Fakultet za mediteranske poslovne studije

PROIZVODI PRERADE DRVETA

Od davnina je drvo kao sirovina imalo najiru i najraznovrsniju

upotrebu. Drvo se odlikuje sloenom strukturom to jest graom i
razliitim svojstvima. Poznavanje tehniko tehnolokih svojstava
drveta omoguava najracionalniju upotrebu ove dragocjene sirovine .
U tehniko tehnoloka svojsta drveta ubrajaju se : hemijski sastav i
graa, fizika, mehanika i estetska svojstva , greke i mane drveta , kao
i njegova trajnost

TEHNIKO TEHNOLOKA SVOJSTVA DRVETA

Popreni presjek nastaje presjecanjem stabla upravo na njegovu osu,
radijalni presjek nastaje presijecanjem stabla kroz njegovu anatomsku
osu (sr), a tangecijalni presjek je paralelan radialnom.
Godovi se mejusobno razlikuje prema vidljivosti ,nainu i pravilnosti
nizanja, po boji , irini, to zavisi od vrste drveta , kvaliteta zemljita,
jaine osvijetljenja ,duine vegetacionog preioda i dr. irina ,boja i
raspored godova daju teksturu drveta .

Poznavanje robe

Fakultet za mediteranske poslovne studije

Fizika svojstva drveta:

Najznaajnija svojstva su zapreminska masa i hidroskopnost .

Zapreminska masa drveta je masa jedinice zapremine drveta u koju ulazi
zapremine pora i zapremina zidova elija pri odreenoj temperature
vlaznosti i izraava se u g/cm3. Zapreminska masa drveta zavisi od
vrste drveta ,gustine drvne mase , sadraja vode. Zapreminska masa se
poveava sa njegovom starou. Pod higroskopnou se podrazumjeva
svojstvo drveta da upija vlagu .

Mehanika i druga svojstva drveta:

Prema djelovanju spoljanjih sila razlikuju se: mehanka svojstva
drveta, tvrdoa i vrstoa ,elastinost i ilavost. Najznaajnija svojstva
drveta su boja, tekstura ,sjaj i finoa tj. estetska svojstva.

Poznavanje robe

Fakultet za mediteranske poslovne studije

PROIZVODI I MEHANIKE PRERADE DRVETA

Drvo se mehaniki prerauje rezanjem, cijepanjem, sjeenjem,

tesanjem,bruenjem ,rendisanjem u polu proizvode i gotove proizvode.
Za mehaniku preradu se upotrebljava tehniko drvo.
Namjetaj
Najznaajnije mesto u mehanikoj preradi drveta zauzima prozvodnja
nametaja . To je gotov poizvod funkcionalno i estetski oblikovan.
Prema namjeni nametaj se dijeli na : kuni ,kancelarijski, i namjetaj za
javne objekte( kola ,hotele ,bolnice i dr). U zavisnosti od vrste
materijala ,razlikuje se drveni namjetaj, metalni ,plastini, pleteni,
tapacirani .Prema nainu komponovanja namjetaj se deli na: komadni
,garniturni, i montani namjeta. Prema stilu razliku je se : savremeni
namjetaj ,stilski ,klasian i antikvitetni namjetaj.

PROIZVOD HEMIJSKE PRERADE DRVETA

Osnovni oblici hemijske prerade drveta su suva destilacija i dobijanje

celuloze. Termiko razlaganje (370 do 380C) bez prisustva vazduha
naziva se suva destilacija, piroliza ili pougljavanje drveta . Suvom
destilacijom drveta dobijaju se : drveni ugalj, sirovo drvno sire, katran
i gasovi .
Celuloza je najvaniji proizvod hemijske prerade . Koristi se kao
sirovina u proizvodnji papira, hemijskih vlakana, poliplasta, lakova
eksploziva i dr.

