Professional Documents
Culture Documents
a
a
a
achi
agiye/ani
a
akiye
ama
aave
apeusa
apirai
apuka
ara
arama
arado
arati
araivi
araivo
arakae
arakavi
araku
arakuaa
arakuaa iya
arakuera
arakuvo
arapa
arapi
arapa
arapoti
araroi
arasa
aratini
aratu
araviki
aravitu
arkua
arete
atiruru
ava
avati
avatio
cabello
ir / solo para la primera persona
harina de maz
no
estar
miedo tengo miedo
lluvia
ahora
cienpis
bailar
Yo ro
da / cielo
noviembre
ivi moi
diciembre
abril
mayo
antes, antiguamente
jueves
calor
sabidura / inteligencia
sabio
viernes
octubre
martes
sbado
mircoles
septiembre
junio
ao
julio
domingo
lunes
agosto
charata
fiesta, carnaval
mote
hombre / quien
maz
troje
ka
cabeza
ch
che
chau
chiu
chinu
chupe
yo
nueve
siete
colibr / picaflor
a l, para l
e
ei
ei iyapoa
eka
eke
ekua
endu
eraja
eru
etakure
miel
el que hace miel
buscar
dormir
ir
escuchar
llevar
traer
kilo
rei
ya!, bueno!
g
guata
gueru
guinoi
guiyape
andar, caminar
traer/ l/ella trajo
tener/ l/ella tiene
pan
i
ia
iarakuaa
i
ichuri
ikavi
ikaviete
ikavi pochio
ikia mbae
ikia vae
iko
fruto/ su cabello
inteligente, su sabidura
foto, imagen
intestino
bien
bienssimo / muy bien
mas o menos bien
limpio
sucio
vivir
ini
iro
irundi
iyipi
hamaca
amargo
cuatro
inicio/ introduccin
i
ia
iak
i
i irosa
itika
ivi
ivikuit
iviti
iviti guasu
ivitu
calabacera, mate
quebrada
agua
agua fra
ro
tierra
arena
cerro
montaa
viento
ivoper
tusca
j
ja
jai
jaku
jare
jare kuri
jayave
javoi
jeiete
jekuae
jembireko
jenda
jeta
jeu
jta
joko
jokope
jokuae
juguai
jupi
juri
juu
ju
ir
agrio
caliente
y
despus
entonces
y
insistentemente
siempre, cada vez
mujer, esposa
lugar
mucho
tomar, comer
casa, comunidad
ah, all
en ese lugar, all
ese, aquel (indicativo)
cola
bien, correcto, justo
ocho
turbio / podrido
negro
k
kaa
kaapi
kaaruma
kaguiyi
kapi ata
kapii
karu
karua
karuai
katu
kau
keri pa?
keri yave pa?
kia
kiape
ki
kigua
kise
ko
koo
korepoti
koti
kuaa
kuakua
kuaepe
kuarai
kuatia
kuatiapoa
kuchi
kua
kuriye/piareve
monte
desyerbar, carpir
buenas tardes
chica
pasto
paja
comer
mesa
hambruna
saber
tomar, beber
Cmo?
Cundo?
quin, alguien
donde, que lugar
aj
peine
cuchillo
ser
chaco
dinero
a, hacia all (para indicar direccin)
saber
crecimiento, desarrollo
aqu, en este lugar
sol
letra
lpiz, lapicera
chancho
mujer
maana
m
machi
mara
maeti
maa
marandu
menda
metei
miri
michia
mita
mitarai
moat
mongueta
mono
por qu?, para qu?
siembra
excremento / astucia
pregunta
matrimonio/ casarse
uno
conversar
nio, nia
gato
gatito
coquear
leer/ dilogo
mokoi
dos
mb
mbae
mbaepa?
mbaekuatia
mbaepoti
mbaepoti
mbaerivo
mbaeti
mbaraviki
mbia
mbia
mboapi
mbovi?
mboyuvake
cosa, que
Qu cosa es? Qu?
escribir / escritura
excremento de..
flor
cosecha
no hay
trabajo
deuda
hombre
tres
cunto? cantidad
comparar / igualdad
n
neche
noi
nupa
leche
tener
pegar
nd
nde
ndechi
ndive
tu
vejez
con
ng
ngaraa
ngaraai
no hay, no existe
jams / nunca
amboipi
ae
ama
ande
anemiari
ee
emboe
uvanga/yuvanga
Empezar o empezamos
plato
anuncio de lluvia
nosotros todos
dilogo
lengua, idioma, habla
curso, clase ; estudiar
jugar
o
o
oa
oata
o
oime
oka
oke
opa
opaete
opo
oporomboe vae
otini
ova
casa, habitacin
caer / chocar
falta/ o que algo est por caerse
salir
haber
patio
dormir
acabarse, concluirse
todos
montar
profesor / el que ensea algo
seco
seis / contagio de enfermedades o algo a.
e
ke
salir
puerta
p
pandepo
paandepo
parareko
paraviki/mbaraviki
pegua
pekiye/kiye
pti
pia/mbia
pira
pia
piau
pirae
pita
ptu
ptuma
pta
po
pochi mbae
pochi vae
poru
pota
puka/mbuka
puku
cinco
diez
reciprocidad, compasin, solidaridad
trabajar
para, de
tener miedo
tabaco
deuda; endeudarse, tener cuenta, apartarse,
desviarse
pescado
hgado, corazn, estmago
nuevo
bailar
taln
noche
buenas noches
rojo
mano
sin maldad / que no es malo
muy malo / el que es malo
usar, pedir prestado de alguien, estrenar
querer
reir/risa
largo
putuu/mbutuu
descanso
r
raicho
raja
ramii
ramo
rendu
rivo
ru
rupi
suegra
llevar
abuelo
porque (explicativo)
escuchar
cosecha
traer
por, por medio, a travs
s
sambiai
sapukai
sareko
seri
nio, nia
grito
despierto
casi
t
tairusu
tami
tape
tata
tata r
tta
tekove katu
tembiu
tesa
tta
t
tigue
tovaicho
tuicha
tupa
tupapire
tpa
tupapire
tupei
tupeicha
juventud
oso hormiguero
camino
fuego
pucha (modismo)
duro
salud / buena salud
comida
ojo
casa
nariz
jugo
enemigo
grande
catre, cama
papel
Dios / dios
piel de Dios
barrer
escoba
u
uru
gallina
v
vae
Vaer
de compaa / bueno
Para compaa futuro de..
y
yapou
yapepo
yapo
yari
yavai
yave
yau
yaeo
yemboe/emboe
yepea
yepei
yerovia
yetapa
yeyora
yikisigua
yoaka
yuka
yuki
yupavo
yuvanga/uvanga
visitemos
olla
hacer
abuela
difcil
si......hay (condicional complementario con oime: haber)
baarse / comer
llorar
estudio
lea/ abrir de cosas ej. Abrir cajn o algo de
puro / siempre suceso de algo
alegra
tijera
libertad
chura (especie de ave)
discusin
matar
sal
estar listo, estar preparado
jugar