimizle uzun uzun gri ve hznl
yaplar aratryoruz; en ufak kukuda ate
ediyoruz, nk kovalanan av hayvanlaryz.
Herkes bizi gzetliyor. Skntl sessizlik kaim bir
kadife rtye benziyor.
Arabadan ilk atlayan Porta oluyor, onu Morukla
ben izliyorum. Gregor, makinelisi n cama dayal,
parma tetikte olarak direksiyonda kalyor. Birisi
bir pencere aarsa, ate ediyor.
ukur yol tahrip edilmi bahecikler arasnda
kvrlarak gidiyor, ky geiyor ve ayrlarn iinde
kayboluyor. Bu genelkurmayn haritalarnda
belirtilmemi olan bir kk ky; otuz kilometre
iinde varln bilen kimse yok. Silh elde,
kyllerin bu tr zoraki konaklamalara kar
daima itirazda bulunduklarn deneyle bilerek en
yakn evlere doru yneliyoruz. Vz gelir! at
altnda konaklama iiyle ykmlyz, eer
blklerin gelmesinden nce herey hazr olmazsa,
subaylar tarafndan paylanrz.
Sessiz admlarla, yaam tekrar kendini gsteriyor,
kaplar alyor, merakl gzler bakyorlar. uraya
ya da buraya yerletireceimiz adamlarn sayma
karar vererek kapdan kapya gi
56
diyoruz. Mutlu ky! Buraya tek bir bomba d-
memi. Birden, kk bir kz atlyor ve kollarn
Moruk'un boynuna doluyor. '
Baba! Geri dndn! ocuun yanaklarndan
yalar akyor. Geri geleceini biliyordum.
Miferin keskin kenarnn alnna arptnn
farknda olmakszn Moruk'un gsne yapyor.
erden sert bir kadn sesi:
Helene! diye aryor. Ne var?
Babam bu! Babam eve dnd! abuk ol byk
anne!
Salar kemikli yznn stne ekilmi esmer
uzun boylu bir kadn kapnn erevesi iinde
beliriyor.'
Ama hayr, ieri gir, o baban deil!
Evet, byk anne, bu kez o!
Yararsz bir hainlikle, kadn kk kz bileinden
kavryor ve ieri itiyor. Yksek yakal basit yaz
robu hl yznn solgunluunu be-
lirginletiriyor.
Balaynz, baym, bu ocuk bir tuhaftr.
Babas 40'ta Liege nnde ld, fakat hl onun
yaadna inanyor; annesi yol zerinde bir Stu-ka
tarafndan ldrld.
Moruk ekingenlikle mrldanyor:
Konaklamay dzenlemem gerek, l'inci mfreze,
3'nc grup, yapnn zerine tebeirle iaret
yapyorum.
Komu evde bir ift, bize arap sunuyor; kadn
modas gemi ipek bir rob giyiyor ve bir sapl
gzlkle bizi szyor. Odalar pis pis naftalin
kokuyorlar. Ev sahiplerimiz bize ho geldiniz di-
yerek ve yakalarnda l kafas olan, kara zrhl
57
alay niformamza bakarak kadehlerimizi kle
davranyla dolduruyorlar. Adam dokunakl sesle:
Ah! Gestapo siz misiniz? diyor. Ih, size burada
tuhaf eyler getiini syleyebilirim. Burada en
byk bellar stmze eken komnist eteciler
kaynayor. Pencereden parmayla pek yakm bir
evi iaret ediyor. Bakn, urada, mavi parmaklk
var ya, orada sizden be kii ldrld.
Ayn anda bir ii giysisi iinde bir adam eski bir
bisiklet zerinde geliyor; gidonundan bir l tavuk
sarkyor.
Bu Jackes'tr. Jandarmalardan birinin kardei,
Direni'te elbette, ayrca da blgedeki btn
cinayetlerin arkasnda olan bir haydut. Jandarma
onbas Pierre'e dikkat ediniz, onu ele geirmeyi
bilirseniz size ilgin eyler syleyecektir. Kadn
doruluyor ve kk gzleri duygusuyla
prldyor. Kapnn zerine l'inci mfreze, 4'nc
grup yazyorum.
Pis muhbirler, diye homurdanyor Porta.
Bunlarn canna okumak gerek.
Bizim derdimiz deil, diye syleniyor Moruk. Biz
konaklama iini yapyoruz, hepsi bu.
Kyn iinde, daha uzakta, rengi umu kepi
bann tepesine atlm ksa gmlekli jandarma
onbasna atyoruz. Korkudan yemyeil olarak
baryor:
Heil Hitler!
Ayaklarnda tahta pabular ve kolunun altnda bir
calvados bidonu ile esas durua geiyor.
Beklenmi olduumuz besbelli. Yeni bir iki
turnesi. Onba Almanya'nn salna iiyor,
3
aile fotolarn gsteriyor, konuuyor, konuuyor,
kesilmez bir lf yamuru, kendi fkralarna
nedensiz glyor, omzumuza vuruyor ve korkudan
lyor.
Alman askerleri dnyann en iyisidir! Sava
kazanacaksnz.
Ksa bir duraklamadan sonra ekliyor:
Sava Yahudilerin eseridir. Cebinden bir liste
karyor. te tutukladklarm. En sonunda lkeyi
Yahudilerden temizlemenin tam zaman. Yzba
Dreyfus'tan bu yana, bokluktan baka bir ey
yapmadlar.
O susuzdu, diye diretti Moruk. Adli bir hata.
Vzgelir, dedi inat adam. Yine de bir pis
Yahudi.
Porta rpertici bir tavrla makinelisini kurcalyor.
Baksana, senin Direni'ten olduun ve burada
tuhaf eyler getii fsldanyor. Doru mu bu?
Hangi pislik bunu sylemi olabilir? diye
baryor adam irkilerek. Ben her zaman Alman
makamlarnn szn dinledim ve komutann
dostuyum.
Porta glmseyerek:
O gitti, diye fsldyor, fakat gryor, musun
arkada, biz lkeden ayrldktan sonra, uradaki
evde oturanlara bir ift sz sylemen gerekecek,
seni sevmiyorlar.
Kadn kuzenimdir.
Bir neden daha!
2'inci mfreze, l'inci grup. Kapnn kanad
zerine tebeirle yazyorum. Bu adam Kk
64
Karde'i tand zaman Almanlar daha ok se-
vecektir. Neeyle omzumuza vuruyor ve bize
elinden geleni yapacana sz veriyor. Biz konu-
tundan ayrlr ayrlmaz ieyi azna dikip cal-
vados'unu itiini gryoruz.
- Korkudan kpeklemeye hazr, diye belirtiyor
Porta. Kttan bir kahraman. Tm namussuz
bunlarn, houma gitmiyorlar.
Yeter bu kadar, diyor Moruk, ne halleri varsa
grsnler. Yenen her zaman hakldr.
Ondan sonraki evde yal bir kylnn buz gibi
karlay. Gsnn zerinde sava ha var. Evi
aratryoruz, kin dolu gzleri bizi izliyor. Mucize,
bir banyo teknesi! Kovayla doldurmak gerek ama
yine de bir banyo teknesi.
Buraya nemli bir kii koymak gerek, diye t
veriyor Porta. Bu tipler klarn ykarlar.
Moruk buraya komutan yerletiriyor. Kap
arkamzdan grltyle kapanyor. Belediye ba-
kan, diken diken bykl ufak tefek adam, bizi ok
iyi karlyor ve Parti'nin yesi olduunu bil-
dirmekten geri kalmyor.
Ona Hauptfeldwebel Hoffmann' ver, diye
srtyor Porta. Partiden ayrlr!
Yukarda, yolun dnemecine doru biraz geri
ekilmi halde terkedilmie benzeyen bir ev
grlyor. Almas olanaksz. Vazgeiyoruz ve
dam alt avlamay baka yerde srdryoruz.
kindiden sonra, tabur byk grltyle geliyor;
herkes kendine ayrlan yer iin elbette homur-
danyor, Kk Karde bunlarn dnda, nk
iyice dolu bir mahzen bulduu iin ok memnun.
Porta dik bir merdivende kaybolurken:
parisi yakn
65/60
Ona yardm edeceim, diyor:
Ben tek bama yukardaki eve, tam dnemecin
nnde grlene doru hareket ediyorum ve
dikenli bir iti atlyorum: Burada herey bar
soluyor, bahe ieklerle dolu, pasl bir kova
trmanc bitkilerin altnda yar gizlenmi eski bir
kuyunun stnde sallanyor.
Ne istiyorsunuz?
Rovelverimi kavryorum, bu her zamanki bir
refleks; fakat ses sk bir aalktan geliyor ve iki
aacn arasnda, yaklak olarak yirmi be yanda
bir kadnn sere serpe yatt bir hamak
gryorum. Uzakta bouk komuta sesleri nl-
yorlar. Bir ift badem gz merakla beni seyrediyor.
Ne aryorsunuz, baym?
Evi terkedilmi sanyordum. Biz kyde
konaklyoruz.
Gen kadm hamaktan, atlyor; robu. yaldzl
bacaklar boyunca yrtmal bir in giysisini ha
trlatyor. Hastane dnda bir kadnn iyi giyimli
olabildiini unutmutum.
Kahvemi imeye gidiyordum, bir fincan ister
misiniz?
Burada m oturuyorsunuz?
Aptalca bir soru, fakat syleyecek baka hibir ey
bulmuyorum.
Evet, ama Paris'te de oturuyorum. Paris'i bilir
misiniz?
Henz hayr, ileride giderim diye d
nyorum. Evli misiniz?
Ac bir glle konuuyor: Kocam inhindi'nde
bir Japon kampnda. yldr ondan haber
almadm. Bir makine
66
li tfein ya da bir dikenli telin gerisinde; byle bir
zamanda bir adam iin baka hangi seenek var?
Hakl. Uursuz bir zaman. Her gn, her, iki
yandan aileler bir Kayp mhryle damgalanm
olarak mektuplarn geri alyorlar. Beklemekten
baka yapacak ey yok. Kimileri yaam boyu
bekliyorlar, bakalarnda bu sabr yok.
Savan yaknda sona ereceine inanyor
musunuz?
Omuzlarm kaldryorum. Elbette inanyorum,
buna yllardr inanyorum. Balangcndan beri.
- Buras ok gzel, insan sava unutabilir, ama
korkuyorum. Yarn Paris'e dnyorum, kendimi
daha gvenlik iinde duyuyorum, kalabalkta
insan belirsiz oluyor. Paris'in Roma gibi ak ehir
iln edileceini sanyor musunuz?
Bilmiyorum, Roma'nm ak ehir olduu nu
bilmiyordum, bize asla birey sylenmedi. Bir
asker ancak itaat eder. Elleri gzel ve bakml;
gzleri bana glmserken benimkilere do kunuyor,
sonra kara gzlm ekiyor, fakat k gzlerimi
o denli incitiyor ki, gen kadn,
Pardon, daha ilgin gzkmek iin tak-tmz bir
gne gzl olduunu sandm.
nemsemeyen bir hareketle glyorum:
ay boyunca canma kymaya ala ala
sakat kaldm. Bir gn alevler iindeki bir arabadan
atladm srada bir fosforlu bomba yznden...
Ik daima canm yakyor. Almanya' da bir milyon
sava kr var, fakat benim beyaz baston tama
hakkm yok, nk gerek kr deilim.
62
Burada ne kadar zaman kalacaksnz?
Hibir ey bilmiyorum, birka saat ya da
birka gn, bir asker asla birey bilmez.
Ya Almanya'da nerede oturuyorsunuz?
Paderborn'da bir klada; fakat esas olarak ben
Danimarka'da yaarm.
Alman deil misiniz?
Evet, imdi yleyim, yle olmasaydm orduya
alnm bulunmazdm. Yabanclar Waffen S.S.'te
hizmet grrler, yabanc lejyonlarnda.
- Orduya nasl girdiniz?
Gnll olarak. Geim yolu aryordum,
Remarque'm Bat Cephesinde Yeni Birey Yok'u
ba ucu kitabmd ben ocukken. Bana Alman as-
kerini sevdirdi.
Onun askerlik kart bir kitap olduunu
sanyordum.
Belki, fakat binlerce gen zerinde ters etki
yapt. Arkadal, dayanmay, ksacas tm
aradmz eyleri anlatyordu. Danimarka' da ordu
miniciktir; kimseyi tanmyordum ve askerler
orada hor grlrler; subaylarn zerine aka
tkrlr, polis de onlar halkn saldrlarna kar
savunmazd bile.
Bunun iin mi Danimarkallar 1940'ta hemen
teslim oldular?
Danimarkallar Avrupa'nn en byk asker
gcne kar ne yapabilirlerdi? Fransz ordusunun
kendisUbile dayanamad.
Fakat Fransa savamay durdurmad! Sava
ngilizlerle birlikte srdryoruz. ngilizler bizi
brakmyorlar!
lgnca bir glme sard beni.
ngiltere'nin kimin iin dvtn size
68
sylemem gerekir mi? 40'ta sizi terkettiler. Dun-
kerque'te, Gamelin'iniz Franszlari onlar iin feda
etti. ngiltere kendisi iin dvyor ve baka
kimse iin deil; hibir ulus bakas iin d-
vmez, bu kadar saf olmayn!
Niin kamyorsunuz? Yitirilmi bir dava iin
dvyorsunuz. Direniilere katln, burada size
yardm ederler.
Hayr, ben bir askerim; kaarsam, kendilerine
gvendiim gibi bana gvenen arkadalar brakp
gitmi olurum. Ancak bir lgnlk nbetinde
kalr. Biz bir arabada be arkadaz, lm belisi.
Savan yitirildiini biliyoruz, bunu uzun
zamandan beri, politikaclarn farketmesin-den ok
nce biliyoruz, fakat bizi srkleyen arkadalktr.
Remarque'n kitabn tekrar okuyun. mparatorluk
savann yitirilmi olduunu onlar da biliyorlard,
fakat onlar da arkadala, bize kalan tek eye
bal kalyorlard, nk biz savatan
korktuumuz kadar bartan, yani yalnzla
dnten korkuyoruz. nsan yalnz olmaynca
bunu anlamak gtr.
Ben yalnzm, dedi elimi okayarak.
Onu pmeye cesaret ediyorum. Yer titriyor, bir
kertenkele kayor, bir ar arabalar dizisi
gemektedir, ekzost borularnn scakl bize dek
geliyor. El ele, kahveyi hazrlamak iin eve giri-
yoruz, nefis bir kahve. Bu zamanda bunu hangi
cehennemde buluyorlar?
Gerekten, kimsiniz siz?
Bir askerden baka bir ey deilim.
Beni sarp skyor, giysilerimiz demenin zerinde
yatyorlar, yala lekelenmi ceketimi gstererek
bezginlikle glyorum.
64
Gryorsunuz, bir ldrme ve yakp ykma
makinesi. Ben bunu rendim, baka hibir ey.
Seebilseydin, ne olurdun?
Sylemesi g. Ben uzun zamandan beri
askerim, emirlerin yksek seslerine altm; an cak
emirlerle ve bir disiplinle yaayabilirim. Pek uzun
zaman boyunca bizi yle krp ezdiler ki, kle
haline geldik.
Zaman bizim iin yok oluyor; devrilen kahve
masann zerine akyor, ylesine az bulunan Bre
zilya kahvesi! Fakat biz hereyi, zellikle bizi
evreleyen dnyay unutuyoruz. .
Birden, hzl adm sesleri duyuluyor, motorlar
horulduyor, pencereler titreiyor. Kapya fkeli
darbeler indiriliyor. Bir srayta gcrdayan
kanepeden kalkyoruz ve kadm bana bir ceket
atyor. eriye kasrga gibi Porta giriyor.
Ee? Heryerde seni aryoruz, ne yapyor sun,
aptal? Amerikallar geliyorlar! Onlar dur-
duruyoruz, hem de arabuk! Madam, emriniz-
deyim. Geni bir jestle sar silindir apkasn -
karyor ve bir glmseme iinde tek dii gr
nyor. Baymz yetenekliymi ha? Kk Kar de
zil zurna sarho! Devrilmi kahve ibriini sallyor.
Pek yazk ki bo! Fincanlarn diplerini yalyor
ksaca; Karaborsa, diyor. Madam bana adresini
vermek ister mi? Delici gz btn oday batan
baa dolayor. Kullanlabilir birey var m?
Prtlarn giymeye al arabuk; 'Tekgzl'
getirildi, ok fkeli. Yaral olmay yasaklayarak
temen Schmidt'! yatandan kard. 2'nciden
Feldwebel Mann, kendini ast ve Obergefreiter
Geri; svt. Kahpenin teki. Jan
70
darmalar iki saate varmadan onu enseleyecekler.
Senin de yelken am olduunu dnyordum.
Yz herif makinelileriyle senin peinde.
Bu laf saana tkenmez gibi grnyor, fakat
gen kadn boynuma atlyor.
Kal, diye mrldanyor. imdi gitmek l-
gnlktr! Kal, Sven, seni gizleyeceim.
Hkra hkra alyor.
Bam sallyorum; dler gerek olmazlar
hi.
Kk bir kakla kulaklarn temizleyen Porta
soruyor:
Niin zrlyor? stedii herey var, bir ev, ekmek,
kahve, o halde? Haydi, madam, kurut gzlerini,
kurtarclar geliyor. Uzun zaman sr m ez.
Gen kadm koa koa karak:
Defolun, hepiniz! diye baryor.
Amma da garip kzlar, diye belirtiyor Porta. Bu,
uzun zamandan beri perhizde olmal, ona erkek
gerek, fakat yerinde olsaydm, yirmilikleri
tngrdatmadan kimseyi yatama almazdm.
arabuk keyi dnerdim.
Blk oktan alann tam ortasnda sraya girmiti
ve saflarn iine gizlice kaymak benim iin
olanakszd.
fkenin son derecesine varm olan 'Tekgzl'
bana baryor:
Savan belki sizi beklediini mi sanyor-'
sunuz?
Porta neeli bir tavrla fsldyor:
Bir pilile krtryordu.
gnlk kesin gz hapsi, diye tekrar
67
balyor Tekgzl. Sraya ve bir daha seni gzm
grmesin!.
Hurra! sesi duyuluyor birden bire.
Bu, ayaklar dolaarak gelen Kk Karde: :
Hurra! Yaasn Tekgzl.
Disiplinsizler srs! diye homurdanyor
Tekgzl. Oberleutnant Lwe, ileri, bitsin bu i!
iko tugeneral tm arlyla arabasna
oturuyor ve bir toz bulutu iinde kayboluyor.
Lwe kasketini dorultuyor.
Bir hkra tutulan ve aptal aptal glen Kk
Karde'e hitap ederek:
Ayya herif! diye kyor.
Naizane raporumu veriyorum: Ober-gefreiter
Wolfgang Ewald Creutzfeldt bir hrt gibi sarho!
Lwe omuzlarn kaldryor:
Blk saa dn, saa, dosdoru gzler ileri.
Bir an, bln dzenini gzden geiriyor, sonra
yz seksen adam karmakark halde arabalara
doru atlyor; kapaklar alyor, fakat en sonunda
elik demenin zerine den, topun
namlusunun dibini kucaklayan ve bir Hollanda
topac gibi horlamaya koyulan Kk Karde'i ieri
sokmak iin dnyann tm zahmetini ekiyoruz.
Motorlar altrma iareti. Bir grlt kopuyor,
bu ilemeye balayan yirmi be Kap-lan'n
motorlarnn horultusu, fakat benim iimde
birdenbire hibir zaman tanmam olduum bir
dnyann, uygar bir evin, kibar bir kadnn zlemi
kabaryor.
Arabalar, mar! diye komut veriyor Mo
72
ruk. Yn anayol. Toplar patlayc bombalarla
doldurun. Elektrik donanmn gzden geirin.
Uyuuklukla saysz dmelere basyorum;
elektrik motorlar vnlyor, uzun top namlusu
kocaman alev nleyicilere doru dndrlyor;
nmzdeki 503 bir toz duman kaldryor ve
katranl yolu skyor, trtllar tehdit edici ekilde
angrdyor. Heyecanla gzm drbnn
kauuklu kenar zerine bastryorum. Bakalar
i tedirginliimi grmeseler bari, bu feci olur! Ben
o evde ne yapm oldum? evreme, pis pis motor
ya, ter ve kzgn maden kokan bu kapal yere
bakyorum. Bitti dler, Sven, bu olmasa, insan
delirir. Kk Karde sr verircesine bana doru
eiliyor; alkolikler gibi kokuyor ve gzleri kan
anana dnm. l kafas yakalar zerinde
prldyor. Geiriyor. Kalalarma vurarak:
Mthiti, ha, arkada? diyor.
Kapa eneni!
Fakat yolun dnemecinde, Jacqueline, itin
yannda, bize elkol iaretleri yapyor. Unutalm
Jacqueline'i! Birden Moruk'un l duyuluyor!
Kule hazr ol! Yedi yz metrede dman arabas.
Elektrik aygt vnlyor, uzun top dnyor, yanl
bir alarm bu, zerinde kmrlemi iki ceset
grnen yanm bir enkazdan baka bir-ey yok.
te gece; hayalet kadar solgun bir mehtapla
aydnlanan bir gece. Gei yolumuzun zerinde
evler bodrumlarna dek titreiyor, insan lar
uyanyor, korkulu gzler camlara yapyor.
Kaplanlar yolu tamamen igal ediyorlar ve bir
kibrit gibi ikiye ayrlan bir sokak feneri bir evin
68
zerine yklarak camn patlatyor. Ekzost boru-
larndan bir metre uzunluunda alevler kyor.
zrhl araba taburu hzla ngiliz hatlarna doru yol
alyor. ngiliz askerleri iin ne kadar kt bir
srpriz. Bir ev yolu tkyor; bataki araba evi
yamyass ediyor. Bir ocuun bard iitiliyor.
Lejyoner periskopunun arkasnda Ey lm
gelsene! arksn sylyor.
Kk Karde bir umutla Porta'ya soruyor:
Biraz kuvvetli bireyin yok mu?
Porta maa datan subaya yapt ksa bir
ziyarette ard ieyi ona uzatyor.- Bu Hader-
slev alkol, dnyann en iyi Schnaps', arpmayan
tek iki. ieler bir tmen komutan iin talep
edilmilerdi; fakat iin kts, nce Porta
yetimiti: Alkoln kokusunu caddeden alm ol-
duunu sylyordu! Kk Karde ondan koca-
man bir yudum alyor, geiriyor, rzgra kar
lumbozdan tkryor ve tabii yznn ortasna
geri geliyor; kfrediyor ve koca motorlar gecenin
iinde horuldarken pis bir paavrayla siliniyor.
Zincirler bir lm grltsyle gcrdyor; biri
frlyor ve ayn anda dar bakan bir temenin
kafasn eziyor. Btn kule kana bulan-yor.
leri! leri! Yolun kysnda yanm kamyonlar,
araba enkazlar, kapaklara asl kmrlemi
cesetler. Tm bir piyade yry kolu, bir tarlada
biilmi halde, yatyor.
Porta soukkanllkla belirtiyor:
Jabolar(*).
(*) Jabo: Jagd bomber (Avc bombardman ua).
74
Arabalarn arksn radyodan daima yaynlyorlar
m? diye soruyorum kendi kendime.
Barcelona, szlerinin hl gncel olup olmadn
sormakszn yarm sesle 1940'm o sarkm
mrldanyor:
Maas'm, Schelde'nin, Ren'in tesinde, Arabalar
Frankfurt'a giriyor, Byk Fhrer'in kara hafif
svarileri Fransa'ya saldrp istil ettiler, Zincirler
gcrdyor, motorlar horulduyor, Arabalar Fransa
topra zerinde yol alyor..
Sonu gelmez bir kahkaha! ttnz m, ne?
Bu, Heide'nin ak brakm olduumuz radyodaki
sesi. Aalayc gller br arabalar nlatyor.
Cokulu mar, alayc bir hakaret halini alyor.
Birden, nmzde garip bir 3ary kolu... Acaba
tutsaklar m? Hayr, tozla kaplanm rahibelerin,
vahi gllerin ykseldii bir kalabal toplamak
iin kotuu grlyor. Bunlar Caen akl
hastanesinden boaltlan deliler. lerinden biri
sradan kyor ve glerek zincirlerimizin altna
atlyor, brleri ellerini rpyor, yabaniler gibi
sryor, talihsiz rahibeler ise umutsuzluk ve
yalvarma iareti olarak kollarn ge kaldryorlar.
Birden, hastane giysili bir adam doruca nmze
ilerliyor.
Stop! diye baryor Moruk, radyo tamamen
akken bardn dnmyor. Tanr akna,
stop!
tabur onu duyuyor ve ite Kaplanlar m uzun
yry kolu duruyor; motorlar bota a
70
lyor, fakat bir araba yolun kumlarn trda-
tarak tm hzyla geliyor.
Ayakta, paltosu uuarak, fkeden sarho halde
tehdit edici bir mee sopas sallayan Tekgzl bu!
Kim verdi bu emri? Sava divanna gnderilmek
isteyen ahmak kim? Zrhllar ileri!
Zincirler gcrdyor; bir Kaplan, delilerin yry
kolunun ortasndan geiyor, fakat src yetmi
iki tonluk arabasnn kontroln kaybediyor,
yolun zerinde aykr-olarak duruyor; yal bir
rahibe kapya atlarak yumruklarn fkeli fkeli
vuruyor.
- Katiller! Katiller!
Tekgzl'nn arabas, lstikleri ac sesler
kararak fren yapyor. Kara gzbal adam, elik
kaplamann zerinde yar lgn halde trampet
alan rahibeyi grmeksizin bakyor.
Bu salak araba srme yeteneine sahip deil,
mutfaa gnderilsin!
Kuleden kveren pek sinirli temene:
Ve siz, diyor, geri dnm olduumuzda nakliye
blmne rapor vereceksiniz. Zrhllar ileri,
eytan, sa'yla kol kola gzkse bile, hepsini ezin!
leri kpekler! Dnyaya hayattan zevk almak iin
geldiinizi sanmayn!
Bu anda, Kzlha iaretli bir arabalar dizisi bizi
gemeye kalkyor, fakat iri kamyonlar batakla
saplanyor. Mrettebatnn lklarna karn,
onlar ukurun iine atyoruz. Yol an Kaplanlar'a!
Bir piyade temeni koar adm geliyor, onu,
uursuz yarmay biimindeki plakas karanlkta
parldayan bir Feldgendarmerie subay izliyor.
Revolverini ekiyor.
76
Sabotaj! Sizi tutukluyorum! Burada komuta
eden budala kim?
Adam kendinden emin; Feldgendarmerie'den
olanlar yaamn ve lmn efendisi, sava divan
delisidirler. Onlarn gznde bir albay bile bir
hitir.
Kaplanlar'm durdurmaya yeltenen kim? Siz
misiniz? diye baryor Tekgzl.
Adamn nnde dikilen boylu poslu, bastonlu,
kara gzbal tmgeneral Mercedes. Bastonun
ucuyla jandarma subayn drtyor.
Deli misiniz? Toz olun, yoksa sizi en yakn aaca
astrrm. Savan beklediini mi sanyorsunuz?
Zrhllar ileri!
Az sonra yeni bir piyade yry kolu yolu tkyor.
Bunlar ka halinde, korkudan ldrm,
arabalarmzn zerine atlan silhsz adamlar.
Lime lime hakiler iindeki ngiliz ve Amerikan
tutsaklarn ereveliyorlar (denilebilir). Avrupa'nn
btn uluslar bu Alman kolunu oluturuyor:
Ruslar, Ukraynallar, Kazaklar, Krgzlar,
Mslman tmeninden Bonaklar, Kar-pat
birliklerinden Macarlar, Sdetler, Sakson-lar,
Bavyerallar, Alsasllar, Polonyallar, talyanlar...
Btn bu kalabalk, karmakark halde, bir ey
aryor: Kaacak bir yer!
Gzel ordu! diye baryor Porta. Adolf un bunu
grmesini isterdim. Birka paraty gsteriyor.
Ve Hermann'm delikanllar da! Acaba sava
kaybeder miyiz? O zaman ek Berlin'e!
Fakat bir svari birlii drt nala geliyor; geni bir
yelpaze biiminde yaylyor ve kollarnn btn
gcyle kaaklara kl vuruyorlar. Kzl
73
yakalar tanyoruz: Bunlar general Vlassov'un
Kazaklar, cadde temizleme uzmanlar. Kendilerini
de gsteriyorlar! Kk tknaz atlarnn bu runlar
kpkl, dizgin dizgine deerek, zengilerinin
zerinde ayaa kalkm halde uuyorlar. Rusa
bouk komutlar duyuluyor, kllar parlyor; pek
ksa bir zamanda, kalabal durduru yorlar,
kurumlu kurumlu glyorlar. Tam on lara,
bozkrlarn bu ufak adamlarna yarar bir i. Atlar
ter iinde, svariler bineklerinden atlyor ve
kabzas sipersiz, biraz eri kllarn sallyorlar.
Kanl vcutlara bakyoruz. Bir Rus generalinin
komutas altnda, Alman ordusunda Kazaklar, Rus
kllaryla Almanlar ldryorlar! Herey lgnlk!
Kimin iin dvyorlar yahu? Bir dirhem acma
yok. Bir jandarma komutan ellerini ovuturuyor
ve bir Rus yzbasnn omzuna vuruyor. Atlar
dereden kana kana su iiyorlar, adamlar da
atlaryla birlikte su imek iin yz koyun yere
atlyorlar. Bir Kazak ala ymda, insan ile at bir
btndr.
Kllar yanlarnda, kara gzleri prldayarak bize
doru ilerliyorlar, ay nda krk balklarnn
zerinde kzl yldz parlyor. Boyunlarnda bir
kartal baslm ha var.
Pis pis votka kokan bodur bir onba gle
rek:
Selm Gospodin! diyor.
Klcn karnnn zerinde aprazlama tayor;
geni Rus apoletleri Alman niformasn sslyor,
kaim beyaz bir rg, revolverinin kl fn tutuyor;
bileinde, kay sarlm olan na-gayka (Kazak
krbac) var. Dosta bir el uzatyor. Ne dersiniz
buna? Bu, 38'deki Nikolayev
74
ayaklanmasnn bastrlmasn anmsatyor. Ni-
kolayev maden iileri etin kiilerdi ve polisi
maden ocann aalaryla yenmilerdi, fakat bu
onlar baarya ulatrmad. Kalmuk ordusuyla
talimde olduumuz Saprote'ye bizi almaya
geldiler.
Tovari! diye Porta'nm omuzuna vuruyor, o da
suratn asyor.
Porta yere bakarak soruyor:
Sana gelecekten haber vermediler mi hi,
Gospodin Yolda? Ben nl bir bycym. Ge-
mii ve gelecei grrm. Ver peneni, Tovari!
br eliyle sarl krbacyla oynayan Kazak, ekine
ekine avucunu uzatyor.
Korkuyor musun? diye srtyor Porta,
Korkmak m diyor? Kukulu Rus. O da
nedir ki? Fakat yazgy renmek her zaman iyi
deildir.
Grelim bakalm Porta'nm baklar uzaklara
dalar gibi bir hal alyordu. Sen Josef S ta! in
amcann hizmetinde onba idin. O srada krmz
hal bir apka siperin vard ve bir ara Maj kof
garnizonunda kaldn.
Kazan'm Kutsal Anas! Sen yaman bir
bycsn!
Baka Kazaklar da toplanyor ve yzlerinden korku
okunuyor. Ak sakall yal bir avu istavroz iareti
yapyor.
eytann bykanasmm eytandan beter
olduu ne kadar doruysa, bu da o kadar doru.
Bu Germanski bir eytan, diye mrldanyor.
Porta Rus'un eline vuruyor.
Ho deil, Gospodin Tovari! km bir yol, toz
gryorum, maorka yok, su yok, uzun
79
bir yry kolu... Ne uzun! Btn ocuklar
Vlassov iareti tayor. Gerei dinleyecek kadar
gl olduunu sanyorum Tovari! Byk bir
masann nne oturmu viski, votka ien ve iri
yaprak sigaralar tttren Amerikan ve Rus ge-
neralleri var. Ktlar imzalyorlar, el skyorlar.
Ah! unu da gryorum... Adolf dm ve van
amca, yabanc lkeye kamamanz iin btn
Kazaklar balattryor. Baback hepinizi
kanadnn altna almak istiyor! Tovari, Sibirya'
daki Dalstroy srgn kampn bilir misin? -
reneceksin, Nagajka'y da. Ha! Pek uzakta yepyeni
bir iple bir daraac gryorum, fakat senin ondan
kurtulma ansn var. Sonu olarak unu iyi bil ki,
yolda, gnlerini Woenna plenny (sava tutsa)
olarak sona erdireceksin. Kazak elini ekip ald ve
geriye srad.
eytan gtrsn fesat herif, cehennemin dibine
git! -
Onlar dinleyen Kk Karde Rus'u, bir enik gibi
yerden kaldrd.
Rus domuzu, bas git ve baka trl konumay
ren! Yoksa seni Dalstroy'a atarm ha! Hem de
kna nagayka vura vura, Tovari!
Kazak az dolusu kfrediyor; biz ise, s-mekle
lanetlemek iin Ruslardan daha geni szle
sahip bir milletin olmadn deneyimle biliyoruz.
Kazak, kzgnlk iinde bulunduu yeri unuttu.
Yaasn devrim! Yaasn Stalin! Alman
barbarlara lm! diye fkeyle baryordu.
Bunu daha nce dneydin, diye srtt Porta,
Yanl yere oynadm, Tovari!
Adam hayaszca bir sz savurdu, atma bindi
,80
ve nmzden geerken klcyla tehdit edici bir
hareket yapt. Gzleri kinden parlayarak:
eytan arpsn sizi, dedi.
Gnein altnda susuzluktan geberesiniz, pis
Kalmuklar!
Kazak alay byk bir trsla gzden silindi ve pek
kzm grnen temen Lwe arabamza yaklat.
Obergefreiter Porta, gnll mttefiklerle alay
etmenizi doru bulmuyorum! Lanet eflerinden biri
komutana ikyete gider.
Porta, ayaa bile kalkmadan topuklarn akrdatt.
Temenim, bu bataklk kurbaas falna
baktrmaya geldi. Gerei rendi, hepsi bu; bu pis
herifin sonu Josef Amca'nn Dalstroy'unda gelir
herhalde.
Yeter Porta! Belki senin de sonun orada gelir.
Pek olasdr, temenim. Sava bittii zaman
Josef amcann kadrolarnda eksikler olacaktr
mutlaka.
Temen Lwe pek honutsuz olarak uzaklat ve
hereyin zerine ar bir sessizlik kt. Bir
aata, bir akbaba bard; gece akp geiyordu;
afan sisi kalkt, biz de bir kahve yaptk ki az
daha arabay tututuruyorduk. Maden marapalar
dudaklar yakyordu, fakat Porta levazmdan tm
bir kova eker pancar reeli almt, u kaba
ordu ekmei zerinde ne iyi oluyordu! Birbirimize
sokuluyorduk. Kendimizi iyi hissediyorduk.
Birlikteydik.
Gece kurun bir gndz dourdu. nsan sesleri
var. Humbaraclar acl ve pek hrn halde
parisi yakn
81/77
geliyorlard, o sradaysa bir Flak bataryas mev-
ziye giriyordu; Porta, alayc alayc, be metredeki
ve yerdeki bir bombardman uaklar filotillasn
vuramayacaklarn ileri srd! Temen Lwe
kolunu kaldrd.
Zrhllar ileri!
Ar Kaplan, Porta'nn nedensiz harekete geirdii
iki koca motorun tepmesi altnda titriyordu. ki
avc ua, yolun alak yanma elli kiloluk
bombalarn salvererek balarmzn stnden
geiyor ve Flak'n iddetli ateine karn hibir
hasar grmeksizin kayboluyor.
Yeni saldr! Kaplanlar cephe alyorlar. te yeniden
yalnz, terkedilmi ldrcler haline gelmiiz. Her
akl tann, her alln, her engebenin
arkasnda, zrhl arabalar, bazukalar, toplar,
mknatsl maynlar kisvesi altnda lm pusu
kuruyor. Periskoplar bize dmann gizlenme
yerlerini gsteriyor. Piyadeler iin yn halinde bir
zrhl arabalar saldrs en berbat olaydr ve
dman gzcleri oktan yerimizi belirlemitir.
Bombalar yadryorlar, ama biz saatte krk
kilometreyle ilerliyoruz ve uzun toplar makinenin
hzyla sallanyor. Herey hazr.
Kapaklar kapatm, diye emrediyor Moruk' un
sesi.
Kaplar kilitleniyor, amak iin artk patlayc
gerekir.
Kule hazr olsun. Mesafe 700. Pak kamufle.
Gzlerimin nnde izgiler, kareler danse-
diyor. Moruk omzuma vuruyor.
Hedefi buldun mu?
allklardan ve ykntlardan baka hibir ey
grmyorum.
82
Budala, alak yknt, urada, solda.
Bir topun alevi bataryann yerini meydana
karyor, bir mermi az daha bize isabet ediyordu.
imek hzyla nian alyorum, rakamlar gzle-
rimin nnde geit yapyor: 650... Ular birleiyor,
kadran aydnlanyor.
abuk, diyor Moruk sinirli sinirli.
Ate ediyorum. Havann basnc bir yumruk gibi
bize vuruyor, yakc kovan, elik deme zerine
dyor. angrt. Top yeniden hazr. Pak topu
tahrip edildi: Maden ve et dkntleri. Herey
havaya uuyor; kalan geni trtlar altnda
eziliyor.
Kule hazr ol. Mesafe 5000. Doru ileri ate.
Motor hrldyor, kule dnyor ve onlar hemen
tanyorum: ChurchiU'ler bunlar, uzun gvdeleri ve
alak kuleleriyle belirlemek kolay. Birbirini
yakndan izleyen alt tane var: Acemiler!
Stop ediyoruz. Yalnz deneyimsiz tanklar
yrrken ate eder, fakat abuk olmak gerek:
Durmu bir araba rdek gibi avlanr. Kk Kar-
de bunun ne zaman havaya uacan grmek
iin kapaklardan birini ayor.
Ate etsenize kaz herifler! diye baryor. Berlin'e
varmadan nce daha engel dolu-
rt kapa! diye baryor Moruk fkeyle.
Tasalanma hem benim Obergefreiter,
yani ordunun belkemii olduumu unutma!
Moruk bana doru dnyor:
nce sonuncusuna, sonra dnp birinciyi
ezersin, ama kmlda biraz! Ate!
Uzun top geri ekiliyor. Alevden bir dil uzanyor...
sabet! Son araba tersine dnyor.
79
Fena deil, diye baryor Kk Karde. Siz
Berlinlileri tanmyorsunuz henz.
Kule dnyor. Durmadan nce bile ate ediyorum;
birinci Churchill yolun dna atlyor.
Yer deitirin!
Porta vites deitiriyor, geri gidip bir engebenin
arkasna giriyor. Ben periskopta son ChurchTi
izliyorum; birini kare iine alyorum, ate
ediyorum... Mermi bir kuyruklu yldz gibi kayyor,
fakat bir ChurchTin en yaralanmaz yerine
vuruyorum: Kulenin kubbesine. Amma da
korkmu olmallar! Fakat kapaklar ayorlar,
mrettebat iniyor... Heide, iki mermi bize vurduu
anda makinelisiyle onlar biiyor; fakat atlar ok
ksa, bir cehennem grltsyle savuturmu
oluyoruz. Kk Karde kulenin dibine atlyor.
Ne amata! ldm sandm, bu tr sava
tehlikelidir!
Ter iinde kalkyor ve ak dolaptan yeni bir mermi
alyor. kinci ChurchTi niangh iinde
tutuyorum: Uzun mermi kayyor, ama araba ye-
rinde kalyor. Vuramadk m? Hayr, tanktan biraz
beyaz duman kyor. Yer deitirmeyi bile
unutarak soluumuzu tutuyoruz.
Ge doru kan dik bir duman, ok grltl bir
patlama, saman pleri gibi uan bir tonluk
maden levhalar... Beinci araba yanyor;
komutan, kuleye skm etten bir meale halinde
baryor.
Zrhllar, mar! diye komut veriyor Moruk.
Ykntnn yaknda mevzilenme. Kule hazr olsun.
Hedef 300. Dman arabas, ate!
Top grlyor, altmc Churchill vuruldu,
80
Kk Karde de zaferimizin iaretini kulemize
izmek iin hemen dar kmak istiyor. Moruk'
un korkun fkesi bouna, Kk Karde disiplini
asla renmeyecek; Porta e itaatsizliin her
eidini deniyorlar; birok kurmay subayn ty-
lerini diken diken ettiler. te tam arkamzda Do
bataryalar harekete geiyor; bir ate emsiyesi
altndayz, piyadeler yere yklyor, dman rakm
109'u temizliyor, ve Kanada piyadesi, fanatikler
gibi dvyor. Onlarn her delii igali gerekiyor.
Daha iyisi eline gemediinden, bir avu bize ta
atyor; makineli tfek onu deviriyor, bir gruba
yetiip trtllarmzn altnda eziyoruz.
Sonra da sessizlik iniyor yeniden. Arabalar
duruyor. Alevlerin trtsndan baka birey ii-
tilmiyor artk. Acyan gslerimizle ksrerek
elik hcrelerden dar kyoruz; Porta yz
dumandan kararm halde, yklm bir eve doru
ilerliyor; oradan kollar bira kutularyla dolu olarak
kyor. Bir soluk bile almadan hemen ikisini
dikiyor ve gzleri zenci yznn zerinde beyaz
bilyeler gibi panldyor.
Btn bir mahzen dolusu var! Onlarn zafer
biralar bunlar ve yemin ederim ki insana iyi
geliyor!
Kk Karde bir lk atp ykntlarn iinde
kayboluyor ve on kutuyla geri dnerken, edepsizce
arklar syleyerek onlar sngyle ayor. Herey
unutuluyor, sava bile, gzlerimizin nnde alev
alev yanan ev bile.
Fakat birden bire, bir makineli takrdyor ve bizi
amanszca iinde bulunduumuz ana getiriyor.
85
Heide bir elbombasmn emniyetini koparp
hedeften yana atarken Kk Karde:
Namussuzlar! diye baryor.
Bir haki niforma, ate iinde, doruluyor ve
kurun yamuru altnda dyor. Pek mutsuz bir
halde, btn delinmi kutulardan kaar biraya
bakyoruz. Sava bu.
Caen Direniileri bir gn, Alman polisiyle do-
rudan doruya balantl olarak alan ve Gestapo
efi Helmuth Bernhard'm kiisel dostu olan Milis
efi Lucien Briere tepeleme emri aldlar. Briere ok
sayda Fransz'n idam edilmesine neden olmutu.
i zerine alan tenekeci Arene oldu. ar-
kadayla birlikte, Briere'in Fosse-du-Chteau cad-
desindeki evine girdi ve birok elbombas att, fa-
kat giriim baarsz oldu. Komplocular kurtuluu
kamakta buldular ve onlarn haberi olmakszn,
evin korunmas Waffen SS'lere verildi.
Arene, bir gn komutan Briere konutundan
karken gizlice peine derek tek bana hareket
etmeye karar verdi. O gn geldi ve Arene, Caen'in
en nefret edilen adamn yzyze tepelemek iin
yolun ortasnda dikildi. Ona kar di bir katil gibi
hareket edilmemesi gerekirdi.
Briere tehlikeyi grd, ama ok ge; Arene
arkasndan koup onu geri dnmeye zorlarken, o
yolunu deitirmeye alt, ama Arsene'in parabel-
lumundan kafasna iki kurun yedi.
Caddenin btn pencerelerinden, halk cinayet
sahnesini izlemiti. Byk bir soukkanllkla, Ar-
ene bir fotoraf makinesi kard ve cesedin bir
resmini ald, zira Londra'daki beyler sk sk emir-
lerinin yerine getirilip getirilmedii konusunda
kukulanyorlard. Sonra Arene kayboldu.
82,
gn sonra, Saint-Jean kilisesinde cenaze treni
yaplrken, Gestapo kentin nasl bir volkan ol-
duunun farkna vard. Caddeyi dolduran kalaba-
lk cenaze arabasn grnce alklamaya koyuldu
ve Marseles'i sylemeye balad.
82
HEMNGWAY GB
Normandiya'da kesintisiz cephe yok. Saatler
sresince keifteyiz, bir dmann glgesine bile
rastlamyoruz; kaplarnn dibinde ldrc bir
savan getiinden pek haberi olmayan kylerde
dolayoruz. Bir yol kavanda, iki Amerikan
arabasna yol vermek iin durduumuz az olmu-
yor; onlar da bizim gibi keifteler. indekiler, drt
tekerlei de hareketli ar Puma'mz kendi
arabalarndan biri yerine koyarak bizi selml-
yorlar.
Hayli tedbirli olarak Montaudin'e girdiimizde gece
oluyordu. Tek bir canl yoktu. Kk ehir l
gibiydi.
