Etabs2013 TS500 Betonarme Perde Tasarimi PDF

BETONARME PERDE
BOYUTLAMA KILAVUZU
TS500-2000 ve DBYBHY-2007

ETABS 2013

Betonarme Perde Boyutlama Klavuzu

Dorudan Seimle
TS500 (2000) ve Deprem Bgelerinde Yaplacak Binalar
Hakknda Ynetmelik (2007)

ISO ETA032913M40 Rev. 0 Mart 2013
Berkeley, California Trkesi Mays 2013
C
CCO
OOM
MMP
PPU
UUT
TTE
EER
RRS
SS &
&&
E
EEN
NNG
GGI
IIN
NNE
EEE
EER
RRI
IIN
NNG
GG

TELF HAKKI

Copyright Computer & Structures, Computers & Engineering (1978-2012). Her hakk
sakldr.
CSI Logo ve ETABS ve ilgili tm yazl belgeler sahiplik ve oaltma haklar sakl
rnlerdir.
ETABS program ve ilgili tm yazl belgelerinin evrensel sahiplik haklar Computers &
Structures Inc.'a aittir. Trke yazl belgelerin sahiplik haklar Computers & Engineering
kuruluuna aittir.
Computers & Structures Inc. ve Computers & Engineering kurulularndan yazl izin
alnmadan programn lisanssz kullanm veya yazl belgelerinin oaltlmas ve herhangibir
formatta bilgi tabannda saklanmas tamamen yasaktr.
Daha ayrntl bilgi, yazlm lisans ve belgelerin kopyalar iin bavuru adresi:

Trkiye ve Almanya Ana Datm:
COMPUTERS & ENGINEERING Holzmhlerweg 87-89
D-35457 Lollar, ALMANYA
Tel: 0049 6406 73667
Fax: 0049 6406 4745
E-Mail:baser@comp-engineering.com
http://www.comp-engineering.com
http://www.csiberkeley.com

SORUMLULUK

BU PROGRAMIN VE YAZILI BELGELERNN HAZIRLANMASINDA BYK
ZAMAN, ABA HARCANMI VE MADD FEDAKARLIK YAPILMITIR. BUNUNLA
BRLKTE PROGRAMI KULLANIRKEN, KULLANICI, PROGRAMIN
GVENLRL VEYA KESNL KONUSUNDA PROGRAMI HAZIRLAYAN
VEYA DAITANLARIN HERHANG BR SORUMLULUK ALMADIINI VEYA
BUNU MA ETMEDN KABUL EDER VE ANLAR.
PROGRAM, YAPISAL TASARIM N PRATK BR ARATIR. BUNUNLA BERABER
KULLANICI, PROGRAMIN TEMEL VARSAYIMLARINI AIKA ANLAMALI VE
ALGORTMALARININ KAPSAMADII DURUMLARI YCE ANLAMALIDIR.
PROGRAMIN OLUTURDUU SONULAR YETERL DENEYME SAHP
MHENDSLERCE KONTROL EDLEREK DEERLENDRLMELDR. MHENDS
ELDE EDLEN SONULARI BAIMSIZ OLARAK KONTROL ETMEL VE
PROFESYONEL OLARAK SORUMLULUU ALMALIDIR.

erik

1 Giri
1.1 Notasyon 2
1.2 Boyutlama Yaplan Kesitlerin Yerleri 6
1.3 Varsaylan Tasarm Yk Birleimleri (Kombinasyonlar) 6
1.3.1 Sabit Yk Bileeni 7
1.3.2 Hareketli Yk Bileeni 7
1.3.3 Rzgar Yk Bileeni 7
1.3.4 Deprem Yk Bileeni 7
1.3.5 Davran Spektrumu eren Yk Birleimleri 7
1.3.6 Zaman Tanm Alannda Hesap Sonularn eren Yk Birleimleri 8
1.3.7 Statik tme Analizi Sonularn eren Yk Birleimleri 9
1.4 Perde Tasarm Tercihleri 9
1.5 Perde Tasarm Tercihlerinin Deitirilmesi 9
1.6 Birimlerin Seimi 9

2 Perde Eleman Tasarm 11
2.1 Perde Eleman Kesme Kuvveti Tasarm 11
2.1.1 Beton Katksnn Belirlenmesi 12
2.1.2 Gerekli Kesme Donatsnn Belirlenmesi 12
2.2 Perde Eleman U Blgeleri 12
2.2.1 Perde U Blgeleri iin Gerekli Koullarn Kontrol 12
2.2.2 Perde U Blgelerinin Detaylandrlmas 14
2.3 Perde Eleman Eilme Hesab 14
2.3.1 Basitletirilmi Perde Eleman Tasarm 14
2.3.2 Genel veya Dzgn Yayl Donatl Perde Kesitlerin Kontrol 20
2.3.3 Perde stem/Sunum (Talep/Kapasite) Oranlar 27
2.3.4 Genel Donat Dzenine Sahip Kesitlerin Boyutlandrlmas 28
3 Ba Kiri Tasarm 30
3.1 Ba Kirii Eilme Tasarm 30
3.1.1 Tasarm Momentinin Belirlenmesi 31
3.1.2 Gerekli Eilme Donatsnn Belirlenmesi 31
3.2 Ba Kirii Kesme Tasarm 38
3.2.1 Beton Katksnn Belirlenmesi 39
3.2.2 Gerekli Kesme Donatsnn Belirlenmesi 39
Ek A Perde Tasarm Tercihleri 41
Ek B Tasarm Tercihlerinin Deitirilmesi 43
Ek C Analiz ve Tasarm Kesitleri 48
Kaynaklar
ETABS 2013 Perde Tasarm TS500-2000 Copyright www.comp-engineering.com

1
Blm 1
Giri
Bu kullanm klavuzu, program tarafndan TS500-2000 ynetmelii seildiinde kullanlan
perde tasarm ve gerilme kontrolleri ilemlerinin ayrntlarn anlatmaktadr. Kullanlan
notasyonlar Blm1.1de aklanmaktadr.
Tasarm, kullanc tarafndan belirlenmi yk birleimleri kullanlarak yaplmaktadr (Blm
1.2). Boyutlama ilemlerini kolaylatrmak iin, program seilen ynetmelie ait ve bina tr
sistemlerin tasarmnda kullanlan hazr yk birleimlerini oluturmaktadr.
Program TS500-2000 koullarn dikkate alarak aada belirtilen tasarm, kontrol veya analiz
ilemlerini gerekletirmektedir.
Perdelerin eilme ve eksenel yk etkisinde boyutlama ve kontrol (Blm 2).
Perdelerin kesme kuvveti etkisinde boyutlandrlmas (Blm 2).
Ba kirilerinin eilme ve eksenel yk etkisinde boyutlama ve kontrol (Blm 3).
Ba kirilerinin kesme kuvveti etkisinde boyutlandrlmas (Blm 3)
Perde u blgeleri iin DBYBHY-2007 Blm 3.6.2de verilen koullarn gznne
alnmas (Blm 3)
Program basitletirilmi perde kesiti boyutlandrlmas, Section Designer perde kesiti
boyutlandrmas, Section Designer perde kesiti kontrol ve ba kirii boyutlandrmas ile
ilgili sonular ayrntl olarak oluturmaktadr (Blm 4).


2
1.1 Notasyon
Aada bu klavuzda kullanlan notasyon verilmektedir.
cv
A

Kayma gerilmelerinin hesabnda kullanlan beton alan, mm
2

g
A Brt beton alan, mm
2

min h
A

Kesme kuvvetini karlayan minimum perde yatay donats, mm
2
/mm
s
A

ekme donats alan, mm
2

sc
A

Perde u elemannda gerekli basn donats veya ba kiriinde basn
donatsn karlayan gerekli ekme donats alan, mm
2

max sc
A

Perde u elemannda gerekli maksimum basn donats alan, mm
2

sf
A T kesitli kirite gvde genilii dnda kalan tabla blgesine etkiyen basn
kuvvetini dengeleyen ekme donats alan, mm
2

st
A

Perde u elemannda ekme donats alan, mm
2

max st
A

Perde u elemannda maksimum ekme donats alan, mm
2

/
sw
A s

Birim boy iin gerekli kesme donats alan, mm
2
/mm
swd
A

Ba kiriinde apraz donat alan, mm
2

min
/
sw
A s

Ba kiriinde birim boy iin gerekli minimum kesme donats (etriye) alan,
mm
2
/mm
stw
A

T kesitli kirite gvde genilii iinde kalan tabla blgesine etkiyen basn
kuvvetini dengeleyen ekme donats alan, mm
2

s
A

Ba kiriinde basn donats alan,mm
2

1 2
, ... B B

Sabit kalnlkl perde u eleman uzunluu,mm
c
C

Perdede veya ba kiriinde basn kuvveti
f
C T kesitli kirite gvde genilii dnda kalan tabla blgesine etkiyen basn
kuvveti
s
C

Perde veya ba kiriinde basn donatsna etkiyen kuvvet
w
C

T kesitli kirite gvdeye etkiyen basn kuvveti
D/C Perdede karlkl etki diyagram ile belirlenen stem/Sunum (Talep/Kapasite)

3
oran
DB1 Kullanc tarafndan belirlenen u eleman uzunluu, mm. Perdenin sol ve sa
ularnda ve alt ve st kesitlerinde farkl deerler alabilmektedir.
DB2 Kullanc tarafndan belirlenen u eleman genilii, mm. Perdenin sol ve sa
ularnda ve alt ve st kesitlerinde farkl deerler alabilmektedir.
s
E

Donat Elastisite Modl, MPa
IP-max Section Designer kesitine sahip perdede maksimum donat oran, birimsiz
IP-min Section Designer kesitine sahip perdede minimum donat oran, birimsiz
BZ
L

Perde u blgesi uzunluu, mm.
w
L

Perde yatay uzunluu, mm. Perdenin st ve alt kesitlerinde farkl deerler
alabilir.
s
L

Ba kirii uzunluu, mm.
LL Hareketli yk
r
M

Eilme dayanm, N-mm.
d
M

Tasarm eilme momenti, N-mm.
dc
M

Basn donatl ba kiriinde, basn beton kuvveti ile ekme donatsnn
karlad moment, N-mm.
ds
M

Basn donatl ba kiriinde, basn donats kuvveti ile ekme donatsnn
karlad moment, N-mm.
dw
M

Basn donatl T kesitli ba kiriinde, gvde blgesindeki basn beton kuvveti
ile ekme donatsnn karlad moment, N-mm.
b
N

Dengeli duruma kar gelen eksenel kuvvet tama kapasitesi, N
max
NC

Perde u elemannda maksimum basn donats oran, birimsiz
d
N

Tasarm eksenel kuvveti, N
left
N Perde sol u elemannda tasarmda kullanlan edeer eksenel kuvvet, N.
Perdenin st ve alt kesitlerinde farkl deerler alabilmektedir.
max
N

TS500-2000de verilen maksimum tasarm eksenel kuvvet snr,N.
max
N Factor

Maksimum tasarm eksenel kuvvet snrnn azaltma arpan. TS500-2000de
bu deer 1.0 olarak tanmlanmaktadr. Kullanc bu deeri tercihler ksmnda

4
deitirebilmektedir.
0
N

Dmerkezliin olmad durumda eksenel yk kapasitesi, N.
oc
N

Dayanm azaltma faktrlerinin 1.0 olduu durumda perdenin tayabilecei
maksimum basn kuvveti, N.
ot
N

Dayanm azaltma faktrlerinin 1.0 olduu durumda perdenin tayabilecei
maksimum ekme kuvveti, N.
right
N Perde sa u elemannda tasarmda kullanlan edeer eksenel kuvvet, N.
Perdenin st ve alt kesitlerinde farkl deerler alabilmektedir.
max
NT

Perde u elemannda maksimum ekme donats oran
OC Perde kesiti karlkl etki diyagramnda gznne alnan noktaya kar gelen
kapasite ile orijin noktas arasnda uzaklk
OL Perde kesiti karlkl etki diyagramnda gznne alnan nokta ile orijin noktas
arasnda uzaklk
LW
R

Malzeme tanmnda kulanlan beton dayanm azaltma katsays. Hafif beton
tr iin kullanlr. Normal arlkl beton iin 1.0 deerini almaktadr.
RLL Azaltlm hareketli yk
s
T

