M.sc. Ismet Potera, Mr.sc.

Hajrije Devetaku-Gojani,
M.sc. Selim Mehmeti, M.sc. Luljeta Bajrami- Shala

Botues
Logo. Instituti Pedagogjik i Kosov , Prishtin 2012
Fq. 3
Redaktor i botimit
Korrektor

Prgatitja teknike

DHUNA
VERBALE NDAJ
NXNSVE
(Hulumtim mbi fyerjet e
nxnsve n shkoll)

Prishtin, 2012

Seria-Hulumtime

tr

Seria-Hulumtime

M.sc. Ismet Potera Mr.sc. Hajrije Devetaku

M.Sc. Selim Mehmeti M.sc. Luljeta Shala

Dh

DHUNA VERBALE NDAJ

NXNSVE
(Hulumtim mbi fyerjet e nxnsve n shkoll)

Prishtin, 2012

Seria-Hulumtime

Botues:

Instituti Pedagogjik i Kosovs

Kryeredaktor
Nezir oaj

Korrektore gjuhsor
Mr. sc. Hajrije Devetaku-Gojani

Prgatitja teknike
Ismet Potera

Seria-Hulumtime

Prmbajtja

Seria-Hulumtime

Parathnia
Trajtimi dhe hulumtimit i temave me interes pr nxnsin dhe pr arsimin
n prgjithsi sht nj prpjekje e vazhdueshme e hulumtuesve t Institutit
Pedagogjik.
N vazhdn e hulumtimeve po bjm prpjekje pr t trajtuar shtje me
interes, t cilat do t ndihmojn prmirsimin e arsimit ton.
Botimi q po i ofrojm lexuesit dhe studiuesit t interesuar paraqet nj
prpjekje pr t ndriuar disa aspekte t klims ekzistuese n shkoll dhe
ndikimi i saj n raportin msimdhns -nxns.
shtja e dhuns ndaj nxnsve, si nj ndr t drejtat elementare t njeriut
dhe t nxnsve n veanti jan preokupim i prgjithshm i shoqris.
Mirpo deri m tani sht trajtuar vetm aspekti i dhuns fizike ndaj
nxnsve, por jo edhe aspektet e tjera t dhuns. Ky hulumtim mton q t
v n pah njrin ndr kto aspekte t dhuns, si sht dhuna verbale,
fyerja apo fjalt e rnda me t cilat shpesh msimdhnsit iu drejtojn
nxnsve.
N teorin dhe n praktikn pedagogjike sht trajtuar shum shtja e
ndrtimit dhe e kultivimit t raportit t shndosh midis dy akterve
kryesor n shkoll, si jan nxnsi dhe msimdhnsi. N t gjith
letrsin pedagogjike dhe psikologjike sht theksuar si mjaft e
rndsishme, ose si nj kusht pa t cilin nuk mund t funksionoj shkolla si
trsi.
Sistemi i arsimit te ne ka kaluar npr faza dhe sfida t shumta, t cilat
edhe kan ln gjurmt e veta n aspekte apo n fusha t veanta t
mjedisit pedagogjik. Pothuaj t gjitha nivelet e sistemit kan qen t
ndikuar nga kto trauma npr t cilat ka kaluar vet shoqria. Nse i
shtojm ksaj edhe vet procesin e kalimit nga nj sistem totalitar n nj
sistem demokratik, patjetr q sfidat dhe problemet jan plotsuese t vet
reformimit t sistemit t arsimit, n akcilin do vend qoft.
Rndsia e ktij hulumtimi q po prezantojm nuk sht vetm identifikimi
se problemi ekziston, por edhe hapja e nj perspektive pr prmirsimin
dhe avancimin e njrs nga hallkat m t rndsishme t sistemit t arsimit,
si sht raporti nxns-msues.
Aspekt i veant i ktij hulumtimi sht vnia n spikam e ndjeshmris,
tejet t lart, t nxnsve ndaj fyerjes dhe fjalve t rnda t cilat msuesit,
me vetdije ose edhe pa t, iu drejtohen nxnsve.
T dhnat nga hulumtimi dshmojn jo vetm ndjeshmrin e lart t
nxnsve ndaj ksaj dukurie, por edhe alarmojn se duhet br ndryshime
rrnjsore sidomos n paraprgatitjen e msuesve t cilat kan przgjedhur

Seria-Hulumtime

profesionit e msuesis. Gjithashtu, t dhnat e hulumtimit tregojn se nuk

sht e mjaftueshme q n msimdhns t ket vetm prgatitjen e mir
profesionale pa prgatitje t nevojshme (domosdoshme) psiko-pedagogjike.
Vet fakti se prqindje e konsiderueshme e nxnsve deklarojn se tani m
jemi msuar me fjal t ktilla, flet pr prgatitjen e pamjaftueshme e stafit
msimdhns n fushat e psikologjis dhe t pedagogjis.
Qasja metodologjike dhe przgjedhja e mostrs pr hulumtim, nxns t
klass s tet dhe msimdhns, si dhe shtrirja gjeografike e hulumtimit,
prfshirja e rajoneve dhe zonave fshat-qytet, mundsojn prgjithsimin e
t gjeturave nga hulumtimi.
Njkohsisht ky botim, prmbajtja dhe rezultatet e tij mund t shrbejn jo
vetm zgjerimin e hulumtimeve n kt fush, por edhe n marrjen e
vendimeve pr prmirsimin e politikave dhe t programeve t studimin n
fakultete si dhe n hartimin e programeve pr aftsim profesional t
msimdhnsve. Gjithashtu, nga rezultatet e ktij hulumtimi mund t
marrim dhe hapa t tjer pr fuqizimin e pjesmarrsve t tjer n arsim me
qllim t rritjes s vlers shoqrore t shkolls.
Pr ndihmn q dhan shkollat, nxnsit dhe msimdhnsit n realizimin e
ktij hulumtimi i falnderojm przemrsisht. Pa ndihmn e tyre nuk do t
mund t bhej hulumtimi dhe t dalte ky libr q po i ofrojm lexuesit.
do ndihm, sugjerim, kritik dhe ndihms tjetr n kt fush IPK e pret
me knaqsi dhe si nj form t bashkpunimit pr realizimin e vizionit
ton-prmirsimi dhe avancimi i vazhdueshm dhe i qndrueshm e arsimit
kosovar.

Seria-Hulumtime

Seria-Hulumtime

Hyrja
Nj shtje mjaft e rndsishme, por edhe kusht pr mbizotrimin e
klims pozitive n shkoll, sht mnyra e komunikimit msimdhnsnxns. Mnyrn e komunikimit, apo edhe taktin e komunikimit midis
ktyre dy subjektve n shkoll mund ta quajm si ur kryesore e
bashkpunimit pr arritjen e synimit/qllimit pr t cilin ekziston shkolla si
institucion e organizuar me plan dhe program.
Duke par rndsin e raportit nxns msimdhns pr arritjen e synimit
pr t cilin edhe ekziston shkolla: formimin e brezit t shndosh t
shoqris, u prpoqm q kt ta trajtojm nprmjet t ktij hulumtimi.
Lidhur me kt, kur prmendet brezi i ri, na ka rn t dgjojm ata jan
brezi i s ardhmes duke harruar se ata jan edhe brez i s sotmes. Nse
pajtohem se ata jan brezi i s ardhmes sikur i porosisim sot nuk keni
far krkoni, jemi ne q vendosim pr gjithka q ju duhet dhe q ju
intereson juve. N njfar mnyre po ua mohojm subjektivitetin e tyre n
vendosjen dhe vendimmarrjen edhe pr shtjet vitale t perspektivs s
tyre.
Nse ne brezi i s sotmes duhet t vendosim pr do gj q ka t bj me
t ardhmen e tyre, sepse e kemi borxh prgatitjen e tyre pr jet, profesion,
krijim karriere, krijimin e familjes etj., ather e kemi edhe t drejtn q
t ushtrojm dhun ndaj tyre sepse ajo ju bn mir. Gjat koh ka
dominuar mendimi, ndoshta nn ndikimin e herbartianizmit, se shkopi ka
dal prej xhenetit dhe se fmij/nxns i mir sht ai q dgjon
msuesin dhe flet/prgjigjet vetm kur e pyesin. Tjetr, ka dominuar
mendimi se msuesi gjithmon ka t drejt n raport me nxnsin. Kjo ka
ndikuar q ata t ndihen superior ndaj nxnsve.
Nj tjetr shtje ende prezent n mjedisin shkollor te ne sht mangsia
n paraprgatitjen e msuesve pr aspektet t rndsishme t komunikimit
me fmijt e moshave t ndryshme, edhe m t ndjeshme. Pastaj, mungesa
e nj orientimi t drejt t t rinjve pr profesion. N shum raste
prcaktimi i t rinjve pr profesionin e msuesit bhet rastsisht ose sa pr
t studiuar dika e jo pr shkak t dashuris dhe vullnetit q nj i ri e ka pr
ta ushtruar profesionin e msimdhnsit.
E dhn me shum rndsi pr prgatitjen e msuesve sht mungesa, n
programet e studimit pr msimdhns, e fushave shkencore t cilat jan t
domosdoshme pr aftsimin e t rinjve pr msimdhns t ardhshm. E
para, prkushtim i pamjaftueshm i fakulteteve pr zhvillimin e
shkathtsive dhe kompetencs s komunikimit me nxns. E dyta,
prkushtimi i pamjaftueshm pr zhvillimin e shkathtsive metodike pr

Seria-Hulumtime

msimdhnie dhe e treta shmangia nga programet e studimeve pr

msimdhns t lnds psikologji pedagogjike dhe zhvillimore. Pa
plotsimin e ktyre tri mangsive n fakultetet t cilat prgatisin kuadro pr
msimdhns vshtir se do t prmirsohet gjendja edhe n fushn e
cilsis s komunikimit dhe t raporteve msimdhns- nxns.
Po tia shtojm ksaj q u cek m lart faktin se ende nuk bhet vlersimi i
performancs s msimdhnsve, rritja e shkalls s prgjegjsis ndaj
puns me nxns, pr sukses por edhe pr dshtime, fuqizimi i faktorve t
tjer n shkoll, si komuniteti i prindrve, i nxnsve dhe i mekanizmave
tjer n shkoll, vshtir se do t mund t bjm ndryshime dhe
prmirsime n shkoll dhe prmirsimin e klims s saj.
Kto q cekm m lart ishin shtytsit vendimtar pr ta hulumtuar dukurin
e dhuns verbale apo t fyerjes q iu bhet nxnsve nga ana e
msimdhnsve.
Ekipi q organizoi hulumtimin, pas miratimit t projektit nga ana e
Kshillit Shkencor t Institutit, duke u bazuar n prvojn qoft si
msimdhns dhe njohs t praktikave t shkolls te ne, fillimisht trajtoi
shtjet teorike dhe t hulumtimeve t bra pr shtjet e dhuns, t
drejtave t njeriut dhe t nxnsve n Kosov dhe n vendet tjera.
Ekipi hulumtues konstatoj se jan br disa hulumtime pr dhunn n
shkolla, nga donacione kryesisht nga UNICEF, por t realizuara kryesisht
nga OJQ dhe jo nga institucione shkencore t mirfillta. T gjitha
hulumtimet e analizuara nga ekipi hulumtues objekt qendror kan pasur
dhunn fizike msimdhns-nxns, nxnsnxns. Ndrsa dhuna verbale
sht prmendur vetm n kuadr t llojeve t dhuns.
Qllimi yni ishte konstatimi i dhe verifikimi i mendimit se n shkolla ndaj
nxnsve msimdhnsit prdorin nj varg fjalsh fyese dhe t rnda. Pr
ta realizuar kt hartuam dy pyetsor, nj pr nxns dhe nj pr
msimdhns. Prcaktuam popullacionin dhe mostrn. Pr popullacion
zgjodhm nxnsit e klass s tet. N baz t ksaj caktuam mostrn prej
13 shkollave t klass s tet. Nga t njjta shkolla przgjodhm msuesit
t cilt punojn n t njjta shkolla.
Me qllim t prfaqsimit m t mir t problemit zgjodhm shkolla nga
fshati dhe nga qyteti. Hulumtimi u realizua nga ekipi dhe plotsimi i
pyetsorve nga ana e nxnsve u b n prani t nj ose dy hulumtuesve
por pa prezencn e msimdhnsve ose t dikujt tjetr nga shkolla.
Lexuesi do t gjej t dhna interesante jo vetm pr prezencn e fyerjeve
n shkolla, por edhe mendimet dhe reagimet e nxnsve ndaj tyre.
Nprmjet tyre lexojm edhe ndjenjat dhe ndjeshmrin e nxnsve ndaj
msimdhnsve q iu drejtohen atyre me fjal e fyerje t ndryshme. Jan

10

Seria-Hulumtime

disa nga fjalt dhe shprehjet t cilat thuaja jan br rutin n fjalorin e
prditshm t msimdhnsve dhe pr t cilat ata nuk jan t vetdijshm
se ndikojn n prishjen e raportit me nxns ose se i drgojn mesazh t
trthort atij. Hulumtimi paraqet nj baz t mir pr ndrmarrjen e hapave
t tjer me qllim t prmirsimit t praktikave msimore dhe t klims n
shkollat te ne.

11

Seria-Hulumtime

12

Seria-Hulumtime

Kapitulli I
1.1. Ideja pr hulumtim
Ideja pr hulumtim doli nga analiza dhe njohja e praktiks s shkolls son.
Gjat bisedave me nxns, t niveleve t ndryshme dalin informata t cilat
nuk mund t shihen nga jasht shkolls. N Kosov, por edhe jasht, jan
br hulumtime e trajtime t ndryshme lidhur me dhunn n shkoll, at
fizike sidomos. Ndrsa sa i prket aspekteve t dhuns verbale nuk sht
br ndonj hulumtim i mirfillt deri m tani. Jan disa vshtrime kur
bhet fjal raporti pr t drejtat e fmijve.
Kjo ishte ideja fillestare pr tiu qasur nj teme t ktill, sa interesante aq
edhe e rndsishme pr mbarvajtjen e procesit msimor n shkoll.
Sidomos krijimit t klims pozitive n klas.

1.2. Objekti dhe qllimi i hulumtimit

Hulumtimi sht fokusuar n dy faktort kryesor n shkolls: nxnsi dhe
msimdhnsi. Cilsia e raportit midis ktyre dy faktorve sht me rndsi
si pr msimdhnie e nxnie ashtu edhe pr krijimin e klims s mir n
klas dhe n shkoll n prgjithsi.
Objekt hulumtimi sht shprehjet jo t prshtatshme q prdorin
msimdhnsit ndaj nxnsve. Kto shprehje/fjal jan t shumta dhe t
ndryshme. N hulumtimi kemi trajtuar shtjen e prezencs/denduris s
tyre, por edhe qndrimet dhe reagimet e nxnsve ndaj ktyre.
Identifikimi i fjalve dhe shprehjeve prezent, jo t prshtatshme ndaj
nxnsve, ndikon apo jo n qndrimin e tyre ndaj msimdhnsve dhe ndaj
shkolls n prgjithsi. Prdorimi i tyre ndaj nxnsve a prbn nj aspekt
t mohimit t t drejtave t nxnsve dhe ndaj liris s t shprehurit.
Vetm identifikimi i gjendjes lidhur me kt shtje nuk sht qllim m
vete, por gjetja e rrugdaljes dhe propozimi i hapave konkrete sht nj
ndr qllimet kryesore t ktij hulumtimi.
Reagimi i nxnsve n hulumtim, por edhe n jetn e prditshme, sht nj
sinjal alarmues pr institucionet dhe pr shoqrin q t ndrmerren hapa
konkret pr prmirsimin e cilsis s raporteve msimdhns-nxns.
sht br njfar praktike q pr fardo q ndodh n shkoll, fajtor
kujdestar t gjendet vetm nxnsi, por jo edhe pjesmarrsit tjer n kt
proces. Por, sipas mendimit ton, prgjegjs i par pr krijimin e klims
cilsore n shkoll sht msuesi. Nga mnyra e sjelljes dhe e reagimit t

13

Seria-Hulumtime

tij, taktit pedagogjik, varet shum atmosfera dhe raporti me nxnsit n

procesin e msimdhnies dhe t nxnies n shkoll. Pra msuesi duhet t
jet agjenti kryesor i ndrtimit t raporteve pozitive me nxnsit. Pr
krijimin e ktij raporti nuk mjafton vetm prgatitja profesionale e
msuesit, p.sh., matematikan i mir, gjeograf i mir etj., pa nj
paraprgatitje t mir n fushn e pedagogjis dhe t psikologjis. Nuk
thuhet kot: ishte msues i lindur, ose i lindur pr msues.

1.3. Realizimi i hulumtimit

Realizimi i hulumtimit sht br n periudhn 2011/12. Pas aprovimit t
projektit nga ana e KSH kemi br pilotimin e Pyetsorve n nj shkoll.
Pastaj kemi br ndryshimet dhe plotsimet nevojshme n pyetsor dhe
kemi nisur zbatimin e pyetsorit n terren/shkolla.
Hulumtimi sht realizuar me dy pyetsor, njri pr msimdhns dhe tjetri
pr nxns.
Hulumtimi n terren u realizua kryesisht gjat ditve t msimit pr shkak
t mostrs s zgjedhur. Plotsimi i pyetsorve sht br n prezenc dhe
ka zgjatur: pr nxns deri 20 minuta dhe pr msimdhns deri n 10
minuta.
Krahas grumbullimit t t dhnave nga terreni kemi br kodimin e
pyetsorve dhe vendosjen e t dhnave n sistemin e prgatitur n Excel.
Prgjigjet e dhna jan shnuar me shifra ndrsa pyetjet /krkesat pa
prgjigje i kemi shnuar me -1.

14

Seria-Hulumtime

1.3.1. Metodologjia e hulumtimit

Hulumtimi sht realizuar bazuar n metodologjin kuantitative dhe
kualitative. I ka parapri qasja kabinetike gjat s cils kemi shqyrtuar
hulumtimet dhe dokumentet tjera lidhur me temn q kemi pr hulumtim.
T gjitha politikat e aprovuara ndalojn fardo dhune ndaj nxnsve.
Kemi konstatuar se shtja e dhuns ndaj nxnsve n Kosov kryesisht
sht trajtuar ajo fizike ndrsa pjesa e dhuns verbale, me an t fyerjeve,
fjalve nnmuese e prjashtuese nuk sht trajtuar sa e si duhet. Nj
trajtim q sht br nga ana e KEC ka mbetur vetm n nivelin e
regjistrimit t fjalve fyese e prmuese ndaj nxnsve, por jo edhe
reagimet dhe qndrimet e nxnsve ndaj tyre. Hulumtimi sht realizuar
me ann e dy pyetsorve.
1.3.2. Objektivat kryesor t hulumtimit
1. T hulumtohen aspektet t dhuns verbale nga ana e
msimdhnsve ndaj nxnsve n shkolln e mesme t ult n
Kosov,
2. T vlersohet/matet denduria e prdorimit t fjalve dhe shprehjeve
verbale jo t kndshme pr nxnsit,
3. T shihet/vlersohet se si pranohen/konsiderohen kto nga ana e
nxnsve, si dhun verbale, apo vetm fyerje, nnmim...
4. T pasqyrohen dallimet midis qndrimeve t nxnsve dhe
msimdhnsve pr pranin e dhuns verbale n shkoll,
5. T vlersohet se far sht ndikimi i ktyre shprehjeve n sjelljet e
nxnsve dhe n qndrimin e tyre ndaj shkolls dhe
msimdhnsve, dhe
6. T nxirren rekomandime dhe orientime pr prmirsimin e ksaj
shtjeje.

15

Seria-Hulumtime

1.3.3. Popullacioni dhe mostra

Popullacioni ndahet n dy shtresa: 1. e prbjn nxnsit e klass s tet t
shkolls s mesme t ult. Dhe 2. msimdhnsit a tyre. Pr ta balancuar
gjendjen e mostrs n aspektin gjeografik kemi przgjedhur shkolla nga
qyteti dhe nga fshati. Shprndarja sht br sipas rajoneve.
Tabela 1. Prbrja e mostrs s hulumtimit
Nr.

Komuna

Nxns
F

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
Krejt

Prishtin
Podujev
Vushtrri
Prishtin
Gjilan
Gjakov
Prizren
Prizren
Gjilan
Kamenic
Rahovec
Viti
Viti

Q
39

14
28
17

Msimdhns
F
5
6
6

30
28
24

9
8
6

43
21
19

8
6
6

28
30
153

Q
9

8
6

46
214

41

9
52

Si shihet nga tabela Mostrn e przgjedhur pr hulumtim e prbjn

gjithsej 367 nxns dhe 93 msimdhns. Prej tyre nga shkollat e fshatit
jan 153 nxns dhe 41 msimdhns ndrsa nga shkollat e qytetit jan 214
nxns dhe 52 msimdhns.
Mendojm se struktura e mostrs, shprndarja gjeografike e saj, sht e
mjaftueshme pr t nxjerr prfundime t qndrueshme lidhur me dukurin
e caktuar n fokus t hulumtimit.

16

Seria-Hulumtime

1.3.4. Metodat e hulumtimit

Natyra e hulumtimit na ka kushtzuar zbatimin e nj metodologjie t
kombinuar pr grumbullimin, analizn dhe prpunimin e t dhnave.
Fillimisht kemi br trajtimin teorik t problemit t przgjedhur nprmjet
metods s analizs teorike, analizs s dokumentacionit, metodn
prshkruese dhe metodn statistikore.
1.3.4.1. Teknikat e hulumtimit
Marrjen e mendimeve dhe qndrimeve t subjektve t prfshir n mostr
e kemi realizuar me an t Ankets. Ndrsa pr instrument kemi
shfrytzuar Pyetsort e ankets. Secili pyetsor prbhet nga tet shtje
kryesore n t cilat subjektet e mostrs jan prgjigjur sipas alternativeve t
dhna pr pyetje/krkesa t caktuara. T dy pyetsort kan informatat e
prgjithshme, si vendi, mosha gjinia, kualifikimi, prvoja etj. (shih
pyetsort n fund). Nga tet pyetjet dy prej tyre jan t hapura n t cilat
edhe nxnsit edhe msimdhnsit sht dashur t japin mendimin e vet.
Ndrsa nj pyetje ka nj alternativ pr t dhn prgjigje plotsuese, t
ciln nuk ka qen e detyrueshme q ta plotsojn.
Pyetsori (P/nx/1) pr nxns shtja e par krkohet mendimi i nxnsve
pr Raportit arsimtar-nxns, ku pr seciln krkes nxnsit kan pes
mundsi pr t shprehur shkalln e pajtueshmris ose t papajtueshmris
me konstatimet e dhna (12) n pyetsor. N pyetjen e dyt jan listuar 15
shprehje m reprezentative pr t cilat nxnsit kan dhn shpeshtsin e
prdorimit t tyre ndaj nxnsve nga ana e msimdhnsve. Pyetja e 3, ka
ngjashmri me t dytn ku jan prfshir gjithsej 14 fjal e shprehje pr t
cilat nxnsit kan zgjedhur alternativat se cilat i prdorin t gjith
arsimtart dhe cilat disa, por edhe se sa i pengon prdorimi i fjalve dhe
shprehjeve t caktuar ndaj tyre. Ndrsa pyetja 4 ofron mundsin e
prcaktimit t nxnsve lidhur me shkalln e pajtimit/mospajtimit me fjalt
dhe shprehjet me t cilat arsimtart iu drejtohen atyre.
Pyetja 5 ka t bj me qndrimet e nxnsve lidhur e at se sa ndikon
prdorimi i ktyre fjalve dhe shprehjeve ndaj tyre n raportin nxnsarsimtar. Nxnsit kan pasur mundsi t zgjedhin disa nga 4 alternativat
dhe nj t shtojn mendimin e lir.
Pyetjet 6 dhe 7 jan t hapura n t cilat nxnsit kan pasur mundsi t
shprehin qndrimet e veta pr arsimtarin/en.

17

Seria-Hulumtime

N pyetjen e 8 nxnsit kan shprehur qndrimin e tyre pr shkalln e

ndjeshmris q kan nse ndaj tyre sht prdorur ndonjher ndonj fjal
a shprehje e till fyese.
Pyetsori Pm2, pr msimdhns gjithashtu prbhet nga tet fusha dhe
informatat e prgjithshme pr msimdhns, lnda msimore, mosha,
gjinia, kualifikimi dhe prvoja n arsim. shtja e par ka t bj me
klimn, apo raportin msues-nxns. Jan gjithsej 12 mundsi n t cilat
ata mund t shprehin pes shkall t pajtimit/mospajtimit. Disa nga
konstatimet jan t prbashkta me t njjtn shtje t krkuar nga
nxnsit. Shkalla e pajtimit/mospajtimit sht e njjt. Me kt kemi
dashur t krahasojm qndrimet dhe pajtimet a mospajtimet me gjendjen e
raporteve ekzistuese n shkoll.
N pyetjen e dyt krkohet t shprehet raporti personal i msuesit me
nxnsit. A ka momente kur msuesi humb durimin ndaj nxnsve duke
prdor fjal e shprehje t rnda ndaj tyre.

1.3.5. Organizimi i hulumtimit

Hulumtimi sht br n baz t projektit t hartuar, si pjes e planit t
puns s sektorit pr vitin 2011. I njjti projekt sht drguar n Kshillin
Shkencor nga i cili sht dhn vlersimi se mund t vazhdoj zbatimi i
hulumtimit.
Shkollat e przgjedhura pr hulumtim jan informuar paraprakisht pr ditn
dhe qllimin e hulumtimit. Ekipi hulumtues, zakonisht nga dy vet, kan
shkuar n shkoll dhe kan zbatuar pyetsorin pr hulumtim. Realizimi i
pyetsorit me nxns sht br pa prezencn s arsimtarve ose t drejtorit
t shkolls. Vetm hulumtuesit kan qen prezent n klas. Gjat
prpunimit t dhnave/pyetsorve kemi br pastrimin e pyetjeve n t
cilat nuk kemi marr prgjigje t sakta, t palexueshme ose t cilat i kemi
konsideruar t panevojshme pr hulumtimin.

1.4. Prkufizimi i nocionit fyerje, prqeshje, dhun verbale

Fyerje, prqeshje apo dhun verbale?
Nga trajtimi i burimeve t ndryshme nuk kemi hasur n shum trajtime t
ktij koncepti. Titulli i punimit/hulumtimit doli nga prgjigjet e lira t
nxnsve, n t cilat ata paraqesin ndjeshmrin e tyre, por edhe gjendjen
shpirtrore pas prdorimit t ktyre fjalve dhe shprehjeve aspak t

18

Seria-Hulumtime

kndshme, qoft ndaj tyre ose ndaj shokut t tyre. Prandaj edhe vendosm
q ta prforcojm kt koncept, i cili besojm se do t bhet pjes e fjalorit
t t drejtave t fmijve.
Ushtrimi i dhuns ndaj t tjerve nuk nnkupton vetm at fizike. Shpesh
m rnd ndihemi kur dikush na drejtohet me nj fjal t rnd e fyese se
sa kur marrim ndonj shpull, trheqje veshi etj. Fjala vret m shum se
plumbi thon n popull.
Por nj gj sht e ditur: natyra e njeriut, nuk i duron asnjrn, as dhunn a
ndshkimin fizik, por as at verbal. Q t dyja shkaktojn dhimbje,
sidomos kur ato jan publike, n prezencn e t tjerve. Fjalt dhe
shprehjet fyese zakonisht thuhen n prezenc t tjerve, n klas-shkoll.
Nse fjala vret ather emrtimi dhun verbale na duket se sht i
drejt.
Fyerje: Fjal a qndrim q t cenon n nder a t prek n sedr; ndjenja q
provojm kur na fyen dikush.1 FGJSSH. Vers. Elektronik
Ndrsa n vendet tjera, thuaja sht e palogjikshme fyerja/ofendimet e
nxnsve nga ana e msuesve. Por edhe pr ta fjalt e ktilla quhen
ngacmime verbale t cilat ...si sht thirrja me emr tjetr dhe t
trthort, t tilla si ato prjashtuese, mund t jen po aq t dmshme sa
ngacmimet fizike2.
Fyerje apo ofendim? N fjalort e gjuhs shqipe jan sinonime. Sipas P.
Nushit, Ofendim, ~i m. Fyerja q i bhet tjetrit me fjal a me sjellje t
veanta, me t ciln cenon dinjitetin, nderin, sedrn, etj. e individit tjetr.
Ofendimi sht form e shprehjes s agresivitetit t individit ndaj tjetrit.3
Autori prmend edhe fjalt por edhe sjelljet e veanta q prdoren ndaj
tjetrit. N disa raste trajtohet edhe si form e agresivitetit verbal ndaj tjetrit.
Sa i prket fjals prqeshje n Fjalorin e Gjuhs s Sotme Shqipe
prkufizohet si Fjal ose lvizje q bhen pr t prqeshur dik; qndrim
talls e mosprfills ndaj dikujt a dikaje.4 Q t dyja shprehjet/fjalt
fyerje dhe prqeshje hyjn n domenin e fjalve t cilat prekin dinjitetin e
njeriut. Fmijt jan shum t ndjeshm ndaj tyre.
Edhe sa i prket fjals Dhun, n FGJSSH, n kuptimin nn 2 thuhet:
Shndrrim, poshtrim a turp i madh q i bhet dikujt, cenim i rnd i
nderit t dikujt me vepra a me fjal; fyerje e rnd q i bhet dikujt.5 Fjala
e nnvizuar/theksuar n italik specifikon prve tjerash edhe fjaln si pjes
1

FGJSSH, Vers. Elektronik,

Bullying among youngchildren: A guide for teachers and carers, fq. 5....