Poznavanje robe

Fakultet za mediteranske poslovne studije

Papir
Papir je proizvod koji se dobija meusobno sljepljivanjem isprepletanih
biljnih vlakana uz dodatak punila , eventualno boja i drugih pomonih
sirovina . Kao osnovne sirovine za proizvodnju papira prvenstveno se
koriste celiloze i drvenjaa .U proizvodnji papira se kao sekundarne
sirovine mogu koristiti i stari papir i tekstilni otpaci. Od bjeljenih
tekstilnih vlakana lana , konoplje , pamuka dobijaju se najkvalitetnije
vrste papira .
Osnovne faze tehnolokog procesa dobijanja papira su :

Priprema papirne mase;

Oblikovanje papirnog lista;

Dorada papira.
Papirna masa se priprema tako sto se sirovine podvrgavaju procesu
razvlakivanja iena i uklanjanja kvrica . Papir se nakon izrade na
papirnoj maini dorauje u zavisnosti od njegovog kvaliteta i namjene.
Satiniranjem ( glaanjem ) umereno vlanog papira valjcima pod
pritiskom poveava se gustina i ne propusnost papira, a izglaana
povrina dobija visoki sjaj.
Dorada papira obuhvata i impregnisanje voskovima , parafinom i
sintetikim smolama , radi poveanja ne propustljivosti papira zatim
tampanja i drugo .
Papir se kvalifikuje prema razliitim kriterijumima, kao to su:
sirovine od kojih se proizvodi ,gramatura ,namjena ,tehnologija
proizvodnje, stepen obrade, karakteristina svojstva i sl.
Prema gramaturi prizvodi od papira se dijele na papir-deblji papir,
karton-debeli karton, i tanka ljepenka i ljepenka.
Poznavanje robe

Fakultet za mediteranske poslovne studije

papiri -8-150 g/m2
-deblji papir (polukarton) I tanki karton -150-250 g/m2
-karton -250-500g/m2
-debeli karton I tanka ljepenka -500-600 g/m2 i
-ljepenka vie od 600 g/m2

Osnovne vrste papira prema namjeni su:

navinarski roto papir
tamparski papir
pisai papir
omotni papir
dekorativni papir
specijani papir
Novinarski roto papir sadri 60-80 % drvenjae ,nebijeljene sulfitne
celuloze 15-20% , malo punila i sredstva za slepljivanje.
Kvalitet papira zavisi od niza svojstava , prije svega fizikih,
mehanikih i hemijskih . Fizika i mehanika svojstva zavise od vrste i
koliinskog odnosa vlakana i dodataka.

Poznavanje robe

Fakultet za mediteranske poslovne studije

PROIZVODI

METALURGIJE

Metalurgija je nauka koja se bavi izuavanjem postojeih i razvojem

novih postupaka i metoda ekomomikog dobijanja metala . Metalurgiju
karakteriu velika materijalna i energetska ulaganja . Kvalitet proizvoda
metalurgije zavisi od kvaliteta goriva i vrste upotrebljene energije od
kvaliteta sirovana , dobijanja ,prerade i obrade metala kao i od drugih
proizvodno tehnikih uslova.
Metalurgija se moze podeliti na :
 teorisjku metalurgiju;
 baznu ili ekstraktivnu metalurgiju;
 preraivaku metalurgiju:

Teorijska metalurgija se bavi izuavanjem kristalne strukture metala i

legura ,njihovih svojstava kao i naina osnovnih procesa dobijanja.
Bazna ili ekstraktivna metalurgija obuhvata proizvodnju sirovih metala
iz ruda i drugih materijala koji ih sadre, njihovu rafinaciju i legiranja.
Preraivaka metalurgija obuhvata preradu metala i njihovih legura u
polu proizvode.
Osnovna podjela bazne metalurgije prema vrsti metala je:

crna metalurgija (gvoa ,elika,mangana i hroma)

obojena metalurgija (metalurgija svih ostalih metala).