Perde donatsndaki ekme kuvveti, N
c
V

Beton tarafndan karlanan kesme kuvveti, N.
ds
V

Ba kiriinde kesme donats tarafndan karlanan kesme kuvveti, N
d
V

Hesap kesme kuvveti, N
WL Rzgar yk
a Perde veya ba kirii kesitinde basn blgesi derinlii, mm
1
a

T kesitte gvdede basn blgesi derinlii, mm.
s
b

T kesitte basn blgesi genilii, mm.
c Tarafsz eksen derinlii, mm
r bot
d

Kesitin altndan alt donat merkezine olan uzaklk, mm
r top
d Kesitin stnden st donat merkezine olan uzaklk, mm
s
d

T kesitte basn blgesi derinlii, mm

5
spandrel
d Ba kiriinde yararl ykseklik
y
f Boyuna donat akma gerilmesi, N/mm
2
. Eksenel yk ve eilme momenti
hesaplarnda kullanlr.
ys
f Kesme donats akma gerilmesi, N/mm
2
. Kesme kuvvetine gre tasarmda
kullanlr.
c
f

Beton basn gerilmesi, N/mm
2
. Eksenel yk ve eilme momenti hesaplarnda
kullanlr.
cs
f

Beton basn gerilmesi, N/mm
2
. Kesme kuvvetine gre tasarmda kullanlr.
s
f

Ba kiriinde basn donatsndaki gerilme, N/mm
2
.
s
h

Ba kirii ykseklii. Sol ve sa ularda farkl deerler alabilmektedir.
max
p

Section Designer kesitine sahip perdede tasarm yaplmak istendiinde (kontrol
deil) maksimum donat oran.
min
p

Section Designer kesitine sahip perdede tasarm yaplmak istendiinde (kontrol
deil) minimum donat oran.
w
t

Perde kalnl, mm. Perdenin st ve alt kesitinde farkl deerler alabilmektedir.
s
t

Ba kirii genilii, mm. Sol ve sa ularda farkl deerler alabilmektedir.
DL Sabit yklerin toplam
LL Hareketli yklerin toplam
RLL Azaltlm hareketli yklerin toplam
Ba kirii ekseni ile apraz donat arasndaki a
Donat ekildeitirmesi
s

Perde donats ekildeitirmesi

Ba kiriinde basn donats ekildeitirmesi
m

Mazleme katsays
mc

Beton iin malzeme katsays
ms

Donat iin malzeme katsays


6
1.2 Boyutlama Yaplan Kesitlerin Yerleri
Program, perdelerin boyutlamasn yalnzca alt ve st kesitlerde yapmaktadr. Perde
yksekliinin orta kesitinde boyutlama yaplmas istendiinde perde eleman yar ykseklie
sahip perde elemanlara blnmelidir.
Program ba kirilerinin boyutlamasn yalnzca sol ve sa u kesitlerinde yapmaktadr. Ba
kirii uzunluunun orta kesitinde boyutlama yaplmas istendiinde ba kiri eleman yar
uzunlua sahip ba kirii elemanlarna blnmelidir. Eer ba kirii iki ba kirii elemanndan
oluacak ekilde blnrse program apraz donaty her bir para iin ayr ayr olarak
hesaplayacaktr.apraz donatnn hesabnda kullanlan a her bir ba kirii eleman
uzunluklar kullanlarak hesaplanmaktadr.Bu dzenleme ekli, gerekli apraz donat alannn
gerekenden daha az hesaplanmasna neden olacaktr. Bu nedenle ba kiriinin birden fazla
ba kirii elemannn birleiminden oluacak ekilde blnd durumlarda, apraz donatlarn
kullanc tarafndan el ile hesaplanmas gerekmektedir.
1.3 Varsaylan Tasarm Yk Birleimleri (Kombinasyonlar)
Boyutlama yk birleimleri (kombinasyonlar), belirtilen ykleme durumlarnn, yapnn kesit
hesaplarnda kullanlacak ekilde yk katsaylar ile birletirilmesidir. Bu ynetmelikte, bir yap
sabit (G), hareketli (Q), rzgar (W) ve deprem (E) ykleri etkileri altnda ise ve rzgar ve
deprem yklerinin ift ynl olduu gznnde bulundurulsa, aada verilen yk birleimleri
tanmlanmaldr (TS 6.2.6)
1.4G + 1.6Q (TS 6.3)
0.9G 1.3W (TS 6.6)
1.0G + 1.3Q 1.3W (TS 6.5)
0.9G + 1.0E (TS 6.8a)
0.9G - 1.0E (TS 6.8b)
1.0G + 1.0Q + 1.0E (TS 6.7a)
1.0G + 1.0Q - 1.0E (TS 6.7b)
Bunlar ayn zamanda TS 500-2000 kullanldnda otomatik olarak retilen yk birleimleridir.
Kullanc, at ykleri ayr olarak deerlendirilecekse veya baka trden yklemeler
bulunuyorsa, farkl arpanlar kullanarak birleim iin gerekli deiiklikleri yapmaldr.
arpanlarla artrlm yklerde hareketli ykn payn azaltmak iin, hareketli yk azaltma
arpan, eleman hareketli yk kuvvetlerine eleman-eleman uygulanr.


7
1.3.1 Sabit Yk Bileeni
Varsaylan yk birleimlerinin sabit yk bileeni, sabit yklerin ilgili yk katsays ile
arpmndan olumaktadr. Tr sabit yk olan dier ayr ykler varsaylan yk birleimlerinde
gznne alnmamaktadr.
Ek bilgi olarak deprem yk bileeni blmne baknz.
1.3.2 Hareketli Yk Bileeni
Varsaylan yk birleimlerinin hareketli yk bileeni azaltlm ve azaltlmam tm hareketli
yklerin ilgili yk katsays ile arpmndan olumaktadr. Tr hareketli yk olan dier ayr
ykler varsaylan yk birleimlerinde gznne alnmamaktadr.
1.3.3 Rzgar Yk Bileeni
Varsaylan yk birleimlerinin rzgar yk bileeni tek bir rzgar yklemesinden olumaktadr.
Hesap modelinde birden fazla rzgar yklemesi tanmlandnda yukarda verilen denklemler
her biri farkl rzgar yklerini ieren farkl yk birleimlerini temsil etmektedir.
1.3.4 Deprem Yk Bileeni
Varsaylan yk birleimlerinin deprem yk bileeni tek bir deprem yklemesinden
olumaktadr. Hesap modelinde birden fazla deprem yklemesi tanmlandnda yukarda
verilen denklemler her biri farkl deprem yklerini ieren farkl yk birleimlerini temsil
etmektedir.
Hazr yk birleimlerinin oluturulmasnda deprem yk tr Earthquake olan statik ykleri
ve tr Response spectrum olan yklemeleri iermektedir. Hazr yk birleimleri, zaman
tanm alannda yklemeleri ve statik itme yklemelerini iermemektedir.
1.3.5 Davran Spektrumu eren Yk Birleimleri
Programda tm davran spektrumu ieren yklemelerin trnn deprem yklemesi olduu
kabul edilmektedir. Hazr olan (default) yk birleimleri bu yklemeleri iermektedir.
Davran Spektrumu kullanlarak elde edilen sonularn tm pozitif deerlidir. Perde
boyutlamas iin kullanlan yk birleimi, davran spektrumu ieriyorsa iaretlerin olas tm
kombinasyonlar gznne alnarak kontroller yaplr. Bu nedenle perde veya ba kiriinin
boyutlandrmasnda kesme kuvveti hem pozitif kesme kuvveti hem negatif kesme kuvveti
olarak gznne alnr. Benzer ekilde ba kiriinin davran spektrumu yntemi ile elde edilen
moment deeri hem pozitif moment hem negatif moment olarak gznne alnr. ki boyutlu
perde elemann eilme hesabnda davran spektrumu iin drt farkl kombinasyon oluturulur.
Bunlar

8
+N ve +M
+N ve M
-N ve +M
-N ve M
kombinasyonlardr. Burada N perdeye etkiyen eksenel kuvveti, M eilme momentini
gstermektedir. Benzer ekilde boyutlu perde elemanda N, M2 ve M3 gznne alnarak 8
farkl olas kombinasyon kullanlmaktadr.
Daha nceki blmlerde verilen TS 6.8a, TS 6.8b denklemleri tepki spektrumu zmne
bal olabilmektedir. Tepki spektrumu iermesi durumunda yalnzca TS 6.7a ve TS 6.8a esas
alnarak hazr varsaylan yk birleimleri oluturulmaktadr. TS 6.7b ve TS 6.8b denklemleri
esas alnarak tepki spektrumu zm ieren bir yk birleimi oluturulmamaktadr.
1.3.6 Zaman Tanm Alannda Hesap Sonularn ieren Yk Birleimleri
Hazr olan yk birleimleri zaman tanm alannda zm sonularn iermemektedir. Zaman
tanm alannda zm sonularn ieren yk birleimleri kullanc tarafndan tanmlanmaldr.
Boyutlamada kullanlan yk birleimleri zaman tanm alannda zm sonularn ieriyorsa
boyutlama zaman tanm alannda elde edilen i kuvvetlerin zarf veya her zaman admnda
elde edilen i kuvvetler kullanlarak yaplabilmektedir. Zaman tanm alannda zm ieren
tasarmn tr Perde boyutlama tercihleri blmnde belirlenebilmektedir (Ek A).
Zarf deerleri kullanldnda, boyutlama her i kuvvetin en byk deeri kullanlarak yaplr.
Bu en byk deerlerin ayn zamanda ortaya kt kabul anlamna gelmektedir. Genel
olarak bu kabul gereki deildir ve baz durumlarda gvensiz tarafta zm vermektedir. Her
zaman admnda boyutlama ise i kuvvetler arasndaki doru ilikiyi vermekle birlikte ok
zaman alc bir ilemdir.
Zaman tanm alannda hesapta zarf deerleri kullanldnda her i kuvvet iin maksimum ve
minimum deer belirlenmektedir. Bylece perde elemanlarda eksenel kuvvet, kesme kuvveti
ve moment iin maksimum ve minimum deer; ba kiriinde kesme ve moment iin
maksimum ve minimum deer oluturulmaktadr. Programn Perde Tasarm Modlnde
Zaman tanm alannda zm sonucunu ieren tasarm yk birleimi iin olas tm maksimum
ve minimum tasarm deerleri kombinasyonlar gznne alnr. Bu nedenle perde veya ba
kiriinin boyutlandrmasnda, zaman tanm alannda zm sonucu bulunan kesme kuvveti,
hem maksimum kesme kuvveti hem minimum kesme kuvveti olarak gznne alnr. Benzer
ekilde ba kiriinin zaman tanm alannda zm yntemi ile elde edilen moment deeri hem
maksimum moment hem minimum moment olarak gznne alnr. Perde elemann eilme
hesabnda zaman tanm alannda zm iin drt farkl kombinasyon oluturulur. Bunlar

9
Nmax ve Mmax
Nmax ve Mmin
Nmin ve Mmax
Nmin ve Mmin
kombinasyonlardr. Burada N perdeye etkiyen eksenel kuvveti, M eilme momentini
gstermektedir.
Bir tasarm yk birleimi birden fazla zaman tanm alannda zm sonucu ieriyorsa, tercih
listesinde Zaman Tanm Alannda Tasarm (Time History Design) seeneinde ne seildiine
baklmakszn zarf deerleri kullanlarak deerlendirilir.
1.3.7 Statik tme Analizi Sonularn eren Yk Birleimleri
Hazr olan yk birleimleri, statik itme analizi zm sonularn iermemektedir. Statik itme
analizi zm sonularn ieren yk birleimleri kullanc tarafndan tanmlanmaldr.
Bir tasarm yk birleimi yalnzca statik itme analizi zmn ieriyorsa tasarm her bir adm
iin yaplr. Aksi durumda statik itme analizinin son adm dikkate alnarak yaplr.
1.4. Perde Tasarm Tercihleri
Perde tasarm tercihleri, perde eleman ve ba kirii elemanlarna uygulanan temel zelliklerdir.
Ek-Ada TS500-2000 iin kullanlan tercihler tanmlanmaktadr. Her bir perde boyutlama tercihi
iin hazr deerler verilmektedir. Bu nedenle tercihlerin tanmlanmasna gerek yoktur. Buna
ramen hazr olarak verilen deerlerin uygunluu kontrol edilerek perde boyutlandrmas
yaplmaldr. Tercihlerin gzden geirilmesi ve gncellenmesi hakknda bilgi iin program
ierisindeki yardm (Help) zelliine bavurulmaldr.
1.5. Perde Tasarm Tercihlerinin Deitirilmesi
Perde tasarm tercihlerinin deitirilmesi, yalnzca seilen perde veya ba kirii elemana
uygulanan temel zelliklerdir. Perde eleman ve ba kirii iin kullanlan deitirme seenekleri
birbirinden farkldr. Ek-Bde TS500-2000 iin kullanlan tercihler tanmlanmaktadr. Perde
elemanlar iin boyutlama tercihlerinin deitirilmesinin perde kesitinin trne bal olduu
(dzgn yayl donat, genel yerleime sahip donat veya basitletirilmi basn-ekme)
unutulmamaldr. Hazr deerler tm perde eleman ve ba kirii elemanlar iin bulunmaktadr.
Bu nedenle tercihlerin tanmlanmasna veya gerekmedike deitirilmesine gerek yoktur. Buna
ramen hazr olarak verilen deerlerin uygunluu kontrol edilerek perde boyutlandrmas
yaplmaldr. Deitirme tercihlerinde deiiklik yapldnda yalnzca o srada seili bulunan
elemanlara atama ilemi yaplmaktadr. Tercihlerin gzden geirilmesi ve gncellenmesi
hakknda bilgi iin program ierisindeki yardm (Help) zelliine bavurulmaldr.

