‫آیت الله برقعی‬

‫علمه ای مظلوم و بی نظیر‬

‫گزیده ای از زندگی نامه آیت الله سید‬
‫ابوالفضل برقعی قمی متوفای ‪1372‬‬
‫خورشیدی‬
‫به قلم خودش‬

‫اختصار و مقدمه‬
‫عبدالله حیدری‬
‫یک شاگرد افتخاری مکتب برقعی‬
‫پاییز ‪ 88‬شمسی‬
 ‫شناسنامه كتاب‬

‫آیت الله برقعی‪ :‬علمه ای مظلوم‬ ‫نام كتاب‪:‬‬

‫و بی نظیر‬
‫آیت الله سید ابوالفضل برقعی‬ ‫نويسنده‪:‬‬
‫قمی‬
‫عبدالله حیدری‬ ‫اختصار‬
‫ومقدمه‬
‫تيراژ‪:‬‬
‫‪1388‬هـ‪ .‬ش برابر با ‪1430‬هـ‪ .‬ق‬ ‫سال‬
‫چاپ‪:‬‬
‫‪aqeedehlibrary@gmail.com‬‬ ‫آدرس‬
‫ايميل‪:‬‬

‫‪www.aqeedeh.com‬‬
‫‪www.islamtxt.com‬‬
‫سايتهاى‬
‫‪www.ahlesonnat.net‬‬
‫مفيد‪:‬‬
‫‪www.isl.org.uk‬‬
‫‪www.islamtape.com‬‬
 ‫فهرست مطالب‬

‫‪.....................................................................3‬فهرست مطالب‬
‫‪.........................................................................2‬مقدمة حیدری‬
‫‪............................8‬زندگی نامة برقعی از زبان خود ایشان‬
‫‪ ........................................9‬نسب شریف برقعی‬
‫‪...........................................10‬تحصيلت ابتدايي‬
‫‪...........................................11‬تحصيلت حوزوي‬
‫‪.....................................14‬برقعي از نگاه ديگران‬
‫‪........................................22‬ایران قبرستان بود!‬
‫‪ ....23‬جلوگيري از تجليل و دفن جنازه رضاشاه در قم‬
‫‪..................25‬اشعار مؤلف راجع به مظلوميت خود‬
‫‪.........................................27‬خطاب به دشمنان‬
‫‪2‬مطالعة كتاب الغدير اميني و نظريه مؤلف در باره آن‬
‫‪8‬‬
‫‪.............................................30‬استادان برقعی‬
‫‪.................30‬متن اجازه نامه های اجتهاد به برقعی‬
‫‪..................................................38‬یک یادآوری‬
‫‪........................................39‬من و دعبل خزاعي‬
‫‪.....................................41‬لیست کتابهای برقعی‬
‫‪.....................................51‬يورش به خانه برقعی‬
‫‪.................................54‬سوء قصد به جان برقعی‬
‫‪..........................57‬برقعی را چه کسی ترور کرد؟‬
‫‪...57‬دلیل اینکه جمهوری اسلمی برقعی را ترور کرد!‬
‫‪..............................62‬اعلمية برقعی پس از ترور‬
‫يگوييم؟‬‫‪........................................................63‬مگر ما چه م ‌‬
‫‪.........................................................................69‬عرض پایانی‬
 ‫ﮫ ﮬ ﮭ‬ ‫ﮪ‬

‫آيت الله العظمى علمه سيد ابو الفضل‬

‫ابن الرضا برقعي قمی‬
‫متولد‪ 1329 :‬هـ‪.‬ق مطابق با ‪1287‬‬
‫شمسي‬
‫متوفاي‪1413:‬هـ‪.‬ق مطابق با ‪1372‬‬
‫شمسي‬

‫که می سرود‪:‬‬
‫خرافت ضـد آیـات الهـی است‬
‫ولی مذهب خرافات را پناهی است‬
‫خـرافات نیست در دیـــن الهـی‬
‫ز مذهب باشـد این کفر و تباهـی‬

‫‪1‬‬
 ‫مقدمة حیدری‬

‫خوانندة عزیز وگرامی! با عرض سلم و آرزوی توفیییق‬

‫و سعادت چنانکه می دانید عصر ما از هر لحییاظ عصییر‬
‫پیشرفت و توسعه است هییم در راه خیییر و هییم در راه‬
‫شر! شاید بتوان گفت که هیچ عصر و زمانی به انییدازة‬
‫عصر ما امکانییات خیییر و شییر در اختیییار انسییان نبییوده‬
‫است خوشبخت و سرفراز کسی است که از فرصتها و‬
‫امکانات موجود در راه خیر و سعادت و رستگاری خییود‬
‫و دیگران بهره بگیرد‪ .‬چند سییال پیییش کییه داشییتم اییین‬
‫کتاب را آماده می کردم مقدمه را اینگونه شروع کرده‬
‫بودم‪:‬‬
‫»خوانندة عزیز وگرامی!‬
‫شاید برای شما هم اتفییاق افتییاده باشیید کییه گییاهی‬
‫فلن موضییوع طییوری گنییگ و مبهییم مییی نماییید کییه‬
‫تشخیص آن مقییدور نیسییت‪ ،‬یییا یییک خییبر از راه دور تییا‬
‫های بییرای شییما‬ ‫زمانی که مستند ثابت نشییود بییه انییداز ‌‬
‫گیچ کننده و خسته کننده است کییه شییما را کلفییه مییی‬
‫کند بویژه اگر موضوع خیلی مهم باشد‪.‬‬
‫کشییمکش مییذاهب و مکییاتب اعتقییادی و فکییری‬
‫قرنهاست ادامه دارد و در این اواخر با پیشرفت علم و‬
‫تکنولوژی و رشد چشمگیر اقتصاد و اسباب و امکانییات‬
‫نشییر و پخییش و دعییوت پییر و پییا قییرص بعضییی از اییین‬
‫مییذاهب و مکییاتب اعتقییادی و فکییری راه تبلیغییات و‬

‫‪2‬‬
‫پروپاگنده را در سطح بسیار قوی و گسییترده ای پیییش‬
‫گرفته اند‪.‬‬
‫بگونه ای که شاید برای خیلی ها حتی کسییانی کییه‬
‫اهل فکر و مطالعه هستند صدها شبهه و اشکال ایجییاد‬
‫یترین و قییدرت منییدترین اییین‬ ‫کییرده انیید‪ ،‬یکییی از قییو ‌‬
‫مذاهب اعتقادی مذهب شیعه اثناعشری اسییت کییه گییر‬
‫چه پنج در صد )‪ (%5‬تا ‪ 7‬در صیید مسییلمانان جهییان را‬
‫بیشتر تشییکیل نمییی دهنیید امییا بییدلیل داشییتن امکانییات‬
‫سیاسی و اقتصادی گسترده چنان طوفییانی از تبلیغییات‬
‫و شایعات و شبهات بپا کرده انیید کییه خودشییان هییم در‬
‫شگفت اند!‪.‬‬
‫بخشی از این تبلیغات متعلق به موضع به اصطلح‬
‫خودشان »استبصار« )منظور از استبصار یعنی راهیاب‬
‫شدن و هدایت یافتن از مییذهب اهییل سیینت بییه مییذهب‬
‫شیعه اثناعشری( است‪.‬‬
‫مبلغان مذهب اثناعشری به گییزاف مییدعی هسییتند‬
‫که تعدادی از شخصیتهای عمییده اهییل سیینت از عقیییده‬
‫خودشان بر گشته و مییذهب اثناعشییری را پییذیرفته انیید‬
‫اما دریغ از یک سند و مدرک قاطع!‪.‬‬
‫گییاهی مصییری و گییاهی اردنییی و گییاهی آسیییایی و‬
‫گاهی اروپایی و آفریقایی مستبصر می شوند‪ ،‬نه افییراد‬
‫عییادی بلکییه علمییاء و دانشییمندان‪ ،‬جییالب اینکییه اییین‬
‫فتوحات مبین! زیر عبییای وحییدت و تقریییب انجییام مییی‬
‫گیرد!‪.‬‬
‫در این اسلم ناب! تناقض زیاد است این هم یکییی!‬
‫اگر وحدت و تقریب اسییت اییین ادعاهییا چیسییت؟! اگییر‬

‫‪3‬‬
‫هدف و برنامه »استبصار« اهل سنت است پس شییعار‬
‫وحدت و تقریب چه معنایی دارد؟!‪.‬‬
‫اگر این ادعاها درست می بود حداقل ایین تنیاقض‬
‫هییم کمییی وزن مییی داشییت امییا کجاسییت استبصییار و‬
‫هییدایت علمییاء و شخصیییتهای اهییل سیینت؟! چنیید نفییر‬
‫گمنام و بی هویت به خود اجازه داده و برایشان سوژه‬
‫ساخته اند که گویییا اینهییا هییدایت شییده انیید یییا عییده ای‬
‫عوام از فلن کشور آفریقایی یا آسیایی بیه خیاطر سید‬
‫رمق و فرار از شرایط سییخت زنییدگی فقیرانییه تیین بییه‬
‫شیییعه شییدن و حییتی نصییرانی شییدن مییی دهنیید! امییا‬
‫کجاست »استبصار« علماء و شخصیتهای اهل سنت؟!‬
‫در عوض شخصیتهای بزرگ و حقیقی که با علییم و‬
‫دانش و عقل و منطق از خرافات روی گردانیییده و راه‬
‫حق را انتخاب کرده اند آقایان سعی می کننیید کییه آنهییا‬
‫را در تاریکی مطلیق نگیه دارنید! و هییچ گیونه اثیری از‬
‫آنان بدست مردم نرسد!‪.‬‬
‫امیییا ایییین واقعییییت اسیییت کیییه ایییین شخصییییتهای‬
‫بزرگواری که از تشیع به مذهب اهل سیینت روی آورده‬
‫اند نه تنها عالمند بلکه مانند سایر اهییل سیینت همییواره‬
‫داعی وحدت حقیقی بیوده و هسیتند‪ ،‬غییر از آییت اللیه‬
‫سید ابوالفضل برقعی قمی مؤلف این کتاب که ایشییان‬
‫را با قلم خودشان خواهید شناخت چند شخصیت را بییه‬
‫طور نمونه معرفی می کنیم‪:‬‬
‫‪-1‬آیت الله سید علی اصغر بنابی تبریزی‬
‫‪-2‬علمه سید اسماعیل آل اسحاق خوئینی زنجانی‬
‫‪-3‬استاد حیدر علی قلمداران قمی‬
‫‪-4‬آیت الله شریعت سنگلجی تهرانی‬
‫‪-5‬دکتر یوسف شعار تبريزی‬

‫‪4‬‬
 ‫‪-6‬مهندس محمد حسین برازنده مشهدی‬
‫‪-7‬حجت السلم دکتر مرتضی رادمهر تهرانی‬
‫‪-8‬علی رضا محمدی تهرانی‬
‫‪-9‬استاد علی محمد قضیبی بحرینی‬
‫‪ -10‬آیییت اللییه العظمییی محمیید بیین محمیید مهییدی‬
‫خالصی عراقی‬
‫‪ -11‬آیت الله اسدالله خرقانی‬
‫‪ -12‬دکییتر صییادق تقییوی‪ ،‬اسییتاد صییادق دانشییگاه‬
‫تهران‬
‫‪ -13‬دکتر علی مظفریان شیرازی‬
‫که تقریبا تمامی این شخصیتها از خود آثار علمی و‬
‫هاند‪ ،‬امیدواریم پییس از مطالعییة‬ ‫تحقیقی به جای گذاشت ‌‬
‫این کتاب خوانندگان عزیز خود قضییاوت کننیید کییه حییق‬
‫چیسییت و حییق جییو کیسییت و چییه کسییانی باییید راه‬
‫استبصار را بپیمایند!‪.‬‬
‫اما از پیروان و داعیان شیعة اثناعشری مخلصانه و‬
‫مجدانه خواهشمندیم که برای تحقق وحدت واقعی بین‬
‫مسلمانان از لعنت و نفرین صحابة رسول اللییه )صییلی‬
‫الله و علیه و آله و سلم و رضییی اللییه عنهییم أجمعییین(‬
‫دست بردارند و از تبلیییغ منفییی و منحییرف کییردن اهییل‬
‫سنت صرف نظر کنند تا همة آحاد امت اسلمی بتوانند‬
‫در مقابل دشمنان اسلم محکییم و اسییتوار بایسییتد و از‬
‫مقدسات اسلمی دفاع کنند‪.‬‬
‫اگر قرار باشید بیه بهانیة وحیدت و تقرییب‪ ،‬بعضیی‬
‫مسلمانان ناآگاه و خوش نیت اهل سنت را از عقاییید و‬
‫باورهایشان منحرف کرده و از مذهب اصیل اهل سنت‬
‫دور کنییید و بییه مییذهب شیییعة اثناعشییری سییوق دهییید‪،‬‬
‫‪5‬‬
‫مطمئن باشید که مسلمانان بالخره از این برخورد غیر‬
‫اخلقییی سییر در خواهنیید آورد و آنگییاه همییة تلشییها و‬
‫زحمتهای شما نه تنها بر باد خواهد رفییت کییه صییفحات‬
‫سیاهی از شما در تاریخ به جای خواهد ماند‪.‬‬
‫به امید آنکه عقلی این مذهب با مسییلمانان رک و‬
‫راست پیش بیاینیید و در فکییر وحییدت عملییی و حقیقییی‬
‫مسلمانان باشند و جلو فعالن افراطی و مغییرض خییود‬
‫را بگیرند زیرا که مصلحت علیای امت اسییلمی مهمییتر‬
‫از مصلحت یک مذهب و طائفه است و وحدت و اتحییاد‬
‫هرگز با دشنام و اهیانت و لعین و نفرییین و تبلیییغ بییرای‬
‫مذهب منحرف ممکن نیست‪.‬‬
‫خوانندگان گرامی!‬
‫لزم به ذکر است که شایسته دانستیم مؤلییف اییین‬
‫کتییاب آیییت اللییه العظمییی سییید ابوالفضییل ابیین الرضییا‬
‫برقعی قمی را از زبان خییود ایشییان معرفییی کنیییم لییذا‬
‫مطییالبی را بییه طییور پراکنییده از کتیاب سییوانح ایییام ییا‬
‫خاطرات که به قلم توانای خود ایشان نگاشته شییده را‬
‫انتخاب و سر هم کردیم‪.‬‬
‫ان شییاالله کییه بتوانییید شخصیییت اییین بزرگییوار را‬
‫بدرستی بشناسید و تأکید میکنم برای آشنایی بیشتر بییا‬
‫این چهره ناشناختة ایران زمین به تمییام کتابهییای دیگییر‬
‫ایشان بویژه سوانح ایام )یا خاطرات( مراجعه کنید«‪.‬‬
‫اما خداوند خواست که به دلیلی )که فعل نیازی بییه‬
‫عرض آن نیست( نتوانم کتاب را تکمیییل کنییم بییا اینکییه‬
‫بییرای تهیییة اییین گزیییده چنیید بییار کتییاب سییوانح ایییام را‬
‫خواندم و ورق زدم و بخشی از مطییالب مییورد نظییر را‬
‫انتخاب کردم اما کار ناتمام ماند‪.‬‬

‫‪6‬‬
‫اما همان بخش ناقص چندین مرتبه بییه مناسییبتهای‬
‫مختلف در مقدمة بعضی آثار برقعی بییدون اسییم چییاپ‬
‫شد‪ .‬و در سایتها نیز منتشر گردید‪.‬‬
‫خدا را شکر اینک که خداوند فرصییتی مهیییا فرمییود‬
‫آنرا تکمیل و فعل بییرای نشییر الکییترونی و اگییر خداونیید‬
‫میسر کرد سپس چاپ آماده می کنم‪ .‬التمییاس دعییای‬
‫خیر دارم‪.‬‬

‫عبدالله حیدری‬
‫آذرماه ‪ 88‬خورشیدی‬

‫‪7‬‬
 ‫زندگی نامة برقعی از زبان خود ایشان‬

‫حمد و سپاس خدايي را كه به اين ناچيز تميز درك حیق‬

‫و باطییل داد و مییا را بییه سییوي خییود راهنمییايي كییرد‪.‬‬
‫الحمدلله الذي هدانا لهذا وما كنا لنهتییدي لییول أن هییدانا‬
‫الله‪ ،‬إلهي أنت دللتني عليك ولول أنت لم أدر ما أنییت و‬
‫درود نامعیدود بیر رسیول محمیود محمید مصیطفى ص‬
‫وأصحابه وأتباعه الذين اتبعوه بإحسان إلى يوم لقائه‪.‬‬
‫هاي از دوستان و همفكران اصرار كردنیید‬ ‫و بعد‪ .‬عد ‌‬
‫كه اين حقير فقير سيد ابوالفضییل ابیین الرضییا برقعییي‪،‬‬
‫هي تحرير در‬ ‫شرح احوال و تاريخ زندگي خود را به رشت ‌‬
‫آورم و عقايد خود را نيز ضمن ذكر احوال خییود بنگییارم‬
‫تا مفتريان نتوانند پس از موتم تهمتي جعل نمايند‪ .‬زيرا‬
‫كسي كه با عقايد خرافي مقدس نمايان مبییارزه كییرده‬
‫دشمن بسيار دارد‪ ،‬دشمناني كه چون كسي را مخییالف‬
‫عقايد خود بدانند‪ ،‬از هر گونه تكفير و تفسییيق و تهمییت‬
‫دريغ ندارند و بلكه ايیین كارهییا را ثییواب و مشییروع مییي‬
‫دانند!! و البته در كتب حديث نيز براي اين كار احییاديثي‬
‫جعل و ضبط شده اسیت كیه اگیر فیردي كیم اطلع آن‬
‫روايات را ديده باشد مي پندارد كه آنها صحيح اند!‬
‫به هر حال اين ذره ي بي مقدار خود را قابل نمییي‬
‫دانم كه تاريخ زندگاني داشته باشم‪ ،‬ولیي بییراي اجیابت‬
‫اصییرار دوسییتان لزم دانسییتم كییه درخواستشییان را رد‬
‫نكنم‪ ،‬و بخشي از زنییدگاني ام را بییه اختصییار برايشییان‬
‫بنگیییارم‪ ،‬گرچیییه گوشیییه هیییايي از آن را در بعضیییي از‬
‫‪8‬‬
‫تأليفاتم به اشاره ذكر نموده ام و به لحاظ اهميت آنهییا‬
‫ناگزير در اينجا نيز بعضي از آن مطییالب را تكییرار مییي‬
‫كنم‪.‬‬

‫نسب شریف برقعی‬

‫بدانكه نويسنده از اهل قم و پدرانم تا سي نسل در قم‬
‫بوده انیید و جیید اعليییم كییه در قییم وارد شییده و توقییف‬
‫كییرده موسییي مییبرقع فرزنیید امییام محمیید تقییي فرزنیید‬
‫حضرت علي بن موسي الرضیا ؛ میي باشید كیه اكنیون‬
‫قبر او در قم معروف و مشهور است‪ ،‬و سلسییه نسییبم‬
‫چون بییه موسییي مییبرقع مییي رسیید مییا را برقعییي مییي‬
‫گويند‪ ،‬و چون به حضرت رضا مي رسد رضوي و يا ابن‬
‫يخوانند و از همين جهت است كییه شناسیینامه‬ ‫الرضا م ‌‬
‫هام‪.‬‬
‫ي خود را »ابن الرضا« گرفت ‌‬
‫سلسلة نسییب و شییجره نییامه ام‪ ،‬چنییانكه در كتییب‬
‫انساب و مشجرات)شجره نامه( ذكییر شییده و در يكییي‬
‫از تأليفاتم موسوم به »تراجم الرجال« نيز در باب الف‬
‫هام‪ ،‬چنين است‪:‬‬ ‫نوشت ‌‬
‫ابوالفضل بن حسن بــن احمــد بــن رضــي‬
‫الدين بن مير يحيي بن مير ميـران بـن اميـران‬
‫الول ابن مير صفي الدين بن مير ابوالقاســم‬
‫بــن ميــر يحيــي بــن الســيد محســن الرضــوي‬
‫الرئيس بمشهدالرضا من أعلم زمانه بن رضي‬
‫الدين بــن فخــر الــدين علــي بــن رضــي الــدين‬
‫حسين پادشاه بن ابي القاســم علــي بــن أبــي‬
‫علي محمد بن احمد بن محمد العرج ابن احمد‬
‫بن موسي المبرقع‪ ،‬ابن المام محمــد الجــواد‪.‬‬
‫‪9‬‬
‫رضــي اللــه عــن آبــائي و عنــي وغفراللــه لــي‬
‫ولهم‪.‬‬
‫والدم سيد حسن‪ ،‬اعتنايي به دنيا نداشت و فقيییر و‬
‫تهي دست و از زاهدترين مردم بود و در سنين پيییري و‬
‫در حال ضعف و نییاتواني حییتي در فصییل زمسییتان و در‬
‫هواي يخ بندان‪ ،‬كار مي كرد‪ .‬ولي خوش حییالت و شییاد‬
‫و شب زنده دار و اهل عبییادت و بسییيار افتییاده حییال و‬
‫سخاوتمند و متواضع بود‪.‬‬
‫و أما جد اول يعني والد والدم‪ ،‬سيد احمد مجتهدي‬
‫بییود مبییارز و بییي ريییا و از شییاگردان ميییرزاي شییيرازي‬
‫صاحب فتیواي تحريیم تنبیاكو‪ ،‬و میورد تیوجه وي بیود و‬
‫چنانكه در »تراجم الرجال« نيز آورده ام‪:‬‬
‫وي پس از ارتقاء به درجه ي اجتهاد از سامراء بییه‬
‫قم مراجعت كرد و مرجییع امییور ديیین و حییل و فسییخ و‬
‫قضاوت شرعي محل بود و اثاث البيت او مانند سلمان‬
‫و زندگي او ساده مانند ابوذر بییود و درهییم و دينییاري از‬
‫مردم توقع نداشت‪.‬‬