Vay, berbat bir kahvehane, diye belirtiyor Porta
neeyle. Bir orba olup olmadna bakmaya
gidelim, o denli am ki, iim kazmyor.
Ar zrhl arac, bar zamanndaki bir turist
arabas gibi meydanda park ediyoruz, sonra bitkin,
tozlu, pek keyifsiz halde, kollarmz kara ge
doru gererek kendimizi makinemizden dar
ekiyoruz. Can karasya esnemeler. ki gnden
beri keifteyiz.
Nasl byle yorgun olabilirim? diye inliyor Heide.
Bu dizel insan deli ediyor. Neredeyiz? Hatlarn
gerisinde mi ve hangi hatlarn?
Moruk ensesini kayor ve burnunun ucunu
outuruyor.
89
Dinleyin, balklarnz arabann iine atn, bizi
tekilerden eden tek iaret bunlar. Ne de olsa,
kamuflajmz brlerinkine benziyor; kiminle
toslaacamz hi bilinmez.
Rus komiserlerinin ar tabancasn avula-yan
Kk Karde:
Ben naganm cebime alyorum, diye kararn
bildiriyor. Kuku verici bir dost grrsem, kna
Rus usul bir badem saplarm.
Herkes ceplerini yumurta iriliinde el bombalar ile
dolduruyor, revolverler gs cebine sokuluyor,
sonra elinde dolu bir silhla Lejyoner bir tekme
vuruuyla kahvenin kapsm ayor. Gsz bir
kandille aydnlanan ierisi ssz gibi grnyor.
Selm patron! Mteri var.
Korku salan bir parmak iaretiyle, Heide kollar
barn zerine uzanm yatmakta olan Amerikan
niformal kocaman bir silueti gsteriyor; bir
konyak iesiyle krlm kadehler yerde
srnyorlar. Adam dut gibi sarho olmal-
Heide pek sinirli halde fsldyor:
Bir Amerikal! Tyelim, Amerikan hatlarnn
gerisindeyiz.
Porta biricik diini emerek homurdanyor:
Salak! Ya herif adresi ararak Adolf un
cephesinin arkasna dtyse? Fakat vzgelir ba-
na! Bu Eisenhower bile olsa, balk orbas istiyo-
rum, hem de abuk. Kk Karde, ortal te-
mizlemeye bak, huzur iinde yemek istiyorum.
Kk Karde kollarn svyor ve izmelerinden bir
elbombas karyor:
Hazrm, diyor. Kendini gsterirse genel
karargh havaya uuracam!
90
Patron! diye baryor Lejyoner. Yal bir
robdambr giymi orta yal bir
adam, uykulu uykulu, gcrdayan merdivenden
ar ar iniyor.
Yine Amerikallar! diye homurdanyor. Sanki
yamur gibi yayorlar.
Patron, rahatsz ettiimiz iin balaynz, diyor
Lejyoner nazike, fakat bir balk orbas iebilir
miyiz? Personeliniz yoksa, size yardm etmeye
hazrz.
Fransz msnz? Siz Amerikallar sanmtm.
Evet, patron, Paris yolundaki 2. zrhl t-
mendeniz. Arkadalarm yabanc lejyonundan
Alnanlardr.
Hurra! diye baran patron ayaklar rob-
dambrma taklarak yukarya doru drder
drder kyor- te Franszlar! Yaasn Fransa!
Herkesi indirin.
Sanki Noel, diye fsldyor Kk Karde. Mucize
olmu gibi tozlu ieler grndler.
Sarho Amerikal ban kaldrd ve dalgn bir gzle
bize bakt; kaim by slanm bir kedinin
postuna benziyordu, niformas alkol lekeleriyle
kirlenmiti.
Hello boys! diye kekeledi. Viskiniz var m?
Tekrar bir konyak glc zerine dt ve
gkgrltsn andran horlamalar salvermeye
koyuldu.
Dut gibi sarho, diye aklad patron. Btn
gece iki arkadayla iti. Dn sabah geldiler,
besbelli Paris'e gidiyorlar; brleri bir ciple ekip
gittiler, ama bu masann altna yuvarland.
85
Lejyoner ihtiyatlca sordu:
Burada bakalar da olmasn?
Hayn
-
, yalnz bu. Btn bir viski kasasn
boaltt.
Amerikal bir gzn at, bize bakt ve birden tm
boyu ile ayaa kalkt. Hemen hemen Kk
Karde'in boyundayd. Sendeleyerek tezgha doru
gitti, yumruuyla vurup bard:
Whisky damned daggers! (*)
Sonra, salam admlarla Barcelona'ya yaklat;
onu omzundan iterek:
Suratn houma gitmiyor, karde, dedi, bana bir
Kraut'u hatrlatyorsun. Viskin var m?
Tekrar yere dt, aptalca bir gl koyven di ve
bo bir ie ile tempo tutarak My Old Kentucky
Home arksn sylemeye koyuldu- Hanc bam
sallad-
Tam ayya. Bir sava muhabiri. Dn, imla
bilmedii bahanesiyle yaz makinesini ezdi.
Bo ieleri duvara krlmaya yollayan dev yanki
bard:
Have a drink boyr! (**)
Bir gzn Moruk'a doru muzipe krpt.
Asker, beni Paris'e gtr. Elbette kim olduumu
bilmiyorsun. Bir kez hkrd. Fakat seni ne
ilgilendirir bu? lmek g mdr? diye gelii gzel
devam etti. Ban sallad ve kendi sorusuna yant
verdi. Hi de g deil, hatta yaamaktan daha
kolay, Kk Karde'e doru dnd. Uzun, uzun
adam! Hemen hemen ge varyorsun, yere doru
eil ve bana canlandrc birey ver. Yeni hkrk.
Nerede olduunu
(*) Viski, Allahm bels Franszlar (argo) (**) ielim
ocuklar!
92
renmeyi pek mi isterdin, uzun adam? Bu mah-
remdir, son derece mahrem, fakat sen dostum-
sun, sana aacam- Bire bahse girerim ki sen
Alabama'dan geliyorsun. Sen iyi bir zenci yam-
yama benziyorsun. nc raf, aynann solunda,
barn arkasnda- ist!
Kk Karde irkildi, barn arkasna kayd ve
hemen kollar ielerle dolu olarak kverdi-
Tanr'nn rahmeti inmi buraya! dedi. Patron,
arkasnda garson kzlar ve Porta ile
nl orbay hazrlamak iin mutfakta kayboldu.
stakoz kutularn karp gsterdi.
Amerikallara ait, ama ne! Ne bulurlarsa
alyorlar. Anlyor musun, arkada, drt yldr on-
lar Tanr gibi bekliyoruz, geliyorlar ve ne yap-
tklarn biliyor musun? Dnler iin ayrlan
calvados'lar son damlasna dek iiyorlar!
Bitiik odadan knlan bardak angrtlary-la
birlikte vahi bir ses ykseldi.
Hay Allah kahretsin! Patron bir dolaptan
kauuk bir cop kard. Bu askerlerin hepsi ayn,
ama ben onlara gsteririm.
Copunu sallayarak byk salona atld, bir sr
karides kutusunu bir tabaa devirmi olan Porta
da yine arkasmdayd. Amerikalnn ve
Barcelona'nm alklar arasnda yerde yuvarla-
narak dvenler Kk Karde ile Heide idi. ki
cop, bar salamaya yetti. Tam da iki gzn
ortasna. Birka yldr bilinen bir usul. Porta
uzman edasyla ban sallad.
yi i, ama Kk Karde ayld zaman gzne
gzkme. Onu bayltann sen olduunu akarsa,
kt olur.
Mutfakta kayboldu, kafasna bir aba
87
klah geirip alaca bulaca niformasnn zerine
byk bir nlk balad.
Almanca konuuyor musun, arkada?
Franszcam pek iyi deildir.
Nasl? dedi hanc soluu kesilmi halde-Ne
zamandr lejyondasm?
Pek uzun zaman deil, orada btn diller
konuulur.
Ya! iyi, diye iini ekti patron ferahlamayla. Ad
stnde, yabanc lejyonu ite. ounuz Alman m?
Ynla, diye dorulad Porta. Elini salla-san
ellisi.
Ne gnlere kaldk!
Haydi, grelim bakalm orbay. Domatesler,
havular, soann var m?
Patron ona bir avu soan uzatt.
Kekik ve defne, sonra maydanoz, limon diyen
Porta kulak zarlarn patlatacak ekilde ark
sylemeye koyuldu:
Hazadnaak renduletlenul legy hive oh
nagyar!
Bolcsod ez s majdan sirod is, mely apol es
eltakar.
Bu anlalmaz dil de nedir yine?
Macarlarm hasat arks, karde. Maydanoz ay
nda bu ark sylenerek toplanmazsa balk
orbas iyi olmaz. Orada, herkes balk orbas
delisidir. Birka yl nce Macaristan'dan geerken
tarifini elime geirdim.
Bir tabureye yklm olan hanc kulaklarna
inanamyordu.
Tanrm! diye mrldanyordu, hibir ey
88
anlamyorum, fakat zamanla insan neler reniyor.
Porta bir demet sarmsak ald-
Gevezelik yeter. Bu tr orba ciddi bir itir ve
beyaz arab esirgeyen budalalar vardr. ki ie
boaltyoruz, daha az olmaz-
Hanc kendi kansn syledi ve Porta'ya bir tabak
midye uzatt-
Ayrca, bir dzine daha, dedi beriki, bol bol da
stakoz. Elinin altnda balk olarak ne varsa, hepsi.
Burnunu kaynayan tencerenin stne uzatarak,
yalnz fme ringa bal hari elbette, diye ekledi.
ine ekmek koymak yok. Bu kurtarclar iin
kk bir yemektir.
Patron kahkahayla gld:
Fakat safran ile dnieinden vazgeilemez.
Belki birazck da rom. Bu alm olduum tarife
girmiyor, yalnz iyi bir eyin zarar olmaz, diyerek
yarm ieyi kokulu orbann iine dkt.
Hizmeti kzlarn glleri altnda, patron romdan
kalan boaltt, Porta ienin azn yalad.
Bu str ve karacierin tozunu atar. yi. imdi
gzmz saatin zerinde olsun: On be dakika, bir
dakika eksik ya da fazla deil.
Porta ile hanc kocaman orba tenceresiyle
grndkleri zaman bir sevin l koptu.
Amerikal kaburgalarm tutarak:
Hayatmn en byk serveni, dedi- Sizi iyi
gzetledim, ocuklar!
Herkes sarard. Heide elinde tabancasyla
oynuyordu.
Beni tongaya bastrmak zereydiniz, fakat
yemez-
95
Yaamnn pamuk ipliin bal olduundan
kukulanmakszm bir stakoz parasm seyredi-
yordu- Porta, bozuntuya vermeden, tkmyordu.
Hancyla ikisi g durumlarm iinden kmay
biliyorlard.
Herey bilekgc ve revolverle dzene girer,
ister burada ister Washington'da, arkada.
Gstereyim sana nasl.
Ar P. 38'ini kavrad ve sar silindir apkasn
ensesi zerine itti. Hanc sarard ve salona bir
lm sessizlii egemen oldu. ki el ate tavana
gitti.
Sersem, diye bard korkudan len hanc. Beni
ldrmek mi istiyorsun!
Amerikal, ayya inadyla devam ediyordu:
Seni gzetledim.
Sen ok sarhosun, Yanki, fitil gibi sarhosun!
Kabul, fakat yine de sizi gzetledim. Kmn
kenar, sen de, dedi ani bir enerjiyle. Hem sonra
viski imeyi de bilmiyorsunuz, nanemollalar!
Kendine gelen ve dev yumruklarn sallayan Kk
Karde grledi:
Biz nanemolla ha!
Tehlikeli oluyordu: Porta bir odun parasn ele
ald ve ensesine iyi bir vuru indirdi. Biz onu
balarken, Amerikal Porta'y pt.
yi oldu arkada. Bir hizmeti kza, benim
byk ieyi git getir, dedi kisiz kaldmz
grmyor musun?
On drt litrelik koca bir ieyle kzn tekrar aa
inmesi iki dakika bile srmedi- Amerikal azn
ieye yaptrd, fakat byle bir ieden azndan
imek kolay deildi. Viski enesine akyordu-
Grltl geirtiler. Sonra koca ie Por-ta'ya
uzatld. Herey pis pis viski kokuyordu. Moruk
kusmak iin bir pencereye yanat ve kara
perdeleri zenle at. Fakat eytan alsm sava!
iliyordu, oburca yeniyordu, duman tten ayn
tencereye saldrlyordu, o srada ise Porta elini bir
hizmeti kzn eteklerinin altma sokuyordu.
Vay! Bunun klotu yok!
Btn lm Kraut'larn salna! diye zrlad
Yanki. Come on boys!(*)
Bir hayvan ulumas szn kesti, bu kendine
gelmekte olan Kk Karde idi.
Alaklar, namussuzlar, karde katilleri! p
atrdad ve kollarndan birini kurtarmay baard.
Sizi bir ele geirirsem!
ri yar Amerikal glkle kalkt, kaim byndan
akan viskiyi sildi ve yapabilecei son eyi yapt:
Baln Kk Kardein azna dek kaldrd! Ve
enlik devam etti.
Paris'i kurtaracam, diye hkrd. Yanki. O
lanet ehrin salna ielim!
Barcelona hancnn srtna kustu ama, o bunu
farkedemeyecek kadar sarhotu. Tam boulaca
anda Heine'nin ban tencereden ektiler.
Amerikal glmeden bouluyor ve morar-yordu.
Paris'e mi gidiyorsunuz, ocuklar?
Paris'ten gemeyen bir Fransa yolculuundan
sz edildiini hi iittin mi?
Beni de gtrn! diye yalvard- Ritz bar iin bir
skol, eer ona zarar verdilerse vay o pis
(*) Hadi ocuklar
parisi yakn
97/91
Kraut'larm haline. Avrupa'y yksnlar, fakat Ritz'in
barn deil! Acaba eski dostum Jean orada m,
diye soruyorum kendi kendime.
Sendeledi, tezghn zerine dt ve alk bir
tavrla gzlerini krk bir vazoya dikti-
Amma susadm!
Bir konyak iesini kavryor. Porta ona rom, viski
uzatyor, ikisi, kokteyli bir soba demiriyle
alkalyor. Bu korkun kokteyl yumruk gibi vurur
adama.
Hanc hkrarak barn arkasna derken Kk
Karde:
Yanyorum! diye inliyor. Porta Amerikalya:
Revolverini bana satar msn? diye soruyor.
Yapamam., dostum, bu lm olan bir spa-
gettinin armaandr. Glyor ve hkryor. Ya
senin, satlk bir cipin yok mu, acaba?
Hayr, ama bir arabam var, diye yantlyor Porta.
Meydana ekilmi duruyor.
Deli misin? Jandarma sana ceza keser; gel,
onun yerini deitirelim, diyor Yahki Porta' nm
kolunu tutarak.
Aracmzn nnde uzun bir dnmeden sonra
da:
stnde niin bir Kraut ha var?
Porta bir yandan sar silindir apkasyla yel-
pazelenerek dnceli dnceli gamal haa ba-
kyor. Kmayc bir tavrla:
, - Bir kahpe bize pis bir oyun oynamak istemi!
Ya... Ya... Yasak, diye kekeledi Amerikal. Beyaz
boya aramak gerek-;
98
Hancda boya vard. ki sarho kara halar beyaza
boyamay baard, sonra eserlerini seyretmek iin
kaldrm zerine oturdu.
O halde sz, diye hm hm etti Amerikal. Otonla
beni Paris'e gtryorsun. Orada haberimi
gazeteye gemem gerek. Dehet bir balm var!
"
zenle tekrarlayarak havaya harfler izdi: Bir
sava muhabiri ile bir src Paris'i
kurtaryorlar- Bir milyon Kraut teslim oluyor.
Fotoraf ekmeyi bilir misin, karde?
Hem de nasl, diye belirtti Porta.
O halde Kraut mareallerini alyoruz ve
fotolarn ekmek iin Ritz'in barnn nne di-
ziyoruz, hemen sonra da, her kadeh arasnda
klarna birer tekme indiriyoruz. Gel karde, t-
yelim!
Fakat sava muhabiri bacaklarnn zerine kalkar
kalkmaz bir uval gibi dt. Bu kez, alkol
kokteylinin sindirimi g bir hal alyordu.
Glkle arabaya binmek iin bundan ya-
rarlandk. Herey yalpalayan bir tekerlek gibi
dnyordu. Porta kulak patlatacak ekilde ark
sylyordu; yolun sarsntlar rahatszlmz daha
da artryordu.
Birden Heide'nin inleyerek iki bklm olduunu
grdk; yz kurun rengi alyordu- Porta sordu:
O lanet Amerikan alkolnden olmal, diyen
Heide, radyonun ve borda tablosunun zerine
kustu.
Koku o derece pisti ki herkes svp saymak iin
bundan yararland, fakat Heide karnn tutarak
elik demenin zerinde kvrlyordu.
93
Porta ekine ekine-.
Belki gerekten hastadr, dedi.
Arabay durdurun, diye komut verdi Moruk-
Onu yoklayacaz.
Birka sk aacn altnda durduk, acdan uluyan
Heide'yi dar karmak g oldu.
ldrn onu! diye bard Kk Karde, en
basiti budur, bana daima ayak ba oldu.
Moruk onu uzaklatrd, Heide'yi soydu ve karnn
yoklad.
- Apandisit bu, dedi kuru kuru. Hemen ameliyat
etmek lzm, yoksa lr, ameliyat yaplabilecek tek
yer ise, Amerikallardadr. Ne diyorsunuz?
Porta dehetle bard:
Onun iin enseye bir kurunu gze mi almal!
Ah! Asla! Apandisitine ederim!
Lejyoner bam sallad:
- Kardaki hergelelerin ameliyat yapmaya vakti
olduklarna inanmakla saflk ediyorsun. Onu
ldrrler, onunla bizi de. Sava bu. Ben Kk
Karde'in fikrindeyim.
Porta iinde uyuturucu olan bir sigara yakt ve
onu Heide'nm mavi dudaklar arasna koydu;
Kk Karde nagan' ile oynuyordu; dalgn Moruk
dnrken daima yapt gibi burnunu
ovuturuyordu. Heide samalyordu. Tanr s-
zn iittik-
Bunu dnmek iin biraz ge, diye ho-
murdand Porta.
Moruk sonunda karar verdi:
Anteni karn, dedi. En yakm birliimizle
temasa gemeyi deneyeceiz, ama neredeyiz? Bu
pis lkede, hi anlalmyor, ki bu!
94
lejyoner mikronun miferini bana geirdi ve
radyoyu altrd. Hallo! Buras Betty Grab-le.*
Bu de, bakasn deneyelim. Buras Hella 27,
vedilikle bir hekime ihtiyacmz var. Yine onlar,
bizimkiler deil.
Radyo slk alyor ve anlalmaz bir ngilizce ve
Almanca orbas pskrtyor. Lejyoner bir ok kez
deniyor ve birden bir Almanca ses duyuluyor.
Buras Vahi Kedi 133. Sizi dinliyoruz Lejyoner
arabuk:
Bir operatre ihtiyacmz var, diye aklyor.
Temas srdrn. Neredesiniz?
Seni ilgilendirir mi bu? diye kfretti Lejyoner.
Karclakileri ziyarete mi gideceimizi sanyorsun?
Grnmeyen konumac glmeye koyuldu:
Gzel. te bir hekim. yi anslar arkada.
Yeni Alman sesi:
Ben doktor binba Eickan. Bir apandisit
olduunu nereden biliyorsunuz?
Lejyoner baz ayrntlar verdi ki bunlar hekimi
inandrd- <
yi. o halde talimatm izleyin, aknla
dmek yok. Ellerinizi alkolle ykayn, hastann
karnna iyot srn ve onu skca balayn.
Kk Karde'in byk znts karsnda,
Porta, Heide'nin karnn viskiyle ykama grevine
koyuldu.
Pansuman sandndaki letleri alkolle ykayn.
Alkolnz var m? Sandkta bir litre olmas
gerekir.
101 101 101 101
Vard, diye mrldand Barcelona, fakat insan
susad m bulunmaz artk.
Amadan balayarak kan durdurmak iin
pamuk tamponlar hazrlayn. Ses, Moruk'un
aaca yeri ayrntl olarak anlatt. ok bas-
mayarak, dikine, aaya doru. Bak hafife
tutulmaldr. Aa yukar on santimetre yarn.
Moruk'un tuttuu ban altndan kan f krd,
fakat uyuturma olana bulunmam olan Heide,
uluyordu. Onu gaz maskesi kaylaryla smsk
balamtk.
Ameliyat izleyen Lejyoner:
ok kanyor, doktor bey diye mrldand.
Doaldr, ama dediimi yapn- Deriyi her
yanndan penselerle tutturun. Daha derince gidin,
ama ok deil; ince barsa patlatma-maya ok
dikkat edin- ok kan varsa, pamuk tamponlarla
silin ve sandkta bulunan kauuk aygtla ektirin.
Krbarsa gryor musunuz? Sere parmaktan
daha byk deildir ve biraz kvrktr.
Evet, doktor bey.
Moruk iri ter damlalar dkyordu. Mthi
ac ekmesi gereken Heide durmadan baryordu.
Kk Karde'e gelince, tiksintiyle gzlerini
kapyordu.
Susturun onu, dedi Moruk, artk dayana-
myorum.
- Bala beni, Julius, bu bir dost hizmetidir,
sra bende diye vuruyorum. ki darbe yetti ve Heide
sustu-
Hastay uyuturduk, doktor.
Neyle?
Bir nakavtla.
96
Bir sessizlik oldu.
Nabz nasl?
Hzl.
Biriniz durmadan kontrol etsin. Korkuya
kaplmak yok- Acele etmeyin. Kr barsak nasl?
Merakla Moruk'un omzunun stnden eiliyoruz
ve Heide'nin ak karnn seyrediyoruz-
ikin ve krmz.
Uzun ve eri leti aln. Barsa iki parmakla
tutup kesin. Hibir ey dar kmamaldr. Sinirli
olmayn. Alt ucunu kesin ve barsa iyi tutun.
Alkole bulaym imdi i ucunu penslerle tutun,
krmz bir kutunun iinde kk pensler vardr.
Kutuda bulunan iplikli eri ineyi bastrn. ne
geince, ipliin iki ucunu d-mleyeceksiniz;
byle alt diki .yapn. Bitti mi?
Hl iri ter damlalar dken Moruk ban sallad.
yi. Bolca slfamit ekin ve hastay sarglayn,
bunu bilirsiniz. lk iki saat sresince bu-
lunduunuz yerde kaln; hastann rahat olmas
gerekir; beklenmedik, birey geerse ayn dalga
uzunluu zerinden beni arn. Burada kalyo-
rum, fakat dmann merakn ekmemesi iin
radyoyu kapatn, sonra hastann arabuk has^-
taneye gtrlebilmesi iin Alman hatlarna var-
maya aln. yi anslar, yalnz onu daha fazla
baygn brakmayn.
Lejyoner radyoyu kapad ve anteni ieri ekti-
Arabann stne onu hemen hemen grnmez
klan a gerildi, silhlar hazrlanmt. Heide ar
ar kendine geliyordu, bir l gibi beyazd, nabz
glkle duyulabiliyordu.
103
lyorum, diye inledi.
Elbette ki hayr, diye karlk verdi Por-ta.
Aslmak iin sa kalyorsun. Al, barsak parana
bak!
Dikkat, diye fsldad Barcelona. Dman
kamyonlar.
Tka basa Amerikan piyadesi dolu bir ar
kamyonlar dizisinin izledii bir cip yolun zerinde
grnd. Ona titreyerek bakyorduk; ate etmeye
hazr topun iine bir mermi kaydrlmt. Ayn
anda Jabo aalar o denli yakndan yalayp
geti ki karnlarnn altndaki roketleri belirgince
grdk. \ Bu herifler bizi grrlerse, tnaydn
Ma-
rie!
Bir saat sresince talih bize skunet balad,
sonra yeni bir konvoy kverdi: Bata, ak yldzlar
uzaktan grnen iki Sherman. inde kiler,
kulelerden yar yarya dar km, bir atta
onlar ezebilecek ar bir Pumann pek yaknda
bulunuundan kukulanmakszm ark
sylyorlar ve glyorlard.
Dilerini temizleyen Kk Karde:
Onlar zmbalasak m? diye neride bulundu; bu
tiplerin azlarnda altn dileri vardr.
Porta ensesini kayarak yantlad:
Etimizi kyma yaparlar. Bize azndaki altn
vermek isteyecek bir akll yoktur.
Kk Karde pek hayal krklna uram olarak
konvoyun uzaklamasna bakt- Fakat imdi,
Heide iin yer amak sz konusuydu n oturma
yeri dar atld ve ameliyatly b
104
yk glklerle delikten ieri aldk. Yrek par
alayc biimde inliyordu.
Azna, diye homurdand Porta. imdi hasta
deilsin artk. Senden tm ktlk karlp alnd.
Amerikallarn gvenlik kaygsyla daima
kandklar kk yollar tuttuk ve o gece alayn
karsna ktk. Heide hemen sahra ambulansna
yerletirildi. Bizi kutladklarn m sanyorsunuz?
Tam tersi. Pansuman sand ynet melie uygun
olmadndan zibidi bir hekimin zlgtn yedik!
Hizmette ihmal ve ceza olarak drt saat talim-
Kk Karde zibidi hekimi ameliyat etmi olsayd
ne yapacam aklad ve fikri byk onay grd.
99
0
Port-en-Bessin'li direnii Robineau Feldgen-
darmerie'nin eline dmt, onu kukulu kiilere
yaplan zel ileme tbi tutuyorlard. Deiik yer-
lerinden kolunu kryorlar, tkrk yalamay re-
tiyorlard; o da sonunda
!
efinin Luc-sur-Mer'den
doktor Sustendal olduunu itiraf etti.
Doal olarak doktor inkr etmekle, balad, bu da
taradaki gizli polisin sekreteri olan kk topal
neelendirdi. Tutuklad kimselerin inkr et-
tiklerini grmeye baylrd. Yumruk vurmak, tek-
meler atmak ve kurbanlarnn zerine tkrmek
yznden bu kpekler de yoruldular ve hekimi Ro-
bineau ile yzletirmeye karar verdiler.
Balayn beni, doktor, diye alad gen adam.
Artk dayanamyorum, hereyi itiraf ettim.
Doktor Sustendal da itiraf etti: Londra'daki Fransz
Haberalma Servisi'nin balant ajanyd. Az sonra
Robineau hcresinin kapsndaki tutamaa
kendini ast.
100
KAYIP BR MAKNEL TFEK
Sava grubumuz ile Oberleutnant Lwe kyn
giri, yerinde savatan henz hi haberi olmayan
yal bir iftin oturduu bir eve yerletiler. Ev
sahipleri btn igal sresince-, hl im-
paratoruna hizmet ettiini sanan, eski tfeklerden
bir Alman komutann barndrmlard. Ay-
rlmasndan nce, subay, o< yerin ileri gelenlerine
bir veda yemei vermiti; halk, . Hitler'den, u
Bo.hem.yah onba diyerek sz eden, trnaklarnn
ucuna, dek aristokrat, komutan Kont von
Holzendorf u unutacak gibi deildi.
Alman subaynn bu kusursuz grn bel-
leklerde henz pek taze olduundan, Bay ve Bayan
Chaumont temen Lwe'yi byk bir merakla
karladlar ve tozlu niformas ile kirli ayak-
kablarna glkle gizlenen bir hayretle baktlar.
Bu muydu bir Prusya subay? Lwe iki parman .
kasketine gtrerek ksaca selmlayp eve el
konulduunu aklad-
Bay Chaumont rkntye uram halde iti-raz
etti: '
:
- ' ' -
Baylar, elkoyma emrinizi grebilir miyim?
Temenin az ak kald, Bayan Chaumont ise
Portamin silindir apkasn kmsemeyle
seyrediyordu; fakat Kk Karde telefon kablolar
kolunun altnda ve gri melon apkas eri konmu
olarak kverince aknlk son derecesini buldu-
Ambulansla geri dnm olan Heide grltl bir
ekilde kablolar ayordu; telefon santral mutfaa
yerletirildi.,
i . Evime haksz giriinizi kabul etmiyorum,
diye itirazda bulundu evsahibi. Kont asla byle
hareket etmemiti; yksek makamlara ikyet
edeceim.
Lwe omuzlarn kaldrarak:
Yerinizde olsaydm, von Rundstedt e bir mektup
gnderirdim, bir bakasn da daha nceden,
Eisenhower'e, dedi.
Fakat damn zerine makineli tfein yer-
letirilmesi Bay Chaumont'u hemen hemen l-
drtt. Kk Karde;
Bu sersemin hesabn grmek isterdim, diye
homurdand.
Temen ona yapaca eyi sylemek zereydi, ki
Gregor Martin'in soluk solua kagelerek bitkin
bir halde bir sandalyenin zerine dt
grld.
Dman piyade yry kollar gruplar halinde
geliyorlar, dedi-
Temen drbnn kavrad:
Tanrm! Alaya haber vermek gerek. Hlzer
nerede? Ona ne zaman ihtiya olsa ortadan yok
olur.
Kk Karde iaret parman kaldrd:
Topal rdein nereye gittiini biliyorum,
temenim. Onu aramaya kacam.
Be dakika sonra, tek bana, fakat on litre
Calvados yklenmi olarak geri geliyordu.
Holzer gitmi, tam benim varmdan nce kirii
krm, fakat matmazel ok kzgn. Koca bir
kahkaha-
108
Holzer domuzu, kzn klotlarm alm-
Temenime belirteyim ki, o eylerin koleksiyonunu
yapar. Tpk bizim ev sahibimiz gibi, kz da ikyet
etmek istiyor.
Feldwebel, dedi Lwe, fkeli bir tavrla, bln
sorumluluunu stnze aln ve ne pahasna
olursa olsun mevziyi elde tutun. Barcelona ve
Sven, geliniz benimle. Alaya haber vermek gerek.
Oberleutnant'n adm adm arkasndan giderek, izli
mermilerle ve topra uuran bombalarla
evrelenmi halde kr boyunca kayyoruz. Kurmay
takm bir atoya yerlemiti ve ilk grdmz
patlam bir kanape zerine ho bir tarzda yan
gelmi, elinde yar boalm bir ampanya iesi
tutan emir subay oldu.
Ho geldiniz, temen Lwe, buz getirmiyor
musunuz? Bulmak olanaksz; bu da, ampanyann
tadn karyor, fakat buras irin bir yer, diyen
subay grnr ekilde kafay bulmutu. Perdeleri
grdnz m? Bu Franszlar zevk sahibidirler-
Franszlar her zaman sevdim. Parmayla
devirmeli izmelerimi gsterdi. Ne zamandan beri
araba erlerine Reich mareallerinin izmelerinden
giyme izni veriliyor? Ve bu herif bir
Fahrenjunker'e(*) benzemeyi mi istiyor? Bu tr
eylere nasl izin veriyorsunuz, temen? Ya di-
siplin? Byk Alman ordusuna olacaklar Tanr
bilir. Fahrenj unker, savatan sonra bana rapor
verin, cezalandrlmanz salayacam.
Komutan nerede? diye sordu Lwe kuru bir
ekilde.
(*) Bayraktar.
103
Ayn anda, gmleinin kollar sval ve ortla
komutan Hinka dar kyordu. O da elinde bir
ampanya iesi tutuyordu.
Birey mi var, Lwe?
Durumu belirtmek iin kirli bir harita uzatan Lwe
kzgn kzgn homurdand:
Hem de nasl! ngilizler kuvvetle saldryorlar, en
az bir yedek tabur gerekiyor, bu olmazsa alay
tehdit altnda kalr-
Kk emir subay yeni bir ampanya iesinin
tapasn aarak ark mrldand:
Herey geer, herey tkenir, herey yklr-
Gittike daha ok kzan Lwe: Bu herifin
umurunda deil, dedi. Komutan Hinka haritann
zerine eildi, kokulu bir yaprak sigaras yakt ve
dnd:
Blkle mevziyi tutuyorsunuz. Burada tepenin
nnde topraa gmlyorsunuz; bir ngiliz
alayndan ok beterini grdk, Rus alay ol-
madna dua edin. Bu durumda niye ark sy-
lemeyelim yani?
Sigara yanmay inatla reddetti ve kk emir
subay aptalca gld. Lwe fkeden dudaklarn
srd.
Yine de destek olarak bir zrhl mfreze
istiyorum komutanm.
Hinka dnceli bir tavrla bakt:
Oberleutnant, eri grllnz tmene dek
herkese biliniyor. Alayn komutasn alamaz
mydnz, diye soruyorum kendi kendime, bu da
sonunda Kln'de emekliye ayrlmam iin m-
kemmel olurdu. Gen temen kzard. Fakat yeni
bir emre dek, diye alayl alayl devam etti
Hinka, strateji bilginizi harp okuluna dnene dek
saklamanz daha iyi olur sanyorum. Kendinizi
5'inci bln komutasna verin ve emirlerimi
yerine getirin; kalanyla ben ilgilenirim, bu herkes
iin daha iyi olur.
Lwe esas durua geti: Bastne,
komutanm.
Pek iyi, pek iyi, Lwe. Size sylemek isterim ki
sinirlerim savan gidiatndan daha iyi durumda
deil. Hl ok iyi bir ordumuz var, yine de her
eyden yoksunuz. Hi saldrya uramam olan
tek ey, Wehrmacht'm Yksek Koru tanl'dr. O
halde, burada mevziyi tutuyorsunuz- Saat 21-
15'te, alay dmanla temas kesiyor, ya da
dorusunu sylemek isterseniz, kirii kryoruz.
Seenek yok. On be kilometre batda yeniden
dzen alyoruz.
Haritann zerinde bir nokta gsterdi:
Saat 22.30'da siz de bir mfrezeyle korunarak
temas kesiyorsunuz, en iyisi Feldwebel
Beier'inkidir. Kpry uurum. Dmann eline
salam olarak derse, sava divanna verilirsiniz,
anlald m?
Evet, komutanm diye mrldanan Lwe bir
yandan yle dnyordu: En iyiler feda edilecek.
Temenin dncelerini kefetmi gibi, Hm-ka
elini gen temenin omzuna koydu:
Yersiz arkadalk duygusuna gerek yok. Alay,
tmen, belki tm blge bile sz konusudur-Tek bir
mfrezeyle ilgilenmeye hakknz yoktur, ayn
ekilde benim de, tek bir blkle ilgilenmeye
hakkm yoktur.
IIS
105
Kk emir subay kahkahay patlatt.
Gurur duyun, temen. Vatan size min-
nettarln gsterecektir, Fhrer'in dedii gibi.
Bu kez Lwe soukkanlln yitirdi; fkesi
tepesine km halde:
Yzbam, dedi, Kk Karde'e sizi bo masn
emredeceim bir gn gelecek.
Kk emir subay kaytszca gld ve bo ieyi
pencereden att. Komutan Hinka saatini
Lwe'ninkine gre ayarlad-
yi anslar, elinizden geleni yapn, tmenin
yazgs ellerinizde.
Bizim ayrlmzdan hemen sonra, kk subay
kanapesinden atlad.
Yazk! 5'inci blk, iyi bir blktr. Acaba feda
edildiini anlad m?
Edepsizliin beni rahatsz etmeye balyor diye
homurdand Hinka..
Bu bir savunmadr, komutanm. Ailem hereyi
byk Almanya'ya feda etti. On be kii, ne de olsa
pek az deil, ha?' Ben de, mezar tamzn zerine
bir kartal m ya da bir demir ha m koymal
bilmiyorum. Benimkilerin arasnda rahip ile bir
askeri papaz bulunmu olduu halde ben zellikle
inanl deilim. u Gott mit uns (*) da houma
gitmiyor.
Hinka kt kt homurdand:
Sizin mezarnzla ilgilenmekten baka
yapacam iler var-
nce, bezdirici bir yamur, iseliyordu. Mfreze
Noyers kapsna ekildi ve geceyi kulak ke-
(*) Tanr bizimledir.
112
smekle geirdik, te yanda topran kazld
belirgince iitiliyordu.
Her zamanki gibi elbombalar yn uzanaca
yerde olan Kk Karde srtt:
Brak gelsinler. M.G.'sini okad ve bir el
bombas srd. Gezlemeyi karn hizasnda tutmay
becereceksin. Ynetmeliin dedii gibi, ne ekersen,
onu biersin.
Karlk vermiyorum. Ben bln en iyi makineli
tfekisiyim ve Kk Karde'ten bir ey
renecek deilim. M.G.'nin arjrn ve emni-
yetini gzden geiriyorum: Bir makineliye yeni
domu bir ocuk gibi baklr. ki yeni er, makineli
siperinin dibinde doldurma iin alyor. Hl
yn halinde cephanemiz, var ve mermi eritleri u
uca ayarlanyorlar. Kk Karde gibi bir
doldurucuyla yaplabilir bu. Herklmz srt st
yatm gkte avc uaklarnn bir arpmasn
ilgiyle seyrediyordu.
Yukarda topa gibi dnmek insana nasl bir
his verir, tanr bilir. Hayranlk verici bir i. leri
bitince hakiki bir yatakta yangelmek iin
dnyorlar, oysa biz yayalar, yine amurda bo-
calyoruz. Sava srerse, havacla gireceim.
Avclardan biri alevler iinde dyor ve yerde
patlyor.
Bu yatana dek varamayacak, diyorum, souk
bir tarzda.
Yine de, kmrleip lmek korkun oL mal,
kafatasmdan beynimi karsalar daha iyi
Gepeu'nun merkezinde tututurduumuz adam
anmsyor musunuz? General Zepp Dietrich'in bir
fikriydi; o S-S-'ler de az ey yapmadlar hani!
Propaganda bltenlerinde sylenenlere gre o
parisi yakn
113/107
S.S.'ler yarglanacaklarsa, S.S. olmamay yelerim.
Gs cebine vuruyor. Gri knyemiz kimin eline
geerse yaad. Bunlardan bir yn bastrmak
gerekirdi, isteyenin rtbesini indirmesini
salayarak iyi para kazanlrd- Sava kaybedil-
diinde fazla subay kalmayacam sanyorum.
Benim Fahnenjunker rtbesini amam olmam
bir ans. Bu hakl bir terfi olacak. Barcelona'nm
spanyol Ha'n oktan yitirdiini farkettin mi?
Kaba bir gl. Greceksin ki Adolf tan sz edil-
diini iitmi bulunan kimse kalmayacak.
afakta geldiler, kahve saatinde, Porta'nn kamufle
edilmi bir ocakta stt ve kokusu bir
kilometreden duyulan bir kahveyi ieceimiz
saatte. Kk Karde skoyallann bu ho kokulu
Brezilya kahvesi yznden saldrm olduklarn
syledi- Talim gibi balamlard, tastamam yle,
on metre koarak, yere yaparak, bir srayta
kalkp tekrar on metre koarak ve yine yatarak.
ok gzel, fakat savata, tmyle aptalca.
Gregor Martin ar makinelisini yerletirirken:
Acemi erler! diye srtt. Haklamak g deil!
Dikkat, diye nledi. Heide Bir aylaklar alayn
bize kar gndermek yine de pek aptallk deil.
Bahse girerim ki iin iinde bir bit-yenii vardr.
Sa baparmamla emniyeti yerinden frlatyorum
ve dipii skca kavryorum; ayaklarm iri bir taa
dayyorum, bir 42 ile bu gereklidir; yle bir at
hz vardr ki, at yapan iyice
114
yerlemezse silh tutmak olana yoktur. sko lar
iki yz metre ilerdeler ve ite gece boyunca
yerletirilmi olan maynlar patlyor. Artk hurra
lar yok, fakat yarallarn lklar var. Birinci dalga
durduruldu; maynlar dndrr insan. Bir dizi
mayn patlaynca insan keyfinin katn duyar-
leri! leri! diye baryor subaylar.
Kk Karde bana klcn gsne geirmi halde
tayan eteklikli bir subay gsteriyor. Bam
sallyorum ve niangh dzeltiyorum. Bu avanak
birinci olacak; hibir ey bilmedii hemen
grlyor. Hi deilse yz elli metrede olmasn
bekliyorum... Parmam tetiin zerinde
bklyor. Fakat ite bana iyi bildiim bir ey
oluyor.- Sert tetie dokunur dokunmaz, sinirli bir
hal alyorum, parmam fel oluyor, bana dire-
niyor... Btn gzeneklerimden korku fkryor,
ilk yaylm atein ok ksa deceini biliyorum!
Kk Karde bana fkeli bir tekme vuruyor.
Ate edecek misin, kahpe herif? Korku
iindeyim... lk atete beni daima pen
esine alan boulmas olanaksz bir korku- aret
parmam tahta kesilmi. Hcum dalgasnn iki
metre nnde toprak havaya fkryor.
ok ksa! diye baryor Kk Karde. Temen
bir srayta aramza iniyor ve re
volverinin kabzasyla srtma vuruyor.
Deli misin? Ya kendine hkim olursun ya da
sava divann boylarsn!
Mayn tarlasn atlar, ndekiler yz metre-deler...
bir saniye sonra elbombalar yamaya balayacak.
Hasta gzm yanyor... Dipii omzuma
bastryorum, koan bacaklar gryorum;
109
kaslarmn, herbirini geriyorum. Makineli takr-
dyor, gvdeler dikili omaklar gibi dyor. Bitti!
Tekrar sekin nianc oldum. Karm hizasndaki
M.G. ile tek vcut hale geliyorum- Yeni yaylm
ate. Lwe omzuma vuruyor. Korku uup gitti.
Tak, tak, tak... abuk atl M.G.'dir bu, br
makineliler karlk veriyorlar, biilen dalgalar yere
yklyor.
Kk Karde erit zerine erit kullanyor; silh
yakc hal alyor. Dipik indiriliyor, kzgn tp
karlyor, yedei taklyor ve MG. mermi
pskrtmeyi srdryor. Ufak bir yamur silh
serinletiyor ve beyaz buu slk alyor.
Bu hcum krld. Onlar makinelilerin yuvalarn
yok etmek iin topu gerektiini bilmiyorlar m?
Ate ediyorum. Mnster kampnda byk M.G.'ler
turnuvasmdaki gibi ate ediyorum- Yerde lekeler,
lekeler, lekeler, ne kadar ok lekeler?
Ruslardan daha inatlar, fakat bir daha grene
kadar tam bir saatlik bar olacak. Niin Jabolar
gndermiyorlar O zaman pahalya mal olmazd
onlara. Acaba madalya falan m aryorlard?
Belirtilen saatte temas sessizce kesiyoruz; bizi
duyarlarsa, peimize taklrlar ve zaten geri
ekilmek olduka korkun bir i. Hemen hemen
savunmasz haldeyiz. Kprde bir grup istihkm-c
sabrszlkla bizi bekliyor: Tecrbeli tilkiler.
Siz en sondan m geliyorsunuz? diye soruyor bir
Oberfeldwebel.
Kpr havaya uar umaz, ekip gidebilir, ii
bitmitir, bizse vzgeliyoruz ona. nemli olan tek
ey kprdr. Yukarda, ukur yolda motoru
rlantide alan amfibik arabalar gizleniyor; o
110
fr direksiyonda koca bir yaprak sigaras iiyor-
Hibir asker istihkmclara dayanamaz. Biz
aalarm arkasnda siper alyoruz; Oberfeldwebel
ise evresine aratrc gzlerle bakyor.
Tamam, kapyoruz!
Parmaklarnn arasndan slk alyor, adamlar
geriye atlyorlar, o da bir manivelann zerine
sonuna dek basyor. Gk grleyiini andran
patlama. Kpr toz oluyor, su fkryor ve amfibik
araba hzla kayboluyor.
imdi arkadalar haber aldlar, diyor Lej-yoner.
Be dakika sonra ortaya karlar.
Yanlmyordu. br kyda haki niformalar
grnmlerdi bile; en yreklileri M.G. mevziine
girmeden suya atlyorlar ve dereyi geiyorlar.
Kk Karde bir elbombasnm kapsln
dileriyle koparyor ve bir usta atyla kyya ayak
basm olan grubun zerine gnderiyor. Ulumalar
iitiliyor.
Geriye! diye komut veriyor Moruk. Yola kn,
hem de abuk.
ukur yolda iki kamyon bekliyor ki biz onlara
yetiemeden gazlayp gidiyor.
Namussuzlar! Bizi brakyorlar!
Fakat bu kez Jabolar uluyarak saldryor! Roketler
slk alyor, kamyonlar tam yolun ortasnda
tutuuyor, mealeye dnen askerler yere
yuvarlanyorlar, biz de ikinci hava saldmsmda
sipere girmek zere atlyoruz.
Geriye! Geriye! diye baryor Lwe- Yarallar
brakn, Tommy'ler onlarn bakmm stlenirler.
Bombalanm bir kyde mevzi alyoruz. Burada ii
bitmi ykntlardan baka hibir ey yok;
117
artk hibir duvar yklp derin mahzenlerdeki
savunucular gmemez, artk hibir ey yana-maz;
yanabilecek olan herey yanm, fakat yavan bir
tatll olan pis bir koku genzimizi saryor, sonra
da sinekler... rm etle beslenmi iri sinekler,
lmn sembol olan sinekler.