10
1.6. Birimlerin Seimi
Bu programda perdelerin tasarmnda istenen birim sistemi kullanlabir. Kullanlan birim sistemi
herhangi bir zamanda deitirilebilmektedir. Genellikle, ynetmelikler belirli birim sistemini
esas almaktadr.
TS500-2000 Ynetmelii Newton-Milimetre-Saniye birimlerini esas almaktadr. Basitlik olmas
bakmndan bu klavuzdaki denklemler ve tanmlamalar aksi belirtilmedike Newton-Milimetre-
Saniye birim sistemine kar gelmektedir.
Perde tasarm tercihleri blm kullancya tekil ve yayl donat alanlar iin zel birim seimi
olana sunmaktadr. Donatlandrma iin seilen bu birimler modelin oluturulmasnda
kullanlan ve konum ubuundaki alr listedeki birimlerden farkldr. Tekil ve yayl donatlarn
detaylandrmas iin seilen bu zel birimler yalnzca perde tasarm tercihleri blmnden
deitirilebilmektedir.
Perde tasarm tercihleri blmnde adet belirten donatlar iin kullanlabilecek seenekler, in
2
,
cm
2
, mm
2
ve geerli birim sistemidir. Birim uzunluktaki donat alanlar iin kullanlabilecek
seenekler in
2
/ft, cm
2
/m, mm
2
/m ve geerli birim sistemidir.
Geerli birim sistemi seenei o anda konum ubuundaki alr listede bulunan birim
sistemini kullanmaktadr. Eer geerli uzunluk birimi m ise, bu seenek tekil donat alanlar iin
m
2
ve yayl donat alanlar iin m
2
/mdir. Geerli birim sistemi seenei kullanldnda yayl
donat alan uzunluk
2
/uzunluk boyutundadr. rnein, kN ve m birimleri seerek altnzda
yayl donatnn alan m
2
/m olarak belirlenir. N ve mm birimleri seilirse yayl donat alan
mm
2
/mmdir.

11
Blm 2
Perde Eleman Tasarm
Bu blmde programn perde elemann her bir kolunun TS500-2000 ynetmeliine gre
kesme hesabn nasl yapt aklanmaktadr. Bu programda, perde kesme donats
tanmlanp bunun yeterlilii kontrol edilememektedir. Program yalnzca perdenin gerekli kesme
donatsn hesaplamaktadr. Kesme tasarm perde elemann st ve alt kesitlerinde
yaplmaktadr.
Bu blmde ayrca programn TS500-2000 ynetmelii kullanlarak perde elemanlarn eksenel
kuvvet ve eilme momenti etkisinde tasarm ve kontroln nasl yapt aklanmaktadr.
Mende seilen TS500-2000 seenei Deprem Blgelerinde Yaplacak Binalar Hakknda
Ynetmeliini de iermektedir. lk olarak basitletirilmi kesit ile perde eleman tasarmnn
nasl yapld aklanmaktadr. Sonra Section Designer kesitine sahip perde elemann nasl
kontrol edildii aklanmakta ve daha sonra Section Designer kesitine sahip perdelerin
tasarmna deinilmektedir.
2.1. Perde Eleman Kesme Kuvveti Tasarm
Perde kesme donats her bir tasarm yk birleimi iin yaplmaktadr. Her bir yk birleiminde her
bir perde kesitinin kesme donatsnn belirlenmesi iin aadaki admlar izlenmektedir.
Perde eleman kesitine etkiyen tasarm i kuvvetleri
d
N ,
d
M ve
d
V belirlenir.
Beton tarafndan karlanacak kesme kuvveti
c
V belirlenir.
Kesme kuvvetini dengeleyecek fark kesme kuvvetini karlayan kesme donats alan
belirlenir.

12
lk admn ek bir aklamaya ihtiyac bulunmamaktadr. Aadaki iki blmde ikinci ve nc
admlar aklanmaktadr.
2.1.1. Beton Katksnn Belirlenmesi
Perde kesitine etkiyen
d
N ,
d
M ve
d
V tasarm i kuvvetleri belirliyken, beton tarafndan
karlanan kesme kuvveti
c
V aadaki ekilde hesaplanmaktadr.
0.65
c ctd ch
V f A =

(TS 8.1.3, DBYBHY 3.6.7.2)
Kesme kuvveti st snr

max
0.22
cd ch
V f A =

(TS 8.1.5b, DBYBHY 3.6.7.2)
2.1.2. Gerekli Kesme Donatsnn Belirlenmesi
d
V ve
c
V belirli iken gerekli kesme donatsnn birim uzunluktaki donat alan (rnek
mm
2
/mm) aadaki ekilde hesaplanr. Bu denklem deprem etkisi karlayan ve karlamayan
perdeler (perde tasarm tercihlerinde Design is Seismic olarak belirtildii ekilde) iin aynen
kullanlr. Deprem yklerini karlayan perdeler iin ek koullar bu blmde daha sonra
verilmektedir.

( ) 0.8
d c
sh
yd w
V V
A
f L
=
(TS 8.1.4, DBYBHY 3.6.7.2)
DBYBHY 3.6.7.2 Denklem 3.17bye gre 0.65
r ctd ch sh yd
V f A A f = + deeri 0.22
cd ch
f A
deerini amamaldr.
2.0
w
w
H
l
olan perdelerde
sh
A perde u blgeleri dnda kalan alann 0.0025 deerinden az
olmamaldr. 2.0
w
w
H
l
< olduu durumlarda gvde kesiti tm perde kesiti olarak alnmaldr.
2.2. Perde U Blgeleri
Bu blmde perde eleman kollarnda DBYBHY ynetmeliine gre perde u kesitleri
koullarnn nasl gznne alnd aklanmaktadr. Program DBYBHY blm 3.6.2de
verilen yaklam esas almaktadr.
Perde eleman u blge koullar deprem yklemesi ieren tasarm ykleri iin ayr ayr olarak
gznne alnmaktadr.

13
2.2.1. Perde Eleman U Blgeleri iin Gerekli Koullarn Kontrol
Perde u blgeleri kontrol iin aadaki bilgiler elde edilmektedir.
Perdenin toplam ykseklii,
w
H , perde elemann uzunluu,
w
l , perde kesit alan
g
A .(
w
l
ve perde kalnl
w
b boyutlarnn gsterimi iin ekil 2-5e baklabilir.)
Perde donat alan,
st
A . Bu donat alan program tarafndan hesaplanmakta veya
kullanc tarafndan tanmlanmaktadr.
Perde elemann simetri durumu (rnein perdenin sol ucu, sa ucu ile ayn m?).
Perdenin simetrik olma durumu donat yerleimi dikkate alnmadan yalnzca geometri
gznne alnarak yaplmaktadr. Simetrik ve simetrik olmayan durumlara ait baz
rnekler ekil 2-1de gsterilmektedir. Section Designer kesiti kullanan perde eleman
dikdrtgen ekli dnda simetrik olmayan kesit olarak deerlendirilmektedir.

ekil 2-1 Simetrik ve Simetrik Olmayan Perde Plan Grnmleri
ETABS programnda kritik perde ykseklii aadaki koullara uyacak ekilde temel stnden
veya bodrum seviyesinden llmektedir:

/ 6
w
cr
w
l
H
H

(DBYBHY 3.6.2 Denklem 3.15a ve 3.15b)
2
cr w
H l

(DBYBHY 3.6.2)
Dikdrtgen kesitli perde elemanlarda, perde u blgesi uzunluu
u
l aadaki ekilde
hesaplanmaktadr.

2
0.2
w
u
w
b
l
l

Kritik perde ykseklii boyunca

0.1
w
u
w
b
l
l

Kritik perde ykseklii dnda
(DBYBHY 3.6.2.3)

14
Perde u blgeleri oluturulmas gerektiinde, program perdenin her iki ucunda gerekli
uzunluklar hesaplamaktadr. ekil 2-2de eleman u blgeleri gsterilmektedir.
u
blgesi
Perde u Perde gvdesi
w
7b
w
u
Perde u
blgesi
b
w

ekil 2-2 Perde U Blgesi Uzunluu,
u
l
2.2.2. Perde U Blgelerinin Detaylandrlmas
DBYBHY Blm 3.6.5.1e gre her bir perde u blgesinde dey donat yerletirilmesi
gerekmektedir. Program, aada verilen ekilde dey donat alann hesaplamakta ve rapor
etmektedir.

0.02 Kritik perde ykseklii boyunca
0.01 Kritik perde ykseklii dnda
w u
s
w u
b l
A
b l
(DBYBHY 3.6.5.1)
/ 0.0025
sv g
A s A

(DBYBHY 3.6.3.1)
2.3. Perdelerin Eilme Hesab
Perdelerin tasarm ve kontrolnde yerel eksen tanmnn anlalmasnn nemi bulunmaktadr.
Yerel eksen atamasna Assign mensnden ulalabilmektedir.
2.3.1. Basitletirilmi Perde Kesiti Hesab
Bu blm basitletirilmi kesit zellii atanm perdelerin program tarafndan nasl tasarlandn
aklamaktadr. Basitletirilmi kesit ile ilgili geometri ekil 2-3de gsterilmektedir. Perde eleman
geometrisi uzunluk, kalnlk ve eer varsa u eleman boyutlar ile tanmlanmaktadr.
Basitletirilmi C ve T perde kesiti dzlemseldir (3 boyutlu deil). ekilde gsterilen
boyutlar aadakileri ierir:
Perdenin uzunluu
w
l ile gsterilir ve bu perdenin planda yatay uzunluudur.
Perdenin kalnl
w
b ile gsterilir. Sol ve sa u elemanlarnn kalnlklar (DB2left ve
DB2right) perde kalnlndan farkl olabilir.