Dr. Pajazit Nushi, Fjalori i psikologjis, IAB, Prishtin, 1987, fq. 189.
4
FGJSSH, Vers. Elektronik
5
Po aty.

19

Seria-Hulumtime

t mjeteve t dhuns q mund t ushtrohet ndaj tjetrit. Vet ajo popullit

fjala vret... tregon pr shkalln e ndjeshmris s njeriut ndaj cilsimeve
negative q i bhen.
A thua, si ndihen nxnsit e moshs 15/16 vjeare kur iu drejtohem me
fjalt gomar, idiot, kryemadh, rruga etj.? Sidomos pesha e ktyre
fyerjeve rritet kur ato thuhen n prezencn e t tjerve, shokve e shoqeve,
simpative e antipative. Shkalln e ndjeshmris ndaj ktyre epiteteve e
kan treguar nxnsit e prfshir n hulumtim n pyetjet e hapura.

20

Seria-Hulumtime

Kapitulli II
2. Hulumtimi kabinetik
Paraprakisht kemi shfletuar dokumente dhe botime t bra n Kosov
lidhur me dhunn ndaj nxnsve. Me t gjitha politikat, dhe dokumentet
tjera t hartuar, sht e ndaluar fardo dhune ndaj nxnsve. Por sa i
prket hulumtimeve nuk kemi hasur n ndonj hulumtim, i cili pr objekt
ka pasur dhunn verbale. N nj botim t KEC, n kuadr t t drejtave t
fmijve sht dhn edhe nj list e fyerjeve t cilat msimdhnsit u
drejtojn nxnsve. sht me rndsi t ceket ktu se sa i prket etnive n
Kosov pothuaj sht e njjta gjendje dhe praktik e prdorimit t fjalve
fyese ndaj nxnsve nga ana e msimdhnsve. N t njjtin hulumtim t
br nga KEC shkruan: Prqindja e nxnsve n gjuhn turke dhe serbe q
jan deklaruar se ndonjher jan ofenduar rnd nga msimdhnsit sht
e prafrt dhe mjaft e lart (30.08% n gjuhn serbe dhe 30.99% n gjuhn
turke, ndaj 23.53% n gjuhn shqipe.6 Po n t njjtin burim prqindja e
nxnsve t cilt nuk jan deklaruar fare sht m e madhe te nxnsit
shqiptar. Nuk kemi hasur n ndonj hulumtim t ngjashm n vendet
prreth. Kryesisht hulumtimet jan prqendruar n dhunn fizike ndaj
nxnsve, ose n raportin msues-nxns, nxns-nxns ose prindrfmij.
Sa i prket letrsis, dokumenteve dhe hulumtimeve t bra n vendet tjera,
shtja e ngacmimeve, ofendimeve trajtohet vetm n relacionin nxnsnxns, por jo edhe n relacionin msimdhns-nxns. N nj bised me
nj ekspert t jashtm lidhur me gjendjen e ksaj dukurie n vendet tjera ai
shprehet se kjo sht e ndaluar me ligj sikurse dhuna fizike. (Alexi).
Edhe te ne kjo shtje sht e sanksionuar me ligj. Sipas Ligjit pr Arsimin
Parauniversitar n Republikn e Kosovs, Neni 4, Alinea 2 thot:
Ndalohet ndshkimi fizik apo fardo forme tjetr e ndshkimit nnmues
n t gjitha institucionet arsimore dhe aftsuese...7 Fjalt e nnvizuar
prfaqsojn pjesn e fyerjeve a prqeshjeve me t cilat nnmohet
individi, ktu nxnsi. Por nse analizojm fjaln ndshkim, sipas
FGJSSH, del se ndshkimi nnmues sht mas pr nj faj q do ta ket
br nxnsi.Ndshkim. Mas dnimi q merret kundr dikujt pr nj faj,

KEC, Kosovo Education Center, Qendra Arsimore e Kosovs.

shih T drejtat e fmijve n syt e nxnsve kosovar, KEC, Prishtin 2004, fq.82-85.
6
Halim Hyseni, T drejtat e fmijve n syt e nxnsve kosovar, Refleksione nga nj
studim, KEC, 2004, fq. 81.
7
Ligji pr Arsimin Parauniversitar n Republikn e Kosovs, Prishtin 2011, fq.7.

21

Seria-Hulumtime

dnim.8 E njjta gj mund t thuhet edhe pr pjesn tjetr t fjals t

prdorur n kt ligj: nnmues. Po sipas FGJSSH, pika 2 sqaron: Nuk i
jap rndsin e duhur dikujt a dikaje, nuk e vlersoj si duhet dhe kjo sjell
pasoja t dmshme.9 Mendojm se prdorimi i fjals poshtroj, poshtrim
i prgjigjet m s miri fushs s ndshkimeve verbale, fyerjes. Pos sipas
FGJSSH, kjo fjal ka kt domethnie: POSHTROJ kal. 1. E ul dik n
sy t t tjerve, i marr nderin duke e shar e duke e fyer rnd, duke e
trajtuar keq etj., e bj me turp; ul nderin, personalitetin, figurn e dikujt,
nxij.10 sht e vrtet se fyerja n prezenc t tjerve, sidomos, sht
ndjenj shum e rnd e secilit individ. Kt e kemi vrejtur edhe me
hulumtimin ton. Kt e ka shprehur edhe populli me shprehjet e shumta t
cilat jan dhn pr peshn e fjals.

2.1. T dhnat pr Dhunn ndaj nxnsve n Kosov

Pas vitit 2000 jan disa trajtesa pr dhunn ndaj fmijve n Kosov.
Hulumtimet dhe trajtesat e tilla kryesisht kan t bjn me dhunn fizike
ndaj fmijve, n shkoll apo jasht saj, pr abuzimet e ndryshme, puna e
rnd, etj. Nj hulumtim i ktill sht financuar nga UNICEF (2009) n
kuadr t t drejtave t fmijve, pastaj MASHT&UNICEF(2005)
Hulumtimi mbi dhunn n shkollat e Kosovs, si dhe nj varg shkrimesh
gazetareske pr aspekte t ndryshme t dhun s dhe t shkeljes s t
drejtave t fmijve. N vitin 2011 UNICEF mbshteti hulumtimin e KEC
pr botimin e doracakut Parandalimi i dhun n shkolla, i cili i
kushtohet krijimit t mjedisoreve t sigurta n shkolla. N t trajtohen edhe
aspekte t ndryshme t dhuns q ushtrohet n shkolla ndaj nxnsve. ...
Jan hartuar dokumente dhe politika t ndryshme me t cilat mtohet t
parandalohet fardo dhune ndaj nxnsve n shkoll n kuadr t t
drejtave t njeriut...

Shih n: FGJSSH. Versioni elektronik.

Po aty.
10
Po aty.
9

22

Seria-Hulumtime

Kapitulli III
3. Prpunimi i t dhnave
N hulumtim kemi prfshir msimdhns dhe nxns t klass s tet.
Gjithashtu nxnsit dhe msimdhnsit jan nga shkollat qytet-fshat n
mnyr q t shohim shkalln e prezencs s objektit q po hulumtojm n
t dy shtrirjet gjeografike-social.
Me pyetsor kemi krkuar kto t dhna nga msimdhnsit dhe nxnsit.
Vendi ku gjendet shkolla, gjini, suksesi i nxnsve n vitin paraprak,
mosha e msuesve, prvoja n arsim, kualifikimi dhe lloji, shkollimi i
prindrve t nxnsve.
Sa i prket t dhnave t prgjithshme pr msuesit jan: gjithsej t
prfshir 93.

Tabela 2. Struktura e msimdhnsve

27

51-64

24

34.8

31

38

36-50

34

57

%
22-35

52

M
A

46%

41

Fk.

44%

46

shl
p

51

Mosha

40

Kualifikimi

Qyt
.

49 %

Fsh.

47

51%

Gjeografia

38

Gjinia

Struktura gjinore e msuesve sht shum e balancuar, 47 me 46, ose 51

me 49%. Ndrsa sa i prket shtrirjes s shkollave t prfshira n hulumtim
dominojn msuesit nga qyteti 52 me 41. kjo sht normale sepse n qytete
jan t prqendruar numr m i madh i nxnsve. Sa i prket kualifikimit t
msuesve t prfshir n hulumtim dominojn ata ma fakultet 51 me 38
dhe vetm 4 kan qen me prgatitje master. Ndarjen sipas moshs e kemi
br n tre nivele, sipas asaj q ata vet kan deklaruar n pyetsor. Mosha
m e ult 22-35 ishin 34.8%, moshs 36-50, 38.2% q pr nj nuanc
dominon dhe asaj 51-64 ishin 27% e pjesmarrsve n hulumtim. Nuk

23

Seria-Hulumtime

kan deklaruar moshn 4 ose 4.30% e msimdhnsve t prfshir n

mostr.
Sa i prket strukturs s nxnsve sipas gjinis 171 jan vajza dhe 189
djem. Shtat nuk kan deklaruar gjinin. Ndrsa sa i prket shtrirjes s
shkollave 212 jan nxns t shkollave n qytet dhe 155 n fshat ose
gjithsej 367.

3.1. Msimdhnsit dhe nxnsit pr klimn n shkoll

Meqense hulumtimi sht br n t njjtn dit dhe n t njjtat shkolla,
msues dhe nxns, ather paraqitjen e t dhnave/rezultateve do ta bjm
edhe pr msues edhe pr nxns. Disa pyetje, t cilat ndrlidhen me
qllimin e hulumtimit do ti paraqesim duke i krahasuar ato midis dy
subjekteve t prfshir n mostr.
Fillimisht do ti prezantojm rezultatet dhe mendimet e msuesve.
Prezantimin e rezultateve do ta edhe duke ndrlidhur dhe krahasuar shtjet
me rndsi pr t cilat sht br hulumtimi. N tabela do t prezantohen
rezultatet, paraqiten grafike si dhe krahasimet midis tyre.

3.2. Shkalla e pajtimit t msimdhnsve me klimn n shkoll

shtja e par, krkesa n pyetsor, kemi krkuar q t marrim qndrimin e
msuesve lidhur me raportet e tyre me nxnsit. N krkesn pr shkalln e
pajtimit me klimn n shkolln tyre ata jan prgjigjur si n tabeln n
vijim.

24

Seria-Hulumtime

Tabela 3. Mendimet e msimdhnsve pr klimn n shkoll

Klima n shkoll sipas mendimit t

msimdhnsve

Pajtohem
plotsisht

Pajtohem
Pajtohem
pjesrisht
Nuk pajt.

Nuk pajt.
fare

Shkalla e pajtimit

1. N shkoll mbretron klim e kndshme pune e

msimi
2. Raportet MSIMDHNS-NXNS jan t
shklqyeshme.
3. Ka raste kur nxnsit nuk i kuptojn hallet e
arsimtarve.
4. Ka raste kur msimdhnsit nuk i kuptojn hallet
e nxnsve.
5. Shpesh m qesin prej takti dhe m humb
durimi me ta
6. Disa nxns vetm dajaku i qetson

53

28

12

43

30

18

12

39

18

14

25

21

27

15

35

34

12

33

39

7. Ka raste kur prdori ndonj fjal t rnd ndaj

tyre
8. Njoh koleg q shpesh prdorin fjal fyese ndaj
nxnsve.
9. M ka ndodhur t krkoj ndihm nga drejtori
etj., pr t dal nga situata e palakmueshme
me nxns
10. M shko mendja ta ndrroj kt shkoll. Nuk
ia dal dot me ta.
11. Kemi prindr q na ndihmojn shum n punn
me nxns
12. Kemi prindr q kurr nuk interesohen pr
fmijt e tyre

33

50

10

12

29

36

30

48

18

69

22

41

18

28

22

18

19

Plotsisht pajtohen se n shkolln e tyre mbretron klim e mir 53 msues

ose afro 57% e tyre. Ndrsa pjesrisht pajtohen 28 ose afro 30%, ndrsa
pjesrisht pajtohen 12 ose rreth 13%, derisa asnj nuk ka shprehur
mospajtim me klimn q mbretron n shkolln ku ata punojn. Por te
nxnsit pr pyetjen e ngjashme kemi pak ndryshime. Edhe nxnsit
pajtohen, shumica, me kt konstatim, pr dallim q rreth 6% e tyre nuk
pajtohen se ekziston klim e mir pr pun dhe msim. Te msuesit kishim
zero pr qind t cilt nuk pajtoheshin. Ktu mund t ndodh q shum prej
t anketuarve, nxns dhe msimdhns, ndoshta nuk e kan pasur t qart
25

Seria-Hulumtime

shprehjen klim pune e msimi. Klimn e mir, t kndshme e

kushtzojn edhe raportet msimdhns-nxns.
Sa i prket raportit me nxns, se ato jan t shklqyeshme, 43 ose 46%
pajtohen plotsisht se raportet jan t shklqyeshme, 30 ose afro 32%
pajtohen ndrsa vetm 18 ose 19% vetm pjesrisht pajtohen me kt.
Vetm nj sht deklaruar se nuk pajtohet dhe asnj se nuk pajtohet fare
me at se n shkoll ekzistojn raporte t shklqyeshme me nxns. Edhe
te kjo shtje kemi nj dallim te nxnsit. Rreth 10% nuk pajtohen ose fare
nuk pajtohet me kt konstatim.
N konstatimin nn 3 Ka raste kur nxnsit nuk i kuptojn hallet e
arsimtarve, kemi laramani n prgjigjet e tyre. Pajtohen plotsisht 12
arsimtar ose 13%, pajtohen 39 ose 42%, pjesrisht me kt pajtohen 18
ose rreth 19%, nuk pajtohen 14 ose 15% derisa fare nuk pajtohen vetm 5
ose 0,54%. Sa u prket mendimeve t nxnsve kemi dallime t mdha n
krahasim me msuesit, ku afro 28% plotsisht pajtohen se nganjher
arsimtart nuk i kuptojn hallet/problemet e tyre, rreth 38% pajtohen dhe
rreth 17% pjesrisht pajtohen me kt, kundr 13% q nuk pajtohen dhe
3% t cilt fare nuk pajtohem se arsimtart nuk i kuptojn hallet e tyre.
Se sa t ndjeshm jan nxnsit ndaj fyerjeve q ju bhen nga msuesit e
tyre tregon edhe shkalla e lart e pajtimit me krkesat 5,6,7,8 tek Raporti
arsimtar nxns n pyetsor: rreth 70% e nxnsve Hidhrohen kur
arsimtari nuk e kupton problemin e tij, rreth 72% e nxnsve pajtohen se
Nervozohen shum kur arsimtari nuk i dgjon arsyetimet e tij, rreth 42%
pajtohen se kan qar nse ndonj arsimtar ka prdor fjal t rnda ndaj
tij dhe rreth 77% pajtohen se Nuk u plqejn arsimtart q prdorin fjal
fyese ndaj nxnsve. Pr kto m gjersisht n pjesn kur trajtojm
rezultatet pr nxnsit.
sht interesant prgjigjet nn 4 q pr dallim nga ajo nn 3 tani krkohet
se sa msuesit nuk i kuptojn hallet e nxnsve, ku 9 pajtohen plotsisht,
ose rreth 9.7%, pajtohen 25 ose afro 27% derisa pjesrisht pajtohen 21 ose
afro 23%, ndrsa nuk pajtohen 27 ose 29% dhe fare nuk pajtohen jan
deklaruar 6 ose rreth 6.5%. Nga kjo del se, nga 88 msues q kan dhn
prgjigje n njrn nga t mundshmet 55 ose rreth 63% prej tyre pajtohen
me konstatimin se ka raste kur ata nuk i kuptojn hallet q kan nxnsit,
pr shkak edhe mund t vije deri te ndshkimi ose prdorimi i fjalve t
rnda dhe fyerjeve. Me shtjen e humbjes s durimit me nxns pjesrisht
jan pajtuar 15 prej tyre ose 16%, ndrsa nuk pajtohen 35 ose 38% dhe
fare nuk pajtohen 34 ose afro 37%. Afrsisht t njjtat prgjigje i kemi
marr edhe n krkesn n 6, me t ciln krkohet pajtimi/mospajtimi i tyre
lidhur me dhunn fizike ose dajakun. Me kt, pjesrisht pajtohen 12 ose

26

Seria-Hulumtime

rreth 13% ndrsa 33 gjegjsisht 39 nuk pajtohen ose fare nuk pajtohen me
kt, ose mbi 77% e msimdhnsve. Por vetm 4 dhe 5 pajtohen plotsisht
ose pajtohen se dajaku i qetson, q i bie afro 9.7%, por po ti shtohet ksaj
edhe 13% t cilt pjesrisht pajtohen na del prqindje e lart e atyre q
mendojn pr dajakun ose edhe e prdorin dhuns fizike ndaj nxnsve.
Krkesa nn 7 ka t bj drejtprdrejt me shtjen pr t ciln edhe sht
br hulumtimi. Dhe kemi marr kt shkall pajtimi/mospajtimi. Asnj
nuk pajtohet plotsisht se ndonjher prdor fjal t rnda ndaj nxnsve,
gj e cila sht n kundrshtim t plot me deklaratat e nxnsve.
Ndrsa vetm 2 dhe 5, ose 7.5% prej tyre, pajtohen ose pjesrisht pajtohen
se ndonjher prdorin fjal fyese ndaj nxnsve. Por 33 gjegjsisht 50 prej
tyre, ose 89%, nuk pajtohen se kt e bjn ndonjher ndaj nxnsve t
tyre. Derisa n krkesn se Njoh koleg q shpesh prdorin fjal fyese
ndaj nxnsve kemi nj pasqyr tjetr nga ajo paraprake. Prej tyre 3 dhe
10, ose afro 14% deklarojn se ndonjri nga kolegt e tij/saj prdor ksi
fjal/shprehje ndaj nxnsve. Por nse ksaj i shtojm edhe 12 ose rreth
13% q pjesrisht pajtohen me kt, ather na del se afro 27% prej tyre
kan ndonj koleg/e i cili/e cila prdor ksi fjal e shprehje t rnda ndaj
nxnsve. Kjo tregon, trthorazi se sa t sinqert ishin n prgjigjet e tyre
paraprake. Vetm 13 (3+3+7) ose 14% prej tyre, pajtohen n nj shkall se
ju ka ndodhur q t krkojn ndihmn e drejtorit sepse nuk mund tia dalin
me disa nxns. Por 78 ose mbi 84% kt nuk e kan krkuar. Shum
kontradiktore dalin edhe prgjigjet n krkesn pr t paraqitur shkalln e
pajtimit me bashkpunimin me prindr. N Kemi prindr q na ndihmojn
shum n punn me nxns 81 prej tyre ose 87% shprehin shkall pajtimi
me kt. Por n krkesn pas saj Kemi prindr q kurr nuk interesohen
pr fmijt e tyre 24 ose rreth 26% nuk pajtohen me kt konstatim. Por
67 prej tyre ose 72% pajtohen n shkall t ndryshme se vrtet ka prindr
t till. Kjo tregon pr shkall shum t ult t bashkpunimit t
msimdhnsve me prindr ose t prindrve me shkolln. N njfar
shkalle kjo demanton shkalln e lart t pajtimit t msuesve se ekziston
klim e shklqyeshme n shkoll. Kt e shohim edhe n grafikun n vijim.

27

Seria-Hulumtime
Grafiku 1. Mendimi i msimdhnsve pr klimn n shkoll
1.N shkoll mbretron klim e kndshme
pune e msimi

80

2.
Raportet MSIMDHNS-NXNS
jan t shklqyeshme.
70
3. Ka raste kur nxnsit nuk i kuptojn hallet
e arsimtarve.
60

4. Ka raste kur msimdhnsit nuk i kuptojn

hallet e nxnsve.
5.
Shpesh m qesin prej takti dhe m
humb durimi me ta

50

6.

Disa nxns vetm dajaku i qetson

40
7.
Ka raste kur prdori ndonj fjal t
rnd ndaj tyre
30

8.
Njoh koleg q shpesh prdorin fjal
fyese ndaj nxnsve.
9. M ka ndodhur t krkoj ndihm nga
drejtori etj., pr t dal nga situata e
palakmueshme me nxns

20

10. M shko mendja ta ndrroj kt shkoll.

Nuk ia dal dot me ta.
10
11. Kemi prindr q na ndihmojn shum n
punn me nxns
0
0

12. Kemi prindr q kurr nuk interesohen

pr fmijt e tyre

3.2.1. Qndrimet e msueseve lidhur me klimn n shkoll

Pr t par nse ka dallime midis mostrs n prgjithsi dhe sipas gjinis
kemi prpunuar t dhnat pr msueset e anketuara dhe kemi marr
prgjigjet n vijim.
N prbrjen e mostrs msueset jan prfaqsuar me 46 ose 49%. Jo t
gjitha kan dhn prgjigje n t gjitha krkesat e pyetsorit. N krkesn
e par, me t ciln synonim t shohim mendimet e tyre lidhur me klimn q
mbretron n shkolln ku punojn kemi kto rezultate. T gjitha jan
prgjigjur n pohimin n pyetsor N shkolln ton mbretron klim e
kndshme pune e msimi dhe at 30 ose 61% pajtohen plotsisht me kt,
12 ose 26% pajtohen dhe 4 ose rreth 7% pjesrisht pajtohen me kt.
Ndrsa nse shohim mostrn e prgjithshme me kt pajtohen afro 57% e
msimdhnsve dhe pajtohen rreth 30% derisa pjesrisht pajtohen rreth
13% prej tyre.
Sa i prket elementit tjetr me rndsi pr klimn n shkoll Raportet
MSIMDHNS-NXNS jan t shklqyeshme krahasuar me mostrn
msueset shprehen kt shkall pajtueshmrie. Nga 45 sa jan prgjigjur n
kt 20 prej tyre ose rreth 44% pajtohen plotsisht, 17 ose 38% pajtohen
dhe 8 ose 18% pjesrisht pajtohen se raportet me nxns jan t
shklqyeshme. Prqindjet ktu, n krahasim me mostrn, jan shum t
prafrta, me nj luhatje t parndsishme.

28

Seria-Hulumtime

Pajtohem
pjesrisht

Nuk pajtohem

61

12

26

20

44

17

38

18

12

15

35

11

26

21

11

26

19

18

42

11

17

39

21

48

11

18

39

21

46

12

27

31

69

12

Pajtohem

30

Nuk pajtohem
fare

1. N shkoll mbretron klim e

kndshme pune e msimi
2. Raportet MSIMDHNSNXNS jan t shklqyeshme.
3. Ka raste kur nxnsit nuk i
kuptojn hallet e arsimtarve.
4. Ka raste kur msimdhnsit
nuk i kuptojn hallet e
nxnsve.
5. Shpesh m qesin prej takti
dhe m humb durimi me ta
6. Disa nxns vetm dajaku i
qetson
7. Ka raste kur prdori ndonj
fjal t rnd ndaj tyre
8. Njoh koleg q shpesh
prdorin fjal fyese ndaj
nxnsve.
9. M ka ndodhur t krkoj
ndihm nga drejtori etj., pr t
dal nga situata e
palakmueshme me nxns
10. M shko mendja ta ndrroj
kt shkoll. Nuk ia dal dot me
ta.
11. Kemi prindr q na
ndihmojn shum n punn me
nxns
12. Kemi prindr q kurr nuk
interesohen pr fmijt e tyre

Pajtohem
plotsisht

Tabela. 3.1. Qndrimi i msueseve lidhur me klimn n shkoll

21

13

30

27

61

18

34

72

20

16

36

12

27

13

10

22

12

27

11

22

20

Krkesat me rndsi pr hulumtimin jan nn 3,4,5 dhe 6 me ann e t

cilave shihen raportet t cilat fshihen nga msuesit/et. Pas ktyre edhe
mund t fshihet problemi, a shkasi, pr prdorimin e fjalve t rnda/fyese
ndaj nxnsve. Te msueset kemi kto qndrime n raport me mostrn e
prgjithshme. Pr pohimin se Ka raste kur nxnsit nuk i kuptojn hallet
e arsimtarve vetm 5 ose rreth 12% pajtohen plotsisht, por 15 ose rreth
35% e tyre pajtohen dhe 11 ose 26% pjesrisht pajtohen. Prej tyre 9 dhe 3

29

Seria-Hulumtime

nuk pajtohen ose fare nuk pajtohen me at se ka raste kur nxnsit nuk i
kuptojn hallet e msuesve. Krahasuar me mostrn kt m shum e
shprehin msuesit se sa msueset, sepse nga mostra jan 12 ose rreth 13% e
atyre q pajtohen plotsisht me kt, q i bie se 7 prej tyre jan msues.
Pr sa i prket mospajtimit m kt pohim kemi nj dallim t theksuar n
krahasim me mostrn. Rreth 24% e femrave (9+3) nuk pajtohen ose fare
nuk pajtohen n krahasim me mostrn ku vetm rreth 16% nuk pajtohen
me pohimin se ka raste kur nxnsit nuk i kuptojn hallet e msuesve. Kjo
prqindje te nxnsit pr t njjtn krkes shkalla e pajtimit sht shum
m e lart. Por sa i prket raportit tjetr se Ka raste kur msimdhnsit nuk i
kuptojn hallet e nxnsve), kemi nj proporcion t kundrt t shkalls s
pajtueshmris/papajtueshmris. Tani mbi 50% e msueseve nuk pajtohen
me faktin se ka raste kur ato nuk i kuptojn hallet e nxnsve. Ktu gati
kemi nj balancim t raporteve pajtueshmri-papajtueshmri ku vetm pak
mbi 50% shprehen se nuk pajtohen se ato nuk i kuptojn hallet e nxnsve.
Edhe lidhur me humbjen e durimit kemi prgjigje t prafrta me mostrn.
Vetm 6, rreth 12% ka shprehur nj shkall pajtueshmrie me kt derisa
pjesa m e madhe nuk pajtohet ose fare nuk pajtohet se ka raste kur humbin
durimin.

3.3. Raporti i msimdhnsit me sjelljet e nxnsve n klas

Me pyetjen e dyt me t cilin kemi krkuar q msuesit t shprehin raportin
e tyre me nxnsit kemi parashtruar krkesn T ka ndodhur q ta
humbsh durimin ndaj nxnsve... dhe kemi paraqitur 15 situata n t cilat
ata kan pasur mundsi t shprehin shkalln e pajtimit/mospajtimit me ato
situata t mundshme ose edhe t cilat ndodhin n jetn e prditshme n
shkolla.
Nga analiza e prgjigjeve t dhna kemi marr rezultate shum interesante
pr situatat n t cilat ata deklarojn sa humbin durimin. Kur humb durimi
edhe mund t vjen deri te prdorimi i fjalve t rnda, por edhe i ndonj
forme t dhuns ndaj nxnsve. Prgjigjet e msimdhnsve pr kt
aspekt i kemi paraqitur n tabeln n vijim.

Tabela 4. Humbja e durimit nga msuesit

30

Nuk
pajtohem
fare
%

Nuk
pajtohem
%

Pajtohem
pjesrish
%

Pajtohem
%

Rastet KUR msues mund t

humb durimin

Pajtohem
plotsisht

Seria-Hulumtime

1. Ndonj nxns hyn pas meje

n klas

34

37

19

20

21

23

13

14

2. Ndonj nxns nuk i ka kryer

detyrat e shtpis

25

27

30

32

17

18

11

12

3. Vjen pa libr a fletore n

klas/msim.

20

22

20

22

34

37

12

13

4. Nuk jan t prqendruar dhe

nuk kuptojn prmbajtjen q u
ligjroj.

10

11

23

25

34

37

18

19

5. Bjn lvizje dhe zhurm

derisa un flas

19

20

31

33

29

31

6. Prdorin fjal fyese ndaj njritjetrit.

21

23

31

33

28

30

7. Nuk pajtohen me vlersimin

(notn) tim

10

11

15

16

12

13

30

32

25

27

8. Njri nxns ka ngacmuar

tjetrin

17

18

41

44

15

16

17

18

9. Hedhin mbeturina n klas

11

12

26

28

27

29

25

27

10. Prtypin amakz ose

ushqime

12

13

25

27

28

30

22

24

11. Prdorin telefonin gjat ors

s msimit

12

13

28

30

47

51

12. Vazhdimisht krkojn leje pr

tualet

10

11

35

38

26

28

16

17

13. Bjn pyetje edhe pr tema

shum t lehta

10

23

25

31

33

18

19

11

12

14. Krkojn leje pr t dal nga

ora msimore

10

15

16

28

30

36

39

15. Bjn pyetje jasht tems

msimore t dits

16

17

17

18

25

27

28

30

N kt prqindje nuk jan prfshir msuesit q nuk kan jan prgjigjur. Pr kt disa
% nuk jan 100%.

