UDK 624.072,2:624.

043

Primljeno 21. 12. 2005.

Trodimenzijski proraun
prearmiranih betonskih greda
Joko Obolt, Darko Metrovi, Ivica Koar
Kljune rijei

J. Obolt, D. Metrovi, I. Koar

Izvorni znanstveni rad

prearmirana betonska greda,

numerika studija,
nelinearni proraun,
metoda konanih elemenata,
program MASA,
eksperimentalna
istraivanja

Trodimenzijski proraun prearmiranih betonskih greda

Key words

J. Obolt, D. Metrovi, I. Koar

overreinforced concrete
girder,
numerical study,
nonlinear analysis,
finite element method,
MASA program,
experimental study

Three-dimensional analysis of overreinforced concrete girders

Mots cls

J. Obolt, D. Metrovi, I. Koar

poutre en bton sur-arm,

tude numrique,
analyse non-linaire,
mthode des lments finis,
programme MASA,
tude exprimentale

L'analyse tridimensionnelle des poutres en bton sur-arm

. , . , .

,
,
,

,
a MASA,

U lanku su prikazani i raspravljeni rezultati numerike studije o proraunu prearmiranih betonskih

greda. U studiji je primijenjen program MASA za trodimenzijski nelinearni proraun prearmiranih
betonskih greda metodom konanih elemenata. Neovisno od prorauna u studiji i tako dobivenih
rezultata provedena su eksperimentalna istraivanja za iste tipove greda. U ovom radu je pokazano da
se rezultati provedenih prorauna dobro slau s rezultatima eksperimentalnih istraivanja.
Original scientific paper

Results of the numerical study about the analysis of overreinforced concrete girders are presented and
discussed in the paper. The MASA program for the tree-dimensional nonlinear analysis of prereinforced concrete girders by finite element method is applied in the study. An another experimental
study, independent from the above analysis and its results, was conducted for similar girder types. The
authors have established that there is a good correspondence of results between the above analysis and
the independent experimental study.
Ouvrage scientifique original

Les rsultats de l'tude numrique des poutres en bton sur-arm sont prsents et analyss dans
l'ouvrage. Le programme MASA pour l'analyse tridimensionnelle non-linaire des poutres en bton
prarm, se basant su la mthode des lments finis, a t utilis dans l'tude. Une autre tude
exprimentale, indpendante de l'analyse et des rsultats sus cites, a t conduite pour les poutres de
type similaire. Les auteurs ont trouv qu'il y a une bonne correspondance de rsultats entre l'analyse
susmentionne et l'tude indpendante exprimentale.
Op

. MASA
.
, , . ,
, .

Schlsselworte

J. Obolt, D. Metrovi, I. Koar

Wissenschaftlicher Originalbeitrag

berbewehrter Betonbalken,
numerische Studie,
unlineare Berechnung,
Methode der endlichen
Elemente,
Programm MASA,
experimentale
Untersuchungen

Dreidimensionale Berechnung berbewehrter Betonbalken

Im Artikel zeigt und errtert man die Ergebnisse einer numerischen Studie ber die Berechnung von
berbewehrten Balken. In der Studie wurde das Programm MASA fr dreidimensionale unlineare
Berechnungen berbewehrter Betonbalken nach der Methode der endlichen Elemente angewendet.
Unabhngig von der Berechnung in der Studie und so gewonnenen Ergebnissen fhrte man fr die
gleichen Balkentypen experimentale Untersuchungen durch. In diesem Artikel wird gezeigt dass die
Ergebnisse der durchgefhrten Berechnungen gut mit den Ergebnissen der experimentalen
Untersuchungen bereinstimmen.

