Page 1 of 3

Makale

Ar.Gr. Blent
KELEOLU
Ar.Gr. .zgr
ATAYILMAZ
Ar.Gr. Selim
DALKILI

Kapal Yzme Havuzlarnda

klimlendirme

Abstract:
It is very important to provide man datory comfort requirements on the
swimming pools and to maket his
places appropriate fort he people to
be at ease. Providing this deman
ded comfort is the duty of mechani cal engineers, especially sanitary
engineers. The very first point which
has to be considered by the desig ner is the design conditions of the
pool. The ideal temperature of the
water and the medium have to be
considered as well as the amount of
the water evaporated from the pool.
Sampling amount of the evaporated
water from the surface depends on
the difference between the partial water vapour pressure of the saturated
air and the partial water vapour pres sure of the medium. Besides this, waves on the surface of the water ef
fects the amount of the evaporated
water. It is very important to send
away the evaporated water and hu man humidity from the medium.
There are several ways to carry the
humidity to provide comfort require ments on the indoor swimming pool.
Those ways requires several chan ges on the application depending on
the size of the pool. It is possible to
install a climate station with dehumi difier unit. It is also possible to install
more than one dehumidifier units. It
is also possible to use different de sign techniques to overcome the
evaporation on the window during
the winter.

ZET
Yzme havuzlarnda gerekli konfor artlarnn salanabilmesi ve o
meknda bulunan insanlarn vakit geirirken rahat edebilmeleri byk
nem arz etmektedir. nsanlarn istedii bu konforlu ortam salamak
da tabii ki biz makine mhendislerine ya da daha zel bir tanmla te
sisat mhendislerine den bir grevdir. Bu konfor artlarn sala
mak iin tasarmcnn dnmesi gereken ilk nokta ina edilecek bu
havuzun tasarm artlardr. Su ve ortam havasnn scaklnn ne
olmas gerektii gibi hususlarn yannda bir dier nemli nokta da ha vuzdan buharlaan su miktardr.
Birim zamanda su yzeyinden buharlaan su miktar, doymu hava
nn su buhar ksmi basnc ile ortam havasndaki su buhar ksmi ba
sncnn farkna bal olarak deiir. Ayrca buharlaan su miktar
zerinde su yzeyindeki dalgalanmalarn da nemli bir etkisi vardr.
Buharlaan suyun ve insanlardan ortama verilen nemin ortamdan
uzaklatrlmas byk bir nem arz etmektedir.

Kapal yzme havuzlarnda gerekli konfor artlarnn salanmas iin

nemin tahliye edilmesinin deiik yollar mevcuttur. Bu yollar havuzun
byklne gre uygulamada deiiklik arz eder. Nem alma nitesi ne sahip bir klima santrali kullanlabilecei gibi ayr bir veya birka
nem alma nitesi de kullanlabilir. zellikle pencerelerde kn buu
lanmann nlenebilmesi iin deiik tasarmsal tedbirler de alnabilir.
Bu bildiride havuz iklimlendirme tesisatnn uygulama kriterlerine ge
nel bir bak konu edilmitir.

GR
Son yllardaki konut sektrnde oluan hareketlenme ve yeni yaam
alanlarnn arz sonucu zellikle st gelir seviyesindeki insanlar iin
yaplan villa, residence gibi konutlarda ve 5 yldzl ve yeni moda ola

In this paper, a general survey to the

criterions of the application of pool climate systems is to be treated.

rak 7 yldzl otellerde ok daha fazla miktarda kapal yzme havuzu

tesis edilmektedir. Bunun yannda sportif ve elence amal kapal
yzme havuzlarnn says da giderek artmaktadr. lkemizde bulun
masa da Japonya, Avrupa lkeleri ve Amerika Birleik Devletlerinde

ok miktarda dev llerde kapal yzme havuzlar bulunmaktadr.

