You are on page 1of 119

SISTEM DIGESTIVUS

dr. Laode Kardin

SISTEM DIGESTIVUS

CAVITAS ORIS
PHARYNX dan
OESOPHAGUS
CAVUM ABDOMINIS
VISCERA
ABDOMINIS
VASA ABDOMINIS
INNERVASI VISCERA
ABDOMINIS

CAVITAS ORIS
Struktur
Art.temporomandibularis
Palatum
Musculus Mastikasi
Lingua
Innervasi &
Vascularisasi
Glandula salivatorius
3

BATAS

Cranial : tepi inferior


hidung
Lateral : plica
nasolabialis
Caudal : mentum <dagu
>
BENTUK ditentukan oleh
: labium sup et inf
proc.alveolaris max.mandibula gigi
incisivus
4

CAVITAS ORIS
Dibatasi oleh Dentes + processus
alveolaris + gingiva menjadi :
VESTIBULUM ORIS
CAVITAS ORIS PROPRIUS
Ada hubungan diantara gigi Molar III
dan Ramus mandibulae

VESTIBULUM ORIS

Dibatasi oleh :
LABIUM dan BUCCA
Labium melekat pada gingiva, di
linea mediana, dinamakan :
Frenulum labii superioris
Frenulum labii inferioris
Muara ductus excretorius Gld.parotis
<Molar III atas>
6

PALATUM
Merupakan Atap Cavitas oris, dan lantai
Cavitas nasi
PALATUM DURUM = 2/3 bag.anterior
PALATUM MOLLE = 1/3 bag.posterior
PALATUM DURUM : proc.palatinus
maxillae + pars horizontalis ossis
palatini
Batas antero-lateral : proc.alveolaris

Dari sisi dorso-lateral palatum


terdapat :
ARCUS PALATOGLOSSUS
<m.palatoglossus>
ARCUS PALATOPHARYNGEUS
<m.palatopharyngeus>
TONSILLA PALATINA

10

PALATUM melekat pada Basis


cranii dengan perantaraan
M.tensor veli palatini dan
M.levator veli palatini
Tepi posterior, di linea mediana
terdapat UVULA

11

VASCULARISASI

LABIUM SUPERIUS et INFERIUS :


R.LABIALIS SUPERIOR
R.LABIALIS INFERIOR
Cabang dari A.FACIALIS

12

LINGUA
ORGAN MUSCULAR
FUNGSI :
GUSTATORIS
MASTIKASI
DEGLUTITIO
PHONASI

13

MORFOLOGI

2/3 bag.anterior = PARS ORALIS


=CORPUS LINGUAE
1/3 bag.posterior = PARS
PHARYNGEALIS = RADIX LINGUAE
SULCUS TERMINALIS
FRENULUM LINGUAE
PLICA GLOSSOEPIGLOTTICA
MEDIANA
14

15

Facies dorsalis kasar


PAPILLA <TASTE BUDS>
Facies inferior halus
TONSILLA LINGUALIS
GLANDULA LINGUALIS ANTERIOR
(= NUHN )

16

VASCULARISAS
I
A.LINGUALIS
<1> BAGIAN PERTAMA : trigonum caroticum
<2> BAGIAN KEDUA :
o R.suprahyoideus
o A.dorsalis linguae
o A.sublingualis
<3> BAGIAN KETIGA : A.PROFUNDA
LINGUAE

17

18

19

INNERVASI
2/3 bag.anterior :
N.LINGUALIS = SENSIBEL
CHORDA TYMPANI = SENSORIS
1/3 bag.posterior :
N.GLOSSOPHARYNGEUS =
SENSIBEL = SENSORIS
N.HYPOGLOSSUS = MOTORIS

20

N.LINGUALIS

Cabang dari N.MANDIBULARIS


CHORDA TYMPANI
2/3 bag.anterior
GANGLION SUBMANDIBULARE,
sifat parasympathis
GLD.SUBMANDIBULARIS
GLD.SUBLINGUALIS
21

N.GLOSSOPHARYNGEUS
1/3 bag.posterior
R.muscularis M.stylopharyngeus
Plexus pharyngeus (+ N.vagus )
Afferent Sinus caroticus dn carotid
body

Sensibel = sensoris 1/3


bag.posterior
R.tympanicus

22

N.HYPOGLOSSUS

MOTORIK OTOT LINGUA


TRIGONUM CAROTICUM
R.DESCENDENS NERVI
HYPOGLOSSI
TRIGONUM SUBMANDIBULARE

23

GLANDULA SALIVATORIUS

Glandula submandibularis : ductus


submandibularis bermuara kedlm
cavum oris, dikiri & kanan frenulum
linguae
Glandula sublingualis: ductus
sublingualis bermuara kedlm ductus
submandibularis
Glandula parotis:terbesar, ductus
excretoriusnya bermuara kedlm
vestibulum oris
24

GLD.PAROTIS

Lokalisasi : ramus
mandibulae
proc.mastoideus
proc.styloideus
Parotid sheath
Facies superficialis ,
facies anteromedial , facies
postero-medial
25