15
DB1 perdenin u elemanlarnn yatay uzunluklarn gstermektedir. DB1 sol ve sa
ularda farkl deerler alabilir.
DB2 perdenin u elemanlarnn kalnlklarn gstermektedir. DB2 sol ve sa ularda
farkl deerler alabilir.
Gsterilen boyut zellikleri Perde Boyutlama zelliklerinin Deitirilmesi (Ek-B) blmnden
deitirilebilmekte ve st ve alt perde kesitlerinde farkl deerler alabilmektedir.

ekil 2-3 Basitletirilmi Tasarm iin Tipik Perde Eleman Boyutlar
Kullanc tarafndan boyutlar tanmlanmazsa program u eleman kalnln perde kalnlna
eit almakta ve gerekli u eleman boyunu hesaplamaktadr. Tm durumlarda, kullanc u
eleman boyutlarn belirlediinde veya program belirlediinde, program gerekli donat alann,
u elemann merkezinde olacan varsayarak hesaplamaktadr. Bu blm u eleman
uzunluunu programn nasl belirlediini ve u elemann merkezindeki gerekli donat alann
nasl hesapladn aklamaktadr.
Basitletirilmi perde tasarm iin olas durum bulunmaktadr. Bu durumlar ekil 2-4de
gsterilmektedir:

16
Perde eleman her iki uta program tanml u blgelere (deiken uzunluklu sabit
kalnlkl) sahiptir.
Perde eleman her iki uta kullanc tanml u blgelere (sabit uzunluklu ve kalnlkl)
sahiptir.
Perde eleman bir uta program tanml (deiken uzunluklu sabit kalnlkl) u
blgeye ve dier uta kullanc tanml (sabit uzunluklu ve kalnlkl) u blgeye
sahiptir.
2.3.1.1 Tasarm Durumu 1
Tasarm Durumu 1, sabit kalnlkl perde ve program tanml u blge uzunluuna sahip
durumda uygulanmaktadr. Bu tasarm durumu iin, tasarm algoritmas u blgesi merkezine
yerletirilecek basn ve ekme donatsn kullancnn tanmlad maksimum oranlar ile
snrlandrarak, gerekli u blge uzunluunun belirlenmesine odaklanmaktadr. Maksimum
oranlar Perde Tasarm Tercihleri blmnde tanmlanmakta ve tercihlerin dzenlenmesi
blmnde Edge Design PC-Max ve Edge Design PT-Max seenekleri ile
deitirilebilmektedir.

ekil 2-4 Basitletirilmi Perde Eleman iin Tasarm Durumlar
ekil 2-5de gsterilen perde elemanda tasarm yaplan kesit, rnein perde st kesiti,
tasarmn yapld yk birleimindeki i kuvvetlere,
d top
N
ve
d top
M
, gre tasarlanmak
istensin.
Tasarm Durumu 1
Sabit kalnlkl perde eleman ve
ETABS tanml (deiken uzunluk)
u elemanlar
Tasarm Durumu 2
Kullanc tanml u elemanlara
sahip perde eleman
Tasarm Durumu 3
Bir uta kullanc tanml u eleman
ve dier uta ETABS tanml
(deiken uzunluk) u eleman ile
oluturulmu perde eleman
Not:
Her durumda da ETABS
tarafndan hesaplanan gerekli
donat u elemanlarn merkezindeki
donatdr.

17
Program tasarm ilemine sol uta
w
b kalnlnda ve
1 left
B
uzunluunda, sa uta
w
b
kalnlnda ve
1 right
B
uzunluunda bir u blgesi ile balamaktadr. Balangta

1 1 left right w
B B b

= = olarak kabul edilmektedir.
Moment ve eksenel kuvvet aada verilen bantlar ile edeer
left top
N
ve
right top
N

kuvvetlerine dntrlmektedir. (Benzer ilemler perde alt kesitinde de uygulanmaktadr.)

( )
1 1
2
0.5 0.5
d top d top
left top
w left right
N M
N
l B B

= +

( )
1 1
2
0.5 0.5
d top d top
right top
w left right
N M
N
l B B

=

Herhangi bir yk birleiminde,
left top
N
ve
right top
N
ekme veya basn olabilmektedir.

Dinamik ykler iin
left top
N
ve
right top
N
kuvvetleri modal seviyede belirlenmekte ve sonra

dier ykler ile birletirilmeden nce modal birleim yaplmaktadr. Ayn zamanda SRSS
trndeki yk birleimlerinde,
left top
N
ve
right top
N
kuvvetleri her bir ykleme iin elde

edilmekte birletirme daha sonra yaplmaktadr.
Eer
left top
N
veya
right top
N
kuvvetlerinin deeri ekme ise, ekme kuvvetini karlayan

gerekli donat alan
st
A aadaki ekilde hesaplanmaktadr.

st
yd
N
A
f
=

Eer
left top
N
veya
right top
N
kuvvetlerinin deeri basn ise, kesit yeterlilii iin basn

kuvvetini karlayan gerekli donat alan
sc
A aadaki koullar salamaldr.

( ) ( )
max
0.85
cd g sc yd sc
N N Factor f A A f A
(
= +

Burada N.
left top
N
veya
right top
N
den birisi,
1 g w
A b B = olarak alnmaktadr.
max
N Factor deeri Perde Tasarm Tercihleri blmnde tanmlanmaktadr (varsaylan deeri
0.80dir). Genel olarak bu deerin kullanlmas nerilir.

( )
max
0.85
0.85
cd g
sc
yd cd
N
f A
N Factor
A
f f

Eer
sc
A negatif deer olarak hesaplanrsa basn donats gerekmemektedir.

18

ekil 2-5 Tasarm Durumu 1 iin Perde Eleman

19
1 w
b B alanna yerletirilecek maksimum ekme donats alan
max max 1 st w
A NT b B
=

ile snrlandrlmtr.
Benzer ekilde basn donats
max max 1 sc w
A NC b B
=

ile snrlandrlmtr.
Eer
st
A deeri
max st
A
deerinden daha kk veya eitse ve

sc
A deeri
max sc
A
deerinden daha kk veya eitse program bir sonraki yk birleimi iin tasarma
balayacaktr. Aksi durumda program uygun
1
B boyutunu perde kalnlnn yars kadar bir
deer ile
2
B deerine arttrmakta (yetersiz olma durumuna gre sol, sa veya her iki u
blgesinde) ve yeni
left top
N
ve
right top
N
deerleri ile yeni

st
A ve
sc
A deerlerini
belirlemektedir. Bu ardk ilem
st
A ve
sc
A deerleri tm tasarm yk birleimleri iin izin
verilen donat oranlar snrlar iinde kalncaya kadar devam etmektedir.
Eer arttrlarak bulunan u blge uzunluu B deeri / 2
w
l deerine eit veya daha byk
olursa ardk ilem sonlandrlr ve gme durumu rapor edilir.
Bu tasarm algoritmas yaklak olmakla birlikte kullanldr. Bu yntemle yetersiz bulunan
perde kesitleri donat yerleimi kullancnn belirledii ve karlkl etki diyagramlar kullanlarak
yaplan zmlerde yeterli olarak bulunabilir.
Tasarm Durumu 2 perde ularnda sabit uzunlukta kullanc tanml u blgelerinin
tanmland durumda uygulanmaktadr. Perde u blge uzunluklarnn sabit olduu kabul
edildiinden program bu uzunluklar deitirmez. Bu tasarm durumu iin, tasarm algoritmas
u blge merkezlerinde bulunaca dnlen gerekli donat alann hesaplar ve kullancnn
tanmlad maksimum snrdan kk olup olmadn kontrol eder. Kullanlan tasarm
algoritmas gerekmedii iin ardk ilemin yaplmamas dnda Tasarm Durumu 1deki ile
ayndr.
Tasarm Durumu 3 bir u blgesinin kullanc tanml (sabit uzunluklu) dier u blgesinin
program tanml (deiken uzunluklu) perde elemanlara uygulanmaktadr. Deiken uzunluklu
kenarda u blge kalnl perde kalnlna eittir.

20
Tasarm daha nce aklanan Tasarm Durumu 1 ve 2ye benzerdir. Kullanc tanml u blge
boyutlar deimemektedir. Ardk ilemler yalnzca deiken uzunluklu u blgesinde
yaplmaktadr.
2.3.2. Genel veya Dzgn Yayl Donat Dzenine Sahip Perde Kesitlerin
Kontrol
Genel kesitli veya dzgn yayl donatya sahip perde kesitler kontrol iin tanmlandnda,
program ilgili kesit iin karlkl etki diyagram oluturmakta ve eilme istem/sunum
(talep/kapasite) orann belirlemek iin bu diyagram kullanmaktadr. Bu blmde programn
perde eleman iin karlkl etki diyagramn nasl oluturduunu ve verilen bir tasarm yk
birleimi iin istem/sunum (talep/kapasite) orann nasl belirledii aklanmaktadr.
Not: Bu programda karlkl etkileim yzeyi, bir seri PMM etkileim erilerin 360-derecelik
daire zerinde eit aralklarla yerletirilmesi ile tanmlanmaktadr.
2.3.2.1 Etkileim Yzeyi
Bu programda
d
N ,
2d
M ve
3d
M eksenleri referans alnarak 3 boyutlu etkileim yzeyi
tanmlanmaktadr. Yzey, perde tarafsz eksen dorultusunu 360-derecelik bir daire etrafnda
eit aralkl alarla dndrerek elde edilen bir seri etkileim erisinin birletirilmesinden
oluturulmaktadr. rnein, eer 24 PMM erisi tanmlanm ise (varsaylan) her 15-derecede
bir karlkl etkileim erisi (360
o
/24 eri=15
o
) bulunacaktr. ekil 2-6 perde elemanda farkl
alara gre tarafsz ekseninin varsaylan yerleimini ve tarafsz eksene gre ekme (ekilde T
ile gsterilmektedir) veya basn (ekilde C ile gsterilmektedir) taraflarn gstermektedir.
Tarafsz eksenin dorultusunun ve 180
o
+ iin ayn olduu grlmektedir.Yalnzca
kesitteki ekme basn blgelerinin yeri deimektedir. boyutlu etkileim yzeyini
oluturmak iin 24 adet etkileim erisi (veya daha fazla) kullanlmas nerilir.
Etkileim yzeyini oluturan her bir PMM karlkl etkileim erisi, ayrk noktalarn dorusal
izgiler ile birletirilmesi ile saysal olarak tanmlanmaktadr. Bu noktalarn koordinatlar, perde
kesitinde ekildeitirme dzleminin tarafsz eksen etrafnda dndrlmesi ile belirlenmektedir.
Bu ilemin ayrntlar ekildeitirme Uyumu Analizi Detaylar bal altnda ileride
aklanmaktadr.


21

ekil 2-6 Perde Tarafsz Ekseninin Farkl Alarda Yerleimi
PMM etkileim erisini oluturmak iin varsaylan olan 11 nokta kullanlmaktadr. Bu say
tercihler blmnden deitirilebilmektedir; 11e eit veya daha byk herhangi bir tek say
kullanlabilmektedir. Eer tercihler blmnde bir ift say seilecek olursa program daha
sonraki ilk tek sayya arttracaktr.
ki boyutlu perde eleman iin karlkl etkileim yzeyi oluturulurken program tercih
blmndeki saydan bamsz olarak yalnzca iki karlkl etkileim erisini , 0
o
ve 180
o

erileri, gznne alacaktr. Ayrca yalnzca M3 ekseni etrafndaki momentler dikkate
alnacaktr.
2.3.2.2 Etkileim Yzeyinin Formlasyonu
Karlkl etki yzeyinin oluturulmas TS500-2000 Blm 7.1de verilen tama gc yntemi
temel ilkelerine dayanmaktadr. Program perde elemann normal kuvvet ve moment
dayanmlarn (
2 3
, ,
r r r
N M M ) belirlemek iin kuvvet dengesini ve ekildeitirme uyumunu
kullanmaktadr. Perde elemann yeterli kabul edilebilmesi iin gerekli dayanmn
(
2 3
, ,
d d d
N M M ) salanan tasarm dayanmndan az veya eit olmas gerekmektedir.

( ) ( )
2 3 2 3
, , , ,
d d d r r r
N M M N M M


22
Beton ve donat elii iin tasarm dayanmlar karakteristik dayanmlarn malzeme gvenlik
katsaylarna,
mc
ve
ms
, blnmesi ile elde edilir. Programda kullanlan deerler aadaki
gibidir.
Donat elii iin malzeme gvenlik katsays 1.15
ms
=

(TS 6.2.5)
Beton iin malzeme gvenlik katsays 1.5
mc
=

(TS 6.2.5)
Bu katsaylar ynetmelikte kullanlan tasarm denklemlerinde ve tablolarda halihazrda
gznne alnmaktadr. nerilmemekle birlikte program ierisinde bu deerleri
deitirilmesine izin verilmektedir. Eer deitirilirse ilgili yerlerde program ynetmlie bal
denklemleri gerektii ekilde dzenlemektedir.
Teorik olarak perde eleman kesitinin tayabilecei maksimum eksenel basn kuvveti
oc
N
aadaki ekilde hesaplanmaktadr.