‫تحصيلت ابتدايي‬
‫به هر حال چون پدرم فاقیید مییال دنيییا بییود‪ ،‬در تعليییم و‬
‫تربيت ما استطاعتي نداشت‪ ،‬بلكه به بركت كوشییش و‬
‫جوشش مادرم كه مرا به مكتب مي فرستاد و هر طور‬
‫بود ماهي يك ريال به عنییوان شییهريه بییراي معلییم مییي‬
‫فرستاد‪ ،‬درس خواندم‪.‬‬
‫مادرم »سكينه سلطان« زني عابده‪ ،‬زاهده و قانعه‬
‫بود كه پدرش حاج شيخ غلمرضییا قمییي صییاحب كتییاب‬
‫رياض الحسيني است و مرحوم حییاج شییيخ غلمحسییين‬
‫واعظ و حاج شيخ علي محرر برادران مادرم مي باشند‬
‫‪10‬‬
‫و كتییاب »فییائدة الممییاة« را شییيخ غلمحسییين نوشییته‬
‫است‪ .‬به هر حییال مییادرم زنییي بییود بسییيار مییدبره كییه‬
‫فرزندانش را به توفيییق إلهییي از قحطیي نجییات داد‪ .‬و‬
‫در سال قحطي يعني در جنگ بين الملل اول كه ارتش‬
‫روسيه وارد ايران شد‪ ،‬اين بنده پنج ساله بودم‪.‬‬
‫هنگام كودكي و رفتن به مكتییب مییورد تییوجه معلییم‬
‫هي گییوش دادن بییه درس اطفییال‬ ‫نبودم‪ ،‬بلكه به واسط ‌‬
‫ديگر‪ ،‬كم كییم‪ ،‬خوانییدن و نوشییتن را فییرا گرفتییم‪ .‬و در‬
‫مكییاتب قییديمه چنيیین نبییود كییه يییك معلییم بییراي تمییام‬
‫شاگردان يك اتاق درس بگويد بلكه هر كدام از اطفییال‬
‫درس اختصاصي داشتند‪.‬‬
‫نويسیینده چییون شییهريه مرتییب نمییي دادم درس‬
‫خصوصییي نداشییتم‪ ،‬فقییط در پرتییو درس اطفییال ديگییر‬
‫توانستم پيش بروم و حتي دفتر و كاغذ مرتبي نداشییتم‬
‫بلكه از كاغذهاي دكان بقالي و عطاري كییه يییك طییرف‬
‫آن سفيد بود استفاده مي كردم!‪.‬‬
‫ولي در عين حال بايد شكر كنم كه كلسهاي جديد‬
‫با برنامه هاي خشك و پرخرج به وجود نيامده بود‪ .‬زيرا‬
‫با اين برنامه هاي جديد هر طفلییي بايیید چنییدين دفییتر و‬
‫چندين كتاب داشته باشد تییا او را بییه كلس راه بدهنیید‪،‬‬
‫اما همچو مني كه حییتي يییك قلییم و يییك دفییتر در سییال‬
‫نمییي توانسییتم تهيییه كنییم چگییونه مییي توانسییتم دانییش‬
‫بياموزم‪.‬‬

‫تحصيلت حوزوي‬
‫پس از تكميل درس فارسي و قرآن در همان ايییام بییود‬
‫كه عالمي به نام حاج شيخ عبدالكريم حائري يزدي كییه‬
‫‪11‬‬
‫از علمییاي مییورد تییوجه شییيعيان بییود و در اراك اقییامت‬
‫داشت‪ ،‬بنا به دعوت اهل قم در اين شهر اقامت كرد و‬
‫براي طلب علوم ديني حوزه اي تشكيل داد‪.‬‬
‫نويسنده كه ده سیال يیا ‪ 12‬سیال داشیتم تصیميم‬
‫گرفتم در دروس طلب شییركت كنییم‪ ،‬و بییه مدرسییه ي‬
‫رضويه كه در بیازار كهنیه ي قیم واقیع اسیت‪ ،‬رفتیم تیا‬
‫حجره اي تهيه كنییم و در آنجییا بییه تحصییيل علییوم دينییي‬
‫بپردازم‪.‬‬
‫سيدي بنام سییيد محمیید صییحاف كییه پسییر خییاله ي‬
‫مادرم بود در آن مدرسه تییوليت و تصییدي داشییت و در‬
‫امور مدرسه نظارت مي كرد‪ ،‬امییا چییون كوچییک بییودم‬
‫حجره اي به من ندادند لذا ايوان مانندي كه يك مییتر در‬
‫هي دالن مدرسییه واقییع بییود و خییادم‬ ‫يك متر و در گوش ‌‬
‫مدرسه جاروب و سطل خود را در آنجا مي گذاشت به‬
‫من واگذار شد‪.‬‬
‫خادم لطف كرده دري شكسته بییر آن نصییب كییرد‬
‫من هم از خانه ي مادر گليمییي آوردم و فییرش كییردم و‬
‫مشغول تحصيل شدم و شب و روز در همان حجییره ي‬
‫محقر و كوچک بییودم كییه مییرا از سییرما و گرمییا حفییظ‬
‫نمي كرد‪.‬زيرا آن در شكاف و خلل بسيار داشت‪.‬‬
‫به هر حال مدتي قريب به دو سال در آن حجره ي‬
‫محقر بودم و گاهي شییاگردي علف و گییاهي شییاگردي‬
‫تاجري را پذيرفته و بودجه ي مختصري بییراي ادامییه ي‬
‫تحصییيل فراهییم مییي كییردم‪ .‬و از طییرف پییدر و يییا‬
‫خويشاوندان و يا اهل قم هيچگونه كمییك و يییا تشییويقي‬
‫به كسب علم برايم نبود‪.‬‬
‫تییا اينكییه تصییريف و نحییو يعنییي دو كتییاب مغنییي و‬
‫جییامي را خوانییدم و بییراي امتحییان بییه نییزد حییاج شییيخ‬

‫‪12‬‬
‫عبدالكريم حییائري و بعضییي از علمییاي دينییي ديگییر كییه‬
‫طلب در محضییر ايشییان بییراي امتحییان شییركت مییي‬
‫كردند‪ ،‬رفتم و به خوبي از عهده ي امتحان برآمدم‪.‬‬
‫بنا شد شهريه ي مختصري كه ماهي پنج ريال باشد‬
‫به من بدهند‪ ،‬ولي ماهي پنج ريال براي مخارج ضروري‬
‫من كافي نبود‪ ،‬لذا چند نفر را واسطه كردم تیا بیا حیاج‬
‫شيخ عبدالكريم صحبت كردند و قرار شد ماهي هشییت‬
‫ريال برايیم مقیرر شیود‪ .‬تصییميم گرفتیم بییه آن هشییت‬
‫ريال قناعت كنم و به تحصيل ادامه دهم‪.‬‬
‫و بییراي اينكییه بتییوانم بییا هميیین شییهريه زنییدگي را‬
‫بگذرانم ماهي چهار ريال به نانوايي مي دادم كییه روزي‬
‫يك قرص و نيم نیان جییو بییه مین بدهیید‪ ،‬چییون نیان جیو‬
‫قرصي يك دهم ريال قيمت داشت‪.‬‬
‫بنابر اين هر روزي سه شاهي بییراي مصییرف نییان‬
‫مقرر داشتم كه در ماه مي شد چهار ريال و نيییم‪ .‬و دو‬
‫ريال ديگر را براي خورش مي دادم و يك من برگه زرد‬
‫آلوي خشك خريداري كردم و در كيسه اي در گوشیه ي‬
‫حجییره ام گذاشییتم كییه روزي يییك سییير آن را در آب‬
‫بريییزم و بییا آب زردآلییو و نییان جییو شییكم خییود را سییير‬
‫گردانم و يك ريال و نيم ديگر از آن هشت ريییال را كییه‬
‫باقي مي ماند براي مخارج حمام مي گذاشتم كه ماهي‬
‫چهار مرتبه حمام بروم كه هر مرتبه هفییت شییاهي لزم‬
‫بود و مجموعا يك ريال و نيم مي شد‪.‬‬
‫بدين منوال مدتي به تحصيل ادامه دادم تا به درس‬
‫خارج رسيدم و فقه و اصول را فرا گرفتییم و در ضییمن‬
‫تحصيل‪ ،‬براي طلبي كه مقدمات مي خواندنیید تییدريس‬
‫مي كردم و كم كم در رديف مدرسين حییوزه ي علميییه‬
‫‪13‬‬
‫قرار گرفتم و بدون داشتن كتاب هاي لزم و از حفییظ‪،‬‬
‫فقییه و اصییول و صییرف و نحییو و منطییق را درس مییي‬
‫گفتم‪.‬‬

‫برقعي از نگاه ديگران‬

‫• علوه بر اين چون در جواني و در دوران تحصيل‬
‫با آيت الله سيد كاظم شريعتمداري همدرس بودم و در‬
‫ايام اقامت در قم با ايشان مراوده داشتم‪ ،‬گمان نمییي‬
‫كردم وي انصاف را زير پا بگذارد‪.‬‬
‫وي تا هنگام كتاب »درسي از وليییت« تییا حییدودي‬
‫از من حمايت مي كرد و مهمتر اينكه تأييییديه اي برايییم‬
‫نوشته و از من تعريف و تمجيد نموده و تصییرفات مییرا‬
‫در امور شرعيه مجاز دانسته بود و حتي پس از انتشییار‬
‫»درسي از وليت« نيز تا مدتي سكوت اختيار كرد‪.‬‬
‫من نيز با توجه به سییوابقم بییا وي‪ ،‬جییواب او را بییه‬
‫استفتايي كه در اين موضوع از او شده بییود‪ ،‬در كییارتي‬
‫كوچك چاپ و تكثير كردم و به هر يك از كساني كه بییه‬
‫مسجد يا منزل ما مي آمدنیید‪ ،‬يكییي از ايین كارتهییا مییي‬
‫دادم‪.‬‬
‫همچنين آيییت اللییه حییاج شییيخ ذبيییح اللییه محلتییي در پاسخ‬
‫سییؤال مییردم دربییاره كتییاب »درسییي از وليییت« مییي‬
‫نويسد‪:‬‬
‫• كتاب درسي از وليت حجت السلم عالم عییادل‬
‫آقیاي برقعیي را خوانیده ام‪ ،‬عقيییده او صییحيح اسیت و‬
‫ترويج وهابي نمي كند‪ .‬سخنان مردم تهمییت بییه ايشییان‬
‫است‪ .‬اتقوا الله حق تقاته‪ ،‬ايشان مي فرمايد اين قبيل‬
‫شعر درست نيست‪:‬‬
‫يكند‬
‫جهان اگر فنا شود علي فناش م ‌‬
‫‪14‬‬
 ‫يكند‬
‫قيامت اگر بپا شود علي بپاش م ‌‬
‫بنده هم عرض مي كنم اين شعر درست نيست‪.‬‬
‫امضاء‪ :‬محلتي‬
‫• آقاي علي مشكيني نجفي نيز مي نويسد‪:‬‬
‫اينجانب علي مشكيني كتاب مستطاب درسي از وليت‬
‫را مطالعه نمودم و از مضامين عاليه آن كه مطییابق بییا‬
‫عقل سليم و منطق دين است خرسند شدم‪.‬‬
‫امضاء‪ :‬علي مشكيني‬

‫مي‬ ‫حجت السییلم سییيد وحيدالییدين مرعشییي نجفییي‬ ‫• آقاي‬

‫نويسد‪:‬‬
‫بسمه تعالي‬
‫حضرت آقاي علمه برقعي دامت افاضییاته العییاليه‪،‬‬
‫شخصي است مجتهد و عادل و امامي المذهب و بنا به‬
‫گفتار مشهور )كتاب و تأليف شخص دليل عقلش و آينه‬
‫عقيده اش مي باشیید( و ايشییان مطییالب بسییيار عییاليه‬
‫راجع به مقام و شأن حضرت اميرالمؤمنين )؛( و سییاير‬
‫ائمییه هییدي عليهییم السییلم در كتییاب »عقییل و ديیین« و‬
‫كتاب »تراجم الرجال« كییه تییازه بییه طبییع رسییيده و در‬
‫ساير كتابهاي ديگرشان نوشته اند‪.‬‬
‫و جار و جنجییال و قيییل و قییال يییك عییده اشییخاص‬
‫مغرض و يا عجول و عصبي كه كتاب مستطاب درسییي‬
‫از وليت را كامل نخوانده و ايمان خود را از دست داده‬
‫و قضیییاوت ظالمیییانه در حییق معظیییم لیییه مییي كننییید‬
‫كوچكترين تأثيري نزد علما و عقل ندارد!‪.‬‬
‫واي به حال كساني كه اين ذريه طاهر ائمییه هییدي‬
‫عليهم السلم را كه از چند نفر مراجع‪ ،‬تصییديق اجتهییاد‬
‫‪15‬‬
 ‫دارد رنجانيییده و در عيیین حییال بهتییان عظيییم و افییتراي‬
‫شديد بر يك نفر مسلمان عالم فقيه ميزنند‪.‬‬
‫َ‬
‫شییيعَ‬ ‫ن أن ت َ ِ‬
‫حب ّییو َ‬
‫ن يُ ِ‬ ‫ن ال ّی ِ‬
‫ذي َ‬ ‫حییق تعییالي فرمییوده‪» :‬إ ِ ّ‬
‫َ‬
‫م ِفیي الید ّن َْيا‬ ‫ب أِليی ٌ‬ ‫عی َ‬
‫ذا ٌ‬ ‫م َ‬ ‫من ُییوا ل َُهی ْ‬‫نآ َ‬ ‫ذي َ‬‫ة ِفي ال ّی ِ‬ ‫ح َ‬
‫ش ُ‬ ‫فا ِ‬‫ال ْ َ‬
‫َ‬
‫ن«‬‫مو َ‬ ‫م َل ت َعْل َ ُ‬
‫م وَأنت ُ ْ‬‫ه ي َعْل َ ُ‬
‫خَرةِ َوالل ّ ُ‬‫َواْل ِ‬
‫)‪ (19‬سورة النییور‪.‬‬
‫خادم الشرع المبين‪ :‬سيد وحيدالدين مرعشي نجفي‬
‫به تاريخ شهر ذي القعده الحرام ‪1389‬‬
‫‪22/10/1348‬‬
‫• آيت الله خويي مرا خوب مي شناخت و به يییاد دارم‬
‫زماني كه در نجف سییخنراني مییي كییردم و البتییه در آن‬
‫زمان به خرافات حوزوي مبتل بودم‪ ،‬ايشان سخنان مرا‬
‫بسيار مي پسنديد و براي تشییويق و اظهییار رضییايت از‬
‫حقير‪ ،‬پس از پايين آمدنم از منبر‪ ،‬دهانم را مي بوسيد‪.‬‬
‫• آقییاي)آیییت اللییه( شییاهرودي نيز بسيار مییرا تشییويق و‬
‫تمجيد مي كرد‪ .‬و حتي زماني در نجف شعب باطله اي‬
‫از فلسفه بوجود آمده و عده اي از طلب بییه فراگيییري‬
‫كتب و افكار فلسفه حريص شده بودند و مراجع نجییف‬
‫از من خواستند براي طلب آنجییا كییه اكییثرا در اثییر بییي‬
‫اطلعي از قرآن و سنت‪ ،‬تضاد آنها را با افكار فلسییفه‬
‫نمي داننیید‪ ،‬سییخنراني كنییم‪ ،‬و بییدين منظییور آيییت اللییه‬
‫شاهرودي حياط منزلش را براي سخنراني میین فییرش‬
‫مي نمود و از من مي خواست كه منبر بروم و مسییايل‬
‫اعتقادي را براي طلب بيان كنم!‪.‬‬
‫من نيز درخواست ايشان را اجابت كرده و حقايق‬
‫را براي طلب بيان مي كردم‪ .‬و ايشییان از میین اظهییار‬
‫رضايت و تجليل و تمجيد بسيار مي نمود‪ ،‬ولییي در ايیین‬
‫اواخر كه به مبارزه با خرافات قيام كردم همه كسییاني‬
‫‪16‬‬
‫كه مرا مي شناختند و سوابق مرا مي دانستند مرا تنها‬
‫گذاشتند و سكوت اختيار كردند و بعضي از ايشییان نيییز‬
‫به مخالفت برخاستند!!‪.‬‬
‫• پس از اينكه حكومت شاه سییرنگون شیید و آقییاي‬
‫)آیت الله سید روح الله( خميني به رياست رسيد‪ ،‬خواستم با‬
‫ايشان تماس بگيرم‪ ،‬زيیرا در جییواني حیدود سیي )‪(30‬‬
‫سال با يكديگر همدرس و در يك حوزه بوديم و ايشییان‬
‫مرا كامل مي شناخت‪.‬‬
‫و حتي پيش از آنكه به ايران مراجعییت كییرده و بییا‬
‫اوضییاع و احییوال جديیید ايییران و وضییعيت معمميیین در‬
‫ايران آشنا شود‪ ،‬در سخنراني خود پس از فوت فرزنیید‬
‫بزرگش آيت الله حاج سيد مصطفي خمينییي )كییه متیین‬
‫آن در صفحه ‪ 9‬روزنامه كيهان پنجشیینبه اول آبییان مییاه‬
‫‪ 1359‬چاپ شده( هر چند جرأت نكرد اسمم را بيییاورد‬
‫ولي به اشاره گفته بود‪:‬‬
‫»از آقايییان علمییاي اعلم گلییه دارم! اينهییا هییم از‬
‫بسياري از امور غفلت دارند‪ ،‬از باب اينكه اذهان ساده‬
‫اي دارند‪ ،‬تحییت تییأثير تبليغییات سییوئي كییه دسییتگاه راه‬
‫مياندازد واقییع مییي شییوند‪ ،‬تییا از امییر بزرگییي كییه همییه‬
‫گرفتار آن هستيم غفلت كنند! دستهايي دركار است كه‬
‫اينهییا را بغفلییت واميییدارد! يعنییي دسییتهايي هسییت كییه‬
‫چيیییزي درسیییت كننییید و دنبیییالش سیییر و صیییدايي راه‬
‫بياندازند!‪.‬‬
‫هرچنیید وقییت يكبییار مسییأله اي در ايییران درسییت‬
‫ميشود و تمام وعاظ محترم و علما و اعلم وقتشان را‬
‫كه بايد در مسايل سياسي و اجتماعي صییرف شییود در‬
‫مسايل جزئي صرف ميكنند‪.‬‬
‫‪17‬‬
‫در اينكه زيد مثل كافر است و عمرو مرتد و آن يك‬
‫وهابي است صرف ميكنند‪ .‬عییالمي را كییه پنجییاه سییال‬
‫زحمت كشيده و فقهش از اكثر اينهايي كه هستند بهییتر‬
‫است و فقيه تر ميباشد ميگويند وهابي است!‪.‬‬
‫ايیین اشییتباه اسییت‪ ،‬اشییخاص را از خودتییان جییدا‬
‫نكنيد‪ ،‬يكي يكي را كنییار نگذاريیید‪ ،‬نگوييیید اينكییه وهییابي‬
‫است و آن كه بي دين است و آن نميدانم چه هسییت؟!‬
‫)اگر اين كار را كرديد( براي شما چه ميماند؟!«‬
‫• با شنيدن نامم آقاي خميني به دخترم احترام بسيار‬
‫كییرد و نییامه را گرفییت و بییا خییود بییرد و دخییترم بییراي‬
‫خداحافظي به اندرون نزد خانواده وي برگشت‪.‬‬
‫زوجه ايشان به دخترم گفت مییا جییواب نییامه را از‬
‫آقا مي گيريم و برايتان بییه تهییران مییي آوريییم‪ .‬پییس از‬
‫مدتي خانم ثقفي به تهران آمیید و ميهمییان دخییترم شیید‬
‫ولي پاسخي همراهش نبود‪ ،‬فقط گفت‪ :‬آقییا در جییواب‬
‫نییامه پییدرتان گفتنیید آقییاي برقعییي خودشییان مجتهیید و‬
‫صاحب نظرند! ولي ايشان مردم دار نيستند!‪.‬‬