FACIES
SUPERFICIALIS :
segitiga,
mencapai Arcus
zygomaticus,
Meatus acusticus
externus,
m.sternocleidoma
stoideus, facies
superficialis
M.masseter

26

27

FACIES ANTERO-MEDIAL :
bentuk huruf U , berhadapan
dgn facies post ramus
mandibulae, M.masseter,
M.pterygoideus medialis
FACIES POSTERO-MEDIAL :
proc.mastoideus,
M.sternocl.mast., venter post
m.digastricus
Duct.excretorius parotideus

28

Mumps

Swollen, painful salivary glands on one or both sides of the


face
Fever and sometimes orchitis, pancreatitis etc.
About 1/3 of infected people do not show symptoms

Effective vaccine since 1967

29

GLD.SUBMANDIBULARIS
Pars superficialis, oval,
trigonum digastricum

Pars profundus, kecil, pd


lantai cavitas oris, di
cranialis m.mylohyoideus

Ductus excretorius : pars


superficialis, ujung plica
sublingualis

30

GLD.SUBLINGUALIS : kecil ,
berada pd lantai cavitas oris,
membentuk plica sublingualis
Ductus sublingualis major
bermuara pd ductus
submandibularis
Ductus sublingualis minor
bermuara pd plica sublingualis
31

ART.TEMPOROMANDIBULARI
S
OTOT MASTIKASI

32

OTOT MASTIKASI
(=otot pengunyah)

Terletak pada regio temporalis + regio


infratemporalis + regio parotidea
Terdiri: 1. M.MASSETER
2. M.TEMPORALIS
3. M.PTERYGOIDEUS LATERALIS/EXTERNUS
4. M.PTERYGOIDEUS MEDIALIS/INTERNUS

Semua otot mastikasi diinnervasi oleh


cabang N.MANDIBULARIS
33

34

M.MASSETER

Terletak pada regio parotidea


Ditutupi/diprofunda glandula parotidea
Td.pars superficial(miring ke
caudopost) + pars profunda (vertikal)
Origo : ARCUS ZYGOMATICUS
Insertio: angulus mandibulae + lat.
Ramus mandibulae
Peranan:terutama elevatio mandibulae
(pars prof) & Protractio (pars superf)
35

M.TEMPORALIS

Terletak pd regio temporalis


Diprofunda arcus zygomaticus
Td. Pars anterior (vertikal) + pars
profunda (agak horizontal)
Origo : FOSSA TEMPORALIS
Insertio: Proc.coronoideus mandibulae
Peranan:elevatio mandibulae (pars ant)
& retractio mandibulae (pars posterior)
36

M.PTERYGOIDEUS LAT/EXT

Terletak pada regio infratemporalis


Diprofunda ramus mandibulae
Td caput/pars superius + caput/pars inferius
Origo : caput sup.(FACIES INFRATEMPORALIS
ALA MAGNA OS SPH.) & caput inf.(LAMINA
LAT.PROC.PTERYGOIDEUS)
Insertio: caput sup.(capsula art + discus art) &
caput inf.(Fovea pterygoidea coll.mandibulae)
Peranan: Protractio(bilateral),depresio
mandibulae(bilateral) & side to
side(kontralateral)
37

38

39

M.PTERYGOIDEUS MED/INT

Terletak pd regio infratemporalis


Diprofunda ramus mandibulae + inferior
m.pterygoideus lateralis
Td caput superficialis + caput profunda
Origo:caput superf(PROC.PYRAMIDALIS OSSIS
PALATINI) & caput prof.(LAMINA
LAT.PROC.PTERYGOIDEUS)
Insertio: sisi medial angulus mandibulae
Peranan: protractio (bilateral), elevatio
mandibulae(bilateral), side to side
(kontralateral)
40

OESOPHAGUS

Suatu tabung fibro-muscular


Merupakan kelanjutan dari pharynx
Terletak di posterior trachea
Bermuara kedalam gaster

41

The Esophagus

Structure

Pharynx to Stomach
Passes through diaphragm
at esophageal hiatus
Lies anterior to vertebral
column and posterior to
trachea
Smooth muscle tube

Function

Swallowing = voluntary (in


pharynx)
Peristalsis = involuntary (in
esophagus)
42

DINDING ABDOMEN

43

Surface Anatomy - Landmarks

Abdominal Wall
Umbilicus
Linea Alba
White line
Tendinous
Xiphoid process
to pubic
symphysis

Linea
Semilunaris
44

Processus
Xiphoideus
Costal margin

Linea alba
Linea
semilunaris
SIAS

45

OTOT-OTOT DINDING
VENTRAL ABDOMEN

46

Otot Anterolateral Abdomen

M. OBLIQUUS EXTERNUS ABDOMINIS


M.OBLIQUUS INTERNUS ABDOMINIS
M. TRANSVERSUS ABDOMINIS
M. RECTUS ABDOMINIS
M. PYRAMIDALIS

47

48

://faculty.ncarts.edu/generalstudies/pounds/anatomyphysiology/AbdBonz

49
http://faculty.ncarts.edu/generalstudies/pounds/anatomyphysiology/Ab

50

://faculty.ncarts.edu/generalstudies/pounds/anatomyphysiology/AbdBonz

51
http://faculty.ncarts.edu/generalstudies/pounds/anatomyphysiology/Ab

CAVUM
ABDOMINOPELVICUM

52

Pg. 12

Abdominopelvic Cavity

Largest ventral cavity

Abdominal cavity
Pelvic cavity
Continuous no
structural division
between the abdominal
and pelvic cavities
53