0.85 ( )
oc cd g st yd st
N f A A f A ( = +

Teorik olarak perde eleman kesitinin tayabilecei maksimum eksenel ekme kuvveti
ot
N
aadaki ekilde hesaplanmaktadr.

ot yd st
N f A =

Perde eleman geometrisi ve donatlar planda simetrik ise,
oc
N ve
ot
N deerlerine kar
gelen moment deeri sfr olacaktr. Aksi durumda her iksine kar gelen moment deerleri
bulunacaktr.
Maksimum eksenel basn kuvveti
(max) r
N deeri ile snrlandrlmaktadr.

(max)
0.6
r ck g
N f A = Dey yk birleimleri iin
(TS 7.4.1)

(max)
0.5
r ck g
N f A = Deprem yk birleimleri iin

Not: Etkileim diyagramlarnn oluturulmasnda kullanlan nokta says perde tercihleri ve
deitirme blmnden belirlenebilmektedir.
Daha nce belirtildii gibi, tek bir etkileim erisini tanmlamak iin balangta 11 noktann
kullanlaca varsaylmaktadr. Bir etkileim erisi oluturulurken, program
b
N ,
oc
N ,
ot
N
noktalarn etkileim erisine dahil etmektedir. Eri zerinde tanmlanan noktalarn yars N
ekseni zerinde yaklak eit aralklarla
b
N ve
oc
N arasnda bulunmaktadr. Kalan dier
yars N ekseni zerinde yaklak eit aralklarla
b
N ve
ot
N arasnda bulunmaktadr.

23
ekil 2-7de iki boyutlu bir perde eleman iin plan grnm gsterilmektedir. Bu rnekte
beton kesit geometrisinin simetrik, donatnn simetrik olmadna dikkat ediniz. ekil 2-8de,
ekil 2-7deki perde elemann eitli etkileim yzeylerini gsterilmektedir.

ekil 2-7 ki Boyutlu Simetrik Olmayan Donatya Sahip Perde Eleman rnei

ekil 2-8 ekil 2-7deki rnek Perde Kesitinin Etkileim Yzeyleri
ekil2-8de
Perde eleman iki boyutlu olduundan, karlkl etkileim yzeyi iki etkileim erisinden
olumaktadr. Bunlardan bir tanesi 0
o
ve dieri 180
o
iindir. ki boyutlu bir rnek
olduundan yalnzca
3d
M momentleri gznne alnmaktadr.
Programda basn negatif, ekme pozitiftir.
Perde donats yerleimi simetrik olmadndan 0
o
ve 180
o
iin izilen eriler simetrik
deildir.

24
Kesik izgili blm
max
N Factor deerinin 1.0 olmasnn etkisini gstermektedir.
Her bir karlkl etkileim yzeyi varsaylan 11 nokta kullanlarak elde edilmitir.
ekil 2-9 ekil 2-7de gsterilen kesitin 0
o
etkileim erisini gstermektedir. ekil 2-9a ek etkileim
diyagramlar eklenmitir.

ekil 2-9 ekil 2-7de gsterilen kesite ait etkileim erileri
2.3.2.3 ekildeitirme Uyumu Analizinin Detaylar
Daha nce belirtildii gibi program, kuvvet dengesi ve ekildeitirme uyumu koullarn
kullanarak perde kesiti eksenel kuvvet ve moment dayanmlarn (
d
N ,
2d
M ,
3d
M )
belirlemektedir. Bu noktalarn koordinatlar perde kesitinde ekildeitirme dzleminin tarafsz
eksen etrafnda dndrlmesi ile belirlenmektedir.
ekil 2-10da perde eleman kesiti tarafsz ekseninin 0
o
dorultusunda bulunmas durumunda,
dorusal deiime sahip ekildeitirme dzleminin deiimi gsterilmektedir.

25

ekil 2-10 Dorusal ekildeitirme dzleminin deiimi
Bu ekildeitirme durumlarnda maksimum beton ekildeitirmesi her zaman -0.003
alnmakta ve maksimum donat ekildeitirmesi -0.003 ile pozitif sonsuz arasnda
deimektedir (Programda basncn negatif ve ekmenin pozitif olduu hatrda tutulmaldr.)
Donat ekildeitirmesi -0.003 olduunda, ekildeitirme uyumu analizi ile perde eleman
kesitinde en byk basn kuvveti
oc
N elde edilmektedir. Donat ekildeitirmesi pozitif
sonsuz olduunda, ekildeitirme uyumu analizi ile perde eleman kesitinde en byk ekme
kuvveti
ot
N elde edilmektedir. En byk donat ekildeitirmesi donat akma
ekildeitirmesine eit olduunda
ob
N elde edilmektedir.
ekil 2-11de ekil 2-10da gsterildii gibi dorusal deien ekildeitirme uyumu
analizinden elde edilen perde kesiti gerilme-ekildeitirme ilikisi gsterilmektedir. ekil 2-
11de beton basn kuvveti,
c
C TS500-2000 blm 7.2ye gre elde edilmektedir.

1
0.85 =
c cd w
C f k cb

(TS 7.1)

26

ekil 2-11 Perde kesitinde gerilme-ekildeitirme ilikisi
ekil 2-11de donatdaki maksimum ekildeitirme iin bir kabul yaplmaktadr. Daha sonra
ekildeitirmenin dorusal deitii varsaym ile dier donatlardaki ekildeitirmeler
belirlenmektedir. Bir sonraki admda aadaki denklem kullanlarak donatlardaki gerilmeler
belirlenmektedir.
=
s s s yd
E f

Burada
s
donat ekildeitirmesini,
s
E elastisite modln,
s
donat gerilmesini ve
yd
f
donat akma gerilmesini gstermektedir.
Donatdaki kuvvet (
s
T ekme ,
s
C basn)
veya C =
s s s s
T A

olarak hesaplanmaktadr.
Verilen ekildeitirme durumu iin
r
N deeri

27

( )
max
=
r s c s
N T C C N

eklinde hesaplanmaktadr.
Bu eitlikte ekme kuvveti
s
T , basn kuvveti
c
C ve
s
C nin tm pozitiftir. Eer
r
N pozitif
ise ekme kuvvetidir, negatif ise basn kuvvetidir.
2r
M momentinin deeri btn kuvvetlerin perde eleman yerel 2 eksenine gre momentlerinin
toplam ile hesaplanmaktadr. Benzer ekilde
3r
M momentinin deeri btn kuvvetlerin perde
eleman yerel 3 eksenine gre momentlerinin toplam ile hesaplanmaktadr.
2r
M ve
3r
M nin
hesaplanmasn momentleri toplanan kuvvetler
r
N ,
c
C ve
s
T ,
s
C kuvvetlerinin tmdr.
nceki paragrafta hesaplanmas aklanan
r
N ,
2r
M ve
3r
M deeri perde eleman etkileim
diyagramnda bir noktaya kar gelmektedir. Diyagramdaki dier noktalar; ekildeitirme
diyagram deitirilerek maksimum donat ekil deitirmesi iin farkl deerler alnmas ve
ilemlerin tekrarlanmas ile elde edilir.
Bir etkileim erisi tamamlandnda, tarafsz eksenin yeni yerleimi seilmekte ve yeni
etkileim erisinin noktalar hesaplanmaktadr. Bu ilem belirlenen tm erilerin noktalar
belirleninceye kadar devam etmektedir.
2.3.3. Perde Eleman stem/Sunum (Talep/Kapasite) Oranlar
ekil 2-12de tipik bir iki boyutlu perde eleman karlkl etki diyagram gsterilmektedir. Bir
tasarm yk birleiminde elde edilen i kuvvetler
d
N ,
2d
M ve
3d
M dir. ekilde
d
N ,
3d
M i
kuvvetleri ile tanmlanan L noktas gsterilmektedir. Eer nokta etkileim diyagramnn
ierisinde bulunuyorsa perde eleman kapasitesi yeterlidir. Eer nokta etkileim diyagramnn
dnda bulunuyorsa perde eleman kapasitesi yetersizdir.
Perde eleman i kuvvet durumunun gstergesi olarak program gerilme orann
hesaplamaktadr. Oran L noktasnn izilmesi ve C noktasnn yerinin belirlenmesi ile elde
edilmektedir. C noktas OL dorusunun etkileim diyagramn kestii (gerektii durumda
uzatlarak) nokta olarak tanmlanmaktadr. Talep/Kapasite oran D/C D/C=OL/OC olarak
hesaplanr. Burada OL orijin noktas Odan L noktasna olan uzaklk ve OC O noktasndan C
noktasna olan uzaklktr. Talep/Kapasite oran iin aadaki yorumlar yaplabilir:
Eer OL=OC (veya DC=1) ise (
d
N ,
3d
M ) noktas etkileim yzeyi zerindedir ve
perde eleman kapasitesine ulamtr.
Eer OL<OC (veya DC<1) ise (
d
N ,
3d
M ) noktas etkileim yzeyi iindedir ve
perde eleman kapasite yeterlidir.
Eer OL>OC (veya DC>1) ise (
d
N ,
3d
M ) noktas etkileim yzeyi dndadr ve
perde eleman kapasitesi yetersizdir.

28

ekil 2-12 ki boyutlu perde istem/sunum (talep/kapasite) oran
Perde eleman Talep/Kapasite oran perdenin kapasitesine gre gerilme dzeyini gsteren
faktrdr.
boyutlu perde iin Talep/Kapasite orannn belirlenmesi iki boyutlu perde iin aklanan
ynteme benzer ekildedir.
2.3.4 Genel donat Dzenine Sahip Kesitlerin Boyutlandrlmas
Tasarm iin genel donat dzeyine sahip perde eleman kesiti kullanldnda, program aada
aklanan zellikleri dikkate alarak karlkl etkileim yzeyleri oluturmaktadr:
Section Designer programnda tanmlanan perde eleman kesiti boyutlar
Section Designer programnda tanmlanan donat yerleimi
Section Designer programnda tanmlanan donatlarn boyutlarnn die donat boyutlarna
oran
Sekiz farkl Donat alannn perde kesit alanna oran iin karlkl etkileim yzeyi
oluturulmaktadr. Farkl oranlar belirlenirken perde kesit alan sabit tutulup donat alan
deitirilmekte fakat donat boyutlarnn birbirine oran her zaman sabit tutulmaktadr.
Perde tercihlerinde tanmlanan Section Design IP-Min deeri sekiz donat oran deerinin en
k olarak alnmaktadr. Benzer ekilde Perde tercihlerinde tanmlanan Section Design IP-Max
deeri sekiz donat oran deerinin en by olarak alnmaktadr.
Kullanlan sekiz farkl donat oran deerleri minimum, maksimum ve ek olarak alt tane daha
donat oranndan olumaktadr. Donat oranlar arasndaki fark artan aritmetik seri eklindedir ve ilk

29
iki oran arasndaki fark en son iki oran arasndaki farkn te biridir. Tablo 1de IPmin deeri
0.0025 ve IPmax deeri 0.02 olmas durumunda genel ifadeleri ve kar gelen deerleri
gstermektedir.
Daha sonra belirli bir tasarm yk birleimi iin sekiz etkileim yzeyine kar gelen Talep/Kapasit
oran hesaplamaktadr. Sekiz etkileim yzeyi arasnda dorusal interpolasyon yaparak
Talep/Kapasite orann 1 yapan (program 1 yerine 0.99 deerini esas alr) donat orann belirler.
Bu ilem tm tasarm yk birleimleri iin yinelenir ve en byk deere sahip donat oran rapor
edilir.
Dzgn yayl donatya sahip perde (Uniform Reinforcing) elemann tasarm genel donat
yerleimine sahip (General Reinforcing) perde iin aklanan yntem ile ayndr.
Tablo 2-1 Program Tarafndan Kullanlan Sekiz Donat Oran
Eri Oran rnek
1 min IP 0.0025
2
max min
min
14
IP IP
IP

+
0.0038
3
7 max min
min
3 14
IP IP
IP
| |
+
|
\

0.0054
4
max min
min 4
14
IP IP
IP
| |
+
|
\

0.0075
5
max min
min 6
14
IP IP
IP
| |
+
|
\

0.0100
6
25 max min
min
3 14
IP IP
IP
| |
+
|
\

0.0129
7
max min
min 11
14
IP IP
IP
| |
+
|
\

0.0163
8 max IP 0.0200


30

Blm 3
Ba Kirii Tasarm
Bu blmde tasarmda TS500-2000 ynetmelii seilmesi durumunda programn perdeleri
birletiren ba kirilerinin eilme ve kesme tasarmn nasl yapt aklanmaktadr. Program
ba kirieri iin dikdrtgen ve tablal kesit kullanlmasna izin vermektedir. Programn
tasarmda yalnzca ba kiriinin u kesitlerini gznne ald dikkate alnmaldr. Ba kiriinin
ortasnda herhangi bir tasarm yaplmamaktadr. Program kesme donatsnn tanmlanp daha
sonra yeterliliinin kontrol edilmesine izin vermemektedir. Program ba kiriinin kesme
hesabn yaparak gerekli kesme donatsn rapor etmektedir.
3.1 Ba Kirii Eilme Hesab
Bu programda ba kirilerinin eilme ve kesme hesab yalnzca ana eksen iin yaplmaktadr.
Ba kiriine etkiyebilecek eksenel kuvvet, zayf eksen dorultusunda eilme momenti ve
kesme kuvveti, burulma momenti etkileri kullanc tarafndan ayrca kontrol edilmelidir. Ba
kiriinin eilme donats her bir yk birleimi iin hesaplanmaktadr. Gerekli eilme donats
yalnzca ba kirii u kesitleri iin hesaplanmakta ve rapor edilmektedir.
Her bir yk birleiminde her bir ba kirii kesitinin eilme donatsnn belirlenmesi iin
aadaki admlar izlenmektedir.
Tasarm momenti Md belirlenmesi
Gerekli eilme donats alannn belirlenmesi
Bu admlar aadaki blmlerde aklanmaktadr.