31

Seria-Hulumtime

N raste se nxnsit hyjn pas msuesit n klas/or msimore kjo

shkakton rregullime dhe ndikon q msuesit ta humbin durimin. Kshtu
shumica e msuesve t anketuar kan shprehur pajtimin e tyre, ose 64%
nga 92 sa kan dhn prgjigje pr kt rast. Ndrsa pjesa tjetr, ose rreth
36% nuk jan pajtuar se kjo ndikon n humbjen e durimit t tyre nse
nxnsit hyjn n or pas fillimit t ors, pasi q ai t ket hyr n klas.
Edhe n rastet kur ndonjri nga nxnsit nuk i kryen detyrat e shtpis
shkakton humbjen e durimit t msuesve. Kshtu nga 91 sa kan dhn
prgjigje n kt 63 msues, ose 69% jan pajtuar n shkall t ndryshme
se kjo ndikon n humbjen e durimit t tyre. Ndrsa 28 nga 91 sa jan
prgjigjur n kt jan shprehur se kjo nuk ndikon n humbjen e durimit,
ose nuk pajtohen me nj situat t till se mund t ndikoj tek ata q t
humbin durimin gjat puns me nxns. Por n situatn kur ndonj nxns
vjen n klas pa libr apo pa fletore, m shum se gjysma nuk pajtohen se
humbin durimin. Kshtu nga 90 msues sa kan dhn prgjigje n kt 46
ose rreth 52% nuk jan pajtuar se kjo mund t ndikoj n ta q ta humbin
durimin ndaj nxnsve. Por edhe prqindja e atyre q n nj mnyr
humbin durimin n situatat t tilla sht shum i lart, rreth 48%.
N situatat kur nxnsit nuk jan t prqendruar n msim dhe nuk
kuptojn msimdhnien jan prgjigjur 89 nga 93 msues, ndrsa shkalla a
pajtueshmris me kt sht: 37 ose 41.6% shprehin shkall pajtimi me
kt kundrejt 52 ose 58.4%, t cilt nuk pajtohen se kjo situat ndikon pr
humbjen e durimit ndaj nxnsve. Sipas prgjigjeve t msuesve
shumics, 60 nga 91 sa jan prgjigjur n kt krkes, ose rreth 66%, nuk
i pengon (nuk e humbin durimin) shum zhurma dhe lvizjet q bjn
nxnsit n klas derisa ai flet ose mban msimin. Vetm 31, ose rreth
34% pajtohen se lvizja dhe zhurma e nxnsve i pengon gjat kohs kur
ai/ajo sht duke folur. Edhe m interesant duket prgjigja n at kur
nxnsit Prdorin fjal fyese ndaj njri-tjetrit. Kjo bn q ta humbin
durimin, n nj form pajtohen me kt, vetm 30 ose 34% nga 89 sa kan
dhn prgjigje n kt krkes. Ndrsa 59 prej tyre ose 66% nuk pajtohen
se rastet e ktilla, fyerjet, mund t ndikojn n humbjen e durimit t tyre.
(Nuk na duket shum normale kjo kur dgjojm nxnsit duke prdor fjal
fyese ndaj tjetrit dhe ne t mos reagojm ndaj tyre). Por, nse nxnsit nuk
pajtohen me vlersimin (notn), ather kemi prqindje t lart t msuesve
t humbin durimin. Kshtu nga 92 sa kan dhn prgjigje n kt 37 prej
tyre ose rreth 40% n nj mnyr pajtohen se humbin durimin n kto
raste, derisa 55 prej tyre, ose 60% nuk pajtohen se humbin durimin n raste
se nxnsit nuk pajtohen me vlersimin apo notn e tij. Sjellja tjetr e
nxnsve kur nxnsi ngacmon nxnsin kemi prqindje m t lart t

32

Seria-Hulumtime

msuesve q humbin durimin. Nga 91 sa jan prgjigjur n kt 59 prej

tyre ose 65% jan pajtuar se humbin durimin dhe se kjo nuk ndikon te ta
jan deklaruar 32 ose 35%. Hedhja e mbeturinave n klas nga ana e
nxnsve ka nj ndikim bukur t lart q msuesit e tyre t humbin
durimin. Kshtu nga 91 prgjigje 40 prej tyre, ose 44% pajtohen se ky gjest
ua humb durimin. Por 51 t tjerve ose 56% nuk pajtohen se kjo ndikon n
ta q ta humbin durimin. Edhe kur nxnsit prtypin amakz ose ushqim
gjat ors s msimit ndikon te msuesit q ta humbin durimin. Prandaj, 40
nga 90 sa jan prgjigjur, ose 44% humbin durimin nse ndonjri nga
nxnsit bn kt veprim n or t msimit. Ndrsa 50 nga 90 ose 56%
nuk pajtohen se kjo mund ndikoj te ata q ta humbin durimin. sht
interesant, ose nuk kan dhn prgjigje t sinqert pr situatn nr 11 q ka
t bj me prdorimin e telefonit nga ana e nxnsve. Vetm 17 nga 92
pajtohen se kjo ndikon q ata ta humbin durimin (rreth 18%) derisa 75 ose
82% e tyre kjo nuk ju bn shum prshtypje. Pr mendimin ton m
shum ndikon ky gjest se sa prtypja e amakzit. Gjithashtu krkesat e
nxnsve pr t shkuar n tualet pajtohen se ndikon n humbjen e durimit.
Nga 81 prgjigje 39 ose 48% jan pajtuar se kjo ndikon n durimin e tyre
derisa tek 42 ose 52% kjo nuk ndikon.
Shum interesant sht prgjigja dhe pajtimi i 63 nga 92 (68%)
msimdhnsve se kur nxnsit bjn pyetje edhe pr tema t lehta tek
ata ndikon q ta humbin durimin. Ndrsa pjesa tjetr 29 nga 92 ose 32%
deklarojn se nuk pajtohen q kjo t ndikoj t humbin durimin. Por m pak
ndikon krkesa e nxnsve pr t dal nga ora msimore se sa kur bjn
pyetje pr tema t lehta. N kt kemi kto prgjigje, ku nga 90 sa jan
prgjigjur 27 ose 30% pajtohen se kjo ndikon n humbjen e durimit derisa
pr 63 t tjer ose 70% nuk pajtohen se kjo ndikon te ta. Gjithashtu te nj
prqindje e madhe e msuesve brja e pyetjeve jasht tems msimore nga
ana e nxnsve ndikon n humbjen e durimit. Nga 90 prgjigje 37 pajtohen
se kjo ndikon q ta humbin durimin, ose 41%. Ndrsa 63 ose 59% nuk
pajtohen se kjo mund t ndikoj n humbjen e durimit ndaj nxnsve.
3.3.1. Qndrimet e msueseve lidhur me humbjen e durimit
Humbja e durimit t msuesve n raport me reagimet/sjelljet e ndryshme t
nxnsve sht nj tregues i mir pr t vlersuar shkalln e prgatitjes
psikologjike t msimdhnsve pr pun me nxnsit e ksaj moshe,
sidomos adoleshentt.
M sipr pam se si jan reagimet e msimdhnsve t mostrs. I ndam
ata n baza gjinore pr t par se a ka dallime domethnse midis gjinive sa

33

Seria-Hulumtime

i prket qndrueshmris/stabilitetit t tyre n raport me sjelljet dhe

reagimet e ndryshme t nxnsve.

Nuk
pajtohem
fare

Nuk
pajtohem

Pajtohem

20
18

18

20

62

28

24

13

36

36

41

23

14

16

22

32
29

45

14
13

40

20
18

28

12

11

16

16

18

10

10

%
22
18
41
41
34
32
31
51
36
40
27
33

9
8

18

10
18

2
11

15

12

17

16

23

14

14

15

18

24
33
25
23
16
23
11
23
22
23
9
36

1
5

38

11
15
11
10
7
10
5
10
10
10
4

4.5
4.5
11
13
16
9
2
9

15. Bjn pyetje jasht tems/njsis

msimore t dits

18

16

12
27
18

4
9
2
2
5
6
7
4
1

17

11
24

%
9
7
2
4
4.5
4.5
11
0
2

4
3
1
2

14. Krkojn leje pr t dal nga ora

msimore

13. Bjn pyetje edhe pr tema shum

t lehta

12. Vazhdimisht krkojn leje pr

tualet

11. Prdorin telefonin gjat ors s

msimit

10. Prtypin amakz ose ushqime

9. Hedhin mbeturina n klas

8. Njri nxns ka ngacmuar tjetrin

7. Nuk pajtohen me vlersimin (notn)

tim

Pajtohem
plotsisht
6. Prdorin fjal fyese/nnmuese ndaj
njri-tjetrit.

5. Bjn lvizje dhe zhurm n klas

derisa un flas/shpjegoj.

4. Nuk jan t prqendruar dhe nuk

kuptojn prmbajtjen q iu ligjroj.

fletore

libr

3. Vjen pa
klas/msim.

2. Ndonj nxns nuk i ka kryer detyrat

e shtpis

T ka ndodhur q ta humbsh durimin

ndaj nxnsve, n rastet si n tabel
KUR:
1. Ndonj nxns hyn pas meje n
klas/or.

Pajtohem
pjesrisht

Tabela 4.1. Qndrimi i msueseve ndaj sjelljeve t nxnse

34

Seria-Hulumtime

Hyrja n klas pas msueses te 26 msuese ndikon n humbjen e durimit n

krahasimi me mostrn, 64 nga 93 jan deklaruar pr kt. Moskryerja e
detyrave t shtpis, gjithashtu ndikon n humbjen e durimit t 63 nga 93
t mostrs derisa te femrat kjo sht 30 nga 46 femra sa ishin n mostr. Sa
i prket proporcionit gjinor kemi nj balancim t reagimit ndaj nxnsve t
cilt nuk i kryejn detyrat e shtpis. Nga kjo edhe mund t rrjedh shprehja
e zakonshme a ke harruar me hangr buk, e cila nuk iu plqen shum
nxnsve, sidomos kur kjo iu thuhet n prezenc t tjerve.
sht interesant prgjigja, pajtueshmria/mospajtimi me lvizjet dhe
zhurmn q shkaktojn nxnsit derisa msuesja flet. Pra ktu kemi
prgjigje pajtimi m t ult se sa kur nxnsi harron detyrat e shtpis ose
kur hyn pas msueses n klas. Por kjo nuk sht befasuese sa reagimi n
rastet kur nxnsit prdorin fjal fyese/nnmuese ndaj njri tjetrit. Vetm
rreth e msueseve kjo e pengon, apo ndikon n humbjen e durimit ndaj
nxnsve. Tek 1/3 e msueseve n humbjen e durimit ndaj nxnsve
ndikon mospajtimi i nxnsve me vlersimin apo me notn q ua vejn.
Derisa, pr mendimin ton, edhe m befasues sht fakti se tek msueset
ndikon shum n humbjen e durimit nse bjn pyetje pr tema shum t
lehta. Nse krahasojm prgjigjet nga mostra e prgjithshme dhe sipas
gjinis, ktu kemi afro 50% q n nj shkall pajtohen me pohimin e dhn
n pyetsor. As prgjigjet nga mostra e prgjithshme n kt rast nuk jan
shum t favorshme sa i prket humbjes s durimit t msuesve ndaj
nxnsve nse ata bjn pyetje edhe pr temat shum t lehta. Nse me
kt rast me frazn humbja e durimit nnkuptojm edhe nj shkall t
humbjes s kontrollit, ather del se edhe prdorimi i fjalve
fyese/nnmuese ndaj nxnsve sht n shkall brengosse.

35

Seria-Hulumtime

3.4. Reagimet e astit ndaj nxnsve

N jetn e prditshme njeriu zakonisht bn reagime t astit. N kuadr t
ktij reagimi mund t ket edhe fyerje, fjal t rnda apo edhe ndonj
reagim fizik. Por n 14 rastet e dhna n pyetsor fare pak jan deklaruar se
ksi raste dhe reagime t ktilla ju ndodhin sipas shpeshtsis s dhn, do
dit, ndonjher apo kjo nuk m ndodh. T dhnat i kemi paraqitur n
tabel.

Sipas rezultateve t paraqitur n

tabel n alternativn e par ka
raste kur ndaj ndonj sjelljeje t
nxnsve ju thuhet asgj nuk po
kuptoni..., nga 92 sa kan dhn
prgjigje 17 ose 18% deklarojn
se kjo iu ndodh ndonjher, 31
ose 34% rrall ju ndodh dhe 44
ose 48% kjo nduk iu ndodh. N
reagimin e mundshm Je shum i
prapambetur n krahasim me
shokt tu 80 nga 98 ose 87% thon se kjo nuk iu ndodh. Pjesa tjetr jan
shum t shkaprderdhur. Nj reagim i shpesht, i cili nuk paraqet ndonj
ofendim pr as k, Pa spat nuk shkohet n pyll nga 91 sa jan
prgjigjur vetm dy kan thn se kt ua thon do dit nxnsve t tyre, 9
ose 10% ua thon ndonjher ndrsa rrall m ndodh kan deklaruar 19
ose 21% ndrsa 59 ose 64% kjo nuk iu ndodh. Prqindja e prgjigjeve t
tjera nuk sht relevante.
Gjithashtu nj reagim i shpesht q bhet ndaj nxnsve nga ana e
msuesve kur ata harrojn detyrat ose mjetet e pun Mos ke harruar t
hash buk ka kt shprndarje n hulumtim: 16 nga 91 ose rreth 18%
deklarojn se kjo iu ndodh ndonjher, 18 ose rreth 20% thon se kjo
rrall iu ndodh derisa 55 ose 60 deklarojn se kjo nuk iu ndodh.

36

Seria-Hulumtime

60

64

87

48

Kjo nuk m
ndodh
%

44
80
59
55

95
98
97
92
76
95
98
85

90
78

97

8
8
9
5
89
87
90
89
85
70

34
5
21
20
2
1
3
0
1
4
18
3
0
12

87

Rrall m
ndodh
%

3
x
11

17

18

19

31

0
2
2
2
2
1
1
1
1
1
1
0
1

M ndodh
shpesh

x
2
2
2
2
1
1
1
1
1
2
x
1

18
4
10
18
1
1
1
1
1
2
0
2
2

Ndonjher

9
16
1
1
1
1
1
2
4

17

x
1
2
x
x
x

14. Hajde bukurosh/bukuroshehajde, mos ishe n pazar (kur

vonohet)

13. Trupeshk

12. Ti nuk je normal

11. Nuk je n dasm/kanaxhe

10. Kryemadh, me ty po flas

9. Gomar, nuk je n fush po n

klas

8. O vi, a e di far prindi ke

7. Rruga, a e di ku gjendesh

6. Idiot, nuk je n kinema/rrug

5. Je debil, si po sillesh ashtu

4. Mos ke harruar t hash buk

(kur harron detyrat, librin,
lapsin.)

3. Pa spat nuk shkohet n

pyll.

2. Je shum i prapambetur n
krahasim me shokt tu.

1. Asgj nuk po kupton pr

kundr shpjegimit/mundimit
tim

Ju ka ndodhur q ndaj sjelljes

jo t mir t ndonj nxnsi
gjat msimdhnies t
prdorni shprehjet, si m
posht:

do dit

Tabela 5. Reagimet e astit ndaj nxnsve

Fyerjet ose prmimet e dhna n pyetsor, 5-14, sipas krkess pr

reagimet e astit, dhe kemi marr ksi prgjigjesh. Nga 93 msimdhns/e

37

Seria-Hulumtime

sa jan prgjigjur n kt 88% kan thn se nuk iu ndodh q ndonj

nxns ta quajn Je debil. Gjithashtu 97% prej tyre deklarojn se nuk iu
ndodh q n ndonj reagim t astit ti thot ndonj nxnsi idiot. Por 95%
e tyre deklarojn se nuk iu ndodh as rruga tiu thon ndonjher
nxnsve. Gjithashtu 97% thon se gomar nuk ndodh ta quajn dik as n
rastet kur humbin durimin nga ndonj sjellje e nxnsve. Nuk je n
dasm ndodh q tiu thon nxnsve. Kshtu nga 92 sa jan prgjigjur n
kt 4 prej tyre deklarojn se kt e prdorin nganjher dhe 17 ose 18%
rrall iu ndodh q ta prdorin kt shprehje t ciln nxnsit nuk e
plqejn. Ndrsa 70 ose 76% e msimdhnsve t anketuar deklarojn q
kjo nuk iu ndodh. Interesant, vetm 5 deklarojn ndonjher iu ka
ndodh q nxnsve tiu thot ti nuk je normal, derisa 95% deklarojn se
kt nuk e thon. Kjo sht shum e jo e sinqert sepse nj gj e till iu
ndodh gati do dit.
Mendojm se prgjigjet e dhna n kt jan pasqyra m e mir e
sinqeritetit t msimdhnsve. Mohimi i nj situate, t astit, n t ciln
shumkush mund t prdor fjal e shprehje t ktilla sht jo normale. Do
t ishte shum n rregull sikur gjendja vrtet t ishte e till, ku nj numr
simbolik i msimdhnsve deklarojn se kjo iu ndodh ndonjher.
Ndoshta ktu fshihet pjesa m e sinqert e prgjigjedhnsve. Se nj gj e
till ekziston e vrtetojn prgjigjet e nxnsve.
N pyetjet n vijim pothuajse demantojn vetveten dhe prgjigjet e dhna
paraprake.

3.4. 1. Reagimet e astit e msueseve ndaj nxnsve

N krahasimi me mostrn e prgjithshme te femrat kemi nj dallim n
reagimin n nn 1, Asgj nuk po kupton..., ku vetm 6 ose rreth 14% ju
ndodh q Ndonjher tiu drejtohen kshtu nxnsve, derisa n mostr kjo
ishte 14 ose rreth 18%, por Rrall m ndodh jan deklaruar 34% njjt
sikurse n mostrn e prgjithshme.

38

Seria-Hulumtime

Ndonjher

Rrall m
ndodh

Kjo nuk
m ndodh

14

15

34

23

52

2. Je shum i prapambetur
n krahasim me shokt tu.

41

91

3. Pa spat nuk shkohet

n pyll.

10

22

32

71

4. Mos ke harruar t hash

buk (kur harron detyrat,
librin, lapsin)

10

22

32

71

5. Je debil, si po sillesh
ashtu

45

100

6. Idiot, nuk je n
kinema/rrug

45

100

7. Rruga, a e di ku
gjendesh

45

100

8. O vi, a e di far
prindi ke

45

100

9. Gomar, nuk je n fush

po n klas

45

100

10. Kryemadh, me ty po
flas

43

96

11. Nuk je n
dasm/kanaxhe

16

37

82

12. Ti sje normal

0
0

0
0

0
0

0
0

0
0

0
0

0
0

0
0

45
45

100
100

11

40

89

13. Trupeshk
14. Hajde
bukurosh/bukuroshehajde, mos ishe n pazar
(kur vonohet)

1. Asgj nuk po kupton

pr kundr
shpjegimit/mundimit tim

M ndodh
shpesh

do dit

Tabela 4.1.1. Qndrimi i msueseve lidhur me reagimet e astit ndaj

nxnsve

Si shihet n tabel 4.1., kur sht fjala pr fjalt e rnda fyese ndaj
nxnsve kemi prqindje shum t ult t atyre q deklarojn se kjo iu

39

Seria-Hulumtime

ndodh. Edhe te mostra treguesit jan shum t prafrt. Kjo tregon se nuk
ka dallime domethnse midis meshkujve dhe femrave msimdhns sa i
prket shpeshtsis s prdorimit t shprehjeve fyese/nnmuese ndaj
nxnsve. Kt e hedhin posht treguesit e rezultateve t fituara nga
deklarimet e nxnsve.

3.5. Qndrimi i msimdhnsve lidhur me reagimet e astit ndaj

nxnsve
Shkalla e besueshmris s deklaratave t msimdhnsve lidhur me
reagimet e rastit i kemi ndrlidhur me qndrimet e tyre lidhur me ato
deklarata. Nprmjet ktyre qndrimeve n nj mnyr demantojn
deklarimet e veta t dhna n pyetjet paraprake. N krkesn se Kjo sht
normale, njerz jemi, nervozohemi ndonjher nga 89 msimdhns sa
jan prgjigjur n kt, afro 60% prej tyre n form pajtohen me kt
konstatim kundrejt 40% q nuk pajtohen. Po t krahasojm tabelat 5 dhe 6
do t shohim dallime t mdha midis tyre.
Nga 80 msimdhns 38% shprehin ankesn sikur ju t ishit n vendin
tim, me t ciln sikur konfirmojn se edhe kta nuk mund t veprojn
ndryshe n situata t tilla. Kjo prqindje e lart n nj mnyr demanton
pohimet e bra n tabela 5 lidhur me prdorimin/mosprdorimin e fyerjeve
ndaj nxnsve. Por n t njjtn koh mbi 60% sikur nuk ankohen po t
ishit n vendin tim q don t thot se nuk ka raste t tilla n t cilat ata
mund t ken probleme me nxnsit.
Sa i prket pajtueshmris s msuesve t anketuar me at se Atyre ju
mungon edukata elementare familjare, vetm rreth 27% shprehin nj
shkall t pajtueshmris me kt, derisa 68% nuk pajtohen me kt pohim.
Vetm 17% e arsimtarve/eve pajtohen n nj form se prdorimi i ktyre
fjalve ndaj nxnsve sht br nj form e shprehis s tyre, ka do t
thot se nganjher jan edhe krejt shprehje spontane, apo se sht br nj
prditshmri n prdorimin e tyre. Pjesa tjetr prej 83% nuk pajtohen me
kt se kjo sht br shprehi e shum msimdhnsve. Me pohimin n
pyetsor nuk di si ti quaj ndryshe shumica absolute nuk shpreh ndonj
form/shkall t pajtimit. Ndrsa me pohimin n pyetsor Nuk sht mir,
por as e dmshme nuk sht pr punn me nxns shkall pajtueshmrie
shprehin vetm rreth 10% e msimdhnsve t anketuar. Mbi 97% e t
anketuarve mbajn qndrim se nxnsit nuk i meritojn shprehjet e ktilla.
Prandaj sa i prket qndrimeve t arsimtarve ndaj fjalve dhe shprehjeve
t rnda e fyese q prdoren n shkoll ndaj nxnsve tregon sa ata jan t

40

Seria-Hulumtime

vetdijshm se nj dukuri e till nuk sht e mir. Se sa jan t sinqerta

mendimet dhe qndrimet e tyre ndaj ksaj dukurie, nse analizohen
prgjigjet pararendse dhe ato n vazhdim l vend pr analiz m t thell
t tyre.

Pajtohem
pjesrisht

1. Kjo sht normale sepse,

njerz jemi, nervozohemi
ndonjher

31

35 16

18 20

22 16

18

2. Sikur t ishit n vendin

tim do ta shihnit sa
vshtir e kemi me ta
(nxns)

25

28 28

31 28

31

3. Atyre ju mungon edukata

elementare familjare

24

27 28

32 32

36

4. M duket se e kemi br
shprehi t prdorim
shprehje t ktilla.

10 29

33 45

50

5. Kto shprehje nuk jan

fyese, nuk shoh ndonj
problem ktu.

12

14 31

35 43

49

6. Vrtet, disa nxns i

meritojn kto shprehje

22

25 54

61

7. Nuk di si ti quaj ndryshe

18

21 64

75

8. Nuk sht mir, por as e

dmshme nuk sht pr
punn me nxns

32

39 42

51

9. Nxnsit e ktill nuk

meritojn shprehje m t
mira

20

23 64

74

Fara nuk
pajtohem

Cili sht mendimi yt lidhur

me
reagimet
e
astit/
spontane ndaj nxnsve?

Nuk
Pajtohem

Pajtohem

Pajtohem
plotsisht

Tabela 6. Mendimet pr reagimet e astit

Grafiku 3. Qndrimet e msimdhnsve pr reagimet e astit ndaj

nxnsve

41

Seria-Hulumtime

80
70

Pyetjet

60

1.
2.

50

3.
4.

40

5.
30

6.
7.

20

8.
9.

10
0
Pajtohem
plotsisht

Pajtohem

Pajtohem
pjesrisht

Nuk
Pajtohem

Fara nuk
pajtohem
fare

3.5. 1. Qndrimi i msueseve lidhur me reagimet e astit ndaj nxnsve

Sikurse te mostra edhe ktu kemi analizuar qndrimet e msuesve pr
reagimet e astit ndaj nxnsve n mnyr q t shohim nse ka dallime t
rndsishme midis tyre.
N kt prgjigje Kjo sht normale sepse, njerz jemi, nervozohemi
ndonjher kemi n prputhje 50x50% sa i prket pajtueshmris sipas
gjinis s msimdhnsve. Kjo tregon se n pohimet n pyetjet pararendse
lidhur me reagimet e astit t dy shtresat e mostrs nuk jan treguar t
sinqert n deklarimet e tyre. Si shihet n t dy tabelat, kem nj prqindje
t lart pr prgjigjen se Kjo nuk m ndodh krahasuar me qndrimin
Fare nuk pajtohem lidhur me fjalt dhe shprehjet fyese ndaj nxnsve.
Ndrsa sa i prket qndrimit t msuesve lidhur me pohimin Sikur t ishit
n vendin tim do ta shihnit sa vshtir e kemi me ta (nxns), kemi
prafrsisht qndrim t njjt midis gjinive. Kt e kan pohuar pak m
shum se 2% e mostrs n krahasim me femrat.
sht me interes interpretimi i pohimit 4 M duket se e kemi br shprehi
t prdorim shprehje t ktilla me t cilin n shprehin shkall pajtimi
rreth 17% e mostrs derisa te femrat jan pajtuar rreth 12%, ose nse
shohim proporcioni meshkuj-femra sht 10x5 n favor t meshkujve. Pr
42

Seria-Hulumtime

mendimin ton ky pohim dhe pajtueshmri e msimdhnsve, edhe pse

prqindje jo e lart, tregon realitetin e ksaj dukurie n shkollat tona. Edhe
nj detaj interesant lidhur me pohimin Nuk sht mir, por as e dmshme
nuk sht pr punn me nxns, nga 8 sa jan pajtuar me kt, 6 prej tyre
jan femra. Prgjigjet ose pajtueshmria me pohimet tjera nuk ka ndonj
dallim pr ta veuar., sa i prket dallimit meshkuj-femra.

1. Kjo sht normale sepse,

njerz
jemi,
nervozohemi
ndonjher

15

33

10

22

20

2. Sikur t ishit n vendin tim

do ta shihnit sa vshtir e kemi
me ta (nxns)

13

30

16

3. Atyre ju mungon edukata

elementare familjare

14

32

4. M duket se e kemi br
shprehi t prdorim shprehje t
ktilla.

5. Kto shprehje nuk jan

fyese, nuk shoh ndonj problem
ktu.

6. Vrtet, Disa nxns

meritojn kto shprehje

7. Nuk di si ti quaj ndryshe

8. Nuk sht mir, por as e

dmshme nuk sht pr punn
me nxns

9. Nxnsit e ktill nuk

meritojn shprehje m t mira

Nuk
Pajtohem fare

Nuk
Pajtohem

Pajtohem
pjesrisht

Pajtohem

Pajtohem
plotsisht

Tabela 6.1. Mendimet msueseve pr reagimet e astit

20

36

12

27

15

34

13

30

17

40

21

49

15

36

22

52

10

23

28

65

16

35

81

11

28

23

58

14

38

86

3.6. Mendimi i msimdhnsve pr ndikimin e fjalve fyese n raportin

me nxns
43

Seria-Hulumtime

N krkesn n pyetsor se Prdorimi i fjalve dhe shprehjeve t ktilla

ndaj disa nxnsve ndihmon krijimin e raporteve pozitive msimdhnsnxns, msimdhnsit kan pasur mundsi q t prgjigjen n m shum
se nj nga alternativat/pohimet e dhna. Me konstatimin se prdorimi i
fjalve fyese vshtirson punn n klas jan prgjigjur 53 ose 57% nga
numri i prgjithshm prej 93 arsimtarve. Ndrsa vetm 9 ose rreth 7%
pohojn se ka raste kur shprehjet e ktilla jan t domosdoshme.
Gjithashtu sht interesant pohimi i 13 arsimtarve rreth 14% e tyre
pohojn se m mir sht t fyhen nxnsit se sa t prdoret dhun fizike
ndaj tyre. Dhe e fundit 34 nga 93 ose 37% e tyre pohojn se asnjher nuk
kan pasur ndonj vrejtje kur ata kan prdor ksi fjalsh e shprehjesh
ndaj nxnsve.
Prgjigjet e tyre jan dhn n tabeln n vijim.
Tabela 7. Vlersimi pr ndikimin n raportin me nxns
Pohimet

Prgjigj. %

a. Kjo vetm e vshtirson punn msimore n klas

53

57

b. Ka raste kur shprehjet e ktilla ndaj nxnsve jan t

domosdoshme

c. M mir t prdorim kso shprehjesh se sa dhunn fizike ndaj

nxnsve

13

14

d. Asnjher nuk kam pasur vrejtje pr prdorimin e ktyre

fjalve/shprehjeve

34

37

3.6.1. Mendimi i msueseve lidhur me ndikimin e fyerjeve n raportin

me nxns
Sa i prket vlersimit t msueseve se a ndikon prdorimi i fjalve dhe
shprehjeve fyese e t rnda n ruajtjen apo prishjen e raportit msuesnxns kemi nj dallim me vlersimet e Mostrs. Derisa 57% e mostrs
vlersojn se prdorimi i ktyre fjalve/shprehjeve Kjo vetm e vshtirson
punn msimore n klas te msueset kjo sht 63%. Ndrsa n pohimin n
pyetsor Ka raste kur shprehjet e ktilla ndaj nxnsve jan t

domosdoshme, kan pohuar rreth 7% e mostrs, tek femrat e kemi rreth

44

Seria-Hulumtime

9%, por M mir t prdorim kso shprehjesh se sa dhunn fizike ndaj

nxnsve jan 14% me 11% t femrave.
Tabela 7.1. Msueset pr ndikimin e fjalve fyese n raportin me nxns
Pohimet

Prgjigj. %

a. Kjo vetm e vshtirson punn msimore n klas

29

63%

b. Ka raste kur shprehjet e ktilla ndaj nxnsve jan t

domosdoshme

9%

c. M mir t prdorim kso shprehjesh se sa dhunn

fizike ndaj nxnsve

11%

d. Asnjher nuk kam pasur vrejtje pr prdorimin e

ktyre fjalve/shprehjeve

20

43%

Edhe sa i prket pohimit nn d) Asnjher nuk kam pasur vrejtje pr

prdorimin e ktyre fjalve/shprehjeve kemi nj dallim midis mostrs dhe
gjinis. N mostr kemi 37% a atyre q kan pohuar pr kt, ndrsa te
femrat kemi pak m shum, pra 43% e tyre ndr t tjera kan pohuar se nuk
sht ankuar dikush pr prdorimin e ktyre fjalve ndaj nxnsve.