Autori: Prof. dr. sc. Joko Obolt, dipl. ing. gra., Institut za meterijale, Graevinski fakultet Sveuilita u
Stuttgartu; doc. dr. sc. Darko Metrovi, dipl. ing. gra., Graevinski fakultet Sveuilita u Zagrebu;
prof. dr. sc. Ivica Koar, dipl. ing. gra., Graevinski fakultet Sveuilita u Rijeci
GRAEVINAR 58 (2006) 2, 95-101

95

Proraun prearmiranih greda

1 Uvod
Danas se u inenjerskoj praksi vrlo esto rabe betonske
konstrukcije ili elementi kod kojih se rauna tlanom
vrstoom betona (grede, prearmirane grede, prednapete
grede, itd.). Zbog napretka u tehnologiji betona relativno je
jednostavno proizvesti beton visokih vrstoa s jednoosnom tlanom vrstoom veom od 100 MPa. Nadalje,
jednako tako esto se upotrebljava beton visoke tlane
vrstoe armiran vlaknima. Poznato je da je tlani slom
betonskih elemenata krhki slom, ak i kad se rabi beton
obine vrstoe koji je u odnosu prema betonu visoke
vrstoe relativno duktilan. Za beton visoke vrstoe
krhkost konstrukcije i time utjecaj veliine konstrukcije
na nosivost konstrukcije (size effect) trebali bi biti jo
jae izraeni. Stoga je vano korektno predvidjeti tlani
slom elemenata konstrukcije razliitih veliina napravljenih od betona razliite kvalitete. Posljednjih je nekoliko godina postignut znaajan napredak u modeliranju
fenomena oteenja i sloma betonskih i armiranobetonskih konstrukcija u okviru klasine mehanike kontinuuma. Unato brojnim tekoama, za dominantno vlano
optereenje mogue je realno predvidjeti slom za mnoge
aplikacije iz inenjerske prakse. Pitanje jest je li u okviru iste teorije ovo takoer mogue za sluaj dominantno
tlanog optereenja (krti lom). Da bi se odgovorilo na to
pitanje, nedavno je RILEM TC 148SSC predloio numeriki proraun sModeliranje prearmiranih betonskih gredas
koji se provodi prije eksperimentalnih ispitivanja (round
robin analysis). Cilj studije bio je utvrditi moe li se primjenom spomenute tehnike modeliranja u kombinaciji
sa standardnom procedurom za identifikaciju makroskopskih karakteristika betona (tlana vrstoa fc, vlana
vrstoa ft i energija sloma GF) korektno predvidjeti ponaanje prearmiranih greda koje se slome zbog prekoraenja tlane vrstoe. Ukupno je sedam istraivakih
institucija sudjelovalo u projektu. U ovome lanku prikazani su rezultati numerikog prorauna dobiveni upotrebom programa MASA za 3D nelinearni proraun konstrukcija metodom konanih elemenata [3]. U programu
je uporabljen mikroravninski model (microplane model)
[4] kao trodimenzijski konstutivni zakon betona. Prikazani su i razmatrani rezultati za relativno male prearmirane grede napravljene od tri razliita tipa betona i rezultati
za prearmirane grede dviju razliitih veliina napravljene od betona obine vrstoe. Numeriki su rezultati
ve prethodno objavljeni u radu [3], ali tada rezultati
ispitivanja (van Mier, 1998.) jo nisu bili dostupni. Stoga su u ovome lanku rezultati eksperimentalnih istraivanja usporeeni s numerikim rezultatima. Razmatrana
je usporedba i izneseni su kratki zakljuci i preporuke.
Pri usporedbi numerikih i eksperimentalnih istraivanja treba imati na umu da je puno ''lake predvidjeti''
ponaanje konstrukcije ako su rezultati ispitivanja ve
dostupni, to u ovom primjeru nije bio sluaj.
96