Bize siper olan bir moloz ynndan, Porta bir
ocuun yar dalm cesedini ekti ve uzaa att.
Bir baca koptu, hrlayan a bir kpek zerine
atld. Bu grn Moruk'u ileden kard, bir
saat sresince Porta ile konumad. Moruk,
ocuklarn acsna asla almad, oysa, bu sefer-
kinin ac ekmesi durmutu; kk cesetlere bile
dikkat etmemiz iin bu tartma gerekli olmutu.
kindide posta: Barcelona iin kaim bir zarf geldi ki
bunda boanma ktlar var. ocuklarn bakmn
karsnn stne ald bildiriliyor.
Heide onun omzu zerinden:
Sadakatsizlik, alkolizm, diye okuyor. Porta
bam sallyor-.
Tamamen yanl deil, fakat bu bir boanma
nedeniyse, o zaman btn bir orduyu bo-
andrabilirler!
Heide yksek sesle okuyordu: Koca, ocuklar
yetitirmeye mezun grlmediinden ocuklar
zerindeki analk-babalk hakk zevceye ve-
rilmitir.
Bak ite! diye bard Porta, bu ok fazla.
Beyninin iine dek kurun yedin, sen Feldwebel-
sin, Elbe'den Stalingrad'a dek dvtn, ama Al-
man smkllerini yetitirmeye mezun deilsin!
Barcelona acnacak halde aklad:
zinler yznden bu. nsan izne kyor ve on
be gnn yz y olduunu sanyor. Her
112
kes imeye aryor, vnyorsun, bire bin ka-
tyorsun, siper bam pilicin karnna sokup bu-
nun bir Rus generalinin karn olduunu sylyor-
sun. Geridekiler byle eyler dinlemeye baylyorlar
ve insan ne denli hain rol keserse o denli ok bira
smarlanr. Baka evli kadnlarla yatlr, dedi
kollarna ge kaldrarak, Yapacak bir-ey yoktur,
o deiik bir dnya; sonra da sabaha doru, diken
diken bigudileriyle bekleyen einin yanma sarho
halde varrsn. Ve birden bire kendi kendine
karnn boklu bir dii domuz olduunu sylersin,
ona bir tokat akedersin ve yine bira isteyerek
tartaklarsn- Sonra da bkarsn, sivillerden
bkarsn. znin sona ermeden blgenin komutanna
(pinponun biri) ktlarn m-hrletmeye gidersin.
Tek bir dncen vardr, ble geri dnmek!
Balarmz sallyoruz. Barcelona hakl. Sava ok
uzun zaman srm olacak, kimse artk bizi
istemiyor, kimse artk bizi anlamyor.
Kk Lejyoner dnceli dnceli mrldand:
Doru bu. Savatan sonra durgun bir yaam
dlyorsun. Ah! Hemen vazge! Benimle Sidi-Bel-
Abbes'in pililerini grmeye gelmekten baka
yapacak iin yok; Fransz Cumhuriyeti iyi a,rlar.
Sinirlerinizi oynatan uzun bir uluma... Herkes
siperlerde kayboluyor. Toprak bir duvar gibi ge
doru kalkyor. Baraj atei. Ve bu iki saat sryor,
iki lgnlk saati, sonra balad gibi birden bire
duruyor. Gk tozdan ve dumandan kapkara.
Dikkat! Elbombalarmn kapslleri gevetiliyor ve
makineliler yerletiriliyor.
te geliyorlar! Sng takm piyadelerin iz
119
ledii sekiz Churchill ykntlara doru ilerliyor.
Ykntlar arabalar tarafndan eziliyor. Barcelo-na
ile Gregor'un soba borularn kavradklarn
gryorum; Barcelona diz kyor, borusunu om-
zuna yerletiriyor, en yakn Churchill'e sakince
nian alyor, tetie basyor... Hedefe vuru. Araba
ikiye blnyor. Gregor kuleye isabet ettiriyor ve
mrettebat patlamann soluuyla lyor. Hei-de
duran baka bir Churchill'in zerine sryor
soukkanllkla manyetik bombasn kulenin ze-
rine yerletiriyor, sonra bir bomba ukuru iinde
gzden siliniyor, o srada biz de kendisini ma-
kinelilerimizle koruyoruz.
Tyler rpertici patlama. Herey havaya uuyor.
Piyade yere yaprken br Churchill'ler geri
dnyor, fakat arabalarn ka Kk Kardei
fkelendiriyor. O birini havaya uurmaya
hazrlanyordu, bombalar tutaman atyor. Her-
klmz elbombalar ve molotof kokteylleriyle
yirmi dokuz arabay tahrip etti, nc arabada
insan sa kalmazd, fakat Kk Karde boy-
nunda, Varova'da yahni yapm olduu bir ke-
dinin derisinden bir muska tayor; bunun ken-
disini yaralanmaz kldna inanr.
Gemeye iyice karar vermi olan ngilizlerin yeni
bir saldrs. Bir anda makinelilerimizden
tahrip edildi. Fakat Kk Karde'in yannda bir
elbombas da var ve bizim M.G. o ekilde kamufle
edilmi ki kimse gremez.
Brak onlar yakma gelsinler, diye fsldyor
Lejyoner, o zaman bir atta hepsini haklarz .
Alkanl olduu zere gel, tatl lm geli,
Lejyonun nl arksn mrldanyor. Dman
ilerliyor... Btn kollarda bir kstebek tayan
114
kzl bir kalkan var: General Montgomery'nin nl
alaylarndan biri, 9'uncu Muhafz Humba-rac
Alay.
Sakin olun, sakin olun, diye fsldyor Lejyoner;
brakn yaklasnlar. Bu sidikliler hakiki savan
ne olduunu grecekler.
Ayn anda bizim bomba atclarmzdan bir grup
teslim oluyordu.
Onlar tepelememiz gerekirdi, diye dilerini
gcrdatyor Lejyoner.
Kendilerinden pek emin olan ngilizler aka
yapyorlar ve ykntlar iinde geziniyorlar. Biz
gzlyoruz... Bir grlt. Kk Karde bomba-
larn ikier ikier balam, makinelinin az bir
duvarn yarndan glkle grnyor. Zafer
lklar iitiyoruz:
Lanet Kraut'lar tozolmular!
Dipii omzuma bastryorum, parmam tetie
yaklayor; Kk Karde ateleme kordonunu
dilerinin arasnda tutuyor. Uzaklk otuz metre.
Lejyoner komut veriyor:
Ate!
Cehennem atei. ki 42 de ayn zamanda kusuyor,
bombalar slk alyorlar. Onuncu kez, boru
deitiriyorum. Zaman duruyor. Birinci el bombas
sand boald; yeni mermi eritleri. Herey iyi
gidiyor, fakat makineli tutukluk yaparsa, iimiz
bitiktir, dman siper ald ve stmze ate
ediyor. nmzde bir yn ceset var, acemilerinki
bunlar; bir saldrdan tek kurtulanlar bizim gibi
pimi tilkilerdir. Balama yok bu ite.
Silhlarmzn geri tepmesi omuzlarmz actyor;
oraya bir yastk sokuyorum, fakat bu
121
ok ie yaramyor; barutun gaz gzlerimi yakyor,
susama beni hemen hemen deli ediyor, cephane
tam yolla kayp gidiyor.
Bir soluk alma an, ykntlarn stnde szlen
tehdit edici bir an. Fakat an uzuyor. Bir saat
dinlenme. Fakat bu kez ite duvarlara napalm
yadran Jabo'lar, sonra topu ve yeniden
arabalar. Kk Karde bir T mayn kavryor, bir
Churchill'in zerine atlyor, giriimi boa gidiyor.
Mayn daire eklinde dnmeye koyulan arabaya
zarar vermeksizin yere dyor; Kk Karde'in
evresine yamur halinde kl kurunlar
dyor, hi deilse Ruslardan renmi olduklar
ey budur.
Bir srayta, dev arabann gerisi zerine iniyor...
Bu bir intihar! Delirmi! Ayan kulenin az
zerine koyuyor ve hafif makinelisini tatn iine
boaltyor, bir usta eliyle bombalarn delikten ieri
atyor. Ar Churchill ekseni zerinde dnyor,
birka ngilizi eziyor, birka aac deviriyor, bir
eyin zerine kyor ve takla atyor. Tutuan
benzin heryerden fkryor. Bir ar, trtllar boa
dnerek yatyor, sonra korkun bir grlt iinde
patlyor.
Yz kana bulanm olan temen Lwe baryor!
Geriye!
Kk gruplar halinde, blk temas kesmeye
alyor. Bir 42 ile yaplmayacan unutarak
kaladan ate edip az daha Barcelona ile Porta'y
ldryorum. Geri ekilme hareketi beni yere
atyor, btn eridini bitiren makineliyi brak-
yorum; silhmn korumasndan yararlanmalym.
Fakat bir kurun Kk Karde'in baldrn
116
syrp onu bartyor. Makineliye bir tekme atyor,
deliye dnyor, bana bir el bombas savuruyor.
Alak! Arkada katili! Sabotr!
Naganm ekip bana ate eden bir lgn. fkelendi
mi, bu Herkl'le akaya gelmez. Tabana kuvvet
kayorum, fakat makineliyi ele geiriyor ve srtma
atyor... Dyorum. zerimde. oktan soluunu
duyuyorum, beni ldrecek! nsanst bir abayla
kalkyorum, bir ukurun iinde sendeliyorum,
aa iniyorum ve orada yaral yatan iki ngiliz'in
yannda durmu kocaman bir Churchill
gryorum. Arkamdan Kk Karde geliyor.
Korkudan deliye dnerek revolverimi ele alyorum-
ki atm ge doru kayp gidiyor! Beni kapan
amurlu bir ukurun iine atlyorum, fakat byk
korku gcm on kat artryor. Arkamda dev, bir
itin iinde ksteklenmi durumda temenin
bard komutlar duyuyorum, fakat benim iin
nemi yok. Bir Feld-marschall'm kendisi bile beni
eieyemez. Dolanp duruyorum, allklarn altna
saklanyorum, gzlerim yanyor ve ift gryorum.
im bitik!-
Tarlada, avc kollar halinde ngiliz askerleri
geliyor, fakat Kk Karde'e kyasla, tehlikeli
deiller. Nerede o? Bir aacn arkasnda beni mi
gzlyor? Bir bombann onu bulama haline ge-
tirmesi iin dua ediyorum ve birgn kafasn demir
bir tabureyle krm olduum gn hatrlyorum.
15'inci Svari'nin nbetileri nne gelene dek
bararak tm Paderborn'da be gn beni arad. O
gnden beri baz nbetilerin dileri takma.
Orada! Onu yolun zerinde, koca alev ps-
123
krtcs elinde olarak gryorum. Saldrya
uradn sandnda, bu ilkel adam bir panter
halini alyor. Tekrar ukura gmlyorum ve
oradan yar boulmu halde kyorum, onun
yolun dnemecinde kaybolduunu gryorum. Bu
anda koar admla temen ve arkadalar ge-
liyorlar.
Sizi sava divanna kartacam! brleri bana
kinli baklar frlatyor. Dmanla evrilmi halde,
yalnzm.
Temenim, Kk Karde beni ldrmek
istiyor!
ldrsn! diye uluyor temen Lwe. Heide de
sinsice soruyor:
MG. nerede?
Lwe gzkapaklarm ksarak yineliyor:
Silhn nerede?
Dt, temenim.
Dt m? General Montgomery'nin masasnda
aramak gerekse bile, onu bulacaksn!
Barcelona fkeyle ciyaklyor:
Kahpe herif! Budalaca ateinle az daha btn
bl kracaktn!
Porta irentiyle benim ynme tkryor. Ve ite
ate yeniden balyor, bombalar slk alyor,
kopan aa dallan havada uuyor, arka dalarm
beni yalnz brakarak kayor. ngilizlerin sesleri!
Korkum son haddinde. Kendimi bir ukura
atyorum ve o denli yaknmdan geiyorlar ki
yepyeni ayakkab derilerinin kokusunu du-
yuyorum. Yakalarlarsa, beni neyin beklediini
biliyorum; enseye bir kurun.
Birka metre srnerek yrmeden sonra,
Church'in yanma dnyorum. O arada ngiliz
118
lerden biri lm, br bana bakyor. Korku-
yorum. Ne istiyor benden? Bam kanyorum.
zerime ate etmeye gc var m?
Su! diye inliyor.
enesinin zerinden ince bir kan sznts akyor.
Bam tuttuumu dnmeksizin ona elimi
uzatyorum, o da korkuyla bir gerilme hareketi
yapyor. Bam atyorum, azndaki kan
siliyorum ve kendisine yardm etmeyi arzuladm
aka belirtmek iin ona bir pansuman paketi
gsteriyorum. niformasn kesiyorum. Berbat bir
yara Obs ya da bomba patlamas, sonu olarak,
artk bir insan haline asla gelmeyecek. Pansuman
paketim yetmiyor, o zaman gmleimi karyor ve
kk bantlar halinde yrtyorum-
Su! diye yalvaryor yine.
O zaman ban kaldryorum ve mataram
dudakianna koyuyorum. Onun su imemesi gerek;
karnndan yaral biri asla su imemelidir, her
asker bunu bilir, fakat bu lmek zere, o halde
niin ac ekmeye brakmal? Yarm kutu daha
ikolatam var, uyuturucu ikolata, aznn iine
birka para kaydryorum. Glmsyor. Kim var
orda? Bir ngiliz mfrezesi... Elimi yaralnn azna
koyuyorum; barrsa, yandm. Sonra da, onlar
geer gemez, kendisinden af diliyorum. Ban
sallyor, ok iyi anlad. Burnundan bir kan dalgas
boanyor.
Ambulans! diye inliyor.
Ona yine su veriyorum, o da bana knyesini
almam iaret ediyor: Onba Brown, dok iisi,
evli ocuklu, yirmi sekiz yanda. Korkuyorum.
Fakat yanan okuyorum.
Olacak, arkada, bekle.
Mataram ikolatalardan kalanlarla birlikte yanma
koyuyorum. Makinelimi aramaya gitmem gerek,
anlyor musun? Onu yitirdim. Bir makineli tfek,
bir erden daha deerlidir. Bann altna bir gaz
maskesi klf koyuyorum ve topraa, dipiine bir
mifer yerletirilmi bir tfek dikiyorum, bu
shhiyecilerin onu bulmalarna yardm eder. Knye
defterinde karsnn ve ocuklarnn bir fotosu var,
onu eline koyuyorum. Bylece, lrken yalnz
olmayacak.
Keskin bir uluma- Bir Jabo yeri yalayarak
geiyor. O kaybolur kaybolmaz, dibine yuvarlan
m olduum ukuru trmanyorum ve M-G.'yi
ykntlarn iinde buluyorum, fakat silh almak
iin eildiim anda iki ngiliz stme atlyor.
Gs gse dvte bunu retmilerdi: Tortop
oluyorum, birinin bacaklarnn arasna bir tekme
atyorum ve elimin keskin yanyla brnn
boazna vuruyorum. Ne mutlu ki, eski askerler
deil bunlar, acemi aylaklar sadece. Makineli
omzumda olarak, kayorum, arabann yanma
varyorum... James Brown lm; foto elinde,
ikolatalar yannda, Kulaklarmda bir yay hm ate
slk alyor ve mermiler aracn zrh zerinde
sekiyorlar. Uzun boylu bir avuun ynet tii
ngilizlerin koar adm indiklerini gryo rum.
Kill the damned Kraut! (*)
arabuk, makinelinin desteini ayorum, mermi
eridini yaymay baaryorum, dolduru-yorum,
ate ediyorum... avu dyor, benim yapm
olduum gibi yokutan yuvarlanyor ve
(*) ldrn lanet ^Alman (argo).
120
gvdesi gelip arabaya arpyor, brleri duruyor ve
kayboluyor. Ben, iki bklm halde, ukura doru
kouyorum, dehetten hkrarak yeniden suyun
iinde bocalyorum. evremde kurunlar slk
alyor, biri izmelerimden birini yrtyor, fakat
kendimi bir kilometre tann arkasna atarak
oraya makinelimi yerletiriyorum. Beni
yakalarlarsa, ldrrler, artk cephanem de yok:
Cebimde iki erit ve elbombas var; dilerimle,
onlardan birinin kapsln skyorum. Gelin
eytanlar!
Bombay atarken bir deli l salveriyorum. Bir
ngiliz onu kavryor, fakat bana geri gndermeden
nce, bomba ellerinin arasnda patlyor ve bir
kolunu koparyor- Kendi stnde dnerek
bardn duyuyorum. Baka bir bomba... Kt
atld, bir adama doru yuvarlanyor ve patlyor.
ngilizi tepeledim, brleri kamaya koyuldular.
Kouyorum, yolun dnemecine varyorum... Ve ta
kesilmi halde duruyorum. Korkudan delirmi
gzler bana bakyor, bir el yar dolu bir tencere
tutuyor, spegetti kalntlarnn asl olduu bir
sakal... Banda gri bir trban olan esmer bir ufak
adam: Bir Gurka, kulak kesenlerden, biri!
gdyle, elimin keskin kenarn boazna
vuruyorum, kum torbalar ve ktkler zerinde
talim edilen bir vuru. Bu onu geri atyor, fakat
byk kriss'ini kavryor. Ya, o, ya ben. Yzne bir
tekme sallyorum, stme dyor, elini izmemin
altnda eziyorum, boazn sryorum. ldresiye
bouan iki yaban hayvan, ldrclerin btn
inceliklerinin iki uzmanyz.
Kriss sol elinde, bama doru vuruyor ve
121
bir tekmeyle beni frlatyor. Bir teke gibi, bam
inik karnna atlyorum, kriss elinden sryor...
Bacaklarnn arasna bir tekme vurup onu ku-
laklarndan kavryorum, bann arkasn bir taa
arpyorum; anlamadm szckler baryor,
ellerim kandan kpkrmz, gcm kesilmi olarak
yanma yklyorum. Can ekien gvdesi sryor,
fakat ben korkudan lgn halde, onu gzlyorum
ve bam gsne saplyorum.
Makineliyi tekrar alyorum. Kamak gerek...
Kamak. Bir trtl grlts! Grlt kuvvetle-
niyor. Bana doru geliyor! Bir srayta, su dolu
ukurda kayboluyorum, fakat beni getikleri an-,
da motorlarn scakln duyuyorum- Kamay
srdryorum. Tarlalar, itler, yine tarlalar derken
gece ge vakit bir Alman istihkma takmyla
karlayorum ki komutan bana kfrediyor.
Naslsn bakalm keriz? Kukusuz birliini
yitirdin! Kimse buna inanmaz, ben sizin gibileri
tanrm! Sava Divan hakknzdan gelir sizin,
dalgaclar.
Ynetmelie uygun olarak makineli omuzda, esas
duruta:
27'inci Panzer S.B.V., 5'inci blk, komutanm,
diyorum.
Blnn seni gerektii gibi karlayacan
umarm, alak herif! Seni bir daha bulursam
hemen asarm. Bas git!
Blk drt kilometre batda, bir ufak kyde.
Dnm yuha!ara neden oluyor, ben de Haupt-
feldwebel Hoffman ile konumakta olan temen
Lwe'nin yanma varyorum.
Temenim, Fahnenjunker Hassel kaybo
128
lan M.G- 42 ile dnd- Belirtilecek hibir ey yok.
Lwe anlalmaz szckler mrldanyor ve bana
ilgisiz bir tavrla:
Bas! diyor.
Vay? Kim bu gelen? diyor Kk Karde ok
keyifli halde. Seni elime geiremediim iin kret,
katil; fakat bekleyebilirim- u anda iim var.
Moruk ac bir tavrla soruyor:
Tm bu zaman sresince ne yaptn, yahu?
Ne demeli? Kaba kelime oyunlarndan baka
bireyle karlamayacaktm. Bunun zerine
sessizce makinelimi temizlemeye gittim, fakat
Porta muzip bir tavrla bana bir dirsek vurdu:
Kz nasld? Bana adresini versene. Keskin
ddk sesi.
5'inci blk, ileri, ileri! Mar, mar! Temen
Lwe sabrszlkla baryor-.
Haydi, srngenler! Topuklarn akrdatyor.-
Blk saa, sa! Dikkat, sol!
Temen kendi zerinde dn yapyor, bana
giden eli beyaz pansumana.
Komutanm, 5'inci blk yry iin hazr,
bekliyor. Zayiat: Bir subay, astsubay, altm er.
Ambulansla gnderilenler: Bir astsubay, on drt
er, drt kayp; bir M.G. kaybedildi ve bulundu.
Hinka, ilgisizce, iki parma kasketinde ola rak
selmlyor.
Sa ol, temen. Ar ar tefti geii yapyor,
her eri gzden geiriyor ve akn halde benim
nmde duruyor. Bu halin ne? niformana eki
dzen vermeye bak ve bana makinelini gs-
p arisi yakn
129/9
ter. A bakalm, boruyu kar. Tanrya kr, silh
iyi durumda. Lwe, bu eri kaydedin: Dinlenmeye
getiimizde saat ceza tahmi.
Lwe sessizce bam sallyor ve Hauptfeldwebel
Hoffmann'a iaret ediyor. Hoffmann adm
defterine not ederken:
Asker bozuntusu! diye homurdanyor. Seninle
ben ilgileneceim, keriz!
Dosdoru ne bakyorum, baka ey bekle-
mediimi sylyorum kendi kendime.
Tfek sa omza, blk sola mar, sol. izmeler
tempoyla slak yere vuruyorlar.
ark syleyin! Bir Alman bl ark
sylemeden yryemez!
Ben sada sra baym, ben balayacam, ama iki
kez yanl ton veriyorum.
Weit ist der Weg zurck ins Heimatland
So weit, so weit!
Die Wolken ziehen dahin daher
Sie ziehen wohl bers Meer
Der Mensch lebt nur einmal
Und dann nicht mehr... (*)
Kendimi nasl yorgun hissediyorum! Yorgunluktan
lyorum! Fakat brleri gibi ark sylyorum.
Bir mar bu, insan artk dayanamasa bile, neeli
olmas gerekmez mi?
(*) Yuvann yolu uzun ok uzun, ok uzun!
Bulutlar geiyor, bir o yana, bir bu yana Bulutlar
geiyor denizin zerinden buraya. Ve insan ancak
bir kere yaar Bir kere ve ite o kadar...
130
7
Kuzeyde, gneyde, douda, batda Alman askeri,
kahramanca lyor ve Vlkischer Beobachter
gazetesine inanmak gerekirse, Alman analar yas
gururla tayorlar. Tarih tekerrr ediyor: Alman
genlii her zaman birey bararak lyor Yaasn
mparator, yaasn Vatan, Heil Hitler! Adamlar
boru ve trampet sesleri arasnda dyor, ama
hibir ana, hibir e, hibir kz karde
kahramanlarna alamyor. Bu bir Alman kadnna
yakmaz. Yas gururla tanr.
Fosfor yanklarndan, kesilen bacaklardan, frlayan
beyinlerden, alan karnlardan, ovulan gzlerden
kim sz etti? Bir deli, bir bozguncu, bir hain.
Hibir kahraman byle lmez. Bu tarih
kitaplarnn hibir yerinde grlmez. Parlak krmz
niformalar, ark syleyerek yryen yiitler,
nianlar serpilmi gsler, rpman sancaklar,
askeri mzikler ve gurur dolu olarak yas iinde
bbrlenen analar.
Yalnz, siperlerin amuru iinde kvrlp kalan sr
hayvan benzeri insandan, barsaklarn alm
karnlarnda tutmaya alarak analarn aran,
can ekienlerden sorumlu olanlar, onlar ate
1
ve
elik yamuru altna gnderenleri lanetleyen -
lerden yalanclar sz ederler. Oysa, savatr bu,
biliyorum. Ben de Alman cephesinin gri
askerlerinden biri oldum.
125
BR AMERKAN DEPOSUNUN MEYDANA
IKARILII
Tklm tklm dolu arabalar tm hzlaryla
geerlerken, dzensiz bir kalabalk bir kilometrelik
yol boyunca srnyordu.
Porta kmseyerek srtt:
Eve dnmekte acele eden insanlar var. Anlalan
kahramanlar bezdiler.
indekilerin (krmz eritli subaylarla aptalca
kurulan kadnlarn) bize acyarak baktklar iki
koca Mercedes'in n sra hafif zrhl araba
gidiyordu- Feldgendarmerie ar motosik-letleriyle
buradayd.
Elbette yolu yle pek abuka serbest brak-
mayacaz. Parlak krmz flmal iki Horsch bizi
toza buluyor; korkak telefoncular bize dostluk
iareti yapyorlar.
Bok herif! diye homurdanyor Heide- Gerideki
savalar pilileriyle ekiliyorlar.
imdi yolun alak yannda nmzde srnenleri
gryoruz. Yarallar. Sakatlar ya da krler: Btn
bir gezici hastane personeli kam ve ar
yarallar kendi balarnn aresini bulmaya
brakm. Dman geldii zaman temizlenecek-
lerinden o denli emin ki talihsizler, korkmuyorlar
bile. Krler bacaklar kesilmi olanlar tayorlar;
arkadalara bacaklar ve gzler dn veriliyor.
132
Kilometreler boyunca, sefil yry kolu yolun
zerinde srnmekteydi; kurmay arabalar tm
hzla onlar geiyorlar, iindekiler, erkekler ve
kadmlar, utanarak gzlerini teye eviriyorlar.
Oberleutnant Lwe kfretti. Yolun ortasna, uzun
lks askeri arabalar dizisinin tam nne dikilip
kald. Dizi yavalad, bir kurmay komutan
pencereden eildi ve sava divan ile tehdit etti,
tepeden trnaa silhl Feldgendarmerie ise hafif
makinelisini temenin karnna dayayarak
ayaklarnn dibine tkryordu.
Bir sz daha edersen, cephe sala, kendini
lm bil!
Kurmay subay srtt ve bir toz bulutu iinde, lks
arabalarla jandarmann motorlar ufukta
kayboldular. Lwe ban sallad ve ukurda yatan
plak bir cesede bakt.
Feldwebel Beier, diye emretti, erlerini yolun her
iki yanma yerletir, S-M.G- biraz daha ileri.
Astsubay Kalb, bazukalar doldur. Feldwebel Blom,
yolun zerine kn ve domuzlar durdurun. Kar
geleni, tepeleyiniz.
Hayatmn en gzel gn! diye bard Porta. En
sonunda yaldzl sln ve pili avlayacaz.
Lejyoner'in, temenin ayaklarnn dibine bir ceset
att grld. Kukuya hi yer yoktu, bu ezilmi
olan bir krd, kesik ayakl arkada ise oradan az
tede kafatas alm halde yatyordu.
Lastiklerin cayrtlar: Boz bir Horsch Barce-
lona'nm nnde znk diye frenliyor ve iindeki
yarbay yere atlyor.
Ne oluyor size? Arabam durdurmaya na
127
sil cret ediyorsunuz? Kurmay flamas tadm
grmyor musunuz?
Temen Lwe, makinelisi subayn gsne
evrilmi halde ilerliyor.
Birliimi rtbeye baklmakszn her trl
personelle glendirme emri aldm. Bu yarallar
gezici hastaneye gtrmek gerek, arabanz alt kii
alr. Eyalar atlacak, bayan yaya devam
edecek. ofr ykleyici olarak alyorum. Araba
srmeyi bilirsiniz, sanrm? Yoksa, siz bizimle
geleceksiniz, ofrnz yarallar gtrecek.
. Siz ldrdnz m?
Lwe sevinten yerinde duramayan Kk Karde
ile Porta'ya:
. unu tmden bpaltverin! diye baryor-
kadn yolun zerine iniyor, fakat subay
revolverini ve armasn kavryor. Lwe'ye alayc bir
tavrla soruyor-
Yaamaktan bezdiniz mi? Size durumu
hatrlatrm: Fhrer'in emrine gre, savaan bir
blmn komutan blgesinin amiridir. Silhla
rmz geri ekin, yoksa sizi uradaki aaca ast-
rrm.
On kr arabaya bindirildi-
Yarbaym srmek mi istiyor, ya da bizimle
atee katlmay m yeliyor?
Tek sz sylemeksizin, yarbay direksiyona geiyor.
Kurala uygun olarak, diye devam ediyor Lwe,
arabanzn numarasn not ettiimi ve ya rallann
gezici hastaneye varp varmadn kontrol
edeceimi belirtirim.
134
Yarallar arasndan bir teekkr konseri
ykselirken koca Horsh ileri srad.
Burada bulunduunuz iin tanrya krler
olsun! diye inliyor bir piyade Feldwebel'!. Yoldan
yeterince abuk kmasaydk bu domuzlar bizi
ezeceklerdi. Arabasnda pilici olan bir general
bize cephe pislikleri diye seslendi.
Gittike daha fkelenen Lwe:
Ben onlara gsteririm! diye homurdand.
Barceiona'nn nnde duran yeni konvoy.
Bu kez, yumruklarn skm, fkeden uluyan bir
deme memuru subay var.
Arabalar boaltn! diye emrediyor temen.
Bu sylenmesi gerekmeyecek kadar ksa zamanda
yaplyor. Yolun zerinde zarif kadn amarlar
kadar ieler de var; iko levazm subay,
kendinden gemi halde, abuk sabuk szler ediyor,
ters emirler baryor, ama Lwe Kk Karde'e
bir iaret yapyor, o da koca nagan dverek ve
elinde MPI kalanikofu ile yaklayor. Dev, gri
melon apkasn ensesi zerine itiyor ve tek szck
etmeksizin, bir enii kaldrr-m gibi iko<
levazm subaym yerden kaldryor.
deme memuru subay yar boulmu halde
grlyor:
Bir Alman subayna el kaldrmaya cret
ediyorsun, ha!
Herkesin bir saati vardr, diye srtt Her-kl.
Bas git! Yoksa sava divann biz toplarz-
Levazmc krk bir burun ve birka eksik dile
tabanlar yalyor, fakat sonunda eyasnn deil,
hayatnn sz konusu olduunu anlad.
129
iki motorun, yolu engelleyen dizinin iinden bir
geit at anda Kk Karde baryor:
Sra kimde?
Feldgendarmerie'nin bir Feldwebel'! makinelisini
sallayarak:
Yryn! Yryn! diye uluyor.
Bu kpeklerin iyi ovulmu plakalar tehdit edici bir
ekilde parlyor ve ltlar sayor. Yerel bir
komutanln byk plakal bir Merce-des'i onu
izliyor. Barcelona yana doru sryor.
Ate! diye baryor Lwe.
Ate ediyorum. Mermilerin vurduu araba
firenliyor. Arka minderde zarif kanadyeni her-
yandan yaldzl, saf ipekten krmz erit bir
tugeneral kurulmu. Bunu hi grmedik. Ar
ar, gsterili bir tavrla, ar sayg gsteren iki
Feldwebel'in yardmyla Mercedes'ten iniyor. Sol
gzndeki monokl kibirle dzeltiyor; smarlama
yaplm izmeleri eritlerinin srmasyla yaryor.
Lwe'ye koruyucu bir iaret yapyor.
Buraya gelin temen. Herhalde kiminle
attnz bilmiyorsunuz.
Lwe iki parman sarl alnna gtrerek
selmlyor:
Generalim, sava grubu efi Lwe, generalimden
yarallar arabasna almasn ve onlar en yakn
gezici hastaneye gtrmesini istiyor-
Ben de size ortadan ekilmenizi emrediyorum,
arabam bu siper pislikleriyle kirletmek niyetinde
deilim. Yarallarn tanmas Salk Servisi'nin
iidir. Tmenime gitmek iin yola k tim ve bu
adamlarla uramaktan daha nemli ilerim var.
136
Hangi tmene generalim?
Sizi ilgilendirir mi? Beni gemeye brakn yoksa
zerinize ate atrrm.
Generalim, yarallar gtryor musunuz, evet
mi, hayr m?
General bir saniye dnd, gzleri ksld ve
LM.G.sini hazrlayan Feldwebel'e iaret etti. Ben
makinelimi omuzladm. Tam bu anda, byk bir
arazi kamyoneti ortaya kverdi ve ofrn
yannda bir S.S. tugenerali grdk, ince ve uzun,
soluk niformal ve belirtici hibir iareti olmayan
bir general. Herkes 12'inci Zrhl tmeni komutan
Panzer Mey er i, Alman ordu sunun en gen
komutann tand.
Ne oluyor?
Oberleutnant Lwe yeni gelene durumu arabuk
anlatt.
Yarallar gtrmeyi red mi ediyor?
Evet, general arabasn bu siperlerin gb-resiyle
kirletmek istemiyor-
Bitlerden korktuundan! diye atld Kk
Karde-
Panzer Meyer deve ters ters bakt, ynetmelie
uygun olmayan gri melon apkasn, N.K.V.D.
komiserlerinin byk Rus naganm grd.
Yarallar almay red mi ediyorsunuz, generalim?
Sararm olan br karlk verdi:
Tmenim sava hattnda. Bu temen budalas
beni imdiden bir eyrek saat geciktirdi-
Hangi tmen?
21'inci.
131
Garip. Tam da 21'inci Panzer Tmeni'ne komuta
eden general Beyerling'in yanndan geliyorum.
Bana kalrsa, daha ok dman nnden kayor
gibisiniz.
Deli misiniz? diye grledi general. Beni kama
ile sulamaya m cret ediyorsunuz? Kim
olduumu bilmiyorsunuz!
Panzer Meyer omuzlarn kaldrd ve Lwe' ye iaret
etti.
Gtrn!
Kk Karde'in ar penesi generalin omzuna
indi.
Gel yaldzl ku!
Dev onu bir telgraf direine doru iter ve kemeriyle
balarken, adam baryor, debeleniyordu.
Bu bir cinayettir! diye uluyordu hkml.
mdat! Cinayet! Beni dinleyin... Katiller! Katiller!..
Rus MPT sinin ksa yaylm atei altnda dmeden
nce hl baryordu.
Yntemini bilen Kk Karde ldrc son
vuruu yapmaktan geri kalmad, sonra merakl bir
tavrla jandarmalara bakt:
Ve siz brleri, bu size birey ifade ediyor mu?
Yarallara yardm etmek iin elik k-
lstrlerinizden iner misiniz? Jandarmalar atld.
yi yrekliler! diye glyor Porta, Yirmi be ar
yaral tatlara yerletirildi
ve sonuncu da yklenince, Panzer Meyer Lwe'
nin elini skt, kamyonetine atlad ve ufukta kay-
boldu.
Fakat ite baka ey. Bir motor bize doru hzla
atlyor, n ksm havaya kalkyor... Bu bln
balant ajan Werner Kr um.
132
Alayn emri! diye soluk solua ezbere okuyor-
Churchill'ler grnd. Son adama ve son mermiye
dek yolu tutmak gerek. Alayn genel karargh
Chaumont'da bulunuyor.
Temen Lwe pansumann dzeltiyor anlalmaz
birey homurdanyor.
Moruk hafif makinelisini omzuna atarak:
2'inci takm tek sra halinde arkamdan gelsin,
diye komut veriyor.
Birka evden olumu bir yerleim merkezine
varyoruz. Pek aa inen saman bir damn altnda,
yamurdan srsklam olmu siluetler farkediliyor.
Bir Alman humbaraes bir Amerikan piyadesiyle
kardelik ediyor ve ikisi de tenteden bir dam altna
snm.
Hello boys! diye baryor Amerikal. Btn
kalbimle selm- Siz Franszlardan daha iyi
seviyorsunuz insan. Onlara kurtarclardan ol-
duumu akladm, fakat bana bok dediler! Fran-
szca konumazsanz, dman sayyorlar. Gelecek
savatan nce Franszca renmek gerekecek. ,
Yolun br yannda l bir Alman yatyor. Ka
yanda? Ancak on alt. niformas depo kokuyor,
izmeleri renksiz bir deriden, boyatmaya henz
vakit olmam. te tekrar eker pancarlar ve
karnbaharlar; toprak olaanst yumuak.
Deitirmek iin, kazmaya koyuluyoruz. Bize
yardmc olan iki S-S. bir arabann bataryas
stne takm olduklar koca bir tencerenin ya-
nnda urayor; tencere etli meyvelerle dolu ve
kapa smsk kapal.
Her zaman her eyi bilen Heide itiraz ediyor:
139
Deli misiniz? Bu kutu patlarsa, hap yutarsnz.
Phh! diye karlk veriyor S.S.'lerden biri.
Susamadn m? ki gndr meyve suyu karmay
deniyoruz, boyuna kamak gerekti. Dn daha
sekizdik, bugn sadece iki.
Piirdiiniz nedir?
Bu yeni trdeki tencereyi yapm olan S-S-
karlk veriyor:
ekerli mrver.
Ya bu termometre? diye soruyor merakl Kk
Karde.
Eer bu krmz izgiyi geerse, diye aklyor
S.S. kaygsz bir tavrla.
Dehete kaplan dev:
Sen kaksn! Uzun zamandan beri geti, diye
baryor ve deliin dibine yapyor.
Pek olas, fakat bu kez acele etmek gerek,
arkadalar grnmekte gecikmezler.
Tencerenin kaynamas tamam, yamur kesildi;
karavana kaplarmz uzatyoruz ve keyifler yerine
geliyor. Tuhaf bir ekilde sslenip ps-lenmi iki
siluet pancar tarlalar iinden koar adm geliyor-
- Vay! diye glyor Kk Karde, ite kur-
tarclar! urubun kokusunu aldlar.
Onlar tutuklamak gerek, diye emrediyor Moruk.
Bo konuuyorsun! diyor Porta. Dinlenmeye
getikten sonra almyoruz.
Hibir eyden haberi olmayan iki asker zerimize
geliyor ki biz de grnmeyerek onlar bekliyoruz,
siperimizin iine atlyorlar.
134
Mahalleye ho geldiniz diyor, Porta glerek.
Tam akam yemeine yetitiniz-
Bunlar iki Amerikal, biri rtbesiz asker, br
onba- Sylenebilecek en az ey, bir ok ge-
irdikleri!
New York'tan haber var m? diye soruyor Kk
Karde. Bay Eisenhower nasl?
Onba akn bir halde:
Burada ne halt ediyorsunuz? diye baryor.
En az olas eyi, diye srtyor Porta. Sava
kazanma tasasn size brakyoruz, yemin ederim
buna,
Bize blgenin serbest olduunu sylemilerdi!
Yaldzl slnlere asla inanmamak gerek.
Hepsi yalan syler.
Porta, byk bir efendilikle acaip yahniyi
gstererek ekliyor:
Buyurun, siz de aln! Heide sakna sakna
soruyor:
" Dostlarnz buradan uzaktadr, deil mi?
Bana o boklulardan sz etme! diye baryor
onba. Biz ikimiz Georgia'lyz ama bizi ahmak
New York'lularla kartrdlar. Savatan sonra bizi
grmeye Georgia'ya gel, arkada.
Yeme ime gittike daha kzan bir hava iinde iki
saat sryor.
Nereye gidiyordunuz? diye soruyor Porta
Amerikallara.
Kaybolduk. Keifteydik ve bu lanet kye geri
dndmzde blk kirii krmt, o zaman
tarlalar arasna daldk ve ayrlm olduu
141
muz yola karde gibi benzeyen bir yola vardk. Bu
berbat lkede btn yollar birbirine benziyor ve
itler insann akln kartyor, yn bulmak
olanaksz. Sizin tutsak almadnz sylediler bize?
Sizin iin de ayn eyi sylyorlar, diye karlk
verdi Barcelona, ensesine bir kurun yiyenlerin
ok olduu dorudur. Bir gn bir Chur chill ve
kulesine dikenli telle balanm bir Alman bulduk-
Mrettebata yaptmz eyi d nn
' Evet, bu tr eyler olur, dedi onba, fakat
bakalar yznden zarara urayan bir sr
susuz da vardr.
Birisi ilerliyor... Bu temen Lwe- Porta arabuk
iki tutsa deliin dibine itiyor. Lwe onlar
grrse, haber almaya gnderir; Moruk kalkyor,
safa bir tavrla temenin nne dikiliyor.-
- Yeni birey yok.
Kye yerlein, diye komut veriyor Lwe. leri
karakol olarak bir makineli tfek yeter, bu akam
bir dman hcumu olacan sanmyorum.
Birden burnunu ektii grlyor. Byle pis pis ne
kokuyor burada? Alkoll her trl yiyecek
piirmenin yasak olduunu bilmiyor musunuz?
S.S. kalkyor ve karavanay temene uzatyor-
Bu mrver urubu, temenim, tatmak ister
misiniz?
Lwe daha da kukulanarak, yine burnunu
ekiyor.
Fakat dehet bu! Bunu ierseniz atlars nz!
Dikkatle S.S.'e bakyor. Ve siz tamamen sar
136
hosunuz! kinci takm, silh bana! diye baryor
fkeli temen.
Glerek ve birbirimize dayanarak delikten
kyoruz; Gregor kesinlikle kafay bulmu, ba-
caklarnn zerinde duramyor.
Sizi grrse yandnz, kan! diyor Porta
Amerikallara. Havaya ate edeceiz.
fkesi son dereceye varm olan temen:
Ayyalar! diye baryor- Sizi yarm saat yalnz
brakamyoruz. Dman gelmi olsayd, ne
yapardnz, hrtlar!
abuk abuk birbirini tutmaz bireyler sylyor
Kk Karde.
Yeter, Creutzfeldt! Ve daha kts: Komutan
Hinka kvermi olsayd, ne derdiniz?
Skol, diyor dev bir hkrkla.
ki srayta temen onun stne varyor; hayli
korkan Kk Karde, tfeini drve-riyor.
Yere yat, diye baryor Lwe, kstah kpek!
Kk Karde bir ktle gibi dyor.
leri! Srn! diye emrediyor fkeden titreyen
Lwe.
Kk Karde srnmeye hazrlanyor, fakat koca
bir osuruk koyveriyor.
Bu domuz, subaynn yzne osuruyor! diye
kkryor temen. Feldwebel Beier, bu pis
heriflerin sorumluluunu sana brakyorum. On
lan pancar tarlasnn iinde alt kez kotur.
Patrtdan yararlanan Porta, gizlice toz oldu, fakat
kendinden gemi olan temen dnp uzaklanca,
bir bano ile bir akordeonu sallayarak bir evin
arkasndan kverdi.
143-
Bir orkestra buldum!
Kes be! diye homurdand Moruk. Kilometrelerce
teden duyarlar seni. En iyisi, unu haber vereyim
ki, dinlenmeye vardmzda gn hapis
yatacaksn.
Vzgelir, daha az savaacam demektir.
Banoyu almaya alan Amerikal:
Sizde ii sk tutuyorlar, diye belirtti.
O srada Barcelona akordeonu ele geirmiti; Porta
fltn Kk Karde de armonikasm ald.
Haydi ocuklar, diye komut verdi Porta -
Zambak. Bir... ki... ...
Drei Lilien, drei Lilien
Die pflanzt'ich auf mein Grab... (*)
Uzaktan, bir roket bataryas karlk veriyor. Caen
zerine inen kuyruklu yldzlar gzlerimizle
izliyoruz. Korkun patlama imekleri g-
rnyorlar, fakat Porta, bir yaz gecesi boyunca
Pan'm yapt gibi, flt dudaklarnda siperin
evresinde dans ediyor. Amerikallar sevinten
kendilerini tutamyorlar, Barcelona bir lam suyu
glcne boylu boyunca uzanyor .S. VVinther
bir kmesin kapsna skyor ve tm kulbeyi
ykan Amerikal er tarafndan kurtarlyor. Bir
Fransz halk dans balyor- Gzleri falta gibi
alm halde, temen kveriyor. Dans ediliyor,
flt nameler dktryor, akordeon inliyor.
Banoyu tngrdatan onbann getiini grnce,
temen lgnca mrldanyor:
(*) zambak, zambak,
Mezarmn zerine diktim...
144
Amerikallar!
Ve aniden herey deiiyor- Karanlk basyor,
hayaletler beliriveriyor, ykntlarn iinde
makineliler takrdyor. ngilizler bunlar. Yanki
askeri yere yklarak, kan iinde banyo yapyor,
ben de km kmesin tahtalarnn arkasnda
siper almak iin gvdesinin stnden atlyorum.
Elbombalar patlyor, sngler prldyor. Vahi
lklar ykseliyor, krekle, bakla dvyoruz.
En sonunda makineliyi yerletirmeyi baaryorum,
fakat "VVinther patlayan bir bombann tam nne
kouyor ve ondan ancak kopmu bir ba kalyor-
Bir kurun Barcelona'nm cierini delip geiyor,
Gregor onu smaa srklyor-
Ate et! diye baryor Kk Karde bana
doru.