3.7. Mendimi i msimdhnsve lidhur me qndrimet e nxnsve n rast

t fyerjes
Nga 93 t anketuar vetm 82 prej tyre kan dhn mendimin e tyre pr at
se nse prdoren ksi fjal ndaj nxnsve far do t jet qndrimi apo
raporti i tyre ndaj msimdhnsve t till. Kshtu shumica prej tyre, 64 ose
78% pohojn se qndrimi i nxnsve do t jet shum negativ nse ndaj
tyre prdoren fjal e shprehje jo t kndshme dhe fyese. Se qndrimi i
nxnsve ndaj tyre do t jet armiqsor dhe hakmarrs kan pohuar 11 ose
rreth 13% ndrsa 3 ose 4% thon se jo ndikon fare n prishjen e raportit me
ta dhe vetm 4 ose afro 5% thon se ata tani m jan msuar me kto
shprehje. Nga numri i prgjithshm 11 arsimtar/e ose rreth 12% nuk kan
dhn prgjigje n kt pyetje.
sht me rndsi ktu t shihet se far sht qndrimi i nxnsve n t
njjtn pyetje. Derisa nga msimdhnsit kemi krkuar q t japin
mendimin e tyre pr at se a mund t ndikoj nj dukuri e till n raportet
45

Seria-Hulumtime

me nxnsit, nga nxnsit kemi krkuar q t shprehin ndjeshmrin apo

gjendjen emocionale dhe reagimin e shokut/shoqes ndaj msimdhnsit i
cili/a ka prdor ndonj nga fjalt a shprehjet fyese nnmuese ndaj tij.
M posht do t paraqesim t dhnat pr mostrn e msimdhnsve, pastaj
edhe t msueseve si dhe t dhnat pr mendimet e nxnsve lidhur me
qndrimet e tyre ndaj
msuesve. Sa i prket prgjigjes nn e) Mendoj se...., nga msimdhnsit
kemi krkuar q nse duan mund t japin edhe ndonj mendim shtes pr
kt. Kemi disa mendime t cilat do ti paraqesim t veuara. Pr krahasim
po japim tabeln nr. 8, pr ta par dallimin midis pohimeve t
msimdhnsve dhe t nxnsve.
Grafiku 4. Qndrimet e msimdhnsve
90
80
70
60
50

Nr.
%

40
30
20
10
0
a. Shum negativ

b. Nuk ndikon fare

c. Armiqsor dhe
hakmarrs

d. Ata jan msuar

me kto shprehje

Tabela 8. Qndrimet e msimdhnsve

46

Seria-Hulumtime

Pohimet e msimdhnsve

Nr.

a. Shum negativ

64

78

b. Nuk ndikon fare

c. Armiqsor dhe hakmarrs

11

13

d. Ata jan msuar me kto shprehje

e. Mendoj se........

22

27

3.7.1. Mendimi i
msueseve lidhur me qndrimet e nxnsve n rast t fyerjes
Pr t pa nse ka dallime midis msimdhnsve dhe msimdhnseve n
qndrimet e tyre sa i prket qndrimit lidhur me ndikimin e fyerjeve n
raportin me nxns. Shih tabeln dhe grafikun m posht.
Tabela 8.1. Qndrimet e msueseve pr raportin me nxns n rast fyerje

Grafiku 4.1. Qndrimet e msimdhnseve

47

Seria-Hulumtime

35

30

25

20

Nr.
%

15

10

0
a. Shum negativ

b. Nuk ndikon f are

c. A rmiqsor dhe
hakmarrs

d. Ata jan msuar

me kto shprehje

e. Mendoj se.....

Me krkesn nn 8 n pyetsor kemi dashur t dim se ka mendojn

msimdhnsit se far do t ishte qndrimi i nxnsve ndaj tyre kur ata
prdorin fjalt/shprehjet jo t kndshme pr ta. N prgjigjet e msueseve
kemi ca dallime ndaj atyre t mostrs. Kshtu, msueset pohojn se nse
prdorim fjal/shprehje t tilla ather qndrimi i nxnsve do t jet
Shum negativ thon 81% e msueseve n krahasimi me 78% e mostrs,
Nuk ndikon fare n prishjen e raportit me nxns pohojn 2.5% e
msuesve krahas rreth 4% e mostrs, se qndrimi i nxnsve do t jet
Armiqsor dhe hakmarrs hakmarrs mendojn rreth 14% e msueseve
n krahasimi me rreth 13% e mostrs. Vetm rreth 2.5% e msueseve
pohojn se Ata jan msuar me kto shprehje krahas rreth 5% e mostrs
t cilt kan dhn prgjigje n kt krkes t pyetsorit.

3.7.2. Mendimet/plotsuese t dhna me shkrim nga msueset

48

Seria-Hulumtime

N krkesn pr shprehjen e mendimit t msimdhnsve kemi ofruar edhe

mundsin nn e) q ata vet t japin ndonj mendim lidhur me ndikimin e
fjalve/shprehjeve fyese ndaj nxnsve. Nga 93 sa kishte mostra vetm 22
kan dhn mendim shtes me shkrim lidhur me ndikimin e tyre n
nxnsit. Nga kta 22 msimdhns 12 ose rreth 56% jan femra.
Mendimet e tyre po i japim n tabeln n vazhdim. sht me rndsi t
ceket se shumica e mendimeve t dhna pajtohen me at se prdorimi i
fjalve t tilla nuk ndikon mir n raportin e tyre me nxns. Vlen pr ti
veuar vetm dy mendime t shprehura nga dy msimdhns, njra se
mendoj se do ta harrojn shum shpejt dhe i dyti Mendoj se ndikon por
jo dhe aq pr tu armiqsuar. Sidomos sht brengoss mendimi i par.
Ndrsa i njjti arsimtar i TIK nga qytet n pyetjen e 6 ka do ti thoshe
arsimtarit tnd, i cili prdorte kso shprehjesh kur ti ishe nxns?,
prgjigjetDo ta shikoja me ironidhe n pyetje 7 A mendoni se nxnsit
n kto situata ndihen t fyer... prgjigjet nuk duhet t prdoren fare ato
fjal. Ka edhe rastet t tjera ku vrtet n prgjigjet e msimdhnsve
hetohet nj konfuzion apo ndoshta prpjekje pr ti ikur prgjigjes reale.
N baz t analizs s rezultateve ky nuk sht mendim i izoluar, por t tjer kan
hezituar ta thon. Ose mendimi nn dy (msuese) .... do t m urrejn

sht n pajtueshmri me shum mendime t nxnsve lidhur me kt q

thot arsimtarja.
Mendimet e ktilla sikur demantojn shumicn e msimdhnsve t
anketuar lidhur me shkalln e pajtimit/mospajtimit pr humbjen e durimit
gjat situatave dhe sjelljeve t nxnsve t dhna n pyetsor.
Edhe pse ekziston nj prqindje e lart e pajtimit se prdorimi i fjalve dhe
shprehjeve fyese ndaj nxnsve ka ndikim negativ sht e rndsishme q
shumica e msimdhnsve t prfshir n hulumtim mendojn kshtu.
Mendojm se kur t msojn se si jan mendimet e nxnsve lidhur me
kt ather kjo prqindje do t rritej edhe m shum.

Tabela 8.1.1. Mendimet plotsuese me shkrime t msimdhnsve

Meshkuj-Femra

49

Seria-Hulumtime

2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22

Mendimet e shkruara lidhur me pyetjen 8. nn e) Mendoj

se.....
Mendoj se nuk ndikon mir
Mendoj se nuk do t m duan fare, do t m urrejn
Nuk do t ket efekt pozitiv.
Nuk duhet prdor fjal ofenduese sepse jan t dmshme
Mendoj nuk do ishte i mir, dhe mua si arsimtare do me humbte
vlera
Mendoj se nuk duhet t prdoren.
Nuk ndihen mir.
Nuk jan te mirseardhura
Nxnsit kan autoritetin e tyre prandaj ne si arsimtar duhet ti
edukojm pozitivisht.
mendoj se do ta harrojn shum shpejt.
Mendoj se nuk do te vjen puna ti prdor kto shprehje edhe
nse i prdorin nuk do te hakmerreshin te nxnsit
Krijon nj hendek m t madh nse ekziston.
Mendoj se ndikon por jo dhe aq pr tu armiqsuar
Duhet t sillemi sa m mir me ta.
mendoj se fjala e mire ngroh dhe gurin
Mendoj se qndrimi i tyre do t ishte negativ dhe do t
reflektohej n psikikn e tyre, si n aspektin edukativ dhe moral.
Mendoj se po.
Mendoj se ndikon keq.
Mendoj se do t ndihej keq.
Nxnsi nuk do ta plqej at lnd msimore.
Nuk sht mir t fyesh, po un nuk kam pas raste t tilla.
N shpirt kan nj fije rezerve ndaj arsimtarit
Gjithsej F+M

*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
12 10

Treguesit m posht, i prezantuam ktu pr qllime krahasimi tregojn

ndjeshmrin e lart t nxnsve ndaj dukuris s fyerjes nga ana e
msimdhnsve.

Tabela 9. Qndrimi i nxnsve ndaj msimdhnsve q fyejn

50

Seria-Hulumtime

367
367

19

5.177

367

19

5.177

367

367

5.177
5.177

70.84
53.68

5.177

19
19

260
197

19

46.05
68.66

23.98

79.29

169
252

Totali

41.14

e) Nuk mund ta merrni me

mend se si ndihem,
plcas nga inati.

88

d) Tani jam msuar me kto

shprehje

Pa
prg
jigje

151

c) Armiqsor dhe hakmarrs

291

57

b) Nuk reagoj fare

26.16

96

a) Shum negativ

JO

48.77

15.53

PO
179

Nse ndonj arsimtar prdor

fjal a shprehje fyese ndaj
teje, far sht qndrimi yt
ndaj tij?

PO=numri i nxnsve t cilt kan dhn prgjigje n alternativn e dhn,

JO= numri i nxnsve t cilt nuk kan dhn prgjigje.
Grafiku 5. Qndrimet e nxnsve ndaj msimdhnsve q fyejn/nnmojn
400
350
300

PO
%

250

JO
%

200

Pa prgjigje
150

%
Totali

100
50
0
a) Shum
negativ

b) Nuk reagoj
fare

c) Armiqsor
dhe hakmarrs

d) Tani jam
msuar me
kto shprehje

e) Nuk mund
ta merrni me
mend se si
ndihem, plcas
nga inati.

Nga 367 nxns t prfshir n hulumtimi vetm 19 ose rreth 5% nuk jan
prgjigjur n kt pyetje. N kt pyetje nxnsit, sikurse edhe
msimdhnsit kan pasur mundsi t prgjigjen 1-2 prgjigje/ pohime t
dhna. N pyetjen nn a) Nse ndonj arsimtar prdor fjal a shprehje

51

Seria-Hulumtime

fyese ndaj teje, far sht qndrimi yt ndaj tij?, shum negativ kan
pohuar 179 nxns ose rreth 48%. Por nuk reagojn fare jan deklaruar 96
ose rreth 26% prej tyre sepse 88 ose rreth 24% pohojn se tani m jemi
msuar me kto shprehje. Shih pr kt kan pohuar vetm 5% e
msimdhnsve. Mendoj se sht alarmante qndrimi tejet armiqsor i
nxnsve ndaj msimdhnsve t till, kur 57 ose 16% deklarojn kt.
Mendojm se nuk sht nj shifr e vogl kjo.
Ndrsa gjendjen e tyre emocionale, dhe psikologjike, e shprehin n
pohimin nn e) ku 151 nxns ose 41% e tyre pohojn se nuk mund ta
merrni me mend se si ndihen, se plcet nga inati.
Nse krahasojm pohimin e msimdhnsve n d) Ata jan msuar me
kto shprehje me pohimin e nxnsve Tani jam msuar me kto shprehje
shohim dallim t madh midis dy qndrimeve. Derisa vetm 5% e msimdhnsve
e pohojn kt n raport me 24% e nxnsve e pohojn kt t vrtet.

3.3.3. Qndrimet e msimdhnsve t shkollave t qytetit

Pr t hetuar dallimet midis qndrimeve t msimdhnsve bm analizn
sipas shprndarjes s mostrs qytet-fshat. T shohim n vazhdim prgjigjet
e msimdhnsve qytetit. Nga gjithsej 93 msimdhns t prfshir n
mostr 52 kan qen nga shkollat e qytetit.

Tabela 10. Msimdhnsit e shkollave t qytetit

52

Nuk pajtohem

48

17

33

17

23

44

13

25

13

25

10

20

38

17

17

10

16

31

11

21

12

23

10

19

19

37

17

33

15

15

29

22

42

16

31

27

52

13

13

13

25

21

40

20

38

25

48

17

37

71

13

25

23

44

10

19

17

33

10

19

17

14

27

Pajtohem

25

Nuk pajtohem
fare

1. N shkoll mbretron klim e

kndshme pune e msimi
2. Raportet MSIMDHNSNXNS jan t shklqyeshme.
3. Ka raste kur nxnsit nuk i
kuptojn hallet e arsimtarve.
4. Ka raste kur msimdhnsit
nuk i kuptojn hallet e
nxnsve.
5. Shpesh m qesin prej takti
dhe m humb durimi me ta
6. Disa nxns vetm dajaku i
qetson
7. Ka raste kur prdori ndonj
fjal t rnd ndaj tyre
8. Njoh koleg q shpesh
prdorin fjal fyese ndaj
nxnsve.
9. M ka ndodhur t krkoj
ndihm nga drejtori etj., pr t
dal nga situata e
palakmueshme me nxns
10. M shko mendja ta ndrroj
kt shkoll. Nuk ia dal dot me
ta.
11. Kemi prindr q na
ndihmojn shum n punn me
nxns
12. Kemi prindr q kurr nuk
interesohen pr fmijt e tyre

Pajtohem
pjesrisht

Raporti me nxnsit ose klima

n shkoll, sipas
msimdhnsve t shkollave t
qytetit

Pajtohem
plotsisht

Seria-Hulumtime

Nse i krahasojm mostrn e prgjithshme me msimdhnsit e qytetit

shohim se ka nj dallim t vogl n shkalln e pajtueshmris me pohimet
e dhna n pyetsor. Kshtu derisa n pohimin pr klimn e kndshme n
shkoll gjith mostra plotsisht pajtohen rreth 57% n qytet kjo sht 48%.
Atje pajtohen afro 30% vetm t qytetit rreth 33% dhe pjesrisht pajtohen
13% derisa ktu 25%.

Nuk kemi prfshir edhe ata q nuk jan prgjigjur n ndonjrn krkes. Pr kt nuk
kemi 100% prgjigjeve.

53

Seria-Hulumtime

Edhe n krkesn pr pajtueshmrin lidhur me raportin msimdhnsnxns kemi dallime midis grupit dhe nngrupit, msimdhnsit e qytetit.
Me pohimin se ekzistojn raporte t shklqyeshme me nxns, 46% e
grupit pajtohen plotsisht, derisa nngrupi plotsisht pajtohen 23 ose 44%
q prbn rreth 25% t mostrs. sht me interes t analizohet pohimi 3
dhe 4 i ksaj pyetje e cila ka t bj me kuptueshmrin/
moskuptueshmrin e halleve msimdhns nxns dhe anasjelltas. Sipas
tyre 10% pajtohen plotsisht se ka raste kur nxnsit nuk i kuptojn hallet e
msimdhnsve, 38% pajtohen me kt dhe 17% pjesrisht pajtohen. Por
10% pohojn se edhe msimdhnsit ka raste kur nuk i kuptojn hallet e
nxnsve, 31% pajtohen me kt dhe 21% pajtohen pjesrisht. Kjo sht e
prafrt, me nj prqindje jo t dallueshme, me pajtueshmrin e mostrs,
por dallon shum nga pohimet e nxnsve lidhur me t njjtn prgjigje.
Shih pr kt te rezultatet e nxnsve.
Rreth 13 ose 27% e msimdhnsve t qytetit pajtohen ose pjesrisht
pajtohen se Shpesh m qesin prej takti dhe m humb durimi me ta ka do t
thot se n kto raste edhe vjen deri t shfryrja ose edhe prdorimi i dhuns
ndaj nxnsve, derisa pr t njjtn grupi sht pajtuar rreth 16%. Nga kjo
shihet se msimdhnsit e shkollave t qytetit kan shprehur ose
sinqeritetin ose se kan shum telashe me nxnsit t cilt bjn q ata ta
humbin durimin gjat puns me ta. N pohimin se Disa nxns vetm
dajaku i qetson nga gjithsej 21 msimdhns nga mostra sa jan
pajtuar me kt 14 ose 15% e mostrs jan msimdhns t shkollave t
qytetit, ose rreth 27% e msimdhnsve t qytetit shprehin pajtueshmri me
prdorimin e dajakut si mjet pr ti qetsuar nxnsit.

3.2.1. Shkalla e pajtimit t nxnsve me klimn n shkoll

54

Seria-Hulumtime

Jan t njohura lidhjet ndrmjet raportit msimdhns nxns dhe

ndikimit t tyre n afrsin msimdhns nxns dhe anasjelltas,
prkatsisht n krijimin e klims n shkoll, n shprehjen e ndjenjs s
knaqsis apo paknaqsis s nxnsve pr msimdhnsit dhe shkolln,
pr suksesin apo mossuksesin e nxnsve n msim, etj. Lidhur me kto
aspekte jan br studime t ndryshme dhe jan nxjerr shume konstatime
t ndikimit t raportit msimdhns nxns n kto aspekte. N me
pyetsorin ton t studimit nuk kemi synuar t hulumtojm kto aspekte,
por kemi synuar t konstatojm qndrimet e nxnsve pr raportin
msimdhns nxns, dhe pastaj t konstatojm ndikimin e raporteve
msimdhns nxns n shprehjen e dhuns verbale ndaj nxnsve.
Qndrimet e nxnsve pr raportin msimdhns nxns n shkoll, i
kemi hulumtuar nprmjet disa konstatimeve t integruara n nj tabel me
mundsi t prgjigjeve pr shkallen e pajtimit/mospajtimit pr secilin
konstatim t dhn pr qndrimet e nxnsve n raportin msimdhns
nxns n shkoll. Konstatimet pr raportin msimdhns-nxns q i kemi
hulumtuar dhe alternativat e shprehjes s qndrimeve t nxnsve,
pasqyrohen n tabeln n vijim.
Analiza dhe prpunimi i t dhnave pr raportin msimdhns nxns,
ofron t dhna mjaft interesante pr qndrimet e nxnsve ndaj disa
aspekteve t raportit msimdhns nxns dhe ndrlidhjen e tyre me
dhunn verbale ndaj nxnsve. Prgjigjet e nxnsve n secilin konstatim
t dhn pr raportin msimdhns-nxns n shkoll, shprehin shkall t
ndryshme t pajtimit/mospajtimit me raportin msimdhns nxns n
shkoll. Analiza dhe prpunimi i t dhnave pr raportin msimdhns
nxns, sjell dy nivele t prgjigjeve (i) prgjigjet pozitive t nxnsve, ku
ekziston nj shkall e lart t pajtimit t nxnsve pr disa konstatime
lidhur me raportin msimdhns - nxns, si dhe (ii) prgjigjet jo pozitive
t nxnsve, me shkall t lart t pajtimit pr disa konstatime lidhur me
raportin msimdhns nxns. Disa nga prgjigjet pozitive me shkall t
lart t pajtueshmris s nxnsve tregojn se: Ekziston atmosfer e mir
pr pun dhe pr msim n shkolla; Bashkpunimi/raporti msimdhns
nxns sht n nivel t duhur; N shkolla shpesh bisedohet pr raportet
msimdhns-nxns. Kurse, disa nga prgjigjet jo pozitive me shkall t
lart t pajtueshmris s nxnsve tregojn se: Nxnsit nuk i plqejn
msimdhnsit q prdorin fjal fyese ndaj nxnsve; Nxnsit hidhrohen
kur msimdhnsit nuk i kuptojn problemet e tyre; Nxnsit nervozohen
shum kur msimdhnsit nuk i dgjon arsyetimet e tyre; etj. Tabela n

55

Seria-Hulumtime

Totali
367
367
367
367
367
367
367
367
367
367
367
367

5.18

4.36

3.81

2.45

3.27

3.81

2.18

3.00

1.63

1.09

1.09

Pa
prgjigje

Fare nuk
pajtohem
0.54
1.91
3.00
6.81
9.81
8.45
28.61
11.17
14.99
42.78

Nuk
pajtohem
5.18
8.17
12.81
13.35
17.98
15.80
26.43
9.26
19.35
32.43

Pajtohem
pjesrisht
15.80
22.07
16.89
15.53
13.90
10.63
6.54
4.63
8.45

Pajtohem
32.70
33.79
37.87
38.42

44.69

3.81

raportet msimdhns-nxns

31.61

12. N shkoll shpesh bisedojm pr

6.27

ose fyerjen ia them pas shpine

25.07

11. I shtrngoj dhmbt, fjaln e rnd

7.08

nga msimi

11.72

10. Nga inati iki n shtpi ose kam dal

13.62

fyejn,

11.72

msimdhnsit q
ankohem te prindrit e mi

30.52

9. Pr

60.22

prdorin fjal fyese ndaj nxnsve

31.88

8. Nuk m plqejn msimdhnsit q

10.08

msimdhnsi ka prdor fjal t

rnda ndaj meje

14.71

7. M ka ndodhur t qaj kur

38.69

msimdhnsi nuk i dgjon

arsyetimet e mia

22.89

38.15

6. Nervozohem shum kur

7.08

e kupton problemin tim

25.07

5. Hidhrohem kur msimdhnsi nuk

23.16

hallet/problemet e msimdhnsve

12.26

4. Ka raste kur un nuk i kuptoj

12.26

kuptojn problemet e mia

21.53

3. Nganjher msimdhnsit nuk i

3.27

nxns sht i shklqyeshm

32.97

2. Bashkpunimi/raporti msimdhns

27.79

e mir pr pun dhe pr msim

22.89

1. N shkolln ton ekziston atmosfer

31.06

Raporti msimdhns-nxns n
shkoll

Pajtohem
plotsisht

vijim sjell prqindjet (%) e prgjigjeve t nxnsve pr t gjitha aspektet e

hulumtuara lidhur me raportin msimdhns nxns n shkoll.

Tabela nr. 11: Prgjigjet e nxnsve n prqindje (%) sipas shkalls s pajtimit pr
aspektet e hulumtuara pr raportin msimdhns nxns n shkoll.

56

Seria-Hulumtime

Si shihet nga rezultatet e dhna n tabel, ka dallime t dukshme n mes t

prgjigjeve pr secilin prej konstatimeve q pasqyrojn raportin
msimdhns nxns n shkoll. Disa prej tyre do ti prshkruajm,
interpretojm dhe do ti pasqyrojm me paraqitje grafike.
Rezultatet e hulumtimit pr qndrimet e nxnsve pr alternativn N
shkolln ton ekziston atmosfer e mir pr pun dhe pr msim, tregojn
se rreth 77% e nxnsve pajtohen plotsisht, dhe pajtohen se ekziston nj
atmosfer e mir pr pun dhe msim n shkolla, ndrsa rreth 16%
pjesrisht pajtohen me kt qndrim, kurse rreth 6% nuk pajtohen,
prkatsisht fare nuk pajtohen me kt qndrim. Pr kt konstatim nuk
kan dhn prgjigje rreth 1% e nxnsve t prfshir n hulumtim.
Atmosfera e mir pr pun dhe pr msim, vjen si rezultat edhe i
bashkpunimit/raportit msimdhns nxns, aspekt ky t cilin e kemi
hulumtuar n kt studim. Rezultatet e qndrimeve t nxnsve t
shprehura pr alternativn Bashkpunimi/raporti msimdhns nxns
sht i shklqyeshm tregojn se rreth 67% e nxnsve (i) pajtohen
plotsisht dhe (ii) pajtohen se bashkpunimi msimdhnsnxns sht i
shklqyeshm, rreth 22% pjesrisht pajtohen me kt qndrim, kurse mbi
10% (i) nuk pajtohen dhe (ii) fare nuk pajtohen me kt qndrim. Nuk
kan dhn prgjigje rreth 1 % e nxnsve t prfshir n hulumtim.
N raport me qndrimet e nxnsve pr atmosfern q ekziston pr pun
dhe msim, si dhe nivelin e bashkpunimit msimdhns nxns,
dallimet m t mdha, ekzistojn t shkalla m e lart e pajtueshmris,
dallime ka edhe n shkallt tjera t pajtueshmris apo pajtueshmris.
Grafiku n vijim paraqet kto dallime.

57

Seria-Hulumtime

Grafiku nr.1: Paraqitja grafike e prgjigjeve t nxnsve pr qndrimet e tyre lidhur me

atmosfern pr pun dhe msim dhe raportin msimdhns - nxns

Nj aspekt tjetr i rndsishm i hulumtuar pr raportin msimdhns

nxns, sht t kuptuarit e problemeve t nxnsve nga msimdhnsit dhe
anasjelltas, t kuptuarit e problemeve t msimdhnsve nga nxnsit.
Rezultatet e hulumtimit pr qndrimet e nxnsve pr kto dy aspekte t
raportit msimdhns nxns, nuk jan n prputhje me qndrimet e
nxnsve pr atmosfern e puns n shkoll dhe bashkpunimin msimdhns
nxns, sepse qndrimet e nxnsve t shprehura n prgjigjet e tyre
tregojn se megjithat nganjher msimdhnsit nuk i kuptojn problemet
e nxnsve, gjithashtu ka edhe raste kur edhe nxnsit nuk i kuptojn
problemet e msimdhnsve.

Rezultatet e qndrimeve t nxnsve t shprehura pr alternativn

Nganjher msimdhnsit nuk i kuptojn problemet e mia tregojn se
mbi 65% e nxnsve pajtohen plotsisht dhe pajtohen se nganjher
msimdhnsit nuk i kuptojn problemet e tyre , rreth 17% pjesrisht
pajtohen me kt qndrim, kurse mbi 16% nuk pajtohen, prkatsisht fare
nuk pajtohen me kt qndrim, q nnkupton se prqindja e fundit e
nxnsve shprehin qndrim pozitiv sa i prket t kuptuarit e problemeve t
nxnsve nga msimdhnsit. Nuk kan shprehur qndrim, prkatsisht
nuk kan dhn prgjigje 1.63% e nxnsve t prfshir n studim.
Rezultate t prafrta kemi edhe n raport me t kuptuarit e problemeve t
msimdhnsve nga nxnsit. Dallimet qndrojn pr shkallt nuk
pajtohem, prkatsisht fare nuk pajtohem, sepse mbi 20% e nxnsve

58

Seria-Hulumtime

shprehin kto qndrime, q nnkupton se kjo prqindje e nxnsve arrijn

ti kuptojn hallet apo problemet e msimdhnsve dhe pastaj t sillen sipas
natyrs s problemit me qllim t ruajtjes s raporteve me msimdhns.
Kurse dallimi i dyt qndron n mos dhnien e prgjigjeve, ku n kt
alternativ nuk jan prgjigjur 3% e nxnsve t prfshir n studim.
Grafiku n vijim paraqet t gjitha dallimet q ekzistojn n prgjigjet e
nxnsve sa i prket t kuptuarit t problemeve t tyre nga msimdhnsit
dhe t kuptuarit e problemeve t msimdhnsve nga vet nxnsit.

Grafiku nr.2: Paraqitja grafike e prgjigjeve t nxnsve pr qndrimet e tyre lidhur me

t kuptuarit e problemeve t nxnsve nga msimdhnsit dhe anasjelltas

Nj aspekt tjetr i rndsishm i hulumtuar pr raportin msimdhns

nxns, sht mnyra e reagimit t nxnsve kur nuk kuptohen problemet e
tyre dhe kur nuk dgjohen arsyetimet e tyre. Rezultatet e hulumtimit
tregojn se shpeshher raportet msimdhns nxns nuk jan n nivelin
e duhur pikrisht pr shkak t mos adresimit t drejt t ktyre dy
aspekteve nga msimdhnsit. Rezultatet tregojn s shumica e nxnsve,
mbi 55% e nxnsve t prfshir n hulumtim, hidhrohen kur
msimdhnsit nuk i kuptojn problemet e tyre, kurse mbi 61% e nxnsve
t prfshir n hulumtim, nervozohen shum kur msimdhnsit nuk i
dgjojn arsyetimet e tyre pr probleme t caktuara.
Gjithashtu nj prqindje e caktuar e nxnsve nuk pajtohen ose fare nuk
pajtohen me konstatimin se hidhrohen kur msimdhnsit nuk i kuptojn
59

Seria-Hulumtime

problemet e tyre (rreth 28% e nxnsve) dhe nuk nervozohen shum kur
msimdhnsit nuk i dgjojn arsyetimet e tyre pr probleme t caktuara (
rreth 24% e nxnsve).
Grafiku n vijim paraqet t gjitha dallimet q ekzistojn n prgjigjet e
nxnsve sa i prket shkalls s pajtueshmris lidhur me reagimet e
nxnsve kur msimdhnsit nuk i kuptojn problemet e tyre dhe kur nuk i
dgjojn arsyetimet e tyre pr probleme t caktuara.