J. Obolt i drugi
2 Geometrija, prostorna diskretizacija i
karakteristike materijala
Kako je predloio RILEM TC 148SSC [8], ovdje se razmatraju grede dviju razliitih veliina optereene savijanjem u etiri toke: (1) mala greda (slika 1.) raspona
l = 3600 mm, visine h = 200 mm i b = 100 mm i (2)
velika greda (slika 2.) sa l = 7200 mm, h = 400 mm i
b = 200 mm. Sve su grede prearmirane i s istim postotkom armiranja od priblino P = 7,3%. Sve tri izmjere
malih greda iznose polovinu izmjera velikih greda. Razmatrane su tri kvalitete betona: beton obine vrstoe
(NSC), beton visoke vrstoe (HSC) i vlaknima armiran
beton visoke vrstoe (FRC). Studija uinka mjerila za
dvije veliine greda (h = 200 mm i h = 400 mm) provedena je za grede od betona obine vrstoe. Isto kao i u
eksperimentalnom programu, samo male grede (h = 200
mm) analizirane su za betone razliitih kvaliteta (NSC,
HSC i FRC). Da bi se bolje lokalizirao tlani slom betona, u srednjem presjeku grede, u duljini priblino 600
mm, nije bilo armature u tlanom podruju (slika 1.).
300
27
B

A 150

28 100
200
100

100

172
B

1800

Simetrija

A-A

B-B
d=6

d=20
176.4 126

126
151.2
176.4

200
26.4 26.4

40
10

26.4 26.4
25.2
25.2
25.2

25.2
25.2
17.6
10

40
100

200

151.2

d=15.2

d=15.2

50

10

50
100

Slika 1. Geometrija i armatura male grede (h = 200 mm)

A

31 200

600
31
B

150

400
150

100

319
B

3600

Simetrija

A-A

B-B
d=12

280
320
360

400
60 60

82
18

d=20
40
40
22
18

82
200

18

280
320
360

400
60

60
40
40
40

d=20

100

100

200

Slika 2. Geometrija i armatura velike grede (h = 400 mm)

GRAEVINAR 58 (2006) 2, 95-101

J. Obolt i drugi

Proraun prearmiranih greda

Tipina prostorna diskretizacija metodom konanih elemenata prikazana je slici 3. Za prostornu diskretizaciju
betona uporabljeni su trodimenzijski linearni elementi s
8 vorova i 8 integracijskih toaka. eline su ipke (uzduna armatura i spone) modelirane sa tapnim elementima. Da bi se primjenom metode razmazanih pukotina
dobili rezultati koji nisu ovisni o veliini konanih elemenata, kao to je to sluaj u klasinom lokalnom Bolzmannovu kontinuumu, upotrijebljena je teorija trake u
kojoj se lokalizira pukotina (crack band theory [1]).
Prema toj teoriji, konstitutivni zakon za jednoosni tlak i
jednoosni vlak treba vezati uz prosjenu veliinu konanog elementa cb (za prostorne elemente cb = VE1/3, VE =
volumen konanog elementa). Glavne su pretpostavke:
(1) i vlana i tlana oteenja lokaliziraju se u jednom
redu (traci) konanih elemenata i (2) vlana i tlana energija sloma (GF i GC) su materijalne konstante.
Tablica 1. Saetak makroskopskih karakteristika betona
iskoritenih u proraunu
Beton
Ec Mpa

Q
ft Mpa
fc Mpa
GF (N/mm)

NSC
22000
0,18
1,89
22,75
0,092

HSC
55000
0,18
4,83
118
0,125

FRC
50000
0,18
7,14
114
3,780

Makroskopske karakteristike triju razliitih betona, prema RILEM-u, saete su u tablici I. Unutar okvira teorije
razmazanih pukotina, karakteristike vlanoga radnog
dijagrama betona dobivene su iz poznate vlane vrstoe (ft) i energije sloma betona (GF). Da bi se korektno
modelirao slom betona u tlaku mora se znati ne samo
tlana vrstoa betona nego i tlana energija sloma betona (GC, van Mier, 1998.) koju nije eksplicitno specificirao RILEM, no bili su dostupni jednoosna tlana ispitivanja na betonskim valjcima. Stoga, kako bi se priblino
odredila tlana energija sloma betona, ispitivanja na betonskim valjcima simulirana su trodimenzionalnim proGRAEVINAR 58 (2006) 2, 95-101