Makineli tfeim, kendilerini oktan zaferi
kazanm sanan ngilizler'in ynnde trdyor.
itler boyunca, u saatte hayr dua ettiimiz aa-
lk itler boyunca uzaklayoruz ve ykntlarn
iine smyoruz. Barcelona iyi deil, onu ivedilikle
gtrmek gerek; para ve sigara gibi sahip
olduumuz tm eylerle stn tka basa doldu-
ruyoruz. O hkryor, bizden ayrlmay reddediyor.
Beni geri gnderemezsiniz, diye inliyor. Rudolph
beni iyiletirebilir, o hemen hemen doktordur.
Haydi, cesaret Barcelona, hafta sonra geri
dneceksin- Eer mikroplanmazsa yaran ar
deil.
Beni alakoyun! diye yalvaryor talihsiz.
parisi yakn
145/10
Lwe bam sallyor ve altn akmam ona hediye
ediyor.
Bununla, uzaa gideceksin, iyi ans dostum
Blom.
Onu bir su geirmez kolsuz stle saryoruz, hi
deilse tetiine basarak ate edebilmesi iin
dizlerinin zerine bir hafif makineli yerletiriyoruz.
Sepetli motosiklet byk veda iaretlerimiz
arasnda hareket ediyor.
Kayplar iin rapor verin, diye emrediyor Lwe.
Mfreze efleri adamlarn sayyorlar ve blk
komutanna raporlarm veriyorlar. Alaya bir kii
gnderiliyor.
Amerikal onba ne oldu?
Kurtarclardan biri hesabn grd- Tarlada
kotu, ben de onu makinelimde korumaya
altm, ne yazk ki bir adal kerize att. Fakat
ben de o ngiliz'i hakladm, en az takla att!
kisi de yiit adamd, o ikisi, diye mrldand
Gregor. Artk adreslerini atabilirsin!
Lejyoner omuzlarn kaldrarak:
Sava bu, dedi.
Yeni yaylm ate! Porta'nn drbn elinden
frlyor, kurunun ikiye bitii aygta aknlkla
bakyor. Bir santimetre daha ileri gitseydi yzsz
kalm olacakt. te iki ynden gelen dman
grnyor-.- Kaalm! Yaplacak tek ey bu, fakat
makinelim beni kstekliyor... Topuumun
dibindeler; yaknmda bir el bombas yuvarlanyor,
ona bir tekme vuruyorum, o da iki haki askerin
nnde patlyor. Kayoruz, kayoruz. Bir tepenin
arkasnda toplanmaya balyoruz, fakat temen
Lwe fkeden kudurmu halde: Bizim
146
140
uyuduumuza inanm- Kzgnl iinde sava
divanndan sz ediyor.
Lejyoner gcenmi bir halde karlk veriyor
Eer hounuza giderse... Adolf'a niin
yazmyorsunuz?
Dediine bak! diye baryor aran temen. Bir
subayla konuuyorsun, hrt herif!
Lejyoner, btn armalara kar sar kalarak,
srtn dnp gidiyor, sabaha doru ise, iki sandk
reel yklenmi olan Kk Karde pek dikkati
ekici bir geri dn yapyor.
Niin katnz? diye baryor uzaktan.
Kurtarclar da toz oldu. Yalnz bir Fransz alev
pskrtcsn armay baardlar. Ben
;
btn
maaray tek bama ele geirdim. Otuz bir altm
di. Bir avuun tm dileri altndand, o denli
parlyordu ki gzlerim rahatsz oldu bundan!
ki kk bez torbaya imrenmeyle bakan Porta: ,
Paylayoruz, dedi.
Kamuflaj ceketini zenle dmeleyen , dev
glmsedi:
Git, kendini gster bakalm-
Fakat bir komut nlad: 2'inci takm Ceris
ormannn kuzey batsna doru kefe kmal.
Alay ormann igal edilmi olup olmadn -
renmek istiyor. Serte vuran gnein altnda ter-
liyoruz, fakat Moruk en ufak molay reddediyor,
nce ormana varmak gerek. Baleroy yanndan ate
ediyorlar. Moruk elini kaldryor...
Yarm dzine haki giysili adam yzlerce tonluk
benzin ve elbombalar yn arasnda alyor.
Hemen grldk ve byk dostluk iaretleri ile
karlandk.
Tanrm! diye mrldanyor Moruk, bizi
meslektalar yerine koyuyorlar-
Buras tm oluklu satan bir ky: Rmorklarn
arasnda iki koca kamyon cephane boaltyor; dev
bir depo zerine dtk.
Porta rkeke mrldanyor:
Ne kadar var, diye soruyorum kendi kendime.
Ate edersek btn dkkn havaya uar ve bir
orduya yeter bu cephane!
Nagannm emniyetini eken Kk Karde'i
grnce Moruk:
Sakla o atpat, aptal! diye homurdanyor.
Hello boys! Satlk hatra eyanz var m?
Bir demir ha iin yz dolar! Heide doruluyor:
Bir valye ha m istiyorsun? Yz elli papel.
O.K., diye gleri Amerikal drt nala geliyor ve
dehet iinde zmk diye duruyor.
Kim olduumuzu grmeye balyor! Dehet l
atyor, ama Lejyoner bir kaplan gibi oktan onun
zerinde ve srtna ban saplyor. brleri
hibir eyin farkna varmadlar- Ylanlar gibi dilsiz
halde, gruba doru srnyoruz, alarm
vermemeleri gerekli- Panter sraylar... Onlar
boazlyoruz. Rusya'dan beri alkanlmz var.
Komandonun kalan iki byk masann evresinde
yemek yiyor ve nbetiler darda dnp
duruyorlar. Fakat biz cesetlerin miferlerini giydik,
Lejyoner ark sylyor:
Gel tatl lm, gel!
Bir elbombas yamuru... Adamlar burunlar
karavanalarnn iinde olarak olduklar yerde
kyorlar ve ite, bellerinde bir havluyla
148
dutan kan btn bir grup. Onlar da bizi yurt-
talar sanyorlar, ama Heide'nin M.G.'si hepsini
biiyor.
Durun! diye baryor Moruk, benzine isabet
ettirirseniz, havaya uarz.
Ama hayr ocuklar! diye baryor Kk
Karde, bu viski! Yzlerce ie!
Onlara dokunmak yasak! diye baryor Moruk.
Yoksa saknn kendinizi!
ok ge! Porta iini alkol dolduruyor; sngler
ananas ve reel sandklarnn karnn yaryorlar,
ellerle oburcasna attmyoruz.
Gregor sevinten deli gibi:
- ampanya! diye baryor.
Tapalar frlyor. Hereyden alkol ve ampanya
akyor. Kocaman bir tencere eit eit eyler
doldurulmu: Sr et konservesi, kfteler, patates,
domuz ya, yumurtalar... Gargantua iin
hazrlanm bir tencere bu.
Byle bir orduda asker olmak! diye d gryor
Porta.
Moruk fkeden uluyor- Kk Karde bir
Amerikan niformasn srtna geirirken bir
ampanya tapas ensesine vuruyor-
Elinde bo bir ieyle dans etmeye koyulan Heide
aptalca baryor:
Sen ldn, sen ldn'
Kafasna beyaz bir a bal geiren Porta komut
veriyor:
Tknmaya gelin!
Herey Baks lenlerinin yapld bir r-
yadaymz gibi geiyor.
Her trl sorumluluu reddediyorum, diye ac
ac sz ediyor Moruk. Yama ve bakaldr-
143
ma. Silahlar elde olarak takm komutannza kar
geldiniz. Tehdit edici bir tavrla rapor defterine
vuruyor. Herey buraya not edildi, size nceden
bildiriyorum.
Bize vzgelir, diye yantlyor Porta. Bay
Eisenhower'in yanma gemek iin Adolf'tan ay-
rlyorum ve yiyip itikten sonra Kk Karde'i
grmeci olarak ona gnderiyoruz.
Artk hibir eyin nemi yok. Heide byk bir
konyak fsn itiyor ve deliini alkol doruca
azna akacak ekilde ayor, sonra da eleniyoruz,
aptalca eylerle eleniyoruz: Aalara trmanmak,
dallara aslmak, bir benzin tenekesini tututurmak
ve alevlerin arasndan atlamak. Kk Karde alev
alyor! Yangn sndrclere sarlyoruz atlyoruz
ve gz krpncaya kadar, kardan adama benziyor.
Porta lgnca karmlar yapyor: Rom, konyak,
viski, .eker, yumurta. Sonu bu cmbn
lklar ormanda yanklanyor.
Birdenbire, pek tandk bir ses nlyor.
Bu kez l ald! diye grleyen temen
ortamzda beliriveriyor; Feldwebel'Beier, buraya
geliniz!
Fakat Moruk artk kalkacak halde deil. Srt st
yatm, her elinde 10,5'luk bir bomba tutuyor.
Pek kuvvetli barma, arkada, kk kular
rahatsz ediyorsun.
stne korkun bir kokteyl uzatan Kk Karde:
Ho geldiniz ef, diye sesleniyor. Kk bir
damla?
Aak ayyalar! diye baran temen
144
karavanay itiyor, iindeki fkrrp her ikisinin
zerine serpiliyor.
Kk Karde kskn bir tavrla karlk veriyor:
Asla iyiliki biri olmayacaksn, ef...
Ve dmemek iin temene ylesine aslyor ki,
ikisi de yere yklyor. Bu kez de acma belirten bir
tarzda syleniyor yine:
Knz actmadnz ya, ef?
lk ayaa kalkan Lwe oluyor ve deve tekmeler
indiriyor, o da temenin izmesini kavraynca, ikisi
de yeniden bir kollar ve bacaklar marmelad iinde
yere yuvarlanyor.
te subaylar eratla al takke ver klah oluyorlar,
diye syleniyor. Sava divannn buna ne dediini
bilmek isterdim.
-Bunu ok gemeden reneceksiniz, reziller
yn! diye baran Lwe revolverini karyorsa da
Kk Karde byk bir kahkaha ile onu
ellerinden frlatyor.
ef, nasl ey bu! Ne de olsa eski dostun Kk.
Karde'i ldrecek deilsin ya! Eer da-
yanamyorsan, ime!
Rom flar deliniyor. Bir mareal dahi hibir ey
yapamaz. 3'nC takm 4'ncy yumurtalarla
bombalyor. Umutsuz temen korkuyla yolu
gzlyor: Her an, komutan Hinka alayn kalan
ksm ile grnebilir. Ne i! Prusyal bir blk
komutam ile bl dman hatlarnn gerisinde
kr ktk sarho! Adamlarna sz dinletme
yeteneinde olmayan bir blk komutan. Kafas
son derece megul olan Lwe, omzuna vuran
Kk Karde'in arkasmdan gelmekte olduunu
duymuyor.
151
Demek bundasn, ef, heryerde seni ar-
yorum. Seni ld sanyordum.
Ynetmelik bir stn zerine el koymay ke-
sinlikle yasaklar. Kendinden geen temen, de-
vin suratna bir direk gnderiyor.
Vuruyor musun, ef? Kt bu. Hinka'ya
sylersem, Torgau'ya gidersin, bu da ho olmaz-
Ben kapnn her iki yannda da bulundum.
Temenin elini revolverine gtrd gr-
lyor, fakat gsz olduunu ok iyi biliyor.
Buldozerinin zerine trmanan Porta, onu
harekete geiriyor, direksiyon kontroln
kaybediyor ve barakann yarsn yktktan
sonra durdurmay ancak baarabiliyor.
Umutsuzlu ktan iki yumruuyla bir aaca vuran
temen:
Bu banza mal olacak, diye homurdanyor.
Ona bir yumurta atan Porta:
Ama hayr, ama hayr, diye syleniyor. nce
senin evinde deiliz, dkkn deitirdik.
Glmekten katlyor. Seni tutsak etmeden nce
kirii krmaya baksan daha iyi yaparsn, seni
gidi Prusyal seni- Yzba! diye baryor
Kk Karde'e, kampta Kraut'lar var, unu
gryor musun, Yzba?
Aniden, yakndaki bir barakadan bir alev ktlesi
fkryor.
Havaya uuyoruz! diye baryor bir ses.
Genel ka. Patlama Berlin'e dek duyulmu
olmal. Yirmi dakikalk gkgrlts; kklerin-
den sklen aalar yere yklyor. Porta, Diyo-
jen gibi, bir fnn iine saklanm; oradan g-
lmsemeyle kyor ve temene yle diyor:
146
Adolf un tm toprandakilerin en iyisi
sensin Oberleutnant. Seni ok seviyorum! Lwe
ona ldrc bir bak frlatyor. Niin o denli
kzdm, ef? diye omzuna vurup tekrar balyor
Porta Sen bir kahramansn, 5'inci bl kur-
tardn- Sen gelmemi olsaydn herkes kirii k-
rard.
Lwe'nin raporunu gndermemi olduuna
inanmak gerek, nk olayn peine dlmedi.
153
8
Gestapo'nun Foch caddesindeki binasnda, blm
IV/A'dan komiser Helmuth Bemhard gazeteci
Pierre Brosselette'i sorguya ekiyordu. Bir Nor-
mandiya kumsal zerinde, Paris'in ayaklanma
plann iletmek iin ngiltere'ye varmaya alrken
tutuklanm olduundan beri, birok sorgu yapl-
mt.
Gestapo hereyi biliyordu, fakat komplocularn
adlarn istiyordu; bu yzden her yola bavurarak
gazeteciyi konuturmak gerekiyordu.
Komiser Helmuth'un ynteminde vurma yoktu: O
budalalara zg bir yoldu. O, baka ekilde ko-
nuturma eitlerini biliyordu. Pierre Brosselette
imdiden yryemiyordu artk; iki baca
krlmt; srnyordu ve direnme gc eriyordu.
Komiser er ya da ge, onu konuturmay
baaracan biliyordu. Cellatlarnn bir anlk
dikkatsizliinde, gazeteci kendini pencereden att,
fakat iki kat aada bir taraa onu durdurdu.
Gestapo'nun adamlar merdiveni teker meker
indiler, tutukluyu tam tara-anm korkuluuna
trmanrken grdler. Herey bir saniye iinde
gemiti. imdi, Foch caddesinin demesi
zerinde bir ceset yatyordu. Brossolette artk hi
konuamayacakt.
O akam sekiz rehine kuruna dizildi.
147
GENERAL VON CHOLTTZ HMMLERN YANINDA
S.S. Reichsfhrer Heinrich Himmler genel
kararghn Salzburg'dan uzak olmayan bir a-
toda kurmutu. nce ve uzun S.S.'ler,
konutunun evresinde sk bir nbet
tutuyorlard: Bunlar, Himmler'in zel Totenkopf
(*) tmeninin, yni yakalarnn arma levhalar
zerinde eski Cermen harfleri deil, fakat
ipekten ilenmi bir l kafas tayan tek
tmenin banazlam 3'nc SS. Panzer'in
askerleriydiler.
On yldan beri vard bu tmen, drt komutan
oktan iz brakmakszn kaybolmutu. Himmler
onlar sevmiyordu. Hitler'e gelince, emirleri
Himmler'in kendisinden alan T-Tmeni'nden
nefret ediyordu.
General flamas takl kocaman lks araba
atonun byk giri yeri nnde beklerken, bir
piyade generali ar ar basamaklar kyordu.
Bir S.S. Sturmbannfhrer onu karlad ve
antasn ald-

;
Balamanz dilerim, dedi S.S. subay g-
lerekten, bunlar 20 temmuzdan bu yana yeni
talimattr. Reich marealinin kendisi bile bizi
ziyaret ettii zaman bunlara uyar.
Revolverimi de ister misiniz? diye homur-
dand yeni gelen.
..,(*} l kafas.
155
Sizinkini deil, generalim!.
Ziyareti Reischsfhrer'in byk brosuna
alnd ve iki adam 20 temmuzdan beri btn or-
dular iin kural haline getirilmi olan selamla-
may yapt.
Reichfhrer, piyade generali Dietrich von
Choltitz, Bat cephesi bakomutannn emirleri
uyarnca rapor verecek.
Himmler generalin elini skmak iin kalkt-
Ho geldiniz, azizim Choltitz. Atanmanz iin
sizi kutlayabilir miyim? ok gzel bir meslek
yaam! ylda yarbaylktan piyade gene-
ralliine; bizim S.S. subaylar bile bu kadar hzl
deiller. Paris'te iler nasl gidiyor? u Fransz-
lar ynetmeyi baaryor musunuz?
Baaryorum, diye homurdand general.
Himmler teklifsizce kolunu tuttu.
Bunu biliyorum. Rotterdam ans m? diye
sordu von Choltitz'in boynunu ssleyen ha
gstererek.
Doru, Reichsfhrer. -
18 Mays 1940, dedi Himmler glerekten.
Hayret verici bellei ok nlyd. Dosyalar
altmda kme tehlikesi olan masasn gsterdi.
ileriyle uratmdan beri almaktan
bunaldm, hainlerle evriliyiz.
Bir belgeyi von Choltitz'e uzatarak:
Buna ne dersiniz? diye sordu. General
yznn bir kas oynamakszm onu
okudu.
Gizli Polis. Devlet Polisi Mdrl. Berim
Gestapo IV-2-a-27 44 G. Reichsfhrer S.S.'e.
149
G.K. Ersatz Heer-Alman ulusu adna
incelenmitir: Remarque soyadyla domu Bn.
Elfriede Scholtz aylar boyunca bozguncu szler
sylemitir. Fhrer'i ortadan kaldrmak
gerekiyormu, askerlerimiz artk namlulu etten
baka birey deillermi, v.b... Ksacas, snr
tanmayan bir amur atma. lmle
cezalandrlmas gerekir, "ulaycs, mal sahibi,
Bn- Elfiede Scholtz'un zafere asla inanmam
olduunu ve bunu kendisine zel olarak birok
kez yinelediini ekliyor. Bn. Scholtz kardei
Erich Maria Remarque'm' nl yapt Bat
Cephesinde Yeni Birey Yok tan pek
etkilenmi, fakat bu hibir ekilde bir zr
deildir, hatta kendisi kardeini on yldan
beri grmemi olduunu aa vuruyor. Apak
bir hain olarak, bozgunculuk ajan olarak ha-
reket etmitir ve onun iin lm cezas
istiyoruz. Ayrca mahkeme harcn demeye de
hkm giyecektir.
mza: Dr. Freisler, Dr- Schulze-Weckert
Daraac bu trden kimseler iin ok tatl bir
lmdr, diye aklad Himmler.
Reichsfhrer konuuna gstermekten pek
kand baka bir belgeyi zenle bir kenara e-
kerken general sessizce ban sallad. O belge
srgn kamplarndan toplanm olan cep
saatlerinin, kol saatlerinin, dolmakalemlerin,
krlerin saatlerinin ve kronometrelerin son
derece gizli listesiydi. Himmler hemen szlerini
asl konuya getirdi:
General; Fhrer, size Wolfsschanze'de
aklad ' gibi, Paris'in yokolmasm istiyor. Bu
157
emrin yerine getirilmesi iin gereken giriimlere
balanmam olduunu bana sylemeniz iin bu-
raya gelmenizi istedim. Ajanlarm, Direni'ten ileri
gelen baz kk olaylar dmda Paris'te yaamn
normal akn srdrmekte olduunu sylyorlar.
Reichsfhrer, insan ve silh eksiim var. Ar
havanlar gelmedi, kimse nerede olduunu
bilmiyor; ate menzilleri pek ksa olduundan eh-
rin iine yerletirmem gerek. Sz verilen birlikleri
de almadm.
' Gerekenleri alacaksnz, dedi Himrnler-Roket
bataryalaryla donatlm yeni iki alay
kurmaktaym. Tor ile Gamma yolda; Model'e, size
bir Z.B.V. arabalar alay gndermesi emrini
verdim; inann ki en etinlerindendir onlar, her ne
olursa olsun yaparlar. Size yzde yz inanyorum,
Choltitz ve bu ekilde konuabileceim az sayda
yksek rtbeli subay vardr- Sizi ok gemeden
S.S. Obergrupperfhrer niformasyla greceimi
umarm.
Yemekte, Choltitz Himmler'in sama oturtuldu-
Eski gm takmlar dosdoru Romanya sa-
rayndan geliyordu, fakat yemek anbal bir
sadelikteydi. Suda halanm patatesler sofrada
soyuluyor ve subaylarn yzleri, yemek listesinin
onlar yar honut ettiini aka yanstyordu.
Yemekten ikinci porsiyon almas gereken ko-
nuklar Himrnler kararlatnyordu Yalnz bir por-
siyon alma hakk olan iman bir svari generali
Himmler'in masasnda eref konuu olmas iin
Danimarka'dan arld gne lanet ediyordu. Bir
komutan cebinden bir yaprak sigaras karp
zevkle koklad, fakat efendinin bir ba
151
k ona sigaray hemen ieri sokturdu. Himrnler
ttn kokusundan tiksinirdi. Kahve (sun kahve)
baka bir odada ayakta iiliyordu; herkesin bir
fincan, yalnz ayrcalkllarn bir bardak konyak
alma hakk vard- Reichf hrer etecilere kar
savaa atanm iki generale bir iaret yapt.
Oberfhrer Strauch, bir yn haydudu
balam olduunuzu rendim ve Yugoslavya'
ya gnderildiinizden beri ikinci kez gszlk
rnei gsteriyorsunuz.
Reichsfhrer, alt kadnla on iki yanda iki
yumurcak sz konusuydu.
Azizim Strauch, yalanc duygusallk gstermek
yok. Bir st bebeinin bize kar altndan
kukulanrsanz, boynunu koparn! Belg-rad'da ne
kadar tutsanz var?
Oberfhrer S.S- korkun ev sahibinin arpk
glmseyii altnda sarard.
ki bin dokuz yz sekiz, Reichsfhrer. Himrnler
ban sallad ve konuunun omuz
kayna vurdu.
- Siz orada olanlar zerine eksik haber al-
msnz: bin iki yz on sekiz tutsak var. zel
mahkemeniz gnde elli davaya bakyor, bu azdr-
Yarglarnz eksikse, bakalarn bulun. Hukuku
dangalaklar art deil, tamam m Choltitz?
Sava kazanmak istiyorsak, sertlik ka-
nlmazdr. Sz konusu olan var oluumuzdur.
Mttefikler hibir acma gstermeyecekler, bunu
asla saklamadlar.
Himrnler ile Choltitz byk toplant salonuna
dnnce bir emir subay masann zerine bir Paris
haritas yayd.
stihkm uzmanlarna gre, ehir tmy-
\
159
le felce uratlabilir ve kprler atlabilir, diye
aklad Himmler. Uzun zamandan beri unutul-
mu patlayc depolarndan sz edilen eski bfr
rapor bulduk. Bazlarn tekrar ele aldk; bunun
bize byk yardm olacaktr, ama balangta
ve hereyden nce btn Direni'! ezmek
gerekir. Sonra Yahudiler, Fransz halk en kt
dmanlarmzdr; yzyllardan beri byledir.
Paris'te iki Direni rgt biliyoruz. Biri,
komnist; sahte rtbe eritleri takan bir
hayalci tarafndan ynetiliyor, benim muhbirler
ona birok kez rastlamlardr. Bu en tehlikeli
rgttr. br lme mahkm edilmi olan
Charles de Gaulle'den yana olan bir yn
aydnn obanl altndadr. Bu iki eteyi
birbiriyle arpacak duruma getirmek gerekir
ki, kzl yoldalarmz... Himmler ac bir
biimde glmsedi, zaten ateli ateli bunu
aryorlar. Aydnlar ekemiyorlar. Bundan
dolay belli bir zaman sresince komnistleri
kullanacaz, sonra da onlar asacaz.
Bu lf kalabaln kesen von Choltitz sordu:
Birlik olarak bana ne veriyorsunuz?
Size u an Danimarka'da olan 19'uncu S.S.
zrhl tmeni Letland ve 20- S.S. zrhl t-
meni Estland' veriyorum. Ayrca Polonya'dan
iki feldgendarmerie alay ile 35. S.S- Polizei -
Grenadier - Division'u veriyorum. Uzmanlarm
ehri maynlamak iin size on iki gn
gerektiini hesapladlar. Bunun iin emrinizde
912. stihkm taburu ve 27- Z.B.V. Panzer alay
olacaktr. Bu size yeter mi Choltitz?
Evet, sz verilen birlikler gelirse, aksi halde
iim olanaksz kalacaktr.
General, bu sava srasmda iki kez ola
160
naksz gibi grnen eylemler baardnz:
Rotter-dam ve Sivastapol. Hollanda
bakomutan bir acemi deildi, fakat siz, o
zaman tannmam yarbay olan Choltitz, onu
yendiniz. Siz Monster -La-Haye yolunu
tutmam olsaydnz, Tanr bilir neler olacakt!
Von Choltitz, arkasn dnd ve gizlice bir
yattrc yuttu. Mays 1940'ta Choltitz
Hollanda bataklklarnda nakliye uaklar
JU'larla 16. piyade alay, 3. tabura komuta
ediyordu. 2'nci hava indirme tmeninin eitli
sava birliklerinin komutasn ald, VVoolhaven
ve Rotterdam blgesinde dv balad-
Rotterdam'a giden yollar ve kprler bir anda
igal edildi; her metre kan sellerine mal oldu:
Subaylar takmnn yzde altm yedisi ld.
Be korkun gnden sonra, arpma sona
erince, tmenin yzde altm bei yok olmutu;
fakat Hollanda generali Lehmann hl teslim
olmaktan sz edilmesini duymak istemiyordu.
Ona kaytsz ve artsz bir teslim iin saat
brakld ki, bu mesaja albay Scharnoo karlk
vermedi. Kraliesinin Almanlarn ellerine
dmesini grmek istemiyordu.
O zaman Rotterdam'm bombalanmasna karar
verildi. ki bin drt yz patlayc ve yangn
bombas ehrin zerine atld; bu da otuz bin si-
vin yaamna mal oldu. Tam tamna saat
15.05' ti. Sng takm Hollanda askerleri
alevlerin iinden kverdi, iitilmedik bir
kahramanln beklenmeyen direnciydi bu. Ar
ekilde yaralanm gen bir piyade temeni
saldran bir grubu sonuna kadar ldrd; on
sekiz yandaki bir acemi er alev pskrtcy
kavrad ve btn bir takm temizledi; Hollanda
arabalar dumann
parisi yakn
161/11
karanhklatrd caddeler boyunca ilerliyorlar
ve Alman paratleri birbiri arkasna avlanp
dyorlard- Almanlar bir panik sard, hcum
gcn yitiriyorlard. O zaman, btn subaylar
lm olan yarbay von Choltitz'in savaa
atld ve bir askeri bir makineli tfei
yerletirmeye zorlad grld. Sava grubunu
metre metre srkledi; kendisi, elinde bir
tutam bomba ile, bir mahzendeki makineli
tfek yuvasn yok ediyordu. Bombardmandan
tam iki saat sonra, general Lehmann daha ok
kan dklmesini nlemek iin teslim
oluyordu- Saat 17'de ordu, radyo ile atei
kesme emri ald ve tam o saatte, albay
Scharroo Willemsbruck zerinde yarbay von
Choltitz'e teslim oldu. Von Choltitz buz gibi
souktu. Birka saniyelik konumadan sonra,
Hollandalnn yenene uzatt eli beriki almad:
Teslim olan bir subay, artk bir subay deildir.
Sava grubunun bamda, von Choltitz Rot
terdam'a girdi ve ehri kaytsz artsz teslim
ald- Rotterdam'm ilk Alman valisi oldu, sert ve
souk bir vali. 18 Mays 1940'ta Hitler'in ellerin-
den valye demir ham alyordu.
Bu denli parlayla kendini gstermi olan
subay baka ivedi grevler bekliyordu. lk ola-
rak 2. piyade tmeni, eski Oldenburg alay, K-
rm saldrsna kalkt ve ancak Sivastapol'un
mthi toplar tarafndan durduruldu, fakat B-
yk Reich'm efi hcum birliklerinin basma
koymu olduu adam tanyordu. Rotterdam
galibine dnyann en gl aralarn verdi: 120
tondan fazla eken 60 cm.'iik Thor havan ve
140 tonluk 43 cm.'iik Gamma, ayrca 55 tonluk
btn bir batarya, 80 cm.'iik Dora toplar.
162
Sava daha balamadan nce bile, Hitler,
brosunu ssleyen byk harita zerinde, dn-
yann en kuvvetli kalesi Sivastapol'un nceden
alnm olduunu iaretlemek iin krmz bay-
raa yer deitirtti. Von Choltitz kaleyi ve ehri
tarihte benzeri hibir zaman grlmemi olan
bir bombardmandan sonra ald. S.S. generali
Zepp Dietrich kalenin almnn onurunu kendi-
ne maletmek istedi ve beyaz orduya hcum
emri verdi- Tmeni 1. S.S. Panzer tmeni Lah,
kr kr krne onu izledi ve adamlarn
yzde doksan bei orada kald- Sivastopol artk
duman tten bir ykntlar ynndan baka
birey deildi; kalede bir cesetler tepecii vard,
bunlar Rus bahriye topularnn cesetleriydi.
ki gn iinde, ehre sekiz yz bin dev bomba
dmt.
Von Choltitz Fhrer'in kiisel teekkrlerini
ald. Alman radyosu evrenin btn yankarna
kar onun adn haykryordu. Himmler ona
S.S.' ler iinde yksek bir rtbe sundu, fakat
von Choltitz Prusyalyd, orduyu daha ok
yeliyordu. Himmler hncn gizledi. Choltitz'in
meslek yolu bir kuyruklu yldzn yryn
andryordu, Rommel'inkini geiyordu.
Himmler hl konyan ekiyordu- Ziyaret-
isinin aksine olarak hibir silh tamyordu;
bugn korkulacak bir suikast yoktu.
Dosyasnda generalin Waffen S.S.'leri
Obergruppenfhrer generali rtbesine atanmas
bulunuyordu, bu Paris'in yaklmasn izleyecek
olan armaand.
Choltitz, son zafer zerine belki kukularnz
var? Hi korkunuz olmasn, yalnz Norve' in
sabotajlar bizi geciktirdi. ki yl daha dayan-
mak sz konusudur, bunu yapabiliriz; o zaman
157
u ngiliz - Amerikallar denize dkeceiz! Nor
mandiye istils onlarn son sramalardr ve bunu
gerekletirmek iin daarcklarnn dibini
kazdlar. Fakat bu arada, sert olmak gerek, Chol-
titz, kendimizi hibir insanlk duygusuna kaptra-
mayz. Paris'in ykm gcmzn bir gsterisi
olacaktr-
General von Choltitz derince soluk ald.
Reichsfhrer, Paris ne Rotterdam'dr, ne
Sivastopol. Dnyann drt kesinden bir kzgnlk
l ykselecektir ve sava kaybedersek vay
halimize!
Himmler eytanca gld.
Roma yanarken Neron alg alyordu. Her
zaman Neron'dan sz edilir. Bin yl iinde, hl
sizden ve benden sz edilecektir; Attila'y ve Sezar'
geeceiz! Ve eer her bekleyie kar, yenilmi
olmamz gerekecekse, o halde bu, gzel bir ekilde
sona erecektir-
Von Choltitz elini. yksek Prusyal yakas zerine
koydu ve yeni bir komprime yuttu.
Ya Patton'un tanklar emirleri yerine getirmemi
nlemek iin Paris'e olduka erken gelirlerse?
Dndnz aileniz ise, general, onun
gvenliini size garantiliyorum. Model ve Haus-ser
ile temas halinde kalnz. Von Runstedt yal bir
psrktr. Speidel'e gelince, bir aya oktan
Gemersheim'dediri*).
Himmler yavaa srtt ve bakml ellerini birbirine
srd.
Ajanlarm hereyi biliyorlar, fakat saat
(*) Coblenz asker cezaevi.
158
ald zaman vuracaz- Hainler biliniyor ve size
yemin ederim ki Pltzensee'nin kasap dkknnn
engellerine aslacaklardr!
Von Choltitz dnceli bir tavrla yeni bir sigara
yakt. Durmadan tttryordu ki bu da ttnden
hastalk halinde rken ev sahibini ok rahatsz
ediyordu.
- Bana gvenebilirsiniz. Sz verilen silhlar alr
almaz emir yerine getirilecektir, fakat bugn Htel
Meurice'i savunacak bireyim bile yok. Bana
dorusu bir ar arabalar alay, 27. Z.B.V. sz
ediliyor, yalnz blk bana bir araba bile yok;
ayrca onun da mevcudunun yars eksik. Hepsi
hepsi, ne halde olduklar gz nne alnrsa sz
edilmemesi daha iyi olan yedi Panter ile iki Kaplan,
ayrca yirmi dakikalk bir sava iin cephane
yedei var- Mrettebat krda geziniyor ve bunlar
sadece basit savalar. Pltzense'de cani gibi
aslmaya hi niyetim yok, fakat emir lerin yerine
getirilmesini ancak sz verilen silhlar aldmda
garanti ederim.
Himmler ban sallad:
Gerekeni alacaksnz.
Sonra iki adam genelkurmay haritas zeri ne
eildi ve koca ehrin yaklmasn grt.
Btn Byk Reich'te telefonlar nlad. 9. S-S-
Panzer Grenadier Tmeni Letlandn konaklad
Jutland'da toplanma borusu ald. Yzlerce ar
tat Boris asker kampndan kt. Flensborg'da ve
Neumnster'de her trden alt yz zrhl ara
topland. Bir gecede, istihkm bir
165
ligi yollar yapt. efler adamlarn hrpalyorlard.
Zrhl tmenlerin hareketi iin hibir ey n-
grlmemiti. Mthi yol tkanmalar oldu... Jut-
land dev bir askeri kamp halini ald.
Ayn anda, tam da Jutland'a gelmekte olan 20.
S.S. Panzer Grenadier Tmeni Estland geri
dnme emri ald! Komutan, Obergruppenfhrer
Wengler bir kalp krizi geirdi. Yamurlu gecenin
iinde:
Hangi ahmak bu emri verdi? diye bard. Byle
yollar zerinde ben tmene geri dn yaptrabilir
miyim?
Kara deriden kaputundan ve ar motorundan
dere gibi yamur akan balant subay karlk
verdi:
S.S.'ler Reichsfhrer'i!
Komutan Wengler irenmeyle tkrd.
Alay komutanlarna emir: Herkes Neu-mnstCr
ynne dnyor. Hedef bilinmiyor. Hzla, baylar-
Subaylar btn ynlere kaydlar. Wengler yeniden
tkrd. Alman zrhl birliklerinin en sert
komutanlarndan biriydi; yalnz cepheyi seviyor,
garnizonlardan nefret ediyordu.
Delicesine bir kargaa. Kamyonlar devriliyor, zrhl
aralar yola aykr halde bozulup kalyorlar.
Sabotaj diye baryorlar kafa patlatrca-sma.
Ar ar, kocaman dizi gneye doru harekete
koyuluyor, fakat Haderskev - Tnder kavanda
iler gerekten kt gitmeye balyor. Susuz bir
Oberstabszahlmeister tam o anda Jutland'm ar
ky bataryalarna gtrlen cephane kolu ile
geliyor- Birden, kamyonu gcrda
160
yan ve birbirine arpan iki panzer'in arasnda
kalyor. Sabotaj! Baka hibir duruma biimine
yer verilmeksizin bir aaca balanyor v kuruna
diziliyor. Besbelli ki ynn armtr. Bu kez,
kynn ar bataryalarna gnderilen cephane kolu
Fionie'deki bir yedek piyade tmenine yollanyor.
Yalnz, hafta sonra, 21 cm.'lik mermileri,
10,5'luk sahra toplarna sokamayan askerler ok
aryor ve yarlar zerine mevzilen-mi deniz
topusu, istenilen 21 cm.'lik mermiler yerme
10.5'luk sahra obslerini ele aldnda ok gzel
eleniyor.
Sabotaj! diye baryor btn kurmaylar.
Tepesine kan srayan bir albay:
Yine Direni'in ii! diye uluyor.
Birka talihsiz rehine kuruna diziliyor- Birisinin
cezasn ekmesi gerek. afakta, 20'nci zrhl
tmenin ba Neumnster'e giriyordu. Burada
srpriz son haddine vard: Ykleme rayla-nnm
zerinde yalnz on iki eski Fransz marandiz
vagonu bulunuyordu. Ayn anda, btn yollar 19.
tmenin arabalarmca tkanmt ve birisi Dou
Jutland'dan yedek 233. Panzer Tmenini de
gndermiti. Snder Omme tutsaklar kampna dek
boaltmlard.
Kilometrelerce yol zerinde herey gcrdyor,
herey angr ungur atyordu. S.S. Reichs-
fhrer'in telgraflar Sabotaj diye bildiriyorlard.
Ksa emirler Kopenhag'daki Bridaden fhrer
Bovensippen'e eritiler. Birka kamyon rehineler-lo
dolduruldu. Kk Brigaden fhrer, Berlin'i
yattrmak iin ne yapmak gerektiini tam tamna
biliyordu. Jutland kurmaylar ile Fionie'de-kiler,
birbirine kar hogrl davranmyorlar
167
di; Neumnster garndan sorumlu subaylara ge-
lince; daha ok geciktirilmeden idam edildiler. Av-
rupa'nn byk bir blmnde, iki zrhh tmeni
tamak iin vagonlar aranyordu: On drt bin
ara, savaa hazr, bekliyordu.
161
S
haftadan beri, lme mahkm edilmi on iki
yanda bir ocuk Fresnes cezaevinde bekliyordu.
Saint-Michel bulvaryla Sorbonne meydannn
birletii kede bir Alman askerinin tabancasn
almt.
ocuun annesi onu balatmak iin umutsuzca
yeri g oynatmt; Byk Paris'in komutannn
balant subaynn yanna dek kabildi ve Dr.
Sch-wanz'm bizzat kendisi dilekeyi General von
Chol-titz'e sundu. .
General dosyay iterek bard:
Ivr zvrlarla beni rahatsz etmeyiniz. Elimde
yaplacak daha nemli eyler var. Bunu sava
divanna geri gnderiniz, ile o ilgilenir.
Ertesi gn on iki yandaki bir olan Vincenne' de
kurunlar altnda yere yklyordu. Hibir general
on iki yandaki bir ocuu idamdan kurtarmakla
n kazanmaz. Aksine, ileriki kuaklar bir kenti y-
kmdan kurtardna inandrrsanz n kazanr.
169
PARS KURTARILABLR M?
Sk skya kula bklen general von Chol-titz
Paris'e dnd. Hava gittike daha karanlk bir hal
alyordu- Asker kaaklarnn says felket bir
ekilde artyordu. Tek bir akam, krk bir
direniinin idam ferman imzaland ve cezaevi
avlularnda komnistlerden balayarak hepsi
biildi.
Bir sabah afakta, cepheden iki subay Byk
Paris'in komutannn karsna kt: Biri zrhl
birliklerin kara niformasm tayan tekgzl bir
binba, br mayn yerletirmede uzman gen
bir istihkm yzbas idi. Her ikisi de ehirleri
ykma ve sokak arpmalar uzmanyd. Bronun
kapsnda byk bir pankart vard: Giri
kesinlikle yasaktr. Burada Paris'in sonu
hazrlanyordu-
Ayn anda Victor - Hugo caddesinin bir dairesinde
daha az gizli olmayan bir konferans veriliyordu-
Amiral Canaris'in subaylarndan biri, Hauptmann
Bauer Farin takma adl bir diplomata neler
dzenlenmekte olduunu anlatyordu. Subay
bouk bir sesle aklad:
Bay Farin, nceden dnlmedik bir-ey
gemedike ehir havaya uacaktr. Mutlak surette
general von Choltitz'i grmeye almanz
gerekiyor.
Diplomat alnnda boncuklanan teri sildi ve st
ste iki kadeh konya boaltt.
Kimdir bu piyade generali? Ondan sz edildiini
hi duymadm.
Nasl? Rotterdam'dan ve Sivastopol'dan sz
eddiini duymadnz m? Bunlar ehir yakma
uzman von Choltitz'in eseridir. Generalfeld-
marschall Model ile ayn okuldandr: Kr krne
itaat. Ona bir satr veriniz ve sa elini kesmesini
syleyiniz, bunu yapar.
Ya Bendlerstrasse'de ne diyorlar? diye skntyla
sordu diplomat. Abwehr subaynn gzleri kara
gzlklerinin arkasnda prldad.
Fazla ey demiyorlar, zira ou Pltzense' deki
kasap dkknnn engeline asld, biz de son
derece tedbirli kimseler olmasaydk uzun zaman
gemeden kendimizi orada bulacaktk. Ver-
sailles'de Prince Eugene klasnda karargh ku-
ran bir Z.B.V. zrhl arabalar alay geldi. Kars
Moabitt cezaevinde rehine olan iki kez rtbesi
indirilmi bir tmgeneralin komutasnda. Gene-
ralin her ayda bir karsn grmeye gitme hakk
var, o da 412 no.'lu hcrede kalan bu talihsiz
kadn yznden herhangi bir kimseyi dilim dilim
dorayabilir-
Onu grmeye gitmek bireye yarar m?
Hemen kuruna dizilmek istiyorsanz, e-vet.
General Mercedes sizi Gestapo'nun bir kkrtcs
sanr. Birka ay nce Papa'y tutukia-maya
hazrd. Bu dnyann en sert zrhl birliidir: 27.
Panzer Alay. Dikkat ederseniz ayn numaray
tayan iki alaymz var; dzenlisi Padern born II.
Panzer Alay'na karde bir alaydr, fakat her ikisi
de Sennelager'den geliyor. Eer 27. Z.B.V. Berlin'e
varrsa, Amiral Canaris yaknlarna bile haber
vermeksizin drt nala kaacaktr. Bizim
171
164
zrhl alaylarmz imdi ikiye blnmler, san-
ki iki katma karlm gibi grnyor. Fhrer
byk rakamlar sever! 27. Z.B-V- bir tugenera-
lin komutas altmda alt taburdan meydana ge-
tirilmitir, onu oluturan adamlarnn herbiri
birok yllk kalebentlikten balanmtr,
Paris caddelerine salverilince neler
yapacaklarn kafanzda canlandrabilirsiniz.
Diplomat bir konyak daha boaltt.
Evet, bir kan banyosu. Direni'in adamlaryla
birlimi polis tarafndan sadece bir barikat
kurdurabilsek! Kaldrm arnlayan belediye
avuunu gsterdi. Bu tipler Fransz astsubay-
larnn ekirdeidir; ehir iin bir savunma
olutururlar.
Bauer dnceli bir halde kar kt:
Ben Hitler'in tam da bunu aradndan
korkuyorum. Dirlewanger tugayndan bir tabur
Paris yolunda ve onun kkrtc olarak kullan-
lacan bildiimi sanyorum. O yalnzca tehli-
keli sabkallardan kurulmutur. Grmce,,
bakent ancak iki ekilde kurtarlabilir: Bir yan-
dan Choltitz'in istedii silhlar almayacan
ummak, te yandan Amerikan zrhl
birliklerinin ehre giriini son derece
ivediletirmek.
Bu anda burada olmaktansa Londra'da.
olmay ok isterdim, dedi Farin,
Subayn dudaklarnda ufak kuru bir gl
belirdi:
Buna yrekten inanyorum. Almanya'da!,
korkun eyler geiyor. efim, Amiral Canaris,,
btn ktlarn yakt. Bat'nm Bakomutana
olarak kim atand biliyor musunuz? ihanetin
kokusunu yz kilometreden alan
Generalfeldmarsc
165
173
hall Walter Model. Hitler'in kendisinin dahi on-
dan korktuunu sanyorum. Birgn Rundstedt'
in mahzeninde altm kasa ampanya bulundu-
unu rendi: Be dakika sonra btn ieler
tuzla buz olmutu- Onun yast Mein Kampf
tr. Choltitz'le o, artk insanlktan km, ger-
ek asker robotlardr.
Diplomat kalkt, antasn ve apkasn ald.
Byk Paris'in komutanna sayglarm
sunmaya gidiyorum. Belki onu korkutabiliriz
eninde sonunda. Bize, u ya da bu ekilde, Mo-
del'in elleri arasna derse onun iin tehlikeli
olacak bir belge salamas gerekir.
yi anslar! Ben de tutuklanmadka, sizinle
her zamanki ekilde temasta kalacam! Sizinle
ayn zamanda kmadm iin zr dilerim,
fakat u sra sokak fenerlerinin bile gzleri var.
10
Stalingrad'a benzeyen Normandiya'da elli bin kii
tutsak edilmi, krk bin kii lmt. 27. Panzer
Alay'nm yzde sekseni kayboldu; kalanlar
bilinmeyen bir nedenle Paris'e gnderildi.
Glkle gizlenen bir hazla, Generalfeldmarsc-hall
Gert von Rundstedt Byk Karargh'a iki yz bin
Alman'm karsndaki Anglo - S akson karma
birliklerinin imdi bir milyon sekiz yz bin hesap
edildiini bildiriyor. Her zrhl tmen artk be ya
da alt arabaya sahip; alaylar blkler haline
gelecek derecede eridiler. Durum umutsuz.
Durgunluunu hibir zaman yitirmeyen yal
Rundstedt bu yzden, deli oluyor ve telefon
alcsn kracak ekilde skyor.
i bitirmek gerek, hemen, lanet olasca ah-
maklar! Yaplacak tek ey budur. Hepinizin bir t-
marhaneye tklmas gerekirdi!