Poznavanje robe

Fakultet za mediteranske poslovne studije

SVOJSTVA I PODJELA METALA I LEGURA

Metali su elementi iji atomi u procesu hemijske reakcije tee da izgube

svoje elektrone, pri emu grade pozitivno naeletrisane jone ili katjone..
Sa kiseonikom grade metalne okside , a sa vodom grade baze .Metali
imaju odreena svojstva (fizika hemijska, mehanika i tehnoloka )
koja imaju veliki znaaj za ocjenu njihovog kvaliteta.
Metali poseduju sljedea svojstva koja ih razlikuju od ostalih elemenata:
-imaju kristalnu strukturu i metalni sjaj,
-svi se nalaze u vrstom agregatnom stanju , osim ive,
-posjeduju izuzetnu provodljivost toplote i elektriciteta,
-take topljena su im tano definisane,
-neki metali imaju magnetna svojstva ( gvoe, nikl, gobalt,)
imaju veliku vrstou,
-mogu se preraivati plastinom deformacijom (presuju se ,valjaju
,kuju ,savijaju).
Veina metala nema dovoljnu hemijsku otpornos i sklona je koroziji, iz
tog razloga se legiraju.
Metali se prema boji dele na dvije grupe:
crni metali i
obojeni metali.
U crne metele se ubrajaju gvoe sa legurama i metali koji se najvie
upotrebljavaju kao legirajuu dodaci gvou.
Dok obojeni metali se dijele na teke, lake,rijetke ,plemenite
,radioaktivne,rasprene.
Poznavanje robe

Fakultet za mediteranske poslovne studije

DOBIJANJE , PRERADA I OBRADA METALA I LEGURA

Metali su u Zemljinoj kori zastupljeni sa oko 25% od ega oko 50%

otpada na aluminijum i gvoje . MInerali iz kojih se mogu dobiti
nazivaju se rudama. Rude po hemijskom sastavu mogu biti :
 oksidne ;
 sulfidne;
 samorodne;

Tehnoloki proces dobijanja metala iz ruda sastoji se iz tri osnovne faze:

1. Obogaivanje rude i priprema za dalju preradu,
2. Redukcija jedinjenja do metala,
3. Rafinacija sirovog metala .
Rude sa malim sadrajem metala se obogauju da bi se dobio
koncentrat. Koncentracija ima za cilj odvajanje korisnog dijela rude od
jalovine .

Poznavanje robe

Fakultet za mediteranske poslovne studije

KOROZIJA I ZATITA METALA OD KOROZIJE

Korozija je proces razaranja koji nastaje na granici izmeu metala i

sredine pod uticajem atmosfere, gasova ,elektrolita i drug .Metalne
povrine se tite od korozije prevlakama koje mogu biti metalne ili
nemetalne .
Metalne prevlake se nanose razliitim postupcima i to:






potapanjem predmeta u tean metal

prskanje predmeta rastopljenim metalima
difuznim postupkom
elektrolizom
hemijskim postupcima

Nemetalne prevlake mogu biti:

 organske zatitne prevlake (boje ,lakovi,guma,platine mase).
 neorganske zatitne prevlake (emajl,cement ,beton.)

PROIZVODI CRNE METALURGIJE GVOE I ELICI

U Zemljinoj kori gvoe je na etvtom mjestu sa 4,8% iza kiseonika,

silicijuma i aluminijuma. Dobija se iz ruda hematita, magnetita,limonita
i siderita uz dotatak koksa i topitelja. Gvoe se dobija u visokim
peima i elektropeima.

Poznavanje robe

Fakultet za mediteranske poslovne studije

ELIK
elik je legura gvoa i ugljenika do 1,7 % i drugih namjerno dodatih
elemenata . Sadri pratioce kao sto su silicijum ,sumpor ,fosfor i
mangan. elik se dobija preradom bijelog sirovog gvoaiI starog
gvoa.
Prema hemijskom sastavu elici se deli na ugljenini i legirane, a prema
namjeni na konstrukcione i alatne elike.
Oznaka elika po standardima ,sastoji se od tri dijela koji se meusobno
odvajaju .
.XXXX.X:
-slovni simboli oznake .. ili .L. oznaavaju materijal -elik ili elini
liv :
-osnovna oznaka XXXX Sastoji se od etiri brojana simbola
(cifre) ,kojima se oznaava vrsta elika,
-dopunska oznaka X sastoji se od jednog ili dva brojana simbola ,
kojim se oznaava vrste elika
-dopunska oznaka X sastoji se od jednog ili dva brojana simbola
kojima se oznaava namjena odnosno stanje elika