U proraunu se pretpostavilo da je armaturni elik idealno elastoplastian materijal. Za rebrastu armaturu uzete
su karakteristike: Youngov modul Es = 222000 MPa i
granica poputanja Vy = 650 MPa. Za usukane ice uzete
su karakteristike: Es = 195000 MPa i Vy = 1650 MPa.
Konstitutivni zakon za jednosni tlak

200

Konstitutivni zakon za jednoosni tlak

referentna duljina cb=25 mm
referentna duljina cb= 25 mm

160

Naprezanje [Mpa]

Slika 3. Trodimenzijska mrea konanih elemenata jedna

etvrtina grede

raunom metodom konanih elemenata. Prosjena veliina elemenata (cb = 22 mm) uzeta je priblino ista kao
to e se kasnije rabiti u proraunu malih greda. Jednoosni tlani radni dijagram betona odreen je kalibracijom rezultata 3D prorauna s rezultatima eksperimentalnih ispitivanja. Rezultirajue su krivulje prikazane na
slici 4. Procijenjene energije sloma betona na tlak su za
beton obine vrstoe GC ~ 2,5 N/mm te za betone visoke vrstoe GC ~ 20 N/mm. Moe se uoiti da za HSC
jednoosna tlana ispitivanja ve za relativno male uzorke
pokazuju kontrolu sile prema irenju pukotine (snapback) u podruju omekanja materijala. Stoga je bilo
teko usporediti rezultate ispitivanja s numerikim rezultatima, pa je kao posljedica toga procijenjena veliina
energije sloma betona GC vjerojatno neto vea od stvarne
veliine. S obzirom na to da tlanu energiju sloma GC
nije bilo mogue precizno identificirati, proraun svih
greda proveden je za betone s dvije razliite tlane energije sloma: (1) obina energija sloma dobivena na osnovi gore opisanog postupka (u tekstu oznaen kao beton
tipa LF (low friction); beton kod kojeg je unutranje
trenje manje pa je i nosivost betona na tlak manja) i (2)
beton s energijom sloma GC koja je u odnosu na gore
navedenu uveana za 60% (u tekstu oznaen kao beton
tipa HF 'high friction'; beton kod kojeg je unutranje
trenje vee pa je i nosivost betona na tlak vea). Poznavajui jednoosnu vrstou i tlanu energiju sloma betona, zakon omekanja betona pri tlanom naprezanju
odreen je u skladu s crack band teorijom.

Manje trenje (LF)

Vee trenje (HF)
NSC - LF
NSC - HF
HSC - LF
HSC - HF
FRC - LF
FRC - HF

120

80

40

0
0.0

4.0

8.0

12.0

16.0

Deformacija [x 1000]
Slika 4. Konstitutivni zakon betona za jednoosni tlak (poredbena
irina razmazane pukotine cb = 22 mm): NSC, HSC i FRC

Optereenje greda kontrolira se pomacima toaka srednje linije eline ploe koja je modelirana sa 3D elasti97

Proraun prearmiranih greda

nim prostornim elementima. Ploa je s povrinom betonske
grede spojena zglobnim tapnim elementima koji ne mogu
preuzeti posmik (trenje) izmeu optereene ploe i povrine betona. Rubni su uvjeti uzeti prema preporukama
RILEM-a (slobodno oslonjena greda).
3 Rezultati prorauna i usporedba s rezultatima
ispitivanja

3.1 Razliite karakteristike betona

Male su se grede proraunavale i ispitivale za tri razliita tipa betona. Jednako kao u ispitivanjima, u proraunu
je za sve tri kvalitete betona dobiven slom betona u tlanom podruju. Tipini tipovi sloma za sva su tri tipa betona prikazani na slici 5. Tamna podruja su podruja
oteenja betona (glavne vlane deformacije). Sa slike 5.
moe se vidjeti da za razliku od NSC i FRC greda,
grede napravljene od HSC pokazuju znaajno oteenje
uzdu armature savijanja u podruju prijenosa sile iz
armature u beton. Razlog ovog oteenja je visoka krhkost HSC betona. Ovo oteenje je vjerojatno djelomino odgovorno za redukciju relativne nosivosti i duktilnosti grede, kako e biti prikazano kasnije.