‫• ديگر آيت الله طالقاني كه وقتي در اوايییل انقلب از‬

‫زنییدان آزاد شیید و میین بییه ملقاتشییان رفتییم‪ ،‬در اثنییاي‬
‫صحبت ايشان سرش را پيش آورد و در گوشییم گفییت‪:‬‬
‫مطالب شما حق است ولي فعل ً صلح نيسییت كییه ايیین‬
‫حقییايق را بگییوييم! میین مطمئنییم در آن دنيییا از ايشییان‬
‫سؤال مي كننیید‪ :‬پییس كییي صییلح اسییت كییه حقییايق را‬
‫بگوييد؟!‬
‫• نمي دانم اعلميه ام به دست آقاي بازرگان رسییيده‬
‫بود يا نه‪ ،‬به هر حییال در ايییامي كییه دوره نقییاهت را در‬

‫‪18‬‬
‫دكییتر‬ ‫منزل مي گذراندم آقاي مهندس مهدي بازرگییان و‬
‫صدر و مهندس توسلي براي عيادتم به منزل ما آمدند‪.‬‬
‫پییس از احییوال پرسییي‪ ،‬صییورتم را نشییان دادم و‬
‫گفتم آيا نتيجه تقليد را ديديیید‪ ،‬كسییي كییه بییا میین چنيیین‬
‫كرده يك مقلد است كییه كییور كیورانه از ديگییران تقليید‬
‫مي كند و اص یل ً از آنهییا نمییي پرسیید‪ ،‬دليییل شییما بییراي‬
‫صدور چنين دستوري چيست؟ پییس شییما و دوسییتانتان‬
‫از تقليد آخوندها دست برداريد‪.‬‬
‫• پسرم كییه مییي دانسییت آقییاي موسییوي اردبيلییي مییرا‬
‫خوب ميشناسد و در دوران جییواني زمییاني كییه میین در‬
‫انزلي منبر ميرفتم وي پس از من به منبر ميرفت‪.‬‬
‫• رونوشت اين نییامه را خطییاب بییه آقییاي )آیییت اللییه(‬
‫محمد امامي كاشاني كه قبل از اينكه به مبارزه با خرافییات‬
‫بپردازم‪ ،‬به اينجانب بسيار اظهار ارادت مییي كییرد‪ ،‬نيییز‬
‫فرستادند‪.‬‬
‫• پسرم در دوران طلبگي با محمیید محمییدي ري شییهري‬
‫مدتي همسايه بود و در مدرسه حجیتيه حجیره هايشیان‬
‫به هم متصل بود و ري شهري او را ميشناخت‪.‬‬
‫• از قضا روز جمعه اي براي عرض تسليت به‬
‫منزل آيت الله فيض كه از اهالي قم و از خويشاوندان ما‬
‫و مدعي مرجعيت نيز بود‪ ،‬رفتم‪.‬‬
‫آن روز ايشان مجلس روضه و دعییا داشییت‪ ،‬چییون‬
‫براي دلداري و تسليت گويي خدمت ايشییان رسییيدم بییا‬
‫آنكه هميشه اظهار لطیف و خصوصیيت میي كیرد‪ ،‬ايین‬
‫هاي عبوس با من روبرو شد‪ ،‬مثل آنكه بییه‬ ‫مرتبه با چهر ‌‬
‫نويسنده اعتراض داشت!‪.‬‬

‫‪19‬‬
‫عرض كردم آيا اتفاقي افتاده كه اوقات شییما تلییخ‬
‫است؟ در جواب فرمودند‪ :‬من از شییما توقییع نداشییتم‪.‬‬
‫عییرض كییردم موضییوع چيسییت؟ گفییت شییما نییامه اي‬
‫نوشییته ايیید و مییرا تهديیید كییرده ايیید كییه اگییر غيییر از‬
‫بروجردي را براي مرجعيت معرفي كنم آبروي ما را در‬
‫بازار قم مي ريزيد؟!‪.‬‬
‫عرض كردم من از اين نامه خییبري نییدارم‪ ،‬ممكیین‬
‫است نامه را بياوريد اگر امضا و خط من باشد مجعول‬
‫است و برايشان قسم خوردم تا ايشان سییخنم را بییاور‬
‫كردند!‪.‬‬
‫پس از خاتمه مجلس كه بيییرون آمییدم‪ ،‬حيییرت زده‬
‫در اين انديشه بییودم كییه دسییت مرمییوزي بییراي تعييیین‬
‫مرجییع تقليیید دركییار اسییت و قضییيه آنچنییان كییه میین‬
‫ميپندارم ساده نيست‪ .‬فهميدم مرجعيت هم بازي شده‬
‫براي بازيگرها‪ ،‬و با قضییاياي بعییدي معلییوم شیید دسییتي‬
‫مرموز آقاي بروجردي را مرجع كرد و از وجود او بهییره‬
‫ها برد!!!‪.‬‬
‫• در سال ‪ 1328‬شمسي در زمان رئيس الوزرايي‬
‫احمد قوام‪ ،‬آيت الله كاشاني قصد دخالت در انتخابات كرد‬
‫تا از تعداد وكلي انتصابي دربار در مجلس بكاهد‪.‬‬
‫نويسنده از دوستان صميمي آيت الله كاشاني بودم‬
‫و تابستانها كه مي آمییدم تهییران بییه منییزل ايشییان وارد‬
‫مي شدم‪ ،‬در همين سال بود كه به من فرمودنیید شییما‬
‫برويد يك ماشییين دربسییت كرايییه كنيیید بییراي سییفر بییه‬
‫خراسان‪ .‬اين بنده نيز چنين كییردم و مهيییاي مسییافرت‬
‫شديم‪.‬‬
‫آقاي شيخ محمد بییاقر كمییر‌هاي و يكي دو نفییر ديگییر نيییز‬
‫حاضییر شییدند بییا نويسیینده و آقییاي كاشییاني و يكییي از‬

‫‪20‬‬
‫فرزندانشان كه جمعا شش نفر مییي شییديم بییه طییرف‬
‫مشهد حركت كرديییم‪ ،‬دولییت از مسییافرت مییا وحشییت‬
‫داشت كه مبادا در شهرهاي بين راه‪ ،‬ايشان وكليییي را‬
‫براي مجلس تعييیین و پيشیینهاد كنیید و مییردم را ترغيییب‬
‫كند به انتخابات و تعيين نمايندگاني كییه خيرخییواه ملییت‬
‫باشند‪.‬‬
‫و لذا چون ما از تهییران حركییت كرديییم‪ ،‬شییهرهاي‬
‫بين راه مطلع و آمییاده اسییتقبال شییدند و از آن طییرف‬
‫دولت به مأمورين شهرستانهاي بين راه ابلغ كرده بییود‬
‫هاي بدسییت دولییت‬ ‫كه تا مییي تواننیید اخلل كننیید و بهییان ‌‬
‫بدهند كه آيت الله كاشاني را به تهران برگردانند‪.‬‬

‫• سرهنگ و اطرافيییان چییون نوشییت ‌‬

‫هي مییرا ديدنیید‬
‫هايد‪ ،‬نیامه را بردنید و فیرداي آن روز‬ ‫گفتند خوب نوشیت ‌‬
‫آمدنیید كییه شییاه دسییتور داده ملي قمییي و همراهییانش‬
‫آزادند‪.‬‬

‫يهییا و‬
‫ها ‌‬ ‫هاي از‬
‫تود ‌‬ ‫• در اتاق متصل بییه اتییاق مییا عیید ‌‬
‫تها محبوس بودند‪ ،‬پيغام دادند كه ما مي خواهيم‬ ‫كمونيس ‌‬
‫فلني را ببينيم‪ .‬گفتم اشییكالي نییدارد تشییريف بياورنیید‪.‬‬
‫هاي غير روحاني كه بیا مین بازداشیت بودنید‪ ،‬گفتنید‬ ‫عد ‌‬
‫ممكن است ما را به كمونيست بودن متهییم كننیید‪ .‬میین‬
‫گفتم چه اتهامي‪ ،‬نترسییيد بگذاريیید بياينیید‪ .‬بییه هییر حییال‬
‫آمدند و اظهار خوشوقتي كردنیید كییه يییك نفییر روحییاني‬
‫يشود كه با ديكتاتوري مخییالف باشیید‪.‬‬ ‫شجاع هم پيدا م ‌‬
‫ما با ايشان گرم گرفتيم‪ ،‬آنها سییؤالت و اشییكالتي بییه‬
‫قوانين اسلم داشتند كه به آنها جواب گفتم‪.‬‬
‫‪21‬‬
 ‫ایران قبرستان بود!‬
‫در آن زمان تمام اهل علم از سياست و امور مملكییتي‬
‫يجسییتند و اگییر كسییي ماننیید‬ ‫بركنییار بودنیید و دوري م ‌‬
‫كاشییاني و يییا ايیین بنییده وارد مبییارزه بییا ديكتییاتوري‬
‫يشییديم چنییدان مییورد علقییه مییردم نبییوديم‪ ،‬و اصییل‬ ‫م ‌‬
‫مییردم ايییران و خییود ايییران ماننیید قبرسییتاني بییود كییه‬
‫نهییا باشیید كییه هییر كییاري‬
‫سرنوشییتش بییه دسییت گورك ‌‬
‫يكنند!‪.‬‬
‫بخواهند با مرده م ‌‬
‫فردي مانند كاشاني منحصر به فییرد بییود و ايشییان‬
‫زجییر و حبییس زيیاد ديیید تیا حركییتي و مییوجي در ايییران‬
‫هي غير ملي‬ ‫بوجود آورد تا آن زمان جبهه ي ملي و جبه ‌‬
‫اصل وجود نداشت‪ ،‬و مرحییوم مصییدق را جییز معییدودي‬
‫يشناختند‪.‬‬ ‫نم ‌‬
‫ولي چون كاشاني سعي داشت يك مجلس شوراي‬
‫ملي و وكلي خيرخواه ملت سركار بيايند‪ ،‬لذا فتوا مییي‬
‫داد كه بر جوانان واجب است در انتخابات دخالت كنند‪،‬‬
‫و لذا در همان زندان لبنان به اينجانب نییامه اي نوشییت‬
‫كه‪:‬‬
‫آقاي برقعي مانند آخوندهاي ديگر مسجد را دكییان‬
‫قرار نده و بپرداز به بيداري مردم و به سخن مردم كییه‬
‫مي گويند آخوند خوب كسي است كه كاري بییه اوضییاع‬
‫ملت نداشته باشد وكناره گير باشد‪ ،‬گوش مده و كاري‬
‫كنيد كه مردم مصدق را انتخاب كنند‪ ،‬تا آن وقییت ملیت‬
‫نمي دانستند مصدق كيست‪ ،‬و چه كاره است‪.‬‬
‫كاشاني به تمییام دوسییتانش توصییيه مییي كییرد كییه‬
‫وكليي صحيح العمل از آنجمله مصدق را انتخاب كنيیید‪،‬‬
‫پس به واسطه ي سفارشات و سخنراني هاي كاشییاني‬

‫‪22‬‬
‫و پيروانش مردم نام مصدق را شینيدند و تیا انیدازه اي‬
‫شناختند‪.‬‬
‫و در مواقع انتخابات مريدان كاشاني از اول شییب‬
‫تا صبح در پاي صندوقها مي خوابيدند كه مبییادا صییندوق‬
‫عوض شود و كاشاني و مصدق وكيل نشییوند‪ ،‬مییردم را‬
‫يكرديییم بییه رأي دادن بییه آقییاي كاشییاني و‬ ‫تحريییك م ‌‬
‫مصدق و چند نفري كه با اين دو نفییر همییراه بودنیید‪ ،‬تییا‬
‫اينكه به واسطه فعاليت مريییدان كاشییاني ايیین دو نفییر‬
‫رأي آوردنیید و وكيییل تهییران شییدند‪ ،‬دولییت ناچییار شیید‬
‫كاشاني را آزاد كند و از لبنان به ايران آورد‪.‬‬
‫چون ملییت خییبر شیید كییه كاشییاني بییا هواپيمییا وارد‬
‫تهران مي شود‪ ،‬لذا همان روز ورود ايشان از فرودگییاه‬
‫مهرآباد تا درب منزل ايشان مملییو از جمعيییت بییود‪ .‬مییا‬
‫آن روز در تهران فعاليت مي كرديم‪ ،‬تا استقبال خییوبي‬
‫از ايشان به عمل آيد‪.‬‬

‫جلوگيري از تجليل و دفــن جنــازه رضاشــاه در‬

‫قم‬
‫چند سال طول نكشيد كه رضاشاه در جزيییره مییوريس‬
‫فوت شد‪ ،‬معروف است كه در آن جزيره قدم مي زده‬
‫و به خود گفته اعليحضرت‪ ،‬قدر قدرت‪ ،‬قییوي شییوكت‪،‬‬
‫زكي آي زكي‪ ،‬آي زكي‪ ،‬كه ياد زمان سلطنت خود مییي‬
‫كرده و مقصود او اين بوده كییه در ايییران اطرافيییان او‬
‫يك مشت مردمان هوا پرست متملییق بودنیید كییه بییه او‬
‫مي گفتند اعلي حضرت قدر قدرت‪.‬‬
‫و چون وفات كرد جنازه او را بییه ايییران آوردنیید‪ ،‬و‬
‫دولت و شاه تشويق مي كردند كییه مییردم از جنییازه او‬
‫‪23‬‬
‫تجليل كنند و با تشريفات زيادي جنییازه را در قییم دفیین‬
‫كنند‪ ،‬و علما و بزرگان قم را دعوت كردند كه از جنییازه‬
‫استقبال به عمل آيد‪.‬‬
‫آيییت اللییه بروجییردي كه مرجییع تقليیید بییود بییا صییفوف‬
‫طلب بر جنازه او نماز بخواننیید‪ ،‬و آقییاي بروجییردي كییه‬
‫يكي از علماي رياست مییآب بییود و از هییر كییاري بییراي‬
‫حفظ رياست خود خییودداري نمییي كییرد و بییه علوه بییه‬
‫شاه و درباريان و وكلي مجلس علقییه داشییت‪ ،‬حاضییر‬
‫گرديد تا بر جنازه شاه اقامه نماز كند‪.‬‬
‫نويسیینده فكییر كییردم كییه اگییر از جنییازه رضاشییاه‬
‫تجليل شود تمام كارهاي فاسیید او امضییاء خواهیید شیید‪،‬‬
‫درصییدد برآمییدم كییاري كنییم كییه مییانع از تجليییل جنییازه‬
‫گردد‪.‬‬
‫چند نفر طلبه جوان به نام فییداييان اسییلم تییازه بییا‬
‫من رفيق شده بودند‪ ،‬در آن زمان تقريبییا سییي و پنییج )‬
‫‪ (35‬سال داشتم و از مدرسين حوزه علميه قییم بییودم‪،‬‬
‫اين فداييان جوان كه سنشییان از پییانزده الییي بيسییت و‬
‫پنج سال بيشییتر نبییود بییا میین مییأنوس بودنیید و پناهگییاه‬
‫ايشان منزل ما بود‪ ،‬و برخي از ايشان نيز نزد نويسنده‬
‫درس مي خواندند‪ .‬با آنان مشییورت كییردم كییه در منییع‬
‫تجليل جنازه پهلوي فكییري بكنيیید‪ ،‬گفتنیید شییما اعلميییه‬
‫بنويسيد ما آن را نشر مي دهيم‪.‬‬
‫هاي نوشتم و در آن تهديد كردم كه هییر كییس‬ ‫اعلمي ‌‬
‫بر جنازه شاه نماز بخواند و يا در تشييع جنازه او حاضر‬
‫شود‪ ،‬برخلف موازين دين رفتار كرده و مییا او را تییرور‬
‫خواهيم نمود‪.‬‬
‫اين اعلميه چییون منتشییر شیید‪ ،‬اثییر بسییيار خییوبي‬
‫داشت و كساني كه براي نماز بییر جنییازه دعییوت شییده‬

‫‪24‬‬
‫بودند مخصوصا آقاي بروجییردي بییه هییراس افتادنیید كییه‬
‫مبییادا بییه ايشییان تییوهين شییود و يییا مییورد حملییه واقییع‬
‫شوند!‪.‬‬
‫و لذا در صدد بر آمدند كه ناشرين اعلميییه را پيییدا‬
‫كنند‪ ،‬فداييان كه در قم منزل معيني نداشتند پراكنده و‬
‫اكثرا مقيم تهران بودند و احتمال چنين كاري به ايشییان‬
‫نمي رفییت‪ ،‬و از طرفییي كمییتر احتمییال مییي دادنیید كییه‬
‫نويسنده اعلميه اي به آن تندي‪ ،‬سيد ابوالفضل برقعي‬
‫قمي باشد!!‪.‬‬
‫و علوه بر اين وقییت ورود جنییازه بسییيار نزديییك و‬
‫افكار مسئولن حكومت پريشان بود‪ ،‬تا اينكه جنییازه را‬
‫وارد كردند‪ ،‬ولي آن چنانكه مي خواستند تجليل نشد‪ ،‬و‬
‫چون در مسجد امییام قییم مجلییس فییاتحه اي گرفتنیید و‬
‫سيدي به نام موسي خوئي قصد داشییت در آن مجلییس‬
‫شركت كنیید‪ ،‬رفقییاي مییا او را گرفتنیید و كتییك زدنیید بییه‬
‫طوري كه خون از سرش جاري شد!‪.‬‬
‫چییون دولییت چنيیین ديیید از دفیین جنییازه در قییم‬
‫منصرف شد و جنازه را به تهران بردند‪ ،‬ديگر در تهران‬
‫چه شده‪ ،‬بنده حاضر نبودم‪.‬‬

‫اشعار مؤلف راجع به مظلوميت خود‬

‫در ايامي كه روحاني نمايان و دكانییداران مییذهبي عليییه‬
‫من متحد و كمر به بدنام كردنم بسته بودند و به دولییت‬
‫شاه و اعمال زور متوسل شدند و عوام را براي غصب‬
‫مسجد ‪-‬من گذر دفتر وزیر‪ -‬تحريییك كردنید و منزلییم در‬
‫محاصره آنان قییرار داشییت و امنيییت از زنییدگيم سییلب‬
‫شده بود‪ ،‬ابيات ذيل را سرودم‪:‬‬
‫‪25‬‬
‫گمرهان را بهر خود دشمن‬
‫نمود‬
‫راه پرخار است و پرآزار‬
‫بود‬
‫بايدش سختي كشد در راه‬
‫حیییییییق‬
‫روضه خوانان عوام بي حيا‬
‫با خران خود به كوشییش‬
‫آمدند‬
‫تا كه بنمودند ما را متهیییم‬
‫بسته شد مسجد ز اهل‬
‫شور و شر‬
‫باز شد دكان نقالن‬
‫خیییییواب‬
‫جاي آن شد نقل كذب هر‬
‫كتاب‬
‫سود ديدي ني زيان زين‬
‫كار و بار‬
‫غم مخور در راه حق‬
‫پرداختي‬
‫آنچه آيد پيش‪ ،‬حق پد چاره‬
‫ساز‬
‫صاحب مسجد تو را اندر‬
‫دل است‬
‫تو بمان اي آنكه چون‬
‫توپاك نيست‬
‫ترك آن بنما كه مسجد شد‬
‫دكان‬
‫جاي درس وبحث قرآن‪،‬‬
‫مسجد است‬
‫نيست مسجد جاي هر‬
‫‪26‬‬
‫برقعي چون راه حق‬
‫روشن نمود‬
‫آري آري راه حق دشوار‬
‫بود‬
‫هر كه عزت خواهد از‬
‫درگاه حق‬
‫زين سبب عالم نمايان‬
‫دغییا‬
‫پس به همدستي به‬
‫جنبش آمدند‬
‫رشوه ها دادند بر اهل‬
‫ستم‬
‫پس به زور پاسبان و سيم‬
‫و زر‬
‫پايگاه حق پرستي شد‬
‫خراب‬
‫پايگاه دين و قرآن شد‬
‫خییراب‬
‫برقعي گفتا به دل اي‬
‫هوشيار‬
‫گفت بادل‪ ،‬آنچه اينجا‬
‫باختي‬
‫نيست بازي كار حق‪ ،‬خود‬
‫را مباز‬
‫گركه مسجد رفت گوروكان‬
‫گل است‬
‫گركه مسجد رفت گورو‪،‬‬
‫باك نيست‬
‫گشت مسجد خانقاه‬
‫صوفيان‬
‫جاي جمع حق پرستان‬
 ‫شمر و سنان‬ ‫مسجد است‬
‫هخوانست‬
‫هخوانست روض ‌‬‫روض ‌‬ ‫نيست مسجد جاي مدح‬
‫هخوان‬‫روض ‌‬ ‫وروضه خوان‬
‫دين حق را ميكن از بدعت‬ ‫آنكه همكار است با شمر‬
‫جدا‬ ‫و سنان‬
‫يكه كند دين را‬
‫ني امام ‌‬ ‫اقتدا كن بر إمام ل فتي‬
‫دكان‬ ‫آن امام كارگر در بوستان‬
‫ني گرفتي مسجدي با شر‬ ‫يكه نبودي اهل‬ ‫آن امام ‌‬
‫و شور‬ ‫زور‬
‫ينخوردي آن امام از اين‬‫م ‌‬ ‫ني گرفتي خمس يا سهم‬
‫حرام‬ ‫امام‬
‫ني امام فاسقان بي خبر‬ ‫آن امام دانش و فضل و‬
‫ناخدايان را نخواندي در دعا‬ ‫هنر‬
‫ناخداي كشتي امكان يك‬ ‫يكه نخواندي جز‬ ‫آن امام ‌‬
‫است‬ ‫خدا‬
‫خاك و باد و آب سرگردان‬ ‫قاضي الحاجات در عالم‬
‫اوست‬ ‫تك است‬
‫از حسودان دني بي خبر‬ ‫آن كه هستي‪ ،‬نقشي‬
‫ازفرمان اوست‬
‫برقعي با حق بساز و كن‬
‫حذر‬

