Univerzitet u Sarajevu

Filozofski fakultet
Odsjek za historiju

Korejski rat
( esej )

Student: Amir Nesimovi

Profesor: Prof.dr. Zijad ehi

Sarajevo, maj. 2013.

Od 25. juna 1950. godine do 27. jula 1953 godine na teritoriji Koreje vodio se
najvei sukob u sklopu Hladnog rata, a svakako i jedan od najsmrtonosnijih sukoba u
modernoj historiji ovjeanstva. Okupljeni pod zastavom Ujedinjenih Naroda ( UN ), na
jednoj strani borile su se sljedee zemlje: Juna Koreja, Australija, Belgija, Kanada,
Kolumbija, Etiopija, Francuska, Grka, Luksemburg, vedska, Egipat, Italija, Danska,
Norveka, Indija,

Holandija, Novi Zeland, Filipini, JAR, Tajland, Turska, Ujedinjeno

Kraljevstvo i SAD. Njima sukobljenu stranu inili su: Sjeverna Koreja, SSSR i Kina.1
Treba napomenuti da su do izbijanja sukoba Juna i Sjeverna Koreja bile jedna
teritorijalna cjelina, ali ipak podjeljena izmeu SAD-a i SSSR-a na dvije okupacijske zone
koje je dijelila 38. paralela. Sjeverni dio pripao je Sovjetskom Savezu a juni SAD-u. 1947.
godine Generalna Skuptina UN-a je objavila da u Koreji trebaju biti odrani izbori koji bi
kao rezultat trebali cijeloj Koreji dati samo jednu vladu. Za takvo neto nije bio Sovjetski
Savez, pa su i uputili protest. 10. maja 1948. godine u Junoj Koreji je izabrana nacionalna
skuptina koja je postavila vlast u Republici Koreji, a 9. septembra komunisti su uspostavili
Demokratsku Narodnu Republiku Koreju. Dakle, od tada imamo dvije odvojene Koreje koje
nemaju zajednikih institucija, a u blizini granice do izbijanja sukoba kojeg analiziramo,
desilo se niz manjih borbi. Koreja se u jednom trenutku nala izvan osnovne linije odbrane
SAD a u Aziji, pa su povukli i svoje posljednje snage sa toga podruja. Komunisti su
vjerovali da je to bio pravi trenutak za vojnu akciju i napad na njihove susjede. Prije nego
detaljno analiziramo sam tok rata, rei emo jo poneto o uzroku koji je doveo do sukoba.
Nakon to je otvoren drugi front na zapadu Evrope, postignut je dogovor u Teheranu.
Ovaj dogovor je definisao demarkacionu liniju, odnosno prema njemu je uspostavljena 38.
paralela, koja e biti itekako bitan faktor u cijelom sukobu. 6. augusta 1945. godine
Sovjetski Savez je objavio rat u Japanu, a njihove snage su relativno brzo dole do 38.
paralele gdje su se po dogovoru zaustavili i tako dopustili Amerikancima da oslobode juni
dio Korejskog poluostrva. I Juna i Sjeverna Koreja su se proglasile pravom Korejom, a
predsjednik June Koreje Syngman Rnee kao i Generalni Sekretar komunistike partije
Sjeverne Koreje Kim Il-Sung, najavljivali su ujedinjenje poluostrva pod vlastitim reimom.
Sjeverna Koreja je imala od Sovjetskog Saveza veliku pomo u naoruanju, a Juna Koreja
se mogla osloniti samo na male amerike snage koje su ostale u zemlji. Ve tada je bilo
jasno da pod tim okolnostima ne moe doi do nekog mirnog rjeenja, rat je bio neminovan.
Dalje emo predstaviti tok cijelog rata.

OUN su osnovane pet godina prije izbijanja sukoba u Koreji, a to je bio njihov prvi vojni angaman.