J. Obolt i drugi
oekivati, razlike u izmjerenim progibima pri maksimalnom su optereenju neto vee (najvie oko 25%). Razlog tome su osim vee izmjerene nosivosti i lokalni nelinearni efekti (oslonci i mjesta nanoenja optereenja)
koji pridonose ukupnom pomaku i u proraunu nisu uzeti u
obzir.
Krivulje proraunanih i izmjerenih pomaka i optereenja
pokazuju da se grede od NSC i FRC stabilnije i duktilnije ponaaju u reimu poslije maksimalnog optereenja.
To se vidi na slici 6. koja pokazuje relativno optereenje
kao funkciju relativnog pomaka. U prikazanim su krivuljama optereenje i pomak normalizirani na najvee optereenje i pripadni pomak. Obje, NSC i FRC, grede ukazuju na postojanje platoa nakon dosezanja maksimalne nosivosti (zona omekanja grede). To je mogue zbog relativno stabilnog procesa oteenja i poputanja armature u poprenom presjeku u sredini raspona poto je visina poprenog presjeka reducirana zbog puknua pritisnutog dijela cijeloga poprenoga presjeka. U suprotnosti
s ovim gredama, HSC greda slomila se na eksplozivan
nain ubrzo poto je dosegnuto maksimalno optereenje.
Podudaranja izmeu proraunanih i izmjerenih rezultata
su dobra. Iz slike 6. moe se vidjeti da se opisano ponaanje greda dobro slae s rezultatima eksperimenata.
Utjecaj tipa betona na nosivost i pomak pri najveem je
optereenju prikazan na slici 7. Prikazana su relativna
najvea optereenja (PU,rel) i odgovarajui pomaci (GU,rel)
dobiveni u proraunu i kasnije izmjereni u eksperimentu
ovisno o tipu betona. Izmjereni je rezultat prosjena vrijednost triju ispitivanja. Relativne vrijednosti za najvea
optereenja i odgovarajue pomake normalizirani su s
proraunanim i izmjerenim rezultatima za NSC, npr.
PUrel = PU/PU,NSC i GU,rel = GU/GU,NSC. Pomak GU odgovara
pomacima pri najveom optereenju, a pomak GU,NSC
pomaku pri najveem optereenju izmjerenih za grede
od NSC-a. Na slici se vidi da ispitivanja i proraun pokazuju praktiki jednaku tendenciju pri variranju tipa
betona, to znai da su kvalitativna predvianja prorauna bila vrlo dobra.

Slika 5. Tipovi sloma grede tamna podruja su podruja

oteenja grede nakon maksimalnog optereenja za: a)
NSC, b) HSC i c) FRC

Proraunana i u eksperimentima izmjerena prosjena

najvea optereenja i progibi saeti su u tablici II. Openito gledajui, numeriki dobivene nosivosti greda su do
15% manje od izmjerenih vrijednosti. Kako se moglo
98

Relativna je nazivna vrstoa grede (VN,R = PU/fch) kao

funkcija tipa betona prikazana na slici 8. gdje su usporeeni numeriki i u eksperimentu izmjereni rezultati.
Slika pokazuje dobro podudaranje izmeu proraunanih
i izmjerenih vrijednosti ne samo u apsolutnim vrijednostima nego i kvalitativno tendencija je praktiki ista.
Moe se vidjeti da HSC grede daju najmanju relativnu
vrstou. Najveu relativnu vrstou pokazuju grede od
NSC. U usporedbi s NSC gredama relativna vrstoa
HSC greda reducirana je za oko 50%. To je znaajna
redukcija relativne nosivosti i pokazuje da relativna nosivost grede nije proporcionalna s poveanjem vrstoe
GRAEVINAR 58 (2006) 2, 95-101

