Avangardna kritika modernizma

Termin kolokvijuma: 17.11. u 19:30h, sala 9

Teze sa predavanja

AVANGARDA:
fr. avant ispred; garde uvati
Naziv za nadstilsku, interdisciplinarnu, radikalnu, ekscesnu i eksperminentalnu praksu u umetnosti.
Avangarda se smatra istorijskim pravcem od 1909. godine, odnosno od pojave Marinetijevog
futuristikog manifesta. Odlike: ravnodunost prema uspehu, preziranje publike i trita, produktivna
bezobzirnost u odnosu na uobiajeni ukus. Umetnost se okrede ivotu, tehnici i politici. Kraj avangarde
datira poetkom tridesetih godina, kada u SSSR-u, Italiji i Nemakoj dolaze na vlast totalitarni reimi.

MODERNIZAM:
Modernizam predstavlja makrooblik ili megakulturu organizacije i razvoja umetnosti od Francuske
revolucije 1789, do 60-ih godina XX veka, odnosno do pojave Hladnog rata. M. nastaje transformisanjem
hridanskog feudalnog sistema i uspostavljanjem buroaskog drutva i graanske klase. To je kultura
buroaskog kapitalistikog drutva od industrijske revolucije do posttehnoloke drutvene organizacije.

FUTURIZAM:
Nastao 1909. godine u Italiji. Utemeljiva pravca: Filipo Tomazo Marineti. Odlike: prikazivanje
savremene tehnoloke ubrzanosti, opsednutost modernim svetom, tehnikom, industrijom, avionima,
automobilima, bukom gradskog ivota i mehanikom energijom. Slikarstvo: futuristi povezuju elemente
kubizma (geometrijska forma), impresionizma (refleks svetlosti), fovizma (inspiracija za boje) i
objedinjuju ih u liniju sile. Futurista aktivira snagu i energiju predmeta, pokrede ga, ubrzava i prati kako
vibrira i deformie se u prostoru prilikom kretanja. Predstavnici: akomo Bala, Antonio ulio Bragalja,
ino Severini, Karlo Kara, Umberto Bodoni.

DADA:

Nastao 1916. godine u Cirihu. Dada (drveni konjid). Hugo Bal i Emi Henings pokredu vlastiti Cabaret
Voltaire. Sarauju umetnici razliitih disciplina i nacionalnosti. Odlike: pokuaj da se na svet i drutvenu
situaciju reaguje neumetnikim sredstvima revoltom i destrukcijom. Pojava antiumetnosti; ruenje,
razaranje i ismevanje dada ne stvara novi odnos, ved pokazuje da je nemogud bilo kakav odnos izmeu
umetnosti i drutva. Interdisciplinarna umetnika dela: ready made, apsurdne maina, kolai,
asamblai, fotomontae, telesne akcije, promena identiteta. Predstavnici: Hugo Bal, Emi Henings, Riard
Hilsenbek, Tristan Cara, Marsel Janko, Hans Arp, Sofi Taueber, Marsel Dian.

BAUHAUS:

kola za arhitekturu, dizajn i vizuelne umetnosti osnovana u Vajmaru, 1919. godine. Osniva arhitekta
Valter Gropijus. Godine 1926. kola se premeta u Desau, a 1932. u Berlin. B. pokrede razvoj
industrijskog dizajna. Gropijus je ideju jedinstva umetnosti i zanata transformisao u jedinstvo umetnosti i
tehnologije. Prouavanje novih tehnika, materijala i oblika u arhitekturi, proizvodnji nametaja i
upotrebnih predmeta. Dizajn: apstraktni, svedeni principi, zasnovani na interakciji vertikala i horizontala,
funkcionalnost. Arhitektura: iroke povrine stakla, iline ipke, bronzane ice. Skulpturalne forme:
pokretljive mehanizovane kinetike skulture sainjene od prozirnih i savitljivih materijala koji reflektuju
svetlost. Predstavnici: Valter Gropijus, Marsel Brojer, Laslo Moholi Na, Naum Gabo, Oskar lemer, Paul
Kle, Vasilij Kandinski.

APSTRAKCIJA U RUSIJI:
a) RAJONIZAM:

Na osnovu svojih studija optike i teorija o tome kako se ukrteni zraci reflektuju od povrine predmeta,
Mihail Larionov je 1912. godine stvorio rajonizam (od eng. ray zrak). Nastaje pod uticajem kubizma i
futurizma zbog izraene dinamike i linearnih formi.
b) KUBOFUTURIZAM

Kubofuturizam (ili ruski futurizam) formirao se 10-ih godina XX veka. Osnovni cilj kubofuturizma je
sjedinjenje dinamike i statike, odnosno razreenje kubistikih (svoenje na jedan plan procesom
geometrijskog razlaganja) i futuristikih (uravnoteenje dinamike) problema. U vizuelnom smislu ga
karakterie istraivanje analitikog kubizma Pikasa i Braka, upotreba kolaa, futuristiko prikazivanje
pokreta i dinamike, kao i uvoenje verbalnih zapisa u pikturalno polje. Predstavnici: Natalija Gonarova,
Olga Rozanova, Ljubov Popova, Varvara Stepanova, Kazimir Maljevi.

c)

SUPREMATIZAM

Suprematizam je umetniki pokret koji je osnovao i razvijao slikar Kazimir Maljevi izmeu 1913. i 1935.
godine. Suprematizam ima nekoliko specifinih vidova: slikarski, arhitektonski, dizajnerski, programski,
teorijski i pedagoki. To je umetniki pokret radikalne apstrakcije. Njegovo ishodite povezano je sa
futuristikom, multimedijalnom operom Pobeda nad suncem iz 1913. godine, gde se prvi put pojavio
Crni kvadrat. Maljevi suprematizam definie kao nadmod istog osedanja u kreativnoj umetnosti.
Osnovne forme suprematizma: pravougaonik, krug i krst, koji prave konstantno kretanje i time prenose
kosmiku energiju na prostor. Postoje tri stepena suprematizma: crni (nastao 1913), crveni (1914) i beli
(1917). Belo je krajnji stepen i simbolie konano odricanje od materijalnog. Prvi put u istoriji umetnosti
se pokazuje da slika moe da postoji potpuno nezavisno od bilo kakvog odraza ili imitacije spoljanjeg
sveta. Maljevieve arhitektonske zamisli, definisane terminom arhitektonike, eksperimentalni su modeli
zasnovani na prenosu plonih slikarskih reenja u trodimenzionalne prostorne konstrukcije:
suprematistiki gradovi, sateliti, planete.

d) KONSTRUKTIVIZAM

Konstruktivizam je nastao u Rusiji kasnih 10-ih i poetkom 20-ih godina, gde ovaj termin oznaava
razliite pro-inenjerske konstruktivne postupke stvaranja umetnikog dela. Umetnici proizvode
trodimenzionalne oblike. Panja se usmerava na problem konstrukcije umetnikog objekta i to razradom
problema fakture (organizacije likovne povrine), tektonike (efektivne upotrebe materijala) i
konstrukcije (oblikovne delatnosti). Umetnik menja status od stvaraoca ka proizvoau. Za razliku od
futuriste, konstruktivista ne izraava utisak (doivljaj, san) o bududnosti i mehanikom svetu maina, ved
uestvuje u samoj realizaciji svata. Predstavnici: Vladimir Tatljin, El Lisicki, Aleksandar Rodenko.