Rat je poeo 25. 6. 1950. godine kada su u zoru pjeadijske i oklopne jedinice
Sjeverne Koreje prele 38. paralelu, odnosno granicu izmeu June i Sjeverne Koreje kod
Hedua, Kesonga i unona. Pored toga, izvedeni su i pomorski desanti sa oko 10. 000 ljudi
kod Kangninga i Samoka. Sve to je praeno sa uzajamnim optubama dvaju vlada za
agresiju. Na isti dana kada je izbio sukob odrana je sjednica Savjeta bezbjednosti kojoj nije
prisustovao Sovjetski predstavnik. Rezolucijom ovog savjeta Sjeverna Koreja je proglaena
agresorom i pozvana je da povue svoje trupe iza 38. paralele. Sjeverna Koreja je ovu
rezoluciju odbacila i proglasila neosnovanom, a kao jedan od razloga naveli je upravo
neprisustvo predstavnika SSSR-a i Narodne Republike Kine. Zbog toga se Savjet
bezbjednosti sastao i 27. 6. 1950. godine kada su na prijedlog amerikog delegata usvojili
rezoluciju kojom se svim lanicama UN-a preporuuje da prue pomo Junoj Koreji. 2
Istom Rezolucijom odlueno je da se na elo snaga koje e se boriti pod zastavom UN-a
stavi lice koje odredi vlada SAD-a, a to je bio Douglas MacArthur.3 U poetku su zaraene
snage raspolagale priblino istim snagama, od 100. 000 do 120. 000 ljudi, ali je vojska
Sjeverne Koreje bila bolje obuena za ratovanje i imali su vie naoruanja, to se posebno
odnosi na teko naoruanje. Sjeverna Koreja je u poetku imala 150, a Juna samo 16
aviona. Zbog navedenih podataka, Sjevernokorejska armija je dosta lahko savladala otpor u
graninoj oblasti. Veina Junokorejskih jedinica bile su razbijene, a onemogueno im je
ponovno pregrupisavanje i sreivanje snaga. Veliki uspjeh Sjevernokorejci su ostvarili
etvrtog dana ratovanja ( 28. 6. 1950. godine ) kada su zauzeli sjedite junokorejske vlade,
Seul. Dakle, na Junokorejskoj strani vladalo je potpuno rasulo, i u tim trenutcima na
njihovo ratite stupaju snage SAD-a. To nareenje je lino izdao tadanji predsjednik
Amerike H. Truman.4 Prvobitno su preuzeli primat u vazduhoplovstvu jer je 500 borbenih
aviona sa baza u Japanu stupilo u akciju. Otpoelo je unitavanje aviona na
Sjevernokorejskim bazama. Ameriko uplitanje u rat predstavljalo je prekretnicu u cijelom
sukobu. Iskrcali su se kod Incheona u sjevernokorejskoj pozadini. General MacArthur je
naredio iskrcavanje pored Junokorejskog grada Incheona, a zatim nastavio napredovati
prema Seulu kojeg je oslobodio, a tako i linije opskrbe komunistikih snaga. Bombardovan
je Pjongjang i rafinerije nafte. Sjevernokorejske snage bile su primorane na brzo povlaenje,
to je iskoristila Juna Koreja spojivi se sa snagama UN-a sa kojima su poslije osobodili
cijelu teritoriju June Koreje. Ipak, i uz dodatnu blokadu Korejske obale, u tim trenutcima
2

Jugoslovenski delegat glasao je za onu taku rezolucije kojom se predlagala obustava neprijateljstva.
Roen je 1880. godine, a otac mu je takoe bio general koji se proslavio u amerikom graanskom ratu. Prije
izbijanja Korejskog rata, MacArthur je zapovijedao snagama u prvom i drugom svjetskom ratu.
4
Bio je iz Demokratske stranke, a dunost predsjednika Amerika obavljao je od 1945. do 1953. godine.
3