J. Obolt i drugi

Proraun prearmiranih greda

Pre-armirane grede, NSC, h= 200 mm

Pre-armirane
grede, NSC, h=200 mm

prosjeno optereenje, test

optereenje, predvieno (LF & HF)
prosjeni pomak, test
predvieni pomak (LF & HF)

4
LF
HF

0
1

predvieno(LF
(LF&HF)
Proraun
i HF)
Test

1.25

Pre-armirane
grede(male,
(male,h=200
h=200
mm)
Pre-armirane grede
mm)
NSC,
NSC, FRC
FRC iand
HSCHSC

testirano i predvieno

1.50

testirano

1.00
0.75

HF

0.50

LF

0.00
0.5

1.0

Relativni pomak

1.5

2.0

2.5

Relativni pomak

1.75

Pre-armirane grede, HSC, h= 200 mm

Pre-armirane
grede, HSC, h=200
testirano
i predvieno

1.50

mm

predvieno
i HF)
Proraun
(LF(LF
i HF)
Test
testirano

1.25
1.00
0.75

2.5

Pre-armirane
grede(male,
(male,h=200
h=200
mm)
Pre-armirane grede
mm)
NSC,
FRCiand
NSC, FRC
HSCHSC
2.0

1.5

HF

LF

1.0

predvieno
Predvieno
Prosjeni
prosjenirezultati
rezultatitesta,
testiranja,
Ulfkjear
Ulfkjear
(1998) (199
0.5

HF

0.50

Slika 7. Relativna nosivost i relativni pomaci kao funkcija tipa

betona dobiveni u eksperimentima (prosjek triju ispitivanja)
i u proraunu

0.25

0.0

Tip betona (1=NSC; 2=FRC; 3=HSC)

Nominalna vrstoa [VN= 6MU/(bh2fc)]

Relativno optereenje

Relativno opterecenje

1.75

10

Relativno optereenje [PU/PU,NSC]

Relativni pomak [GU/GU,NSC]

betona. Relativna vrstoa FRC greda jest izmeu rezultata dobivenih za HSC i NSC. Naelno isto vrijedi i za
duktilnost greda. Openito, smanjenje relativne nosivosti i duktilnosti ovisi o tipu konstrukcije, veliini konstrukcije i krhkosti materijala. to se tie tlanog sloma,
slika 6. pokazuje da bi ak i kod relativno malih greda
(h = 200 mm) napravljenih od HSC moglo biti opasno
upotrijebiti ista pravila za dimenzioniranje kao kod greda napravljenih od NSC.

LF

betona (1=NSC; 2=FRC; 3=HSC)

TipTip
betona
(1=NSC; 2=FRC; 3=HSC)

0.25

Slika 8. Nazivna vrstoa kao funkcija kvalitete betona

0.00
0.0

0.5

1.0

1.5

Relativni pomak

2.0

2.5

Tablica 2. Saetak proraunanih najveih optereenja i

pomaka i u eksperimentu izmjerenih vrijednosti
za male grede (rezultati ispitivanja su srednja
vrijednost triju eksperimenata)

Relativni pomak

1.75

Pre-armirane
grede, FRC, h= 200 mm
Pre-armirane grede, FRC, h=200 mm
testirano i predvieno

1.50

Proraun
(LF i HF)
predvieno

1.25

Test(LF&HF)
testirano

Tip
betona

1.00
0.75

NSC (kN)
HSC (kN)
FRC (kN)