‫خطاب به دشمنان‬
‫خطاب به دشمنان خود نيز با عنوان به دشییمنها رسییان‬
‫پيغام ما را شعري سرودم‪:‬‬
‫‪27‬‬
 ‫روز و شب با عز و‬ ‫دشمن ما را سعادت يار‬
‫شأنش كار باد‬ ‫باد‬
‫او ميان مردمان ديندار‬ ‫هر كه كافر خواند ما را‬
‫باد‬ ‫گو بخوان‬
‫بار إلها راه او گلزار باد‬ ‫ينهد در‬‫هر كه خاري م ‌‬
‫راه او خواهم‬ ‫راه ما‬
‫يهموار باد‬ ‫هم ‌‬ ‫يكند در‬‫هر كه چاهي م ‌‬
‫ملك و مالش در جهان‬ ‫راه ما‬
‫بسيار باد‬ ‫هر كه علم و فضل ما را‬
‫گو كه ما ديوانه‪ ،‬او‬ ‫منكراست‬
‫هوشيار باد!‬ ‫هر كه گويد برقعي‬
‫دادخواه ما به عقبي‬ ‫ديوانه است‬
‫قادر جبار باد‬ ‫ما نه اهل جنگ و ني‬
‫ظلم ونه زور‬

‫مطالعة كتاب الغدير اميني و نظريه مؤلــف در‬

‫باره آن‬
‫در زنییدان كییه بییودم كتییاب الغییدير تییأليف علمییه‬
‫عبدالحسين اميني تییبريزي را كییه سییالها پيییش خوانییده‬
‫يتعصییب‬ ‫بییودم‪ ،‬مجییددا ً مطییالعه كییردم‪ ،‬صییادقانه و ب ‌‬
‫هاند‪:‬‬
‫بگويم‪ ،‬آنان كه گفت ‌‬
‫»كار آقاي امينیي در ايین كتیاب جیز افیزودن چنید‬
‫سند بر اسناد حديث غدير نيست«‬
‫درست گفته اند‪ .‬اگر اين كتاب بتواند عوام يا افراد‬
‫كییم اطلع و غيییر متخصییص را بفريبیید ولییي در نییزد‬
‫مطلعين منصف وزن چنداني نخواهد داشت‪ ،‬مگر آنكییه‬

‫‪28‬‬
‫اهل فن نيز از روي تعصب يا به قصد فريفتن عوام بییه‬
‫تعريف و تمجيد اين كتاب بپردازند‪.‬‬
‫تالله سيد ابوالحسين اصییفهاني در‬
‫به نظر من استاد ما آي ‌‬
‫اين مورد مصيب بود كییه چییون از او در مییورد پرداخییت‬
‫هزينة چاپ اين كتاب از وجوه شرعيه اجازه خواسییتند‪،‬‬
‫موافقت نكرد و جواب داد‪:‬‬
‫»پرداخت سییهم امییام؛ بییراي چییاپ كتییاب شییعر!!‬
‫شايد مورد رضايت آن بزرگوار نباشد«‪.‬‬
‫بسياري از مستندات اين كتاب از منابع نامعتبر كه‬
‫به صدر اسلم اتصال وثيق ندارند أخذ شده كه اين كار‬
‫در نظر اهل تحقيق اعتبار ندارد‪ .‬برخي از احتجاجات او‬
‫هم قبل ً پاسخ داده شییده‪ ،‬ولییي ايشییان بییه روي مبییارك‬
‫نياورده و مجددا ً آنها را ذكر كرده است‪.‬‬
‫گمان دارم كه اهل فن در بییاطن مییي داننیید كییه بییا‬
‫الغدير نمي توان كار مهمي به نفع مذهب صورت داد و‬
‫به همين سبب است كه طرفداران و مداحان اين كتاب‬
‫كه امروز زمام امور در چنگشییان اسییت بییه هيییچ وجییه‬
‫اجازه نمي دهند كتبي از قبيل‪:‬‬
‫تأليف محققانه آقاي حيییدرعلي قلمییداران بییه نییام‬
‫»شاهراه اتحییاد يییا نصییوص امییامت« يییا كتییاب باقيییات‬
‫صالحات كه توسییط يكییي از علمییاي شییيعه شییبة قییاره‬
‫هند‪ ،‬موسوم به محمد عبدالشییكور لكهنییوي و يییا كتییاب‬
‫»تحفه اثني عشريه« تییأليف عبییدالعزيز دهلییوي فرزنیید‬
‫شاه ولي اللییه احمیید دهلییوي و يییا جییزوة مختصییر »راز‬
‫دلبران« كه آقاي عبدالرحمان سربازي آن را خطاب به‬
‫موسسة »در راه حق و اصییول ديیین« در قییم نوشییته و‬
‫كتاب »رهنمود سیینت در رد اهییل بییدعت« ترجمییة ايیین‬
‫‪29‬‬
‫حقيییر و نظییاير آنهییا كییه بییراي فارسییي زبانییان قابییل‬
‫استفاده است چاپ شود!!‪.‬‬
‫بلكه اجازه نمییي دهنیید اسییم ايیین كتییب بییه گییوش‬
‫مردم برسد‪ .‬در حالي كه اگر مغرض نبوده و حق طلب‬
‫مي بودند اجازه مي دادند كه مردم هییم ترجمییه الغییدير‬
‫را بخواننیید و هییم كتییب فییوق را‪ ،‬تییا بتواننیید آنهییا را بییا‬
‫يكديگر مقايسه و از علمییا دربییارة مطییالب آنهییا سییؤال‬
‫كنند و پس از مقايسییه اقییوال‪ ،‬حییق را از باطییل تمييییز‬
‫داده و بهترين قول را انتخاب كنند!‪.‬‬
‫هي‪» :‬فبشییر‬ ‫فقط در اين صییورت اسییت كییه بییه آي ‌‬
‫عباد الذين يسییتمعون القییول فيتبعییون أحسیینه« يعنییي‪:‬‬
‫»بشیییارت ده بنیییدگاني را كیییه سیییخن را بشییینوند و‬
‫نيكوترينش را پيروي كنند« )الزمر‪ (18/‬عمل كرده اند‪.‬‬
‫أما نه خود چنيین مییي كننیید و نییه اجییازه مییي دهنیید كییه‬
‫ديگران اينگونه عمییل كننیید بلكییه جییواب امثییال مییرا بییا‬
‫گلوله و يا به زنداني كردن مي دهند!!‬

‫استادان برقعی‬
‫علوه بر ‪ -1‬آقاي خوانساري نزد شيخ ابوالقاسییم كییبير‬
‫قمي‪ -2 ،‬حاج شيخ محمدعلي قمي كربليییي‪ -3 ،‬آقییاي‬
‫ميرزا محمد سامرايي‪ -4 ،‬آقاي سییيد محمییدحجت كییوه‬
‫كمییري‪ -5 ،‬حییاجي شییيخ عبییدالكريم حییايري‪ -6 ،‬حییاج‬
‫سيدابوالحسن اصفهاني و ‪ -7‬آقاي شاه آبادي و چند تن‬
‫هام‪.‬‬‫ديگر نيز تحصيل كرد ‌‬

‫متن اجازه نامه های اجتهاد به برقعی‬

‫هاند كییه از‬
‫كه تعدادي از آنان برايم تصديق اجتهاد نوشت ‌‬
‫هاند‪:‬‬
‫آن جمل ‌‬
‫‪30‬‬
‫»محمد بیین رجییب علییي تهرانییي سییامرايي« مؤلف كتاب‬
‫»الشارات و الدلئل في ما تقدم و يأتي من الرسائل«‬
‫و »مسییتدرك البحییار« كییه ايشییان در خییاتمه اجییازة‬
‫هاي نوشت و متن اجازه ايشییان بییه‬ ‫استادش برايم اجاز ‌‬
‫اين حقير چنين است‪.‬‬

‫بسم الله الرحمن الرحيم‬

‫الحمد ل رب العالمين والصلوة على عباده الذين اصممطفى محمممد‬
‫وآله الطاهرين وبعد فيقول العبد الجاني محمد بممن رجبعلممي الطهرانممي‬
‫عفى عنهما وأوتيا كتابهما بيمينهما قد استجازني للللل لللللل‬
‫للل للل للللل ل لل ل لللل للل للللل للل‬
‫للللللللل ل لل للللل لللل ل لللل للل ل‬
‫للللل لللللل رواية ما صحت لي روايته وساغت لي إجازته‬
‫ل لذلك وفوق ما هنالك إستخرت ال م تعممالى وأجزتممه أن‬ ‫ولما رأيته أه ً‬
‫يروي عني بالطرق المذكورة في الجازة المذكورة والطرق المذكورة‬
‫في المجلد السادس والعشرين كتابنا الكبير مستدرك البحار وهممو علممى‬
‫عدد مجلدات البحار لحبرنا العلمه المجلسي قدس سره وأخممذت عليممه‬
‫ما أخذ علينا من الحتياط في القول والعمل إن ل ينسمماني فممي حيمموتي‬
‫وبعد وفاتي في خلواته ومظان استجابة دعواته كما ل أنساه في عصر‬
‫يوم الثنين الرابع والعشرين من رجب الصب من شهور سنه خمممس‬
‫و ستين بعد الثلثمائه وألف حامدًا مصليًا مستغفرًا‪.‬‬

‫‪ -9‬حاج شيخ آقا بزرگ تهراني مؤلف كتاب »الذريعه الي‬

‫تصانيف الشيعه« اجازه زير را براي ايیین حقيییر نوشییته‬
‫است‪:‬‬
‫بسم الله الرحمن الرحيم و به ثقتي‬

‫‪31‬‬
‫الحمد ل وكفى والصلة والسلم على سيدنا ومولنا ونبينا محمممد‬
‫المصطفي وعلى أوصيائه المعصومين الئمه الثني عشر صلوات ال‬
‫عليهم أجمعين إلى يوم الدين‪.‬‬
‫و بعد‪:‬‬
‫للل للللل للللل للللللل للللللل‬
‫لللل لل للل للللل للل ل للل لللل للل‬
‫للللل للل لللل لل للل للل لللللل ل‬
‫للل للل للللل ل لللل ل للل لل‬
‫للللللل ل لللل لل لل ل للل للل‬
‫للل لللل للل لل لل ل لل للللل لللل ل‬
‫للل للل للل لل لل ل ل لل لل لل للل‬
‫لللللل لل للل لل للللل لللل للل للل‬
‫لل لللللل لل للللللل لللللللل قد طلب‬
‫مني لحسن ظنه إجازة الروايه لنفسه ولمحروسه العزيز الشاب المقبممل‬
‫السعيد السديد السيد محمد حسين حرسه ال من شركل عين فأجزتهمممما‬
‫أن يرويا عني جميع ما صحت لي روايته عن كاّفممة مشممايخي العلم‬
‫من الخاص والعام وأخص بالذكر اول مشايخي وهوخاتمممة المجتهممدين‬
‫والمحممدثين ثممالث المجلسمميين شمميخنا العلمممه الحمماج الميممرزا حسممين‬
‫النوري المتوفي بالنجف الشرف في سنه ‪ 1320‬فليرويا أطال ال‬
‫بقائهما عني عنه بجميع طرقممه الخمسممه المسممطورة فممي خاتمممة كتمماب‬
‫ب مممع‬‫مستدك الوسممائل والمشممجرة فممي مواقممع النجمموم لمممن شمماء وأحم ّ‬
‫رعاية الحتياط والرجاء من مكارمهما أن يذكراني بالغفران في الحياة‬
‫وبعد الممات‪ ،‬حررته بيممدي المرتعشممه فممي طهممران فممي دار آيممة الهمما‬
‫المغفور له الحاج السيد احمد الطالقاني وأنا المسمميء المسمممي بمحسممن‬
‫والفاني الشهير بآقا بزرگ الطهراني في سالخ ربيممع المولممود ‪1382‬‬
‫)مهر(‬

‫‪32‬‬
‫‪ -10‬عبدالنبي نجفي عراقي رفسي مؤلف كتاب »غوالي‬
‫اللئالي در فروع علم اجمالي« و كتب كثيره ديگر كه از‬
‫شاگردان »ميرزا حسين ناييني« بوده است‪ .‬برايم متن‬
‫ذيل را نوشته است‪:‬‬
‫بسم الله الرحمن الرحيم‬
‫الحمد ل رب العالمين الذي فضل مداد العلماء علي دماء الشهداء‬
‫والصلة والسمملم علممى محمممد وآلممه المنمماء وعلممى أصممحابه التممابعين‬
‫الصلحاء إلى يوم اللقاء‪.‬‬
‫امابعد‪:‬‬
‫مخفي نماندكه لللل لللللل لللل للل ل‬
‫ل للل لللل للل للللللل ل ل للل‬
‫لللل للل ل لللللل لل لللل ل للل لللل‬
‫لللللللل ل لل لل للللل لل للل للللل‬
‫لللل ل للللل لل للللللل للل لل ل‬
‫لللل للل ل لللل لللل لل لل لللل لل‬
‫للللللل ل لل ل للللل ل لل للل ل للل ل‬
‫لللللل لللل سینين متمیاديه در نجیف اشیرف در‬
‫حییوزه دروس خییارج حقيییر حاضییر شییدند و نيییز در قییم‬
‫سالهاي عديییده بحییوزه دروس ايیین بنییده حاضییر شییدند‬
‫براي تحصيل معارف الهيییه و علییوم شییرعيه و مسییايل‬
‫دينيه و نواميس محمییديه پییس آنچییه توانسییت كوشییش‬
‫نمود فكد وجد واجتهد تا آنكه بحمد الله رسيد بحد قییوه‬
‫اجتهاد و جايز اسیت از بیراي ايشیان كیه اگیر اسیتنباط‬
‫نمود احكام شرعيه را بنهج معهود بين أصحاب رضییوان‬
‫اللییه عليهییم اجمعيیین عمییل نماينیید بییآن‪ ،‬واجییازه دادم‬
‫ايشان را كه نقل روايه نمايد از من بطرق نه گییانه كییه‬
‫‪33‬‬
‫براي حقير باشد بمعصومين عليهم السلم و نيز اجییازه‬
‫دادم وى را در نقل فتییاوي كمییا اينكییه مجییاز اسییت كییه‬
‫تصرف نمايد در امور شییرعيه كییه جییايز نيسییت تصییدي‬
‫مگر باجییازه مجتهییدين و مجییاز اسییت در قبییض حقییوق‬
‫ماليه و ل سيما سهم امام ؛ و تمام اينها مشروط است‬
‫بمراعات احتياط و تقوي‪.‬‬
‫يالحجه الحرام في سنه ‪ 1370‬من‬ ‫بتاريخ ذ ‌‬
‫الفاني الجاني نجفي عراقي‪.‬‬
‫)مهر(‬

‫‪ -11‬آيت الله سيد ابوالقاسییم كاشییاني نيز برايم تصییديق‬

‫اجتهاد نوشت كه متن آن را ذيل ً نقل مي كنم‪:‬‬
‫بسم الله الرحمن الرحيم‬
‫الحمد ل رب العالمين والصلة على رسوله وعلى آله الطمماهرين‬
‫المعصممومين وبعممد‪ :‬ل لل لل لل للل للل للل للل‬
‫لل ل لللل للل للللل لللل للل لل‬
‫للللللل ل لللللل ل لل للللل لللل لل‬
‫لل ل لل لل لل لل لل للل للل ل ل للل لل‬
‫للللللل لللللللل لللللللل للل ل لل‬
‫لل للل لل للللل لل ل ل لل للل للل‬
‫للللللل لل ل لل لللل لل ل لللل ل لل ل‬
‫لل للللل للللل لل للل لل للل ل‬
‫للللللل فيما استخرجه وأوصيه بملزمة التقوى ومراعاة‬
‫الحتياط والسلم عليه وعلينا وعلى عباد ال الصالحين‪.‬‬
‫الحقر ابوالقاسم الحسيني الكاشاني‬
‫)مهر(‬

‫‪34‬‬
‫‪ -12‬سییيد ابوالحسیین اصییفهاني نيییز زمییاني كییه قصیید‬
‫مراجعییت از نجییف را داشییتم‪ ،‬تصییديق زيییر را برايییم‬
‫مرقوم نمود‪:‬‬
‫بسم الله الرحمن الرحيم‬
‫الحمد ل رب العالمين والصلة و السلم علي خيممر خلقممه محمممد‬
‫وآله الطيبين الطاهرين واللعنة الدائمة على أعممدائهم أجمعيممن مممن الن‬
‫إلممي يمموم الممدين وبعممد فممان لل لل للللل ل للللل ل‬
‫لل‬
‫لللل للل للل للل ل للل للللل لل ل ل‬
‫لللل للللل للللل لللللللل لل للللل‬
‫لللل لللللللل ممن بذل جهده في تحصيل الحكام الشرعيه‬
‫والمعممارف اللهيممه برهممة مممن عمممره وشممطرا مممن دهممره مجممدا فممي‬
‫الستفادة من الساطين حتي بلممغ بحمممد الم مرتبممة عاليممة مممن الفضممل‬
‫والجتهاد ومقرونا بالصمملح والسممداد ولممه التصممدي فيهمما وأجزتممه أن‬
‫يأخذ من سهم المام عليه السلم بقدر الحتيمماج و إرسممال الممزائد منممه‬
‫إلى النجف و صرف مقدار منها للفقراء والسممادات وغيرهممم و أجزتممه‬
‫أن يروي عني جميع ما صحت لممي روايتممه واتضممح عنممدي طريقممه و‬
‫اوصيه بملزمه التقوي ومراعاة الحتياط و أن لينسمماني مممن الممدعاء‬
‫في مظممان السممتجابات والم خيممر حافظمًَا وهممو ارحممم الراحميممن ‪22‬‬
‫ذيحجه ‪ 62‬ابوالحسن الموسوي الصفهاني‪.‬‬
‫)مهر(‪.‬‬
‫‪ -13‬سيد شهاب الدين مرعشي معروف بییه آقییا نجفییي‬
‫صاحب تأليفات در مشجرات و انساب برايم اجازه زيییر‬
‫را نوشت‪:‬‬
‫بسم الله الرحمن الرحيم‬
‫الحمد ل علي ما أساغ من نعمة وأجمماز والصمملة والسمملم علممي‬
‫محمممد وآلممه مجمماز الحقيقممة وحقيقممه المجمماز وبعممد‪ :‬ل لل للل لل‬
‫للللل للللللل لللللل ل ل ل ل للل لللللل ل‬
‫‪35‬‬
‫لللللل لللل لللللل ل ل لل ل ل لل ل لللل لل‬
‫لللللل ل لللل للللل للل للل للل لل لللل ل‬
‫لللللل لللللل لللل ل للللل ل لل لل للل لل‬
‫للللللل ل لل ل للل للل للللل ل للل لل لل ل‬
‫لللللل للللل لللللللل للل للللل لللل لل‬
‫لللل للل لل أحب ورغب في أن ينتظم في سلك المحدثين‬
‫والرواة عن اجداده الميامين وينممدرج فممي هممذا الممدرج العممالي والسمممط‬
‫الغالي ولما وجدته أهل وأحرزت منه علما وفضل‪.‬‬
‫أجزت له الرواية عني بجميع ما صحت روايته وساغت إجازته‬
‫تم سممنده وقممويت عنعنتممه عممن مشممايخي الكممرام أسمماطين الفقممه وحملممه‬
‫الحديث وهم عدة تبلغ المأتين من أصحابنا الماميه‪.‬‬
‫مضافا الي مالي من طرق سائر فرق السلم الزيدية‬
‫والسممماعيلية والحنابلممة والشممافعية والمالكيممة والحنفيممة وغيرهمما ول‬
‫يمكنني البسط بذكر تمام الطرق فأكتفي بتعداد خمس منهمما تبركمما بهممذا‬
‫العدد‪ .‬وأقول‪:‬‬
‫ممن أروي عنه بالجازة والمناولة والقرائة والسماع والعرض‬
‫وغيرها من أنحاء تحمل الحديث إمام ائمة الرواية والجهبذ المقدام فممي‬
‫الرجال والدراية مركز الجازة مسممند الفمماق علمممة العممراق اسممتاذي‬
‫ومن إليه في هذه العلوم إستنادي وعليه اعتمادي حجة السلم آيت ال‬
‫تعالي بيممن النممام مممولي و سمميدي أبومحمممد السمميد حسممن صممدرالدين‬
‫الموسوي المتوفي سنه ‪...... 1354‬هذا ما رمت ذكره من الطرق‬
‫وهي ستة‪.‬‬
‫فلجناب السيد أبي الفضل ناله الخير والفضل أن يروي عن‬
‫مشايخي المذكورين بطرقهم المتصله المعنعنة إلى ائمتنا إلممى الرسممول‬
‫وسادات البرية مراعيا للشرائط المقررة في محلها من التثبت في النقل‬
‫ورعايه الحزم والحتياط وغيرها‪.‬‬
‫وفي الختام أوصيه دام مجده وفاق سعده وجد جده أن ل يدع‬
‫سلوك طريق التقوي والسممداد فممي أفعمماله وأقممواله و أن يصممرف اكممثر‬