nije sprijeen slom Junokorejske armije. Zauzimanje Seula imalo je veliki znaaj, a 20. 7.
1950. godine zauzet je i Tedon. Amerika 24. pjeadijska jedinica povukla se prema
Pusanu, to je trupama Sjeverne Koreje omoguilo da iznova napreduju i zauzmu cijelu
oblast do Mokpoa, Sundona i indua. Njihov uspjeh najbolje se moe prikazati kroz
injenicu da su krajem jula drali dvije treine June Koreje, a polovina Junokorejskih
oruanih snaga bilo je uniteno. Ipak, nisu uspjeli zavriti rat na vrijeme, odnosno prije
iskrcavanaj amerikih snaga koje e biti sposobne zaustaviti konanu pobjedu Sjeverne
Koreje. Iskrcavanje je izvreno 18. 7. 1950. godine. 5 Krajem jula 1950. godine snage
Ujedinjene komande su na korejskom kopnu drale samo Pusanski mostobran, a borbe za
njegovu likvidaciju Sjevernokorejske snage otpoele su 1. 8. 1950. godine sa udarima na
pravcima Jondok Pohana Dona, Vegvar Degu i indu Masan. Borili su se sa
trinaest pjeadijskih i jednom oklopnom divizijom protiv etiri amerike i pet
junokorejskih divizija. Uporne i teke borbe voene su za svaki vaniji objekt. Najvaniji
oslonac u odbrani mostobrana bila je Tega na koju su napadale tri Sjevernokorejske divizije.
Sjevernokorejci su uspjeli ui u Tegu, zapalili su je, ali su je morali vrlo brzo u napustiti.
Ujedinjena komanda je vrlo hrabro odoljevala svima Sjevernokorejskim napadima, a
napadake trupe su ve poinjale gubiti poetnu snagu. Sjeverna Koreja nije uspjela zauzeti
ovaj dosta bitan mostobran, to je bio dobar povod za protuofanzivu June Koreje.
Sada je odnos snaga bio izmjenjen, nadmo nije vie imala armija Sjeverne Koreje
pa je protuofanziva preduzeta sredinom septembra. Prve akcije bile su uspjene, voene su
estoke uline borbe, a otvoren je i drugi front koji se nalazio nekoliko kilometara iza linija
glavnog fronta na pusanskom mostobranu gdje je glavnina Sjevernokorejske armije
dovedena u prilino teak poloaj i svedeni su na borbu za izbjegavanje jo tee situacije,
naime, prijetila im je okupacija to bi za njih predstavljalo pravu katastrofu. Uslijedilo je
ubrzano povlaenje prema sjeveru, odnosno, namjeravali su se povui iza 38. paralele.
Meutim, nisu uspjeli u tim namjerama, pa su zajedno sa partizanima vodili borbe u
pozadini fronta. Ujedinjena komanda je protvi tih snaga angaovala itav ameriki 9.
korpus. Ujedinjena komanda imala je odreenih uspjeha, to se ogleda u tome da su do kraja
septembra cijelu Junu Koreju drali pod svojom kontrolom.
Novi uslovi postavljali su pitanja prelaska vojske June Koreje preko 38. paralele,
odnosno da li da nastave napredovati i na teritoriji Sjeverne Koreje. Konanu odluku trebao
je dati UN. Ujedno, prelazak granice vjerovatno je znaio i proirenje sukoba na Kinu.
General MacArthur je mislio da je to i bilo jedino mogue i pravilno rijeenje. un En Laj
5

Vojna enciklopedija, II izdanje 4 Jakac Lafet, Izdanje redakcije vojne enciklopedije, Beograd, 1972., 603.