31
3.1.1 Tasarm Momentlerinin Belirlenmesi
Ba kirilerinin eilme donatsnn hesabnda ilk olarak belirli bir kiri kesitinde her bir tasarm
yk birleimi iin arttrlm hesap momenti deerleri elde edilir.
Daha sonra tm yk bileimlerinden elde edilen maksimum pozitif ve negatif moment iin kesit
hesab yaplr.
3.1.2 Gerekli Eilme Donatsnn Hesaplanmas
Programda negatif momentler kullanlarak st donatlar hesaplanr. Bu durumlarda kiri her
zaman dikdrtgen kesit olarak boyutlandrlr.
Programda pozitif momentler kullanlarak alt donatlar hesaplanr. Bu durumda kiri dikdrtgen
veya T kesit olarak boyutlandrlabilir. T kesit olarak boutlandrma yaplacanda ba kirii
boyutlama tercihleri blmnde deme genilii ve deme kalnl bilgileri belirtilmelidir (EK
B).
Eilme hesab ekil 3-1de gsterilen edeer dikdrtgen gerilme dal esas alnarak
yaplmaktadr. Basn blgesi maksimum derinlii
b
c beton basn dayanm ve donat ekme
dayanm kullanlarak aadaki denklem ile hesaplanr (TS7.1).

cu s
b
cu s yd
E
c d
E f
=
+

(TS 7.1)
zin verilen maksimum edeer dikdrtgen gerilme blou ykseklii
max
a aada verildii
ekilde hesaplanr.

max 1
0.85
b
a k c =

(TS 7.11, 7.3 Denklem 7.4)
Burda
1
k aada verilen ifade ile belirlenir.

( )
1 1
0.85 0.006 25 0.70 k 0.85
ck
k f =
(TS 7.1, 7.3 Tablo 7.1)
Beton tarafndan karlanan basn gerilmelerinin etkidii blgenin yksekliinin
max
a deerinden kk veya eit olduu kabul edilmektedir.
Uygulanan moment
max
a kullanlarak hesaplanm olan moment kapasitesini aarsa program
fark momenti karlayan basn donats ve ek ekme donats alan hesaplamaktadr.
Dikdrtgen ve T kesitler iin izlenen yntem izleyen blmlerde aklanmaktadr.


32

ekil 3-1 Dikdrtgen Ba Kirii Tasarm, Pozitif Moment
3.1.2.1 Dikdrtgen Kesitli Kiri Eilme Donats
ekil 3.1e gre dikdrtgen kesitli kirite arttrlm moment deeri beton basn kuvveti ve
donat ekme kuvveti ifti ile karlanmaktadr. Bu iliki aadaki ekilde ifade edilebilir.

2
d c spandrel
a
M C d
| |
=
|
\

Burada 0.85
c cd s
C f at = ve
spandrel
d pozitif moment iin
s r bot
h d
, negatif moment iin

s r top
h d
deerlerine eittir.
Basn blgesi ykseklii a

2
2
0.85
spandrel spandrel
cd s
M
a d d
f t
=

ifadesi ile verilmektedir.
Program bu ifade ile basn blou ykseklii a y hesaplamakta ve
max
a ile
karlatrmaktadr.
3.1.2.1.1 Tek Donatl Kesit Hesab
Eer
max
a a ise basn donatsna gerek yoktur ve gerekli ekme donats

33

2
d
s
yd spandrel
M
A
a
f d
=
| |
|
\

olarak hesaplanr.
Pozitif moment iin donat kesitin altna, negatif moment iin kesitin stne yerletirilir.
Not:Program gvde alannda gerekli st alt donat oranlarn rapor etmektedir. Basn
donatsnn gerektii durumlarda bu oran bir st liit olmadndan yksek deerler
alabilmektedir. Program %4 oran aldnda Yetersizlik/Ar zorlanma (Overstress) olarak
bildirimde bulunmaktadr.

3.1.2.1.2 ekme ve Basn Donatl Durum
Eer
max
a a > ise basn donatsna gerek duyulur ve program gerekli ekme ve basn
donatsn izleyen blmde anlatlan ekilde hesaplar.
Basn blou ykseklii
max
a a = olarak alnr. Basn blgesinde yalnzca beton tarafndan
karlanan kuvvet

max
0.85
c cd s
C f a t =

(TS 7.1)
olarak hesaplanr.
Beton tarafndan karlanan basn kuvveti ile ekme donats tarafndan karlanan ekme
kuvvetinin oluturduu kuvvet iftinin oluturduu moment
dc
M

max
2
dc c spandrel
a
M C d
| |
=
|
\

olarak hesaplanr.
Basn donats ve ek ekme donatsnn oluturaca kuvvet ifti ile karlanacak moment
ds
M

ds d dc
M M M =

olarak hesaplanr.
Basn donats tarafndan tanan kuvvet
s
C

ds
s
spandrel r
M
C
d d
=

olarak hesaplanr.

34
ekil 3-1 esas alnarak basn donats ekildeitirme deeri

( ) 0.003
r
s
c d
c
=

Basn donatsndaki gerilme deeri

max
max
s s cu yd
c d
E f
c

(

(

Bu ifadelerdeki
r
d terimi pozitif eilme momenti iin
r top
d
, negatif eilme momenti iin

r bot
d
deerine, c terimi ise

max 1
/ a k deerine eittir.
Toplam gerekli basn donats
s
A aada verilen denklem ile elde edilmektedir.

( ) 0.85
s
s
s cd
C
A
f
=

Beton gvdede oluan basn kuvvetini dengeleyen gerekli ekme donats
sw
A

max
2
dc
sw
yd spandrel
M
A
a
f d
=
| |
|
\

Basn donatsn dengeleyen ekme donats
sc
A

( )
ds
sc
yd spandrel r
M
A
f d d
=

olarak hesaplanr.
Bu ifadelerdeki
spandrel
s r bot
h d
, negatif eilme momenti

iin
s r top
h d
deerine eittir. fadelerdeki

r
r top
d
,
negatif eilme momenti iin
r bot
d
deerine,
Toplam ekme donats
s
A

s sw sc
A A A = +
olarak belirlenir.
Bylece toplam ekme donats
s
A ve toplam basn donats
s
A olur. Pozitif moment iin
s
A kiri kesitinin altna,
s
A stne yerletirilir. Negatif moment iin tersi yerleim yaplr.

35
3.1.2.2 T Kesitli Kiri Eilme Donats
T kesit davran yalnzca pozitif moment durumunda gznne alnmaktadr. T kesitlerin
negatif moment iin tasarmnda (st donatnn belirlenmesi) gerekli donatnn hesab bir
nceki blmde dikdrtgen kesitler iin aklanan ekilde yaplmaktadr. Bu hesapta T kiri
bilgisi kullanlmamaktadr. Kiri genilii kiri gvde geniliine eit alnmaktadr.
Pozitif moment iin basn blou ykseklii a

2
2
0.85
d
cd f
M
a d d
f b
=

ifadesi ile verilmektedir.
Eer
s
a d ise
s
A in hesabnda bundan sonraki admlar, bir nceki blmde dikdrtgen kesit
hesab iin tanmlananlarn ayndr. Ancak bu durumda hesapta kiri basn blgesi genilii
olarak tabla genilii alnr
s
b .
max
a a > ise basn donats gerekecektir.
Eer
s
a d > ise
s
A in hesab iki blmde yaplr. lk olarak tabla blmndeki basn kuvvetini
dengeleyen ekme donats blirlenir ve ikinci olarak gvde blmndeki basn kuvvetini
dengeleyen ekme donats belirlenir. Eer gerekirse momenti karlamak iin basn donats
eklenir.
Bu blmn geri kalannda
s
a d >
olmas durumu iin T kesitli ba kiriinin program
tarafndan yaplan tasarm aklanmaktadr.
ekil 3-2 esas alndnda, T kesitin gvde dnda kalan tabla blmndeki basn kuvveti
f
C gsterilmektedir. Bu blm taral olarak ekilde gsterilmektedir.

( ) 0.85
f cd s s s
C f b t d =
Tabla blmnn gvde dna taan blmndeki basn kuvvetini dengeleyen gerekli ekme
donats alan
sf
A aadaki ifade ile belirlenir.

f
sf
yd
C
A
f
=

Toplam moment
d
M
nin gvde dana taan tabla blm tarafndan karlanan blm
df
M

2
s
df f spandrel
d
M C d
| |
=
|
\


36
olarak belirlenir. Dolaysyla gvde toplam momenti dengeleyen ve gvde tarafndan tanan
moment
dw
M
aadaki ifade ile belirlenir.

dw d df
M M M =

ekil 3-2 T Kesitli Ba Kirii Tasarm, Pozitif Moment
Gvde blm genilii
s
t ve ykseklii
s
h olan dikdrtgen ekle sahiptir ve basn blgesi
ykseklii
1
a aadaki ifade ile hesaplanr.

2
1
2
0.85
dw
spandrel spandrel
cd s
M
a d d
f t
=

3.1.2.2.1 Yalnzca ekme Donatsnn Yeterli Olmas
Eer
1 max
a a ise basn donatsna gereksinim yoktur ve program gvdede oluan basn
kuvvetini dengeleyen ekme donats alann
sw
A

1
2
dw
sw
yd spandrel
M
A
a
f d
=
| |
|
\

olarak belirlenir.
Toplam ekme donats alan
s
A

s sf sw
A A A = +
olur.
Toplam ekme donats pozitif moment iin kiri kesitinin altna yerletirilir.