‫‪36‬‬
 ‫عمره في خدمة العلممم و الممدين وترويممج شممرع سمميد المرسمملين وأن ل‬
‫يغتر بزخارف هذه الدنيا الدنية وزبرجهمما وأن يكممثر مممن ذكممر الممموت‬
‫فقد ورد أن أكيس المؤمنين أكثرهم ذكرًا للموت وأن يكممثر مممن زيممارة‬
‫المقابر والعتبار بتلك الجداث الدواثر فانه الترياق الفمماروق والممدواء‬
‫النافع للسلوعن الشهوات وأن يتامممل فممي أنهممم مممن كممانوا وأيممن كممانوا‬
‫وكيممف كممانوا وإلممى أيممن صمماروا وكيممف صمماروا واسممتبدلوا القصممور‬
‫بالقبور وأن ل يممترك صمملة الليممل مااسممتطاع وأن يمموقت لنفسممه وقت مًا‬
‫يحاسب فيه نفسه‪.‬‬
‫فقد ورد من التأكيد منه ما ل مزيد عليه فمنها قوله حاسبوا قبل‬
‫أن تحاسبوا وقوله حاسب نفسك حسممبة الشممريك شممريكه فممانه أدام ال م‬
‫أيامه وأسعد أعوامه أن عين لها وقتالم تتضيع أوقاته‪.‬‬
‫فقد قال توزيع الوقات توفيرها ومن فوائد المحاسبه أنه أن‬
‫وقف على زلة في أعماله لدي الحساب تداركها بالتوبممة وإبممراء الذمممة‬
‫وإن اطلع على خير صدر منه حمد ال وشكر لممه علممى التوفيممق بهممذه‬
‫النعمة الجليلة‪.‬‬
‫وأوصيه حقق ال آماله وأصلح أعماله أن يقلل المخالطة‬
‫والمعاشممرة لبنمماء العصممر سمميما المتسمممين بسمممة العلممم فممإن نممواديهم‬
‫ومحافلهم مشتمله على ما يورث سخط الرحمن غالبا إذ أكثر مذاكرتهم‬
‫الغتياب وأكل لحوم الخوان فقد قيل إن الغيبة أكل لحم المغتاب ميتمما‬
‫وإذا كان المغتاب من أهل العلم كان اغتيابه كأكل لحمه ميتممًا مسمممومًا‬
‫فإن لحوم العلماء مسمومة‪.‬‬
‫عصمنا ال م وإيمماك مممن الزلممل والخطممل ومممن الهفمموة فممي القممول‬
‫والعمممل إنممه القممدير علممى ذلممك والجممدير بممما هنالممك وأسممأله تعممالى أن‬
‫يجعلك من أعلم الدين ويشد بك وأمثالك أزر المسلمين آمين آمين‪.‬‬
‫وأنا الراجي فضل ربه العبد المسكين أبوالمعالي شهاب الدين‬
‫الحسمميني الحسممني المرعشممي الموسمموي الرضمموي الصممفوي المممدعو‬

‫‪37‬‬
‫بالنجفي نسابة آل رسول ال صلی ال عليه و آله عفى ال عنممه وكممان‬
‫له‪.‬‬
‫وقد فرغ من تحريرها في مجالس أخرها لثلث مضن من صفر‬
‫‪1358‬ببلدة قم المشرفه حرم الئمة‪.‬‬
‫)مهر(‬
‫‪ -14‬شيخ عبدالكريم حائري و ‪ -15‬آيت الله سيد محمد حجت‬
‫كییوه كمییري نيز برايییم تصییديق اجتهییاد نوشییتند كییه اصییل‬
‫اجازه نامه اين دو تن را براي تعييیین تكليییف در مسییأله‬
‫سربازي بییه وزارت فرهنییگ آن زمییان تحويییل دادم كییه‬
‫طبعییا ً بايیید ايیین دو اجییازه نییامه در اسییناد بايگییاني آن‬
‫وزارتخانه موجود باشد‪ ،‬اداره مذكور نيز پییس از رؤيییت‬
‫اين دو تصديق گواهي زيییر را صییادر نمییود كییه در اينجییا‬
‫رونوشت آن را مي آورم‪:‬‬
‫‪ -16‬وزارت فرهنگ‬
‫نظريه بند اول و تبصرة اول ماده ‪ 62‬قانون اصلح‬
‫هاي از فصول و مواد قییانون نظییام‪ ،‬مصییوب اسییفند‬ ‫پار ‌‬
‫ماه ‪ 1321‬و نظییر بییه آييیین نییامه رسییيدگي بییه مییدارك‬
‫اجتهاد مصوب ‪ 25‬آذرماه ‪ 1323‬شوراي عالي فرهنگ‪،‬‬
‫اجازة اجتهاد متعلق به آقاي سيد ابوالفضل ابیین الرضییا‬
‫)برقعي( دارنده شناسیینامه شییماره ‪ 21285‬صییادره از‬
‫قم متولد ‪ 1287‬شمسي در هفتصد و پنجاه و چهارمين‬
‫جلسه شوراي عالي فرهنگ‪ ،‬مورخ ‪ 7/8/1329‬مطرح‪،‬‬
‫و صدور اجییازه مزبییور از مراجییع مسییلم اجتهیاد محییرز‬
‫تشخيص داده شد‪.‬‬
‫وزير فرهنگ دكتر شمس الدين جزائري‪.‬‬

‫یک یادآوری‬
‫‪38‬‬
‫ناگفته نماند با اينكییه در قییوانين مشییروطه دولییت حییق‬
‫نداشت متعرض مجتهدين شییود‪ ،‬مییع ذلییك حكییومت بییه‬
‫اصطلح مشروطه گرفتاري بسيار برايم فراهم آورد‪.‬‬
‫سخن را با يادآوري اين نكته به خواننده محییترم بییه‬
‫پايان مي بییرم كییه ديیین اسییلم در دو امییر خلصییه مییي‬
‫شییود‪ :‬تعظيیم خیالق و خیدمت بیه مخلیوق‪ ،‬آن چنییانكه‬
‫خالق خود فرموده است‪ .‬براي همگان توفيییق قيییام بییه‬
‫اين دو امر را از درگاه ايزد رؤوف خواستارم‪.‬‬

‫من و دعبل خزاعي‬

‫تشكر ديد از صاحب‬ ‫اگر زر داد دعبل را‬
‫مقامي‬ ‫امامي‬
‫كه در آنها بيان گشته‬ ‫مرا صدها كتاب است‬
‫عقايد‬ ‫و قصائد‬
‫به جز ايراد و طعن‬ ‫نديدم يك تشكر‪ ،‬ني‬
‫ناروايي‬ ‫عطايي‬
‫مرا خوف است از اهل‬ ‫اگر وي بود خائفا از‬
‫خرافات‬ ‫مقامات‬
‫مرا گريه براي اصل دين‬ ‫اگر وي گريه اش بر اهل‬
‫است‬ ‫دين است‬
‫مرا امني نباشد از‬ ‫اگر وي گفت رازش با‬
‫مقامي‬ ‫امامي‬
‫هدف‪ ،‬اين مادحين را جمله‬ ‫اگر اشعار وي طبق‬
‫پول است‬ ‫اصول است‬
‫دو سي سال است ما را دل‬ ‫اگر سي سال ترسي‬
‫پر از خوف‬ ‫داشت درجوف‬
‫‪39‬‬
 ‫ندارم غير الطافت‬ ‫الها بر غم و رنجم‬
‫پناهییییي‬ ‫گواهي‬
‫چرا مرآت گشتم بهر‬ ‫الها من بسي هستم‬
‫كیییوران‬ ‫پشيمان‬
‫تنم رنجور از صد ابتل‬ ‫در اينجا خسته جانم از‬
‫شیییید‬ ‫بل شد‬
‫ندارد دهر ما جز رنج و‬ ‫زمان ما زمان كفر و‬
‫عصيان‬ ‫طغيیییان‬
‫نه ياري ني معيني نه‬ ‫در اين پيري ندارم من‬
‫جليسیییي‬ ‫انيسي‬
‫رساني مرگ ما با روح‬ ‫مگر ما را كني‬
‫و راحییت‬ ‫مشمیول رحمیت‬
‫مزيد فضل خود بر او‬ ‫إلها برقعییي را بها‬
‫عطا كیین‬ ‫كییین‬

‫خطاب به جوانان‬

‫مؤمن و سالم و خوش‬ ‫اي جوانان كه شكر‬

‫رفتاريد‬ ‫گفتاريد‬
‫از خموشان جهان ياد‬ ‫چون شما ناطق و گل‬
‫آريد‬ ‫رخساريد‬
‫زمحبان خدا بشماريد‬ ‫برقعي را پس موتش‬
‫دستي از بهر دعا‬ ‫گه گاه‬
‫برداريد‬ ‫گاه گاهي اگرش ياد‬
‫خدمتش را به نظر‬ ‫كنيد‬
‫بسپاريد‬ ‫برقعي خادمتان بود و‬
‫خسته از محنت اين‬ ‫برفت‬
‫‪40‬‬
 ‫چرخ كبود‬ ‫ياد آريد از اين خسته كه‬
‫دل او گشت پر از غصه‬ ‫بود‬
‫و خون‬ ‫ديد آزار بس از مردم ِ‬
‫خسته از تهمت و بهتان‬ ‫دون‬
‫و ستم‬ ‫خسته از زخم زبان‪،‬‬
‫رفت در محكمه عدل‬ ‫زخم قلم‬
‫إله‬ ‫دستش ار گشت ز دنيا‬
‫كوتاه‬

‫لیست کتابهای برقعی‬

‫اين حقير مطالب و كتب بسيار نوشییتم كییه تعییدادي از‬
‫آنها چاپ شد و بسياري از آنها را پییس از انقلب ايییران‬
‫نتوانسییتم بییه طبییع برسییانم‪ .‬دسییتنويس بعضییي از آنهییا‬
‫موجود است و پاره اي را سییرقت كییرده انیید! و يییا بییه‬
‫امییانت بییرده و مسییترد نداشییتند! ذيل تأليفییات خییود را‬
‫ينگارم تا هر كس اگر توانست آن دسییته از كتییبي را‬ ‫م ‌‬
‫كه پس از استبصار نوشته ام بيابد‪ ،‬مطالعه نموده و به‬
‫تكثير آن مبادرت كند و يا قربة إلي الله مطالب آنهییا را‬
‫به برادران ديني خود برساند‪:‬‬
‫‪ .1‬مرآت اليات يییا راهنمییاي مطییالب قییرآن كییه‬
‫بارها توسط انتشارات اقبال به چاپ رسيد‪.‬‬
‫‪ .2‬گنج سخن‪ ،‬كلمات امام حسن )ع(‬
‫‪ .3‬كلمات قصار سيدالشهدا )ع(‪.‬‬
‫‪ .4‬خزينه جواهر‪ ،‬كلمات امام باقر )ع(‪.‬‬
‫‪ .5‬گنج حقائق‪ ،‬كلمات امام صادق (ع(‪.‬‬

‫‪41‬‬
‫‪ .6‬گنییج گهییر يییا هییزار و پانصیید سییخن از پيییامبر‬
‫)ص(‪.‬‬
‫‪ .7‬رساله حقوق در بيان حق خالق و مخلوق‪.‬‬
‫‪ .8‬عشق و عاشقي از نظر عقل و دين‪.‬‬
‫‪ .9‬شعر و موسيقي و مصالح و مفاسد آن‪.‬‬
‫‪ .10‬حكم محاسن و شارب‪ ،‬كه بايد مییورد تجديیید‬
‫نظر و اصلح كلي قرار گيییرد؛ زيییرا آن را در‬
‫زمان ابتل به خرافات حوزوي نوشته ام‪.‬‬
‫‪ .11‬عقايد عرفا و صییوفيه‪ ،‬كییه در آن ‪ 52‬تفییاوت‬
‫يو عقايیید عرفییا و‬ ‫ميییان اعتقییادات اسییلم ‌‬
‫صوفيه را به صورت فهرست بيییان كییرده ام‬
‫و يك بار به چاپ رسيد‪.‬‬
‫‪ .12‬عقايد اماميه اثني عشريه‪ ،‬مربوط بییه زمییان‬
‫قبل از استبصار اينجانب است‪.‬‬
‫‪ .13‬عقايد شيخيه و تضاد آن با اسلم‪ ،‬يك بییار بییه‬
‫چاپ رسيد‪.‬‬
‫‪.14‬ترجمه العواصم و القواصم‪.‬‬
‫‪ .15‬حواشي بر كفاية الصول‪.‬‬
‫‪ .16‬حواشي بر كتاب صلة همداني‪.‬‬
‫‪ .17‬حواشي بر المكاسب المحرمه‪.‬‬
‫‪ .18‬حواشي بر كتب احاديث‪.‬‬
‫‪.19‬تحفه الرضوي در احوال ابوالصلت هروي‪.‬‬
‫‪.20‬ترجمه مقداري از توحيد شيخ صدوق‪.‬‬
‫هي مقداري از وسائل الشيعه‪.‬‬ ‫‪.21‬ترجم ‌‬
‫‪ .22‬اربعين از احاديث خاتم النبيين )ص(‪.‬‬
‫‪ .23‬فقه استدللي‪.‬‬
‫‪.24‬نكاتي در روانشناسي‪.‬‬
‫‪.25‬مجموعه اي از اخلق‪.‬‬

‫‪42‬‬
 ‫‪.26‬مجموعه اي از اندرز‪.‬‬
‫‪.27‬پند خردمند براي فرزند دلبند‪.‬‬
‫‪ .28‬رساله پيشاهنگي‪.‬‬
‫‪.29‬ترجمه مختار ثقفي‪.‬‬
‫‪ .30‬جبر و تفويض‪.‬‬
‫‪ .31‬جداول در ارث‪.‬‬
‫‪ .32‬مجالس المؤمنين‪.‬‬
‫‪.33‬پاسخ به كسروي‪.‬‬
‫‪ .34‬الفيه در صرف و نحو‪ ،‬به نظم عربي‪ ،‬كه بییا‬
‫يشود‪:‬‬ ‫اين ابيات آغاز م ‌‬
‫ي‬
‫الرضويّ البرقع ّ‬ ‫قال ابوالفضل هو‬
‫الفاني‬ ‫‪1‬‬
‫السيداني‬
‫كنيته و كنيتي‪ ،‬ابن‬ ‫جدي مبرقع‪ ،‬هو سبط‬
‫الرضا‬ ‫الّرضا‬
‫مصليا علي النبي و‬ ‫الحمد لله علي تربيته‬
‫عترته‬ ‫وصحبه الذين آمنوا‬
‫و هاجروا و نصروا‬ ‫معه‬
‫من أتبعه‬ ‫و سّيما وصيه و‬
‫نصيره في دينه‪،‬‬ ‫صهره‬
‫وزيره‬ ‫و بعد ذا‪ ،‬في الّنحو‬
‫مسائل النحو بها‬ ‫لي ألفية‬
‫مطوّية‬ ‫الفيتي مهذب‬
‫فائقة الفية ابن مالك‬ ‫المسالك‬

‫‪.35‬منظومه در اسماء إلهي‪.‬‬

‫‪.36‬ترجمه جامع الدروس‪.‬‬
‫‪.37‬ترجمه كتاب شبهات‪.‬‬
‫‪ .38‬تراجم النساء‪ ،‬در سه جلد‪.‬‬
‫‪ - 1‬سيدان محلي است در قم كه علمه برقعییي بییدان منسییوب‬
‫است‪.‬‬
‫‪43‬‬
‫‪ .39‬تراجییم الرجییال‪ ،‬در ده جلیید‪ ،‬كییه فقییط جلیید‬
‫نخست آن به چییاپ رسییيد و چییون تییأليف آن‬
‫مربییوط بییه زمییاني اسییت كییه بییه خرافییات‬
‫حوزوي مبتل بودم‪ ،‬از چاپ بقيه آن منصییرف‬
‫شییدم‪ .‬امییا بخشییهايي از آن بییدون خرافییات‬
‫است‪ ،‬همچنين بخشییي از آن كییه مربییوط بییه‬
‫زندگاني سيد جمال الدين حسيني اسد آبادي‬
‫وشرح احییوال عییالم مجاهیید آيییت اللییه شییيخ‬
‫فضل الله نوري بود به صورت كتابي مستقل‬
‫در ‪ 122‬صییفحه پلییي كپییي شییده ودر ميییان‬
‫دوستان توزيع گرديد‪.‬‬
‫‪ .40‬جوابي به اجمال به كتاب بيست و سه سال‪،‬‬
‫اين كتاب را به درخواست آقاي دكتر حسییين‬
‫صییدوقي تییأليف كییردم و بییراي مطییالعه بییه‬
‫ايشییان سییپردم ولییي متأسییفانه وي توسییط‬
‫پاسداران حكومت‪ ،‬دستگير و زنییداني شیید و‬
‫كتابخانه و نوشییته هییاي شخصییي ايشییان كییه‬
‫دستنويس همين كتاب نيز در ميان آنهییا بییود‪،‬‬
‫ضییبط گرديیید و حییتي پییس از آزادي ايشییان‪،‬‬
‫كتب و نوشته ها را به وي مسترد نداشییتند!!‬
‫و اين كتاب از دست رفت‪.‬‬
‫‪.41‬تحريم متعه در اسلم‪.‬‬
‫لزم بییه ذكییر اسییت كییه فقییره ‪ 14‬تییا ‪41‬‬
‫تأليفات اين حقير به طبع نرسيده است‪.‬‬
‫‪.42‬ترجمه كتاب الفقییه علییي المییذاهب الخمسییة‬
‫تییأليف محمییدجواد مغنيییه‪ ،‬ايیین كتییاب را بییا‬
‫عنییوان فقییه تطییبيقي و بییه درخواسییت آقییاي‬
‫كییاظم پورجییوادي ترجمییه كییردم كییه بییه نییام‬