je uputio pismo opomene u kojem navodi da oni nee sjediti skrtenih ruku dok imperijalisti
osvajaju teritorij njihovih susjeda. Naredba amerikog predsjednika Trumana bila je da se
rat ne iri na Kinu. Meutim, generali su njega uvjeravali da, ukoliko budu napredovali i u
Sjevernoj Koreji, nema opasnosti od uplitanja Kine, a ako bi do toga i dolo, Kina ne bi
imala dovoljno jaku avijaciju da je suprostavi monoj amerikoj avijaciji. Truman je
namjeravao u Koreji voditi ogranieni rat, nije elio uplitanje Sovjetskog Saveza ili Kine.
Ipak, vrhovni komandant snaga UN-a MacArthur je u jesen 1950. godine sa
Junokoreancima krenuo prema rijeci Yalu i napao elektrane koje su o podruje snadbjevale
strujom. Poto su prijetnje Kineza naile samo na ignorisanje, oni su 19. oktobra poslali 300.
000 dobrovoljaca, nakon prvog napada i pobjede nad snagama UN-a povukli su se u
planine. Ni to nije zaustavilo MacArthura, smatrao je da je taj napada ustvari jedino za ta
su Kinezi bili sposobni. Kao i ranije, Kina je slala brojna upozorenja, a potom su napali
amerike snage, nanijeli im velike gubitke i natjerali na povlaenje. Ipak, vojska Sjeverne
Koreje zbog slabe logistike podrke nije mogla ii dalje. Zbog svojih nepromiljenih akcija
MacArthur je 11. aprila 1957. godine smjenjen, a na njegovo mjesto doao je veteran iz
Drugog svjetskog rata Matthew Ridgwaj koji je uspio konsolidovati snage UN-a i povesti ih
u oslobaanje Seula i napredovanje prema sjeveru, zaustavio se neto sjevernije od bive
granice na 38. paraleli. Na osnovu Rezolucije od 7. 10. 1950. godine obrazovana je komisija
UN-a za ujedinjenje i obnovu Koreje. Ova komisija je podnijela jedan izvjetaj prema
kojem se Kinezi koji se bore na strani Sjeverne Koreje ne tretiraju kao dobrovoljci, nego
kao pripadnici regularnih vojnih jedinica koje su zajedno sa Sjevernokorejskim snagama
prele u protuofanzivu. 10. ameriki korpus pretrpio je dosta teak udarac, a u potpunosti je
razbijen Junokorejski 2. korpus. Kineske trupe napadale su u uzastopnim talasima a
dolazilo je i do borbi prsa u prsa to snage UN-a nisu izdrale. 6 Jedina alternativa bilo je
povlaenje koje se odvijalo u izuzetno tekim uslovima. Ipak, evakuacija vojnija je u
potpunosti uspjela. Ponovo su Kineske i Sjevernokorejske snage prodrile preko granice,
otvoreni su novi frontovi i voene estoke borbe. Poslije toga, UN je konano utvrdila da do
rjeenja Korejskog pitanja ne moe doi ratnim dejstvima i sukobima, pa su poeli traiti
mirno rjeenje. S tim u vezi, 13. 1. 1951. godine Generalna Skuptina usvojila je novi plan
za uspostavljanje mira u Koreji. Plan je predviao povlaenje svih stranih snaga iz Koreje, a
dok traje primirje, UN je trebao preuzeti kontrolu nad cijelim podrujem Koreje. Sovjetski
Savez je odbacio ovaj plan, sa obrazloenjem da u njegovom kreiranju nisu uestvovale

Vojna enciklopedija, 602.

Sjeverna Koreja i Kina. Nakon to je odbaeno jo nekoliko planova, donesena je odluka da