HF

0.50

LF

0.25

Male grede
ispitivanje
(srednja vrijednost)
PU(kN)
GU (mm)
16,4
21,0
56,4
55,7
63,4
51,7

proraun
PU (kN)
14,7
50,2
58,8

GU (mm)
13,5
40,0
38,0

3.2 Razliite veliine greda

0.00
0.0

0.4

0.8

1.2

Relativni
Relativnipomak
pomak

1.6

2.0

Slika 6. Numeriki i eksperimentalni rezultati - relativno optereenje

kao funkcija pomaka za male grede napravljene od:
(a) NSC, (b) HSC i (c) FRC

GRAEVINAR 58 (2006) 2, 95-101

Da bi se istraio utjecaj veliine prearmiranih greda na

njihovu nosivost (tzv. size effect) te na ponaanje poslije
najveega optereenja, u okviru RILEM-ove meuinstitutske analize ispitivanja (round robin analysis) istraene su dvije razliite veliine NSC greda (h = 200 i 400
99

Proraun prearmiranih greda

J. Obolt i drugi

mm). U tablici 3. dani su prosjeni izmjereni i proraunani rezultati za najvea optereenja (PU) i odgovarajui
pomaci (GU). Kako se moe vidjeti, apsolutna vrijednost
proraunanih rezultata relativno se dobro slae s prosjenim izmjerenim rezultatima. Slino kao u sluaju malih greda, numeriki dobivene nosivosti greda i odgovarajui pomaci neto su potcijenjeni, meutim, kvalitativno je ponaanje konstrukcije vrlo dobro predvieno.
Tablica 3. Saetak maksimalnih optereenja i odgovarajuih pomaka za NSC grede dviju veliina
male (h = 200 mm) i velike (h = 400 mm)
Veliina
grede
mala
velika

NSC
test (srednja vrijednost)
proraun
PU (kN)
GU (mm) PU (kN) GU (mm)
16,4
21,0
14,7
13,5
64,1
47,8
56,2
39,0

Proraunane i izmjerene krivulje optereenje-pomak prikazane su na slici 9. za obje veliine greda, h = 200 mm i
h = 400 mm.
140

Pre-armirane
grede
Pre-armirane
grede(NSC)
(NSC)- size
- sizeeffect
effect

Optereenje
[kN]
Optereenje
[kN]

120

Predvieno (LF&HF), h= 200 mm

Test, h= 200 mm
Predvieno (LF&HF), h= 400 mm
Test, h= 400 mm

100
80
60
40

HF

20

LF

HF
LF

0
0

40

80

120

Pomak
Pomak [mm]
[mm]
Slika 9. Proraunane i u eksperimentu izmjerene krivulje optereenje pomak za male i velike grede napravljene od NSC
Nominalna vrstoa n =6Mu/(6bh2fc)

2.00

Pre-armirane grede
- size
effect
Pre-armirane
grede(NSC)
(NSC)
- size
effect
1.75

LF
1.25

izraunato (LF & HF)

prosjeni rezultati ispitivanja, Ulfkjaer
(1998)

1.00
150

200

250

300

Visina grede [mm]

350

400

450

Slika 10. Nazivna vrstoa kao funkcija veliine grede proraunani

i prosjeni rezultati ispitivanja

100

4 Zakljuak
Na osnovi rezultata eksperimentalnih i teorijskih ispitivanja prikazanih u lanku moe se zakljuiti sljedee:
x Proraun pokazuje da se sve analizirane grede slome
zbog pucanja betona u tlanom dijelu grede (krhki
slom betona). Numeriki rezultati za razne vrste betona te za razne veliine greda, koji su dobiveni prije
nego to su provedeni eksperimenti, pokazuju dobro
slaganje s rezultatima eksperimentalnih ispitivanja.
Programom MASA za nelinearni 3D proraun betonskih konstrukcija metodom konanih elemenata uz
primjenu mikroravninskog modela i koncepta razmazanih pukotina, moe se realno predvidjeti krhki
tlani slom armiranobetonskih greda.
x Rezultati analize i eksperimenta pokazuju da efikasnost greda nije proporcionalna vrstoi betona. Grede nainjene od obinog betona su znatno efikasnije
nego iste grede od betona visoke vrstoe. Primjenom
istih pravila za dimenzioniranje greda, neovisnih o
tipu betona, grede nainjene od visokovrijednih betona bile bi manje sigurne nego grede od betona nie
vrstoe.
x Prearmirane su grede napravljene od NSC i FRC nakon dosezanja nosivosti znatno duktilnije nego to je
to sluaj s gredama od betona visoke vrstoe (HSC).
Osim toga, rezultati pokazuju da tlana energija sloma betona ima relativno velik utjecaj na duktilnost
nakon sloma greda, ali gotovo nikakav utjecaj na
maksimalnu nosivost.
x Numeriki i eksperimentalni rezultati pokazuju da
nema znatnog uinka veliine na maksimalnu nosivost greda od obinog betona (NSC), ali se velike
grede nakon sloma ponaaju krhkije, odnosno uinak
veliine na ponaanje nakon sloma greda je znatan.