Poznavanje robe

10

Fakultet za mediteranske poslovne studije

PROIZVODI OBOJENE METALURGIJE

BAKAR
Bakar se u prorodi nalazi u obliku svojih minerala, najee se koriste
sulfidne rude halkopirit i halkozin koje daju 75% svjetske proizvodnje
bakra .Sadraj bakra u rudama kod nas je ok 0,8% iz tog razloga se rude
koncentriu flotacijom pri emu se dobija koncentrat od 20 do 30 %
bakra .
Bakar se lako obrauje plastinom deformacijom i polovina svjetske
proizvodnje bakra se upotrebljava u elektrotehnici . Legure bakra sa
kalajem, cinkom ,aluminijumom ,olovom ,niklom, silicijumom ,
manganom, berilijumom ,se odlikuju dobrim mehanikim svojstvima.
Najpoznatije legure su mesing i bronza . Mesing je legura bakra sa
cinkom a bronza legura bakra sa kalajem, pored kalaja sadri,
aluminiju, olovo mangan ,nikl, itd. prema kojima i dobijaju nazive.

CINK
Najvaniji mineral cinka je sfalerit i smitsonit . Sadraj cinka u rudam je
mali i one se koncentriu flotacijom . Cink se koristi za antikorozivnu
zatitu i za dobijanje legura . Proizvodi od cinka su limovi ,trake i folije
koje se upotrebljavaju u tamparijama, brodogrdnji i dr.

OLOVO
U prirodi se nalazi u mineralima : gelenit , ceruzit i anglezit . Olovo je
otporno prema svim bazama , meutim rastvaraju ga azotna i siretna
kiselina kao i topla sumporna kiselina.
Poznavanje robe

11

Fakultet za mediteranske poslovne studije

Olovo se upotrbljva za izradu akumulatora za vodovodne cijevi, cisterne,
rezervoare za hemijske kiseline u hemijskoj industriji za odlaganje
sudova, aparata i drugih predmeta na koje deluje sumporna kiselina, itd.

PRIZVODI METALURGIJE LAKIH METALA

Aluminijum
Aluminijum je veoma rasprostanjem u Zemljinoj kori, a najvanija ruda
je boksit . Aluminijum se dobija elektrolizom istog bezvodnog
aluminijum trioksida- glinice u rastopljenom kriolitu.
Da bi se dobila jedna tona aluminijuma potrebno je oko dve tone glinice
odnosno etri tone boksida ,500 kg ugljeninog materijala za elektrode ,
120 kg natrijumhidroksida i oko 75 kg kriolita i oko 13 000 kwh
elektrine energije . Aluminijum se koristi za izradu legura razliitog
sastava koje se primenjuju kao konstrukcioni materijal u avionskoj
industriji ,brodogradnji, graevinarstu, industriji automobila za izradu
posudja za kune , sportske i vojne potrebe.

PLEMENITI METALI I NJIHOVI PROIZVODI

ine zlato, srebro, platina itd . Plemeniti metali su otporni prema
hemijskim jedinjenima , vodi, vazduhu i povienoj temperaturi. Zbog
male hemijske aktivnosti u prirodi se nalaze u prirodnom stanju .
ZLATO
Se nalazi kao rudno i nanosno zlato. Rudno zlato je uprskano u stene
kvarcne stijene -primarna nalazita , a nanosno zlato se nalazi u
nanosima rijeka -sekundarna nalazista.
Poznavanje robe

12

Fakultet za mediteranske poslovne studije

Legure zlata podleu igosanju i oznaavaju se propisanim igovima
koji izraavaju finou.
I stepen finoe 950 hiljaditih (950/1000);
II stepen finoe - 840 hiljaditi (840/1000);
III stepen finoe 750 hiljaditi (750/1000);
IV stepen finoe 585 hiljaditi (585 /1000);

SREBRO
U prirodi se srebro retko nalazi u slobodnom stanju ve legirano sa
zlatom ,platinom, bakrom i reje sa ivom . Srebro je najbolji provodnik
elektrine struje i upotrebljava se za izradu legura ; u elektro tehnici za
izradu mjernih instrumenata , za posrebrivanje predmata itd.
PLATINA
Platina se u prirodi nalazi u samorodnom stanju i nanosima rijeka.
Upotrebljava se u izradi nakita, u zubo-tehnici i za izradu elektroda . U
hemijskoj industriji slui za izradu hemijskih posudja i kao katalizator
za hemijske procese .
Predmeti od plemenitih metala mogu se pojaviti na tristu samo ako su
obiljeeni:
 oznakom stepena finoe,
 igom za plemeniti metal, i
 oznakom proizvoaa .

Poznavanje robe

13