‫‪44‬‬
‫ايشییان بییه طبییع رسییيد و البتییه حواشییي و‬
‫توضيحاتي كه بر اين كتاب نوشته بودم‪ ،‬فاقد‬
‫اسیییییت! و ايشیییییان بعضیییییي از جملت و‬
‫اصطلحات را نيز تغيير داده است‪.‬‬
‫‪ .43‬أحكام القرآن‪ ،‬اين كتییاب چنییدين بییار توسییط‬
‫انتشارات عطايي منتشر شیید‪ .‬در ايیین كتییاب‬
‫احكام فقهییي را بییا اسییتناد بییه آيییات شییريفه‬
‫قرآن بيان كرده ام‪.‬‬
‫‪.44‬بررسي خطبه غديريه‪ ،‬گروهییي تحییت عنییوان‬
‫كانون انتشارات شريعت‪ ،‬خطبییه غییديريه بییه‬
‫نقییل از رسییول خییدا )ص( انتشییار دادنیید و‬
‫اينجانب نيز نقدي بر آن نوشییتم كییه در سییال‬
‫‪ 1353‬در مجلییه رنگيیین كمییان‪ ،‬سییال هفتییم‪،‬‬
‫شماره اول و دوم چاپ شد و سپس مستقل‬
‫نيییز بییه طبییع رسییيد‪ .‬دكییتر ميمنییدي نییژاد در‬
‫ابتداي مقاله نوشت‪" :‬در صورتي كه ناشران‬
‫خطبه استدلل منطقي دارند‪ ،‬بنويسند‪ .‬چییاپ‬
‫خواهيم كرد و اگر جوابي ندارنیید‪ ،‬خواننییدگان‬
‫مجله اعتراضات وارده را قبییول شییده تلقییي‬
‫خواهند كرد"‪.‬‬
‫‪.45‬نقدالمراجعات و الرد عليها‪ ،‬به زبان عربي‪.‬‬
‫‪ .46‬تابشییي از قییرآن‪ ،‬ايیین كتییاب بيییش از ‪1500‬‬
‫صفحه و شامل ترجمه قرآن كريم همییراه بییا‬
‫بيان شییأن نییزول برخیي از آيییات و توضییيحي‬
‫مختصر درباره آيات شیريفه الهیي اسییت كیه‬
‫در دو جلد و در قطیع بیزرگ بیه طبیع رسیيد‪.‬‬
‫مقییدمه مفصییل ايیین كتییاب نيییز جییداگانه بییه‬
‫‪45‬‬
‫صورت ‪ 12‬جزوه‪ ،‬مستقل و سییپس بییه طییور‬
‫يكجا نيز چاپ شد‪.‬‬
‫‪.47‬فريب جديد يا تثليث و توحيد‪.‬‬
‫‪.48‬حكییومت جمهییوري اسییلمي‪ ،‬انییدكي قبییل از‬
‫پيروزي انقلب ايران به چییاپ رسییيد و ناشییر‬
‫به سليقه خییود‪ ،‬تصییويري سییبز رنییگ از آيییت‬
‫اللییه خمينییي را روي جلیید آن قییرار داد و در‬
‫صییفحه يییازده كتییاب بییدون اطلع نگارنییده‬
‫سطور ‪ 6‬تا ‪ 9‬را از جانب خود به متیین كتییاب‬
‫افزود!‬
‫‪ .49‬گلشن قدس يا عقايد منظوم‪ ،‬كه با نظییر بییه‬
‫»گلشیین راز« شییيخ شبسییتري سییروده ام و‬
‫دوبار به چییاپ رسییيده اسییت‪ ،‬ولییي در چییاپ‬
‫اول آن تعدادي شعر خرافي نيز وجود داشت‬
‫كه در چاپ دوم اصلح كردم‪.‬‬
‫‪.50‬مثنیوي منطقیي‪ ،‬در دو جلید كیه يیك جلید آن‬
‫منتشر شده است‪.‬‬
‫‪.51‬دعبل خزاعي و قصيده تائيه او‪ ،‬كییه آن را بییه‬
‫فارسي به نظم آورده ام‪.‬‬
‫‪.52‬ديیوان حیافظ شیكن يیا گفتگیويي بیا حیافظ‪،‬‬
‫اشعار حافظ را به نظم جییواب گفتییه ام و در‬
‫پاسییخ هییر شییعر او همییان وزن و قییافيه را‬
‫مراعییات كییرده ام‪ ،‬علوه بییر ايیین‪ ،‬بررسییي‬
‫دعییاي نییدبه و تضییاد جملت آن بییا قییرآن و‬
‫جزوه كلمة الحق كه قسمتي از شرح احییوال‬
‫مؤلف است‪ ،‬به ضميمه همين كتاب پلي كپي‬
‫و ميان دوستان توزيییع گرديیید‪ ،‬البتییه قبل نيییز‬
‫جزوه اي در ‪ 24‬صفحه به نام بررسي دعییاي‬

‫‪46‬‬
‫ندبه نوشییتم كییه حجییت السییلم علییي احمیید‬
‫موسوي پذيرفت بییه نیام خییود چیاپ كنید‪ ،‬در‬
‫صفحه ششم اين جزوه متعهد شدم كییه اگییر‬
‫كسي مدركي صحيح دال بر اينكه دعاي نییدبه‬
‫انشییاء امییام )ع( اسییت‪ ،‬ارائه كنیید‪ ،‬ده هییزار‬
‫تومان به او حق الزحمه بپردازم‪ ،‬ولي كسییي‬
‫چنين نكیرد امیا مجلیه مكتیب اسیلم و نیداي‬
‫حق به مخالفت برخاسییتند‪ ،‬میین نيییز بییه آنهییا‬
‫پاسخ گفتم كه در ‪ 6‬صفحه كوچك بییه عنییوان‬
‫ضميمه مجله رنگين كمان و بییا عنییوان بییراي‬
‫يكننیید‬‫خاطر يییك دعییا قییرآن را بییي اعتبییار م ‌‬
‫چاپ شد‪.‬‬
‫‪ .53‬اسلم دين كار و كوشش است‪.‬‬
‫‪.54‬ترجمه احكام القرآن شییافعي كییه در سیینندج‬
‫چاپ و منتشر گرديد‪.‬‬
‫‪ .55‬عقيده اسلميه تأليف محمیید بیین عبییدالوهاب‬
‫كییه بییا مقییدمه و اضییافاتي ترجمییه و بییا نییام‬
‫مستعار عبدالله تقي زاده چاپ كردم‪.‬‬
‫‪.56‬تعدد زوجات رسول خدا )ص( و مصلحت آن‪،‬‬
‫تییأليف اسییتاد محمییدعلي صییابوني كییه آن را‬
‫ترجمییه كییردم و جنییاب آقییاي دكییتر علییي‬
‫مظفريان پذيرفت كه آن را بییه نییام خییود بییه‬
‫چییاپ برسییاند؛ زيییرا اگییر نییام ايیین حقيییر بییه‬
‫يشد‪ ،‬قطعا اجازه‬ ‫عنوان مترجم كتاب ذكر م ‌‬
‫ييافت‪ .‬ولي ايشان موفییق بییه چییاپ‬ ‫چاپ نم ‌‬
‫آن نشد و فقط به تعداد محییدودي فتییوكپي و‬
‫در ميان دوستان توزيع گرديد‪.‬‬
‫‪47‬‬
 ‫‪ .57‬ترجمه مسند امام زيد بن علي‪.‬‬
‫‪ .58‬ترجمه صحيفه علويه‪ ،‬شییامل متیین و ترجمییه‬
‫ادعيه منقول از حضییرت اميرالمییؤمنين علییي‬
‫)ع( است‪.‬‬
‫‪ .59‬عقل و ديیین‪ ،‬ايیین كتییاب را در جییواني تییأليف‬
‫كییردم و در آن زمییان نيییز مییورد اسییتقبال‬
‫فراوان علما قرار گرفت و در دو جلد به طبع‬
‫رسيد‪ ،‬جلد اول در توحيد و عییدل و جلیید دوم‬
‫در نبوت و امامت و معاد‪.‬‬
‫‪.60‬التفتيش در بطلن مسلك صوفي و درويش‪.‬‬
‫‪.61‬درسي از وليت‪.‬‬
‫‪.62‬اشكالت به كتاب درسییي از وليییت و داوري‬
‫در آن‪ ،‬بخوانيد و قضاوت كنيد‪ .‬بیرادر عزيییزم‬
‫آقیییاي محمییید تقیییي خجسیییته يادداشیییتها و‬
‫پاسییخهاي مییرا بییر اعتراضییات آقییاي »خنییدق‬
‫آبادي« در كتاب »عقايد الشییيعة« و ايییرادات‬
‫آقییاي »رشییاد زنجییاني« در كتییاب »حقيقییت‬
‫وليت« جمع آوري و منتشر ساخت‪.‬‬
‫‪.63‬حديث الثقليیین يییا نصییب الشییيخين‪ ،‬النمییازي‬
‫والمحلوجي‪ ،‬قضاوتي عادلنه راجع بییه كتییاب‬
‫درسي از وليت‪ ،‬آقییاي »خجسییته« جوابهییاي‬
‫مییرا بییر كتییاب »اثبییات وليییت حقییه« تییأليف‬
‫»شییيخ علییي نمییازي« و كتییاب »حمییايت از‬
‫حريم شییيعه« تییأليف »رضییا محلییوجي« گییرد‬
‫آوري و چاپ كرد‪.‬‬
‫‪ .64‬جواب اشكالت بر كتاب درسي از وليت‪ ،‬در‬
‫يازده صییفحه بییه چییاپ رسییيد و در آغییاز آن‬
‫نوشتم‪» :‬هر كس هییر اشییكالي بییه آن كتییاب‬

‫‪48‬‬
‫دارد‪ ،‬بنويسیید و آدرس و نییام خییود را معلییوم‬
‫كند تا جواب او ارسال گردد‪.‬‬
‫‪.65‬دعاهايي از قرآن‪ ،‬كليه دعاهییاي قییرآن كريییم‬
‫را با ترجمه فارسي گردآوري كردم و مقدمه‬
‫اي در باب دعا و نيییز ادعيییه اي كییه در كتییب‬
‫دعا مذكور است بر آن افزودم و توانستم در‬
‫اوايل انقلب آن را به چاپ رسییانم‪ ،‬هییر چنیید‬
‫كییه بعییدا امكییان تجديیید چییاپ آن را نيییافتم‪،‬‬
‫اعلميه و يا جزوه فرق بين دين و مذهب نيز‬
‫ضميمه همين كتاب است‪.‬‬
‫‪ .66‬اصول دين از نظر قرآن‪ ،‬اين تأليف به تعییداد‬
‫محدودي ميان برادران ايماني توزيع شد‪.‬‬
‫‪ .67‬خرافیییات وفیییور در زيیییارت قبیییور‪ ،‬پیییس از‬
‫مطییالعه كتییاب زيییارت كییه بخشییي از كتییاب‬
‫گرانقدر و روشنگر محقق فاضل جناب استاد‬
‫حيدرعلي قلمداران موسوم بییه راه نجییات از‬
‫شر غلت اسییت‪ ،‬تشییويق شییدم كییه در تأييیید‬
‫تحقيقات اين عالم جليل القدر‪ ،‬اينجییانب نيییز‬
‫تحقيقیییات خیییود را در موضیییوع »زيیییارت و‬
‫زيارت نامه« به طبع برسییانم‪ ،‬ايیین كتییاب در‬
‫اوايل انقلب به طبع رسيد‪.‬‬
‫‪.68‬تضاد مفاتيح الجنان با آيییات القییرآن‪ ،‬پییس از‬
‫تییأليف خرافییات وفییور در زيییارات قبییور لزم‬
‫ديدم »مفاتيح الجنان« را مورد بررسي قییرار‬
‫دهم‪ ،‬ايیین كتییاب تییايپ و بییه تعییداد محییدودي‬
‫ميان دوستان توزيع گرديد‪.‬‬

‫‪49‬‬
‫يدر احییاديث مهییدي‪ ،‬همچییون‬ ‫‪.69‬بررسییي علم ‌‬
‫كتییاب فییوق تییايپ و بییه تعییداد محییدود ميییان‬
‫برادران ايماني توزيع شد‪.‬‬
‫‪.70‬بت شكن يا عرض اخبییار اصییول بییر قییرآن و‬
‫عقول يا سيري در اصول كافي‪ ،‬در اين كتاب‬
‫بییا رجییوع بییه كتییب رجییال‪ ،‬و مقايسییه اخبییار‬
‫»كافي« بییا قییرآن كريییم‪ ،‬ضییعف بسییياري از‬
‫احییاديث ايیین كتییاب را بيییان كییرده ام كییه‬
‫اميییدوارم بییه عنییوان راهنمییاي اسییتفاده از‬
‫»كافي« مورد توجه برادران قرار گيییرد‪ .‬ايیین‬
‫كتییاب نيییز تییايپ و بییه تعییداد نییاچيزي ميییان‬
‫دوستان توزيع شد‪.‬‬
‫‪.71‬رهنمییود سیینت در رد اهییل بییدعت‪ ،‬ترجمییه‬
‫مختصر كتاب منهییاج السیینه‪ ،‬از تأليفییات ابیین‬
‫تيميه است كییه در مییواردي نيییز توضییيحات و‬
‫حواشي خود را بر آن افییزوده ام‪ .‬ايین كتیاب‬
‫تايپ و چند تايي از آن توزيع شد‪ .‬و برخییي از‬
‫دوسییتان دلسییوز و خيرخییواه نسییخي از ايیین‬
‫يدر احییاديث‬ ‫كتاب بت شییكن و بررسییي علم ‌‬
‫مهدي و تضاد مفاتيح الجنان با آيییات قییرآن و‬
‫خرافات وفور در زيارات قبور را به پاكسییتان‬
‫و تركيه و چند كشییور ديگییر فرسییتادند‪ .‬البتییه‬
‫بعدها اضیافات و تغييراتیي در متین آنهیا داده‬
‫ام كه اميدوارم در صییورتي كییه امكییان نشییر‬
‫وسيع آنها فراهیم شیید‪ .‬بییه جیاي متیین اوليییه‪،‬‬
‫متن منقح آنها انتشار يابد‪.‬‬
‫‪ .72‬جامع المنقول فییي سیینن الرسییول‪ ،‬بییه زبییان‬
‫عربییي و در پنییج جلیید‪ ،‬ايیین كتییاب جییامعترين‬

‫‪50‬‬
‫كتاب در سنت پيامبر اكرم )ص( است كییه از‬
‫ي)شییيعي و‬ ‫منابع معتبر فییرق مختلییف اسییلم ‌‬
‫سني و زيدي( فراهم آمده‪.‬‬
‫‪.73‬ترجمه جامع المنقول في سیینن الرسییول بییه‬
‫زبان فارسي‪.‬‬
‫‪.74‬ترجمه و شرح يكصد و هشتاد و دو خطبییه از‬
‫نهییج البلغییه كییه بییه سییبب زنییداني شییدن‬
‫نگارنییده‪ ،‬كتییاب ناتمییام مانیید و شییرح بقيییه‬
‫كلمات آن حضرت ميسر نشد‪.‬‬
‫‪.75‬مقدمه و حواشي بر كتیاب شیاهراه اتحیاد يیا‬
‫بررسییي نصییوص امییامت اسییتاد حيییدر علییي‬
‫قلمداران‪.‬‬
‫‪.76‬در زندگاني مؤلف‪ ،‬كه همين كتاب است‪.‬‬
‫و كتییب ديگییري كییه بییر اثییر حملت دشییمنان و يییا‬
‫سرقت و يا به واسطه نقل و انتقییال ناپديیید شییده انیید‪.‬‬
‫همچنين كتب بسياري را تصحيح نمییوده ام كیه پیاره اي‬
‫از آنها چاپ شده مانند تاريخ اعثم كوفي و كتاب كلمییه‬
‫طيبییه از شییيخ نییوري و ‪ ....‬در بسییياري از كتییب نيییز‬
‫حواشي و توضيحاتي نوشته ام‪ ،‬اللهم ارزقنا فیي الیدنيا‬
‫حسنة و في الخرة حسنة و قنییا عییذاب النییار‪ ،‬مخفییي‬
‫نماند كه پییاره اي از كتییب و اعلميییه هییاي اينجییانب‪ ،‬بل‬
‫فاصله پس از تأليف بي آنكه دوباره خییواني و عيییوب و‬
‫نقايص آن اصلح و تنقيح شود‪ ،‬عجولنه توسط دوستان‬
‫يشد‪ ،‬كییه از آن جملییه‬ ‫به چاپخانه فرستاده و يا تكثير م ‌‬
‫يو ‪.....‬‬
‫است كتاب حكومت جمهوري اسلم ‌‬

‫يورش به خانه برقعی‬

‫‪51‬‬
‫بدين ترتيیب پیس از بيسییت و هفیت سییال امیام راتیب‬
‫بودن‪ ،‬مسجد را غصب كردند و مین خیانه نشیين شیدم‬
‫ولي اين دزدان دين و مدافعان بدعت و خرافات دست‬
‫برنداشتند تا اينكه پس از حدود دو ماه بییه خییانه هجییوم‬
‫كرده و در خانه را از جا كندند و از داخل مسجد آمدنیید‬
‫و در زير زمين را شكستند و وارد خانه شدند به طوري‬
‫كه عيالم شديدا ترسيد و بيمار شد و پس از چند ماهي‬
‫دار فاني را ودا كرد رحمة الله عليها‪.‬‬
‫و همچنين اذيت و آزارهییاي ديگییري نسییبت بییه مییا‬
‫انجام دادند‪ .‬در اين ايام بر اثر بدگويي معمميیین‪ ،‬عییوام‬
‫يكردنیید‪ .‬قصییاب بییه میین‬ ‫نيز با من بسيار بد رفتییاري م ‌‬
‫يفروخت‪.‬‬ ‫گوشت و نانوا نان نم ‌‬
‫يزدنیید و مزاحییم خییواب و‬ ‫نيمییه هییاي شییب در م ‌‬
‫يگفتند بییراي مبییاحثه بییا تییو‬‫آسايش اهل خانه شده و م ‌‬
‫آمده ايم!! و گییاهي بییه بهییانه سییؤال كییردن وارد خییانه‬
‫شییده و برخییي از دسییت نوشییته هییاي مییرا سییرقت‬
‫يكردنیید و‪ ....‬تییا اينكییه مییا را مجبییور بییه تخليییه خییانه‬
‫م ‌‬
‫محقر وقفي كردند‪.‬‬
‫يكه درهاي خانه را شكسته بودند‪ ،‬بییراي‬ ‫اما هنگام ‌‬
‫احقاق حق به كلنتري رفته و شكايت كردم كه در ميان‬
‫خانه هییر كسییي در أمیین اسییت حییتي يهییود و نصییاري و‬
‫ساير كفار در خانه هاي خود در أمانند‪ ،‬ولي اينهییا آمییده‬
‫اند درهاي خانه را كنده و ميان خانه ريخته اند‪ ،‬اين چییه‬
‫دولتي است؟ رئيس كلنتري به ظاهر مأمور فرسییتاد و‬
‫او گزارش داد كه آري درهاي خییانه را كنییده انیید‪ ،‬از آن‬
‫سو سي نفر از مقدس نمايان مدعي اعتقاد بییه وليییت‬
‫رفتنیید كلنییتري شییهادت دادنیید كییه ايیین خییانه اصییل در‬

‫‪52‬‬
‫نداشته!! و چون رشییوه داده بودنیید‪ ،‬شییهادت احمقییانه‬
‫آنان پذيرفته شد‪.‬‬
‫سرانجام وقتي ما را از خانه و لنییه وقفییي كییه بییه‬
‫آن قناعت كرده بوديم مجبییور بییه تخليییه كردنیید‪ ،‬ناچییار‬
‫اثاث خود را به خانه خويشییان خییود برديییم و سییپس در‬
‫خيابان جمالزاده طبقه سوم منزلي را اجاره كییردم كییه‬
‫مقابل كليساي مسيحيان قرار داشت‪ ،‬و میین از پنجییره‬
‫يديییدم كییه آن سییوي خيابییان آزادانییه تثليییت را‬
‫منزل م ‌‬
‫يكننیید‪ ،‬أمییا میین حییق نییدارم در ميییان‬
‫تبليییغ و ترويییج م ‌‬
‫مسلمانان از توحيد قرآني سخن بگويم!!‬
‫دولت شاه نيز از اين ماجرا ناراضي نبود زيرا ميییل‬
‫نداشیت مسیجدي در تهیران باشید كیه میوجب بيیداري‬
‫يگردد‪ .‬و‬ ‫ملت و آشنا شییدن ايشییان بییه حقییايق اسییلم ‌‬
‫دولییت خییود مییردم را بییه خرافییات مییذهبي مشییغول‬
‫يداشت و شاه در سخنراني هايش خرافات را ترويج‬ ‫م ‌‬
‫يگفییت حضییرت عبییاس كمییر مییرا بسییته و‬ ‫يكرد و م ‌‬ ‫م ‌‬
‫امام زمان مرا ملقات كرده و از اين قبيل سخنان‪.‬‬
‫به هر حال در خيابییان جمییالزاده بییه نیاگزير سییكني‬
‫نمودم‪ ،‬ولي در آنجا نيز از دست عییوام كییه هییر روز بییه‬
‫تحريك آخوندها و مداحان به در منزل آمییده و فحاشییي‬
‫يكردند در امان نبودم‪ .‬متأسفانه مردم فییوج فییوج از‬ ‫م ‌‬
‫پير و جوان و دختر و پسر آزادانه به كليسا رفت و آمیید‬
‫يكردند و كسي كاري به كارشان نداشییت‪ ،‬ولییي اگییر‬ ‫م ‌‬
‫يآمد با خطر خرافيون مواجه بییود‪،‬‬ ‫كسي به منزل ما م ‌‬
‫ما آزاد نبوديم ولي يهود و نصاري آزاد بودنیید‪ ،‬كتییب مییا‬
‫ممنوع بود و كتب يهود و نصاري و برخي از كمونيسییتها‬