Bunlarn bir ksm dalga retme cihazlaryla da donatlmtr. te

64
Makale

tm bu havuz ve yan mahal alanlarnn iklimlendiril

mesi ve insanlarn rahat ettirilmesi son yllarda daha

memesi iin korozyona dayankl malzeme seimi ya

plmaldr.

da nem kazanmaktadr.
Havuz Yzeyinden Buharlama
ORTAMIN KLMLENDRLMES

Su yzeyinden buharlaan suyun birim zamandaki

Yzme havuzu kenarnda oturan insanlarn rahat ede -

miktar, su yzeyindeki doymu havann su buhar

bilmesi iin belli scaklk ve nem deerleri salanma

ldr. Bunun yannda suyun da belli bir scaklk dee

ksmi basnc ile ortam havasndaki su buhar ksmi

basncnn farkna gre deiir. Buharlaan su mik

rine sahip olmas gereklilii vardr. Havuzdaki suyun

http://www.mmoistanbul.org/yayin/tesisat/104/8/

tar zerindeki bir dier etken de su yzeyinde oluan

29.06.2010

rine sahip olmas gereklilii vardr. Havuzdaki suyun

tar zerindeki bir dier etken de su yzeyinde oluan

scaklnn 24-30 C olmas ve ortam scaklnn da

havuz suyundan 2 ila 4 C fazla olmas konfor iin ge -

dalgalanmadr. Ortamda oluan yksek miktardaki

nemin ortamdan uzaklatrlmas gerei ortaya kar.

reklidir. Bunun yannda ortam bal neminin insanlarn

Bunun iin buharlaan su miktarn tespit etmemiz

rahat edebilmesi iin %45-65 aralnda olmas gere

Page 2 of 3

gerekir.

kir. Bu bal nem orannn salanmas zellikle suyun

scak olmas ve daha ok buharlamas sebebiyle
daha zor olmaktadr. zel havuzlarda ayrca nem al

Bir su yzeyinden buharlaan suyun birim zamanda

-

ma nitelerinin kullanmna ya da havuz iin dizayn

ksmi basnc ile ortam havasndaki su buhar ksmi

edilmi zel tip nem alma niteli klima santrallerine

ihtiya vardr. Bu arada dnmemiz gereken bir di

ki miktar, su yzeyindeki doymu havann su buhar

basncnn farkna gre deiir. Buharlama miktar

bu fark ile doru orantl olarak artar. Yzme havuzla

er husus da s geri kazanmdr. Is geri kazanm

rndaki buharlama miktarnda, ayrca su yzeyinde

giderek artan enerji maliyetleri ve daha nemlisi evre

ki dalgalanmalarn da etkisi vardr. eitli kaynaklara

sorunlar nedeniyle daha da nem kazanmaktadr.

gre farkl metotlarla buharlama miktar hesaplana

bilmektedir.
Havuzlarda fleme menfezleri iin en uygun mekanlar
zellikle kn camlarda youma olmamas iin ve

Bu metotlardan en kolay hesaplananna gre:

s kayplarnn en ok o ksmdan meydana gelmesin -

Buharlaan su miktar; slak alan, insan says, bu

den dolay pencere kenarlar ve havuz st ksmndan

harlama faktrnn bykl gibi faktrlere bal

ziyade insanlarn oturduu mahallerin st ksmlardr.

flenen havann scakl ortam scaklnn 10-12 C

dr.

zerinde olmaldr. Hava hznn fazla olmas insanla

1) Piyasada En ok Kullanlan Bant (Issan

r rahatsz edebileceinden hava hz 2-3 m/s olacak

2001)

ekilde kanal dizayn ve menfez seimi yaplmaldr.

W= j .A.(X S-X R) olarak basit bir formlle ifade edilebi -

Hava hznn st snr 2,5 m ykseklikte 0,12m/s hz

lir.

deerini amamaldr. %100 taze hava ile almak

ok fazla s kaybna ya da kazancna neden olacan dan mmkn olduu kadar egzost havasndan kar

m yaplmal ve s geri kazanm niteleri kullanlma

J Buharlama katsays zel havuzlar iin 10, genel

byk havuzlar iin 20 ve dalgal havuzlarda 30
kg/m 2h olarak deiik kaynaklarda verilmitir. X

ldr. Kk zel havuzlarda klima santrali ve su sout -

S (kg
su buhar/kg kuru hava) havuz suyu scaklndaki

ma grubu kullanmnn maliyeti yksek olduundan s

doymu havann mutlak nemi, X

geri kazanml taze hava santralinin kullanm ve ma

halde nem alma cihaz uygulamas rahatlkla yaplabi -

R (kg su buhar/kg
kuru hava) ise ortam havasnn mutlak nemidir. A:Ha vuzun alan

lir. Egzost kanal genellikle havuz binasnn en st ko tuna ve havuz stne ortal gelecek ekilde yerleti

rilmelidir. Havuzda kullanlan kimyasallarn buharla

masndan dolay kanallarn ve menfezlerin zarar gr

2) Recknagele Gre Buharlama Miktar

(bilen 1999)