Grafiku nr.3: Paraqitja grafike e prgjigjeve t nxnsve pr qndrimet e tyre lidhur me

t reagimet e tyre kur nuk kuptohen problemet dhe nuk dgjohen gjat arsyetimeve pr
probleme t ndryshme

Lidhur me raportin msimdhns nxns, jan nxjerr tregues edhe

prmes prgjigjeve t nxnsve pr shkalln e pajtimit/mospajtimit me
mnyrn e reagimeve ndaj msimdhnsve q prdorin fjal fyese pr
nxns. Mbi 35% e nxnsve pajtohen plotsisht ose pajtohen se: M ka
ndodhur t qaj kur msimdhnsi ka prdorur fjal t rnda ndaj meje.
Mbi 53% e nxnsve pajtohen plotsisht ose pajtohen se: Pr
msimdhnsit q fyejn, ankohem tek prindrit e mi. Mbi 13% e
nxnsve pajtohen plotsisht ose pajtohen se: Nga inati iki n shtpi ose
kam dal nga msimi. Kurse mbi 26% e nxnsve pajtohen plotsisht ose
pajtohen se i shtrngoj dhmbt, dhe se fjaln e rnd ose fyerjen ia them

60

Seria-Hulumtime

pas shpine. Prqindjet tjera pr t tri reagimet e nxnsve jan shprehur me

pajtim t pjesshm ose me mospajtim.
Pavarsisht ndarjes s prqindjeve pr shkalln e pajtimit/mospajtimit
lidhur me reagimet e cituara, treguesit jan t mjaftueshm t prfundojm
se reagimet e nxnsve jan nj tregues i raporteve msimdhns nxns
n shkoll, t cilat n t shumtn e rasteve jan t brishta pikrisht si
pasoj e prdorimit t fyerjeve t ndryshme nga msimdhnsit ndaj
nxnsve.
Komunikimi konsiderohet si nj nga mjetet m t rndsishme pr
vendosjen e raporteve pozitive msimdhns nxns n shkoll. Me
pyetsorin ton t studimit kemi hulumtuar shkalln e pajtimit, mospajtimit
t nxnsve pr shpeshtsin e komunikimit n shkoll pr raportet
msimdhns-nxns. Rezultatet jan inkurajuese, pr faktin se mbi 69% e
nxnsve pajtohen plotsisht dhe pajtohen se n shkoll shpesh bisedojn
pr raportet msimdhns nxns, mbi 13% pjesrisht pajtohen me kt,
kurse mbi 13% nuk pajtohen apo fare nuk pajtohen. Grafiku n vijim
paraqet t gjitha dallimet q ekzistojn n prgjigjet e nxnsve sa i prket
komunikimit n shkoll pr raportet msimdhns nxns.

Grafiku nr.4: Paraqitja grafike e dallimeve n prgjigjeve t nxnsve pr shkalln e

pajtimit/mospajtimit pr konstatimin se shpesh n shkoll bisedohet pr raportet
msimdhns-nxns

61

Seria-Hulumtime

Duke u bazuar n rezultatet e hulumtimit pr raportin msimdhns

nxns, mund t prfundojm se institucionet shkollore duhet ti kushtojn
kujdes t veant disa aspekteve t raportit msimdhns nxns, si:
t ruajn dhe kultivojn vlerat e bashkpunimit me nxns,
t komunikojn n mnyr t vazhdueshme me nxns pr ti
kuptuar hallet dhe shqetsimet e tyre,
t krijojn klim pozitive n raportet nxns-msimdhns,
t dgjojn n mnyr aktive nxnsit kur i shprehin problemet dhe
mendimet e tyre,
t ndalojn do form t dhuns verbale ndaj nxnsve, t
drejtprdrejt ose t trthort,
vazhdimisht t konsultohen me prindrit, kolegt dhe ekspertt e
fushs pr shtjet q preokupojn ose q e pengojn zhvillimin
normal t komunikimit dhe t bashkpunimit me nxns.

62

Seria-Hulumtime

3.4. Shpeshtsia e prdorimit t fjalve fyese ndaj nxnsve

Shumica e studimeve vijn n prfundim se ka msimdhns q prdorin

n praktikn e msimdhnies fjal e shprehje fyese/nnmuese ndaj
nxnsve. N me pyetsorin ton t studimit prdorimin e fjalve e
shprehjeve fyese ndaj nxnsve e kemi hulumtuar prmes shpeshtsis s
prdorimit t tyre ndaj nxnsve.
Qndrimet e nxnsve pr shpeshtsin e prdorimit t fjalve e shprehjeve
fyese ndaj tyre nga ana e msimdhnsve i kemi hulumtuar nprmjet disa
konstatimeve t integruara n nj tabel me mundsi t prgjigjeve pr
shkallen e shpeshtsis pr secilin konstatim t dhn n tabel. Tabela n
vijim i pasqyron disa nga fjalt e shprehjet q msimdhnsit iu drejtohen
nxnsve n situata t caktuara, shprehje kto t cilat ne i kemi hulumtuar
prmes alternativave pr prgjigje lidhur me shpeshtsin e prdorimit t
tyre nga msimdhnsit.
Analiza dhe prpunimi i t dhnave pr fjalt dhe shprehjet q
msimdhnsit iu kan drejtuar nxnsve, vrteton faktin se ka nj numr
t caktuar t msimdhnsve q prdorin fjal e shprehje t ndryshme kur
iu drejtohen nxnsve n situata t caktuara. T dhnat tregojn se n mas
t caktuar ekziston dhuna verbale ndaj nxnsve n shkoll. Gjithashtu t
dhnat ofrojn nj pasqyr t qart pr shpeshtsin e prdorimit t ktyre
shprehjeve nga ana e msimdhnsve.
Analiza dhe prpunimi i t dhnave pr fjalt dhe shprehjet q
msimdhnsit iu kan drejtuar nxnsve, sjell dy konstatime.
Konstatimi i par, bazuar n nj prqindje relativisht t lart t prgjigjeve
t nxnsve, t gjitha shprehjet e dhna n tabeln e hulumtimit, jan
shprehje q msimdhnsit ua drejtojn nxnsve n shkoll.
Konstatimi i dyt, rreth 13% e nxnsve q jan prgjigjur se i kan
dgjuar kto shprehje, q do t thot se as nuk mund t pohojn se jan
shprehje q prdoren nga msimdhnsit ndaj nxnsve, apo q asnjher
nuk prdoren.
Tabela n vijim sjell prqindjet (%) e prgjigjeve pr t gjitha aspektet e
hulumtuara lidhur me Shprehjet q msimdhnsit iu kan drejtuar
nxnsve:

63

Shprehjet q msimdhnsit iu
kan drejtuar nxnsve
1. A e di se ku je, n klas apo n
rrug?
2. Ti nuk je normal, ti se ke
vendin n shkoll
3. A e dini pse vini n shkoll?

do dit

Shpesh

Ndonjher

Asnjher

I kam
dgjuar

Pa
prgjigje

Seria-Hulumtime

28.14

21.58

25.14

11.75

12.57

0.82

9.84

13.39

16.12

43.17

15.57

1.91

34.15

31.97

15.30

10.38

6.28

1.91

4. Ti nuk je pr shkoll.

10.66

13.39

22.13

39.89

11.75

2.19

Shkolla nuk sht pr

majmun.
Mjer familja q t ka.

16.44

13.42

15.62

42.74

10.14

1.64

9.02

13.93

14.75

45.36

13.66

3.28

7. Ti se meriton notn m t
madhe.
8. Nuk jeni n mulli po n klas

19.13

28.42

27.32

16.67

7.92

0.55

5.
6.

15.57

14.21

22.13

32.51

13.66

1.91

A ke hngr buk sot, fol me

z m t lart
10. Pa spat nuk shkohet n pyll.

19.67

21.04

21.86

23.77

10.38

3.28

9.84

11.75

17.76

46.17

11.48

3.01

11. Prindrit t kan msuar t

sillesh kshtu
12. Jeni br si nuse

16.39

17.21

15.85

34.97

13.11

2.46

8.20

10.66

16.12

50.27

13.11

1.64

13. Sakat, kurrgj nuk po kuptoni

9.84

12.30

16.39

49.73

7.92

3.83

9.

14. (Kur krkoni leje pr t dal)

Kush po t pret jasht?

10.11

15.85

20.22

39.34

12.30

2.19

15. Nuk je n dasm/kanaxhe

9.84

17.21

20.77

39.34

11.48

1.37

Totali

15.12

17.09

19.17

35.07

11.42

2.13

Tabela nr. 12: Prgjigjet e nxnsve n prqindje (%) sipas shkalls s shpeshtsis pr
aspektet e hulumtuara pr shprehjet q msimdhnsit iu kan drejtuar nxnsve.

Si shihet nga rezultatet e dhna n tabel, ka dallime t dukshme n mes t

prgjigjeve pr seciln prej
shprehjeve t cilat, sipas nxnsve,
msimdhnsit iu kan drejtuar nxnsve, dallimet vrehen edhe n
shpeshtsin e prdorimit t shprehjeve.
Nga t dhnat e pasqyruara n tabel, shohim se nj prqindje relativisht e
lart e nxnsve kan veuar disa nga shprehjet q prdoren do dit dhe
shpesh prej disa msimdhnsve, sidomos shprehjet: A e di se ku je, n

64

Seria-Hulumtime

klas apo n rrug? A e dini pse vini n shkoll? Ti se meriton notn m t

madhe. A ke hngr buk sot, fol me z m t lart. N shikimi t par kto
nuk duket se shprehin ndonj fyerje apo nnmim t nxnsve, por n
aspektin psikologjik, t thna n prezencn e t tjerve kto shprehje
ndikojn keq te nxnsit. Grafiku n vijim i paraqet prgjigjet e nxnsve
sa i prket shpeshtsis s prdorimit t ktyre shprehjeve nga
msimdhnsit:

Grafiku nr.6: Paraqitja grafike e dallimeve n prgjigjeve t nxnsve pr shpeshtsin e

prdorimit m t madh t disa shprehjeve prmes t cilave msimdhnsit iu drejtohen
nxnsve.

Kurse shprehjet t cilat sipas nxnsve nuk prdoren asnjher nga

msimdhnsit jan: Jeni br si nuse. Pa spat nuk shkohet n pyll.
Sakat, kurrgj nuk po kuptoni. Mjer familja q t ka. Ti nuk je normal, ti
se ke vendin n shkoll, etj. Kjo e fundit sht shprehja q ka prqindjen
m t lart t ciln nxnsit vetm e kan dgjuar (q nnkupton se as nuk
mund t pohojn se jan shprehje q prdoren nga msimdhnsit ndaj
nxnsve, apo q asnjher nuk prdoren).
Tabela n vijim i paraqet e nxnsve n prqindje pr kto tri shprehje:

65

Pa prgjigje

8.2

10.66

16.12

50.27

13.11

1.64

9.84

12.3

16.39

49.73

7.92

3.83

9.84

11.75

17.76

46.17

11.48

3.01

9.02

13.93

14.75

45.36

13.66

3.28

9.84

13.39

16.12

43.17

15.57

1.91

I kam
dgjuar

Shpesh

Asnjher

do dit

Shprehjet q
msimdhnsit
iu kan
drejtuar
Nr. nxnsve
Jeni br si
1
nuse
Sakat,
2
kurrgj nuk po
kuptoni
Pa spat nuk
3
shkohet n
pyll.
Mjer familja
4
q t ka.
Ti nuk je
5
normal, ti se
ke vendin n
shkoll

Ndonjher

Seria-Hulumtime

Tabela nr. 13: Prgjigjet e nxnsve n prqindje (%) pr shprehjet q nxnsit i kan
konsideruar se m pak prdoren nga ana e msimdhnsve kur iu drejtohen atyre.

Si shihet nga rezultatet e prezantuara m lart, t gjitha shprehjet e

hulumtuara msimdhnsit, n situata t caktuara, ua drejtojn nxnsve n
shkolls, pavarsisht se shumica prej tyre paraqesin nj form t dhuns
verbale ndaj nxnsve. Shqetson fakti se disa prej ktyre shprehjeve
prdoren do dit nga nj numr jo i vogl i msimdhnsve. Grafiku n
vijim pasqyron prmbledhjen e shpeshtsis s prdorimit t fjalve fyese
ndaj nxnsve pr t gjitha fjalt e shprehjet e hulumtuara n kt pjes t
diskutimit, me t cilat disa msimdhns iu drejtohen nxnsve n shkoll.

66

Seria-Hulumtime

Grafiku nr.7: Paraqitja grafike e prgjigjeve t nxnsve pr shpeshtsin e prdorimit t

shprehjeve fyese prmes t cilave msimdhnsit iu drejtohen nxnsve.

Nga grafiku shihet prqindje relativisht e lart (15.12%) e nxnsve q

kan deklaruar se msimdhnsit do dit prdorin shprehje fyese n
situata t caktuara kur iu drejtohen nxnsve. Gjithashtu edhe prqindja e
nxnsve q kan deklaruar se msimdhnsit shpesh prdorin shprehje
fyese n situata t caktuara kur iu drejtohen nxnsve sht relativisht e
lart (17.09%), kurse 19.17% jan deklaruar ndonjher. Por nse
analizojm t gjitha prgjigjet pr prdorimi t ktyre fjalve e shprehjeve
ndaj nxnsve, ather vrtet na del prqindje brengosse. Mbett
prqindja m e madhe (35.07%) e nxnsve q kan deklaruar se asnjher
msimdhnsit nuk prdorin shprehje fyese n situata t caktuara kur iu
drejtohen nxnsve, por deklarimet pr tri alternativat paraprake ofrojn
argumente t mjaftueshme pr t arritur n prfundim se msimdhnsit
prdorin fjal e shprehje fyese n situata t caktuara kur iu drejtohen
nxnsve. Sigurisht q kjo nuk mund t prgjithsohet pr t gjith
msimdhnsit. Por, nse ksaj i shtohet prqindja e atyre q kan
deklaruar do dit 15%, shpesh 17% dhe ndonjher 19%, ather na del se
megjithat shpeshtsia e prdorimit t fjalve dhe shprehjeve fyese ndaj
tyre sht shum e lart, ose afro 51%. Por jan edhe 11% q kan
deklaruar se i kan dgjuar kto fjal e shprehje nga msimdhnsit e tyre.

67

Seria-Hulumtime

3.4.1. Shpeshtsia e prdorimit t disa fjalve e shprehjeve fyese dhe

ofenduese q klasifikohen si m t rnda n dhunn verbale ndaj nxnsve
N studim kemi synuar t konstatojm edhe shpeshtsin e prdorimit t disa
fjalve e shprehjeve fyese dhe ofenduese q klasifikohen si m t rnda n
dhunn verbale ndaj nxnsve dhe q n raste t caktuara praktikohen nga
disa msimdhns. Lista e shprehjeve fyese m t rnda sht prgatitur n
baz t nj komunikimi elektronik me drejtor t shkollave, msimdhns dhe
prindr pr shprehjet fyese m t rnda q i kan dgjuar n shkoll
respektivisht prej nxnsve se i prdorin msimdhnsit n situata t caktuar
kur iu drejtohen nxnsve. Ato fjal e shprehje t rnda (14 sish) q jan cituar
nga shumica drmuese e personave me t cilt kemi komunikuar jan
vendosur n instrumentin e hulumtimit me nxns. Analiza dhe prpunimi i t
dhnave pr fjalt e shprehjet fyese m t rnda na ka br t shqetsohemi n
mas t madhe, sepse nj prqindje relativisht e madhe e nxnsve kan
shprehur mendimin e tyre se shpesh na ndodh q ndonj msimdhns t
prdor edhe ksi lloj shprehjesh dhe fjal t rnda. Tabela n vijim i pasqyron
deklarimet e nxnsve sipas prqindjes (%) pr t gjitha shprehjet dhe fjalt e
rnda q jan hulumtuar pr shpeshtsin e prdorimit.

1.
2.
3.
4.
5.
6.

Shpeshtsia e prdorimit nga ndonj msimdhns e

shprehjeve dhe fjalve t rnda ndaj nxnsve
Asgj nuk po kupton pr kundr shpjegimit/mundimit
tim
Je shum i prapambetur n krahasim me shokt tu.
Po prtypesh si kafsh, hidhe amakzin
Mos ke harruar t hash buk (kur harron detyrat,
librin, lapsin...)
Je debil, si po sillesh ashtu
Idiot, nuk je n kinema/rrug

Shpesh
na
ndodh

Nuk
na
ndodh
shpesh

Pa
prgjigje

18.03
17.49
18.31

77.05
77.05
77.32

4.92
5.46
4.37

16.67
16.12

80.05
77.60

3.28
6.28

15.30
12.84
9.56
16.12
12.57
14.21
13.93
11.48
13.11

79.51
81.97
84.43
78.14
81.69
78.42
82.24
79.51
81.15

5.19
5.19
6.01
5.74
5.74
7.38
3.83
9.02
5.74

7. Rruga, a e di ku gjendesh
8. O vi, a e di far prindi ke
9. Gomar, nuk je n fush, po n klas
10. Kryemadh, me ty po flas
11. Jeni br si pula
12. Ti sje normal
13. Trupeshk
14. Hajde bukurosh/bukuroshe- hajde, mos ishe n pazar
Totali
14.70
79.72
Tabela nr. 14: Lista me shprehje dhe fjal t rnda dhe deklarimet e nxnsve

5.58

68

Seria-Hulumtime

Nga t dhnat e pasqyruara n tabel, shihet nj prqindje relativisht e

lart, mesatarisht 14.70% e nxnsve kan deklaruar se shpesh na ndodh
q ndonj msimdhns t prdor shprehje dhe fjal t rnda kur iu
drejtohen atyre n situata t ndryshme. Prkundrejt faktit se shumica e
nxnsve (rreth 80%) kan deklaruar se nuk na ka ndodh shpesh t
prdoren shprehje t tilla, prsri rezultatet na kan br t shqetsohemi
jasht mase, pr faktin se secila prej ktyre shprehjeve dhe fjalve edhe
vetm nj her nse prdoret nga msimdhnsit sht nj dhun verbale e
nivelit t lart ndaj nxnsve, e lre m t ndodh shpesh si shihet n
deklarimet e prqindjes s nxnsve !! Shprehjet q sipas nxnsve
prdoren m shpesh prej disa msimdhnsve jan: Po prtypesh si kafsh,
hidhe sakzn; Asgj nuk po kupton pr kundr shpjegimit/mundimit tim; Je
shum i prapambetur n krahasim me shokt tu. N studim kemi synuar t

konstatojm se a jan t gjith msimdhnsit apo vetm disa msimdhns

q prdorin shprehje dhe fjal t rnda kur iu drejtohen nxnsve n situata
t ndryshme. Tabela n vijim i pasqyron deklarimet e nxnsve sipas
prqindjes (%) pr kategorizimin e msimdhnsve q prdorin shprehje
dhe fjal t rnda kur iu drejtohen nxnsve n situata t ndryshme.
A ka raste kur ndonjri arsimtar i prdor edhe ksi
lloj shprehjesh dhe fjal t rnda?
1. Asgj nuk po kupton pr kundr
shpjegimit/mundimit tim
2. Je shum i prapambetur n krahasim me shokt
tu.
3. Po prtypesh si kafsh, hidhe amakzin
4. Mos ke harruar t hash buk (kur harron
detyrat, librin, lapsin...)
5. Je debil, si po sillesh ashtu
6. Idiot, nuk je n kinema/rrug
7. Rruga, a e di ku gjendesh
8. O vi, a e di far prindi ke
9. Gomar, nuk je n fush, po n klas
10. Kryemadh, me ty po flas
11. Jeni br si pula
12. Ti sje normal
13. Trupeshk
14. Hajde bukurosh/bukuroshe- hajde, mos ishe n
pazar (kur vonohesh)

Totali

T gjith
msimdhnsit

Disa
msimdhns

Pa
prgjigje

14.93

76.12

8.96

10.24
29.17

74.02
62.50

15.75
8.33

37.14

57.14

5.71

16.92

65.38

17.69

17.36
21.74

69.44
64.49

13.19
13.77

21.10

58.72

20.18

17.16

67.16

15.67

18.30

67.97

13.73

19.83

56.90

23.28

37.97
24.56

53.16
46.49

8.86
28.95

26.51

60.84

12.65

23.09

63.24

13.67

69

Seria-Hulumtime
Tabela nr. 15: Prgjigjet e nxnsve pr shkalln e prfshirjes s msimdhnsve n
fyerjet

Nga t dhnat n tabel, shihet nj prqindje relativisht e lart, mesatarisht

23% e nxnsve q kan deklaruar se t gjith msimdhnsit prdorin
shprehje dhe fjal t rnda kur iu drejtohen atyre n situata t ndryshme.
N mnyr t veant na shqetson fakti se ekziston nj prqindje e lart e
nxnsve q kan deklaruar se t gjith msimdhnsit i prdorin shprehjet
n vijim: Ti sje normal (38%); Po prtypesh si kafsh, hidhe sakzn
(29%); Trupeshk (24.56%); Rruga, a e di ku gjendesh (22%); O vi, a e
di far prindi ke (21%); Idiot, nuk je n kinema/rrug (17%); Je debil, si
po sillesh ashtu(17%); Gomar, nuk je n fush, po n klas (17%); Etj.
Vrtet analiza e ktyre rezultateve na ka shqetsuar jasht mase, sepse kto
fyerje dhe ofendime q u bhen nxnsve jan t pa tolerueshme edhe nse
bhen vetm nga nj msimdhns, e lre m nse praktikohen nga nj
numr i madh i msimdhnsve si kan deklaruar nxnsit. Vazhdimi i
prdorimit nga msimdhnsit t ktyre shprehjeve fyese dhe ofenduese
sht prbuzje e rnd e fmijve tan, prandaj t gjitha institucionet tona
shkollore duhet mendojn mir si ti largojn nga komunikimi i tyre kto
shprehje q pasqyrojn dhunn verbale m ekstreme dhe q thyejn rnd
t drejtat e fmijve pr tu trajtuar me dinjitet .

3.5. Shkalla e pajtueshmris s nxnsve lidhur me prdorimin e

fjalve/shprehjeve fyese

Kt aspekt e kemi hulumtuar nprmjet dy formave, nprmjet (i) lists s

14 shprehjeve fyese dhe alternativave pr prgjigje nga nxnsit (pengojn
shum /nuk pengojn), si dhe (ii) shkalls s pajtueshmris apo jo
pajtueshmris pr nj list t konstatimeve q reflektojn qndrimet e
nxnsve pr prdorimin e fjalve e shprehjeve fyese dhe reagimet e
nxnsve ndaj tyre.
N studim, lidhur me aspektin e par t hulumtimit pr shkalln e
pajtueshmris s nxnsve lidhur me prdorimin e fjalve/shprehjeve
fyese, kemi dshiruar t konstatojm faktin se sa i pengojn nxnsit
shprehjet fyese dhe ofenduese q prdoren nga nj numr i caktuar i
70

Seria-Hulumtime

msimdhnsve. Tabela n vijim i pasqyron deklarimet e nxnsve sipas

prqindjes (%) pr at se a i pengon nxnsit prdorimi i shprehjeve fyese
dhe ofenduese nga msimdhnsit.
Prdorimi nga msimdhnsit i shprehjeve fyese
dhe ofenduese ndaj nxnsve
1. Asgj nuk po kupton pr kundr
shpjegimit/mundimit tim
2. Je shum i prapambetur n krahasim me shokt
tu.
3. Po prtypesh si kafsh, hidhe amakzin
4. Mos ke harruar t hash buk (kur harron detyrat,
librin, lapsin...)
5. Je debil, si po sillesh ashtu
6. Idiot, nuk je n kinema/rrug
7. Rruga, a e di ku gjendesh
8. O vi, a e di far prindi ke
9. Gomar, nuk je n fush, po n klas
10. Kryemadh, me ty po flas
11. Jeni br si pula
12. Ti sje normal
13. Trupeshk
14. Hajde bukurosh/bukuroshe- hajde, mos ishe n
pazar (kur vonohesh)

Totali

Kjo m
pengon
shum

Nuk m
pengon

Pa
prgjigje

42.74

41.88

15.38

65.64
56.91

24.10
30.08

10.26
13.01

51.40
57.50

37.38
31.00

11.21
11.50

60.00
68.50
68.85

29.73
22.00
22.13

10.27
9.50
9.02

67.01

22.16

10.82

67.02
54.22
66.08
55.56

21.81
33.78
25.73
30.86

11.17
12.00
8.19
13.58

50.87

36.99

12.14

60.35

28.50

11.15

Tabela nr. 16: Prgjigjet e nxnsve (sipas %) q tregojn se sa pengojn shprehjet dhe
fjalt fyese e ofenduese q i prdorin msimdhnsit ndaj tyre.

Nga t dhnat e tabels, shihet se shumicn e nxnsve (mbi 60%) i

pengon shum prdorimi ndaj tyre i shprehjeve dhe fjalve fyese e
ofenduese nga ana e msimdhnsve. Por, na shqetsojn shum t dhnat
q tregojn se nj prqindje relativisht e lart, mesatarisht 28.50% e
nxnsve, sipas deklarimeve t tyre nuk i pengojn kto shprehje, ndrkaq
nuk jan prgjigjur fare mbi 11% e nxnsve t prfshir n hulumtim.
Pr ne, prgjigjet e nxnsve jan nj tregues mjaft shqetsues: Ka filluar
n mas relativisht t madhe pranimi prej nxnsve i ktyre shprehjeve
fyese dhe ofenduese q i praktikojn disa msimdhns. Kjo si tregojn
rezultatet e studimit sht duke u zgjeruar n mesin e nxnsve si rezultat

71

Seria-Hulumtime

i prdorimit t shpesht t tyre nga ana e msimdhnsve dhe si rezultat

prdorimit t ktyre shprehjeve nga nj numr relativisht i madh i
msimdhnsve.
Prdorimi i shpesht nga msimdhnsit i shprehjeve fyese dhe ofenduese
vrtet sht rrezik q nxnsit ti sjell n nj situat ku kto fyerjet dhe
ofendimet t bhen normale t mos i pengoj ata, t mos reagojn ndaj
tyre dhe ti prdorin ata n procesin e shoqrorizimit t tyre me bashk
moshatar. Mbetet detyr e institucioneve shkollore, dhe t tjera, q t
ndrmarrin masa se si ta prmirsojn komunikimin me nxns, si ti
parandalojn sjelljet e msimdhnsve por edhe t nxnsve q nxisin
prdorimin e shprehjeve dhe fjalve fyese e ofenduese pr nxns.
Ndrsa sa i prket shkalls s pajtueshmris apo jo pajtueshmris pr nj
list t konstatimeve q reflektojn qndrimet e nxnsve pr prdorimin
e shprehjeve fyese dhe reagimet e nxnsve ndaj tyre, n instrumentin e
hulumtimit me nxns, kemi vendosur nnt konstatime q lidhen me
prdorimin e shprehjeve e fjalve/fyese (lidhen me 14 fjalt/shprehjet e
rnda fyese q ishin hulumtuar paraprakisht) dhe pr secilin konstatim
kemi krkuar nga nxnsit t shprehin qndrimet e tyre prmes njrs nga
pese alternativat e mundsis pr prgjigje. Konstatimet e hulumtuara
pasqyrohen n tabeln n vijim.
Analiza dhe prpunimi i t dhnave pr konstatimet e hulumtuara q
reflektojn qndrimet e nxnsve lidhur me disa aspekte t prdorimit t
fjalve/shprehjeve fyese, tregon se prgjigjet e nxnsve n secilin
konstatim t dhn shprehin shkall t ndryshme t pajtimit ose
mospajtimit. Rezultatet nga analiza e prgjigjeve t nxnsve pr
konstatimin e par: Kjo sht normale, sepse, arsimtart, nervozohen
nganjher; jan shqetsuese kur mbi 36% e nxnsve plotsisht pajtohen
dhe mbi 35% e nxnsve pajtohen me kt konstatim, mbi 10% pajtohen
pjesrisht, kurse vetm rreth 17% nuk pajtohen ose fare nuk pajtohen me
kt konstatim. Kjo sipas prgjigjeve t nxnsve l t kuptohet se pr
nxnsit kan filluar t bhen normale fjalt e shprehjet e msimdhnsve
kur msimdhnsit ndonjher jan t nervozuar. Kjo sht pr tu
brengosur pr faktin se sjelljet e ktilla t msimdhnsve mund t
promovojn sjelljet e ngjashme t nxnsve, por edhe mund t bhen
model t imitimit n forma t ndryshme.
Grafiku n vijim i pasqyron prgjigjet e t gjith nxnsve t prfshir n
hulumtim pr konstatimin e diskutuar.

72

Seria-Hulumtime

Grafiku nr.8: Paraqitja grafike e prgjigjeve t nxnsve pr shkalln e pajtueshmris s

tyre - qndrimin e tyre pr prdorimin e fjalve/shprehjeve fyese nga msimdhnsit.