Telefonu yere atp kryor ve Almanya'nn en ok
nian alm adam olduu halde her trl eritten
yoksun kaputunu dmeliyor.
Generalieldmarschall von Rundstedt madalyalarn
emir zerine tard. Yksek kasketini kafasna
geiriyor ve subaylarn selmlyor.
Hoa kalnz, baylar. Ya yarn yeni bir efiniz
olacaktr, ya da ben o Bohemyah onba y iyi
tanmyorum!
166
MEURCE OTELNN NBET ODASI
Deri paltolu ve ftr apkalar gzlerinin zerine
dm iki sivil, Htel Meurice'in nbeti
efine arkadalk ediyordu. Ayaklarn masann
zerine koymular, delici gzlerle tm olup bi-
tenlerin fotorafn ekiyordu. ,
Baksana, Heinrich, burada insann can
sklyor! diye belirtti biri. Lemberg'de iyiydik.
Polonya'da iler hzl gidiyordu. Brest - Litovsk'
ta Tamara'y enselediimizi hatrlyor musun?
Ne kzd! Onu tepelemek bana etki yapt. Btn
bir partizan taburunu yneten basit bir salon
kz! Generallerimizden ikisi ellerinde ld. O
bir kadnd ve benim grmce, onu
tepelemek budalalk oldu, Moskova'da, daha
kurnazlar var-Bu trden kimseler, beyinleri
ykanmaya gnderiliyor ve yararl hle
sokuluyorlar. Bu berbat sava kaybedersek,
ben dkkn deitireceim; kzl yldz bana
olduka uygun gelir ve oradakilerin programlar
bizimkinin tpksdr. gdm beni asla
yanltmaz, ite onun iindir ki hl postu
deldirmedim. Ben Dirlewanger'in yanndaydm,
biliyorsun, Katyn'de de...
eneni kapasan, diye karlk verdi mes-
lekta. Katyn, Kzllarn iiydi, bizim deil;
imdi i Paris'te. Bir topu Oberfeldwebel'i olan
nbeti efine doru dnd. Sana hatrlatrm
ki karde, buradaki konumalar son derece
gizlidir.
175:
Adam omuzlarn kaldrd. Uzun zamandan beri
bildii bir Japon atasz vard: Hibir ey
grme, hibir ey iitme, hibir ey syleme; o
buna hibir ey dnme yi ekliyordu. O ura-
da sa kalmak iin birinci kouldu bu. Dz ara-
zide bir baraj atei, Gestapo'nun arkadaln-
dan daha az tehlikeliydi. Oberfeldwebel duvar
saatine de bakt. Tanrya kr, nbet deitir-
menin iki gangsteri artmaktan geri kalmaya-
ca besbelliydi!
Oberfeldwebel raporunu hazrlad. Tam sava
srasnda Almanya'da domu olmak ne kt
ans! Dortmund ile evresi yaama alan olarak
ona bol bol yetiyordu; Dortmund'a ne zaman
geri dnebilecekti? Kap hoyrata ald. Hah!
te nbet deiimi. On iki zrhl arabadan atla-
yan asker oday frtna gibi istil ediyor.
Selm dkkn! diye baryor birincisi.
Obergefreiter Porta'yd bu-
Hemen arkasndan gelen Kk Karde en ufak
bir disiplin kaygs olmakszn masann bana
oturuyor.
Eee, kendilerine tehlikesiz hizmet sala-
yanlarn kral, diyor glerekten, byk patro-
nuna telefon edip burada olduumuzu syleye-
bilirsin!
Hay lanet! diye homurdanyor Oberfeldwebel,
esas duru, boynuzlu davarlar! Prusya askerinin
nbet yerinde olduunuzu grmyor musunuz?
Aya iemeye git, diye teklifsizce karlk
veriyor Porta.
Kes sesini! diye baryor emredici bir
ses.
168
Yeni gelenler, bir an arm halde Gestapo'
nun adamlarn szyor, Fakat Porta'nm topar-
lanmas uzun srmyor. Nbeti salonunun e-
fine soruyor:
Bu ikisi de kim?
Tanmyorum.
O halde kapya, kuzularm. Askeri bir
lokalde, sivillere yer yoktur, yeter ki tutuklu ol-
masnlar. Belki siz ylesinizdir?
Obergeffeiter, ben Untersturmfhrer'im,
diye havlad Peter.
Bundan bana ne yani? Ben Obergefreite-rim
ve yirmi drt saat iin burada Byk Paris'in
patronunu koruyorum. Yaylan bakalm karde.
Herinrich plakasn gstererek;
Gizli polis, diye aklad-
Porta dehet verici eye bir gz atma tenez-
zlnde bulunmakszn:
Tamam, tamam, diye srtt, fakat sandma
gre ynetmelik deimedi. O halde gevezelik
yeter. Nbeti odas, nbet iindir. Siz ikiniz,
bizimkilerden deilsiniz.
Olabilir ki sizi hapse tkmak iin zellikle
burada bulunuyoruz, diye homurdand Hein-
rich.
Olabilir, ama bu beni artr- Porta cebinden
Z.V.B. harfleri ile iaretlenmi beyaz bir kolak
kard. Bizden sz edildiini hi iitmediniz mi
acaba?
ki polis bakt.
Ah! diye mrldand Peter, bu hereyi de-
itirir. Burada ne halt ediyorsunuz?
renmeyi ok merak ediyorsan patronuna
sor.
parisi yakn
177/12
Kap yine ald, zel durumlarda gmten
sekin nianc kaytann gsteren Barcelona
ieri girdi.
Feldwebel Blom, 27. Panzer, 5. blk- on iki
kiilik deitirme nbeti birlii komutam
olarak rapor verir: astsubay, iki L.M.G., on
makineli tabanca ve yz el bombas-
Oberfeldwebel selma karlk verdi.
Oberfeldwebel Steinmacher, 109- topu
alay, 2. batarya, Byk Paris'in Genel Karargh
nbetini devreder. Cephane mhr altndadr:
Yz piyade mermisi, bir S.M.G. belirtilecek bir-
ey yok.
Barcelona esas duruu brakt ve yan bakarak
glmsedi.
Belirtilecek birey yok mu? dedi terslikle. Ya
bu iki sivil ne bok yiyor? Buras yol geen han
m, yoksa bir Prusyal nbeti odas m?
Bu kez Oberfeldwebel durgunluunu yitirdi-
Klarna tekmeyi vurmakta serbestsin,
arkada, zira ben dokuz adamcazmla toz olu-
yorum. Bktm artk bu barakadan.
Miferini kafasna geirdi ve kzgn bir tavrla
kt, o srada Barcelona onun yerine otur-
madan nce zenle sandalyenin tozunu
alyordu. Birden bire gzlerini Peter adl herifin
zerine dikmi olduunu farkettik, adam birka
dakikadr, pek rahatsz gibi grnyordu.
Peter denilen, gri ftrn kulaklarnn zerine
indirerek scaa karn deri paltosunu enesine
dek dmeleyerek mrldand:
Gel, Heinrich, gidiyoruz-Kendilerinin belirgin
karakteri olan igdyle Porta ve Kk
Karde yavaa kapya
178
yanatlar. Barcelona iki dii arasndan slk
ald ve dudaklarnda geni bir glmseme
belirdi.
Olanaksz! Bu bizim eski dost senyr Go-
mez! Fakat grmeyeli yzyllar oldu. Syle-
mek gerekir ki, yeni postun sana yakmyor,
arkada!
Gittike daha ok keyifleri kaan, Gestapo' nun
iki adam, dev ayaklarn engelledikleri kapya
doru yneldi. Porta miferini geri itti,
salarn kad ve baparmayla, Barcelona'y
gsterdi.
Bir dostunu bulduunu grmyor musun?
Bekle biraz, karde!
Gemek istiyorum! diye bard Peter; o
yaygarann astsubaylarn en iyi silh olduunu
biliyordu.
Bizimle bu tonla, konumak yok, dedi Porta
glmseyerek. Burada iyi deil misin?
imdiden elini byk bann zerinde
gezdiren Kk Karde;
Gerekir mi?., diye soruyordu.
22 Haziran 1938, Barcelona'da Rambla de la
Flores, diye tekrar balad Barcelona. Sonra,
bize Ritz'deki gzel dairende bir kadeh iki
sundun; bunlar unutulmayan eyler, fakat o
srada bez ceketle geziyordun. Kzl yldzlarn
nereye gitti?
Delisin, feldwebel! Ben Devlet gizli poli-sinde
Untersturmfhrer'im.
Elbette, elbette, Gomez yolda,: fakat biz
:
Rambla de Barcelona'da karlatmz zaman
deildin. Yzba, ya da komiser, ya da
bakomi-ser idin. Hombre! Gzel bir nutuk da
ektin!
Barcelona dnceli bir tavrla yere bakt.
172
Yoldalar, tutunmak gerekiyor, ben size
yardm getirmek iin buradaym. Sizi asla b-
rakmayacaz. Barikatlara! Ne yazk ki ayn ak-
am arkadalarnla ve kzl yldzlarnla kirii
kryordun ve gemide bir sr ad olan o Rus
ge-neraliyle yemek yiyordun... Ne demek
istediimi biliyorsun... Malinovsky, ya da daha
ok houna giderse Manolito. Haydi, biraz
belleini ilet!
Peter apkasn karp bir sandalyenin zerine
kt.
Korkun bir bellek, dedi. Evet, hatrlyorum,
zellikle de senin nianc olduunu. Revolverle
hl o kadar iyi ate ediyor musun?
Kk Karde granitten bir duvar gibi hl
kapy bekliyor biz de tm kulak kesilmi dinli-
yorduk. spanyol kzllar arasmda komiserlik
yapm olan bir Gestapo? lgin mi ilgin!
Ne demezsin, ilerleme bile kaydettim. Nazik
generaller yukarda bulunmasalard bir gsteri
yapabilirdim. Seni tek kurunla temizleyebi-
lirim.
Bravo, fakat bugn o spanyol namussuzlar
bize vzgeliyor deil mi? yrdke, her
ikimiz de iyi dvtk, fakat onlar iin postu
deldirmek neden? Falanj bizi enselemi olsayd,
neyi gze aldm biliyor musun?
Sadece on iki kurun; bazlarnn da sana bir
ift lf sylemek isteyeceinden eminim. Fakat
anlat biraz, renmekten holanacam birey
var, Conchita'nm boazn kesen sen misin?
Onu Ronda de San Pedro'nun arkasndaki
sokakta bulduumuz zaman Paco ldrd.
O bir orospuydu, diye homurdand Peter,
hem de iki yanh bir casus-
O halde niin Calle Layetana mahkemesine
getirmedin? diye bard Barcelona adam
boazndan kavrayarak. Cebinde bir portakalla
gezinen bu feldwebel'i hi byle grmemitik.
Onu ldrdn, evet, ve Paco, seni bir bulursa
ldreceine yemin etti bana! Calle
Layettana'da yaptklarnn bugn kaim
dosya doldurduunu biliyor musun? Bana
inanmazsan oraya grmeye git. ,
Emir zerine hareket ettim.
Malm. Fakat Conchita'y seninle yatmay
reddettii iin ldrdn.
Yeter, Blom- Ar iyi bir bellein var belki
ama tehlikeli de olabilir. Ben Obergruppen-
fhrer Bergers'in dostuyum ve Polonya ile Uk-
rayna'da byk iler becerdim, fakat bu son de-
rece gizlidir, olum. Belki unutulmas gereken
vr zvr vardr, fakat bu senin bana da gelmi
olmaldr, yolda. Sitges olayn hatrlasana!
Sen dada, imento fabrikasnn arkasmdaydm
ve rahiplere svp saydn Castelldefels'e dek
du-yulabiliyordu. Sen de artk, yaamn
spanya'da sona erdiremezdin; bak, dkkn
deitir ve bize katlmaya gel. Deri palto ile
yumuak apka sana hi de kt gitmez.
Barcelona glmeye koyuldu ve bel kaynn
zerine vurdu.
Teekkr, u an iin Gestapo'nunkinden ok
ordunun kln yeliyorum.
Kk Karde birden bir kazk gibi dimdik
ayaa kalkarak bard:
Hazr ol!
Pek k, ufak tefek bir istihkm yzbas ieri
girdi. stihkm snfnn kara kordonlar
181
174
gm eritlerini meydana karyorlard- Btn
topuklar sakrdad. Ufak tefek istihkmc on ge-
neralden daha ok otorite hissettiriyordu; revol-
verinin soluk sar klf akt, gsnn zerinde
altn ha vard. Sivri ve sert bir yz. Eldivenli bir el
Barcelona'nm ceketinin yukarsmdaki iki dmeyi
ilikledi.
Acayip klk, Feldwebel.
Ceketinin sol koluna alev pskrtclerin iareti
ilenmiti; ceketinin zerinde, aprazlama iki
bombadan atlm byk istihkmclar madalyas
var. Savaa skskya balanm sert biri.
Yzbam, diye haykrd Barcelona, 2. zrhl
alay, 5. blkten nbeti komutan Feldwebel
Blom, Byk Paris komutannn gvenliini
salama emri ald. Bir Feldwebel, astsubay ve
on iki er. Nbeti salonunda sorguya ekilecek iki
sivil var.
ki sivil salyalarm yuttu, ama sustu- Subay bizim
gibi onlar da etkiliyordu.
Belirtilecek hibir ey yok, diye devam etti
Barcelona, asayi berkemal.
Ufak tefek yzba bakyla sahnenin fotorafn
ekti; biz daln komutunu bekliyorduk, ama
gelmedi.
ki sivilin sorguya ekilmesi bitti mi?
Evet yzbam.
Alkoymak gerekiyor mu?
Hayr yzbam-
O halde burada ne yapyorlar? Basn! dedi iki
avanaa dnerek, onlar da en ksa zamanda yok
oldular. Ufak tefek subay; Feldwebel, diye slk
alar gibi seslendi yeniden, seni bir daha nizami
olmayan bir klkta grmeyeyim.
Emir subayma geldiimi bildiriniz: stihkm yz-
bas, 914. maynclar bl.
Birka saniye sonra, bir temen drt nala
geliyordu.
Yzbam, general sizi bekliyor.
kisi kayboldu, biz de geni bir ekilde ferahladk,
ama ayn anda bir kafa sakna sakna kendini
gsterdi: Bu arkasnda Heinrich olan Pe-ter idi.
O ukala ekip gitti mi? Heinrich size bir ie
konyak getiriyor, mutfan hediyesi.
Hediye mi? ok iyi bu! diye gld Barce-lona.
ie elden ele dolat fakat bizden biri kapda
nbeti kalyordu: Eer nbet odasnda bir alkol
iesiyle yakalanrsak be yl Torgau'da kflenme
cezas yerdik.
Heinrich bir sandalyeye ykld ve ayaklarn
Amerikallarn gangster filmlerindeki gibi masann
zerine koydu. Amerikallar onun gzlerini
kamatryordu ve ikletten nefret ettii halde,
vaktini iklet inemekle geiriyordu; bu da
Gestapo'daki stn mthi sinirlendiriyordu.
Yzba nemli bir kii olmal, diye kansn
syledi Bercelona-
Burada iimize niin sokulduunu . tanr bilir,
diye homurdand Porta. Bu barakada yalnz
patlayc maddelerden sz ediliyor.
Bu elbette tuhaf, diye boyun edi, Peter. Ben
Katyn'de bulunurken...
Ah! Azna! diye bard Heinrich. Bu bir karn
sancsndan beter!
Vay, dedi Barcelona masumca, sen Katyn' de
miydin, Bay Kahn?
183
176
Peter ellerini deri paltosunun altnda birle-
tirdi, bu hareket omuz revolverlerini meydana
kard- Porta bir tane ele geirmek iin ivedilik
gsterdi.
Bir dei toku yapsak m, karde? Benim bir
Glicentim var.
- Getir.
Pazarlk drsteydi; u ince farkla ki, Peter
dnyann en iyi revolverlerinden biri iin yapl-
m kurunlarn temininde glk olduunu bil-
miyordu.
E, Katyn? diye diretti Barcelona.
Tamam, diye araya girdi Heinrich- imdi
tyyoruz.
Kap yine ald ve Julius Heide, iki dirhem bir
ekirdek, parlak bir giri yapt.
Kim bu hayalet? diye kurumla sordu Porta.
v
Ayakl ynetmelik. Her sabah knn kl-
larna dek hazr ol duruma geer.
Heide iki deri paltoya gz ucuyla bakt ve
sahiplerinin kimlii zerinde hi pheye d-
medi; fakat konyak iesini de grd.
Barcelona, bilirsin sanyorum; bu sana
Torgau iin bir bilete mal olacaktr- Yeni komu-
tan dostlarmdan biridir, Rotterdam'da
birlikteydik. Budala herifler, benim savaa
parat onbas olarak baladm bilmiyor
musunuz?
Sen km ye benim, hepsi bu, diye belirtti
Porta.
Astsubay Julius Heide Porta'ya dik dik bakt,
oysa o anda bizden hibiri, onun Alman ordu-
sunda yarbay olacandan kukulanmyordu. Bu
177
Julius haylaz atlardan ve savalardan baka
asla birey tanmamt.
Obergefreiter Porta, arkadaz, anladk, fakat
bu, birgn seni sava divanma gndermekle
grevli olduumu dnmyorum anlamna
gelmez! Srtnda bir tehdit hissetmi gibi geri
dnd ve gerekten Kk Karde'in srtan y-
zn ve dve hazr goril kollarn grd- Ne
oluyor sana? Yaamak sana ar m geliyor,
Kk Karde? O halde elini Prusya ordusunun
bir astsubayna kaldr skysa bitli
Obergefreiter! Ne olduunu unutma: Boksun!
Biz bu savatan sa kacaz, ama sen deil,
elbette. Kenevirden bir ipin ucunda sallandn
grdm gn, zom oluncaya dek kafay
ekeceim.
Kk Karde'in glmseyii daha da geniledi.
imekten daha hzl olarak, devin koca aya
Heide'nin revolverini havaya uurdu ve ktk
gibi kollar boynunun evresinde dmlendi.
Ama dostluk! diye srtt Heinrich.
Ne diyorsun imdi, pezevenk?
Brak beni, diye syleniyordu Heide, beni
bouyorsun!
Brak o boku diye emretti Porta, defterini
dreceimiz gn gelecek ama kurala uygun
ekilde yaplacak bu.
Ne dostlar! diye srtt Heinrich.
Nbet deiimini grltl protestolar kar-
lad. Kk Lejyoner kuru bir ekilde eyrek
saat ge kalndn belirtti.
185
Parat Robert Piper, kan revan iinde, Saint -
Amand caddesindeki Feldgendarmerie'ye getirildi.
Oberleutnant Brhner bard:
Konumak iin on iki saatiniz var!
On iki saat! Gestapo ajan S.S. Untersturmfhrer
Stein Bauer, kahkahay patlatt. On iki saatte
btn bir kent konuturulabilirdi. Bir gz atla,
paratye deer biti; bu tip yarm saat
dayanamaz, dedi kendi kendine. saatte en etin
cevizleri itiraf ettirmeyi baaryordu. lk ok normal
olarak kendini yirmi dakika sonra hissettiriyordu,
arkasndan buzlu banyo teknesine daldrmayla
sryordu. Bu ilemden sonra, btn kadnlar
bitmilerdi; hasta duygusuz bir et paras haline
geliyordu, fakat bazan beyin henz bozulmam
kalyordu. Arada, kam kullanlabiliyordu, fakat
bu alanlar iin en az onur verici olanyd. Yksek
basnl bir su borusu ok daha iyi oluyordu :
Karna tekme atmak da vard, ama bu tehlikeliydi;
adam lebilirdi.
On iki saat! Bir ocuk oyunu. Untersturmfhrer
paraty ele ald; adam Saussaies caddesine
getirildii andan balayarak yirmi yedi dakikada
ykld. Otuz bir ad ve o kadar adres verdi, bunun
zerine avc komandosu sekiz saat iinde otuz
sekiz kii toplad.
Byk Paris'in komutan otuz sekiz lm emri
imzalad.
179
FRESNES CEZAEVNDEN BR KAI
Paris'teki Prince - Eugene klas daima bir
eekars kovanm andryordu: lklar, bar-
malar, sert komutlar; herkes nbet dolamas ya-
para benziyordu; fakat gerekte bu belirgin patrt
sk emirlerden kaynaklanyordu; her yerde keskin
gzler uyank duruyor ve gnete uyuk-layan
makineli tfekler birka saniye iinde ate
pskrmeye hazr bekliyordu.
Bugn, yaz gnei altnda, kla l gibi
grnyordu, asfalt sca yanstmaktayd; uzak
bir kede trampet sesi yanklanyordu, borular
tyordu, bu alayn mzik almasyd. Sabah
kantine gitmeye cesaret eden adamlar pek .sey-
rekti; Porta dnda elbette. Kk Karde ile
Gregor Martin'in, iman ve terli kantin efi Un-
terfeldwebel Brandt ile zar oynamak gibi ok gzel
bir bahanesi vard- Kk Karde, hep onarma
gidip gelen bozuk bir cephane sepeti salamt,
Porta hep kusurlu bir optik arac ve Gregor Martin
yal bir beze sarlm iki revolver ele geirmiti.
Bu kocam tilkiler askerliin altn kuraln
uyguluyorlard: Yersiz sorulara ynetmelie uygun
bir ekilde cevap vermek. Bundan yararlanarak
herey ok iyi geiyordu.
Kumlu zemin zerinde bir acemi bl, bir
astsubayn vahi ulumalar altnda talim yapar
187
ken, sanki u eski sze uyuyordu: Ne denli ba-
rhrsa, i o denli iyi gider.
Her gnk idam mangasnn ii ayr tutulursa,
hizmet hi de g deildi, fakat uzun zamandan
beri bu i de bize artk hi etki yapmyordu-Bir
diree bal adam ldrmekle, onu bir arabann
iinde kebap etmek arasnda ne fark vard?
Sava bu! diye tekrarlyor Lejyoner bk madan.
leden sonra sava divan mahkemesinde nbet
tutuyorduk; orada sinema giesi nndeki gibi bir
kuyruk oluuyordu. Sulular arasnda bazlar
bizden sigara istiyor ve Porta bir tutukluya yarm
paket uzatyordu.
SD'den ufak tefek bir adam baryor:
Bu domuza sigara yok. Bizimkilerden birini
tepeledi.
itmemi gibi grnen Porta, ona ate veriyor ve
glmsyor-
Bu bir ocuk sadece.
- Senin sran yarn, dedi SD.
Beriki ilgisizlikle omuzlarn kaldrd.
Bumun havada, diye araya girdi Gregor Martin,
fakat bunun yarma dein srp srmeyeceini
greceiz.
Bok canna olsun! diye homurdand delikanl.
Olmad! diye srtt Porta. Daha ok Mos-
kova'daki arkadalarna kfret- Bu kerizlerin iine
ne diye kartn?
Ben komnistim ve emekilerin zgrl iin
savayorum.
Porta durgunlukla karlk verdi:
181
Elbette, elbette. Ve yarn leceksin, fakat
mermer bir levha zerinde adn yazl olacak. Bu
sana ne yararh olur hani! Bu zaman sresince
emekilerin kna tekme atmay srdrecekler.
Belki halkn yazgsnn Moskova'da daha iyi
olduunu mu sanyorsun? Hayr arkada, ne yazk
ki orada bir tur attm m, komiserin birinden
ensenin zerine birka krba yiyerek fikrini de-
itirirdin.
Nazilerde daha m iyi?
Bunu syemedim, fakat Fransa'da en iyi
durumdasnz. Belediye avularnza svp sa-
yabiliyorsunuz. Bunu Moskova'da yapmay bir
denesene.
Ben faizme kar savayorum.
. Elbette. Can skc olan u ki, bundan hibir
ey kmyor. Sen savatan nce senin gibi bir ii
olan birini ldrdn, bunun bir kahpelik
olduunu anlamyor musun? Biz, bunu cephede
postumuzu tehlikeye atarak yapyoruz, sen sivilsin
ve arkadan vuruyorsun. Bu seni daha ok e-
lendirdii iin yapyorsun bunu, bu kadar. Sava-
lk oynuyorsunuz. Pek erefli deil.
Lejyoner araya girdi:
zgrlk iin dven biri; yalnz ktye
kullanldn bilmiyor. ngiliz radyolarnn emirleri,
ite sizi buraya getirir.
Btn Franszlarn devi olduundan ben
Fransa iin savayorum.
Doru bu, dedi yine Lejyoner, fakat bu i
babozuk olmaz. niformalar u anda ortal
doldurmu, been beendiini al. van'mkini bile
seersin. Bak, Almanlar seni casus diye, van'
189
m hatlarnn gerisine bedava tarlar, fakat bu
Paris'tekinden ok daha az elenceli olur.
Beni neyle suluyorlar? diye szlerini kesti
bir talihsiz, Fransz demiryolu memuru ni-
formas iinde olmakla m? Ben hibir ey yap-
madm.
Bu en kts ya arkada, . diye gld Porta.
zellikle bunu syleme onlara, diye lafa
kart Gregor. Bu dnyada susuzlara yer yok-
tur. Herhangi birey itiraf et, yoksa seni
kuruna dizerler.
Fakat ne itiraf edebilirim? Hibir ey yap
madm!
En iyi d veren bir SD nbetisi oldu.
Dinle, zellikle silhlardan sz etme. Ke-
yifleri yerinde deilse, bu senin bana mal olur.
Hayr! Bir demir ubukla uyuyan bir askere dik-
katsizlikle arptn, bunun iindir ki o, raporunu
vermek iin ortaya kmad. Bununla birlikte,
birey bulurlarsa, o zaman sv onlara, aptal gibi
davran, tamamen budala tavr takn, az ceza
yersin.
Benim grubum bir vagon ald, diye araya
girdi baka bir tutuklu. Eer bunun sana yar-
dm olabilirse, kullan, fakat dorulanmasn is-
teyeceklerdir- Boklarnn iinde fazla dzen
var, bu Almanlarn birinci kusurudur.
Ne anlatyor bu? dedi SD'nin adam. Do-
rulamak iin kantlar gerek, kantlar olmaynca
nasl dorulama yaplr?
Zavall demiryolu memuru cesaretini tekrar
kazand, saf renber yz ddad. Sonunda
dostlar bulmutu.
190
Karaborsa'dan sz et! diye bard Porta-
Aldatlm olduunu, sana kflenmi bir jambon
bile braklmadn syle!
Ben yalnzdm, dedi safa demiryolu me-
muru.
Fakat elbette, budala! Eer bakalaryla
birlikte olduunu sylersen, rynceye kadar
seni elde tutarlar. Su ortaklarn ele vermen
gerekecektir.
On dakika sonra demiryolu memuru yz
ldayarak dar kyordu.
nandlar! Karaborsa iin ay!
Zavall adam sevinten alyordu. Ayn anda
SD'den iri yar bir herif komnisti gsnden
drtt.
- Sen, kzl karde, seni kendi ellerimle asa-
cam. Kzllardan nefret ederim. 33'te babam
ldrdler.
Kes be! diye bard Porta. Nbeti biziz, sen
deilsin.
Moruun bartrma abalarna karn SD tekrar
balad:
Kzllardan nefret ederim- Ve onlar gece,
gndz avlarm!
Bu kez sra gen komnistindi. SD onun om-
zuna vurdu.
Yahudi misin, kk dost?
Evet, Yahudiyim.
Bana yle grnyordu. Bir aile havas-Senin
gzlerini oyacaklar, ben de hazla seyredeceim.
abuk ol, dedi onu kapya doru iterek,
aceleleri var.
Duruma yarm saat srd. Sonu, temyiz-siz
lm cezas oldu.
184
Fresnes'e varmakta olan cezaevi arabasnda
Porta tutukluya:
Gryorsun, insan kendini daha az be-
enmeli. Ne diye bu ie kartn? Acaba senin
gibi kimselerin sava yarm saat ksaltacan
m sanyorsun? ok aptalca birey bu-
Araba Saint - Michel' kprsn geerken
delikanl bir baygnlk belirtisi gsterdi. Moruk
acma duygusuyla sordu:
Ka yandasn, olum?
Yarn on sekiz yamda olacaktm.
O halde kna bir tekme yaptrp seni
anana gndermeliydiler, diye belirtti Porta.
Moruk dnceli bir tavrla:
Yarn nbette biz mi olacaz? diye sordu.
Heide ban sallad:
Evet, tam yirmi drt saat. Birden, Moruk' un
ne demek istediini anlad. Dinle, Moruk, di->
ye tekrar sze balad, sen karma buna. Ba-
mza dert amann sras deil.
Moruk karlk vermedi; birey onu tedirgin
ettiinde, her zaman yapt gibi burnunu ou-
turuyordu. Ar ar, araba cezaevine girdi, tu-
tuklu kaleme teslim edildi, biz de cesaret verir
tarzda omzuna vurduk.
Kardelik gsterisi yok! diye bard
Hauptfeldwebel- Peneler aa ya tulumlar!
Saat 18.'de blok 4'te nbeti devralyorduk. Bir
cezaevinde herkesin en ok megul olduu an-
dr bu; Tutuklular tuvalete gtrmek ve yemek
vermek gerekir. Hauptfeldwebel yoklamaya k-
t ve alarm zillerinin mandallarn indirdi; kilit-
lerde anahtarlar dnd ve kaplar saklad. T-
marhane! Cezaevinin dehlizinin sonunda byk
185
kapy kapayan parmakla asldm, bu en az on
alarm ziliyle donatlm olan bir parmaklkt, fakat
vzgeliyordu bana!.. Barcelona lm
mahkmunun hcresinde kt oynuyordu, bun-
lar, postlarn kurtarmak iin gnll torpil
adamlar olmay kabullenmilerdi. Talihsizlerin
balanacaklarna inanlar sarslmad, fakat biz
daha iyi biliyorduk durumu. Btn Hitler genlii
torpil adamla girmek iin kuyruk oluyordu. Oysa
kaaklar dman gemilerine kar bu tehlikeli
seferler srasnda tutsak edilmelerini candan
umduklarn aklyorlard, Barcelona yeni bir
furgonun geliini bildiren drt ddk sesini
iitmedi. Bir kfr iimde bodum. Btn Paris
tutuklanyor muydu?
Posta 4, dedim sinirli sinirli.
Hcre 409. Yeni gelen var, diye havlad
astsubay.
Subay niformal bir adam hzla dik basamaklar
kyordu. Onu hayretle tandm: Btn Paris'in en
nefret ettii adamlardan, sava divan
yarglarndan biriydi! Barcelona, sonunda uyand,
ban hcrenin kapsndan kard, o da yeni
tutukluyu tand. Bir hayranlk sl ald,
baparma kemerinin omuz kaynda olarak
merdivenin banda dikildi ve adamn yukar
varmasn bekledi. Eri bir glmsemeyle komut
verdi:
Tekrar ininiz!
Astsubay srtt. Bu dnya kadar eski bir cezaevi
numarasydi:
Tutuklu yukar varr varmaz, ona tekrar inmesi
emredilir, sonra tekrar kmas ve bu gittike daha
abuk olarak bitmeden srer. Btn
A AA A
parisi yakn 193/13
postalarda, astsubaylar kaynama halindeydiler,
haber hzla yaylmt.
Genel heyecandan yararlanan Kk Karde
hemen Hauptfeldwebel'in brosunun kaps-ni
zorlam ve Porta saat 19'da yaplan ek sor-
gulama sonucu olarak gen Yahudinin k iz-
nini imza etmiti. Hrszlk ustalar, bu ikisinin-
kinden daha iyisini yapamazlard ve sahtekr-
lkta Porta'mn yetenei deha derecesine yakla-
yordu. Hauptfeldwebel k emrini kendisinin
imzalam olduuna inanrd. Porta rahat koltu-
a kuruldu ve ayaklarn cill masa zerine
yayd.
Hauptfeldwebel olmay dneceim- Byle
bir masa banda olmak yine de iyi.
Barcelona, pek kaygl halde, ufku gzden
geiriyordu ve geni kanapenin zerine uzanan
Kk Karde'i grnce fkeden kzaryordu.
Sende gerekten bir inekten daha fazla tasa
yok!
Grevimi yaparken yoktur, Feldwebel! Bana
u zmbrty ama emri verdin, ben de atm
onu. taat budur.
Barcelona'nn om azl tutup kehanette
bulundu!
Birgn itaat edecein ey daraac olacaktr.
k pusulasn zenle katlayarak:
Byle bellara girmek akl ii deil, diye
ekledi.
ok gzel alkanlklarna uyarak, Porta ile
Kk Karde btn parmak izlerini titizce sil-
diler ve Barcelona'nn haberi olmakszn, Kk
194
Karde bir avu iri yaprak sigarasn cebe indirdi.
Anlayl bir tavrla, Porta'ya glmsedi, kapy
kapad ve kilidin iine ufak bir kibrit paras
kaydrd.
Barcelona pek arm bir halde sordu:
Ne yapyorsun?
Bu da Feldwebel geiniyor! ren unu, hrbo,
kilidi nce gzden geirmeden, hayatmda bir kez
bir kap atm. Bu bana dokuz ay kodese mal oldu.
O ahmak ieri bir kibrit paras sokmutu.
Dikkatli olup olmadm imdi syle bana!
Hauptfeldwebel! aldattm. O Hamburg -Al-tona'l
Obergefreiter Wolfgang Creutzfeldt henz
tanmyor. Eer yarn inine girerken bir kibrit
paras bulmasayd, i kt olurdu, fakat imdi
koca kn koltua yerletirip rahata ekerleme
yapabilir.
Barcelona hayranlkla bard:
Yaman adamsn be!
O srada, Porta ile ben gen Yahudinin hcresine
giriyor, ona bir palto veriyorduk. Delikanl
korkuyla doruldu-
Sakin ol, sakin ol, dedi Porta. Mlknden
ayrlyorsun.
Srtma bir kurun skacaksnz.
Kes sesini, aptal! Demek sana yardma
geldiimizi anlamyorsun. Eer sizde, szm ona
Direniilerde, zerre kadar kafa yoksa, bu Adolf un
dostlarna yarar salar. imdi durumu akmaya
al: Kap ak; biz kar kmaz, koridora
dalyorsun, hcrelere gider gibi yapyorsun, fakat
yumuak olduu kadar da hzl olarak merdiveni
iniyorsun. Eer biri gelirse hcrelere geri
188
dnyorsun ve hi mi hibir ey anlamyorsun
Tamam m? Zemin katma varnca soldaki kk
kapdan kyorsun. Darda, br hcrelere
saklanyorsun ve duvara doru kayorsun. Tam
iki dakikan var. Eer o arada bar imzalanma-
msa, projektr tekrar yanar ve nbetilerin tur
atma srasdr imdi; onlara karyorsun ve geri
kalan iin ii dzene koyan kiilere! Fakat sana
nceden bildireyim: Yakalanrsan, tepelenirsin.
Senin iin postu deldirmeye de niyetimiz yok.
Hayli sinirli olarak, tekrar nbet odasna vardk ve
delikanl koridordan svt; merdivenin yaknnda
bir an durdu, dinledi, sonra grl tszce indi ve
ilk ar parmakl kaygl bir gz atla yavaa
at. Parmaklk hafife gcrdaynca Barcelona
sapsar oldu.
Tanrm! Subay imdi gelirse!
- O halde bir dua et, diye gld Porta kzl
salarn kayarak.
Nbet yerinde, Moruk yolun serbest olduunu
belirtmek iin bir jest yapt; ocuk kt. arabuk,
kaplar srgledik; bu bizi temize karyordu ve
birden, btn projektrler snd- Bu Gregor
Martin'in iiydi, o hibir eyden haberi olmayan
astsubayla birlikte rastlantym gibi sigortalar
yoklamak gelmiti aklna. Elbette, bundan daha
beceriksizce i yaplamazd. Sigortalar yere atan
Gregor'un byk sevinci karsnda astsubay
svp sayyordu. Herif fkeden el kol sallayp
duruyordu.
O halde tek bana iin iinden k, ahmak! diye
baran Gregor nbet yerine geri dnd.
189
Ik tekrar geldi, fakat oradan yz metre tede
alt metrelik duvara yapan silueti kimse
grmemiti- ocuk hl anlamyordu. Bu akla
hayale gelmez bireydi! Yarn kuruna dizilmeyi
beklerken kendini zgrlk yolunda bulmak... ok
gzel bir d.
Ar admlar, silhlarn akrtlar... i k
huzmesi parmak gibi dnyor, duruyor, duvar
boyunca ykselerek pek tede bulunan bir pen-
cereler dizisini aydnlatyor. Makineli tfeklerin
arkasnda keskin gzler pusuda bekliyorlar- Birisi
avlunun duvarlar iinde hafife slk alyor: Bu
ocuun iyi bdii bir Fransz arks. Ve
karanln iinde elik miferler, o nefret edilen
Alman miferleri ldyorlar. Bu miferlerin
altnda, bir aziz yz bile tehdit edici hale gelir.
ift nbeti geiyor- ocuk adamlarn ara smdan
kayyor. Nbetiler ar ar duvar bo yunca devam
ediyorlar ve kl parmak Lejyo her ile
Fahnenjunker Gunther Soest'in ynettii devriye
birliini yalyor-
Gunther sinirden kfrediyor; ikinci kez bu
angaryay yapyor ve daha birincisinde, bir daha
balamayacana yemin etmiti. Hizmetin karl
asla grlmez- Sekiz yl sresince, Gunther Soest
zrhl araba srcl yapmt-, otuz yedi
arabann gzlerinin nnde yandn grmt ve
kendisi de, en az dokuz kez, az daha aracnn
iinde kebap olacakt. Fakat onuncu kezde, yazg
onu elden karmamti: Alev alm olan ya
yzn bir mumya maskesine dntrmt. Bir
su yatanda geen yedi ay--- Onu lmn elinden
ekip alyorlard, fakat lm yz izgilerinin
zerine silinmez biimde kazlmt.
197
Parmenden, yrtc hayvan penesi gibi eller,
dehete kaplp ondan kam olan bir nianl, ama
ite bu akam yaamn yine tehlikeye atyordu.
Hem de bir Yahudi iin! Komnist, stelik, belki
birgn bu l maskesi yznden dolay ona
glecektir de. Bu yz, askere adam alrken
gsterilmez, kahramanlar bu hale gelmez.
Savatan sonra, yaamak iin ne yapacak Gunt-
her? Belki bir sirke girecek? Eskiden, yakklyd
ye btn kzlar ona aslyorlard, fakat son izni
srasnda annesi bir sinir depresyonu geirmiti ve
iki kz kardei tiksinmelerini gizle-memiti.
Gunther evinde ancak iki gn kalmt, sonra
izninin kalann ordunun nekahat evinde, Tols'da
geirmiti. Orada, hi deilse, ou ona
benziyordu, yazgs ayn olan ok arkada vard.
Onlarn ehre kmalarn yasaklyorlard, bu iyi
bir propaganda deildi, fakat ehre niin km
olacaklard. Onlar sadece bir grmekle, herkes
kayordu. Byle bir az hangi kz perdi? Mavi
etlerle evrili bir delii? Gunther yzleri yeniden
biimlendirdiklerini biliyordu, fakat bu pahal bir
iti. Eer Almanya sava kazanrsa, belki ordu
ona bir yz hediye ederdi ve ite bunun iin
dvyordu, ama sava kaybederse...
Devriye kolu duvarn dnd yerde durdu.
Duvarn br yanndan bir ip dt.
Projektr geer gemez duvar atla, dedi Kk
Lejyoner- Otuz saniyen var; ite bir kimlik kart,
fakat bunu kullanmaman ok daha iyi olur.
Duvara doru skarak ocuu n acmasz
gznden sakladlar.
191
Paris'i drt nala ge; iki saat sonra gn doacak.
Montmartre'da Sacr-Coeur kilisesine git, nc
gnah karma yerine ve mezarlktan iek
aldn syle. Peder hangi iek diye soracaktr,
Unutma beni karln ver. O yapaca eyi bilir.
Bir rahip! diye mrldand gen komnist. -
Gestapo'yu yelersen o baka! diye srtt
Kk Lejyoner. Eer byle adamlar size yardm
etmezse, siz Yahudiler yakay kurtaramazsnz!
Ondan sonra olacaklar greceksin- Haydi, ka!
Saol, arkada, diye mrldand delikanl. Ik
parma geiyor...
Gunther ocua omuz verirken Lejyoner:
Trman! diye fsldad, fakat ocuk bir sincap
gibi evikti.
Aada, Gunther ile Lejyoner makineli ta-
bancalarn dorulturlarken, Lejyoner emniyeti
iterek fsldad:
Baaramazsa, tepeliyoruz.
Ik parma geri geliyor... Lejyoner makinelisini
omzuna dayyor: En ufak geveklikte, duvarn
tepesinde bzlm gvdeye iki kurun
gnderecek. Gunther pek sinirli halde homurda-
nyor:
yle olacak bu! Ate et!
Fakat duvarn yukarsn n yakalad anda,
kimse yoktu artk. Lejyoner makinelisini indiriyor,
emniyeti yerine sryor, ve silh ilgisizce omzuna
atyor. Moruk memnun kalacakt. Bu aptalca fikir
onundu. Gunther bir an hareketsiz kald ve hayal
krklna uram bir tavrla silahn eliyle yle
bir tartt-
199
Yine de, dedi, yapmaya demezdi bu.
Baka frsatlar da kacak, diye .belirtti
Lejyoner, teselli verircesine.
Devriye yoluna devam etti. Yarm saat sonra nbet
deitiriliyordu. Btn cezaevinde koro halinde
akland:
Belirtilecek birey yok.
193
f! i
103. avc komandosunun efi albay Relling, uurlu
bir ele sahipti. Byk baarlarndan biri Direni'
in efi albay Touny ile Fransa'daki ngiliz gizli Ser-
vis subay Yeo-Thomas' tutuklamak oldu. Bu iki
adamn yakalanmas btn Fransa'da zincirleme
tutuklamalarn balamasna yol at.
Albay Touny'den sonra, Direni'in komutasn ge-
neral Jussieu ald. Bu da Alman albay ile Fransz
generalinin kyclklar, vicdanszlklar ve iddet ey-
lemleri bakmndan yarmasna neden oldu. lke-
nin zerine br terr dalgas yklendi: Baklanan,
aslan boulan milisler, yaklan Alman ynetim
merkezleri, yok edilen ikmal kollar, ldrlen
nbetiler, havaya uan yollar. Fransz
subaylarnca ynetilen, iyi disiplinli askeri
mfrezeler Bourg-en-Bresse'te, gpegndz,
Gestapo lokaline saldrdlar ve memurlar
enselerine bir kurun skarak temizlediler.
Buna caniler de katlyordu: Franszlar kadar
Almanlarca da kouturulan haydutlarn ileri
olan alaka soygunlar ve cinayetler. Daha sonra,
Alman, kzl spanyol asker kaaklarnn, V. talyan
ordusundan kaanlarn sz konusu olduu
akland. Bu gangsterler yakalandklar zaman
yarglanmakszm idam ediliyorlar ve cesetleri
plklere atlyordu.
201
MONTMARTRE'DAK KIRMIZI CEKETTE
Malakoff ta sald, diye aklad Krmz
Ceket. Onu ele geirmek sorun deil, fakat bu-
raya dek getirmek! Sadece dnmek bile kor-
kutuyor insan, fakat yine de olabilir.
Her ey olabilir, diye belirtti Porta keskin bir
tonla
Barcelona semte bir yol emriyle, bir kamyonla
tama fikri ortaya att, fakat bu fikir horgr-
meyle reddedildi.
Benim grmce, dedi Porta, iin tek bir
yolu var: Bir sava birlii gibi Malakoff'tan
Mont-martre'a yaya getirmek.
Kaksn! diye bard Heide. Eer beki
kpekleri stmze saldrrsa- Elini boaznn
zerinden geirdi. zel paragraf 114. ok aptal-
ca bu!
Moruk piposuyla kulann arkasn kad-.
Julius hakl, budalalk olur bu. Krmz
Ceket mterileri karlamak iin
kalkt; byk bir beyaz nlk bacaklarn sar-
yordu; gerek bir ot yn halindeki salar
vahi sakalyla birleiyordu. Kvrk boyunlu
kazann stne koyu krmz uzun kollu bir
rme ceket geirmiti ve yusyuvarlak, yadan
prldayan babacan bir yzle Paris kprlerinin
altnda arksn mrldanyordu. Gzel bir
kzn enesini tutuyor, gz kapaklarn
bzyordu, ba
202
ka birini tutarak bir vals dn yapyordu, onu
braknca, gen kz Kk Karde'in dizleri ze-
rine iniyordu.
Kk meyhane, dar sralan ve ypranm eski
masalanyla isyanclarn, karaborsaclarn ve
muhbirlerin pis kokusunu tayordu, fakat
Porta burada kendi ortamn bulmutu.
gdyle (byk ehirlilerin igdsyle)
Parisli bir meslekta bulmutu.