‫‪53‬‬
‫آزاد بود‪ .‬كتب خرافي شعرا و صوفيان و شییيخيان آزاد‪،‬‬
‫ولي كتب ما مشمول سانسور بود‪.‬‬

‫سوء قصد به جان برقعی‬

‫باري‪ ،‬پس از آزاد شدن‪ ،‬مجددا ً وظيفه خود يعني تأليف‬
‫و ترجمه كتبي كه براي زدودن خرافات و ايجاد وحییدت‬
‫يو بيداري عوام و آشنايي مردم با حقايق اسلم‪،‬‬ ‫اسلم ‌‬
‫يدانستم كه‬ ‫يديدم‪ ،‬از سر گرفتم‪ .‬و چون م ‌‬ ‫ضروري م ‌‬
‫فرصت زيادي نییدارم و علوه بییر آن ملهییا مییرا راحییت‬
‫نخواهند گذاشیت و بیاز هیم بیه بهیانه هیاي مختلیف بیه‬
‫سراغم خواهند آمید‪ ،‬از ايین رو بییاوجود كمبییود منییابع و‬
‫كتب لزم و ضعف بنيه جسمي‪ ،‬با شتاب تمام به تأليف‬
‫ياحاديث مهدي‪ ،‬تضاد مفاتيح‬ ‫كتبي از قبيل بررسي علم ‌‬
‫الجنان با آيات قرآن‪ ،‬بت شكن يا عرض اخبار اصول بر‬
‫قییرآن و عقییول و نقیید المراجعییات بییه زبییان عربییي و‬
‫ترجمه مختصر منهاج السنة ابن تيميییه بییه نییام رهنمییود‬
‫سنت در رد اهل بدعت و ترجمه احكام القرآن شافعي‬
‫و ترجمه الفقه علي المذاهب الخمسییة و تضییاد مییذهب‬
‫جعفري با اسلم و قرآن و‪ ....‬مشغول شدم‪.‬‬
‫سیییال ‪ 1365‬شمسیییي و سیییال هشیییتم اسیییتقرار‬
‫حكومت ملها بود كه مانند سالهاي قبل از آن مییردم را‬
‫يبردنیید و در تبليغییات‪،‬‬ ‫به زور و تزوير به جبهییه جنییگ م ‌‬
‫يكردنیید كییه مییردم شییهيدپرور خودشییان‬ ‫مرتب تبليییغ م ‌‬
‫يحاضییر شییده و بییه اسییتقبال مییرگ‬ ‫بییراي جهییاد اسلم ‌‬
‫يروند و كسي هم جرئت ندارد بگويد چنين نيسییت‪ .‬و‬ ‫م ‌‬
‫بايیید گفییت ايییران شییده يییك جهنییم سییوزان از فقییر و‬
‫قحطي و گراني و ظلم و ستم‪.‬‬

‫‪54‬‬
‫يدر‬ ‫در اين ايام كتابي نوشتم به نام »بررسي علم ‌‬
‫احاديث مهدي« و در آن از آيات قرآن و عقل اسییتدلل‬
‫كردم بر اينكه امامت به معناي راهنمايي و يا به معنیاي‬
‫زمامداري‪ ،‬انحصار به يك يا چنیید نفییر كییه صییاحبان هییر‬
‫يكنند صحيح نيسییت‪ ،‬بلكییه‬ ‫مذهب به آن عده منحصر م ‌‬
‫همانطور كه ائمه كفر انحصاري نيست‪ ،‬ائمه ايمان نيییز‬
‫انحصاري نيسییت و اخبییار و احییاديثي كییه امثییال علمییه‬
‫مجلسي و يا شيخ صدوق و يا كليني در كتب خود آورده‬
‫و ائمه را به دوازده تن منحصر نموده اند و نيز اخبییاري‬
‫كه راجع به پسر امام حسن عسكري آورده اند همگییي‬
‫را مورد بررسي قرار داده و ثابت كییردم كییه آن اخبییار‪،‬‬
‫تماما ً مجعول و ضد و نقيض و غير صحيح است‪.‬‬
‫نسخه اي از اين كتاب به دست ملهايي كه مصدر‬
‫يهسییتند افتییاد‪ ،‬بییه‬‫امور در جمهوري به اصطلح اسلم ‌‬
‫جاي آنكه از اين خدمت تقدير كنند و يا اگر جیايي خطیا‬
‫گفته ام جواب دهند و اشییتباهم را بییا ذكییر دليییل اثبییات‬
‫كنند‪:‬‬
‫فتواي قتل مرا صادر كردند و مأمورين خود را كییه‬
‫بيش از چهار نفر بودند براي كشتنم به منزل ما اعییزام‬
‫داشتند‪ ،‬سه نفر از ايشان قبل از غییروب آمدنیید و چنیید‬
‫مسأله سؤال كردند و جواب شنيدند و من مطلع نشدم‬
‫كه اينان براي سؤال نيامده اند بلكه براي اطلع از راه‬
‫ورود و خروج منزل و اينكه طرح كشییتن مییرا بريزنیید و‬
‫شبانه برگردند‪ ،‬آمده اند‪.‬‬
‫به هر حال همان شب كه شب پنجشیینبه بيسییت و‬
‫نهم خرداد ‪ 65‬بود ساعت ‪ 8‬و يا ‪ 9‬شییب بییه منییزل مییا‬
‫يزننیید‪ ،‬ميهمییاني داشییتم بییه نییام آقییاي‬‫يآينیید و در م ‌‬
‫م ‌‬
‫‪55‬‬
‫يكند اما بییه محییض اينكییه در‬ ‫سالخورده‪ ،‬او در را باز م ‌‬
‫يگيرنیید و دو نفییر مسییلح بییا‬ ‫يشود فییوري او را م ‌‬ ‫باز م ‌‬
‫يبرنید و فیرد ديگییر‬ ‫موتور او را سوار كرده و همیراه م ‌‬
‫يشییود و در حییالي كییه اينجییانب مشییغول‬ ‫وارد منییزل م ‌‬
‫يآيیید و بییا هفییت تيییر‬ ‫نماز عشا و در ركعت دوم بودم م ‌‬
‫يگريزد!!‪.‬‬‫يدهد و م ‌‬ ‫بناگوش مرا هدف قرار م ‌‬
‫اينجییانب از آمییدن او مطلییع نشییدم ولییي ناگهییان‬
‫احساس كردم سرم آتش گرفت گويي بمییبي در سییرم‬
‫منفجر شد‪ .‬چون خون از بناگوشم روان شد و سییجاده‬
‫من خوني شد نماز را شكستم و خود را بیه دستشیويي‬
‫يگويیید‪ :‬كییار تمییام‬ ‫منزل رساندم و شنيدم كییه كسییي م ‌‬
‫شد‪.‬‬
‫و در همییان دستشییويي بيحییال افتییادم و در سیین‬
‫هشتاد سالگي مقدار زيیادي خییون از بییدنم خیارج شیید‪.‬‬
‫آنچه خون ريخته شد و آنچه به گلويم فرو رفییت‪ .‬شییايد‬
‫دو ليتر يا بيشتر بود‪ .‬زني در اتاق عقب بود كه در خانه‬
‫يكرد چون صداي تير را شیینيد و آمیید حییال‬ ‫ما خدمت م ‌‬
‫مرا ديد به عجله رفت همسايگان ما را در طبقه دوم و‬
‫سوم كه بالي مسكن ما بودند خبر كرد‪.‬‬
‫آنان شايد از تییرس كمكییي نكردنیید‪ ،‬زن بيچییاره از‬
‫يدود و بییه همسییايه خيرخییواه مییا آقییاي‬ ‫خییانه بيییرون م ‌‬
‫يكند كه آقا را كشییتند‪.‬‬ ‫يدهد و فرياد م ‌‬ ‫اميدوار اطلع م ‌‬
‫ً‬
‫آقاي اميدوار با عيال و فرزندانش آمدند و انصافا كمییك‬
‫يكنیید بییا تلفیین بییه چنیید نفییر از‬‫كردند‪ ،‬نامبرده سعي م ‌‬
‫دوستان تهران اطلع بدهد ولي بعضي از آنان يییا تلفیین‬
‫يدهنیید‪،‬‬ ‫ايشان مشغول بوده و يا نبییوده و يییا جییواب نم ‌‬
‫يدهد‪.‬‬
‫وي به كلنتري نيز اطلع م ‌‬

‫‪56‬‬
‫يآينیید و بییا ماشییين‬
‫به هر حال مأمورين كلنییتري م ‌‬
‫خود مرا به بيمارستان شهريار كه نزديییك منییزل اسییت‬
‫يبرند و چون آنجا مجهز نبوده بییه بيمارسییتان لقمییان‬‫م ‌‬
‫يبرند‪ ،‬در آنجا مرا معاينه و مداوا كردند‪.‬‬
‫الدولة م ‌‬

‫برقعی را چه کسی ترور کرد؟‬

‫و اما ضارب چه كسي بود؟ بعییدا ً معلییوم و مسییلم شیید‬
‫كار هيئت حاكمه بوده اسییت كییه بییه وسییيله پاسییداران‬
‫كميته ترور را انجام داده است‪ .‬به راستي چیرا مصیادر‬
‫امور اين جنايت را مرتكییب شییده انیید بییا اينكییه میین ده‬
‫سال بود كه خانه نشين بودم و در اثر پيري چندان قادر‬
‫به مبارزه نبودم و چندان به خير و شر دولت جمهییوري‬
‫كاري نداشتم‪.‬‬
‫امییا چییون عقيییده آزاد نيسییت و يكییي از خرافییات‬
‫متعصبين و مدافعين بدعت را باطل كرده بییودم‪ ،‬مییورد‬
‫غضب آنان واقع شده و چون دليل و منطق نداشتند به‬
‫ترور متوسییل شییدند‪ .‬يعنییي همییان كییاري كییه بییا اسییتاد‬
‫يداد‬‫قلمداران نيز مرتكب شدند‪ .‬قرائن بسيار نشان م ‌‬
‫كه مأمورين دولت جمهوري ضارب بوده اند‪.‬‬

‫دلیل اینکه جمهوری اسلمی برقعــی را تــرور‬

‫کرد!‬
‫بعضي از آنها به شرح ذيل است‪:‬‬
‫أو ً‬
‫ل‪ :‬چون مییرا بییه قصیید قتییل در خییون غییوطه ور‬
‫كردنیید و تيییر از طییرف سییر داخییل و از طییرف ديگییر‬
‫صورت خارج شد‪ ،‬با بي سيم خبر دادنیید كییه كییار تمییام‬
‫‪57‬‬
‫شد‪ .‬مجهز بودن ضاربين به بي سيم خود دليل واضحي‬
‫است كه آنها با دولت مرتبط بوده اند‪.‬‬
‫ثانيًا‪ :‬آشنايان به روزنامه هاي كيهان و اطلعات و‬
‫ساير روزنامه ها اطلع دادند كه اين خییبر را در صییفحه‬
‫حوادث بنويسند‪ ،‬ولي هيچيك درج نكردند‪.‬‬
‫ثالثًا‪ :‬پسرم نامه اي به مصادر امور نوشییت‪ ،‬ولییي‬
‫هيچ يك از ايشان جواب نامه ها را نداند‪.‬‬
‫رابعًا‪ :‬خود من اعلميه هايي نوشییته و بيیین مییردم‬
‫منتشر نمودم و از جمله آن را بییراي مصییادر امییور نيییز‬
‫فرستادم ولي باز هم جوابي ندادند‪.‬‬
‫خامســًا‪ :‬پیییس از دو روز كیییه خیییانواده اميیییدوار‬
‫همسییايه خيرخییواه مییا بییه بيمارسییتان آمدنیید يكییي از‬
‫يگويیید مییا چنیید مرتبییه ضییارب را‬ ‫نگهبانان آنجا بییه او م ‌‬
‫يشناسییيد‪ ،‬آن‬ ‫يپرسد مگر شییما او را م ‌‬ ‫ديده ايم‪ ،‬او م ‌‬
‫يكنیید و سییخن خییود را‬ ‫مییأمور فییوري كلم را عییوض م ‌‬
‫يدهد‪.‬‬ ‫تغيير م ‌‬
‫سادسا‪ :‬روز سییوم كییه میین در بيمارسییتان بییودم‪.‬‬‫ً‬
‫يكي از أئمه جماعت در بییازار تهییران بییه نییام سییيدعلي‬
‫انگجییي بییا شییيخي ديگییر و عییده اي همراهییان خییود بییه‬
‫يآيد‪ ،‬در‬ ‫عنوان ديدار با مجروحين جنگ به بيمارستان م ‌‬
‫يداد براي ديدن وضع من آمده‬ ‫حالي كه قرائن نشان م ‌‬
‫بودند مانند آنكه من در راهرو كه به طییرف دستشییويي‬
‫يرفتم با ايشییان برخییورد كییردم و ايشییان هنییوز وارد‬ ‫م ‌‬
‫اتیاق بيمارسیتان نشیده بودنید‪ ،‬بیا انگشیت بییه يكییديگر‬
‫يگفتند خودش است!!‪ .‬و همچنين‬ ‫يكردند و م ‌‬ ‫اشاره م ‌‬
‫قرائن ديگر‪.‬‬
‫بییه هییر حییال وي در ضییمن ديییدار آمیید بییالي تخییت‬
‫يشناسد فقط چون‬ ‫يكرد مرا نم ‌‬ ‫اينجانب ولي تظاهر م ‌‬

‫‪58‬‬
‫روحاني هستم به ديدارم آمده‪ ،‬اما من با آقییاي انگجییي‬
‫يشناسم و نام پییدرش را‬ ‫تكلم كردم و گفتم كه او را م ‌‬
‫بردم و خود را معرفیي كیردم و او مبهیوت مانیده بیود‪،‬‬
‫يدانست كه مجییروح كيسییت ولییي تجاهییل‬ ‫البته كامل ً م ‌‬
‫يخواست ببينیید میین هییوش و حواسییم كییار‬ ‫كرد شايد م ‌‬
‫يروم!‪.‬‬‫يكند و ماندني هستم يا از دنيا م ‌‬ ‫م ‌‬
‫به هر حال پس از آنكه من قضيه را تعريف كییردم‬
‫و گفتم سرنماز با من چنين كردند و گلوله بر چهره من‬
‫زدند‪ ،‬شيخي كه در معيت آقاي انگجییي بییود‪ ،‬فییوري بییا‬
‫افتخار و با صداي بلنیید در جلییوي پرسییتار بيمارسییتان و‬
‫فرزندان من به عربي گفت‪ :‬من ناحيتنا‪ ،‬يعني اين جنییايت‬
‫از ناحيه ما بوده است!!‪.‬‬
‫میین فهميییدم كییه اينییان قتییل مییرا افتخییار خییود‬
‫يكند‬ ‫يدانند‪ ،‬دختر بزرگم كه آنجا بود به او اعتراض م ‌‬ ‫م ‌‬
‫و بين ايشان و فرزندان من بگومگو شیید‪ .‬بییه هییر حییال‬
‫فهميییدم كییه حكییم كشییتن میین بییه وسییيله دولییت و بییا‬
‫همكاري كميته به اجرا در آمده است‪.‬‬
‫سابعًا‪ :‬اگر ضارب مأمور دولت نبییود او را تعقيییب‬
‫يكردنیید چنییانكه چنیید روز قبییل از تییرور‬‫كییرده و پيییدا م ‌‬
‫اينجییانب بمییبي در خيابییان ناصرخسییرو منفجییر شیید و‬
‫دولت ظرف سه روز عاملين آن را شناسايي كرد‪ ،‬ولي‬
‫ينكرد‪ ،‬بلكییه در‬ ‫در مییورد تییرور میین دولییت هيییچ اقییدام ‌‬
‫بيمارستان مأموريني از زندان اوين آمدند و چییون حییال‬
‫و وضع مرا ديدند‪ ،‬به مین گفتنید شیما ضیاربين را حلل‬
‫كنيد!!‪.‬‬
‫ضمنا آن زني كه در منزل بود و هییم ميهمییان میین‬ ‫ً‬
‫در روز حییادثه يعنییي آقییاي سییالخورده‪ ،‬هییر دو اظهییار‬
‫‪59‬‬
‫كردند آنان كه عصر به بهانه سؤال كردن بییه منییزل مییا‬
‫آمده بودند‪ ،‬هر سه داراي اسلحه كمري بودند!!‪.‬‬
‫ثامنًا‪ :‬چنیید روزي كییه میین در بيمارسییتان بسییتري‬
‫بییودم همییواره عییده اي از پاسییداران شییب و روز بییا‬
‫داشتن هفت تير در زير لباس در اطراف اتییاقم كشییيك‬
‫يشییدند‪ .‬ايیین‬ ‫يدادنیید و هییر چنیید سییاعت عییوض م ‌‬ ‫م ‌‬
‫يگفتنیید‬
‫پاسداران و رييس ايشان مرتب به فرزنییدانم م ‌‬
‫چیرا ايین میرد را بیه منیزل و يیا بيمارسیتان خصوصیي‬
‫يبريد؟! هر چه زودتر او را از بيمارستان خارج كنيیید‬ ‫نم ‌‬
‫و ببريد!!‪.‬‬
‫يگفتنیید او دشییمن علییي‬ ‫حییتي بعضییي از ايشیان م ‌‬
‫اسییت!! نبايیید او را معییالجه كننیید‪ ،‬معلییوم بییود ميییل‬
‫نداشییتند معییالجه شییوم و حییتي شییب حییادثه نگذاشییتند‬
‫دخترم به كمكم بيايد و بجییاي اينكییه اجیازه دهنیید بییالي‬
‫سرم بيايد او را براي سؤال و جواب به كميته بردند!!‪.‬‬
‫تاسعًا‪ :‬عییده اي بییازاري كییه بییه بيمارسییتان آمییده‬
‫يگفتند خدا نابودش كند او دشییمن علییي‬ ‫بودند مرتب م ‌‬
‫يكردند!!‪.‬‬
‫است و فحاشي م ‌‬
‫عاشرًا‪ :‬روز پنجشنبه كییه فرزنییدم بییا چنیید نفییر از‬
‫يرونیید يعنییي همییان روز بعیید از‬ ‫دوستان به منزل مییا م ‌‬
‫يبينند تلفیین منییزل مییا قطییع اسییت‪ .‬و همچنيیین‬ ‫ترور م ‌‬
‫ميهمان ما آقاي سالخورده را كه در شب ترور گرفته و‬
‫يكه او را رهییا‬ ‫در يكي از خيابانها رها كرده بودند هنگام ‌‬
‫يگويند كییه قضییيه نبايیید جییايي گفتییه‬‫يكنند با تهديد م ‌‬‫م ‌‬
‫شود!‪.‬‬
‫و حییتي مییأمورين دولییت در همییان شییب اول از‬
‫همسايگان مییا كییه صییداي تيرانییدازي را شیینيده بودنیید‪،‬‬