HF

1.50

Kako se moe vidjeti iz usporedbe proraunanih maksimalnih optereenja, nema znaajnog uinka veliine na
nosivost greda. To se vidi iz slike 10. koja pokazuje nazivne nosivosti greda kao funkcije njezine visine. Geometrijsko umanjenje veliine grede u sva tri smjera s
faktorom 2 uzrokuje smanjenje nazivne nosivosti otprilike
5% (u ispitivanju 2%). Neto je izraajniji uinak veliine na ponaanje grede nakon najveeg optereenja. Naime manja greda pokazuje znatno duktilnije ponaanje u
podruju nakon dosezanja maksimalne nosivosti (slika 9.).

x Rezultati eksperimentalnih i numerikih ispitivanja

te njihova usporedba otvaraju niz pitanja vezanih uz
duktilnost ponaanja greda nakon sloma od razliitih
vrsta betona i razliitih veliina koje se slome zbog
prekoraenja tlane vrstoe betona. Radi projektiranja ekonominih i sigurnih konstrukcija oito je potGRAEVINAR 58 (2006) 2, 95-101

J. Obolt i drugi
rebno daljnje istraivanje na tom podruju, pogotovo
ako se ima na umu injenica da danas na tritu pos-

Proraun prearmiranih greda

toji itav niz visokovrijednih betona potpuno razliitih karakteristika pri slomu.

LITERATURA
[1] Baant, Z. P.; Oh, B. H.:) Crack band theory for fracture of
concrete, Materials and Structures, RILEM, 93, (16), 1983. 155177.

[5] Obolt, J.; Li, Y.-J.; Eligehausen, R.: 3D finite element analysis of
over-reinforced beams, Fracture Mechanics of Concrete
Structures, Mihashi and Rokugo, eds., Vol. 2, 1998.,1233-1240.

[2] Obolt, J.: Mastabseffekt und Duktilitt von Beton- und

Stahlbeton Konstruktionen, Postdoctoral thesis, Stuttgart
University, Germany, 1995.

[6] Ulfkjaer, J. P. Experimental investigation of over-reinforced

concrete beams of three different types of concrete and at two
different size scales, Fracture Mechanics of Concrete Structures,
Mihashi and Rokugo, eds., Vol. 2, 1998., 1253-1260.

[3] Obolt, J.: MASA-Macroscopic Space Analysis, User Manual,

Internal Report, Inst. of Constr. Mat., University of Stuttgart,
Germany, 1998.
[4] Obolt, J.; Li, Y.-J.; Koar, I.: Relaxed kinematic constrained
microplane model for concrete, Internal Report, Inst. Of Constr.
Mat., University of Stuttgart, Germany, 1999.

GRAEVINAR 58 (2006) 2, 95-101

[7] Van Mier, J. G. M.: Strain-softening of concrete under multiaxial

loading conditions, Dissertation, Eindhoven University of
Technology, 1984.
[8] Round robin analysis: Modeling of over-reinforced concrete
beams, 1997. RILEM TC-148SSC.

101