se Kina optui za agresiju u Koreji.
Treba izdvojiti i operaciju Ripper koju je Ujedinjena Komanda otpoela 7. 3. 1951.
godine, a rezultat je njihov ulazak u Seul i izbili na 38. paralelu te organizovali jo jednom
akcijom kojom su nastavili napredovanje. Uspjeli su liniju fronta pomjeriti neto sjevernije
od 38. paralele. Tokom ovih akcija, a to smo ve napomenuli ranije, dolo je do smjene
generala MacArthura, zbog njegovih pretenzija na irenje rata, upotrebu nuklearnog oruja,
to se ipak nije moglo dozvoliti. Od 22. 4. do 19. 5. 1951. godine voena je tzv. Kinesko
Sjevernokorejska posljednja ofanziva du cijelog fronta. Cilj operacije bila je izolacija Seula
i okruenje trupa Ujedinjene komande na zapadnom dijelu fronta. Kinezi su napadali
veinom nou, a danju su se skrivali, a u tome se bili izuzetno vjeti. Do kraja aprila 1951.
godine snage Ujedinjene komande povukle su se ispred Seula i uz jaku artiljerijsku i
avionsku podrku odrale odbrambenu liniju. Sjeverna Koreja i Kina su ponovo poele
napadati, ali su uz velike ljudske gubitke postigli samo nekoliko taktikih uspjeha. U maju
1951. godine ova se ofanziva ugasila, a ponovo je postignuta ravnotea snaga na dvjema
stranama. Ubrzo poslije toga Sovjetska delegacija je u UN-u predloila pregovore o
primirju. Poto je i NR Kina izrazila spremnost za uee, pregovori su poeli 10. 7. 1951.
godine u Kesongu. 25. 7. 1953. godine konano je potpisan i sporazum u Panmunjonu koji
je odredio demarkacionu liniju i demilitizovanu zonu, mjere za obustavljanje vatre i
uspostavljanje primirja, razmjenu zarobljenika i sazivanje politike konferencije za
definitvno rjeenje Korejskog pitanja.
Naredne godine enevska konferencija je razmatrala Korejsko pitanje, ali bez
rezultata. Koreja je i dalje ostala podjeljenja 38. paralelom. 7 to se tie ljudskih rtava u
ratu, one su bile ogromne. 415. 000 Junokorejanaca je poginulo, a Amerikanaca 29. 550.
Ostale zemlje koje su dale svoje kontigente za ovaj rat ukupno su imale 2. 843. poginulih
vojnika.8 Naravno, broj ranjenih je bio izuzetno visok. Sjevernokorejanci i Kinezi nisu
objavili svoje gubitke. Po procjeni UN-a U Junoj Koreji je od februara 1952. godine
razoreno oko 600. 000 domova, raseljeno je 500. 000 lica, a 100. 000 djece je ostalo bez
roditelja. Prema istim izvorima u Sjevernoj Koreji je poginuo svaki deveti stanovnik.

7
8

Isto, 604.
Isto

ZAKLJUAK
Po svim kriterijima ovaj rat je zavio nerijeenim rezultatom. Sjeverna, ali isto tako i
Juna Koreja su doivjele svoje neuspjehe u pokuaju da se ujedine. Amerika je uspjela
sprijeiti komuniste u daljem napredovanju prema zapadu, a takoer, u ratu je sruen mit o
amerikoj nepobjedivosti. Ovo je prvi put u historiji da je jedan ameriki predsjednik morao
potpisati primirje u ratu iz kojeg njegova zemlja nije izala kao pobjednik. NR Kina je, kako
smo ve naveli, imala velike gubitke, ali su i postigli neke ciljeve: cijela Sjeverna Koreja je
ostala komunistika, Mandurija nije bila ugroena, Kina je povratila status velike sile.
Jedini pravi pobjednik rata bio je Japan, on se nametnuo kao najvaniji ameriki saveznik u
Aziji, a industrija je zahvaljujui amerikim intervencijama doivjela preporod.
U Korejskom ratu su prvi put upotrebljeni mlazni avioni, to je bio prvi sukob u
kojem su koriteni helikopteri, uglavnom za evakuaciju ranjenika.

LITERATURA

- Opta enciklopedija Larousse, III Tom: Geografija, istorija, industrija i tehnika, Vuk
Karai, Beograd, 1973.
- Svet posle drugog svetskog rata, II knjiga, Sloboda, Beograd, 1975.
- Vojna enciklopedija 4, II izdanje, Izdanje redakcije vojne enciklopedije, Beograd, 1958.