Krmz Ceket mutfaktan gelen yanm ya
kokularn tayarak yanmza dnd. ki servis-
i kadn dolu tabaklar masalar boyunca
kaydryordu; arap ve bira sel gibi akyordu.
Krmz Ceket in konukseverlii nlyd.
Boyere lf ediyoruz, dedi Kk Karde
sklm halde; onu tutup tepeleriz ve bindirip
getiririz, hepsi bu.
Silhlar var m, diye sordu Porta.
Silhlar olmasayd, tam enayi olurlard, diye
karlk verdi meyhaneci.
Kk Karde hemen hemen yksek sesle
tekrar sze balad:
O halde herey basit; kendini gsteren
herkesi tepeliyoruz.
Heidi elini Kk Karde'in azna koyarak:
Sussana, diye homurdand. Amma da hrt be!
Ka olayndan beri yeterince dert ald ba-
mza bunun gibi. Daha da bitmedi! in iinde
olmamaktan pek memnunum. Tutukluya
yardm etmeye gelmi olan gece kularnn
kimler olduunu renmek iin, Gestapo ehri
elekten geiriyor. Biraz kurnaz biri ne gemi
olduunu pek iyi meydana karabilir.
Hauptfeldwebel'in kendine gveni yok!
195
dedi Porta neeyle. yle olmasayd Lwe'yle o
bizi sorguya ektiklerinde dncelerini aa
vurmazd. Astsubay farknda olmakszn bize
yardm etti. O Yahudi piini leden sonra ta-
ma arabasnda grm olduuna yemin etti! Bu
olanakszd, nk o anda, o ierde benimle
barbut oynamaktayd. Bundan u sonu
kyordu ki, tutuklu bizdeyken deil, fakat
tama srasnda, ya da Gestapo'nun ininde
kaybolmutu. una dikkat etmeli ki olayla
ilgilenenler beki kpek leridirler ve bunlar S.D.
(Gvenlik Servislinden nefret ederler.
Heide kaygsn saklamakszn homurdand:
stediinizi anlatn, bu benim hi houma
gitmiyor. Birisi idamndan on drt saat nce
kayor, olay kapanmken, o halde sorgu iin
geri dnmek niin gerekti? Besbelli i ktye
gidiyor.
Porta Krmz Ceket e hitap ederek kahkaha
ile gld:
Ne yaptn onu?
Meyhaneci omzunun stnden bir baparmak
iaretiyle:
Mutfakta, dedi.
Burada! diye grledi Heide. Eh yleyse, i
tamam! Biz de buradayken onu bulurlarsa, l-
drrm. Onu konuturup konuturamayacak-
larm dnyorsun! Belki daraac size birey
ifade eder, ama bana deil; kk bir Yahudi
iin de mesleimi tehlikeye atamam!
Kes be! diye bard Kk Karde koca
yumruunu oynatarak.
Jean! diye ard Krmz Ceket mutfan
kapsndan. Delikanl kapnn erevesi iinde
grnd. Otur uraya!
196
Dar srann zerinde sktk-. Gzlk, bir a
yama klah, diken diken bir byk bizim eski
tutukluyu gln klyordu. Fazla ksa
pantalonu ile daha ok belli olan bir ky
masumluu havas vard. Heide homurdanarak
kendini geri att: Bu kt gidecek diyorum size!
Porta duvar saatine bakarak soruyordu:
brleri hangi cehenneme gittiler? Ve niin
karya gittiler?
Sakin ol, dedi Barcelona. Lejyoner Paris'i
bilir, Gunther de onun yannda. Onun yz ile
bir Auswes (izin kd) saylr. Kimse Gunth-
her'e atmaya cesaret edemez.
Krmz Ceket kalkt, zira mteriler onun
arklarn istiyordu. Porta duvardan bir keman
indirdi ve bir masa zerine srad; algy ok-
uyordu, konuuyordu. Sessizlik genelleti, her-
kes glmsemeyi seven aznda yalnz bir di
bulunan bu kzl sal askere bakyordu.
A Paris quand le jour se lve A Paris dans
chaque Faubourg A vingt ans on fait des rves,
Tout est couleur d'amour (*).
Krmz Ceket ark sylyordu. Onu bir vals,
sonra bir tango izledi. Eski kemandan bin ses,
iki taze Pernod arasnda biraz sevin dou-
yordu. Sava unutuluyordu, kin de yle,
Porta'y dinleyenler iin herey unutuluyordu.
Janette'e, yemei elinde durmu olan, her
zaman baran
(*) Paris'te gn doarken
Paris'te her d mahallede Yirmi yanda dler
grr insan Herey ak rengindedir.
205
iri kym zenci a kadna dek. Onun birok Di-
reni a ile ilikide bulunduunu ve daha nce
onu temizlemeye altklarn, fakat Kara Sosissin
her zaman yakay syrm olduunu biliyorduk.
Porta ark sylyor, keman alyor ve inliyor; bir
kz ona akordeonla, o yoksulun pi-yanosuyla, elik
ediyor, anlayorlar da, kt giysili Montmartrel
kzla bu soluk niformal adsz asker anlayorlar.
Domuz! diye homurdanyor Kara Sosis, buraya
ne yapmaya geldi? imdi bu Almanlar sempatik
bulmaya balarlarsa!.
Fakat bir tekme vuruuyla kap alyor.
Feldgendarmerie plakalar ldyor, deriler pa-
rldyor; keli, acmasz yzler, bir buz souk-
luunda gzler, elik miferlerin prltlanyla ya-
ran makineli tabancalar grlyor.
Gz ap kapayncaya dek, btn hava deiiyor.
Kara Sosis yumuak bir ya gibi mutfanda
kayboluyor ve Jean'm tell yardmyla kap
kaaklarn elden geiriyor.
Devriye kolunun efi, kaslarla kamufle edilmi
lmn ta kendisi olan bir Stabsfeldwebel bize sert
bir ekilde gzlerini dikti, ince dudaklarn skt ve
iaret parman Porta'ya uzatt.
zin kd? Esas duru, Obergefreiter, belki
Alman ordusunun rtbelerini bilmiyorsun?
Porta'y bir ba boyu geiyordu ve ondan kat
daha imand. Kzl salnn gsterdii gece izni
kdn tekrar tekrar evirdii grld. Kimin-
lesin, Obergefreiter? /
Porta, kemizde kaskat ve dikkat kesilmi olan
bizi gsterdi. Birey sylemeksizin ktlarmz
uzattk. Porta'nn ve Kk Karde'in uy
199
207
gunsuz apkalar toz olmulard. Tek bir yakksz
harekette, iimiz bitikti. Bunlar nn ok iyi
bildiimiz kpeklerdi: Stabsfeldwebel Ma-lowski ile
809. avc komandosu. Drt yldan beri Paris'in
meyhanelerini, genelevlerini, barlarn aratrrlard
ve eflerinin boynunda asl olan. K.V.K, valye
hann tanklk ettii gibi tek bir gece avsz geri
dnmemilerdi. Sivilleri kontrol eden Fransz
jandarmasdr, tuvalette olan bir kz bile ktlarn
gstermek iin kapy amak zorundadr. Bu
grn jandarmay tamamen kaytsz brakt:
Lejyon'da on yl hereyi kat-latrmt.
Mutfak. trdayan sobaya kt bir bak frlatarak
Kara Sosisin stn aryorlar, sonra birinci kata
kyorlar. Jean onlar hi mi hi ilgilendirmiyor.
Karyolalarn altlarna bakyorlar, iri sert parmaklar
araflar, puflar yokluyor, makinelilerin
namlular giysi dolaplarn aratryor. Avludaki
yiyecek dolab bile unutulmuyor. Bir saat sonra
devriye duruyor, avsz m geri dnecek. Olanaksz
bu. Stabsfeldwebel bireyin kokusunu ald.
Krmz Ceket buzlu bir pernod ile dolu bir
bardak uzatyor, adam hor grmeyle onu geri iti-
yor. Adamlar sessizce bekliyorlar. Cebinden fo-
toraflarla, donanm ktlar ekiyor ve birden
bire kede ien baz genlere dikkatle bakyor. ki
uzun admda, eskimi gri ceketli bir delikanlnn
yanma varyor.
Deutsche Feldpolizei. Ausweis bitte. (Alman
jandarmas. Gei kdnz, ltfen.)
adam gen adamn uzatt kd inceliyor.
Sahte! diye belirtiyor Stabsfeldwebel. ki aydr
seni aryordum. Bu akam kaaklara nasl ilem
yapldn reneceksin. Sana kim yardm etti?
Ben, diyor ayaa kalkan iyi giyinmi bir gen
kz.
ldrm olmal! diye fsldyor Kk Karde.
Malowski bize doru dnyor ve Barcelona Kk
Karde'e bir tekme atarken bakyla bize yldrm
yadryor. Bu anda en ufak olay berbat sonular
dourabilir ve Stabsfeldwebel'in arad tam da
budur. Kaaa ve gen kza kelepeler geirilirken,
tm arama yeniden balyor ki bu, Krmz Ceket
i daha ok rahatsz ediyor. Stabsfeldwebel'in
igds ona bulunacak daha baka ey
olduunu sylyor; hem o cephe askerlerinden
nefret eder. Disiplinsiz domuzlar, namlulu et.
Geen hafta demir ha nian tayan bir
Oberleutnant' tutuklatmad m? Bel kay
zerinde piyano alarak bize doru bir adm
ilerliyor.
Fakat salona biri girdi. Yz yok. Burnunun
bulunmu olduu yerde kara bir kuma paras
var, gzleri kasz, eti kavrulmu. Boynunun,
evresinde valye hac ve boynunun kendisi bile
deri bir kolye ile tutturulmu. Az olmu olan ey,
konumak iin alyor.
Selmlamyor musunuz, Stabsfeldswebel?
Malowski topuklarn aklatyor ve elini ar
ar alnna gtryor.
Fahnenjunker'im: Feldgendarmerie, devriye kolu
809. XVIII. ynetim blgesinde emir zerine
devriye grevi. Kendisine yardm etmi
208
parisi yakn
209/14
olan bir kadnla bir asker kaa bulundu. Devriye
Feldgendarmerie Stabsfeldwebeln Malowski' nin
komutas altnda.
Teekkr Stabsfeldwebel. Bitirdiniz san-
Yaayan l iki parma balnda olarak
selmlyor. Bacaklar dizlerinden aa takma,
fakat bu glkle grlyor; yrmeyi yeniden
renmek iin haftalarca insanst bir enerji
gerekti; sol kolu drt elik kancadan olumu.
Gunther lmeye alyor, herkes bunu biliyor.
Ona Wafen S.S.'te subay olmas nerildi, fakat o
hafif svari erlerini brakmak istemiyor; alay onun
yaamdr ve onun en iyi arkadalar bizleriz,
herkes onun nnde titriyor.
Dumanl meyhaneye sessizlik kyor. Kara
Sosis korkudan gri hal alyor. Bu dayanlmaz
grn ancak cehennemin bir eytan olabilir;
' rknn btn sama inanlar kann donduru-
yor. Gunther dudaksz azna bir sigara koyuyor,
fakat altn tabakay ssleyen kzl yldz Ma-
j, lowski'nin gznden kamyor. Gunther nesneyi
gsterile ona uzatyor! Yldzn dibindeki altn
zemin zerinde krmz mineden orak ve e-
Kki iyice grnyordu.

1
Zrdeli! diye fsldad Barcelona.
Sizi o denli ilgilendiren bu mu, Stabsfeldwebel?
Bir Stalingrad ans, anlarsnz ya. yz bin
Alman askeri orada ld, bu size hibir ey
| ifade etmiyor mu? Malowski apak tkrn
yuttu. S.S. Reichsfhrer bunu iyi bilir ve benden
satn almay yle isterdi ki. Hayaletin sol gz
birden ldar gibi grnd. Bitirdiyseniz, basn
gidin, o halde!
Beki kpeklerinin arabuk k- Gzlerini
Gunther'den ayramam olan Kara Sosis onun
kendisine doru yaklatn grd ve mutfana
dalp yok olarak anahtar bir kez dndrd:
Gestapo, Feldgendarmerie, btn bu kpekler,
onun ne olduunu biliyorlard, fakat yzsz bir
adam cinlerle ilikidir.
sa Mesih, Aziz Bakire, acynz bize!
Ne oluyor? diye sordu Jean kaygyla.
eytan'm ta kendisi burada, kr iblis. Burnu
yok--- Ne gzler... Yakc gzler. Polis tutuklularla
birlikte kat.
Onlarn zerine ate mi etti?
Hayr, onlara ateten gzlerle bakt!
yi oynadm, Gunther diyordu Lejyoner g-
lerekten, o kpek korkudan donuna ediyordu.
Gunther omuzlarn kaldrd ve akordeon tekrar bir
dans havasna balad.
Parmi la foule un amour se pose Sur une me de
vingt ans Por elle tout se metamorphose Tout est
coueur de printempsi*).
Yarm ay biimindeki plakalar ve ldrc
miferler unutuldu. blis aramzda ve bizi koruyor.
Gunther iiyor: Bununla yada pimi yzn
unutuyor ve Heide'den bir kz kapp gtryor,
mumya maskesini grmemek iin gzlerini
kapayan, fakat takma bacaklarna karn
(*) Kalabalk arasnda bir ak konuyor Yirmi
yandaki bir ruh zerine Onun iin herey biim
deitiriyor Herey ilk bahar rengindedir.
210
Gunther'in ok gzel dans ettiini bilmeyen sar
roplu bir kz. Krmz Ceket iki boaltyor, herkes
kardee geiniyor; Kk Karde uzun kamuflaj
pantolonunu yukar ekiyor, glyor ve kzlar
gdklyor. Samalayan Porta;
Yaasn Fransa! diye baryor. Gunther
sarho, kz kollarnda glyor.
Uzaktan silh sesleri. Yeni birey yok, sava bu.
Ve kap bir kez daha alyor, ama artk Feldgen-
darmerie deil: Jacqueline bu, Normandiya'da
iekli bahede rastlam olduum gen kadm,
bana kahve vermi olan kadn, Paris'te olduumuz
gnden beri her gn gizlice onu grmeye
gidiyordum; fakat ilk kez ona burada randevu
veriyorum, hemen de piman oluyorum. Porta onu
derhal tanyor. Hibir eyden kukulanmak-szm,
kendisini her zamankinden daha solgun klan yeil
muslin robu iinde bize doru geliyor.
Vay, Normandiyal pilici tekrar buldun mu? diye
kuru bir ekilde belirtiyor Porta. Temizle onu, bu
sevdal kzlar, tehlikelidir.
Sana ne?
Ktcl gzleri fkeden bzlm halde ya-
kamdan kavrayan Heide araya giriyor:
Eer kz konuursa, bu hepimizi ilgilendirir. Sen
Fransz pilicinle istediin yerde oynamaya git,
ama burada olmaz. Beni itiyor ve parmaklar
revolverinin kabzasn mncklyor. Porta hakl, o
tehlikelidir. Sana haber veriyorum, onu bir daha
grrsem, ikinizi de harcarm.
Ne oluyor? diye araya girdi Gunther. Heide ona
birey fsldad ve Gunther'in tm
yeil gzellii iindeki Jacqeline'i ayrntlarna dek
szdn grdm. Arkadalarm bana ku
204
kuyla bakyorlard; Lejyoner, kaygl bir halde, Fas
bayla dilerini temizliyordu.
Fakat ne var ki? dedi bana Jacqueline. Bugn
tuhafsn.
Yapm olduum hatay aklayarak ondan zr
diledim. Paris tehlikelidir. En ufak phede, insan
ldrlr ve heryerde casuslar kaynayorlar. Yeni
bir randevu saptyoruz, fakat onun artk burada
grnmemesi gerek. Jacqueline beni pek iyi
anlyor ve ksz caddede gizlice kayboluyor.
Yava yava meyhane boalyor, sonunda yalnzz
ite! Masann zerine byk bir ehir plan
yaylyor.
Elbette buras deil, diye belirtiyor Porta, o ar
da! Kpry nasl gemeli? Btn kprler
kpekler tarafndan gzetleniyor ve btn bir tur
yaparsak, buraya varmadan nce savan bitmi
olmas tehlikesi vardr.
Krmz Ceket dnceli dnceli: Ya onu
gpegndz tarsanz? diye sylendi. nsan
kalabalk iinde daha iyi gizlenmeyi baarr,
kimsenin de aklna gelmez bu. Alman-lar her gn
birey srklemekte.
Burada izinli durumda deiliz, diye karlk
verdi Barcelona. Eer btn grup bir k izni
isterse, kukulanrlar ve Hoffman yzde yz
namussuz biri, istiridye gibi kahpedir, ne yazk ki
henz yeterince deil. Gece iznini ben dzenlerim,
fakat hizmet saatinde kladan ayrlmak
olanakszdr. Bir patrtdan sz ediyorsunuz! Dn
btn bir S.S. istihkm taburu geldi, bugn de o
kpeklerin en korkun komandolarndan biri.
205
Porta kirli bir parma plann zerinde gezdirdi:
Bu akam onu almaya gideceiz. lerde olaca
fazla bilmek, Prusyallarn kusurudur ve hibir
eye yaramaz. Son savatan sekiz gn sonra,
gelecek olanla ilgilenildi, bunun ne verdiini
gryorsunuz! Dostumuzun ii tamam olunca,
onu bindiriyoruz, hem de canl canl! Gestapo' dan
iki gerek damga aldm, son derece gizli diye
basan krmz damgalar. Bu ok merakl her
kpein azna bir tka sokar.
Moruk kaygyla sordu:
Ya ate etmeye koyulurlarsa? Bir S.D. devriye
koluna rastlarsak? Size pein syleyeyim, atma
kar, bu herifler grltye pabu brakmazlar.
Bunun sonu ya biz, ya onlar olur ve ilerinden biri
kurtulursa, o zaman zrhl arabalar peimize
der.
Her zaman savasever olan Kk Karde:
Birka soba borusu gtrmekten baka yapacak
ey yok, diye belirtti.
Hah! Bu iyi ite! diye homurdand Moruk.
Kendini Paris'te soba borusuyla ate eder gryor
musun? Bizim komnist direniiler olduumuzu
sanrlar.
Yeter arkadalar, ne olacam o zaman
greceiz. Bu arada, ii yarn akam yapyoruz.
213
13
Birincisi pencerede grnd ve saknma ile bo-
lukta salland. Silh patlad. Adam tehlikeli bir s-
ray yapt ve aada asfaltn zerinde ezildi;
sonra sra ikincisine geldi: Gzlerini karanla dikti
ve bir kedi gibi oluk boyunca inmeye koyuldu. Bir
silh daha patlad. Gvde birincinin zariflii
olmakszn bir ta gibi dt. ncs, ba nde
olarak pencereden atlad ve kaldrann zerinde
yumuak bir grlt yapan d srasnda
bard iitildi.
Yangn iyi kk salyordu. Btn pencerelerden
alevler kyordu, yalnz yukarda, iki delikte henz
birey yoktu. Orada birok adam grnd. Hafif
makineliler takrdarken, ikisi ayn anda atlad. El-
bette Gestapo'nun ii olan bu insan krmnn
sonucunu beklemeksizin gizlenme yerlerimizi
terkettik: Bu yanan yer S.D.'nin on drt adamn
ldrm olan etecilerin bir barnayd. O zaman
iinde, Alman polisinin koca arabasnn ofr ve
bekisi oturma yerlerinin zerinde
boazlanmlard. Bu sahne Paris'te 1944 ylnn bir
Austos gecesi geiyordu.
206
PARS NDE GECE YOLCULUU
Hemen hemen mrekkep gibi bir geceydi ve biz
yolumuzu bulmakta pek glk ektik. Herkes
izlenecek yol zerinde amata ediyordu. Kzan
Porta, bizi ahbaplk edilmeyecek hrtlar yerine
koyarak nden gitti.
Malakoff buca lm gibiydi; tek canl varlklar
gibi grnen iki kzgn kedi, dikilmi kuyruklar ve
sessiz bir arballkla caddeyi kardan karya
geti, bisikletli iki Feldgendarme de bize kt kt
bakarak yanmzdan savutu, bu Kk Karde'in
homurdanmasna neden oldu.
Sakin ol! diye emretti Moruk.
Kk Karde j andarmalara ldrc bir bak
frlatt.
Bu iki namussuz geri dnerse, onlar tepelerim!
Porta'ya Berenger caddesiyle Kuzey Caddesinin
kesinde yetitik.
Nerede olduunu biliyor musun, evet mi, hayr
m? diye alayla sordu Gregor. Btn kaplar
ziyaret ettik, bunlar iki bezelye tanesi gibi birbirine
benziyorlar. Yine de o aptaln nereye tnediini
bildiini sanyorum.
Porta durdu ve evresine bir gz att.
Uzak deil. Bu caddeden geldik. Birini urada
kuruna dizdiler, meyhaneyi tanyorum. Duvarn
zerinde kurun izleri olup olmadna
215
bakmaya git! Tm bu karanlk biraz samalk
deilse, nedir! Sanki Amerikallar Paris'in nere-
de bulunduunu bilmiyorlar! Bu dank kasaba
burada olduu zamandan beri, saklamakta hayli
glk ekiliyordun
Caddenin br yanndan Gregor bard!
Bol bol kurun izleri var!
Porta dnmeye koyuldu; eski enfiye kutu-
sunu kard ve XVill'inci yzyln bir
aristokrat gibi ciddi ciddi bir tutam enfiye ald.
- Samalklar yeter, diye homurdand Moruk.
Ben kzmaya balyorum.
Porta atlak monoklonun iinden bakt:
Lordum, kimse sizi tutmuyor. Bildiim
kadaryla siz arl deilsiniz.
eytan alsn hepinizi! dedi fkelenen Moruk.
Porta alak bir kapnn altnda kayboldu.
Korkudan eriyorum, diye fsldad Barcelona.
Keke gelmemi olsaydm. Her zaman aptalca
bireye burnumu sokmasam olmaz m...
Kaldrmn zerinde yksek topuklarn sa-
krdad duyuldu. Porta bir parman dudak-
larnn zerine koydu, monokln sildi ve cad
deye doru kotu.
Hemen dnyorum. Bu yerin diilerine
sadece bir gz atacam.
Porta pek memnun halde geri dnerken Moruk
homurdand:
Ayran budalas!
Onu yarn Clichy alannda sinemann nnde
bulacam.
Yumruunu skt ve nkolunu gerginletirdi;
btn dnyaca bilinen bir hareket.
216
Kk Karde obur bir tavrla sordu:
Bir arkada yok mu? Yamandr Parisli
kadnlar!
Moruk ile Heide bir el arabasnn zerine
oturmulard.
Ee geliyor mu? diye i ektiler.
Evet, baylar, dedi Porta. Geni apl bir
harekttan nce yal peder Moltke'nin dedii
ey budur. O halde durum yle: Porta sava
grubunun ncs dmanla temastadr.
Gerimizi ve yanlarmz gvenlik iine aldk.
Ben... kendini gsterdi, ksa bir keif srasnda
hafif svariyi yendim, o halde ileri! Muhafz
birlii bozgun ha linde!
Cebinden bir elfeneri kard, burnunu bir
sundurmann camna bastrd ve bize birey
gsterdi.
Bu ok gzel ha? dedi glerekten.
Tanrm! diye iini ekti Gregor, bu, bylesine
byk olabilir mi? Bu yzyllar alm olmal.
yi, gidelim. Nereden giriliyor?
Kk Karde kocaman bir eki gsterdi.
Ben onun iini bitiririm. Tam iki gz
arasna. Eminim ki bunu unutmayacaktr.
Sakin ol, sakin ol, diye nledi Moruk. Uyank
bulunan kimseler olsa gerek.
Sundurmann kaps btn Maakoff'u uyan
dracak ekilde gcrdad. Bir kedi miyavlad.
Kulak verdik... Ama hayr, karanlktan ve sessiz
lkten baka birey yok. Herkes saknarak sun-
durmann iinde kayboldu, Kk Karde
ekici elinde, batayd. Birden, sanki bin
alminyum kova bir merdivenden karmakark
yuvarlanr-m gibi bir gkgrlts koptu.
lklar ve k
217
frler! Bir elf eneri yand... Kk Karde
batan aa iren bir karmla kapl olarak
kverdi.
Bu yem teknesini buraya sokmu olan o hrt
bir enselesem!..
Ve bir kovaya yle fkeli bir tekme att ki, kova
bir maher grltsyle havaya srad.
Lejyoner, revolver elinde caddeye kotu...
izme sesleri duyuldu.
Saks aksam ile bir ses uludu:
Wer da? Wer da? (*)
Bir Sakson! diye grledi Kk Karde.
Hogeldin! Bekle biraz!
Karabinalarla silhlanm iki asker, varlk-
larnn ans olarak yalnz bir elik mifer ile bir
kopmu kol brakarak yolun ortasna uuyor.
Yapkan bir eye bulanm olan Kk Karde
tehlikeli ha] e geliyor, Porta delice bir glmeye
tutulmu. Dev ekicini yerden alyor ve
sundurmann camndan ieri bir gz atyor.
imdi benimsin. Yok ama, una baknz!
Uyuyor! Belki savan bittiini sanyor.
Yar karanlkta ekicin parlay... Vahi bir
uluma! Herkes tabanlar yalyor. Ben yksek
sekinin arkasna yapyorum, fakat keskin -
lklar sryor. Barcelona ile Heide caddeye ka-
yorlar; Lejyoner kk bir duvarn stnden
atlayp, makinelisi elde mevzi alyor. Keskin
lklar Kk Karde'in kfrleriyle birbiri
arkasndan geliyor... Fakat hcum admlaryla
yaklaan ar izmeler var: Bunlar iki istihkm
eriyle bir astsubay.
Hrszlar! diye baryor astsubay. Eller
yukar!
(*) Kim var orada.
218
Olaylar hzlanyor. Astsubay tanr bir nerede
kayboluyor. armalar, ac lklar, kfrler...
stihkm erlerinden biri kamaya alyor.
mdat! mdat! Katiller!
Bir karabina uup ensesini buluyor. Er dyor.
Tfek havada patlyor. Porta az dolusu
kahkahayla glyor.
Sidikli srs! Sakin insanlar rahatsz etmek
ha! diye sylenen Kk Karde, l gibi
grnen dev bir dii domuzun zerine oturmu.
Hayvann kulann arkasn kayor.
Cesur kz, iyi dvtn.
En sevdii yemek zerinde ene almaya
balayan Porta:
Ufak ya paralaryla ne bol patates presi
diye, d gryor.
Fakat vakit dar. Bin glkle, o denli de yay-
garayla, hayvan caddeye srklemeyi baaryo-
ruz. Porta saldrgan bir tavrla bana t veri-
yor:
Hayvann ayan uygun bir biimde tut-sana!
Eski generalim bunu grm olmalyd, diyen
Gregor o denli glyor ki gznden yalar
geliyor. Acaba size anlatm mydm, o gn ben
ve general...
Evet, evet, biliyoruz onu, hem bu an iin
kollarmzn zerinde ok daha nemli eyler
var. Bu domuzu tamak sz konusu, ocuklar,
ar da hani!
Aramzdan dii domuzu kaldrmay ba-
aryoruz ve onu omuzlarmzn zerine ekiyo-
ruz. Tempolu admlar. Fakat bir ii, torbas
omzunda, karmza kyor ve bize aknlkla
ba
211
kyor. Porta ona bir revolverle bir paket sigara
hediye ediyor. Adam glmeye koyuluyor ve sklm
yumruunu gsteriyor.
Kzl cephe!
Nasl istersen Franzose! Ben Josephe Porta,
Adolf'un ordusunda Obergefreiter ve senin
Moskova'daki byk amcann kiisel dostu.
Tekrar yola koyuluyoruz, iler kt gider gibi
grnyor. Yazk, Vanves kapsnn yaknnda,
domuz yerinden kayyor, elimizden kurtuluyor ve
kasketinin zerinde hayretengiz genilikte sar
eritler tayan bir yzbann bindii bir Kbel
arabasnn tekerlekleri nne yuvarlanyor.
Yzba arabadan atlyor, domuza, byk bir
tekme indirerek;
Bu da nedir, bu? diye baryor. Durumu
kurtaran Gunther ouyor. Topuklarn aklatyor.
Yzbam,- caddeleri temizleme komando-
sundan astsubay Gunther Soest... Alman devriye
kollarnn gidi geliini engellemek iin Fran-
szlarca atlm bu lei kaldrmaktayz.
Bu komandodan sz edildiini yzba hi
duymamt, fakat yenilikler, yamur gibi yayor.
ki gn nce, bir Seine temizleyicileri ko-
mandosuna rastlamt, cadde temizleyicileri niin
olmasn?
Kaldrn unu! diye emretti. Acelem var.
Hzla emre uyuyoruz ve yolculuk devam ediyor.
Yryoruz, yryoruz. Yrye yrye en sonunda
byk bir alana varyoruz, Saint-Michei bulvar
buradan balyor, fakat biz de yorulmu
olduumuzu hissetmeye balyoruz, herkesin ze
220
rinden dere gibi ter akyor, tartyoruz ve Moruk
geri dnmek istediini aa vuruyor. te,
bisikletleri ellerinde, byk emenin yannda
bekleyen iki Fransz polisi. Onlardan biri yak-
layor; revolverin klf ak ve bir Alman askerini
sorguya ekme hakkna tamamen sahip. Lej-yoner
bir sigara yakyor ve salma salma yryor.
Tnaydn, bay memur.
Polis, Kk Lejyonerin gsn ssleyen Fransz
sava han hemen farkediyor. Hayvan gstererek
soruyor:
Nedir bu?
El konulan karaborsa mal.
Meslekta biraz geride kalm, fakat revolveri
elinde. Porta ile Heide uzaklayor ve ad ktye
km bir otelin iinde kayboluyorlar, orada,
uyuklayarak tezghn arkasnda Pernod ien gece
bekisi onlar glkle farkediyor. Bitiik odada bir
Zenci Kongo dilinde ark sylyor. Beki, bir
sarho jestiyle, Heide'yi itiyor.
ek araban, uursuz Boche! (*)
Porta kk lklar atarak glyor, fakat Heide
elinin yann outurur ve bir tekme vuruuyla
telefon aygtn ezerken beki tepetak-lak yere
dyor. Boche szc Heide'yi deli eder.
Caddede olaylar hzlanyor. Lejyon er ate istiyor.
Bir anda polis kendini yerde buluyor ve bisikleti
yol boyunca kayyor; meslekta tabancasn
ekerek kouyor. Kendine ne olduunu
renmeden kl bir parmakln evreledii bir
lam deliinin dibini boyluyor ve Porta, ne-
(*) Franszlarn Almanlar iin kulland km-
seme sz.
213
eyle, zgaray deliin zerine yerletiriyor. ki
bisikletin zerine atlyoruz, onlar birbirine
balyoruz, enlemesine iki karabina koyuyoruz,
ite dev gibi domuzu tamak iin tam bir
sedye. Bu ok daha iyi gidiyor. Mrettebat
izlemek iin komak zorunda bile deiliz!
Luxembourg'un nnde, iki muhafz askeri bizi
ilgisiz bir bakla szyor; burada olduklar
yldr, onlar artk hibir ey artmyor ve en
nemlisi patrt istemiyorlar!
Okullar caddesi. Tka basa Feldgendarme dolu
ve vitesi birde olan bir arazi arabas ar ar
yaklayor.
Ben svmak niyetindeyim diye mrldanyor
Moruk. kt gidiyor.
Glgenin iine gizleniyoruz ve araba caddenin
kesinde duruyor. Uzakta bir hafif makineli
takrdyor, dehetini Paris iine yayan gece sa-
va bu. Sulu olsun, olmasn, insanlar yatakla-
rnda tutuklanyorlar, Alman askerleri karanlk
sokaklarn diplerinde ldrlm bulunuyorlar,
on yamda bir ocuk, dikenli telle balanm
halde, ensesine sklan bir kurunla
tepeleniyor: Srtnda bir iaret var, orak ve
eki. Ertesi gn, ayn yerde iki Alman
muhafznn cesedi bulunuyor, birisinin gzleri
oyulmu. Bu Paris'in Kur-tuluu'nu belirleyen
terrn balangcdr.- Gestapo, basknlar,
gzyalar ve silh sesleri. eytan eleniyor,
iddet iddete karlk veriyor. Korkun bir
sava biimi ve her zaman altta kalan eziliyor.
Uursuz araba geti, fakat ok yol almamtk
ki baka biri grnd.
Birey aryorlar, dedi Porta. ansmz yok.
214
iki jandarmann boazn kesecektik ite,
brakmadnz ki, dedi Kk Karde, alarm ver-
mi olmallar.
Domuzu bir tonozun altna saklyoruz ve kp-
rnn yerini belirlemek iin dolambal bir yol
tutuyoruz. ki saat sonra gne doacak, bu d-
nce Heide'yi sevindirmiyor pek.
dlekler! diyor Porta, bir saat kadar daha
serbestiz, bol vaktimiz var.
Onu gpegndz tamay dnmyor-
sundur, her halde, deil mi? Bu zamanda insan-
lar bir yumurta iin bile ldrr. Bir domuzun
sz konusu olduu grlrse, zrhl arabalar k-
mza taklr.
Kpr serbest gibi grnyor, fakat avmza
doru dnerken, yal bir kadn kocaman gv-
denin nnde onu hayranlkla seyre dalm bu-
luyoruz.
sa Meryem! diye baryor bizi grnce.
Baym... Baym... Acynz bana! Kocam birinci
savata askerden kat. Bir Alman'm zerine as-
la ate etmedi. Biz gerek Franszlarz!
Porta tehdit edici bir ekilde kendini gste-
riyor, kinci bir iaret parma sallyor ve kadn
sapsar oluyor. Porta baryor, ne kadar barr-
sa karmak garip dilini kadnn anlayacan
sanarak baryor.
Biliyorsun, madam, ben ef! Domuz dostum.
Anlald? Yoksa sen l hemen! Ve maki-
nelisini ateleyecekmi gibi yaparak evresinde
dnp duruyor.
Lejyoner kaburgalarn tutuyor:
Franszcay nerede rendin?
Tek bama, diye kurumla karlk veri-
223
yor Porta. Cermen istilalar baka dilleri ren-
meye mecbur ediyor insan.
Bas! diye bitirdi Porta, ama sen l, eer sen
konuur.
Kadn tabanlar kaldrmaya hazrlanyordu ki
birden bire glgeden iki gen tip kt: zamann
belirtisi olarak, elleri ceplerinde iki kii. Por-ta'nm
baparma oktan revolverinin emniyeti
zerindeydi ve Kk Karde hi yanndan ayr-
mad bir elik teli kavryordu.
Tnaydn, baylar, dedi Lejyoner glerek-ten.
Nereye gidiyorsunuz?
Hava almaya. Yasak m bu?
Sokaa kma yasamda evet.
izme sesleri... Salam ve kabaral admlar. elik
tkrdyor... Issz caddelerde insan avclar.
Karanlk kapnn ime ylyoruz. Bizi burada
avmzla bulurlarsa, baka seim yok: Ya beki
kpekleri, ya, biz, Lejyoner silhnn dipiini
kolunun altnda skyor; ilk kendini gsterenin
karnna otuz iki kurununu ekinmeksizin gn-
derecektir.
Sekiz adam. Patlak miferler, uursuz plakalar,
kol altnda atee hazr makineliler. Bata bir
Oberfeldwebel, eer gece devriyesi en az iki ceset
getirmemise iyi uyuyamayanlardan biri. Porta
domuzun boynunu okarken devriye geiyor.
Byk avn peindeler, diyor rahata. Lejyoner
sivillere doru, dnd ve Alman
ordusunun P38 revolverlerini grp tand.
Patpatlarmz? dedi tehdit edercesine. Onlar bir
oyuncak maazasndan m satn aldnz?
Bulduk.
224
Kukusuz. Noel Babann getirmediinden emin
misiniz? u anda pek moda olmutur da.
Bok herif! Gestapo'yu uyandrmam istemezsin
herhalde? Devriye getiinde suratlarnz iyice
grdk.
Lejyoner eliyle berikinin srtna vurdu.
Ahbap, bu tonla konuursan, uzun zaman sa
kalmazsn.
lmikli ipini sallayan Kk Karde homurdand:
e karyorum. Tam da elimin ustalm
yitirmeye balyordum.
ldrverin bu hrbolar ve kaalm, diye
emretti.. Yetti be!
Azn amam olan ikinci sivil de yaklat.
Kzmayn arkadalar, hepimiz ayn tavann
balyz.
Almanca konuuyor, hem de Hamburg ive-siyle!
Yaptnz ey tehlikelidir, bu kellenize mal
olabilir; bizimkiler de omuzlarmzn zerinde daha
iyi durmuyorlar, zaten. Ben askerlikten katm,
adm Cari, onunki Fernand ve tamamiy-le rastlant
olarak bulutuk.
Asker kaa! Lejyoner ac ac gld.
Direni'ten bir tiple bir asker kaa! diyen
Heide, makinelisi onlara evrili olarak ilerliyor
Pislik! Drt arkadamz geen gn bir P38 ile
tepelendi. Kaaklardan nefret ederim. Pis alaklar!
Sizinkilere biz ate etmedik, yemin ederim size.
Benim burada grtm bir kz var, Heil
Hitler! diye barmaktan da gna gelmiti bana!
parisi yakn
225/15
Lejyoner omuzlarn kaldrd;
Sizi tymeye brakrsak, beki kpeklerini
armayacanza ne garanti verirsiniz?
Cann glmek istiyor, dedi adam. Bir domuz iin
postumu tehlikeye atar mym ben? Bana vzgelir,
fakat kocakarya dikkat edin; korkusu kalmaynca,
enesi alacaktr ve Paris'te casuslar kaynayor.
nsan hayat metelik etmiyor, onu ldrmeniz
gerekirdi.
Yal kadn duvarlar yalayarak kayordu.
Bekle birae! diye bard Lejyoner. Senin iin
sempati duymaya baladk.
O kapcdr, darda yapacak hibir ii yok.
Mahallenin en edepsiz dedikoducusudur. Uzun
zamandr onu tepelemeyi dnyoruz.
Askerlerin nnde diz ken yal kadn yine:
Mesih Meryem! diye inledi.
Sana haber veriyorum, diye tekrar sze balad
Lejyoner. Eer bir szck sylersen, yarn akam
lrsn. Buradaki adamlar bu ii stleniyorlar,
bunda iyice kararllar.
Kadn yrek paralayacak ekilde alyor. Anas
pek haklym: Paris drst kimselerin yeri
deilmi, kye geri dnecek.
Yeter! dedi Lejyoner, dilini de tut! Gzet-
leniyorsun.
Yal kadn dehete kaplm halde kapc yerine
girdi ve iki sivil yolun bir paras boyunca bizimle
yrd.
Asla dar kmayacaksnz, dedi Fransz,
zellikle polise ait bu bisikletlerle. Seine'i nasl
geeceksiniz? Gzetlenmeyen bir kpr yok.
226
te gerekten kk Notre-Dame kprs ve te
yanda gzeti silhl iki polis.
Ya imdi? diye mrldanyor Moruk. Arkamzda
bir Kbel arabasnn motoru ho-
rulduyor.
Bu lanet domuzu yok edin! diye mrldanyor
Gunther.
abuk bir hareketle, hayvan Saint-Julien-le-
Pauvre meydannn itinin stn ayor. Bir
haykrma! Domuz iki serserinin zerine dm,
adamlar bararak kk bir caddeden kayorlar.
Yaamlarnda ilk kez gkten den bele bir
yiyecekle uyandrlyorlar ve olay orospularn ve
baka serserilerin urad berbat bir evde
anlatmak iin kouyorlar.
Daraacma yarar suratl biri:
Gestapo'ya haber vermek gerekirdi, diyor.
Hakkn var, Maurice, diye destekliyor yal bir
orospu. Bosche'lar yaplan her hizmet iin para
derler, Franszlar gibi cimri deiller:
Herif yrtk prtk giysisinin zerine l bir Alman
denizcisinden alm olduu mavi bir palto
geiriyor, fakat bu ayrnt, aklndan km, bu da
onun yaamna mal olacak.
Nereye gidiyorsun? diye baryor patron.
Kimse bu patronun 1917 Alpler avc birliklerinden
kam biri olduunu bilmiyor. Yirmi yldr, sahte
ktlarla yayor ve kim olursa olsun bir polisin
burnunu grmeyi hi mi hi istemiyor. Bir yumruk
vuruuyla, Maurice'i srasnn zerine yyor,
fakat herif parmaklarnn arasndan kayyor ve
koarak berbat evden ayrlyor, Saint-Michel
metrosuna iki adm kala, bir
220
Kbel araba bekliyor. Kara arma levhalar ba-
slm, inci griliinde niforma tayan iki gen
adam arabadan atlyor.
Byle ge saatte nereye kouyorsun, ahbap?
Herif duruyor, kemerlere bakyor ve anla-makszm
korkun dvizi okuyor: Meine Ehre heisst Treue
(erefimin ad ballktr). Gzlerini kaldryor, bir
ocuk maviliinde baka gzler, kulak zerinde
balklar, kibirli bir kartaln altnda l kafalar
gryor. Kara eldivenli bir el uzanyor.
Ausweiss?
Ktlar yok. Hereyi unutturan Absent iin onlar
satmt. Becerikli parmaklar stn aryorlar. ki
metre boyundaki bir Unterscharfhrer de
arabadan atlyor. Gri niforma zerindeki apoletler
Ruslar hatra getiriyor. Yirmi yandaki bir
adamda lmn ta kendisi.
Unterscharfhrer Schramm, on drt yanda bir
komnist tarafndan pestili kncaya dek
dvldnden beri cesetler koleksiyonu yapyor.
ki kez, kurallara aykr bir tutuklama iin rtbesi
indirildi, ama vzgeliyor ona. Savan
kaybedildiini biliyor, yalnz bunu sylemeye cret
edenin vay geldi bana! Adam Obergruppenfhrer
Heydrich'in banazlarndan biriydi. Kendisinden
bekleneni yapmak iin komando-suyla birlikte
birka gn nce Polonya'dan gelmiti ve
niformasnn zerinde hl izleri grnen
Hauptscharfhrer eritlerini tekrar elde etmek
istiyor. Bunlarn tekrar kendine geri dneceklerini
biliyor, zira onun gibi genlere gereksinme vard.
228
221
Hugo Schramm zel olarak kt deildi; yalnz
Yahudi partizanlar tam bir ilgisizlikle haa geren
Romal lejyonerlere benziyordu. ki arkadan itti
ve eldivenli eh mavi paltoyu yoklad.
Bunu nereden buldun, karde?
Hotel Meurice'de bir dosttan. Schramm abuk
bir jestle byk paltonun
yakasn kopararak:
Vay! dedi; astar yrtt ve jtten bir fii meydana
kard: Marine-Zeugamt. Kiel. U-Boot -Komando
3. Ceset soyucusu. Grnz!
Bu absente boulmu zavall bir elevericinin lm
emriydi.
Gel, arkada.
SD'nin adamlarndan biri herifi kolundan kavryor.
Kt bir ldrcye seyrek rastlanr.
Unterscharfhrer tekrar arabaya biniyor, tembelce
bir sigara yakyor ve haber alma listelerinin iine
dalyor. Herifi oktan unuttu.
Karanlk bir kapnn akl iinde, bir SD
tutuklunun ban biraz ne doru eiyor. P38'in
namlusunu ensesinin ukuruna dayayarak avu-
tucu bir tonla:
Hibir ey hissetmeyeceksin, diyor.
Caddeye epevre bir bak. Tek bir patlama, gvde
amura yuvarlanyor ve scak kan lama akyor.
SD'nin adamlar cesedin zerine bir fi
ineliyorlar: muhbir; sonra insan av sryor.
Sekiz gn geince Schramm rtbesini tekrar
kazanmtr ve her gece, komandosuyla Paris
caddelerinde dolayor, fakat pek garip bir
adamdr. Kesinlikle dorucu, alkolden nefret edi-
yor, ete asla el srmyor, ve bir fahieyi grmeye
gittii zaman, bunu mteri olarak deil, fakat
Sicherheitsdienst (SD)nin bir memuru olarak
yapyor. Acmasz bir mekanik, fakat igds
kusursuz.
Bize gelince, durumu kurtaran Kk Karde
oldu. Bir merdivenin dibinde, mterisini
bekleyen o tabutu nereden bulup karmt?
Bu ok gzel! diye bard Heide. Domuz
tabutun iine sokuldu-, makinelilerin
ucu yere evrilmi, yzler zgn- Ar ar
kpry geiyoruz, tabut omuzlarmzn
zerinde ve Feldgendarme'ler sayglca, hazr ol
duruyorlar. Paris imdi uyanyor. Genel bir
sempati bize elik ediyor ve Porta hngr
hngr alamak iin bundan yararlanyor.
En sonunda Monmartre! Kara Sosis bizi
gzlyordu, fakat tabutun grn onu kor-
kudan deli ediyor. Birden Porta duruyor.