Rezultatet e prgjigjeve t nxnsve pr konstatimin Sikur t isha n

vendin e tyre edhe un do t veproja njsoj si ata jan pr tu brengosur.
Pavarsisht se nuk sht e vogl prqindja e nxnsve (mbi 42%) q nuk
pajtohen apo fare nuk pajtohen me konstatimin, ekziston nj prqindje
relativisht e madhe e nxnsve (mbi 40%) q plotsisht pajtohen apo
pajtohen me kt konstatim. Kjo nnkupton se kjo prqindje relativisht e
madhe e nxnsve i prkrahin msimdhnsit q prdorin fjal/shprehje
fyese ndaj nxnsve, sepse ata ndonjher jan t nervozuar dhe mundsia
sht relativisht e madhe pr ti pranuar sjelljet e tilla si normale, por edhe
pr ti praktikuar ato. Grafiku n vijim i pasqyron prgjigjet sipas t gjitha
alternativave.

73

Seria-Hulumtime

Grafiku nr.9: Paraqitja grafike e prgjigjeve t nxnsve pr shkalln e pajtueshmris s

tyre - qndrimin e tyre pr prdorimin e fjalve/shprehjeve fyese nga msimdhnsit.

Kur shohim prqindjet e prgjigjeve t nxnsve pr dy alternativat e para

(pajtohem plotsisht dhe pajtohem) dhe reflektojm pak pr prqindjen e
msimdhnsve q aktualisht japin msim dhe gjat studimeve nuk kan
pasur lnd nga fusha e psikologjis dhe e pedagogjis, mund t supozojm
se disa prej msimdhnsve q prdorin fjal e shprehje fyese mund ti
imitojn ish msimdhnsit e tyre t cilt kan prdorur fjal e shprehje
fyese ndaj nxnsve. Kjo nnkupton q edhe brezi i msimdhnsve q
aktualisht jan n proces msimor ndikojn me sjelljet e tyre n brezin
aktual t nxnsve, rrjedhimisht edhe n brezat ardhshm t
msimdhnsve, sepse nj numr nxnsish do t orientohen pr msues.
Rezultate mjaft interesante kan dal edhe nga analiza dhe prpunimi i
rezultateve t dy konstatimeve prmes t cilave kemi synuar t hulumtojm
(i) qndrimet e nxnsve se sa i konsiderojn shprehjet fyese problem pr
ta dhe (ii) cili sht qndrimi i nxnsve se a i meritojn apo nuk i
meritojn nxnsit fjalt/shprehje t tilla nga msimdhnsit e tyre.
Pr aspektin e par, prsri sht vrtetuar konstatimi yn se ekziston nj
prqindje relativisht e madhe e nxnsve q jan pajtuar me prdorimin e
shprehjeve t tilla nga msimdhnsit dhe tani m ata nxns nuk i
konsiderojn kto shprehje si shprehje fyese dhe se nuk e shohin ndonj
problem me prdorimin e tyre. Kt e kan shprehur mbi 31% e nxnsve,
si dhe rreth 15% e nxnsve q pajtohen pjesrisht. Megjithat, rezultatet
74

Seria-Hulumtime

tregojn se prqindje e madhe e nxnsve (mbi 48%) nuk pajtohen dhe fare
nuk pajtohen me kt konstatim, q do t thot se ky grup i nxnsve
shprehjet fyese t cilat msimdhnsit i prdorin ndaj tyre i konsiderojn
mjaft problem, ose i prjetojn rnd. Grafiku n vijim i pasqyron
rezultatet e hulumtimit pr kt aspekt t diskutuar.

Grafiku nr.10: Paraqitja grafike e prgjigjeve t nxnsve pr shkalln e pajtueshmris

s tyre - qndrimin e tyre lidhur me at se a i shohin problem shprehjet fyese q i
prdorin msimdhnsit ndaj tyre.

Nga t dhnat e pasqyruara n grafik, vrtetohet ajo q u diskutua m lart

ku shihet qart se prqindja m e madhe e nxnsve (rreth 48%) kan
shprehur qndrimin e tyre se fjalt/shprehjet e diskutuara jan fyese pr
nxns dhe se paraqesin problem pr ta. Megjithat, grafiku tregon pr nj
prqindje relativisht t lart e nxnsve, t cilt jan msuar me kt dhe
nuk i konsiderojn si shprehje si fyese dhe se nuk paraqesin ndonj
problem pr ta. Kjo gjendje mund t paraqet rrezikun pr zhvillimin e
kulturs dhe t qndrimit pasiv, tolerant, te nxnsit pr t mos reaguar
edhe kur fyhen ose iu shkelen t drejtat elementare, qoft n shkoll apo n
rrethin shoqror. Gjithashtu kjo mund t ndikoj n krijimin servilve n
shoqri, pa marr parasysh t drejtat e tyre.
Nj aspekti tjetr i hulumtuar sht gjykimi i nxnsve pr disa nga
nxnsit se a i meritojn apo jo ksi lloj fjalsh/shprehjesh fyese nga
msimdhnsit e tyre. Analiza dhe prpunimi i t dhnave tregon se
shumica e nxnsve e hedhin posht kt konstatim me qndrimet e tyre t
shprehura n pyetsorin e hulumtimit. Grafiku n vijim i pasqyron
rezultatet sipas shkallve t pajtueshmris.

75

Seria-Hulumtime

Grafiku nr.11: Paraqitja grafike e prgjigjeve t nxnsve pr shkalln e pajtueshmris

s tyre - qndrimin e tyre lidhur me at se a i meritojn disa nxns shprehjet fyese prej
msimdhnsve te tyre.

Nga t dhnat e pasqyruara n kt grafik, shohim se rreth 55% e nxnsve

kan shprehur qndrimin e tyre se nuk pajtohen dhe fare nuk pajtohen se ka
nxns t cilt meritojn q ndaj tyre t prdoren fjal fyese. Kto t dhna e
rrzojn gjykimet e gabuara, q shpesh dgjohet n diskutimet pr nxns, nga
disa msimdhns, drejtor shkollash, prindr, se disa nxns i meritojn
fjalt/shprehjet fyese nga msimdhnsit pr sjellje t caktuara. Shpeshher n
diskutime t tilla jan ngatrruar gjykimet pr sjelljen e nxnsve n raport me
pr mnyrn dhe formn se si msimdhnsit iu drejtohen nxnsve n situata
t caktuara kur sjelljet e tyre nuk jan n harmoni me rregullat e sjelljes n
klas apo me rregullat e komunikimit. Megjithat, hulumtimi tregon pr nj
prqindje relativisht e lart e nxnsve q pajtohen plotsisht (rreth 11%) dhe
pajtohen (mbi 17%), si dhe pjesrisht pajtohen (rreth 13%) se disa nxns
meritojn q ndaj tyre t prdoren fjal/ shprehje fyese. Kjo mund t jet edhe
shprehje e nj servilizmi t tyre ndaj msimdhnsve, apo edhe ndonj form e
zhgnjimit t tyre ndaj nxnsve t cilt sillen jo n pajtim me rregullat e
klass dhe t shkolls.
Diskutimi i dy aspekteve t fundit i prforcon pohimet e diskutimit paraprak
se shumica e nxnsve nuk pajtohen me fjalt/shprehjet fyese q n raste t
caktuar msimdhnsit i prdorin qoft kur iu drejtohen nxnsve apo edhe
kur i kritikojn sjelljet e nxnsve, si dhe shumica e nxnsve shprehin
qndrim t qart se nuk i meritojn fjalt/shprehjet fyese q i prdorin
msimdhnsit e tyre.
Nj aspekt tjetr q kemi synuar ta hulumtojm n kt studim, ishte qndrimi
i nxnsve pr fjalt/shprehjet fyese t cilat msimdhnsit i prdorin edhe n

76

Seria-Hulumtime

shkollat tjera. Kt e kemi br me qllim q t marrim prgjigje jo t

drejtprdrejta pr shkolln e tyre. Dy ishin konstatimet kryesore t hulumtimit
t ktij aspekti, prmes t cilave krkuam nga nxnsit t shprehin shkalln e
pajtimit/mospajtimit lidhur me kto konstatime: (i) Fjalt/shprehjet fyese i
prdorin msimdhnsit n t gjitha shkollat; (ii) Mir sht n shkolln ton
far fyerjesh bhen n shkollat tjera.

Nga analiza e prgjigjeve t nxnsve lidhur me kto dy konstatime q

ndrlidhen me prdorimin e fjalve/shprehjeve fyese nga msimdhnsit
ndaj tyre, nxjerrim t dhna t cilat konfirmojn qndrimet e nxnsve se
fjalt/shprehjet fyese prdoren nga msimdhnsit e t gjitha shkollave,
kt e shprehin mbi 41% e nxnsve q pajtohen plotsisht apo pajtohen
me kt konstatim apo mbi 22% e nxnsve q pjesrisht pajtohen me kt
konstatim. Rezultatet tregojn se mbi 31% e nxnsve nuk pajtohen ose
fare nuk pajtohen me kt konstatim, q nnkupton se fjalt dhe shprehjet
fyese sipas tyre nuk prdoren nga msimdhnsit e t gjitha shkollave.
Grafiku n vijim i sjell t dhnat e plota pr shkalln e
pajtimit/mospajtimit t nxnsve me kt konstatim.

Grafiku nr.12: Paraqitja grafike e prgjigjeve t nxnsve pr shkalln e pajtueshmris

s tyre - qndrimi i nxnsve pr fjalt/shprehjet fyese q i prdorin msimdhnsit n
shkollat tjera.

Gjithashtu, nga analiza dhe prpunimi i t dhnave msojm se mendimet e

nxnsve nuk dallojn shum sa i prket pohimit se: Mir sht n shkolln
ton far fyerjesh bhen n shkollat tjera. Prqindja e nxnsve (mbi
36%) q pajtohen plotsisht dhe pajtohen me kt konstatim sht e
prafrt me prqindjen e nxnsve (mbi 37%) t cilt nuk pajtohen ose fare

77

Seria-Hulumtime

nuk pajtohen me kt konstatim. Kta t fundit japin sinjal q n shkolln e

tyre sht m keq se n shkollat tjera sa i prket prdorimit t fjalve fyese
nga msimdhnsit ndaj tyre, kurse t part e shprehin t kundrtn n
shkollat tjera sht me keq. Grafiku n vijim pasqyron t dhnat e plota pr
shkalln e pajtimit/mospajtimit t nxnsve lidhur me kt.

Grafiku nr.13: Paraqitja grafike e prgjigjeve t nxnsve pr shkalln e pajtueshmris

s tyre - qndrimi i nxnsve pr fjalt/shprehjet fyese n shkolln e tyre n raport me
shkollat tjera.

3.5.1. Qndrimi i nxnsve pr ndikimin e fjalve dhe shprehjeve fyese

ndaj tyre
Shpeshher komunikimi n mes t njerzve bahet instrument i atakimi me
pasoja t rnda q kan ndikime t ndryshme ne personalitetin e individit. Pr
t par ndikimin e fjalve e shprehjeve fyese ndaj nxnsve, ne n
instrumentin ton t studimit kemi shtruar nj pyetje prmes s kemi krkuar
nga nxnsit t tregojn se a ndikon prdorimi i fjalve e shprehjeve fyese n
prishjen e raporteve t mira me msimdhnsit e tyre.
Analiza dhe prpunimi i t dhnave t hulumtimit pr kt aspekt tregojn se
n prgjithsi nxnsit tregohen ma tolerant n ruajtjen e raporteve t mira
me msimdhnsit e tyre. Mirpo, nxnsit tregohen m konsekuent sa i
prket qndrimit t tyre lidhur me pranimin e fjalve dhe shprehjeve fyese q u
bhen nga t tjert. Tabela n vijim pasqyron prgjigjet e nxnsve sipas
prqindjes (%) pr katr aspektet e hulumtuara lidhur me ndikimin e
prdorimit t fjalve e shprehjeve fyese n raportet e mira me msimdhns.

78

Seria-Hulumtime
Prdorimi i fjalve dhe shprehjeve fyese ndaj
teje, a ndikon n prishjen e raportit t mir me
ata msimdhns q i prdorin?
a) sht mir, kjo ma trheq vmendjen pr
msim dhe ndikon mir tek un
b) Kjo ma vshtirson prqendrimin dhe punn
msimore n klas
c) Fjalt dhe shprehjet fyese nuk i duroj fare, nga
askush
d) Ve nuk guxoj, se nuk di ka u kisha br atyre
q prdorin fjal t tilla ndaj meje

PO

Pa
prgjigje

JO

21.86

68.03

10.11

39.89

50

10.11

45.08

45.08

9.84

25.14

64.75

10.11

Tabela nr.17: Prgjigjet e nxnsve pr ndikimin e fjalve e shprehjeve fyese n prishjen e

raporteve t mira me msimdhns

Si shihet nga rezultatet e dhna n tabel, ka dallime t dukshme n mes t

prgjigjeve pr secilin prej konstatimeve q pasqyrojn ndikimin e fjalve
fyese tek nxnsit. N konstatimin e par sht mir (kur prdoren fjal e
shprehje fyese), kjo ma trheq vmendjen pr msim dhe ndikon mir tek
un, shohim se nxnsit n prqindje m t madhe (mbi 68%) e kan thn
JO, prkatsisht kan than se prdorimi i fjalve e shprehjeve fyese ndaj tyre
ndikon negativisht n msim. Por n kt alternativ sht nj prqindje e
konsiderueshme e nxnsve (rreth 22%) q kan thn PO, q e shohin
pozitivisht ndikimin e prdorimit t fjalve e shprehjeve fyese n trheqjen e
vmendjes s tyre pr msim. Prgjigjet e nxnsve me PO, jan edhe nj
dshmi e vrtetimit ton n diskutimet paraprake se nj prqindje relativisht e
madhe e nxnsve kan filluar ti pranojn si normale fjalt fyese q
prdoren ndaj tyre nga ana e disa msimdhnsve. Dhe, ne pikrisht kt e
shohim nj rrezik t madh q fjalori i till t beht edhe pjes e fjalorit,
zhargonit t t rinjve dhe t vazhdoj edhe n gjeneratat tjera.
N konstatimin e dyt Kjo ma vshtirson prqendrimin dhe punn msimore
n klas, kemi rezultate q bien ndesh me konstatimin e par, sepse prqindja
e nxnsve q jan shprehur se prdorimi i fjalve e shprehjeve fyese ndaj tyre
vshtirson prqendrimin e tyre n msim sht m e vogl pr 20% se pr
rastin e par kur nxnsit jan shprehur se prdorimi i fjalve e shprehjeve
fyese ndaj tyre ndikon negativisht n msim. Supozojm se konstatimi i dyt
Kjo ma vshtirson prqendrimin dhe punn msimore n klas, mund t
mos jet kuptuar n esenc, megjithat e rndsishme sht se rreth 40% e
nxnsve kan thn se prdorimi i fjalve dhe shprehjeve fyese vrtet ndikon
n prqendrimin e tyre n punn msimore n klas. Pra lind pyetja: ka do t

79

Seria-Hulumtime

thot q nj msimdhns t ndikoj negativisht tek 40% e nxnsve n klas

prmes prdorimit t fjalve dhe shprehjeve fyese? Prgjigjja, no coment!
Jan shum interesant prgjigjet e nxnsve pr konstatimin e tret Fjalt dhe
shprehjet fyese nuk i duroj fare, prqindja e nxnsve q jan shprehur me
PO dhe e atyre q jan shprehur me Jo, sht e njjt. Prgjigjet e nxnsve
me JO, jan edhe nj dshmi e vrtetimit ton n diskutimet paraprake se nj
prqindje relativisht e madhe e nxnsve kan filluar ti pranojn si normale
fjalt fyese q prdoren ndaj tyre nga ana e disa msimdhnsve.
Kto t dhna tregojn q pavarsisht prqindjes s reflektuar n prgjigjet e
nxnsve, ndjeshmria e nxnsve ndaj prdorimit t fjalve e shprehjeve
fyese sht evidente. Prandaj, t gjitha institucionet shkollore duhet t
reflektojn pr kt tem n shkollat e tyre, duke diskutuar, analizuar dhe duke
prgatitur nj platform se bashku me t gjith aktert e saj pr eliminimin,
parandalimin e ksaj t keqeje q i atakon drejtprdrejt fmijt tan dhe
dinjitetin e tyre. Sa m shpejt q institucionet shkollore i adresojn problemet
e dhuns verbale n shkoll qa m shpejt do t zhvillohet demokracia n
shkoll dhe do t respektohen rregullat e sjelljes n shkoll nga t gjith
nxnsit.

3.5.2. Qndrimi i nxnsve ndaj msimdhnsve q prdorin fjal e

shprehje fyese ndaj tyre
Qndrimet e nxnsve ndaj msimdhnsve q prdorin fjal e shprehje fyese
ndaj nxnsve, jan aspekt tjetr i prfshir n studimin ton. Ato jan
hulumtuar prmes n mnyr jo t drejtprdrejt ku nxnsve u sht krkuar
t shprehin shkalln e pajtimit/mospajtimit me konstatimet n vijim (i) Atyre
msimdhnsve q prdorin fjal/shprehje fyese ndaj nxnsve u mungon
edukata elementare; (ii) Msimdhnsit qe prdorin fjale/shprehje fyese nuk
meritojn t punojn me nxns; dhe (iii) Ne jemi nxns dhe nuk kemi ka t
bjm ndaj tyre, si dhe n mnyr t drejtprdrejt ku nxnsve u sht
krkuar t shprehin qndrimin e tyre pr msimdhnsit q prdorin fjal fyese
ndaj nxnsve.
Rezultatet pr qndrimet e nxnsve ndaj msimdhnsve q prdorin fjal e
shprehje fyese q jan arritur prmes mnyrs jo t drejtprdrejt, tregojn se
pavarsisht se nxnsit her her e shohin si normale prdorimin e fjalve
e shprehjeve fyese nga msimdhnsit q ndonjher jan t nervozuar, ata
megjithat tregojn se i gjykojn sjelljet e tilla t msimdhnsve. Kt e kan
shprehur nj prqindje relativisht e madhe e nxnsve n krkesn ton pr t
shprehur shkalln e pajtimit/mospajtimit lidhur me konstatimin Atyre

80

Seria-Hulumtime

msimdhnsve q prdorin fjal/shprehje fyese ndaj nxnsve u mungon

edukata elementare, ku rreth 19% e nxnsve pajtohen plotsisht me kt
konstatim, mbi 19% pajtohen, rreth 18% pjesrisht pajtohen, kurse mbi 40%
nuk pajtohen apo fare nuk pajtohen. N grafikun n vijim pasqyrohen
prgjigjet sipas shkalls s pajtimit/mospajtimit.

Grafiku nr.14: Paraqitja grafike e prgjigjeve t nxnsve pr shkalln e pajtueshmris

s tyre - qndrimin e tyre lidhur me msimdhnsi q prdorimin e fjalve/shprehjeve
fyese ndaj nxnsve.

Qndrimi negativ i nxnsve ndaj msimdhnsve q prdorin fjal e

shprehje fyese ndaj tyre m s miri shprehet me shkalln e pajtimit t tyre
pr konstatimin: Msimdhnsit qe prdorin fjale/shprehje fyese nuk
meritojn t punojn me nxn. Mbi 59% e nxnsve pajtohen plotsisht
ose pajtohen se msimdhnsit q prdorin fjal e shprehje fyese ndaj
nxnsve nuk meritojn t punojn me nxns, rreth 17% pajtohen
plotsisht, mbi 20% nuk pajtohen apo fare nuk pajtohen me kt konstatim.
Grafiku n vijim pasqyron prgjigjet e nxnsve sipas prqindjes (%) pr
shkalln e pajtimit/mospajtimit t nxnsve me konstatimin e diskutuar.

81

Seria-Hulumtime

Grafiku nr.15: Prgjigjet e nxnsve pr shkalln e pajtueshmris s tyre - qndrimin e

tyre lidhur me msimdhnsi q prdorimin e fjalve/shprehjeve fyese ndaj nxnsve.

Se nxnsit vrtet nuk pajtohen me msimdhnsit q ndaj tyre prdorin

fjal/shprehje fyese dhe ofenduese, tregojn rezultatet lidhur me konstatimin e
hulumtuar: Ne jemi nxns dhe nuk kemi ka t bjm ndaj tyre. Mbi 38% e
nxnsve pajtohen plotsisht me kt konstatim, mbi 24% pajtohen, rreth 12%
pjesrisht pajtohen, kurse mbi 22% nuk pajtohen apo fare nuk pajtohen me kt
konstatim. Grafiku n vijim pasqyron prgjigjet e nxnsve sipas prqindjes (%)
pr shkalln e pajtimit/mospajtimit t nxnsve me konstatimin e diskutuar.

Grafiku nr.16: Paraqitja grafike e prgjigjeve t nxnsve pr shkalln e pajtueshmris

s tyre - qndrimin e tyre lidhur me msimdhnsi q prdorimin e fjalve/shprehjeve
fyese ndaj nxnsve.

82

Seria-Hulumtime

N komunikime t ndryshme me nxns pr msimdhns dhe punn e

tyre, shpesh ndodh q t dgjohen reagime jo t mira ndaj msimdhnsve
prej nxnsve me rezultate jo t mira n msim. Lidhur me diskutimet
paraprake, ne i kemi krahasuar rezultatet e hulumtimit me nxns edhe n
raport me suksesin e tyre n msim. Pr konstatimin Msimdhnsit qe
prdorin fjale/shprehje fyese nuk meritojn t punojn me nxns, rreth
70% e nxnsve q kan shprehur qndrimin e tyre se plotsisht pajtohen
ose pajtohen me kt konstatim, jan nxns q kan sukses n msim t
shklqyeshm, kurse 20% prej tyre kan sukses shum mir n msim. Kjo
prqindje sht prafrsisht e njjt edhe pr dy konstatimet e diskutuara
paraprakisht: Atyre msimdhnsve q prdorin fjal/shprehje fyese ndaj
nxnsve u mungon edukata elementare; Ne jemi nxns dhe nuk kemi ka
t bjm ndaj tyre. Nga krahasimi i ktyre t dhnave, vijm n prfundim
se nxnsit me sukses t shklqyeshm dhe t shum mir n msim,
megjithat jan me stabile n shprehjen e qndrimeve t tyre lidhur me
msimdhnsit q prdorin fjal/shprehje fyese ndaj nxnsve.
Qndrimi i nxnsve ndaj msimdhnsve q prdorin fjal e shprehje
fyese ndaj tyre sht hulumtuar edhe nprmjet pyetjes s drejtprdrejt
drejtuar nxnsve: Nse ndonj msimdhns prdor fjal a shprehje fyese
ndaj teje, far sht qndrimi yt ndaj tij? Lidhur me kt pyetje, nxnsve
u jan dhn pes alternativa pr mundsi t prgjigjeve prej nj e m
shum prgjigjeje. Grafiku n vijim i paraqet prgjigjet e nxnsve lidhur
me pyetjen drejtuar nxnsve pr qndrimin e tyre ndaj msimdhnsit q
prdor fjal a shprehje fyese ndaj nxnsve.

Grafiku nr.17: Paraqitja grafike e prgjigjeve t nxnsve pr qndrimin e tyre ndaj

msimdhnsit q prdor fjal a shprehje fyese ndaj nxnsve

83

Seria-Hulumtime

Nga t dhnat e pasqyruara n grafik, shihet nj shprndarje e prafrt e

nxnsve q kan qndrim negativ (rreth 49%) dhe atyre q nuk kan
qndrim negativ (mbi 46%) ndaj msimdhnsit q prdor fjal a shprehje
fyese ndaj nxnsve.
N prgjigjet pr alternativn q pasqyron reagimin e nxnsve ndaj
msimdhnsve q prdorin fjal a shprehje fyese, shohim se shumica e
nxnsve t prfshir n hulumtim, rreth 69% kan dhn prgjigje JO, q
nnkupton se jan shprehur se reagojn ndaj msimdhnsit q prdorin
ndaj tyre fjal a shprehje fyese. Megjithat, rezultatet tregojn se nj
prqindje relativisht e lart e nxnsve (mbi 26%) n baz t prgjigjeve t
tyre pr kt alternativ kan treguar se nuk reagojn ndaj msimdhnsit
q prdor fjal a shprehje fyese. Prgjigjet n kt alternativ prputhen me
konkludimet tona n diskutimet paraprake t interpretimit t rezultateve t
hulumtimit me nxns, si dhe me alternativn e katrt t ksaj pyetjeje ku
rreth 24% e nxnsve jan shprehur se tani m jemi msuar me fjalt a
shprehjet fyese q i prdorin msimdhnsit. Gjithashtu rezultatet
prafrsisht prputhen edhe me prqindjen e nxnsve (mbi 71%) q
prputhen q nuk jan msuar me shprehje t tilla nga msimdhnsit dhe
me prqindjen e nxnsve (rreth 69%) q jan shprehur se reagojn ndaj
msimdhnsit q prdor fjal a shprehje fyese ndaj tyre.
N prgjigjet pr alternativn q pasqyron qndrimin e nxnsve
armiqsor dhe hakmarrs ndaj msimdhnsit q prdor fjal a shprehje
fyese ndaj tyre, kemi rezultate mjaft interesante dhe t sinqerta nga
nxnsit. Shumica e nxnsve t prfshir n hulumtim, rreth 80% e tyre
jan shprehur se nuk jan armiqsor dhe hakmarrs ndaj msimdhnsve
t till. Megjithat, sht nj prqindje (mbi 15%) q nuk duhet injoruar q
jan shprehur se jan armiqsor dhe hakmarrs ndaj msimdhnsit q
prdor fjal a shprehje fyese ndaj tyre. Prqindja tjetr e nxnsve nuk jan
prgjigjur pr kt aspekt.
Qndrimi tjetr i nxnsve i hulumtuar, reagimi i tyre ndaj msimdhnsit
q prdor fjal a shprehje fyese ishte prjetimi emocional i nxnsve n
situatat kur ndaj tyre prdoren fjal a shprehje fyese. Si u pa grafikun e
fundit ky aspekt u hulumtua prmes fjalis: Nuk mund ta merrni me mend
se si ndihem, plcas nga inati (kur ndaj meje msimdhnsi prdor fjal a
shprehje fyese). Rezultatet nga grafiku shihen se nj prqindje e madhe e
nxnsve mbi 41% fjalt a shprehjet fyese q i marrin nga msimdhnsi i
prjetojn rnd, mirpo nj prqindje m e madhe e tyre, rreth 54% jan

84

Seria-Hulumtime

shprehur se nuk i prjetojn rnd situatat e tilla. Mbi 5% e nxnsve nuk

jan prgjigjur n kt pyetje.
Kur kemi parasysh moshn e nxnsve q jan prfshir n studimin ton,
si dhe kur kemi parasysh se mbi 41% e nxnsve i prjetojn rnd fjalt e
shprehjet fyese nga msimdhnsit e tyre, vetvetiu del krkes urgjente pr
t gjitha institucionet shkollore q t marrin iniciativa, vetiniciativa pr
adresimin e drejt t dhuns verbale n shkoll, sepse do rritje e nivelit t
saj apo qoft edhe ruajtje e nivelit aktual do t shkaktoj shqetsime tek
nxnsit, prindrit e tyre dhe mbar shoqria.

3.6. Qndrimet e nxnsve sipas gjinis

Duke pasur parasysh aspektet e hulumtuara n studimin ton pr dhunn
verbale, ne kemi dshiruar q t bjm nj krahasim t qndrimeve t
nxnsve edhe n raport me gjinin, n mnyr q rezultatet nga krahasimi
sipas gjinis t ndihmojn n nxjerrjen e prfundimeve t qarta dhe
rekomandimeve pr adresimin e drejt t dhuns verbale n shkolla.
Analiza dhe prpunimi i t dhnave pr qndrimet e nxnsve sipas gjinis
pr aspekte t ndryshme t dhuns verbale n shkoll, ofron t dhna mjaft
interesante. Ne jemi prpjekur q n pjesn n vijim ti ofrojm dhe
diskutojm disa t dhna q ofrojn nuanca t ndryshme t dallimeve sipas
gjinis, q kalojn raportin e dallimeve mbi 5% . Krahasimet sipas gjinis i
kemi nxjerr sipas mesatares s nxnsve sipas gjinis, sepse n studim
jan prfshir 2.30% m shum djem se vajza.
Krahasimi i qndrimeve t nxnsve sipas gjinis
pr raportin
msimdhns nxns n shkoll, shpeshtsin e shprehjeve fyese q
msimdhnsit i prdorin kur iu drejtohen nxnsve, pajtimin/mospajtimin
e nxnsve me shprehjet fyese q i prdorin msimdhnsit ndaj tyre, si
dhe qndrimin e nxnsve ndaj msimdhnsve q prdorin fjal a
shprehje fyese ndaj tyre, mbshtetet n analizn dhe prpunimin e t
dhnave t prgjithshme t prezantuara n kapitullin ku diskutohen
rezultatet e hulumtimit me nxns. Analiza dhe krahasimi i rezultateve pr
qndrimet e nxnsve sipas gjinis, ofron t dhnat n vijim:
- vajzat pr 6% m shum se djemt shprehen se: hidhrohen kur
msimdhnsi nuk e kupton problemin e tyre, si dhe nervozohen
shum kur msimdhnsi i tyre nuk i dgjon arsyetimet e tyre.