65
Makale

W T =s.Ab (x s x h )

Gerekli Hava Debisi

s = 25+19.v

Gerekli hava debisi hesaplanrken dikkate alnmas

gereken birka husus vardr. Bunlardan biri insan sa

WT
s

Buharlama miktar (kg/h)

Buharlama says [kg/hm 2 (kg/kg)]

ken de nemin ortamdan uzaklatrlmas gereklilii

zel havuzlar iin v = 0,1 m/s veya v = 0,3 m/s;
Genel havuzlar iin v = 0,5 m/s alnr.

dir. Kk havuzlarda nem alc nite + geri kazanm l taze hava santrali kullanlrken byk havuzlarda
nem alma niteli ve geri kazanml klima santrali kul

3) LEWS (Le) Says Denklemi le Buharlama lanlr. Klima santralini semek istediimizde gz n
Miktar

ysdr. Buna gre kii bana taze hava miktar be

lirlenir ki; bu genelde 15-30 m 3 /h kiidir. Bir dier et -

ne almamz gereken bir dier husus da hava deiim

orandr ki bu orann yksek seilmesi enerji israfna

hc
a 1C
Le =
=
Cpa x hm
D

yol aacaktr. Uygulamasnda bulunduumuz kk

havuzlarda bu deeri 2-3 seerek tasarruf ettiimiz
enerji miktarnn fazlal enerjinin tutumlu kullanlma

Zorlamal Konveksiyon iin

1-C = 2/3

s asndan bizi memnun edecektir. Ayrca bu miktar -

Doal Konveksiyon iin

1-C = 0,48

daki havayla hava kalitesinde hissedilir bir dklk

de sz konusu olmamtr. Byk havuzlarda insan

Havuzlarda buharlama dey ynde olduundan

h c=5 kcal/m 2 hC alnr.

http://www.mmoistanbul.org/yayin/tesisat/104/8/

saysnn ok olmasndan kaynaklanan nem art

dikkate alnmaldr.

29.06.2010

Page 3 of 3
Cpa = 0,245 kcal/kgC

W T = h m Ab (xs x o )

Yukarda verilen eitliklerden elde edilecek sonula

SONU
Yzme havuzunda bulunan insanlarn konforunun
-

rn kyaslanmas iin rnek bir uygulamay ele alalm:

salanmasnn yannda enerji tasarrufu da nemle

dikkate almamz gereken nemli bir husustur. Havuz
iklimlendirme sisteminin tasarmn yaparken kanaln

Su yzeyi Ab = 1250 m2 (50.25 m), su scakl Ts=27 C;

hava artlar T h =30 C, ba l nemi jh=%70 olan ve

ucuz olmas iin dar seilmesi yerine, daha geni se

ar iletme etkinliinde alan kapal bir olimpik

ilmesi hem hava hzn drp konforu artracak

hem de gerekli fan basncn drecektir. Bunun ya

yzme havuzu holndeki buharlaan su miktarn

nnda s geri kazanml sistemleri kullanmaya dikkat

farkl yntemlerle bularak sonular karlatralm:

ederek dizayn yapmak bizlere den nemli bir g

revdir.
izelge 1. Havuz yzeyinden buharlama miktar
(kg/h)
Piyasada Kullanlan
Bant

KAYNAKLAR
RECKNAGEL

97,775

168.66

LEWS
52.75

Bunun gibi ampirik veya temel ktle transferini baz alan

birok bant mevcuttur. Lewis formlnn dk k tn gz nne alrsak uygulamada kullanlan form ln veya Recknagel formlnn iyi sonu verdiini d nebiliriz. nk Ashrae ve VDInn formllerinin ok
yksek kt bilinmektedir.

- Alarko Carrier Klima Sistemleri Kitab

- Dalkl, A.S., Kapal Olimpik Yzme Havuzlarnda
klim Koullarnn Salanmas, Yksek Lisans Te

zi, YT F.B.E Makine Mh. A.B.D Is Proses Pr., s tanbul, 1999

- Issan Yayn No:305 Klima Tesisat
- bilen, ., Kapal Yzme Havuzlarnda Klimatizas

yon, Havuz Konferans Bildiriler Kitab, T.M.M.O.B,

No:214, 165-186, 1999.

66

http://www.mmoistanbul.org/yayin/tesisat/104/8/

29.06.2010