Syler misin? diye soruyor Moruk'a. Ne ad
veriliyordu... Sen iyi bilirsin... Kuzey tanrla-
rnn domuzuna?
Doru bu! diye destekliyor Moruk. Odin' in
domuzu vard. Neydi onun ad yahu?
Soru aptalca, ama btn grubu dolayor.
Odin'e, Fraya'ya ya da Thor'a m aitti? Ve
Kuzey mitolojisindeki domuzun ad neydi?
Tertre meydanna tayor. Mitolojik domuzun
ad neydi?'.'-; ;
' Bekleyin, diye glyor Lejyoner, polis
mdrlne telefon edeceim.
Karlk olarak uzun bir kfr alyor ve telefon
kapanyor, fakat memur meslektalarna doru
dnyor.
nl bir domuzun adn renmek iin
230
telefon eden bir namussuz. Sen biliyor musun
onu?
Elbette evet, diye yantlyor br.. Ad
Adolf!
Heide ayn soruyu Feldgendarmerie'ye sormak
iin acele ediyor. Baka bir kfr bir sr
tehditler izliyor, fakat atlm yapld. Soru cad-
deleri dolayor. Bize gelince, Clichy meydann-
da bir devriye kolu bizi durduruyor ve bir kez
iin, onlar ilgilendiren ktlarmz deil.
Arkada, diye fsldyor kpeklerden biri,
acaba Odin'in domuzunun adnn ne olduunu
bilir miydiniz?
Biz de onu renmeye alyoruz, diye
karlk veriyor Heide.
Prince-Eugene klasna vardmzda bize y-
neltilen ilk soru asl beklediimiz soru deil: Ni-
in yarm saat ge kaldk?
inizde bir bilen var m, salaklar yn,
Thor'un domuzunun adn?
Hayr. Kimse bilmiyor. Bizi en kt yapt-
ranlarla tehdit ederek dar atyorlar. Odin'in
domuzunun ad neydi?
224
14
Suresnes'de, Feldgendarmerie birgn revolver
tayan iki ocuu tutuklad. Daha genci on ,
by on be yandayd.
Binba Schneider sulularn genlii nedeniyle
sava divannn kesin emirlerine uyma cesaretini
gstermedi ve general Choltitz ile dorudan
doruya grmeye koyuldu.
Beni niin rahatsz ediyorsunuz? diye karlk
verdi general. Ynetmelikleri okuyacak kadar
bykler. Emirleri uygulayn binba.
ki ocuk Valerien tepesinde idam edildi.
224
GESTAPO PES EDYOR
Haber austos aynda bir orman yangn gibi
yayld: Gestapo klada imi. Drt adamn bindii
siyah bir Mercedes, sonra bir yeil salata sepeti,
daha sonra da iki astml D.K.W.
le yemei zamanyd. Kk Karde lokmasn
tkrd ve torba altn dii Hauptfeldwebel
Hoffmann'm gl aalar altna gmmek iin
kayboldu. Genel olarak ateli bir faaliyet var.
Kimsenin en ufak itahas yok artk. Mutfaklarda,
terazilerin doruluunu dzeltmeye alyorlar;
Fransz a yama doa iinde toz oluyor.
Komutan Hinka Bat Genel Kararghmda
kayboluyor; emir subay bir humma nbetine tu-
tuluyor ama kimse, be dakika nce burada olan
kurmay doktorunu ele geiremiyor. Bizi toplu-
yorlar. Tanr Molok insandan kurbanlar istiyor.
Gregor korkudan terliyor.
Ne bokluk! Fakat bizden ne istiyorlar? Moruk'un
canavarn aznda kaybolduunu
grnce ona yardm etmek iin arkasnda sk-
yoruz.
yle bir korkuyorum ki! Geriye, daima
bokluklar kar.
Byk yemekhane vzltl bir ar kovan haline
geliyor.
Hl ok renkli elenklerin ( gn nce kut
233
lanm olan Kraft durch Freude bayramnn
ans) asl olduu seki zerinde alt sivil var. Sivil
demek belki de fazladr: Yass apkalar ve yanlar
kabark koyu gri renk deri paltolar ak seik
gsteriyor ki bu, Gestapo'nun niformas-dr.
Ortada krmz yzl ve gbekli ufak bir adam var.
Parti'nin el ayas byklndeki amblemi,
paltosunun yakas zerinde parldyor. Herkes, bol
bol vakitleri olan seki zerindeki adamlarn sabrl
bak altnda dibe ylyor; fakat ortada,
ykseltilmi ve bo bir dizi sandalye grnyor:
lgi ekici oturumlar iin kurmay subaylar
genellikle buraya yerleirler. Porta neeli bir tavrla
ve yksek sesle konuarak, arkasnda btn 2.
takm olduu halde sakmmaszca o sandalyelere
yneliyor.
Krmz yzl adam daha da kzaryor. Byk
sessizlik iinde su yudumluyor ve herkes suyun
boazndan geiini iitiyor, sonra kendini
tantyor.
Kriminalobersecretr Schluckbier, Gesta-po.
Ksa mola. Yardm iin burada bulunuyorum.
Gestapo dostunuzdur ve ondan yalnz kt
vicdanllar korkar.
Yz korkutucu grnmeye ahyor, kara gzleri
sava kuvvetlerinden iki bln yld tka basa
dolu oday inceden inceye gzden geiriyor, sonra
tekrar saf Vestfalya kyls halini alyor.
yi vicdanl olanlar ne Gestapodan, ne de baka
bireyden korkmaz. Arkadalar, Gestapo Reich'in
belkemii olan bu kiileri selmlar. He
234
pimiz birlikte kalkalm ve ulusal marmz sy-
leyelim.
Adam srahiyle tempo tutuyor ve neelenmi
gibi grnyor, sonra tekrar sze balyor:
Bununla birlikte kt birey oldu. Yahudi
sabotajclar erefinizi kirletiyor, alm
sancaklarnz lekeliyor.
Anlalmaz tavrlarla birbirimize bakyoruz.
Sancaklarmz m? Kk kara gzleri im-
ekler saan polis cebinden kk bir kitap -
karyor.
Karaborsann ar su yasasna gre ce-
zalandrldn bilirsiniz. Kk kitab
zgrlk mealesi gibi kaldryor. Hem de en
ar ceza ile. Kendinden honut olan
kimselerin tavryla elini boaznn zerine
gtryor. Karaborsa yeni Avrupa'nn
yarasdr, nedeni Yahudi beinci koludur, fakat
onu yeneceiz! Karaborsa yapanlar yalnz o
iren domuz yavrulardr.
ren domuz yavrular- Varova 1939: Yeni
yoksullarn sunduu her trden mallarn ev-
resinde insanlarn birbirini ezdii bir karnca
yuvas. Yalnz sklm yollar, su dolu
ukurlar, brandalarla rtlm ykk dkk
evler, bir para ekmek iin dven ocuklar,
akla gelen her eit silhla donanm askerler
grnyor. lk S.S. subaylar koyu gri yakal,
tertemiz kravatl l kafas iaretli yksek
kasketleriyle inci grisi gzel bir niforma
iinde grnmlerdi. Sergilenmi mal elle
yklyorlard, kendilerine uygun gelmezse
amurun iine atveriyorlard: Bir yap
ykntsnn nnde durdular; km damn
altnda, salar bir aln iinde saklanm olan
bir gen kz iki benzin tenekesi zerine den
227
ge halinde bir tahta yerletirmiti ve bu tezghta
zarif kadm amarlar sergiliyordu. S.S.'ler-den
biri maldan anlayan bir kii olarak en iyisini
seiyor ve dudaklarnda honut bir glmseyi
beliriyor. Gen kz bir rakam sylyor.
Nasl? aknlktan subay bir kam kaldryor:
Yahudi, bu meydanda sana gz yumulduu iin
memnun olman gerekirdi, ama yine de para
istiyorsun ha?
Krbacn kaldryor ve gen kzn yzne vuruyor,
zavallnn yz kanamaya balyor. Fakat birden,
onu canl bir duvar eviriyor, gri cephe
niformalarndan bir duvar. Subay suskun erlerin
sert yzlerini szyor, bastonuyla pr i dayan
izmelerine vuruyor ve yznde apak kin okunan
bir Stabsfeldwebel'e hitap ediyor.
Birey mi istiyorsunuz, Stabsfeldwebel? Pazar
meydannn stnde tehdit edici bir
sessizlik szlyor.
Hibir ey, Hauptsturmfhrer.
Gerekten, ben de pek birey grmyordum...
S.S. subaylar srtyorlar, rahatsz edenleri geri itip
gezintilerini srdryorlar ve holarna giden eyin
bedelini kam vurularyla dyorlar. Varova
1939. imdi de Paris 1944.
Krmz suratl gzlerini bize dikiyor:
Gestapo, karaborsann kpekbalklarna kar
size yardm etmek iin buradadr. Srahiyi
boaltyor, geiriyor, deri paltosunun altndaki
revolver klfn yukar ekiyor. On uval kahve
kayboldu, diye baryor; bu kahve uluslararas
Yahudilerce karaborsada satld; Gestapo bu
236
nu biliyor. Gestapo'dan hibir ey gizlenemez.
Kahve nerede?
kinci takm zellikle hedef alndn biliyor.
Herkes bize bakyor. Moruk cep defterini para
para ediyor; Heide slak bir elle bir sigaray eziyor;
Gunther gzlerini tavana dikiyor, Barcelona
niformasnn bir dmesiyle oynuyor, Kk
Karde canl bir ekilde izmelerinden biriyle
ilgileniyor ve Gregor dilerini takrdatyor, Yalnz
Porta kstah bir tavrla glyor ve sessiz bir dello
yaparm gibi krmz suratlya bakyor.
Adam gzlerini evirerek:
Nasl isterseniz! diye baryor. kinci noktaya
geelim: gn nce battaniyeler dolu bir kamyon
2. bln avlusunda dururken alnmtr.
Battaniyeler nerede?. Bekliyorum.
Herkes bekliyor. Bir eyrek saat geiyor. lm
sessizlii.
Namussuzlar! diye uluyor polis. Fakat dikkat!
Burada cephenin disiplinsizlii iinde deilsiniz!
Gestapo sakaya gelmez! yi dnn ahmak yn!
ki bedbaht blkle Gestapo'nun en ufak bir ilgisi
olmadn sanyorsunuz belki de. Size ne
yapacamz greceksiniz!
Onun arkasnda dorulayc ba sallamalar.
Krmz suratl kpryor, tkrk sayor, ma-
sann zerine vuruyor, revolverini sallyor. Birden
Porta kalkyor.
Herr Kriminalrat. Bir hamlede, Porta onu yedi
rtbe yukar kartyor. Gestapo'nun bize yardm
etmek istediini mi sylediniz? Anlalmaz
homurdanmalar.
229
Kzl sal Berlinli glmseyiiyle tekrar sze
balyor:
Size alakgnlllkle belirtirim ki, sy-
leyeceim bir ikyetim var. Bize pek kt yemek
karlyor.
Btn kantin burada onu dinliyor. Porta iz-
mesinden hacimli bir belge karyor. En yaknda
olanlar bunun levazm ynetmelii olduunu
grebiliyorlar.
Drt aydan beri, eker taynmza el srmedik:
Adam bana iki gram ve eyrek. Porta kdn
dver gibi okuyor.
ae astsubay!
ki yumuak gri apka onu getirmeye gidiyor.
Erler eker taynlarn almamlar, doru mu
bu?
Evet, diyor tam bir ilgisizlikle. Alay Levazmdan
drt aydan beri eker almad.
Krmz suratlnn zaferi:
ekil! ikyet reddedilmitir. eker savata
vazgeilmez ey deildir ve kesin zaferle hibir ilgisi
yoktur.
Bay Kriminalrat, diye tekrar yavaa balyor
Porta, Obergefreiter yeni bir ikyet sunmak
istiyor.
Bu kez salon kmldamaya balyor,
Yeter! diye uluyor polis. Porta oturuyor. Hayr!
Sen deil, brleri. Ne var yine?
Bay Kriminalrat'a ekeri getiimi belirtirim,
fakat ekmek sava iin nemli midir?
Evet, diyor adam alnm silerek, ekmek
nemlidir.
O halde, diyor kk kitabnn sayfalar
230
n eviren Porta, bizden alyorlar. Dokuz ayda 5.
blkten yedi yz dokuz kilo ve on yedi gram elli
be sava ekmei alnd. Bu ondalkl bir terazi
zerinde drt kez kontrol edildi.
Ondalkl! diye sinirli sinirli mrldanyor kzl
suratl. Terazi terazidir.
Bizden ok ekmek almyor, diye devam etti
Porta. Savam bu beinci ylnda pek kt eyler
geiyor ve namuslu kimselerin gzlerini amas
gerekiyor.
Krmz suratl iae astsubayna doru kzgn bir
bak frlatt, astsubay da omuzlarn kaldrd.
Obergefreiter'in rakamlar dorudur. ki ftr
apkal, Stabszahlmeister Rabe ye
doru ksa ve hzl admlarla gidiyor. Baavu,
tere batm halde, genel ve dzenlenmi hrsz-
lklardan dolay zr diliyor. Uzun rakam listeleri
dktryor, ama krmz suratl rakamlardan
nefret ediyor.
ri damlalar halinde boncuk boncuk ter dken
baavu:
Bu hrszlklar kapatmak iin erler zaman
zaman ek olarak ekmek taynlar almaldrlar, diye
aklyor. Byle bir tayn gn nce datld.
Krmz suratl herkese bakarak :
Bu doru mu? diye havlyor.
Doru diye homurdanyor Hauptfeldwebel
Hoffmann, baavu da ona minnettarlkla gz
krpyor.
O akam sekreterler ek bir ekmek tayn ve ayn
ekilde baka eyler alacaklardr, fakat
239
Obergefreiter ile arkadalar hibir ey alama-
yacaklardr.
ikyet reddedildi, diye grlyor Krmz suratl.
Bay Kriminalrat, diye inatla devam ediyor Porta,
ekmei geelim.'
Baavua sevecen bir bak gnderiyor.
Belirteyim ki, iki yldan beri ben artk ayakkab
paras almyorum. Birok kez kendim ikyet ettim
ve sonuncusunda, beni tehditlerle geri gnderdiler.
Fhrer'in askerlerine bu ekilde davranmak
gerekir mi? Pabularn hep kendileri temin
edenlerin ayakkab paras alma hakk vardr.
Yoklama amacyla kendisininkilerden birini gs-
teriyor. Bunlar benimdir. Hibir ordunun mallar
arasndan kmamtr.
Kzl suratl gzlerini Porta'nn izmelerine dikti.
Syleini asla grmemiti. Elbette III. Re-ich'ta
yaplmamt. Hoffmann keyifle glmsyor. Bu
kez, Porta iin iinden kamayacak, ban yal
ipin dmne soktu. Ayakkab, paras! Ayakkab
parasndan sz edildiini hi iiten var m?
Bu paraya hakknz olduunu nerede grdnz?
Neeli bir ata benzeyen Porta aryor ve cebinden
baka bir ynetmelik karyor.
Naizane belirtirim: te: Ordunun 12.365 /IV
sayl hizmet ynetmelii paragrafa, sekizinci satr.
Ayakkablarn kendisi salayan her er, astsubay
ve subayn, dzen nedeniyle bakm masraflarn
alaya demesi kouluyla kendisine verilen her gn
iin on iki fenik alma hakk var
240
dr. Kzsal sevimli bir tarzda glmsyor. Bu
hizmet notu ordunun niformalar blmnn
deme amiri general tarafndan imzalanmtr.
Gestapomun adamlar kpryor. eytan alsn bu
Obergefreiteri. Tartlmaz bir kahve olay iin
geliniyor, ama bu bokluk iine giriliyor! Bunu nasl
nlemeli? Gzler meale halini alyor.
Ne zamandan beri kendi kendinize ayakkab
salyorsunuz, Obergefreiter?
Uzun zamandr, diye yantlyor neeli Porta. Pek
uzun zamandr. Bana imdiden on yedi
Reichsmark ve yirmi drt fenik borlular. Duvar
saatine bakt. Ve bir saat sonra bln bana
borcu on iki fenik artm olacak.
Kendisini glkle tutan Hoffmann:
ittiim en alacak ey budur, diye bard.
Bu bir sava divannn yetkisindedir; Byk
Paris'in komutan ne dnr diye soruyorum
kendi kendime.
Porta bayla onaylayp karlk verdi:
Hauptfeldwebel ile tamamen ayn fikirdeyim; ne
yazk ki bu i herhangi bir askeri mahkemenin
yetkisi iinde deildir. Bu Berlin'deki Reich
mahkemesinin yetkisi iine girer.
Porta! diye grledi Hoffmann. Obergefreiter
Porta! Ben hepimizin piman olaca birey
yapmadan nce kapa eneni! Sabrm tkendi.
Konuan ordudur, artk Gestapo deil!
Krmz suratl su iiyor. Ne anari! Bir kyamet. III.
Reich etin bir yazgya hazrlanrken, hi
dnlmeyecek eyler grlyor! Konuan ordu!
Hep bu tr zrvalar! Yeni bir bardak su iiyor.
parisi yakn
241/16
lesiye imesi gerek, diye fsldyor Kk
Karde.
Hoffmann soluk almak iin bir an duruyor ve
sarslmaz Porta tekrar balyor.
SDV'ye gre, Herr Hauptfeldwebel, bir ast
yaknmalarm aklarken stnn onu tehdit
etmesi kesinlikle yasaktr. Eer daha sonra,
aratrmalarn nda bir yalann sz konusu
olduu grlrse, ikyet eden sava mahkemesi
nne gnderilir. Ynetmelik, sayfa krkbir satr
, imza genelkurmaydan yarbay Reibert.
Genelkurmaya girmi olan bir yarbay da neden
szettiini bilir.
Polis de ayn fikirde. Genelkurmay! Derin sular
bunlar! Yelkenler suya! Adolf'un gzdeleri.
Genelkurmay... Hoffman surat yeile dnerek
kasketini mncklyor. Temen Lwe'nin yzn
geni bir glmseme aydnlatyor. Byle anlarda,
Porta'ya baylr. Krmz suratl dikkati eker bir
ekilde yumuuyor. Bu zrhl birlikler
Obergefreiter'i ynetmelii biliyor ve Adolf un
kendisi yle demedi mi: Bykler iin olduu
gibi kkler iin de hak. Sonu olarak bu Hoff
mann bir Siyonist ajan deil, u Porta'ysa
genelkurmayn nnde hi de titrer gibi grn-
myor.
Gestapo'nun adam sevimli bir suratla soruyor
Porta, alayn levazmna faturay gnderdiniz
mi?
Doal olarak, diye yrtka karlk veriyor Porta.
Yalan sylyor! Konuurken tm yalan
sylyor! diye uluyor Hoffmann. Bu domuz im
242
zasm atacak yetenekte deildir ve Devletten pa-
rasn szdrmak istedii bu izmeleri de, elbette
almtr! Fakat bu bitecek. yldr bu serseriyi
gzetliyordum. Kahveyi ve battaniye dolu kamyonu
alan odur. O kaarlanm bir dolandrc, bir akl
hastas, uygarln erefi zerinde bir lekedir!
Tutuklaymz onu. Kovunuz byk ordudan onu!
Temen Lwe byk bir kahkaha koyveri-yor,
buna birinci blk komutan yzba Gickel yank
gibi karlk veriyor. Genel bir glme. Porta
glmsyor ve kez topuklarn aklatyor.
Herr Kriminalrat, stmn ak almaz
sulamalarn reddetmek iin emrin izdeyim. Bol
bol tanklarm var, diye geni bir el hareketiyle bizi
gsteriyor.
Creutsfeldt! diye baran Hoffmann, ona seme
bir aptal gibi grnen Kk Karde'e doru
atlyor. Bana, stne yalan syleme: Bu lgnn
pek kurumland bu izmeleri almam olduunu
yeminle inkra cesaret edebilir misin? Onu l bir
Amerikaldan almtr ve cesetleri soymak ar bir
eydir.
Ba stne Herr Hauptfeldwebel. Ofoer-gefreiter
Wolfgang Ewald Creutzfeldt soyulan cesetler
zerine hibir ey bilmiyor. Porta, depoyu atee
verdikleri gn, 117. piyade alaynn ba-
avuundan drt ift izme satm ald.
Yalan! Sahte tanklk! diye inliyor Hoffmann.
Tam bir durgunlukla, Porta kapatlm, 177.
piyade alay Stabszahlmeister'i tarafndan imza-
lanm bir fatura gsteriyor.
235
Krmz suratl masa zerinde trampet alyor ve
bir bardak su daha iiyor.
Obergefreiter Porta, 5. blkteki hesabnzda on
yedi Reichsmark ve yirmi drt fenik var.
Be dakika sonra otuz alt fenik olacak, diye
dzeltiyor Porta. Cimri olduumdan deil, ama
hak haktr.
Krmz suratl, Hoffmann'a kt bir bak
frlatarak hepsini kabulleniyor.
Hauptfeldwebel, bunu olabildiince abuk bir
ekilde demeye baknz. Daha ileri gitmeden nce
bu sorunu temizlemek iyi olur.
fkeden kuduran Hoffmann paray Porta'ya doru
atarak homurdand.
Hemen alabiliriz!
Gestapo'nun adam kzl sal ile ilgilenmeye
balyordu. Bu Obergefreiter'de Krupp slubu
varm ve bu tr insanlarn nnde uluslararas
Siyonizm teslim olur.
leri srecein baka ikyetler yok mu,
Gbergefreiter?
Var, birka tane, fakat imdi biz topye-kn
savaa dnmken sayn Kriminalrat'm deerli
vaktini almayacam.
Topyekn sava grecek bu boklu, diye
mrldand Hoffmann. Beni henz tanmyor, fakat
disiplinin ne olduunu renecektir. Bu tr
Obergefreiter e, zafere inancm yitirdim, iimiz
bitik, fakat yine de grecek o!
Gestaponun adam imdi kahve iine dneceini
umarak ar ar suyunu iiyor. On uval kahve!
Bir servet! Porta'nn kahveyi alm olmasndan
kukulanmad bir an yok, fakat mthi
II
kurnaz bir delikanl; eer yarsn kendisine ver-
meyi kabul ederse olay unutulabilir. Be uvai
kahve beinci bir sava ylm ekilebilir hale getirir.
Ne yazk ki birinci soruma dnmek zorundaym.
Kahve, Porta. Kahveyi aldnz sylyorlar.
Porta hznl hznl ban sallad:
Bu anda ok eyler sylyorlar! Sorgu
yneltilen, kahve konusunda hibir ey bilmiyor.
Zaten asla kahve imez.
Tam o anda depo efi Feldwebel Winkelmann
ortaya kt.
Araya girmeme izin veriniz, sayn bamfetti,
kahve uvallarnn saymm yaptm depodan
geliyorum. Saylar tamamdr.
Nasl? diye kekeledi polis.
Alman ordusunun topu cehenneme! Winkelmann
duygusuzca duruyordu.
Belirteyim ki Yugoslav avdarnn arkasnda on
uval kahve buldum. Depo iileri ite, n olacak.
Dzensizlik, bilin noksanl grla gidiyor, fakat
ilerinden ikisi oktan, yarn yola kacak olan bir
yry blne verildi.
O halde hibir ey eksik deil mi? Krmz
suratlnn az ak kalyor. Bunu
deyeceklerdi! Ondan arma yapamazlar. Be
uval onun hakkna dyor. Haydutlar!
Yalan sylyorsun, bok herif! diye baryor
Floffmann. Biz uvallar birlikte saymadk m?
Hadi Winkelmann, namussuzluk etme! Sen eski
bir dostsun!
Ftr apkallar, krmz suratl, Hoffmann,
baavu ve Feldwebel Winkelmann dizi halin-
237
244
de alayn deposuna varyorlar. Ordunun mhrn
tayan on yedi uval Brezilya kahvesi orada iyice
sralanm. indekini kokluyorlar: Kahve bu.
Rasgele bir uval boaltyorlar: Kahve. Win-
kelmann ii nasl becerdi. On uval kahve, aa-
larda as olmaz ya bu! Porta ile birlikte mi al-
yorlar? Ama hayr, Porta bundan ok fazla
kukulanr! O halde ne? Hoffmann revolveriyle
oynarken Winkelmann zaferinin sevincini tadyor.
ok yazk sana, depo efi, bende sahte raporun
var. Generalfeldmarschall Model'in ne
dneceini merak ediyorum.
Rapor mu? diye glmsyor Winkelmann. Elinde
imzasz bir kt paras tutuyorsun.
Adm onun zerinde.
Bu doru Claus, fakat onu oraya koyan sensin.
Fakat sen, eer elbirlii edersek sonunda Porta'nn
sana sp sayacan sylemedin mi?
Krmz suratlnn apkas, sahibinden bir yumruk
yedi.
Sahte rapor, nedensiz olarak Gestapo'yu
rahatsz etmek, imza taklidi. Ceza yasasnn 309.
paragraf. Ciddi bir durum bu.
Ayakdalarndan biri imdiden kelepeleri
akrdatyor ve bir yandan grltl grltl
tartarak, kk grup byk odaya geri dnyor.
Hoffmann ask suratl ve suskun; birey kuruyor.
Bugne dein, hibir zaman, onun pes ettii
grlmedi. Porta, u rezil! Karaborsa kral. Yirmi
yllk hizmeti sresince, Hauptfeldwebel bir
kimseden bu derece nefret etmi olduunu
hatrlamyor. Tpk yzba Gerke'nin kpei,
246
Hoffmann'm izmelerinin zerine ayak koymaya
cret eden buldok Tulle gibi. Fakat bir Feldwebel
bir subay kpeine kar ne yapabilir? Tulle ne
yazk ki Polonya ordusunu tanmyordu ve iyi
yneltilmi bir Polonya bombasnn zerine
sramt. O gnden beri Hoffmann, Polonyallar
hakknda kt sylenmesine dayanamyordu.
Yzba Gerke'ye gelince, Varova'nn saknlan bir
mahallesinde kahramanlarn lmne kavutu;
elbette ensesine yedii kurun biraz grltye
neden oldu. Bu bir 9 mm.'lik P.08 idi, fakat bu tr
silh partizanlar tarafndan pek l alnm
olabilirdi. Omuzunun zerinde iki altn yldz olan
subay, Tulle yannda olarak an ve erefle
gmlnce, birden eyrek Yahudi kanma sahip
olduu meydana karld. Glgede bir ajan!
Kahramann ve bir Prusyalnn izmesine ayan
kaldrma izni verilmi olan Yahudi kpeinin
kalntlar bir Polonya ukurunu boyla-dlar;
Hoffmann ise bunu dndke hl tkryor.
Btn o subaylar ve kpekleri, namussuzlar.
Hoffman kalkyor.
Obersekretr, Hauptfeldwebel Hoffmann 27.
Z.B.V. zrhl arabalar alaynn 2. bl, zellikle
2. takm, 1. grubunu ieren bir soruturma
yaplmasn istiyor. Ama: Yksek derecede ihanet,
emirleri baltalama, askerlik erefini kirletme,
bozgunculuk, dmana kar yumuak davranma.
Aniden bir lm sessizlii kt. Gestaponun
adam ivedilikle iki bardak su yuttu ve temen
Lwe'nin glmsemesi donup kald. Herkes Hoff-
man'm neye dokunduunu biliyordu, bu herkesin
bam artacak bir olayd.
239
Bu olay gneli gzel bir gnde Normandiya' da
geiyordu. ki Kaplan dman mevzilerinin
karsmda bozulup kalmt ve bir kurmay albay
kln kprdatmakszm onlarn getirilmesi iin emir
vermiti.
Bunun insan can olarak neye mal olacan bilen
temen kesinlikle reddetmi, iki subay a-rasmda
iddetli bir kavga balamt ki, bu, serseri bir
bomba kurmay albay delik deik edince son
buldu. Fakat Porta subayn cesedi nnde glme
edepsizliini gsterdi, bu yzden de temen
Lwe'den bir tokat yedi. Olay kulaktan kulaa
yayld ve Hoffmann'a dek geldi, o da bundan
byk bir honutluk pay kard. ki ucu boklu
denek: Bir subay, bir stnn emrini bal-
talarken, bir astna vurmutu.
Bu kez, zafer Hauptfeldwebel'indi. te yldr bu
an bekliyordu ve bugn saldr zellikle iyi
yrtlm grnyordu. Astsubaylar snfndan
olan Gestapo'nun adam subaylar iin hibir
sempati duyamazd, zellikle de cephe subaylar
iin. Krmz suratl neelendi, kendini salam
arazide hissediyordu ve terfisi ufukta parlyordu.
Elbette, bu onun kesimi deildi, bu i kr polisinin
yetkisi iindeydi, fakat bu adamlarla ii yoluna
koyacakt.
Doruluyor ve apkasn alnna bastryor.
Temenim, bir astnza el kaldrdnz m, evet mi
hayr m?
Temen Lwe l gibi sapsar; cezaevi kapsnn bu
akam zerine kapanacan biliyor.
Vurdunuz mu, evet mi, hayr m?
Evet, diyor bouk bir sesle. Gestapo'nun adam
nerdeyse onu kucakla,yacak. Yazg ilemeye
balad; Yirmi dakika sresince azndan Lwe'ye
ve subaylara kar en belirgin lm tehditleriyle
aalk bir kfr seli boanyor. Birden ulumay
kesiyor. Porta kalkmtr.
Bay Kriminalrat, diyor Porta aadan alr bir
tavrla. Tm syledikleriniz sa duyunun ta
kendisidir. Subaylar namussuz heriflerdir ve
aslmalar gerekir.
Polis rperdiini hissediyor. Bu denli ileri gitmi
olmal myd? Bu, tehlikeli hal alabilir. O srada
Porta tiyatro artisti jestiyle kemerinin Gott mit
uns slogan yazl olan tokasn zerine vuruyor.
Yalnz tanr birlikte beraberdir; subaylarn
askerlere kar yapmakta saknca grmedikleri
eylerin hibir snr yoktur. Fhrer bunlar zerine
elbette hibir ey bilmiyor, fakat, siz Bay
Kriminalrat, bunu kukusuz ona anlatrsnz, hi
deilse bunu umarm.
Temen Lwe kulaklarna inanamyordu. imdiye
dein, Porta'y her zaman bir dost deilse bile,
dman olmayan bir kimse saymt. Hoffmann'a
gelince, o da anlayamyordu. Porta bir mttefik
miydi? Olanaksz. Eski astsubay deneyimi hi yle
olmadna inandryordu. Porta hep
glmsyordu.
Bay Kriminalrat'a belirtirim ki, stlerimden
gerekten tokat yedim. zenle burnunu temizliyor.
Bununla birlikte, bu olay zerinde durmamak
daha iyi olur. Herey uzun zamandan beri dzene
konmutur. Olay Ge.G.d.S.u.A.'daki bir dostum
tarafndan kapatlmtr.
248
241
Ne diyorsunuz, arkada? diye abuk abuk
sylendi aran polis.
Ge.G.d.S.u.A.! diye tekrarlad Porta bir solukta.
Krmz suratl yle bir korku duydu ki, saban izi
iinde yrmek iin domu Vestfalya kylsnn
ll renkli yznden ter akmaya balad. imizden
hibiri bu Geheimes Gericht der Soldaten und
Arbeitern (Askerlerin ve emekilerin gizli
mahkemesi) anlamna gelen bu uursuz bulmaca
harflerinin anlamn bilmiyor deildik.
Bununla birlikte bu mahkemeye her emeki ya da
basit er bavurabilirdi. Orada sertlikle, ama
adaletle yarglama yaplrd ve orada tek bir
hkm verilirdi, sonra yarglar deitirilirlerdi.
Hukukular yoktu, durumadan nce kimsenin
adlarn bilmedii, saduyular ve hakseverlikleri
nedeniyle seilmi siviller bulunurdu. Kapal
oturumda kura ekilirdi ve doruca eitli ii
federasyonlarndan ve basit erlerin saflarndan
gelirlerdi. Bu mahkemeden, herkes korkard,
Gestapo'nun kendisi bile.
akn krmz suratl bam kaldrd, bu belki de
blft, fakat olay gerekten bu lanet mahkemenin
nne gtrlmse, ipi krmak daha iyi olurdu;
onun z gvenlii iin imdiye dein pek ok ey
sylenmiti. Adam dnceli bir tavrla Porta'ya
bakt, alnm sildi ve ktlarn karmakark halde
Reich armalar ilenmi bir antaya koydu.
apkasn dorulttu ve bir ya da iki bardak su
daha iti.
yi, diye kesik kesik sylendi. i kapatyorum.
Hoffmann'a tehdit edici bir bak frlat
242
t. Gestapo'yu bir daha getirteceiniz zaman n-
ceden dnmeye alm, yoksa kk bir gezin-
tiye karrlar sizi. Gestapo hereyi denetler,
emekiler mahkemesi de.
Sakmmaszca szler! Adam dilinin koparlmasn
istemi olacak.
Gidin! diye uludu. Cehenneme gidin! Dadn
hepiniz!
Geerken kzlsalmm omuzlarn bir koluyla
dosta sararak:
Gizli mahkemede kimi tanyorsunuz, arkada?
dedi.
Son derece gizli, diye cevap verdi Porta
glmseyerek. yi bir yurtsever, hibir ey sy-
lemez.
Bu gevezelik yetti, imdi biz bizeyiz. Benimle bir
duble yuvarlamaya gelin.
Unferfekhvebel Braun, kantin efi, kzlsa-l ve
Gestapo'nun polisi yalnz olarak bir masaya
yerletiler.
Kzl sal esrarl bir ekilde:
O mahkemede ok dostum var, dedi. Acaba
onlar tanr msn?
Karsndaki masum bir tavrla:
- O halde birgn karlarz, diye aklad.
Srayla iki zerine iki geldi; anlatlar.
Bize gelmek ister misin? diye nerdi Krmz
suratl, bunu yapabilirim.
Vaktim yok, dedi Porta. Bir takm iler
yapyorum.
Kahve mi? diye sevimli bir tarzda mrldand
adam.
Kzlsal glmsedi:
Niin olmasn? u srada ok isteniyor.
251
Ak konualm, arkada. Kahveyi nereye
sakladn? Bu yanda iyi para deyen mterilerim
var.
Sylediklerinden hibir ey anlamyorum, fakat
baka bir sefer iin, kimdir o mteriler?
Yzde elli-elli, birlikte i yaparz.
D gryorsun! On.
Asla. Yirmi olsun ve anlatk. Senin hi
bilmediin mteriler.
On yedi, bir metelik daha fazla deil.
Bayalama! Ben kahveye ve sana adamlarmla
elkoyabiiirim.
Birey sylemeksizin, Porta kemerinin tokasn
balad ve ekip gidermi gibi yapt.
Hadi, sakin ol, arkada, akay anlaman
gerekirdi! diye bard krmz suratl.
Porta ailesi mizah anlay ile n salmtr.
Dedem Krana sirkinde palyaoydu ve nkte-leriyle
herkesi katltrdi; knda da kara, beyaz ve
krmzya boyanm bir alvar vard. Grdn gibi
ok yurtseverdi.
Polis zoraki gld. Bu, ulusal renklere en kaba
hakaret deilse, neydi yleyse?
Sana unu syleyebilirim ki, diye esrarl bir
ekilde fsldad, Byk Paris'in komutannn
gbekli kk emir subay kahve aryor, hem de
kendisi iin deil! Onu gnderen byk patrondur.
Herhalde, burnunun nne bir uval kahve
sokuturmak iin generale gidecek kadar keriz
olduumu sanmyorsundur?
Hayr elbette. Meurice'de ne sen ne ben boy
gsterebiliriz. Yrede ok fazla dzenbaz var.
Uluslararas Yahudiliin ajanlar da. Tm bun
244
lar hemen ortadan kaldrlmal. Sertlik, Krupp
elii gibi sertlik, benim ilkem budur. Demek on
yedi diyoruz. Tamam.
Ve kol kola dar ktlar.
Ayn akam general von Choltitz'in emir subay ile
pazarlk yapld, bu da banknotlarn sahicilii
zenle incelenmeksizin olmad.
Hepsi Meurce'in mutfanda bir bardak imeye
gitti.
Porta birden bire Gestaponun adamna:
Sen kltr sahibisin, dedi.
Doal olarak! ki yldzl rtbe iaretini gsterdi.
Bunu kltrszlere verirler mi sanyorsun!
O halde syle bana, Odin'in domuzunun ad
nedir?
Vay canna! Bugn drdnc kez bu soruyu
yneltiyorlar bana! Fakat bu domuzdan ne
istiyorlar?
253
15
Beaune yaknndaki La Rolande transit kampnn
polisleri acmay bilen kimselerdi. Onlardan biri
olan Unterscharfhrer Kurt Reimhng tutuklularn
bunaltsn iyi anlyordu.
Kk yataki yavrusundan ayrlmas istenen
Yahudi bir anne:
Beni ocuklarmla birlikte ldrn, diye yal-
varyordu.
Reimling onun istediini yapt ve ocuklardan
balamakla olduka yce gnlllk gsterdi.
Anne onlarn ac ekmemi olduklarn grebildi.
Reimling enseye kurun skmakta bir uzmand.
S.S.ler kurbanlarnn onlara teekkr ettiklerini
sylediler. Hi deilse, Drancy kampndaki Ober-
scharfhrer Carl Neubourg'un dedii buydu. Onun
iyilii bir Yahudi ailesine Sabbat klar yakmaya,
ve sonuncusuna dek karlkl olarak onlar birbir-
lerini asmaya zorlamadan nce Kaddisch (ller
treni) ni yapmalarna izin vermeye kadar
varyordu. Bu klar en azndan zindan hapsine ve
alt ay sresince terfiden yoksun kalmasna neden
olabilirdi. Yce gnlllk deil miydi bu?
246
PARS'N KURTULUU SIRASINDA HERHANG BR
AKAM
Hauptfeldwebel Hoffmann esasl bir almay
dnerek Prince-Eugene klasnn duvarna
dalgn bir tavrla dayanyordu. u Porta'ya nas
kin besliyordu! imdi, kahve uvallarnn nasl
bulunmu olduunu pek iyi biliyordu; Feldwebel
Winkelmann gvenlik alaynn iae subayndan
bakalarn dn almt dpedz. Doru hesap
karmak iin karlkl olarak uvallar dn
alnrd. Bu pek g deildi! Fakat bundan byle
kollayn kendinizi! Hoffmann ileri yakndan
grmeye gidiyordu ve bir olaya iyice gveniyordu.
O halde vay geldi bu serseriler etesinin bana!
Hor grn ve fkesini, Prusya klasnn tam
ortasnda uyuyan pis bir kpein ynnde
tkrd. Kpek 3'nc ble aitti - hizmet saat-
leri srasnda bir kpein tembellik etmesine izin
veren disiplinsiz bir pislik bl! Asker kpekler
bile ynetmelii utanp sklmadan inedi mi,
savan ktye gitmesinde alacak birey yoktur!
Hoffmann kpein olduu yere kar baz I szler
mrldand, fakat hayvan svt. Mzii tanyordu!
t soyu! Bir Hauptfeldwebel! dinlememek ha!
Fakat beklemekle hibir ey yitirmeyecek!
Yerini deitirmeyi ciddi bir ekilde dnyordu.
Baz yanklara gre Germersheim asker ce-
zaevinde ie uygun Hauptfeldwebel'lerin eksikliini
duyuyorlarm orada, herey berbat durumda olsa
gerek. Bu fikir onu hemen hemen neelendirdi.
Dilekesini kaleme almak iin brosuna girdi ve
kadn yan boluunu lmekte kullanlan bir
erit ald. Bir Prusya klasnda, nizami bir dileke
yazmay bilirler.
Birden bire sert vuru kapda gmledi.
Arkasnda Kk Karde olarak Porta girdi. Topuk
akrtlar ve kalkan kollar.
Herr Hauptfeldwebel, Obergefreiter Porta ile
Obergefreiter Creutzfeldt karnzda. zel bir
hizmet iin seildiler. Yarn leye dein bir k
izni istiyorlar.
Hoffmann tm boyu ile doruldu:
Drdnc kezdir ki bu gevezelii yapyorsunuz
bana! imdi bu zel hizmetin ne olduunu bilmek
istiyorum. Beni enayi yerine mi koyuyorsunuz,
dangalaklar!
Son derece gizli olduunu belirtirim, diye
telszca karlk verdi Porta.
Ederim son derece gizlinize!
Anlald, Herr Hauptfeldwebel, bunu albaya
bildireceiz.
Porta... Hoffmann patlamak zereydi. Suya
giden bir testiden sz edildiini hi duymadnz
m?
Hi, Herr Hauptfeldwebel.
O halde ok gemeden reneceksiniz, diye
uludu. Albay'm benden yarn leye dein k
izni istemek iin bana sizin trnzde iki ala
gnderdiinizi syleyecek deilsiniz ya?
256
Alayn bagediklisi bunu size veremez mi? Yu-
karda damgalarn satmam olduklarn sanrm.
Hauptfeldwebel'ime belirteyim ki, u anda
herey satlktr.
Tastamam! Eh ben de, sizi Torgau'ya, albay
Remlinger'e satacam. Hem de az sonra! Sizin
salnz iin. Albaydan sz edildiini iittiniz mi,
yzsz kpekler?
Hauptfeldwebel'ime bildiririm ki Torgau' daki
albay Remlinger'i pek iyi tanrm.
fkeden sarho olan Hoffmann, yine de iki k
iznini imzalad, onlar yere att, sandalyeye bir
tekme vurarak onu odann te yanma uurdu, o
da sekreterin tepesi zerine indi, adam fkeyle
protesto etti.
- Kes ulan! diye uludu Hoffmann. Ve siz, Porta,
aklnzda tutun bunu. Yalanlarnz meydana
karmak iin kendim albaya gideceim. Torgau
yolu size almtr. ikin bir dosya zerine
yurdu. Btn bunlar sizi ilgilendiriyor ve sava
divannn ne diyeceini greceiz. Uzun zamandan
beri sizi gzlemliyorum, fakat imdi komedi bitti.
nceki gn Gestapo'yla oynanan oyun, sizi
cennete gtrmeyecek; Torgau'da giz-I li
mahkemenize gideceksiniz, anladnz m, aalk
herifler!
Hauptfeldwebel'e belirtirim ki, gizli mah-
kemedeki dostuma rapor vereceim.
kn! diye bard Hoffmann. Banza bir
felket gelmesini istemiyorsanz hemen kn!
Porta ile Kk Karde topuklarn ve kapy
arptlar, o ekilde ki, kendinden gemi olan
parisi yakn
257/17
Hauptfeldwebel'in zerine ince toz halinde sva
yad. Drt sekreter, on dakika sresince, bir k-
frler seline urayarak, sandalyelerine yapk
kald; artk gc kesilen Hauptfeldwebel fkesini
bir viski iinde bomaya kantine gitti. Ne yazk ki,
pencereden darya bir gz atnca, tam da, Porta
ile Kk Karde'in kollarnn altnda iki koca
valizle kladan neeyle ayrldn grd. Telefon!
Hoff mann telefona atld. Valizlerin iini aramak
gerek! Fakat gerekten ans yok; drt kez ona
yanl numara verdiler ve en sonunda nbeti
postasn ele geirdiinde iki su orta toz
olmutu.
Porta bize Krmz Ceket te randevu vermiti.
Domuzun paras byk bir toplam oluturuyordu,
fakat, yazk, Paris'te yaam pek pahalyd, biz de
hibir cephe dentisi almyorduk. uras iyi ki, bol
gelir salayan yeni iler kyordu: Bir silh al
verii. Bu paratle gere indirmeye yardmda
bulunan Fare takma adl iki yanl bir ajan
sayesinde oldu. Depo Kuzey garnn arkasndaki
bir fabrikadayd. Oraya, varmak iin eski bir
Fransz gazhanesinde toplandk ve silhlar
yerlerinde, raf zerine yaylm bulduk.
Hem de ok iyi kalitede. Dosdoru Churc-
hill'den geliyorlar!
Birden bire kap ald. Cidd trden, elleri sol
cepte ve gzleri oburcasma silhlarn zerine
dikilmi tip kverdi.
Paratle mi? diye sordular Fareye.
Peneler aa, diye uyard Porta, eer cannz
tatlysa. Anlald m?
258
Tehdit mi? dedi tiplerden biri. Bu silhlar
alnmtr. Silhlar almrsa ne olacan bi-
lirsiniz.
Kzl sal sevimli bir ekilde karlk verdi:
Birine el dedirmeye aln isterseniz.
Evet, deneyin, dedi bir ses Bu, elinde bir Rus
MPI'siyle kapy tutan Gunther idi. Eh, hadi,
budala!
Lejyoner bir colt tabanca kavrad ve acmayla
ban sallad.
Pek baarl deil, olduunuz yerde kal-
malydnz, Gerekten aylaksnz siz! Gzel, ak
konualm. Bu oyuncaklar satn almak istiyor
musunuz? O halde burada, ama veresiye deil,
mangrnz var m?
tipten en genci ban sallad.
zerimizde hi yok, ama yanda var. inizden
biri gelebilir.