85

Seria-Hulumtime

vajzat pr 12% m shum se djemt shprehen se: iu ka ndodhur t

qajn kur msimdhnsi ka prdorur fjal t rnda ndaj tyre.
vajzat pr 15% m shum se djemt shprehen se:
pr
msimdhnsit q i fyejn ankohen tek prindrit e tyre;
djemt pr 10% m shum se vajzat shprehen se: sikur t ishin n
vendin e msimdhnsve edhe ata do t prdornin fjal a shprehje
fyese kur iu drejtohen nxnsve n situata t caktuara;
vajzat pr 8% m shum se djemt shprehen se : fjalt a shprehjet
fyese q i prdorin msimdhnsit e tyre i shohin si problem t
madh.
djemt pr 18% m shum se vajzat, shprehen se: nuk i durojn
fjalt fyese nga askush;
djemt pr 13% m shum se vajzat, shprehen se: ve nuk guxoj, se
nuk di ka u kisha br atyre q prdorin fjal fyese ndaj meje;

Analiza dhe prpunimi i t dhnave pr qndrimet e nxnsve sipas gjinis

pr aspekte t ndryshme t dhuns verbale n shkoll, ofron t dhna mjaft
interesante sa i prket qndrimeve t nxnsve ndaj msimdhnsve q
prdorin fjal a shprehje fyese ndaj tyre. Dallimet m t mdha jan
shnuar n qndrimin e nxnsve armiqsor dhe hakmarrs, kt e
tregojn t dhnat ku 77% e djemve kan shprehur se kan qndrim
armiqsor dhe hakmarrs ndaj msimdhnsve q prdorin fjal a shprehje
fyese ndaj nxnsve. Dallime jan shnuar edhe sa i prket qndrimit se sa
jan msuar nxnsit me fjalt a shprehjet fyese q i prdorin
msimdhnsit, kt e tregojn t dhnat ku 55% e djemve shprehen se
jan msuar m fjalt dhe shprehjet fyese q i prdorin msimdhnsit e
tyre, kurse t njjtn gj e kan shprehur 45% e vajzave t prfshira n
hulumtim. Grafiku n vijim dallimet qndrimeve t nxnsve sipas gjinis
pr msimdhnsit q ndaj tyre prdorin fjal a shprehje fyese.

86

Seria-Hulumtime

Grafiku nr.18: Paraqitja grafike e prgjigjeve t nxnsve sipas gjinis pr qndrimet e

tyre ndaj msimdhnsve q prdorin fjal a shprehje fyese ndaj tyre

Nga t dhnat e pasqyruara n grafik, shihet se nj shprndarje e prafrt e

dallimeve gjinore sa i prket qndrimeve t nxnsve ndaj msimdhnsve
q prdorin fjal a shprehje fyese sht n alternativat Shum negativ dhe
Nuk reagoj fare. Pr kto dy alternativa, dallimi sht pr 6% m i lart
tek gjinia mashkullore, q nnkupton se djemt m shuam kan qndrim
negativ dhe nuk reagojn fare ndaj msimdhnsve q prdorin fjal a
shprehje fyese. Dy alternativat tjera m dallime m t mdha Armiqsor
dhe hakmarrs; Tani jam msuar m kto shprehje, u diskutuan m lart.
Kurse qndrimi i nxnsve se si ndihen kur msimdhnsit prdorin fjal a
shprehje fyese ka shnuar dallimet m t vogla (vetm 2%), q nnkupton
nxnsit e t dy gjinive i prjetojn afrsisht njjt fjalt a shprehjet fyese
q i prdorin msimdhnsit ndaj tyre.
Nga analiza dhe prpunimi i rezultateve t hulumtimit t t dhnave t
prgjithshme dhe diskutimit t t dhnave pr qndrimet e nxnsve sipas
gjinis, shohim se dallimet jan evidente n disa qndrime t nxnsve.
Disa qndrime t vajzave jan shprehur n prqindje m t lart se sa t
djemve dhe anasjelltas. Shumica e dallimeve nuk kalojn kufirin mbi 18%
87

Seria-Hulumtime

n raport me njrn apo tjetrn gjini. Dallimi m i lart q sht evidentuar

n kt analiz sht qndrimi i djemve armiqsor dhe hakmarrs ndaj
msimdhnsve q prdorin fjal a shprehje fyese ndaj tyre, sht pr 54%
m i lart se tek gjinia femrore.

3.6.1. Qndrimet e nxnsve sipas gjeografis fshat qytet

Ashtu sikur krahasimin e qndrimeve t nxnsve sipas gjinis, edhe
krahasimin e qndrimeve t nxnsve sipas gjeografis fshat-qytet e kemi
br me qllim q t ndihmojn n nxjerrjen e prfundimeve t qarta dhe
rekomandimeve pr adresimin e drejt t dhuns verbale n shkolla.
Analizn dhe prpunimin e t dhnave pr qndrimet e nxnsve sipas
gjeografis fshat-qytet pr aspekte t ndryshme t dhuns verbale n
shkoll e kemi nxjerr sipas mesatares s nxnsve n baz t gjeografis
fshat-qytet. N studim jan prfshir 155 nxns nga shkollat e fshatit ose
42%, dhe 212 nxns nga shkollat e qytetit ose 58%, ku numri i nxnsve
t prfshir nga qyteti sht pr 16% m i madh.
Krahasimi i qndrimeve t nxnsve sipas gjeografis fshat-qytet pr
raportin msimdhns nxns n shkoll, shpeshtsin e shprehjeve fyese
q arsimtart i prdorin kur iu drejtohen nxnsve, pajtimin/mospajtimin e
nxnsve me shprehjet fyese q i prdorin msimdhnsit ndaj tyre, si dhe
qndrimin e nxnsve ndaj msimdhnsve q prdorin fjal a shprehje
fyese ndaj tyre, mbshtetet n analizn dhe prpunimin e t dhnave t
prgjithshme t prezantuara n kapitullin ku diskutohen rezultatet e
hulumtimit me nxns. Analiza dhe krahasimi i rezultateve pr qndrimet e
nxnsve sipas gjeografis fshat-qytet, ofron t dhnat n vijim:
- prej 21 nxnsve (6% e totalit t nxnsve t prfshir n hulumtim)
q jan shprehur se n shkolln ton nuk ekziston atmosfer e mir
pr pun dhe pr msim, 13 prej tyre jan nga shkollat e fshatit ose
mbi 62% e tyre;
- prej 140 nxnsve q kan thn se nervozohen shum kur
msimdhnsit i tyre nuk i dgjojn arsyetimet e tyre, 93 prej tyre
jan nga shkollat e qytetit ose mbi 66% e tyre;
- prej 123 nxnsve q kan thn se msimdhnsit shpesh e prdorin
shprehjen Prindrit t kan msuar t sillesh kshtu, 78 prej tyre
jan nga shkollat e qytetit ose mbi 63% e tyre.

88

Seria-Hulumtime

prej 64 nxnsve q kan thn se msimdhnsit shpesh e prdorin

shprehjen Je shum i prapambetur n krahasim me shokt tu, 37
prej tyre jan nga shkollat e qytetit ose 58% e tyre.
shprehja Je shum i prapambetur n krahasim me shokt tu, m
shum i pengon nxnsit nga shkollat e qytetit se sa nxnsit nga
shkollat e fshatit, kt e kan shprehur 128 nxns, ku 84 nxns jan
nga shkollat e qytetit ose rreth 65%.
shprehja Je debil, si po sillesh ashtu, m shum ndodh t prdort
n shkollat e qytetit se n shkollat e fshatit, kt e kan shprehur 59
nxns, ku 36 prej tyre jan nga shkollat e qytetit ose rreth 61%.
Gjithashtu, shprehja Je debil, si po sillesh ashtu, m shum i
pengon nxnsit nga shkollat e qytetit se sa nxnsit nga shkollat e
fshatit. Kt e kan shprehur 115 nxns, ku 69 nxns jan nga
shkollat e qytetit ose rreth 60% e tyre.
shprehja Ti sje normal, m shum prdoret nga disa msimdhns
t shkollave n qytete se nga msimdhnsit e shkollave n fshatra,
kt e kan shprehur 144 nxns, ku 98 prej tyre jan nga shkollat e
qytetit ose rreth 68%.
prej 146 nxnsve q jan pajtuar plotsisht dhe jan pajtuar me
shprehjen se Sikur t isha n vendin e msimdhnsve edhe un do t
veproja njsoj si ata, 91 prej tyre jan nga shkollat e qytetit ose 62%
e tyre.
prej 132 nxnsve q jan pajtuar plotsisht dhe jan pajtuar me
shprehjen se Mir sht n shkolln ton far fyerjesh bhen n
shkollat tjera, 90 prej tyre jan nga shkollat e qytetit ose 68% e tyre
prej 140 nxnsve q jan pajtuar plotsisht dhe jan pajtuar me
shprehjen se Msimdhnsve q prdorin fjal a shprehje fyese iu
mungon edukata elementare, 82 prej tyre jan nga shkollat e qytetit
ose rreth 59% e tyre
prej 217 nxnsve q jan pajtuar plotsisht dhe jan pajtuar me
shprehjen se Msimdhnsve q prdorin fjal a shprehje fyese nuk
meritojn t punojn me nxns, 130 prej tyre jan nga shkollat e
qytetit ose rreth 60% e tyre

Pr t ilustruar shembuj t dallimeve m t detajuara sipas pyetjeve dhe

alternativave me prgjigje sipas nxnsve t shkollave t qytetit dhe
89

Seria-Hulumtime

nxnsve t shkollave t fshatit, n pjesn n vijim do t sjellim dy

shembuj te ilustruar edhe me paraqitje grafike.
Analiza dhe prpunimi i t dhnave pr disa nga shprehjet q prdoren do
dit dhe shpesh prej disa msimdhnsve tregon se ka dallime relativisht
t rndsishme ndrmjet deklarimeve t nxnsve q vijojn msimet n
fshat dhe atyre q i vijojn msimet n qytet. Dallimet m t mdha
vrehen n shprehjet: A e dini pse vini n shkoll? Ti se meriton notn m
t madhe. Grafiku n vijim i sjell kto dallime.

Grafiku nr. 19: Dallimet fshat qytet t prgjigjeve t nxnsve n prqindje (%) pr
shpeshtsin e prdorimit m t madh t disa shprehjeve prmes t cilave

msimdhnsit iu drejtohen nxnsve.

Si shihet nga rezultatet e prezantuara n grafik, dallimet m t mdha jan

n shprehjen A e dini pse vini n shkoll?, sidomos n alternativn q
tregon se msimdhnsit shpesh e prdorin kt shprehje. Rezultatet
tregojn se msimdhnsit e qytetit pr 8% m shpesh e prdorin kt
shprehje se sa msimdhnsit q punojn n fshat. Dallime jan shnuar
edhe n alternativat tjera pr prgjigje, por jan n shkall m t ult.
Analiza dhe prpunimi i t dhnave pr qndrimet e nxnsve sipas
gjeografis fashat-qytet pr qndrimeve t nxnsve ndaj msimdhnsve
q prdorin fjal a shprehje fyese ndaj tyre ofron t dhna me dallime t
rndsishme, ku po thuajse pr t gjitha alternativat e hulumtuara dallimet
jan pr rreth 20% m shum n shkollat e qytetit. Grafiku n vijim
dallimet qndrimeve t nxnsve sipas gjeografis fashat - qytet pr
msimdhnsit q ndaj tyre prdorin fjal a shprehje fyese.

90

Seria-Hulumtime

Grafiku nr.20: Paraqitja grafike e prgjigjeve t nxnsve sipas gjeografis fshat - qytet
pr qndrimet e tyre ndaj msimdhnsve q prdorin fjal a shprehje fyese ndaj tyre

Nga t dhnat e pasqyruara n grafik, shihet se dallimi i nxnsve t qytetit

prej nxnsve t fshatit q kan qndrim
shum negativ ndaj
msimdhnsve q prdorin fjal a shprehje fyese ndaj tyre sht 25%.
Afrsisht prqindja e njjt sht edhe pr qndrimin e nxnsve se si
ndihen kur msimdhnsit prdorin fjal a shprehje fyese ndaj tyre.
Shprndarje m e prafrt e dallimeve sipas gjeografis fshat qytet sht
shnuar t qndrimi Nuk reagoj fare, ku kt e kan shprehur rreth 43% e
nxnsve nga shkollat e fshatit dhe mbi 57% e nxnsve nga shkollat e
qytetit. Dy alternativat tjera m dallime rreth 20% m shum pr nxnsit
e shkollave t qytetit jan: Armiqsor dhe hakmarrs; Tani jam msuar m
kto shprehje, ku qndrimin pro e kan shprehur rreth 40% e nxnsve nga
shkollat e fshatit dhe rreth 60% nga nxnsit e shkollave t qytetit.
Analiza dhe krahasimi i qndrimeve t nxnsve sipas gjeografis, fshatqytet, pr raportin msimdhns nxns n shkoll, shpeshtsin e
prdorimit t fjalve a shprehjeve fyese q arsimtart i prdorin kur iu
drejtohen nxnsve, pajtimin/mospajtimin e nxnsve me shprehjet fyese
q i prdorin msimdhnsit ndaj tyre, si dhe qndrimin e nxnsve ndaj
msimdhnsve q prdorin fjal a shprehje fyese ndaj tyres, shohim se

91

Seria-Hulumtime

dallimet jan evidente n mes t qndrimeve t nxnsve nga qyteti dhe

atyre nga fshati:
-

shpeshtsia e prdorimit fjalve a shprehjeve fyese sht m e

shprehur n shkollat e qytetit;
fjalt dhe shprehjet fyese m t rnda q shpesh i prdorin
msimdhnsit kur iu drejtohen nxnsve jan evidente m shum
n shkollat e qytetit;
nxnsit nga shkollat e qytetit shprehin mospajtim m t madh ndaj
fjalve a shprehjeve q i prdorin msimdhnsit ndaj tyre;
nxnsit nga shkollat e qytetit shprehin qndrim m kritik ndaj
msimdhnsve q prdorin fjal a shprehje fyese ndaj tyre;

nxnsit nga shkollat e fshatit jan pr nga numri m i madh q nuk

kan dhn prgjigje n disa alternativa te pyetjeve q kan
shprehur shkalln e pajtimit/mospajtimit apo shpeshtsin e
prdorimit t fjalve a shprehjeve fyese;
nxnsit nga shkollat e fshatit jan pr nga numri m i madh q jan
shprehur se nuk pajtohen se n shkoll ekziston atmosfer e mir
pr pun dhe msim.

3.7. Mendimet e/qndrimet e nxnsve n pyetjet e hapura

92

Seria-Hulumtime

Q t marrim mendime prafrsisht t afrt midis nxnsve dhe

msimdhnsve , pyetjen e hapur nn 6 e kemi br prafrsisht t
ngjashme. Pr nxnsit pyetja ishte: ka do ti thoshe arsimtarit/es, i/e
cili/a ndonjher prdor ksi shprehjesh ndaj teje?, ndrsa pr
msimdhns ka do ti thoshe ti arsimtarit tnd, i cili prdorte kso
shprehjesh kur Ti ishe nxns? Prgjigjet e tyre i kemi prmbledhur n
tabeln n vijim duke krahasuar mes veti. Si shihet nga prgjigjet e t dyja
palve, nxns-msimdhns, kemi prgjigje t natyrs s njjt. Prgjigjet
e msimdhnsve jan m t sofistikuara dhe nuk shprehin nivel t mllefit
sikurse prgjigjet e nxnsve.
Tabela 18. Krahasimi i mendimeve t nxnsve dhe msimdhnsve
Mendimet/qndrimet e nxnsve

Mendimet/qndrimet e msimdhnsve

1. Arsimtar, a ju thua fmijve t tu fjal

fyese?
2. A ke fmij arsimtar? Si do t dukej nse
ndonj msimdhns prdor shprehje t
tilla me fmijt tuaj,
2. Nuk keni t drejt t prdorni fjalor t
tilla n shkoll,
3. Arsimtar, un jam nxns dhe kam nevoj
pr kshilla, jo pr fyerje,
4. A ke qen edhe ti nxns,
5. Nuk e meriton t punosh me nxns t
mrekullueshm si jemi ne,
7. Do ti thosha: Arsimtar, njeriu mson nga
gabimet,
8. Un nuk do t prdorja ksi shprehje po
t isha n vendin tuaj,
9. Un nuk mendoj si ju arsimtar, por pasi
q jeni m i vjetr,
10. Faleminderit!, Arsimtar, po t ishe ti n
vendin tim, t siguroj se nuk do t silleshe
kaq mir si un,
11. Ne jemi nxns, nuk e meritojm t na
fyeni. 12. Un kam ardhur t msoj n
shkoll dhe jo t fyhem nga ju arsimtar,
13. Arsimtar, nuk e meritoj kt fyerje edhe
pse gabova, sepse ju e dini q t gjith
gabojn, nese je nervoz, shko dhe shprehe
diku tjetr,
14. Mos m thuaj ashtu se nuk jam kafsh,
15. Mos brtit se je n klas.

1. Arsimtar, a mund t m trajtosh si

fmijn tuaj, Edhe un jam fmija juaj,
2. Kto shprehje nuk duhet t prdoren nga
nj arsimtar,
3. T kujtonte fmijt e tij para se t thoshte
dika t till,
4. Jam prekur shum, por asnjher nuk
kam guxuar ti them dika,
5. Me inate t shtpis mos dil n pazar,
6. Nuk sht e drejt,
7. Arsimtar, nuk duhet t m fyesh kshtu,
8. Nuk sht kjo mnyra e duhur pr t
zgjidhur probleme,
9, Nuk je prgatitur pr or msimore,
10. Ne jemi t ndryshm, disa m t qet
dhe disa m t vshtir, kshtu q duhet t
na prshtatesh t gjithve,
11. Atij i mungojn metodat e duhura
edukative, 12. Arsimtar, kjo nuk sht n
cilsin e pedagogut,
13. Nuk jeni pedagog i mir,
14. Me dialog gjithka arrihet,
15. Ka shprehje m t mira, mos prdor
fjal q e prdhosin dinjitetin e fmijs,
16. Kto nuk jan fjal q duhet t shprehen
n institucione.

93

Seria-Hulumtime

N pyetjen se ka do ti thoshe arsimtarit/es, i/e cili/a ndonjher prdor

ksi shprehjesh ndaj teje, prgjigjet e nxnsve jan t ndryshme. Ato
shpeshher tingllojn me shprehje t ndryshme, por q kuptimi i tyre sht
i njjt. Prgjigjet e nxnsve, pa marr parasysh gjinin apo vendin n t
cilin shkojn n shkoll, prcjellin pothuajse mesazhe t njjta pr
msimdhnsit e tyre. I vetmi dallim q theksohet n mes t vajzave dhe
djemve, jo n shumicn e rasteve, sht se nganjher vajzat nuk preferojn
t flasin n rastet kur fyhen nga msimdhnsit e tyre. Ato preferojn t
heshtin, edhe pse nuk pajtohen me qndrimet e msimdhnsve.
Disa nga prgjigjet e nxnsve shprehin keqardhje pr gabimet q kan
br dhe q msimdhnsit e tyre kan qen t detyruar t prdorin
shprehje t tilla, disa shprehin mllef, disa nxns nuk reagojn fare, disa i
kundrshtojn dhe kritikojn msimdhnsit pr fjalt fyese q u thon,
disa i falnderojn msimdhnsit, disa t tjer u krcnohen
msimdhnsve, kurse disa t tjer japin alternative t tjera t prgjigjeve,
duke u treguar msimdhnsve se si duhet t prgjigjen ata. Ajo q duhet
potencuar ktu sht se pjesa drmuese e nxnsve, pa marr parasysh
gjinin apo vendin ku shkollohen, jan shprehur se do ti thoshin arsimtarit
q nuk ka t drejt t prdor fjal e shprehje fyese, sepse ata kan ardhur
n shkoll t edukohen dhe jo t fyhen nga arsimtari.
Prgjigjet e nxnsve t cilat duhen analizuar me kujdes n kt pjes
jan: Arsimtar, a ju thua fmijve t tu fjal fyese? A ke fmij arsimtar?
Si do t dukej nse ndonj msimdhns prdor shprehje t tilla me fmijt
tuaj, Nuk keni t drejt t prdorni fjalor t tilla n shkoll, Arsimtar, un
jam nxns dhe kam nevoj pr kshilla, jo pr fyerje, A ke qen edhe ti
nxns, Nuk e meriton t punosh me nxns t mrekullueshm si jemi ne,
Do ti thosha: Arsimtar, njeriu mson nga gabimet, Un nuk do t prdorja
ksi shprehje po t isha n vendin tuaj, Un nuk mendoj si ju arsimtar, por
pasi q jeni m i vjetr, Faleminderit!, Arsimtar, po t ishe ti n vendin tim,
t siguroj se nuk do t silleshe kaq mir si un, Ne jemi nxns, nuk e
meritojm t na fyeni. Un kam ardhur t msoj n shkoll dhe jo t fyhem
nga ju arsimtar, Arsimtar, nuk e meritoj kt fyerje edhe pse gabova, sepse
ju e dini q t gjith gabojn, Nese je nervoz, shko dhe shprehe diku tjetr,
Mos m thuaj ashtu se nuk jam kafsh, Mos brtit se je n klas.
Nj numr i nxnsve i t dyja gjinive preferojn q rastet e tilla ti
diskutojn me kujdestart e klasave apo n drejtori. Kto jan prgjigjet e
tyre: Do t shkoj te drejtoresha, Nuk do ti thoja asgj atij, por ti tregoja

Sqarim: Shprehjet e nxnsve i kemi paraqitur n origjinal, ashtu si ata jan shprehur, me
gabime drejtshkrimore.

94

Seria-Hulumtime

drejtoreshs, Do ti thosha q do ti tregoj kujdestares s klass dhe se do t

ankohem pr t, Do ta lajmroja te kujdestari e ai le t merret me kt
pun, Do t ankohesha te drejtor.
Nj numr i vogl i nxnsve t gjinis mashkullore prgjigjen me
krcnime ndaj arsimtarve t tyre, kurse nj numr po ashtu i vogl i
gjinis mashkullore, duke prfshir edhe pjesn urbane edhe at rurale n
t ciln vijojn msimet, prgjigjen me fjal fyese ndaj arsimtarve t tyre,
si shenj e paknaqsis s sjelljeve dhe fjalve q ata paraprakisht i
prdorin me nxns.
T njjtn dukuri e kemi trajtuar edhe m msimdhnsit, pr t par nse
idet e tyre prputhen apo jo me ato t nxnsve dhe nse do ta trajtonin n
t njjtn mnyr apo jo shtjen n fjal.
N pyetjen ka do ti thoshe ti arsimtarit tnd, i cili prdorte kso
shprehjesh kur Ti ishe nxns, prgjigjet e msimdhnsve dallojn pak a
shum nga ato t nxnsve, por ka raste n t cilat ato prputhen plotsisht.
Qasja e trajtimit t pyetje dhe mnyra e prgjigjeve nga ana e
msimdhnsve trajtohet kshtu: disa nuk do t reagonin fare, disa nuk do
t ishin pajtuar asnjher, disa do ta pranonin fajin dhe do t krkonin falje,
disa do ta sugjeron arsimtarin q t mos fyente, disa t tjer thon se n
kohn kur ata ishin nxns, msimdhnsit e tyre nuk prdornin fjal t
tilla, kurse disa do ta shikon me ironi.
Sikurse nxnsit, po ashtu edhe msimdhnsit do t reagonin pr fyerjet q
do tu bheshin nga msimdhnsit e tyre. Reagimet dhe prgjigjet e
msimdhnsve jan t ndryshme si: Arsimtar, a mund t m trajtosh si
fmijn tuaj, Edhe un jam fmija juaj, Kto shprehje nuk duhet t
prdoren nga nj arsimtar, T kujtonte fmijt e tij para se t thoshte dika
t till, Jam prekur shum, por asnjher nuk kam guxuar ti them dika,
Me inate t shtpis mos dil n pazar, Nuk sht e drejt, Arsimtar, nuk
duhet t m fyesh kshtu, Nuk sht kjo mnyra e duhur pr t zgjidhur
probleme, Nuk je prgatitur pr or msimore, Ne jemi t ndryshm, disa
m t qet dhe disa m t vshtir, kshtu q duhet t na prshtatesh t
gjithve, Atij i mungojn metodat e duhura edukative, Arsimtar, kjo nuk
sht n cilsin e pedagogut, Nuk jeni pedagog i mir, Me dialog gjithka
arrihet, Ka shprehje m t mira, mos prdor fjal q e prdhosin dinjitetin
e fmijs, Kto nuk jan fjal q duhet t shprehen n institucione.
Disa msimdhns, duke prfshir t dyja gjinit mendojn se do ta
lajmronin te drejtori, disa do ti krkonin falje dhe nuk do ti prsritnin m

95

Seria-Hulumtime

gabimet, kurse nj pjes tjetr nuk do t reagonin fare, por do ta injoronin

msuesin duke heshtur. Prgjigjet e ktyre msimdhnsve jan: Do ta
shikoj me ironi, Nuk m ka ndodhur asnjher, por do t ankohesha n
drejtori, Do t ankohesha n drejtori, Nuk do t reagoja fare, Nuk mendoj
se do t reagoja, Nuk do ti prgjigjesha.
Ajo q e vlen t thuhet ktu sht se nj numr i msimdhnsve
krahasojn kohn e tanishme dhe kohn kur ata ishin nxns dhe vijn n
prfundim se n kohn kur kta msimdhns ishin nxns nuk jan
prdorur fjal dhe shprehje t tilla fyese nga msimdhnsit.
Paknaqsit e msimdhnsve lidhur me fjalt fyese q mund tu vinin
nga ish msimdhnsit jan pothuajse t njjta me paknaqsit e
nxnsve, t cilat mund ti krahasojm prmes prgjigjeve t tyre t dhna.
Nse krahasojm prgjigjet e t dyja palve, arrijm n prfundim se
mnyra e trajtimit t problemit do t ishte pothuajse e njjt. E vetmja gj
q duhet prmendur si dallim sht se msimdhnsit jan m t matur n
mnyrn e prgjigjeve dhe reagimeve. Msimdhnsit nuk prdorin fjal
fyese dhe nuk do ti kishin krcnuar msimdhnsit e tyre, si jan
prgjigjur nj numri i vogl i nxnsve, si : Ti nuk ke edukat ske pr ka
t na msosh neve, Ti ke ardhur t m msosh pr edukat e nuk ke pr
vete, Mos m prit te dera, Psikopat, I kisha mshu karrig, A je normal?
N disa raste, vrehen dallime t pakta n mnyrn e prgjigjeve t
msimdhnsve dhe msimdhnseve, pra vrehen dallime te mnyra se si
jan prgjigjur disa msimdhnse, t cilat nuk i kemi hasur edhe te
msimdhnsit. Kto prgjigje jan: Jo, nuk do ti thoja asgj, por do t
kisha br prpjekje t bhem e sjellshme dhe e dgjueshme n t ardhmen,
Po t m kishte ndodhur, do ta pranoja fajin dhe do ti krkoja falje n qoft
se kisha br ndonj gabim, Nse do t ndodhte, do ta pranoja me kokulje
shprehjen e tij dhe do ti krkoja falje q kam br sjellje t keqe dhe e kam
revoltuar (hidhruar) arsimtarin.
Nga t gjitha prgjigjet q analizuam, mund t konstatojm se nuk ka
dallime t theksuara n mes t prgjigjeve t msimdhnsve t t dyja
gjinive dhe n mes t hapsirave gjeografike n t cilat punojn ata.
Qndrimet e msimdhnsve jan pothuajse t njjta dhe shprehin qndrim
kritik ndaj dukuris n fjal.

3.8. Mendimet e nxnsve pr reagimet e kolegve kur jan fyer nga

msimdhnsit

96

Seria-Hulumtime

N pyetjen se Si sht ndier, ose si ka reaguar shoku yt nse arsimtari/ja

ka prdorur ndonj shprehje t ktill ndaj tij?
Prgjigjet e nxnsve jan shum domethnse dhe shqetsuese. Ato
reflektojn t gjitha ato q i kan prjetuar vet nxnsit apo q i kan
dgjuar duke u thn shokve t tyre. Reagimet e nxnsve n kto raste
kan qen t ndryshme, duke filluar nga ato t cilat kan prfunduar me
keqardhje, skuqje dhe heshtje deri te ato t cilat kan pasqyruar revoltn e
tyre, duke shar apo ofenduar msimdhnsit, n shenj revolte dhe
paknaqsie. Reagimet jan t ndryshme, si jan t ndryshm edhe vet
nxnsit. Kshtu jan prgjigjur ata:
Normalisht q sht ndier keq, por nuk ka reaguar fare, Pse arsimtar po
m fyen?, sht ndier shum keq, sepse edhe arsimtart tregohen t
pakultur, E piklluar me kok ulur dhe nervoze, Ka reaguar shum keq,
sht turpruar shum, sht msuar me kso shprehje, por mendoj se kto
shprehje jan shum negative, sht ndier shum keq, sepse arsimtari i ka
thn gomar, Ka filluar t qaj, sepse nuk i ka merituar ato fjal, Kan
thn se do t ankohen te drejtori, sht br nervoz, por e ndalova, Jam
ndjer i qet, por e kam kuptuar se far arsimtari sht, Shoku im sht
ndier shum i mrzitur, Ka ulur kokn posht, E ka nervozuar shum dhe
ka folur fjal fyese, N mnyr negative disa prej tyre, sht ndie shum
keq, sepse i tha para t gjithve, I mrzitur, sht ndie tmerrueshm, Ai
sht ndjer shum keq, sepse fjal t tilla as rrugaqt si prdorin, Ne
tashm jemi msuar me kso shprehje dhe se kemi problem, Ka marr guxim
dhe i ka treguar drejtoreshs, Do t thrras babin, Nga inati sht skuqur,
sht demoralizuar, nuk ka msuar gjat n at lnd dhe ka qajtur, Ka
qeshur, sht nervozuar shum, por nuk e ka shprehur te arsimtari, sht
ndier shum keq dhe e ka konsultuar prindin dhe kujdestarin, Nuk kam
dgjuar asnjher fjal e shprehje t tilla q arsimtart tan kan prdorur
pr t na fyer, Shoku im i ka thn: T lajmroj te drejtori. Shko ku t
duash se un jam vet drejtori i thot arsimtari.
Disa nga shprehjet e prdorura ktu, krkojn vmendje t veant dhe
duhet shqyrtuar e analizuar me kujdes si: Ka ikur prej klase ose e ka
lajmruar prindin, Do t largohem nga kjo shkoll se mjaf m kshtu,
Shoku ose shoqja ime ka dalur nga ora dhe ka fyer arsimtart, Do t ndihej
si nj i huaj i cili nuk i prket atij vendi, Ka qar kur e ka fyer arsimtari
duke i mshuar banks me grushta, Nuk ka guxuar t flas, Ska pas ka
me ba se ia fut shuplak dhe e rrzon pr tok, Nuk ka folur se ska
guxuar, Shpeshher shokt tan nga inati e shfryejn mllefin duke i shar
pas shpins: Mbylle gojn kush po te pyet ty, Ti je pa edukat dhe nuk m
kupton mua.