37
3.1.2.2.2 ekme ve Basn Donatsnn Gerekmesi Durumu
Blm 3.1.2.2.1de hesaplanan
1
a deeri
max
a deerinden bykse (
1 max
a a > ) ise basn
donatsna gereksinim duyulur. Bu durumda gerekli donat aadki ekilde hesaplanr.
Beton basn blou ykseklii a ,
max
a deerine eitlenir
max
a a = . Gvdede oluan beton
basn kuvveti aadaki ekilde hesaplanr.
0.85
w cd s
C f at =
Gvdede beton tarafndan karlanan basn kuvveti ile ekme donats tarafndan karlanan
ekme kuvvetinin oluturduu kuvvet iftinin oluturduu moment
dc
M

2
dc w spandrel
a
M C d
| |
=
|
\

olarak hesaplanr.
Basn donats ve ek ekme donatsnn oluturaca kuvvet ifti ile karlanacak moment
ds
M

ds dw dc
M M M =

olarak hesaplanr.
ekil 3-2 esas alnarak basn donats tarafndan tanan kuvvet
s
C

ds
s
spandrel r top
M
C
d d

olarak hesaplanr.
Basn donats ekildeitirme deeri
s

( )
0.003
r top
s
c d
c
=

Basn donatsndaki gerilme deeri
s
f

( )
0.003
s r top
s s s
E c d
f E
c
= =

Burada c ifadesi
max 1
/ a k deerine eittir.
Gerekli basn donats
s
A

38

s
s
s
C
A

olarak hesaplanr.
Gvdede oluan beton basn kuvvetini dengeleyen gerekli ekme donats
sw
A

2
dc
sw
yd spandrel
M
A
a
f d
=
| |
|
\

Basn donatsn dengeleyen ekme donats
sc
A

( )
ds
sc
yd spandrel r top
M
A
f d d

olarak hesaplanr.
Toplam ekme donats
s
A

s sw sc
A A A = +

olarak belirlenir.
s
A kiri kesitinin altna,
s
A kesitin stne yerletirilir .
3.2 Ba Kirii Kesme Hesab
Program dikdrtgen ve T kesitlerin gznne alnmasna olanak vermektedir. Bu iki tr kesit
iin kesme hesab benzerdir.
Ba kirii kesme donats her bir yk birleimi iin hesaplanr. Kesme kuvveti iin gerekli
kesme donats yalnzca ba kirii ularnda hesaplanmaktadr.
Bu programda eilme ve kesme kuvvetine gre tasarm yalnzca ana eilme dorultusunda
yaplmaktadr. Eksenel kuvvet, ikincil eksen etrafndaki eilme momenti, burulma momenti ve
ikincil eksen dorultusundaki kesme kuvveti nedeniyle oluabilecek etkiler programdan
bamsz olarak kullanc tarafndan aratrlmaldr.
Herhangi bir ba kirii kesitinde, herhangi bir yk birleiminde kesme kuvveti donatsnn
hesab aadaki aamalarla yaplr:
Kesite etki eden, arpanlarla artrlm,
d
V kuvveti belirlenir.
Yalnz beton tarafndan tanabilecek
c
V kesme kuvveti belirlenir.
Fark kuvveti tamak iin gereken donat miktar hesaplanr.

39
lk admn ek bir aklamaya gereksinimi bulunmamaktadr. Aadaki iki blmde 2. ve 3.
admlar aklanmaktadr.
3.2.1. Beton Kesme Kuvveti Kapasitesinin Belirlenmesi
Verilen
d
V ve
c
V iin s aralnda gerekli kesme donatsnn belirlenmesinde aadaki
ilemler yaplmaktadr.
Kesme kuvvetinin st snr
max
0.22
cd w
V f A =

(TS 8.1.5b, EDP 3.3.7.5)
Birim uzunluktaki aralk iin gerekli kesme donats /
sw
A s aadaki ekilde belirlenir
Eer
d cr
V V
0.3
sw ctd
w
ywd
A f
b
s f
=
(TS 8.1.5, Denklem 8.6)
Eer
max cr d
V V V <
( )
d c sw
ywd
V V A
s f d
=
(TS 8.1.5, Denklem 8.5)
0.3
sw ctd
w
ywd
A f
b
s f

(TS 8.1.5, Denklem 8.6)
max d
V V > ise gme meydana geldii bildirilir.
Eer
d
V deeri snr deer
max
V deerinden byk ise beton kesit boyutlar bytlmelidir
(TS 8.1.5b).
3.2.2. Gerekli Kesme Donatsnn Belirlenmesi
Kesme donatsnn belirlenmesinde kullanlan ifadelerde geen terimlerden biri olan
spandrel
d
en d basn lifinden ekme donats merkezine olan uzakl gstermektedir. Kesme
hesabnda program
spandrel
d ,
r top
h d
ve
r bot
h d
deerlerinden kk olanna eit

alnmaktadr.
3.2.2.1. Deprem Etkilerine Kar Koyan ve Koymayan Ba Kirileri
Verilen
d
V ve
c
V iin kesme donatsnn tayabilecei kuvvet
ds
V aralnda gerekli kesme
donatsnn belirlenmesinde aadaki ilemler yaplmaktadr.

40
ds d c
V V V =

(TS 8.1.4)
ds
V kullanlarak deprem etkisi karlayan veya karlamayan kiriler iin birim uzunluktaki
dey kesme donats alan hesaplanr. Gerekli dier kontroller aada verilmektedir.
ds
v
yd spandrel
V
A
f d
=
Not: Yayl kesme donats birimleri perde tasarm tercihlerinden seilebilir.

3.2.2.2. Deprem Etkisine Kar Koyan Ba Kirileri
Yalnzca deprem etkisi karlayan ba kirilerinde bir nceki blmde verilen koullara ek
olarak 3
s
spandrel
L
d
olan ba kirilerinde apraz donat yerletirilmektedir.
2 sin
d
vd
yd
V
A
f
=
(EDP 3.6.8.4b)
burada
( )
2
2
0.8
sin
0.8
s
s s
h
L h
=
+

ve
s
h ba kiriinin ykseklii,
s
L ba kiriinin uzunluunu gstermektedir.
Sonu raporunda program apraz donatnn gereip gerekmediini belirtmektedir.
1.5
d cd spandrel
V f db > olduu durumda apraz donat gerektii bildirilir.


41

Ek A
Perde Tasarm Tercihleri
Perde tasarm tercihleri tm perde ve ba kirilerine uygulanabilecek temel zelliklerdir. Tablo
A1de TS500-2000e gre perde tasarm tercihleri belirtilmektedir. Tm perde tasarm tercihleri
iin varsaylan deerler de verilmektedir. Bu deerlerin uygunluunu kontrol etmek iin gzden
geirilmesi nerilir. Tercihlerin nasl deitirileceinin aklamas programn yardm
menlerinde bulunmaktadr.
Tablo A1 Perde Tasarm Tercihleri
ge Alabilecei Deerler Varsaylan Deer Aklama
Design Code Program ierisinde bulunan
herhangi bir ynetmelik
UBC97 Perdeler ve ba kirileri
iin kullanlabilecek
ynetmelikler
Time History Design Envelopes or Step-by-Step Envelopes Zaman tanm alannda
zm ieren tasarm yk
birleimlerinde tasarmn
zarf deere gre veya
adm adm yaplmasnn
belirlenmesi.
Rebar units in
2
, cm
2
, mm
2
, current in
2
veya mm
2
Donat alan iin kullanlan
birim
Rebar/Length units in
2
/ft, cm
2
/m,
mm
2
/m, current
in
2
/ft or mm
2
/m

Yayl donatlr iin
kullanlan birim
Phi (Tension
Controlled)

> 0

0.80 ekme kontroll perde
veya ba kirii kesitinde
Nmax Factor > 0

1.0 Maksimum basn eksenel
kuvvet snr iin katsay
Number of
Curves
4

24 360-derecelik karlkl etki
diyagramn oluturmak
iin eit aralkl erilerin
says (4n kat deere
sahip olmaldr, en az 24
olmas nerilir)
Number of
Points
11 11 Karlkl etki
diyagramndaki bir eriyi
tanmlamak iin gerekli
nokta says (tek say

42
olmaldr)
Edge Design
PT-max
>0 0.06 U elemanlarda izin verilen
maksimum ekme donats
oran,
Tmax
P

Edge Design
PC-max
>0 0.04 U elemanlarda izin verilen
maksimum ban donats
oran,
Cmax
P

Section Design
IP-Max
Section Design IP- Min 0.02 Section Designer kesitine
sahip perde kesitinde
maksimum donat oran
Section Design
IP-Min

>0 0.0025 Section Designer kesitine
sahip perde kesitinde
minimum donat oran


43

Ek B
Boyutlama Tercihlerinin Deitirilmesi
Perde tasarmnda boyutlama tercihlerinin deitirilmesi yalnzca atanmas yaplan perde ve
ba kirilerine uygulanr. Perde eleman ve ba kirii iin boyutlama tercihleri ayrdr. Tablo B1
ve B2 srasyla perde eleman ve ba kirii eleman boyutlama tercihi deikenlerini
iermektedir. Boyutlama tercihi deitirme deikenleri perde eleman trne gre deiiklik
gstermektedir (Dzgn yayl donatya sahip, genel ekilli donatya sahip veya T ve C tr
gibi).
Tm perde tasarm tercihleri deitirme deikenleri iin varsaylan deerler verilmektedir.
Gerekmedike bu deikenlerin belirlenmesi veya deitirilmesine gerek bulunmamaktadr. Bu
deerlerin uygunluunu kontrol etmek iin gzden geirilmesi nerilir. Boyutlama tercihi
deikeni deitirildiinde program tarafndan yalnzca seili olan elemanlarda bu deiiklik
uygulanmaktadr. Tercihlerin nasl deitirileceinin aklamas programn yardm menlerinde
bulunmaktadr.

Tablo B-1: Perde Tasarm Tercihleri Dzenlemeleri
ge Alabilecei deer Varsaylan
deer
Tercih Aklamas
Design this
Pier

Yes veya No

Yes

Design menu > Shear Wall
Design > Start Design/Check
Komutu uygulandnda boyutlamann yaplp
yaplmayacann belirlenmesi
LL Reduction
Factor

Program
calculated,
> 0

Program
calculated

Tr Reducible live load olan ykler bu deer
ile arplarak azaltlm yk deerlei elde
edilir. 0 deeri girilirse program tarafndan
belirleme yaplr.
Design is
Seismic

Yes veya No

Yes

Sismik tasarm yaplp yaplmayacann
belirlenmesi. Sismik tasarmda ek baz
kontroller de yaplmaktadr.
Pier Section
Type

Uniform
Reinforcing,
General
Reinforcing,
Simplified
T and C
Uniform
Reinforcing

Perde kesit trnn belirlenmesi. Section
designer ile genel donat yerleimine sahip
kesit nceden tanmlanmam ise General
reinforcing seenei ekrana gelmez.


44
Dzgn Yayl Donat Dzenine Sahip Perde Elemanlara Uygulanan Deikenler
Edge Bar
Name

Tanml herhangi bir
donat ap
Deiken Kenarda Dzgn yayl donatlarn ap
Edge Bar
Spacing

>0 250mm Kenarda Dzgn yayl donatlarn aral
End/Corner
Bar Name

Tanml herhangi bir
donat ap
Deiken U ve kelerde bulunan donatlarn ap
Clear Cover

>0 40mm Kenar, u ve ke donatlar iin net beton
rts
Material

Tanml herhangi bir
beton malzeme
Deiken Perde elemana atanan malzeme
Check/Design
Reinforcing

Check veya Design Design Perde kesitin tasarm veya kontrolnn
yaplacann belirtilmesi
Genel Yerleimli Donatya Sahip Perde Elemanlara Uygulanan Deikenler
Section
Bottom

Section Designerda
tanmlanm
herhangi bir perde
kesiti
Listedeki ilk
kesit zellii
Perdenin alt kesitine atanan Section
Designerda tanmlanm kesit ad
Section Top

Section Designerda
tanmlanm
herhangi bir perde
kesiti
Listedeki ilk
kesit zellii
Perdenin st kesitine atanan Section
Designerda tanmlanm kesit ad
Check/Design
Reinforcing

Check veya Design Design Perde kesitin tasarm veya kontrolnn
yaplacann belirtilmesi
Genel Yerleimli Donatya Sahip Perde Elemanlara Uygulanan Deikenler
ThickBot

Program Calculated
veya >0
Program
Calculated
Perde alt kesiti kalnl, tp. 0 deeri girilmesi
program tarafndan belirlenecei
anlamndadr.
LengthBot

Program Calculated
veya >0
Program
Calculated
Perde alt kesiti uzunluu, Lp. 0 deeri
girilmesi program tarafndan belirlenecei
anlamndadr.
DB1LeftBot

0 0 Perde alt kesitinde sol u eleman uzunluu,
DB1left
DB2LeftBot

0 0 Perde alt kesitinde sol u eleman genilii,
DB2left, Bkz. Blm 2 ekil 2-3
DB1RightBot