Elbette! Niin hepimiz birlikte deil? Byk bir
karlama ve arkasndan aynaszlara haber
veriliyor, deil mi? Bizi ne yerine koyuyorsunuz?
inizden biri aynasz armaya giderse, ilk
dalaverede, burada kalan ikisinin hesab tamam
olacak. Eer kendilerini gsterirlerse, dost-
larnzdan bazlarnn balarna gelecekler de ayr.
Fakat u var ki, bu silhlar sizin deil.
Senin belki! Kerizlik yeter. Burada, Alman
ordusu var ve cebinizde olan ey iin sizi
tepeleyebilir. Zira silh tama ruhsatlan iin izin
alnr, deil mi?
iyi, yanldk. Basit bir karaborsann sz konusu
olduunu sanyorduk. Gerek tiplerle
251
karlaacamz bilmi olsaydk, gelmezdik. ten
sz ^delim. Mal kaa veriyorsunuz?
Sertler yumuuyorlar, diye srtt Porta. Bin
papel para bana!
Ne diyorsunuz? diye itiraz etti Fransz. Bu
fiyata, bunlar her yerde bulunur.
Lejyoner bir jestle onu durdurdu:
Her n de balayp deliklere tkn. Savan
sonunda onlar bulurlar.
Pek abuk deil, pek abuk deil arkada,
paramz var. On sten tabanca, bin elbom-bas ve
on revolver, tamam m?
Paray sayarsan tamam. Bekliyoruz.
lerden en genci kapya doru yneldi, orada
kendisini hafif makinelisiyle geri iten Gunt-her'e
arpt.
Sen deil. brlerini gsterdi. Sen, hadi git!
abuk davranrsan ne kadar zamanda geri
dnersin?
Bir eyrek saatte.
O halde kmlda, on dakikada burada olacaksn.
Yalnz bana elbette. Anlald m? Bir kolorduyla
bile gelsen, paan kurtaramazsn.
Porta bir P2 gsterdi ve patlayc yeil bir kalemi
kurcalad.
Postuna nem veriyorsan, dikkat et, yoksa...
Bu zaman iinde, Kk Karde br iki kiinin
boynuna elikten kaygan bir dm balyor ve
onlar bir kedeki iki sandalye zerine
oturtuyordu. zerindekileri bomak iin sandal-
yelere ufak bir tekme atmak yetiyordu. Dokuz
dakika sonra delikanl, Porta'nm gzlerini lda
260
tan banknotlarla tka basa dolu iki antayla dn-
d.
Mangr'a baylrm.
zlen iki rehine boyunlarn outurdu-lar,
sonra Franszlar uzman kii olarak imrendikleri
silhlar setiler. Hava yumuad. Biralar iildi ve
yeni randevu verildi, nk baka eylerle de
ilgileniyorlard. zellikle elbombala-n ile. Tama
arac olarak, arka tekerlei eri; mi gcrdayan bir
tekerlileri vard; silhlarn zerine delinmi eski
bir minder ile kocaman bir pankart koydular:
Paavralar. Eski ieler alnr.
Yarm saat sonra kalanla, W.L. (Wehrmacht
Luftwaffe) harfleri yazl klstr Fransz kam-
yonunda savuuyorduk. Makineliler atee hazrd.
Yakalanrsak, sava balard. Drt beki kpeinin
binmi olduu bir amfibik araba bizi yolun ksa bir
blm boyunca izledi ve ar ar yanmzdan
geti. Porta Opera meydann at, gvenlik
alaynn iki zrhl arac arasna skt ki bunlar
polis mdrlnn hizasna dek bize
koruyuculuk ediyormu gibi grndler. Fakat
son anda Saint-Michel kprsnn engellenmi
olduunu grd. Orada beki kpekleri kay-
nayordu. Bize boruyla seslendiler.
zel tama! diye bard Gregor; bir kez iin
yalan sylemiyordu.
Notre-Dame'm arkasnda bir kpr serbest gibi
grnyordu, biraz yukarda elle itilen bir yk
arabasnn arkasnda parketmi bir Kbel
arabasn farketmeksizin oraya girdik.
Kamyondan atlyoruz. evreye bakyoruz...
253
Merdiveni drder drder kyoruz. Porta, tam
neeli, bir kapya vuruyor.
Kim o?
Adolf ve gizli polis. Anz yoksa kapy krarz.
Kap ar ar alyor... nmzde, yarm ay
biimindeki korkun plakas yzmze arpan
Feldgendarmerie'nin bir Feldwebel'i var.
Vay, vay! Gizli polis mi? Gzel srpriz ha?
Tmyle doru! diye srtyor Porta. Eller yukar!
Makinelisinin namlusunu Feldwebel'in gsne
dayyor. Ve kmlda yavru, gtn tehlikede.
Feldwebel, acele etmeksizin, kollarn kaldryor.
Bu senin bana mal olacak, arkada.
Sen zlme. Haydi gel.
Oday istila ediyoruz. Porta adamn midesine
serte vuruyor ve kurban inliyor. Kzl sal nereye
vurmak gerektiini tam olarak biliyor. Btn oda
i bir a boulmu ve yerde bir cephane
sandyla rastgele atlm bir tfekler yn var;
bir adam onlarn zerine eilmi, kimliini hemen
tandmz gri ftr apkal bir adam. Salonun
dibinde, yzleri duvara dnk, bir beki kpeince
gzetlenen drt tutsak var; bitiik yemek odasnda,
baka bir Feldwebel bir sandalyeye oturmu,
makinelisi elinin uzanaca yerde olarak dingince
bira iiyor.
Bir dehet l. Arkadan elleri havada grd.
Gri ftrl geriye dnyor ve hayretle azn ayor.
Eller yukar!
Ftr apkal adam hemen boyun eiyor, Feld
253
263
gendarne ise biraz daha yava, fakat kafasnn
pek yaknnda duvara bir ban saplandn
grnce bir anda hzlanyor.
Yer deitiriyoruz! diye emretti Porta. Burun
duvara yapsn; geri dnerseniz post elden gider.
Bir tr mucizeyle kurtarlm olan drt sivil
bundan kesinlikle hibir ey anlamyor. Herey iki
dakika srmt.
Caddede yine kpekler var m? diye sordu Porta.
Olabilir.
Bakmaya gidiyorum, dedi Gregor Martin,
rolnden pek gururlu olaraktan.
Guther sandalyeyi ald, revolverinin emniyetini geri
ekti ve namluya susturucu ii gren bir paavra
sard; bu ancak bir Rus MPI'siyle olabilirdi, fakat
uzaktan iyi nian alnmazd. Tehlikeli bir adamd
Gunther; yaralanal beri, en ufak kkrtmada, hi
iin ldrrd.
Porta duvara dnm olan polise sordu:
Burada ne yapyorsunuz?
Eski tutsaklardan biri glmseyerek kar-Ik
verdi:
Bizi yakalamaya geldiler. Bu bronzlam kk
bir Franszd. Dndnz gibi on iki kurun
iimizi bitirecekti.
Bu sralarda ok eyler vaat edilir, diye srtt
Gunther. Syle bakalm, Gestapo, gzel apkanla
gururlanyor musun? Fakat imdi ne iine
yarayacak? Hem nce bu apkay tamana kim
izin verdi?
Kk Karde makinelisinin ucuyla apkay
havaya uurdu ve polisin burnunu duvara bastrp
ezdi.
Bok uval, kanyor mu? Burnu biraz yarld.
Bunu deyeceksiniz, diye homurdand
Feldgendarme. Hem de pahalya! Bunu ben di-
yorum size.
Sen konumaya da biliyorsun, dedi Kk
Karde. Yrekli kabaday! Dorusu Paris'te bu
solucanlar kaynayor. Ne yapyoruz? diye sordu
Porta'ya cebinden elik yal kemendi kararak.
Biraz bekleyin, nce bu yeri nasl bulduklarn
renmek gerek, dedi kk bronzla-m Fransz.
Bu bir rastlant deildi, bizi bekliyorlard.
Gunther Gestapo'lu herifi drterek:
Gzel, anlayacaz, dedi. Adn nedir, yaramaz?
Breuer. Max Breuer. Kriminalobersecretr.
Gunther eytanca gld.
O halde konuacaksn, Max'cik, yntemleri
biliriz.
Kk Karde bir kova su getirdi, bir ta-bebee
yaparm gibi adamn bam kavrayp aa indirdi
ve suya daldrd, ancak soluk almas iin tekrar
kaldrd. Polis bouluyordu... Kvranyordu, Kk
Karde onu yere att.
Gestapo kendinden geti.
Adam ayld, kustu, stn kirletti ve bize kan
brm gzlerle bakt. Fransz onun zerine
eildi.
Bizi nasl buldun?
Karna bir tekme. Kurban iki bklm oldu, tekme
biraz fazla kuvvetli kamt.
255
Aptallk yeter! diye homurdand Lejyo-ner. Byle
olmaz Onu ldryorsunuz, sadece bu yaptnz.
Azndan hi dmeyen izmariti dudann
kenarnda olarak, souk suyu adamn bana boca
etti.
imdi daha iyi misin? Beni duyuyor musun?
Polis ban sallad.
Sana gizli yeri kim syledi? diye devam etti
Lejyoner. Sana konuman tlerim, zira
iddetten kanmay severim, fakat direnirsen, o
zaman seni bile artacak kk oyunlar bildi-
imizi grrsn. Tekrarlyorum: Bu yeri nasl
buldun?
Sessizlik. Lejyoner sigarasnn ucunu, Kk
Karde'in demir bir elle ensesinden tuttuu Ges-
tapo'nun burun deliklerine yaklatrd. Bir uluma.
Bir yanm kl kokusu. Lejyoner glmsyor.
Gelecek sefere daha iyi olacak, dostum.
Altm dilerin var m? diye soruyor Porta.
Becerikli ve ani bir jestle, Lejyoner adamn
bir parman krd, polis yine barp yere ykld.
Kk Karde kabaral izmesini elinin zerine
yaptrd, ar ar, basky gittike artrd.
Lejyoner bir iaret yapt ve dev ayan geri ekti.
E, bay Beuer?
Mrlt halinde bir ad, buraya pek uzak olmayan
bir adres iittik. Bir kadn ad.
Onu tanyor musunuz? diye sordu Lejyoner
Franszlara.
Elbette! Jacques'in bir dostu. br ikisi
Jacques adl olana, bununla birlikte ondan ku
265
kulanmam sana hayli syledik dedi. Onun Alman
dostu olmal. Almanlara gidip geldiinden
kukulanyorduk. Tm bu tuhaflklar imdi an-
lalyor.
Jandarmalardan biri glmeye koyuldu. Kafasn
salarndan kavrayan ve elinin sr-tyla ensesine
vuran Kk Karde homurdand:
Glmeye cesaret ediyorsun ha!
Kafa kaim boynu zerine aptalca dn yapt.
Yeter! diye emretti Moruk. Bktm! Bu pis ilere
karmak istemiyorum artk!.
Ne de olsa onlar dolamaya brakmayz! diye
grledi Porta. Bir saat iinde, iimiz tamam olur!
alacaklarn dnrsn herhalde.
Biz katil deiliz! diye bard Moruk pek kzgn
halde":
O halde neyiz? diye gld Porta. Belki aziz
falanzdr, ha?
Moruk kapya doru yneldi, kapy arpt ve
merdivenden teker meker indi. Lejyoner'in bir
iareti zerine, Gunther'i, kumarn askerini ve eski
Fransz tutsaklarn bizim tutsaklarla yalnz
brakarak Moruk'un arkas sra gittik. Caddeye
henz varmtk ki, bouk bir silh sesinin yanks
bize yetiti. Pazarl yrtmek iin hepimiz Saint-
Michel bulvarnn bir barnda bu lutuk ve Porta
gizlenmeyen bir honutlukla bir tomar kt paray
ceketinin iine soktu.
Herifleri ne yaptnz? Gunther ile Franszlar
baktlar.
Ee?
Gunther omuzlarn silkti:
Bir dolaba soktuk. Savan sonuna dek
286
ui ada kalacaklar. Yeter ki nce meydana kar*
masmlar.
Ben artk yokum, dedi Moruk.
Ben de yokum, diye kararn aklad Heide.
Elbette nedenleri pek deiikti: Moruk na-
musluluktan yle davranyordu, Heide ise kor-
kudan; meslei iin korkuyordu.
Nasl isterseniz, dedi Porta kaytszlkla. Kimseyi
zorlamyoruz. Daha az olduk mu, daha ok pay
der. Bakalarnn da sizi izleme arzusu varsa,
sylesinler.
Franszlardan izin istedik, yarm saat sonra Malar
caddesiyle niversite caddesinin kesinde, bir
hafif makineliden kurun yayordu. Bu, tm hzla
Orsay rhtmna varan numaralan karartlm gri
bir Mercedes'ten geliyordu. Herkesin zerine ate
ediliyordu. Eyleme geen yeni terr
komandosunun yntemleridendi bu. Birka saat
sonra da, S.D. Brigadenfhrer Grunholz nereden
geldii bilinmeyen kurunlar altnda Haussmann
bulvarndan yere dyordu,
Porta hrsl bir glmsemeyle.
Hoffmann'm nasl olduunu grmek iin klaya
dnelim, diye aklad. Darda uzun zaman
kalrsak, dpedz barn imzalandna inanr.
Ben arkadalarmdan ayrlyorum ve Nor-
mandiyal Jacqueline'in, beni bekledii Kleber
caddesine doru yneiiyorum. Kadn zgn.
Ne ldrme lgnl! diyor hznle. Herkes
titriyor. Heryerde lm var. Kimsenin kimseye
saygs yok artk.
Az sonra bitmi olacak, dedim onu yat
258
trmak iin. Alman birlikleri heryerde geriliyorlar,
burada bile, byk kurmay bohasn toplad.
Ona karaborsa yklerimizi anlattm, Gunt-her'in
kycl onun tiksinmeyle ban sallamasna
neden oldu.
Size kar kullanlacak olan silhlar sa-
tyorsunuz. Para iin adam ldryorsunuz. B-
tn insanlar lgmlat m?
Sustu, bana viski sundu, bir Japon kimonosu
giymek iin banyo odasna gitti sonra da bir tepsi
zerinde bana souk yemek getirdi.
Bana bezginlikle bakarak:
Yurttalarn bugn caddede sakat bir adamn
zerine ate ettiler, dedi.
Ne yant vermeli? Avrupada o denli insan
ldrlyor ki...
Arkadalarm beni sevmiyorlar, diye devam etti.
Beni de ldreceklerini sanyor musun? Benden
nefret ediyorlar, Krmz Ceket te bunu onlarn
gzlerinden okudum.
Fakat seni niin ldrsnler? Jacqueline bir
kan kaldrd-.
nk sen ksn ve k olanlar tehlikelidirler.
Yaldzl ipein altndaki ince gvdesine dnceli
dnceli bakyorum. Gzleri hafif bir sarholukla
biraz perdeli; kanapenin zerinde geriye eildi,
uzun bacaklarn ileri srd ve tepsiyi itti.
Sarho olalm! diyor glerek.
Beni pyor, onu gsmde skyorum.
Seni seviyorum, Sven, anlyor musun, se
268
ni seviyorum? Buraya geldiin iin beni tehdit
etter.
Parmaklarndan biri dudaklarma dokunuyor;
bana daha skca sokularak:
Bu akam dnmeliyim bunu, diyor. Ellerim
bedeni boyunca kayd; kimonusunu
ektim ve dudaklarm amberimsi derisi zerinde
gezinmeye braktm. rperdi:
Sevgilim! Keke Fransz olsaydn! Almanlardan
nefret ediyorum. Ya sen, Franszlardan nefret
ediyor musun?
Kimseden nefret etmiyorum.
Tekrar kendimize geldiimizde, hemen hemen gece
olmutu. Jacqueline bir sigara arad, ,ama paket
botu.
Sigara yok mu artk?
Almaya gideceim, herhangi bir yerde, elbette
bir karaborsa bulunur.
Seni beklerken kahve yapacam, diyerek pek
neeli halde rlplak mutfaa kotu.
Karaborsa, her zaman bulunurdu. Sigaralar satn
aldm ve Klber caddesine geri dnnce araba
kapsnn iinde kara niformama kaygyla bakan
iki delikanlyla karlatm.
Issz caddede tabana kuvvet katlar, fakat
Jacqueline! bulmak iin ok acele ettiimden
onlara hi dikkatle bakmadm. Merdiveni drder
drder kp zili almak zereyken kapnn yar
ak olduunu farkettim. Garip ey, Jacqueline, o
da, beni sabrszlkla bekliyor olmalyd. Gece
iznim vard, ok gzel, uzun bir gece olacakt bu;
yarn, yarn ise sava hemen hemen sona ermi
bulunacakt.
260
Sevgilim! Bir ocuktan be paket sigara satn
aldm.
Sessizlik. Kaynam olan bir kahve kokusu var.
Yerde ise, tuhafa kvrlm bir ekil.
Jacqueline!
Ona doru eiliyorum. Birey ellerime bulayor.
I yakyorum. Bir kulandan brne dek,
boaz gepgeni bir yaradan baka birey deil,
donup kalm gzleri lambaya bakyorlar,
gsnn zerine bir pusula konmu:
COLLABO (*)
Yar dolu alkol iesini boaltyorum, ordunun ar
revolverlerini tayan kemerimi skyorum ve
tabancalarn dolu olup olmadklarna bakyorum.
Jacqueline! ldrm olanlar bulursam, Tanr'ya
snsnlar. Yavaa, kapy arkamdan kapyorum;
kapmmm yanma gidiyorum ve yal kadn
boazndan kavrayarak soruyorum:
Az nce gelen kimdi?
Hi kimse, asker efendi, kimse gelmedi. Onu
geri atyorum. Korkudan tir tir titriyor.
Btn Paris titriyor. Issz Kiber caddesinde bir
polis memuru geziniyor.
Zaten ayn akam, Kurtulu balamtr.
Eve bir ocuk giriyor. Ge kalm, acele ediyor
fakat film yle hotu ki! Pencereden, bir lmba
nda bir kitabn zerine eilmi grd
babasm tellandrmamak iin hem kouyor, hem
de glyor hl. Artk elektrik yok.
270
Baba! O en iyi dostudur. Gecikmemi
bala, ama yle gldm ki!..
Baba arada bir olunun ban okayarak akam
yemeini hazrlarken, o bir saksaan gibi gevezelik
ediyor. ocuk iin iki yumurta, ve st, pek az
bulunur bir besin.
ki para Alman ekmeim var, kar^ ekmek ve
kk bir para pudding. Bu yeter mi sana?
Elbette! Zaten a deilim artk. Arkadam
Jean' biliyor musun, babas Direni'te olan? O
hereyi bilir. O bana dedi ki, insan a oldu mu,
ok su imek ve kt inemek gerek; o zaman
alm fazla duymaz.
Baba ocuun yemesine bakyor. On gnden beri,
kendisi hibir ey yemedi. Yeter ki yavrucuk
kendisine gerekeni alsn. Bu, kurtarclar gelmeden
nce daha uzun zaman sremez. ki zrhl tmenin
yolda olduu syleniyor.
Fabrikada ok iiniz var m? Sabotajdan bu
yana dzene kondu mu?
: Evet, ama ne karklk! Hem sonra yirmi l
daha bulundu. Herey havaya utuunda ben
izim atlyesinden yeni kyordum.
Sana hibir ey olmayacak, geen gn ar-
kadam Raoul byle dedi. Babas drt sabotajdan
sa kt, bir keresinde, yz akn kii lm.
Dn, Michel bulvarnda bir muhbiri ldrdler.
Tm hzyla iki bisikletli geldi. Gizli polis drt takla
att ve o iki kii kat. Raoul onlarn bizim gibi
ocuklar olduunu sylyor, fakat bugn,
retmen uzun bir konuma yapt. yle dedi: Siz
kkler, doruca evinize dnn ve
262
(*) Franszca Collaboraleur birliki szc..
hibir eye karmayn.. Btn retmenler Boc-
he'lardan korkuyor, fakat ben korkmuyorum!
Snfta, babas nianla sava ha alm olan
tek ben varm. Ne gururlu olduumu dn! Sen
de biliyorsun. u anda Paris'te kara niformal
askerler dolu, yle grlyor ki Amerikallar ya-
knda gelecekler, Raoul'un dedii bu! Mthi
korkuyorlar. Pazar gn, bir meyhane havaya
utu, ok sayda Boche ld. Her yerde kan vard,
Boche kan. Baba, yarn niforman fralayaca-
m, Amerikallar ok gemeden binlerce arabayla
burada olacaklar.
Evet ok gemeden... Fakat bu uzun srd
yavrum, ok uzun. Gel, yatmaya gidelim.
Bu austos aynn sca bunaltcyd. Yar
uyuklayan ocuk lmbay sndrdn ve oda-
sna girdiini duyuyor. Birden, bir patlama. Kr-
letirici bir aydnlk. Karyolasndan aa frla-
tlyor. Toz ve alevler... Baryor, molozlar ve cam
krklar arasnda rpmyor. Umutsuzlukla
baryor: Babasn ekip karyorlar: Kanl bir
kle, ocuk kandan krmzlam ellerini asfalta
vurarak Onun zerine atlyor. Onu gtryorlar,
bir ine yapyorlar, rahibeler onunla ilgilenecekler.
Ne oldu? Bir arabann bir an durduu ve birinin
birey att grlm. Bakalar karanln
iinden sivillerin km olduunu sylyorlar.
Neye inanmal? ocuk dnyada yalnz kalyor,
hem de on iki yanda ancak.
Zafer arabalar ok ge geldiler. Babasn
ldrdler, fakat kim ldrd? Almanlar m?
Franszlar m? Adam yarglanmadan ldrlen bir
hain miydi ya da terristlerin bombalar al
264
tmda can veren bir susuz muydu? Kimse bilmi-
yor. Kurtulu srasmda herhangi bir akamd bu.
Baka yerde, ayn akam. Simon barnn kaps bir
tekmeyle alyor. adam beliriveriyor,
evrelerine bakyor ve en genci barda bir Alman
askeriyle oturan bir kza doru hafif makinelisini
kaldryor. Kz yine de barabiliyor, sonra yksek
bar taburesinin zerinden yere yklyor. Alman
askeri onun zerine dyor.
Barn patronu bir kurunla vuruluyor ve derken
btn bir dizi ieyi angr ungur deviriyor.
Pernod kokusu scak kann kokusuna karyor.
ldrclerden biri kzn gsne bir pusula
ineliyor:
COLLABO
Yzleri sert halde, geri geri yryerek kyorlar ve
koar adm kayboluyorlar.
Polis geliyor. Tartyorlar, konuuyorlar, ba-
ryorlar, sonra birden sessizlik. Yeniden doan
terrdr bu. Deri paltolu ve ftr apkal iki adam
l askerin zerine eiliyor, ceplerini boaltyor,
kimlik plakasn karyor, kzn antasn alyor ve
hzl parmaklarla iini kartryor. Fakat banknot
demetleri orabnn yukarsna gizlenmi. Gsne
inelenmi pusula, apkal adamlarn horgryle
glmseyiine neden oluyor, sonra adamlar bir
Feldgendarmerie Feldwebel' ine dnyorlar:
Bunlar temizleyin ve bar kapayn. Belirtilecek
nemli birey yok.
Ayn akam baka yerde.
parisi yakn
273/18
Yal garson gen meslektana homurdanyor:
Bu altnc Pernod. Tamamen zom oldu. Bense
erken eve dnmeyi umuyordum. Haftada iki gn,
byle olur bu domuz, karsnn lmnden beri.
Ksacas mesleimiz bu, diye karlk veriyor
genci. Byle geiniyoruz.
Saatinde gidebilirdi. Benim de karm hasta. Ona
il almak olanaksz. Eczacnn bana ne dediini
biliyor musun? Bunu Boche'lardan isteyiniz, uzun
zamandr bizde yok, hereyi onlar alyorlar.
Elbette bu ok gemeden sona erecek, fakat karm
daha nce lrse neye yarar?
Garson! diye aryor mteri. ki tane daha.
Bir yandan kfreden yal garson, yeni bir fincan
taba almaya gidiyor. Genci, genliin
kaygszlyla kahkahay patlatyor.
Seni buldu ite! Kolay kurtulamazsn.
Keke karken brleri yanllkla bunu
ldrselerdi! Kars ld zaman canna kymaya
girimi olduunu duydum. Ne yazk ki, ba-
aramam. imdi kendini kadehlere verdi. te iki!
dedi fkeli bir tonla mteriye, sonra da ka-
patyoruz. Sokaa kma yasa oktan balad.
Birey olmaz, dostum, bir kdm var; istediim
gibi dar kabilirim, sizin de byle yapabildiinizi
biliyorum.
Yal garson Pernod'lar bu tiksindirici mterinin
tam anlamyla kafasma alyor.
Evine git, dedi gen garson, ben ii eviririm.
Bende birka hap var, al, bunlar karma
274
ver, hereye iyi gelir gibi grnyor. Bir asker
kaann zulasmdan ktyd.
Sakn zehir olmasm? eytanm bu yardak-
larndan herey beklenebilir.
Kukulu adamsn! dedi gen garson gle-rekten.
Bu da bir huy, zavall dostum. Merak etme, asker
kaaklarna gvenilebilir. Bizden baka kimseleri
yoktur, mallar da her zaman iyidir. Alice'in evinde
kii olduunu biliyorsun, nasl iin iinden
kyor, git bak! En az onlardan otuz ya byk!
Yrekli davran!
Yal garson ar ar ceketini srtna geirdi ve
emsiyesine bakt.
Keke kurtarclar biraz acele etselerdi!
emsiyemin ii bitmi; emsiyelerin bile ktl
olaca asla akla gelmezdi. Yine de emsiyesiz
kalmak olanakszdr! Szn ksas, haplar iin
teekkr! Karm iyi deil, beni kayglandran da
bundan nce hi hastalanmam olmas.
Bir yal adam yryyle kendini dar att. En
sonunda, ite cadde! Zihni baka yerde, iine iki
gencin gizlendii karanlk bir kapnn nnden
geti. Yal adam bouk bir lk att. Bir revolver
kurunu yetmiti.
Bravo! onu hakladn! dedi genlerden biri. Yar
kaldrmn, yar yolun zerine uzanm
olan cesedin stne eildiler ve talihsizi evirdiler.
Bok canna! Bu o deil!
Ne diyorsun? Fakat bu onun giysileri ve onun
emsiyesi! Her akam byle eve dner!
Hayr, o deil! Bunu tanmyorum; yanldk,
tyelim.
ki gen tabanlar yalad. Fakat birden, tam
266
gzlerinin iine, bir projektrn vurdu... Yan
ay biiminde plakalar kt kt prldyorlard.
oktan yerdeydiler, kollar bklm, kelepeler
bileklerine gemiti. Zalimce gller nlad ve
uzun kara izmelerden tekmeler indi. SD
Rollcommando'dan Stabscharfhrer onlara
glmseyerek bakyordu.
Darda revolverlerle, ocuklar ha? Haydi,
yallah!
ocuklar bir kamyonetin dibine atlyor ve
kamyonet yola devam ediyor. Kurtulu srasnda
Paris'te herhangi bir akam bu.
267
Ulatrma eri Bruno Witt'in Paris'te ok dostu
vard, fakat austos aynn bu gneli gnnde
onlar neredeydiler?
Baran bir kalabalk tarafndan kovalanarak,
Faubourg-du Temple Caddesine atld.
Kovalayanlarndan biri gen bir kadn, yirmi drt
saatten bu yana direnii, fakat eskiden Majestic
otelindeki SD'le-rin yanna girip km olan
Yvonne Dubois idi. Bugn, aksine, gerek bir
yurtseverdi.
Ulatrma eri Bruno Witt tkezlendi ve dt. Bir
saniye iinde soluk gri niformas para para yr-
tld ve iki yrekli aile anas bal iin dvt.
Yvonne Dubois, barmakta olan askerin boazm
makasyla deldi; ellerini kann iine daldrd;
hakiki bir direnii deil miydi?
ldrm gibi bard:
Gestapo'nun bir adamn ldrdm!
Caddenin br yannda takn bir kalabalk g-
sleri zerinde boyayla izilmi gamal halar
tayan rl plak iki kz gtryordu. Onlar
tabureler zerinde oturttular ve halkn byk
sevinci arasnda salarn kestiler. Tm yasak
radyolar dinleyenler, klar Alman olan aile
analar, ii kararm mterileri hakknda Meurice
oteline ihbarlarda bulunan stler, geceleyin
dar kt iin bir kiracsn tepeletmi olan
fkeli kapclar imdi gn na kyorlard... Bir
elarabasmda, boynuna COL-
277
16
LABO yazl pankart aslm yan plak bir adam
gezdiriyorlard.
Kahraman bir kadn yurtta, bir pencereden i-
birlikinin zerine oturan boaltt, yazk ki
iindeki adres deitirip, kurumlu kurumlu bir
F.F.I. kola tayan yepyeni bir kahramann
zerine indi.
zgrlk! diye baryordu kalabalk.
Ve herkes yurtseverlik kant gstermek iin bo-
yamalarda ve makas kullanmalarda birbirini
ayordu. Herkes Alman ldrmt, milyonlarca
Alman, iyi Ruslara kar dvm olan o
korkun Almanlar! Akordeonlar gcrdyor,
banolar tempo tutuyor ve makaslar kadnlarn
salarn kesiyor. Herkes mutlu. Demokrasi geri
geldi.
General Choltitz kendisini sorguya eken Ameri-
kan generaline yle diyor:
Paris'i kurtardm. Fhrer'in bir deli olduunu
anlar anlamaz onun emrini baltaladm.
Yahudi'yi kurtardm diyor Gestapo subay
Will Rochner de.
N.S.F. subay, temen Schmaltz:
20 temmuz suikastna katlm olan bir albay
tandm, ama grevim olduu halde onu Alman
makamlarna bildirmedim.
Herkes emirlere uymutu. Herey Hitler'in ve
Himmler'in hatas idi.
269
EMRLERN BALTALANMASI
Gece yarsn gemi. General Mercedes'in
brosunda, subaylar toplant halinde. Hepsi sefer
niformasn giymi, hafif makinelileri omuz-
larnda ve Mercedes bir yandan emirler vererek bir
haritann zerine eiliyor.
Sava grubu Paris'ten ayrlyor ve Strasbourg' da
snr geecek, 2'inci tabur gvenlik taburu olarak
bata bulunacak.
Direni'in darbelerini hesaba katmak gerek,
baylar, dikkat edin! Her olanakla ve ba-lamasz
dvlyor. Emir, olabildiince abuk ekilde
yeniden gruplanmaktr, hibir ey bizi
geciktirmemelidir. zerk gruplar halinde y-
ryoruz ve O.B.W.'nin dorudan doruya emirleri
altna giriyoruz.
Mercedes patlam gznn zerindeki kara eridi
dzeltti ve o anda telefon ald. Emir subay alcy
kaldrp generale uzatt.
Byk Paris'in komutan, generalim. Pek
heyecanl bir hali var.
Mercedes alcy kavrad:
Tmgeneral Mercedes, Clara 27Z.N.V.
Ben Choltitz. Ne yapyorsunuz, Mercedes?
Bohanz topladnz sylyorlar bana? Bu sy-
lentinin sama olduunu sanyorum!
279
Generalim, iki saat sonra sava grubumun tm
malzemesiyle Paris'ten ayrlm olmas gerekiyor.
Bunu aklnzdan karn, generalim. st olarak,
size eksiksiz, btn adamlarnzla olduunuz
yerde kalmanz emrediyorum.
zgnm, generalim, fakat artk sizin emriniz
altnda deilim. General Model'in kendisinden,
btn malzememle iki saat iinde Paris'i terketme
emri aldm.
Byk Paris'in komutan glkle soluyor.
Bu cephanelerle, patlayclarla ve arabalarla m
demek oluyor.
Evet, generalim, Cephanelerle ve benzinle.
Arabalara gelince, bende yalnz dokuz tane var.
Mercedes neesizce gld. Benim zrhsz bir zrhl
birlii temsil ettiimi unutuyorsunuz. Yeniden
kurulmak ve fabrikadan kan drt yz arabay
bulmak iin geri dnyoruz. Bir ay sonra, bizi
Paris'te tekrar greceksiniz, adamlarm yeni zrhl
arabalara altrmak iin de ancak on be gnm
var, fakat GeneralfeldmarschaU' tanrsnz. Ona
gre askerler arazi zerinde yetiirler, klalarda
deil.
General Mercedes, yeni bir emre dek Paris'ten
ayrlmanz yasaklyorum ve btn sorumluluu
stme alyorum. Feldmarschall Model'in emrini
geersiz klyorum ve hemen Byk Genel
Karargh ile balantya geiyorum.
Generalim, general Model'in kendisinden kart
bir emir almazsam iki saat sonra yola kyorum.
Burada komuta eden benim! diye bard
Choltitz umutsuzlukla. Sizin zrhl grubunuz ba
271
na zel olarak Reichfhrer S.S. tarafndan gn-
derildi. Emirlerime kar gelirseniz, sizi zel bir
mahkeme nne kartrm! Anlyor musunuz,
Mercedes? Paris'ten ayrlrsanz, bu Fhrer'in
emirlerini baltalamak olur. Sava grubu olmak-
szn, ben o lanet Direni ile yirmi drt saat d-
vecek durumda olamam. Askerleri gpegndz
ldryorlar! Bu domuzlar emir subaylarmn
zerine bile ate ettiler! Zrhl arabalarnzdan tek
birinin kladan ktn renirsem, O.K.W.'ye,
Reich mahkemesi bakan general Heitz'e bir rapor
gnderirim.
Mercedes gitmeye hazr olan subaylarna dnceli
bir tavrla bakt.
Generalim, istediinizi yapabilirsiniz, fakat ben
Generalfeldmarschall Model'in emirlerini dinlemek
niyetindeyim.
Choltitz kendinden gemi halde bard:
Eer Paris'ten ayrlrsanz, Fhrer'in emirlerini
baltalarsnz!
Mercedes telefonu uzaklatrd, kapatt ve
subaylarna dnd.
Baylar, gidelim! Bir kez daha, yolumuzun
zerine aykr olarak kim karsa ksn, ortadan
kaldrlmaldr. Hareket ediyoruz, hem de abuk.
Tam brosundan ayrld anda, telefon bir kez
daha nlad.
Generalim, dedi emir subay, O.B.VV. bu!
Tmgeneral, dokuz arabanz brakyorsunuz,
fakat mrettebatsz olarak. Byk Paris'in
komutan iin fazlasn yapamam ve emirlerimin
yerine getirilmesinde banz sz konusudur.
Mercedes bir an aygta bakt, abuk bir ka
281
rar ald ve teli duvardan kopard. Emir subaynn
omzuna vurdu.
Yeni emirler almadan kirii kralm. Byk
Paris'in bu beyleri klarna bir tekme yemeyi
bekler gibi grnyorlar! Ben, bu zaman iinde
dvmekten ok holanrdm.
Byk deri kaputunu dmeledi ve tek silh olan
bir bastonu sallayarak merdiveni teker meker indi.
Kla bir karnca yuvasm andryordu. Tatlar
birer birer harekete geiyorlar ve gvenlik alaynn
bir keif bl dokuz sava arabasn almaya
gitmek iin yola koyuluyordu. Porta, arkasnda
Kk Karde olarak, ortalktan ekilmek iin
bundan yararland ve ikisi baavuun karsna
kt, adam onlar grnce neredeyse bir kalp krizi
geirdi.
Ne istiyorsunuz?
Herr Stabsintendant, 5'inci blkten Ober-
gefreiter Porta ile Obergefreiter Creutzfeldt ge-
relerin yklenmesinde yardmc olmay nerirler.
Baavu aznda bulunan iri Havana, purosunu
yitirdi, nk bu az, artk kapatamyor-du. Bir
kfrler ve lnetlemeler seli iki arkadaa doru
akt, onlar, kendinden gemi olan stlerinin
tkrklerinin eliinde ar bal bir halde geri
ekildiler. Porta'nm dostu hastabakc
Obergefreiter Ludwig'in yanma, revirin tecrit
odasna snmaya gitter ve griye boyanm
camda alm kk bir delikten gere ve azklar
tayan Ulatrma ve Shhiye erlerini zlemle
seyrettiler.
ok eyleri var! diye fsldad Kk Karde. Et,
domuz ya ve ikolata sandklan.
273
Kahve, konyak, diye zenginletirdi Ludwig.
ikoya bakn, urada, sand omuzunda olana.
Sandkta ne bulunduunu kim bilir?
eytan biliyor olmal, diyen Porta kn kad;
fakat eminim ki yenilir bireydir. Bu ya tulumu
budalalara ne oyun oynanr imdi greceksiniz.
Bu kellene mal olur, diye nledi hastabakc.
Bir sandk ttn iin iki topuyu kuruna dizdiler,
iki haftadan ok olmad.
Sen sadece bir ahmaksn, diyerek gld Porta,
yle olmasaydn elbette boktan yaprak siga-
ralarnn komisyonculuundan baka ey yapar-
dn! Bir parman kaldrd. Saymanlan soymayan
bir asker hakiki bir asker deildir ve bir ikmal
deposunun nnden geerken kendisine ikmal
yapmayan bir asker, yeri gaz odas olacak bir
delidir.
Cebinden bir el bombas kard, mahzenin hava
deliklerinin birinden avluya kayd ve bir sandk
yn arkasna gizlendi. Bombann kapsln
dileriyle skt ve onu benzin bidonlarnn zerine
att, bidonlar annda bir gkgrlt-syle patlad.
almakta olan askerler her yne katlar:
Porta, bir kokarca gibi, bir kamyona trmand ve
hemen arkadalarnn revir salonuna tad be
sandk ard. Fakat btn kla kaynama
halindeydi! Sinirli bir nbeti, talihsiz bir acemi ere
ate ediyor, gruplar aralarnda dvyorlar,
F.F.I.'nin belkenilmeyen bir saldrsndan sz
ediliyordu. Sonu olarak olay drt l ve on alt
yaralya maloldu.
Genel aknln ortasmda, Porta ile Kk
283
Karde sandklar 5'inci ble tayabilmilerdi.
Onlarn geldiini gren Moruk:
Tanrn! diye bard-, fakat siz gerekten
gangster olmalsnz. Bir klay yama etmek iin
bir bomba atmak, dpedz caniliktir ve kesin
idam gerektirir!
Porta zntszce bir sardalya kutusunu aarken
karlk verdi:
Sen ok fazla namuslusun. Devlet bizim
genliimizi alarken, ondan da herey alna-bilir!
Al, dedi iri bir sardalyeyi yal Feldwebei'e
uzatarak, ite yorgun kahramanlar iin vitamin.
Skk yry kolu halinde, arabalar alay Paris'i
boydan boya geti ve Orleans kapma vard.
Gitmekte olan Almanlarn zerine ate ediliyordu.
Bir at penceresinden birisi zerimize ate etti ve
bir astsubay arca yaralad. Hemen, bizden
birou, ate edilmi olan eve daldlar ve eski bir
Alman karabinas ile silhlanm iki ocuu
tutarak aa indiler. En ufak phe yoktu:
Babozuk savalar onlard.
Korkudan titreyen ocuklar general Merce-des'in
kararn beklemek zere kamyonumuza
bindirildiler-, general hrnd: Yalarna karn,
crmleri yznden, ikisi de Paris'in dnda kur-
una dizileceklerdi. Yaralam olduklar astsubay
bir saat sonra, gzlerini kurbanlarndan
ayrmayan ocuklarn akn baklar arasnda
ld. Porta baparmayla onlara l astsubay
gsterdi.
Belki askercilik oynama hastalnz gemitir,
diyerek herbirine kocaman bir tokat ak-etti.
Fakat sabahleyin iki ocuk kaybolmutu. Ko
275
mutan Hinka, son derece fkeyle, elbette kuku-
land kimseyi, yani Porta'y yarglatt. Bir or-
mandaki bir mola srasnda, kzlsal onlarla biraz
uzaa gitmiti ve Heide onun yalnz geldiini
grm olduunu sylyordu. Gunther ile Gregor
ise aksine onlardan ayrlmam olduklarna yemin
ettiler. Daha sonra rendik ki, Porta onlar
kartmt, fakat onlara yaamlarnn en gzel
dayan atmadan deil.
Bir radyo bulup karm olan Barcelona:
imdi kutumu dinleyin! diye bard. Bir ngiliz
sesi. ok ilgin! Barcelona dalga
uzunluunu not ediyor: 3'nc Amerikan zrhl
tmeninin Genel Karargahm buldu. ' Hello
Yankees! diye baryor mikroya. Nasl gidiyor?
Size iyi davranyorlar m?
ok iyi bir Alman ivesiyle bir ses karlk veriyor:
Gnaydn Fritz, naslsn? Radyocu Alman asll
bir Amerikal. Barcelona glerek soruyor:
Acaba Odin'in domuzunun adnn ne olduunu
biliyor musun?
Bekle! Bizde, Norve'te yaam biri var, ona
soracam. Balanty kesme.
Bir sessizlik an, sonra radyocunun sesi tekrar
balyor.
Fritz! Senin domuzun adn rendim. ok
gemeden teslim olacana yemin edersen, onu
sana bdiririm.
Sana sz veriyorum. Tam da Adolf'u etkilemek
iin yoldayz. Domuzun adn syle, arkada!
Altn Fra; ama o Odin'in deil Freyja' nm
domuzudur.
285
Bu bilgi bir zafer deerinde! Btn birliklere
sesleniyoruz.
Domuzun ad Altn Fra!
Doru deil, diye karlk veriyor oto park
bekisi Wolf. Onun ad Saerimmer idi ve domuz
Odin'indi.
Bunu ateli bir tartma izliyor. 3'nc Amerikan
zrhl tmeni Altn Fra zerinde direniyor,
Saerimmer onlara Nazi tmlayl bir ad gibi
geliyor. Biz hl ilerliyoruz ve zorlu bir yamur
altnda Ren'i geiyoruz. Heryerde duman tten
ykntlar, iinde oturanlarn fareler gibi ya-
adklar uursuz l ehirler; a ocuklar ekmek
dilenerek yry kolu boyunca kouyorlar. B-
tn lkenin zerinde bir yangn kokusu szl-
yor.
25 austosta, radyoda, bir yasak istasyon ya-
kalyoruz. General Leclerc'in 28'inci zrhl tmeni
bu sabah Paris'e girdi. Almanlar teslim oldular. u
anda ehrin btn anlar vargleriyle alyor,
halkn sevinci taknla varyor. Kendilerini
gsteren Almanlar ayaklar altnda ineniyor,
Fresnes'nin gardiyanlar eski tutuklular
tarafndan tepeleniyor, igal birlikleriyle dostluk
etmi olan kadnlarn salar kazmyor, giysileri
soyulup zerlerine gamal ha iziliyor. Byk
Paris'in komutan general von Choltitz Amerikan
birliklerinin gzetimi altnda. Btn ehir k-
land. Yaasn Fransa!
Porta baldrlarna vurdu.
yice gryorsunuz! Paris'i havaya uurmak iin
atpatlarm elde edemedi, imdi onun koruyucusu
olacak. Kodamanlar her zaman penelerini ateten
kurtarmay baarrlar!
SVEN HASSEL'N YAYINLARIMIZ ARASINDA
IKAN DER ESERLER
LANETLLER TABURU
Bu kitap korkun bir ykmn yazar yapt bir
insann gerek yksdr. Sven Hassel insanlk
d bir savata kaybettii binlerce arkadana ver-
dii sz tutmak iin yazd bu satrlar. Yazar ol-
mak ya da n kazanmak deildi dledii; hemen
btn sevdiklerini elinden alan, anlamsz ve ac-
masz bir sava lanetlemekti tek istei.
nsan blinsiz bir lm makinesine dntren,
disiplin taburunun lgmlatrd savalarn
gerek yks.
CEPHE ARKADALARI
nsan savan acmasz mihenginde deneyen Sven
Hassel insanlk adna tiksinti veren, utandrc ne
varsa inanlmaz bir yalnlkla sergiliyor bu kitapta.
Her eye ramen yreklerinin bir kesinde,
kafalarnn bir yerinde hl insan kalabilen sra-
dan askerlerin dehet verici olduu kadar doku-
nakl bir yks.
MONTE CASSNO CEHENNEM
Monte Cassino Savalarnda bir gnde btn II.
Dnya Sava boyunca Berlin'e atlandan ok bom-
ba atld. Yalnzca bir gnde Mttefikler topusu
insanlk tarihinin en uzun, en cmert topu bom-
bardmann yapt. Bylece Monte Cassino, bu kut-
sal da, alev ve ate kusan bir kasrgaya dnt.
Bu kasrgann iinde hem korkan, hem de akla
hayale smaz cesur atlmlar yapan askerler vard.
Bu kitap onlarn destandr... Umutsuzluun,
inanszln destandr. lgn bir savan iinde
insann ne hale dntnn yksdr. are-
sizlikler iinde insan m yksdr.