‫‪60‬‬
‫خواسییتند نییام آقییاي سییالخورده را جییايي نبرنیید و از او‬
‫سخني به ميان نياروند‪.‬‬
‫از مهمترين دليلي كه دولییت قصیید تییرور مییرا‬
‫داشته و لغير و ضارب‪ ،‬مأمور حكومت بوده اين است‬
‫كیییه پیییس از گذشیییت چنییید روز از حیییادثه كیییه آقیییاي‬
‫سالخورده در كلس مأموريت خییود حضییور داشییت‪5].1‬‬
‫يكننیید و‬‫‪ [2‬مأموريني از طرف دولییت او را دسییتگير م ‌‬
‫يگيرند‪ ،‬حادثه ترور برقعي را بییراي كسییي‬ ‫از او تعهد م ‌‬
‫بازگو نكند!‪.‬‬
‫البته شبي كه ضاربين او را در منزل ما دسییتگير و‬
‫يپرسند چرا به خییانه‬ ‫از منزل خارج كرده بودند از او م ‌‬
‫يكنیید‪ .‬وي در جیواب‬ ‫ايین میرد آمییدي او تییو را سیني م ‌‬
‫يكنند و‬ ‫يگويد من خود از اهل سنتم‪ ،‬ضاربين باور نم ‌‬ ‫م ‌‬
‫يكنيیید از اداره گییاز‬‫يگويیید اگییر حرفییم را بییاور نم ‌‬‫او م ‌‬
‫مشهد سؤال كنيد‪ .‬میین از كارمنییدان اداره گییاز بییوده و‬
‫الن به عنوان مأمور شركت گاز مشهد به تهران آمییده‬
‫يتوانيد از اداره گاز تهران هم سؤال كنيد‪.‬‬ ‫ام‪ ،‬البته م ‌‬
‫يدهنیید‬‫و از اين طريق ضاربين به حكومت اطلع م ‌‬
‫فلییذا پییس از چنیید روز او را در كلس درس دسییتگير و‬
‫يكننیید‪ .‬و إل اگییر ضییاربين بییه حكییومت اطلع‬ ‫تهديیید م ‌‬
‫يدانسییتند‪،‬‬ ‫نییداده بودنیید‪ ،‬مییأمورين دولییت از كجییا م ‌‬
‫سالخورده كيست و كجاست؟!‪.‬‬
‫به هر حال او را هنگییام كلس دسییتگير كییرده و او‬
‫يكنند ماجراي ترور برقعي را به أحدي نگويد‬ ‫را ملزم م ‌‬

‫هي گییاز مشییهد بییراي‬‫‪ - 1‬ايشییان بییه عنییوان مییأوريت‪ ،‬از ادار ‌‬
‫هي گاز‪ ،‬به‬‫هي تکميلي کوتاه مدت در مرکز ادار ‌‬ ‫گذراندن يک دور ‌‬
‫تهران اعزام شده بود‪.‬‬
‫‪61‬‬
‫و او هییم اجبییارا ً و بییراي اينكییه در محییل كییارش دچییار‬
‫يدهیید‪ .‬بییدين ترتيییب شییكي بییاقي‬ ‫مشكل نشود تعهد م ‌‬
‫يماند‪ ،‬اين توطئه كار حكومت بوده است‪.‬‬ ‫نم ‌‬
‫البتییه قییرائن ديگییر نيییز موجییود اسییت‪ ،‬ماننیید آنكییه‬
‫خبرگزاريهاي غير ايراني در راديوهاي خود جريان تییرور‬
‫مرا گزارش كردند ولي دولت آخوندي و روزنامه هايش‬
‫و راديوي ايران كامل ً آن را مسكوت گذاشتند!‪.‬‬

‫اعلمية برقعی پس از ترور‬

‫پس از ترور‪ ،‬چند روز بيشتر در بيمارستان نبودم‪ ،‬ديدم‬
‫با اين حال صلح نيست در بيمارستان بمییانم‪ .‬و بعضییي‬
‫از دكترها و متصديان بيمارستان گفتند اگر اينجا بمانيیید‬
‫جان شما در خطر است‪ .‬و لذا روز پنجییم بییا متصییديان‬
‫بيمارستان خداحافظي كردم‪.‬‬
‫معلییوم شیید در خییانه و در بيمارسییتان در امییان‬
‫نيستم‪ .‬اينست حال ما و بدتر از ما حال ملییت ماسییت‪.‬‬
‫چون به خانه برگشتم در حالي كه ريش و سییر و بییدنم‬
‫خونين بود با فرزنیدم محمید حسیين بیه حمیام رفتیم و‬
‫بدن خود را شستشییو دادم و سییپس بییراي كسییاني كییه‬
‫يخواهند احوال ما را بدانند و از چگونگي حادثه باخبر‬ ‫م ‌‬
‫شییوند اعلميییه زيییر را نوشییتم و در ميییان دوسییتان و‬
‫آشنايان پخش كردم‪ .‬متن اعلميه به شرح زير بود‪:‬‬

‫بسم الله الرحمن الرحيم‬

‫آيا جواب سخن حق‪ ،‬گلوله و ترور است؟‬
‫در دو هفته پيش يكي از افرادي كه خود را شيعه و‬
‫يداد‪ ،‬پییس‬
‫يايران علقمنیید نشییان م ‌‬‫به جمهوري اسلم ‌‬
‫از آنكییه بییه منییزل اينجییانب آمییده و پرسشییهايي نمییود‪،‬‬
‫‪62‬‬
‫بيرون رفت‪ ،‬دو مرتبه در اوايل شب در حییالي كییه میین‬
‫مشغول نماز عشا بودم بازگشییت و مییرا از نییاحيه سییر‬
‫هدف گلییوله قییرار داد‪ .‬بحمیید اللییه والمنییه كییار ضییارب‬
‫يخواسییت بییه نییتيجه نرسییيد‪،‬‬ ‫خنثي شیید و چنییانكه او م ‌‬
‫آري‪      » :‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪) « ‬سییوره تییوبه‪ ،‬آيییه ‪ .(51‬يعنییي‬
‫هرگز به ما آسيبي نرسد جز آنچه خییدا بییراي مییا مقییرر‬
‫داشته اوست مولي ما‪.‬‬

‫يگوييم؟‬
‫مگر ما چه م ‌‬

‫متعصبان چرا با ما دشمنند؟ چرا كمر به قتل مییا بسییته‬

‫يگوييم؟ در حقيقییت ايیین آيییه‬
‫اند؟ مگر ما چه گفته و م ‌‬
‫كريمه بيان حال ما و علییت دشییمني ايشییان اسییت كییه‬
‫خداي تعالي فرموده‪  » :‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫« )البروج‪ (8/‬اينان با ما خشمي ‌ندارند جز بییراي اينكییه‬
‫يكنيم!ص‪.‬یید آيییه‬
‫چنیم ‌‬
‫یانكه در‬ ‫دعوت‬ ‫داريم و‬
‫نخوانيیید‬ ‫ايمان‬
‫حقيقيییر خی‬
‫یدا را‬ ‫توحيد‬
‫به م ‌‬
‫يگوييم غي‬
‫قرآن است و كسي از خدا آگاه تر و مهربانتر نسبت به‬
‫يگوييم انبياء )ع( پس از وفات خود‬ ‫بنده اش نيست‪ ،‬م ‌‬
‫از امت خییويش خییبر ندارنیید و در عییالم بییاقي از عییالم‬
‫فییاني بییي خییبر و آسییوده انیید چنییانكه خییداي تعییالي در‬
‫سییییوره مییییائده آيییییه ‪ 109‬فرمییییوده‪» :‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪63‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ،«  ‬يعني‪ :‬روزي را بياد آر كه‬
‫يپرسیید كیه‬ ‫يكنیید و م ‌‬
‫خدا همه رسولن خود را جمیع م ‌‬
‫چگونه دعییوت شییما را مییردم اجییابت كردنیید‪ ،‬پيییامبران‬
‫ينيسییت فقییط تییو دانییاي‬ ‫گويند‪ :‬در اين باره مییا را علم ‌‬
‫يباشي‪ .‬عيسي بن مريم )ع( بییه تصییريح قییرآن‬ ‫غيبها م ‌‬
‫خواهیید گفییت‪ » :‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪) « ‬المیییییییائده‪ ،(117/‬يعنیییییییي‪:‬‬
‫يكه‬ ‫پروردگارا من بر امییت خییود گییواه بییودم تییا هنگییام ‌‬
‫ميییان ايشییان بییودم و چییون مییرا وفییات دادي تییو خییود‬
‫مراقب ايشان بودي و تو بر هر چيز گواه و آگاهي‪.‬‬
‫با ما دشمنند زيرا خواسته ايم از خرافییات مییذهبي‬
‫نجاتشییان دهيییم و روايییات و حكايییات ضیید قرآنییي را‬
‫يگییوييم رسییول خییدا)ص( و ائمییه هییدي‬ ‫يپذيريم و م ‌‬‫نم ‌‬
‫)ع( فرموده اند‪» :‬ما جائكم منا ل يوافق كتاب الله فلم‬
‫نقلییه = آنچییه از میا بییه شییما برسیید كییه بیا كتیاب خییدا‬
‫سازگار نباشد ما آن را نگفته ايم‪.‬‬
‫يگوييم كتب مذهبي مانند كافي و بحییار مملییو‬ ‫ما م ‌‬
‫از مطالب ضد قرآن و عقل است و از امامییان هییدايت‬
‫نيست و پرداخته دشمنان است‪.‬‬
‫يگییوييم ديیین اسییلم ديیین آزادي و عییدالت و‬ ‫ما م ‌‬
‫رحمت است‪ ،‬نه دين اختنییاق و فشییار و غصییب امییوال‬
‫مییردم‪ .‬خییدا بییه رسییول خییود فرمییود‪» :‬‬
‫‪«    ‬‬

‫‪64‬‬
‫)ق‪ (45/‬يعني تو بیر ايشیان جبیار نباشییي‪ ،‬رسییول خییدا‬
‫)ص( اهل مكه را بخشيد با آنكه آن همه صدمه زدند‪.‬‬
‫يگوييم مهییدي منتظییري كییه طبییق عقيییده و‬ ‫ما م ‌‬
‫يآيد و براي جهان عذاب و نقمت است‬ ‫روايات شيعه م ‌‬
‫يكشیید و بییه زور همییه را‬
‫و مردم جهان را با شمشير م ‌‬
‫يكند و تا زير شییكم اسییبش خییون بییال‬ ‫به اسلم وارد م ‌‬
‫يماند براي اينكه پنج سال يا‬ ‫يآيد و كافري در دنيا نم ‌‬‫م ‌‬
‫هفت سال رياست كند‪ ،‬صحيح نيست و برخلف آيات و‬
‫يفرمايییییید‪» :‬‬ ‫سییییینت إلهیییییي اسیییییت كیییییه م ‌‬
‫‪« ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪   ‬‬
‫)بقیییره‪ (256/‬و فرمیییوده‪  » :‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪) « ‬رعیید‪ (11/‬يعنییي‪ ،‬خییدا‬
‫يدهد تا خودشییان خییود را تغييییر‬ ‫يرا تغيير نم ‌‬
‫وضع قوم ‌‬
‫يفرمايیید‪:‬‬ ‫دهنیید‪ .‬و در سییوره مییائده آيییه ‪ 14‬و ‪ 64‬م ‌‬
‫يمانند‪ .‬دنيییا بییاز‬
‫كه مائم ‌ییه بییه‬
‫باقي‬ ‫عقيده دنيا‬
‫شيعه‬ ‫قيامت در‬
‫تا اين‬ ‫نصاري مو ‌يهود‬
‫يگوييم‬ ‫ما‬
‫يگردنیید ]‪ [53‬و مخالفییان خییود را از قبییور بيییرون‬ ‫‪1‬‬
‫م ‌‬
‫يدهنیید صییحيح‬ ‫يكشییند و جییزا م ‌‬ ‫يآورند و بییه آتییش م ‌‬ ‫م ‌‬
‫نيسییت؛ زيییرا از مسییلمات اسییت كییه قيییامت روز جییزا‬
‫يباشییییییید و قیییییییرآن فرمیییییییوده‪ » :‬‬ ‫م ‌‬
‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫هي رجعییت يکییي از‬ ‫‪ - 1‬منظییور اصییل رجعییت اسییت‪ .‬در بییار ‌‬
‫شاگردان آيت الله شيخ عبد الکريم حائري يزدي يعني آيییت اللییه‬
‫عبد الوهاب فريد تنکابني کتابي تأليف کرده کییه سییالها قبییل يییک‬
‫بار به طبع رسيد ولي اکنون در حکومت ملها امکان تجديد چاپ‬
‫آن نيست‪.‬‬
‫‪65‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫يميري‬
‫‪) « ‬الزمر‪ (30/‬يعني تو اي رسول ما م ‌‬
‫يميرند سییپس شییما روز قيییامت در نییزد‬ ‫و مخالفانت م ‌‬
‫يپردازيیید و نيییز‬
‫پروردگارتان با يكییديگر بییه خصییومت م ‌‬
‫فرمیییوده‪   » :‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪) « ‬مؤمنون‪ (16 ،15/‬يعني شما پییس از ايیین‬
‫يشییويد و آيییات‬ ‫يميريیید سییپس روز قيییامت زنییده م ‌‬ ‫م ‌‬
‫متعدد ديگر‪.‬‬
‫يگوييم رسول خدا )ص( و علي مرتضییي‌)ع(‬ ‫ما م ‌‬
‫يرا كه شییيعه مییدعي انیید از كسییي‬ ‫خمس و سهم امام ‌‬
‫نگرفته و در برنامه ايشان نبوده و زكات پنج يك چنانكه‬
‫در قییرآن )سییوره انفییال‪ (41/‬آمییده مربییوط بییه غنییايم‬
‫جنگي است و ربطي به كسب و كار ندارد‪.‬‬
‫بییر سییر چنيیین عقايیید حقییه اي‪ ،‬در رژيییم سییابق‬
‫نشريات مییا را ممنییوع و بییه زور سییاواك مسییجد مییا را‬
‫گرفتند و كسي پيدا نشد در برابر علماي دربییاري مییا را‬
‫ياري كند‪ ،‬و امروز هم به خانه ما هجییوم آورده در حییال‬
‫يدهند!‬‫نماز پاسخ ما را با گلوله م ‌‬
‫ما للظالمين من أنصار خدا به فرياد شییما نخواهیید‬
‫رسيد‬
‫يخواهيد خدا شما را نجات دهد‬ ‫اي مسلمين! اگر م ‌‬
‫يكه بییه‬‫به نداي غريبانه توحيییدي مییا تییوجه كنيیید مییادام ‌‬
‫اصلحات ديني و اجتماعي رو نياوريیید همییواره مبتل بییه‬
‫گرفتاريها و فشارها و ستم خواهيد بود‪.‬‬
‫‪66‬‬
‫يدهیید‪.‬‬ ‫خدا ملت موحد نيكخواه خيرخواه را ياري م ‌‬
‫ملتي كه به نییداي مصییلحين خییود گییوش دهیید نییه آنكییه‬
‫منطق خيرخواه را با گلوله و ترور پاسخ دهند‪.‬‬
‫يكننیید! بییا اينكییه مییا‬
‫مییا را بییه وهییابيگري متهییم م ‌‬
‫وهابي نيستيم و جز به كتاب خدا و سنت رسییول اكییرم‬
‫يكنيییم‪ .‬مییا را نعییوذ بییالله بییه عییداوت‬‫)ص( دعییوت نم ‌‬
‫يكننیید بییا آنكییه مییا‬
‫حضییرت اميییر مؤمنییان )ع( متهییم م ‌‬
‫دوسیییتي آن بزرگیییوار را بیییر خیییود و سیییايرين لزم‬
‫يشمريم‪.‬‬ ‫م ‌‬
‫ايیین تهمتهییا بییراي راه گییم كییردن اسییت بییراي آن‬
‫است كه ما گفته ايم دين اسلم‪ ،‬با مذاهب فرق دارد و‬
‫در اسییلم مییذهبي نيسییت و كسییي حییق آوردن مییذهب‬
‫ندارد و اين مذاهب پس از مدتها از عصییر رسییول خییدا‬
‫)ص( پيییدا شییده و نییام اشییعري و معییتزلي و صییوفي و‬
‫شيخي و غيرها ‪ ...‬بر خود نهاده اند‪.‬‬
‫بايیید بییه اسییلم اصییيل بازگشییت و از تفرقییه دوري‬
‫جست‪ .‬اسلم آيين رحمت بوده و پيییامبرش بییه تصییريح‬
‫قییرآن رحمییة للعییالمين اسییت‪ ،‬اسییلم ديیین خشییونت و‬
‫زورگويي و جباري نيسییت‪ ،‬اسییلم ديیین انحصییار طلییبي‬
‫يكند‪.‬‬ ‫نيست‪ ،‬اسلم دعوت به تعقل و آزادي م ‌‬
‫رسول خدا )ص( در جنگ احیید كییه آن همییه صییدمه‬
‫ديیید و دنییدانها و پيشییانيش شكسییت و اصییحاب گفتنیید‬
‫ايشان را نفرين كن‪ ،‬در جواب فرمود‪» :‬إنیي لیم أبعیث‬
‫يفإنهم ل‬ ‫لعانا ولكن بعثت داعيا ً و رحمة اللهم اهد قوم ‌‬
‫يعلمون« يعني‪ ،‬من براي نفريین و لعین مبعییوث نشییده‬
‫ام و ليكن براي دعییوت و رحمییت مبعییوثم‪ ،‬خییدايا قییوم‬

‫‪67‬‬
‫مییرا هییدايت كیین كییه ايشییان صییلح و فسییاد خییود را‬
‫يدانند‪.‬‬‫نم ‌‬
‫يشییمرند‬ ‫مییا را بییراي ايیین عقايیید‪ ،‬واجییب القتییل م ‌‬
‫يدانند آيا ما چییه حللییي را حییرام كییرده‬ ‫ومهدور الدم م ‌‬
‫ايم با اينكه ‪" :‬مییا أريیید إل الصییلح مییا اسییتطعت و مییا‬
‫توفيقي إل بالله عليه توكلت و إليه أنيب"‬
‫القل‬ ‫والسلم عليكم ‪ 25‬شوال‪1406 /‬‬
‫السيد ابوالفضل البرقعي‬
‫****************‬
‫در اينجا‪ ،‬چند بيت از آخییر كتییاب »دعبییل خزاعییي و‬
‫هام و وصییف‬ ‫قصيدة تائيه او« كه سالها پيش تأليف كرد ‌‬
‫حییال اينجییانب اسییت‪ ،‬مییي آورم و پییس از آن نيییز ايیین‬
‫كتاب را با شعري ديگر كه خطییاب بییه جوانییان اسییت و‬
‫هام‪ ،‬خاتمه مي دهم‬ ‫آن را هنگام سفر به زاهدان سرود ‌‬
‫و از خوانندگان التماس دعا دارم‪.‬‬

‫والسلم علي من اتبع الهدي‪.‬‬

‫وآخر دعوانا أن الحمد لله رب العالمين‪2/2/1370 .‬‬

‫‪68‬‬
 ‫عرض پایانی‬

‫آری عزیزان سر انجام آیت الله سید ابوالفضل برقعییی‬

‫قمییی ابیین الرضییا در سییال ‪ 1370‬شمسییی در منییزل‬
‫فرزنییدش در کیین در گذشییت و و در قبرسییتان مجییاور‬
‫امامزاده شعیب دفن شیید‪) .‬جریانهییا و سییازمانهای مییذهبی ییی‬
‫سیاسی ایران رسول جعفریان چاپ ششم‪ .‬بهار ‪(85‬‬
‫دوسییتانی کییه مایلنیید در بییارة اییین عییالم فرزانییه و‬
‫علمه بی نظیر ایران زمیین بیشیتر بداننید و بیا جهیاد و‬
‫مجاهدتهای بی دریغ ایشان در راه دین و اسلم خییالص‬
‫و اصیل بیشتر آگاه شوند کتاب سوانح ایییام ایشییان را‬
‫که اییین مختصییر از آن خلصییه شییده را حتمییا بییه طییور‬
‫کامل بخواننیید‪ .‬نسییخه الکییترونی آن و تعییداد دیگییری از‬
‫کتابهای مهم ایشان در کتابخانه عقیده موجود است‪.‬‬
‫با آرزوی توفیق بیشتر در راه حییق و حقیقییت‪ .‬اییین‬
‫بندة ناچیز که هنر و خدمت چنییدانی نییدارم در بسیییاری‬
‫موارد خودم را مدیون این عالم مجاهیید و مبییارز و یییک‬
‫شاگرد افتخاری کوچییک مکتییب برقعییی مییی دانییم زیییرا‬
‫کتابها و آثار و مجاهدتها و شجاعت و حق گویی ایشییان‬
‫در این عصر واقعا الهام بخش و مشییوق بنییده و امثییال‬
‫بنده بوده و هست لذا از همة شما سروران و عزیزان‬
‫اول برای علمه برقعییی و شییادی روح ایشییان و سییپس‬
‫برای خودم التماس دعای خیر دارم‪.‬‬

‫‪69‬‬
 ‫عبدالله حیدری جامی آذرماه ‪ 1388‬شمسی ذی حجه‬
‫‪ 1430‬قمری و ‪ 11‬دسامبر ‪ 2009‬میلدی مدینة منوره‬
‫علی صاحبها أفضل السلم و أزکی التسلیم‪.‬‬

‫‪70‬‬