97

Seria-Hulumtime

3.8.1. Mendimi i msimdhnsve lidhur me ndjeshmrin e nxnsve

kur ata fyhen
Pr t njjtin qllim, prgjigjet e msimdhnsve n pyetjen A mendoni se
nxnsit n kto situata ndihen t fyer, apo si i prjetojn ato fjal t
rnda?
jan po ashtu t ndryshme, por n kt rast msimdhnsit shprehin
mendimet e tyre pr prjetimet e nxnsve, prderisa nxnsit m lart
shprehnin ndjenjat, qndrimet dhe reagimet e shokve t tyre, t cilt jan
fyer nga msimdhnsit.
Nga prgjigjet e msimdhnsve shohim se pjesa drmuese e
msimdhnsve, pa marr parasysh gjinin dhe pozitn gjeografike n t
ciln japin msim, pohojn se nxnsit ndihen t fyer, t pamotivuar, t
irituar dhe t dshpruar nga fyerjet q mund tu bhen nga msimdhnsit
e tyre. Prgjigjet e tyre pr shtjen n fjal jan:
Natyrisht, do njeri ndihet i fyer n situata t tilla, sidomos fmijt q jan
t ndieshm, Ata do t ndihen m keq dhe t pamotivuar, Prderisa
ofendohet lndohet gjithsesi dhe ska t drejt askush ta fyej askend, mund
ta dnoj, por jo ta fyej dhe ta rrah, Sigurisht q jan t indinjuar dhe t
revoltuar, Ska koment, Normal q ndihen t fyer dhe duhet t bni kujdes
ndaj shprehjeve me nxns, Mendoj se ndihen t fyer dhe t demoralizuar
n procesin msimor, Ndihen t fyer, t thyer emocionalisht,
demoralizohen, humbin vetbesimin, Ndihen t nnmuar, Po, shum
traum, Ka nxns t mir, prandaj ndihen t fyer, Po, ndihet i fyer dhe m
tepr do ta shkatrron, Ata ndihen t fyer, por edhe e shprehin
kundrshtimin e tyre, Po, ndihen shum t fyer se ne po bjm dhun
psikologjike, Arsimtari duhet t jet i qet, pavarsisht se si sillen nxnsit,
Prdorimi i fjalve fyese tek nxnsit ndikon negativisht.
Pr krahasim dhe pr ti par m mir mendimet dhe qndrimet midis
nxnsve dhe msimdhnseve lidhur me qndrimet pr reagimet e
nxnsve t fyer po i paraqesim n tabel.
Tabela 19. Mendimet e nxnsve dhe t msimdhnsve lidhu ndjeshmrin
e nxnsve ndaj fyerjes

98

Seria-Hulumtime

Nxnsit
Normalisht q sht ndier keq, por nuk
ka reaguar fare,
Pse arsimtar po m fyen?,
sht ndier shum keq, sepse edhe
arsimtart tregohen t pakultur,
E piklluar me kok ulur dhe nervoze,
Ka reaguar shum keq,
sht turpruar shum,
sht msuar me kso shprehje, por
mendoj se kto shprehje jan shum
negative,
sht ndier shum keq, sepse arsimtari
i ka thn gomar,
Ka filluar t qaj, sepse nuk i ka
merituar ato fjal,
Kan thn se do t ankohen te
drejtori,
sht br nervoz, por e ndalova,
Jam ndjer i qet, por e kam kuptuar
se far arsimtari sht,
Shoku im sht ndier shum i mrzitur,
Ka ulur kokn posht,
E ka nervozuar shum dhe ka folur
fjal fyese, N mnyr negative disa
prej tyre,
sht ndie shum keq, sepse i tha para
t gjithve, I mrzitur,
sht ndie tmerrueshm,
Ai sht ndjer shum keq, sepse fjal
t tilla as rrugaqt si prdorin,
Ne tashm jemi msuar me kso
shprehje dhe se kemi problem,
Ka marr guxim dhe i ka treguar
drejtoreshs, Do t thrras babin,
Nga inati sht skuqur, sht
demoralizuar, nuk ka msuar gjat n
at lnd dhe ka qajtur,
Ka qeshur,
sht nervozuar shum, por nuk e ka
shprehur te arsimtari,
sht ndier shum keq dhe e ka
konsultuar prindin dhe kujdestarin,

Msimdhnsit
Natyrisht, do njeri ndihet i fyer n
situata t tilla, sidomos fmijt q jan
t ndieshm,
Ata do t ndihen m keq dhe t
pamotivuar,
Prderisa
ofendohet
lndohet gjithsesi dhe ska t drejt
askush ta fyej askend, mund ta dnoj,
por jo ta fyej dhe ta rrah,
Sigurisht q jan t indinjuar dhe t
revoltuar, Ska koment,
Normal q ndihen t fyer dhe duhet t
bni kujdes ndaj shprehjeve me nxns,
Mendoj se ndihen t fyer dhe t
demoralizuar n procesin msimor,
Ndihen t fyer, t thyer emocionalisht,
demoralizohen, humbin vetbesimin,
Ndihen t nnmuar,
Po, shum traum,
Ka nxns t mir, prandaj ndihen t
fyer,
Po, ndihet i fyer dhe m tepr do ta
shkatrron, Ata ndihen t fyer, por edhe
e shprehin kundrshtimin e tyre,
Po, ndihen shum t fyer se ne po bjm
dhun psikologjike,
Arsimtari duhet t jet i
pavarsisht se si sillen nxnsit,

qet,

Prdorimi i fjalve fyese tek nxnsit

ndikon negativisht.

99

Seria-Hulumtime
Nuk kam dgjuar asnjher fjal e
shprehje t tilla q arsimtart tan
kan prdorur pr t na fyer, Shoku im
i ka thn: T lajmroj te drejtori.
Shko ku t duash se un jam vet
drejtori i thot arsimtari.

Nj numr i konsideruar i msimdhnsve femra, n raport me numrin e

msimdhnsve q jan anketuar mendojn ndryshe, krahasuar me
prgjigjet e msimdhnsve t tjer m lart. Ato mendojn se: Ka nxns
q ndihen keq, por ka edhe t atill q nuk e kan gajle, Ndihen t fyer, por
edhe nuk e marrin shum tragjike, Disa i prjetojn rnd, kurse disa t
tjer ndoshta jan msuar me raste t tilla, Po sikur ti kishin prjetuar nuk
do t kishin vepruar.
Nj numr shum i vogl i msimdhnsve prgjigjen kshtu: Mendoj se
do t ndihen keq, sdo ta duan shkolln - mendon vetm nj msimdhnse
femr, nga 93 msimdhns t anketuar, Pr fjalt q prdori un
ndonjher, nuk m ka ndodhur q nxnsit t ankohen, megjithat,
natyrisht q nuk ndihen mir mendon nj msimdhnse tjetr, N kso
situata, nxnsit e kuptojn arsimtarin-rrespekt, mendon nj msimdhns
tjetr i gjinis mashkullore.
Nj numr i konsiderueshm i msimdhnsve femra dhe meshkuj, duke
prfshir edhe pozitn gjeografike fshat dhe qytet, nuk jan prgjigjur fare
n pyetje. Pra, nga 93 msimdhns t anketuar, jan prgjigjur vetm 77
prej tyre.
Nse krahasojm prgjigjet e msimdhnsve dhe t nxnsve konstatojm
se t dyja palt shprehin qndrim kritik ndaj dukuris n fjal. Pjesa
drmuese e t anketuarve, gjykojn rastet e ofendimeve dhe fyerjeve, sepse
ato ndikojn jo vetm n disponimin, motivimin dhe n edukimin e
nxnsve, por ato ndikojn edhe n mbarvajtjen e procesit msimor dhe
n rezultatet msimore.

Kapitulli IV

100

Seria-Hulumtime

4.1. Diskutimi i rezultateve

Se sa i rndsishm sht komunikimi i drejt me nxns, mnyra dhe takti
i komunikimit po shkpusim nj sekuenc nga filmi shqiptar Shoku yn
Tili (Tiran 1985). Tili, nxns n klasn e VIII, kishte probleme me
prshtatjen rrethit t klass, sidomos me msuesit. Por ai kishte aftsi t
larta praktike. Bnte punime artistike nga druri. Kujdestarja e klass,
msuese Besa, prdorte metoda dhe mjete t ndryshme edukative pr ta
trimruar at t msonte dhe q t prshtatej me klasn. Por nj dit derisa
Tili me shokt punonin pr rregullimin e kndit t klass hyri njri nga
msuesit, i cili i drejtohet atij me ja ky trapi. Nga inati, pse iu drejtua
kshtu, i ra fort gozhds e cila u shtrembrua duke prishur krahun e
kornizs. Ky ishte reagimi me ankth ndaj msuesit i cili n prezencn e
shokve i tha trap.
Duke krahasuar prgjigjet e nxnsve n pyetsorin ton, rastsisht edhe
kta ishin nxns t klass s VIII-t, shohim se far jan reagimet e tyre
ndaj msuesve q prdorin fjal edhe m t rnda se sa kjo me t ciln ky
msues iu drejtua Tilit.
I rrituri prdor dhunn fizike apo psikologjike ndaj fmijs pr ta
disiplinuar at ose pr tia msuar e kultivuar diturit, shkathtsit apo
shprehit pr t cilat mendon se i duhen atij. Por ...dallimi mes disiplins
dhe ndshkimit fizik dhe psikologjik gjithashtu sht dallim mes prdorimit
t autoritetit dhe abuzimit t pushtetit. Ndryshimi n mes tyre sht
prdorimi i dhuns. Ky sht nj nga shkaqet kryesore t dmit q i
shkaktohet zhvillimit t fmijs.11 Se a sht prdor duna verbale nga
msimdhniet ndaj nxnsve e kemi paraqitur at n analizn e rezultateve.
Gjat analizs s t dhnave t fituara me ann e dy pyetsorve, apo t
shtresave kryesore t mostrs s hulumtuar-msimdhns nxns, kemi
vrejtur se nuk ka ndonj dallim t theksuar midis msimdhnsve si trsi.
Edhe gjat analizs s veuar t mostrs n nn kategori, si jan sipas
shtrirjes s shkollave, fshat-qytet, apo sipas gjinis, femra-meshkuj, nuk
vrehen dallime t theksuara n qndrimet e tyre ose n shpeshtsin e
prdorimit/mosprdorimit t fjalve e shprehjeve fyese, nnmuese ndaj
nxnsve.
11

Nj udhzues mbi disiplinn pozitive, Save the Children, Programi pr Shqiprin,

Tiran 2007, fq. 26.

101

Seria-Hulumtime

Sipas mendimit ton, pjesa m e sinqert dhe relevante n hulumtim jan

pyetjet e hapura n t cilat nxnsit jan shprehur ashtu si e ndihen, ose si e
kan prjetuar nj fyerje, ose se si ka reaguar shoku i tij/saj kur ka qen
objekt i fyerjes nga msimdhnsi. Kto flasin shum edhe pr faktin se
paraqesin nj realitet ekzistues n shkolln ton, qoft n qytet apo n
fshat.
Gjat shfletimit t literaturs, nuk kemi hasur n raste t fyerjes s
nxnsve nga ana e msimdhnsve sikurse q ndodhin te ne. Aspektet e
dhuns verbale, fyerjeve e t ngjashme jan trajtuar kryesisht n
segmentin/rrafshin nxns-nxns. Kemi hasur n disa shembuj t fyerjes
t trthorta, por jo t drejtprdrejta. Edhe ktyre ju kushtohet vmendje dhe
merren masa ndaj atyre msuesve q veprojn, fyejn edhe n mnyr t
trthort, apo prdorin epitete ndaj nxnsve.
N literaturn pedagogjike sht trajtuar shum shtja e komunikimit dhe
rndsia e tij n krijimin e raporteve t shndosha nxns msues dhe
anasjelltas. Si pasoj e mungess s komunikimit, ose komunikimit jo t
drejt, lindin edhe konfliktet e ndryshme msues-nxns. N shum raste,
t rriturit, n kt rast msimdhnsit, nuk jan t ndrgjegjshm se nj
shprehje me t ciln iu drejtohen nxnsve/it, prjetohet tepr rnd nga
nxnsi. Nganjher shum fjal e shprehje jan br prditshmri dhe t
cilat prdoren pa menduar fare se mund t lndojn dik, fmijt sidomos.
Pr kt edhe nuk sht befasues fakti se prqindje mjaft e lart e
nxnsve deklarojn se tani m jemi msuar me to (fyerje) dhe se nuk ju
bjn shum prshtypje. Ose kjo mund t lexohet edhe ndryshe, asgj nuk
jan kto n krahasim me at far iu thon msuesit atyre. Kt n disa
shkolla edhe na e kan thn (n besim) nxnsit gjat anketimit. Nj pjes
e ktyre fjalve dhe shprehjeve, edhe pse n shikim t par nuk duken t
rnda, te nxnsi projn porosi t caktuar, t ciln nxnsi edhe mund ta
interpretoj, ose ta pranoj varsisht nga ajo se si i thuhet, me far toni, n
prezenc t kujt, n far momenti, n far atmosfere etj.
Sipas Tomas Gordon (2006) ekzistojn pes porosi, t trthorta, t cilat
msimdhnsit ua drejtojn nxnsve nga t cilat nxnsit marrin mesazhin
edhe fyes dhe nnmues.
1. Urdhrimi,
menjher.

komandimi,

orientimi

(hidhe

amakzin,

ulu

2. Trheqja e vrejtjes, krcnimi (qndro n rresht ose do t rrish gjith

ditn n kmb).

102

Seria-Hulumtime

3. Moralizimi, predikimi (Nxnsi i klass s katrt kt duhet ta di ka

sht e drejt).
4. Msimi, prdorimi i logjiks, dhnia e fakteve (detyrat nuk kryhen vet,
derisa ti humb kohn).
5. Kshillimi, ofrimi i zgjidhjes (Po t isha n vendin tnd do ti kthehesha
puns).12
Porosit e trthorta pr nxnsit nga ana e msimdhnsve n shkollat tona
jan ato t tipit: Pa spat nuk shkohet n mal, Mos ke harruar t hash
buk, Nuk je n dasm, Hajde bukurosh/ bukuroshe, mos ishe n
pazar e t ngjashme. Sipas tabels n t ciln jan prfshir prgjigjet e
nxnsve shihet se shumica e msimdhnsve, qoft t qytetit apo t
fshatit, femra apo meshkuj, i prdorin kto porosi pr nxnsit. Pr
shembull vetm shprehjen Ti sje normal , mbi 16% e nxnsve
deklarojn se t gjith msimdhnsit ua drejtojn kt porosi, por rreth
23% thon se disa msimdhns u thon kshtu, dhe se rreth 31% e
nxnsve deklarojn se kjo i pengon shum.
Kur kihet parasysh fakti se nj shprehje e ktill sht shum prezent, dhe
reagimi i nxnsve sht nj shkall t lart ather kjo sht pr tu
brengosur. far ndodh ather me nxnsit kur fyerjet jan edhe m t
rnda se sa kjo Ti sje normal? Me rndsi sht se far porosie marrin,
ose si e pranojn, nxnsit nj shprehje t ktill: Nuk jam normal, jam i
marr, jam i paaft, nuk jam si t tjert. Interpretimet e ktilla nga ana e
nxnsit varen shum nga vet tipi i nxnsit.
Nga psikologjia e personalitetit dihet se individt introvert nuk reagojn
shum edhe pse fyerjet nuk iu plqejn, edhe pse ndihen t fyer, t
nnmuar etj. Rreziku n kto raste qndron te shprthimet e mundshme
nga individt e till (Nga inati sht skuqur, sht demoralizuar, nuk ka msuar
gjat n at lnd dhe ka qajtur) ose (I kisha mshu karrig), A je normal?
Ndrsa nj msimdhns pr msuesin e vet i cili ka, prdor ksi shprehje
ndaj tij thot: Jam prekur shum, por asnjher nuk kam guxuar ti them
dika. Kjo tregon se dukuria e till prcillet nga brezi n brez. Si
rrjedhoj, nse msuesit sot fyejn nxnsit e bjn kt sepse edhe ata i ka
fye msuesi kur ishin nxns. Por mund t supozojm se edhe kta nxns,
sot, njsoj do t shprehen ndaj nxnsve nse bhen msues. Jan dy fjali
me rndsi n deklarimin e ktij msuesi: Jam prekur shum dhe nuk kam
guxuar ti them dika. Ose sikurse prgjigjet prqindje e lart e nxnsve

12

Tomas Gordon, Kako biti uspean nastavnik,(prkthim) KC, Bg. 2006, fq. 98.

103

Seria-Hulumtime

t mostrs se jemi msuar me shprehje t tilla. Kto jan disa nga

reagimet anonime t nxnsve t prfshir n mostr.
Sa i prket nxnsve ekstravert kemi reagime t hapura ndaj atyre
msimdhnsve t cilt prdorin fjal e shprehje t tilla. Reagimet e tyre
jan: ka t kam br, pse po m quan ashtu, un nuk i meritoj ato fjal,
sht ankuar te drejtori, te prindi etj. ose kemi raste kur nga inati qan,
ik nga ora, e fyen (arsimtarin) pas shpine, e t ngjashme.
Nj shprehje tjetr, e cila shum prdoret n shkollat tona nga ana e
msuesve, pothuaj shumics, sht a ke harruar t hash buk. Me kt
shprehje/porosi zakonisht msuesit ju drejtohen nxnsve kur ata harrojn
detyrat, lapsin, librin ose ndonj porosi tjetr. Porosia e trthort e ksaj pr
nxnsit t cilit i drejtohet do t ishte: je joserioz, harrestar, ju jep rndsi
vetm nevojave biologjike (ushqimit), je i paprgjegjshm, nuk je i rregullt
e t ngjashme. Se nj shprehje e ktill i pengon shum jan deklaruar mbi
15% e nxnsve t prfshir n mostr. Por mbi 21% kan deklaruar se
kt shprehje e prdorin t gjith arsimtart dhe rreth 32% thon se disa
arsimtar ju drejtohen me kt shprehje.
Prdorimi i ksaj shprehjeje, a ke harruar t hash buk, ndrlidhet
shum me mungesn e shprehis s msuesve pr dgjim aktiv t nxnsit.
Harresa, mungesa, vonesa..., kan ndonj arsyetim pr t cilin msuesi
duhet ta diskutoj me nxnsin. Dgjimi aktiv i halleve t nxnsit ka disa
prparsi pr t msuar nse nxnsi vrtet kishte ndonj arsye pr
veprimin e br, e ka prsritur t njjtin arsyetim edhe hera t tjera, apo
ndonj arsye tjetr pr t ciln duhet msuar.
sht msimdhnsi ai q duhet ti kuptoj hallet/problemet e nxnsit pr
t ndrmarr veprime jo e kundrta. T kuptuarit, nga ana e msuesit, e
problemeve q i mundon nxnsit nuk sht qllim m vete, pr ti
kuptuar, por pr ti ndihmuar ata pr tejkalimin ose zgjidhjen m t leht t
tyre, qoft msimore, sjelljes, konfliktet, prshtatjes etj.
Dihet se edhe msimdhnsit jan njerz dhe sa edhe ata mund t ken
telashe e halle, por ata jan n shkoll pr nxnsit e jo nxnsit pr
msimdhnsit. Lidhur me kt tregojn edhe prgjigjet e nxnsve dhe t
msimdhnsve lidhur me ndjeshmrin e tyre ndaj halleve t njri tjetrit.
N krkesn n pyetsor, lidhur me raportin msimdhns-nxns n
shkoll, mbi 80% e nxnsve shprehin shkall pajtueshmria se
Nganjher msimdhnsit nuk i kuptojn problemet e mia, q sht nj
tregues i cilsis s ult t raportit t msuesve me nxnsit. Nse i shtojm
ksaj edhe pajtueshmrin tjetr shum t lart, mbi 70% e nxnsve
Hidhrohen kur msimdhnsi nuk e kupton problemin tim ose

104

Seria-Hulumtime

gjithashtu nj tregues tjetr shum i lart, mbi 72% e nxnsve deklarojn

se Nervozohen shum kur msimdhnsi nuk i dgjon arsyetimet e mia.
Mendojm se kjo shkall e lart e pajtueshmris s nxnsve tregon
shkalln e sinqeritetit t tyre n dhnien e prgjigjeve. Kjo shkall e
sinqeritetit demanton deklarimin n prgjigjet paraprake lidhur me cilsin
e bashkpunimit nxns-msimdhns, ku mbi 90% e nxnsve shprehin
shkall t pajtueshmris se Bashkpunimi/raporti msimdhns-nxns
sht i shklqyeshm. Si mund t jet cilsia e bashkpunimit kaq e lart
n rastet kur njra pal, msuesit, nuk i kuptojn hallet e pals tjetr,
nxnsit, ose kur njra pal, msuesi, nuk i dgjon arsyetimet e pals tjetrnxnsit?
Gjetja e lidhjeve midis prgjigjeve t nxnsve dhe msimdhnsve mund
t vazhdoj edhe me ndrlidhjet m t ngushta midis shtresave t tjera t
mostrs s hulumtuar, por mendojm se pr natyrn e ktij hulumtimi nuk
do t ishte shum relevante. T gjitha t dhnat, edhe gjetjen e ndrlidhjeve
midis tyre, lexuesi dhe hulumtuesi i interesuar mund t gjej duke krahasuar
t dhnat e paraqitura qoft n tabela ose edhe n form grafike.

5. Prfundime
Nga analiza dhe interpretimi i rezultateve t hulumtimit shihet se sa i
rndsishm ishte nj hulumtim i ktill. Te ne jan br hulumtime dhe
interpretime t ndryshme sa i prket gjendjes s t drejtave t fmijve (dhe
nxnsve), pr dhunn fizike n shkolla, qoft n relacionin nxns- nxns
ose msimdhns nxns, por fare pak sht trajtuar dhe hulumtuar shtja
e dhuns verbale n shkoll, sidomos ndaj nxnsve.
Prfshirja e dy shtresave n mostrn e hulumtimit ishte e rndsishme pr
faktin se i ballafaquam dy subjektet kryesor n shkoll: nxns dhe
msimdhns.
Supozimi yn se ka dhun verbale, fyerje ndaj nxnsve n shkolla
katriprisht u vrtetua. Nuk ka dilem se ndjeshmria e nxnsve ndaj
fjalve dhe shprehjeve fyese, nnmuese e prmuese sht shum e lart.
Gjithashtu ndikimi i fjalve dhe shprehjeve fyese, t prfshira n pyetsorin
pr hulumtim dhe t tjera jo t prfshira n pyetsor, sht shum i
dukshm n cilsin e raportit nxns-msimdhns.

105

Seria-Hulumtime

Rezultatet e hulumtimit tregojn se te nxnsit ekziston nj frik latente pr

t reaguar ndaj msimdhnsve, ose pr t krkuar mbrojtjen e t drejtave
t tyre t garantuar me ligj. Kt m s miri mund ta shohim nse
analizojm deklaratat e tyre n pyetjet e hapura.
Bazuar n prgjigjet e nxnsve, n nj shkall t lart, jo vetm q
vrtetohet prdorimi i fjalve e shprehjeve t tilla ndaj nxnsve n shkolla,
por se edhe numr i konsiderueshm i nxnsve tani m jan pajtuar/
msuar me fyerje t tilla dhe sikur nuk iu bn prshtypje prdorimi i tyre.
Ose edhe m keq, deklarimi i nxnsve Aii, kurrgj nuk jan kto far na
thon....
Treguesit e hulumtimit dshmojn se afrsisht gjendje e njjt, sa i prket
fyerjes, sht si n shkollat n qytet ashtu edhe n ato n fshat. Bile, nuk ka
dallime t mdha as sa i prket shtrirjes gjeografike t ekzistimit t t
njjts shkall dhe lloj t fyerjeve, sikur n pjesn qendrore, veriore,
Dukagjin apo n Ana Morav. N rajone t ndryshme kishte raste ku
prdoreshin disa shprehje specifike t cilat nuk i kemi prfshir n
pyetsor.
Nga ky hulumtim mund t nxjerrim disa msime pr t ndihmuar/ndikuar
n prmirsimin e gjendjes s raportit msimdhns-nxns dhe t klims
msimore n shkoll, si:
- duke i kushtuar m shum vmendje/rndsi shkathtsive komunikuese t
msimdhnsve;
- duke br ndryshime n Programet e studimeve pr msimdhns, n t
cilat kurse t veanta t jen Psikologjia pedagogjike/edukimit, dhe
pedagogjis s komunikimit n msimdhnie;
- n kurset/seminaret pa shkputje nga puna vend meritor ti kushtohet
shtjes s komunikimit me nxns e adoleshent, taktit pedagogjik etj.;
- t fuqizohen shrbimet e konsulencs n shkolla duke vn n fokus t
tyre punn e vazhdueshme me nxns, fuqizimin e faktorit nxns pr
marrjen e prgjegjsive pr punn dhe jetn n shkoll dhe jasht saj;
- komuniteti i prindrve, OJQ dhe palt e interesuara t jen m shum
prezent n shkoll me aktivitetet dhe ndihmn e tyre pr krijimin klims
cilsore n shkoll;
-

106

Seria-Hulumtime

Burimet
Fjalori i Gjuhs s Sotme Shqipe, Vers. Elektronik, QEP
Gordon, Tomas, (2006), Kako biti uspean nastavnik,(prkthim) KC, Bg.
Grillo, prof. Dr. Kozma, (2002), Fjalor edukimi (Psikologji-SociologjiPedagogji), ISP,Tiran.
Hyseni, Halim, (2004)T drejtat e fmijve n syt e nxnsve kosovar,
Refleksione nga nj studim, KEC.
Hyseni, Halim, (2011) Parandalimi i dhuns n shkolla, doracak pr
krijimin e mjediseve t sigurta jo t dhunshme e humane n
shoqri dhe n shkolla, UNICEF, botim i dyt, Prishtin.
Miller, Bonnie, (2004), Komunikimi me fmij, Doracak pr prindr dhe
12,fmij, QPEA, Ferizaj.
Nushi, Dr. Pajazit, (1987), Fjalori i psikologjis, Instituti Albanologjik,
Prishtin,
*** Nj udhzues mbi disiplinn pozitive, (2007) Save the Children,
Programi pr Shqiprin, Tiran.
Rigby, Ken, (2003) Bullying among youngchildren: A guide for teachers
and carers, National Crime Prevention, Australi.
UNICEF-Kosov,(2005), Hulumtim mbi dhunn ndaj fmijve n
shkollat e Kosovs, (Raport Maj-shtator 205)
Walsh, Burke,Kate et al, Krijimi i mjedisit pr t nxnit pr shekullin XXI,
USAID&AED, prkthim, Shkup.
Zuna, Deva, Afrdita, Dhuna n familje...
Dokumente zyrtare:
KK, Ligji pr Arsimin Parauniversitar n Republikn e Kosovs, Prishtin
2011.
MASHT, Udhzim i Administrativ (6/2010), Kodi I mirsjelljes dhe masat
disiplinore pr nxns t shkollave t mesme t larta.
MASHT, Udhzim i Administrativ [I] (40/2005), Ndalimi, ndrprerja e
puns dhe inicimi i procedurs disiplinore ndaj msimdhnsve
dhe puntorve t tjer n institucionet edukativo-arsimore,
aftsuese dhe shkencore.
Burime nga interneti:
Mazzola, W., Joseph, (2011), Bullying in Schools: A Strategic Solution,
www.charakter.org, Washington, (Maj 2012).
Evans, Patricia, Toward The Prevention of Verbal Abuse in Schools
www.verbalabuse.com/page 3, 23.10.2012Akiba, Motoko, What Predicts
Fear of School Violence Among U.S. Adolescents?, Teachers College

107

Seria-Hulumtime

Record, Volume 112 Number 1, 2010, p. 68-102, http://www.tcrecord.org

ID Number: 15769, Date Accessed: 9/19/2011.
Ktu, 21.1.013

108