0 DB1LeftBot Perde alt kesitinde sa u eleman
uzunluu, DB1right

45
DB2RightBot

0 DB2LeftBot Perde alt kesitinde sa u eleman genilii,
DB2right, Bkz. Blm 2 ekil 2-3
ThickTop

Program Calculated
veya >0
Program
Calculated
Perde st kesiti kalnl, tp. 0 deeri girilmesi
program tarafndan belirlenecei
anlamndadr.
LengthTop

Program Calculated
veya >0
Program
Calculated
Perde st kesiti uzunluu, Lp. 0 deeri
anlamndadr.
DB1LeftTop

0 0 Perde st kesitinde sol u eleman uzunluu,
DB1left
DB2LeftTop

0 0 Perde st kesitinde sol u eleman genilii,
DB2left, Bkz. Blm 2 ekil 2-3
DB1RightTop

0 DB1LeftBot Perde st kesitinde sa u eleman
uzunluu, DB1right
DB2RightTop

0 DB2LeftBot Perde st kesitinde sa u eleman genilii,
DB2right, Bkz. Blm 2 ekil 2-3
Material

Tanml herhangi bir
beton malzeme
Edge Design
NC-max

>0 Tercihlerde
belirlenen
deer
U elemanlarda maksimum basn donats
oran, NCmax
Edge Design
NT-max

>0 Tercihlerde
belirlenen
deer
U elemanlarda maksimum ekme donats
oran, NTmax
B.1 Hareketli Yk Azaltmas
Hareketli yk azaltma katsaysnn program tarafndan belirlenmesi seilirse, tercihler
blmnde belirtilen hareketli yk azaltma yntemi kullanlarak ilgili deer hesaplanr. Eer siz
kendi azaltma katsaysn girerseniz program tercihler blmnde belirtilen hareketli yk
azaltma yntemini dikkate almaz ve azaltlm hareketli yk deerini katsay ile azaltlabilir
hareketli ykdeerini arparak belirler.
Ykleme trn azaltlabilir hareketli yk olarak tanmlanmas program ierisinde seenek
olarak verilmektedir.
nemli Not: Hareketli yk azaltma katsays, tasarm yk birleimindeki yk birleimlerinden
hibirine uygulanmamaktadr. rnein, DL ve RLL olarak adlandrlan iki yklemenin olduu
kabul edilsin. DL sabit yk, RLL ise azaltlabilir hareketli yk olsun. DESCOMB1 adnda DL ve
RLLyi ieren bir tasarm yk birleimi oluturulduu kabul edilsin. DESCOMB1 tasarm yk
birleiminde RLL yk hareketli yk azaltma katsays ile arplr. Sonra COMB2 adnda RLL
ykn ieren yk birleimi oluturulsun. DESCOMB3 adnda DL ve COMB2yi ieren bir
tasarm yk birleimi oluturulsun. DESCOMB3 yk birleiminde COMB2nin iinde bulunan
RLL hareketli yk katsaysyla arplmaz.

46
B-2 Kullanc Tanml U Elemanlar
Kullanc tanml u eleman tanmlanrken DB1 ve DB2nin her ikisi iinde sfrdan byk bir
deer kullanlmaldr. DB1 veya DB2den biri sfr olarak tanmlanrsa, u eleman genilii
perde eleman kalnl ile ayn alnr ve u eleman uzunluu program tarafndan belirlenir.
Tablo B-2 Ba Kirii Tasarm Tercihleri
Ba kirii Tercihi Alabilecei
Deerler
Varsaylan
Deer
Aklama
Design this
Spandrel
Yes veya No Yes Design menu > Shear Wall
Design > Start Design/Check
Komutu uygulandnda boyutlamann yaplp
yaplmayacann belirlenmesi
LL Reduction
Factor

Program
calculated,
> 0

Program
calculated

Tr Reducible live load olan ykler bu deer ile
arplarak azaltlm yk deerlei elde edilir. 0
deeri girilirse program tarafndan belirleme
yaplr.
Design is
Seismic

Yes veya No

Yes

Sismik tasarm yaplp yaplmayacann
belirlenmesi. Sismik tasarmda ek baz kontroller
de yaplmaktadr.
Length Program
calculated,
> 0

Program
calculated

Perde ba kirii uzunuu, Ls . 0 deerinin
anlamna gelmektedir.
ThickLeft Program
calculated,
> 0

Program
calculated

Ba kirii sol ucunda kesit kalnl ts. 0 deeri
program tarafndan belirlenecei anlamndadr.
DepthLeft Program
calculated,
> 0

Program
calculated

Ba kirii sol ucunda kesit ykseklii hs. 0 deeri
CoverBotLeft Program
Calculated veya
>0
Program
Calculated
Ba kirii sol ucunda en alt liften alt donat
merkezine olan uzaklk, dr-bot left. 0 deeri
program tarafndan belirlenecei anlamndadr
ve 0.1 hs olarak alnr.
CoverTopLeft

Program
Calculated veya
>0
Program
Calculated
Ba kirii sol ucunda en st liften st donat
merkezine olan uzaklk, dr-top left. 0 deeri
SlabWidthLeft

0 0 T kesitli ba kirii iin sa u deme genilii,
bs

47
SlabDepthLeft

0 0 T kesitli ba kirii iin sol u deme kalnl, ds
ThickRight

Program
Calculated veya
>0
Program
Calculated
Ba kirii sa ucunda kesit kalnl ts. 0 deeri
DepthRight

Program
Calculated veya
>0
Program
Calculated
Ba kirii sa ucunda kesit ykseklii hs. 0
deeri program tarafndan belirlenecei
anlamndadr.
CoverBotRight

Program
Calculated veya
>0
Program
Calculated
Ba kirii sa ucunda en alt liften alt donat
merkezine olan uzaklk, dr-bot right. 0 deeri
Cover-
TopRight

Program
Calculated veya
>0
Program
Calculated
Ba kirii sa ucunda en st liften st donat
merkezine olan uzaklk, dr-top right. 0 deeri
SlabWidthRight

0 0 T kesitli ba kirii iin sa u deme genilii,
bs
SlabDepthRight

0 0 T kesitli ba kirii iin sa u deme kalnl,
ds
Material

Tanml
herhangi bir
beton malzeme
Consider Vuc

Yes veya No Yes Ba kirii kesme kuvveti hesabnda Vuc (beton
kesme kapasitesi) deerinin hesaba katlp
katlmamasnn seilmesi


48

EK C
Analiz Kesitleri ve Tasarm Kesitleri
Perde tasarm yaparken analiz kesiti ile tasarm kesiti arasndaki farkn anlalmas nemlidir.
Analiz kesitleri basit olarak hesap modelinde perde eleman veya ba kiriini oluturan
nesnelerin tanmlanm kesitidir. Perde elemanlar iin analiz kesiti perde elemann (pier)
ierisindeki perde ve kolon kesitlerinin birleiminden oluur. Benzer ekilde ba kirileri iin
analiz kesiti ba kirii elemannn (spandrel) ierisindeki perde ve kiri kesitlerinin
birleiminden oluur. Analiz bu kesit zellikleri esas alnarak yaplr ve tasarm i kuvvetleri bu
analiz kesitlerine gre elde edilir.
Tasarm kesitleri analiz kesitlerinden tamamen ayrdr. Perde tasarm kesitleri iin iki tr
bulunmaktadr. Bunlar
Dzgn yayl donatya sahip kesitler: Eilme etkilerine gre tasarm veya kontrol iin
program otomatik olarak analiz kesitiyle ayn geometriye sahip bir Section Designer kesiti
oluturur. Bu kesite dzgn yayl donat yerleimi uygulanr. Donatlar perde tercihleri
blmnden dzenlenebilir. Dzgn yayl donatya sahip kesit dzlemsel veya boyutlu
olabilir.
Kesme hesabnda ve u blge kontrollerinde program analiz kesitini otomatik olarak dzlemsel
kollara ayrmakta, her bir kol zerinde ayr hesap yapmakta ve sonular ayr olarak rapor
etmektedir. Dzlemsel kollar, Section Designerda tanmlanan perde eleman kesitinden deil
modelde kullanlan alansal nesnelerden tretilmektedir. Section Designerda oluturulan kesit
yalnzca eilme hesabnda kullanlmaktadr.
Genel ekilli donatya sahip kesit: Eilme etkilerine gre tasarm veya kontrol iin Section
Designer program ile kesit geometrisi ve donat yerleimi kullanc tarafndan oluturulur.
Section Designerda oluturulan kesit dzlemsel veya boyutlu olabilir.
Kesme hesabnda ve u blge kontrollerinde program analiz kesitini otomatik olarak dzlemsel
kollara ayrmakta, her bir kol zerinde ayr hesap yapmakta ve sonular ayr olarak rapor
etmektedir. Dzlemsel kollar, Section Designerda tanmlanan perde eleman kesitinden deil
modelde kullanlan alansal nesnelerden tretilmektedir. Section Designerda oluturulan kesit
yalnzca eilme hesabnda kullanlmaktadr.
Basitletirilmi Perde eleman kesiti: Bu tr perde eleman kesiti tasarm tercihleri
blmnden tanmlanmaktadr. Basitletirilmi kesit uzunluk ve kalnlk ile tanmlanmaktadr.
Uzunluk dorultusu perde eleman 2-eksenini, kalnlk dorultusu perde eleman 3-eksenini
gstermektedir.

49
Ek olarak, istendiinde basitletirilmi kesitin bir veya iki ucunda kalnlatrlm u elemanlar
oluturulabilmektedir. Basitletirilmi kesit iin kullanc tarafndan donat
belirlenememektedir.Bu nedenle basitletirilmi kesit yalnzca tasarm iin kullanlabilmekte,
kontrol iin kullanlamamaktadr. Basitletirilmi kesitler her zaman dzlemseldir.
Ba kirileri iin tek bir kesit tr bulunmaktadr. Tanmlanmas ba kirii tasarm tercihleri
blmnden yaplmaktadr. Tipik bir ba kirii, ykseklik, kalnlk ve uzunluk ile tanmlanr.
Ykseklik, ba kiriinin 2-ekseni dorultusunu; kalnlk ba kiriinin 3-ekseni dorultusunu ve
uzunluk da ba kirii 1-ekseni dorultusunu gsterir. Ba kirii kesitleri her zaman
dzlemseldir.
Ek olarak, istenirse ba kirii kesitini T kesite dntren deme kalnl ve genilii
tanmlanabilir. Ba kirii kesitine kullanc tarafndan donat belirlenememektedir.Bu nedenle
ba kirii kesiti yalnzca tasarm iin kullanlabilmekte, kontrol iin kullanlamamaktadr.
Perde eleman kesitleri ve ba kirii kesitleri analiz kesitleri esas alnarak yaplan analiz sonucu
bulunan i kuvvetlerine gre tasarlanmaktadr. Dier bir deyile, tasarm kesitleri analiz
kesitleri kullanlarak elde edilen i kuvvetlere gre tasarlanmaktadr.

50

Kaynaklar

CSI, 2012. CSI Analysis Reference Manual. Computers and Structures, Inc., Berkeley, California.
EDP, 2007. Specification for Structures to be Built in Seismic Areas. Official Gazette No. 26454 and
26511. Ministry of Public Works and Settlement. Government of the Republic of Turkey.
TS 500, 2000. Requirements for Design and Construction of Reinforced Concrete Structures. Turkish
Standard Institute. Necatibey Street No. 112, Bakanliklar, Ankara.
White, D. W. and J. F. Hajjar, 1991. Application of Second-Order Elastic Analysis in LRFD: Research
to Practice. Engineering Journal. American Institute of Steel Construction, Inc., Vol. 28, No. 4.

Etabs2013 TS500 Betonarme Perde Tasarimi PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Etabs2013 TS500 Betonarme Perde Tasarimi PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BETONARME PERDE

uzunluunda bir u blgesi ile balamaktadr. Balangta

ekme veya basn olabilmektedir.

kuvvetleri modal seviyede belirlenmekte ve sonra

kuvvetleri her bir ykleme iin elde

kuvvetlerinin deeri ekme ise, ekme kuvvetini karlayan

kuvvetlerinin deeri basn ise, kesit yeterlilii iin basn

deerinden daha kk veya eitse ve

deerleri ile yeni

, negatif moment iin

, negatif eilme momenti iin

deerine, c terimi ise

, negatif eilme momenti

deerine eittir. fadelerdeki

deerlerinden kk olanna eit

You might also like