PERITONEUM

54

PERITONEUM

PERITONEUM PARIETALE
PERITONEUM VISCERALE
CAVUM PERITONEI
Peralihan peritoneum parietale
menjadi peritoneum viscerale (REFLEXI
PERITONEUM) dapat berupa lipatan
(plica), alat penggantung viscera atau
Omentum
55

CAVUM PERITONEI

Berisi cairan sereus, ruangan tertutup


(pada pria), pada wanita terdapat
hubungan dengan dunia luar melalui
OSTIUM TUBAE UTERINAE
Cavum peritonei s.s.(=greater sac)
BURSA OMENTALIS (=lesser sac)
FORAMEN EPIPLOICUM WINSLOWI
56

GREATER SAC

BAGIAN ANTEROSUPERIOR
Terbagi menjadi pars
sinister dan pars dexter
oleh lig.falciforme hepatis

BAGIAN POSTEROINFERIOR
Dibatasi oleh perlekatan
mesocolon transversum pd
pancreas (superior)

57

BURSA OMENTALIS

Ruangan yang irreguler


Sebelah dorsal dari lobus caudatus
hepatis, omentum minus dan gaster
Berada di dalam omentum majus

58

Batas-Batas Bursa
Omentalis
SEBELAH VENTRAL
Peritoneum yg
melapisi lobus
caudatus hepatis
Omentum minus
Peritoneum yg
melapisi pars
posterior ventriculi
Omentum majus
59

Batas-Batas Bursa
Omentalis
DINDING POSTERIOR (caudal ke cranial)
Omentum majus
Peritoneum yang meliputi colon
transversum
Mesocolon transversum
Peritoneum yg meliputi struktur di
bagian posterior cav.abdominis
(pancreas,gld.suprarenalis sin.)
60

61

62

VISCERA ABDOMINIS

63

Viscera
Abdominis

64

GASTER (=Ventriculus)

Bentuk J, terdiri
dari fundus,corpus,
cardia & pylorus
Pylorus : sphincter
pyloricum, antrum,
orificium
Incisura angularis
Curvatura major &
Curvatura minor
Omentum majus &
omentum minus

65

Dibungkus peritoneum
viscerale
Difiksasi oleh lig.
Gastrophrenicum, lig.
Gastrolienale, omentum
minus dan majus
Omentum minus pada
curvatura minor
hepar dan diaphragma
thorax
Omentum majus
curvatura major
colon transversum
66

VASKULARISASI

A. Gastrica
sinistra
A. Gastrica dextra
A. Gastrica brevis
A. Gastroepiploica
sinistra
A. Gastroepiploica
dextra
67

V. Coronaria ventriculi
v. porta
V. Pylorica v. porta
V. Gastrica brevis
dalam lig. Gastrolienale
v. lienalis
V. Gastroepiploica
sinistra v.lienalis
V. Gastroepiploica
dextra v. mesenterica
superior

68

INNERVASI
Parasympathis
N. Vagus
N. Vagus ant
facies ventralis
gaster
N. Vagus post

facies posterior
gaster

69

INTESTINUM TENUE

DUODENUM
JEJENUM
ILEUM

70

DUODENUM

Btk huruf C
Terdiri dari:

Pars superior duodeni

Pars descendens duodeni


Pars horizontalis duodeni
Pars ascendens

Tempat bermuara
ductus choledochus &
ductus pancreaticus

71

JEJENUM &
ILEUM
Berkelok-kelok,
5-8 m, difiksasi
oleh
mesenterium
pada radix
mesenterii
72

INTESTINUM CRASSUM

CAECUM : Valvula ileocolica,Processus


vermiformis
Colon ascendens
COLON
Colon transversum
Colon descendens
Colon sigmoideum

RECTUM :pars ampularis, pars analis,


plexus venosus haemorrhoidalis
73

Bagian-bagian Colon

Taenia coli : dibtk


oleh serabut otot
longitudinal (3 buah)
Haustra
Incisura
Appendices
epiploicae : berisi
jaringan lemak
74

Rectum and Anal Canal

Rectum

No teniae coli
Longitudinal muscle layer
complete strong contractions
Rectal valves

Anal Canal

Passes through levator ani


muscle
Anal sinuses release mucus
Internal anal sphincter
involuntary, smooth muscle
External anal sphincter
voluntary, skeletal muscle
75

http://medicine.iupui.edu/ercp/digestive_system_anatomy.asp

HEPAR

76

MORFOLOGI
Incisura umbilicalis
Ligamentum falciforme hepatis
Fossa sagittalis sinistra
membagi
LOBUS HEPATIS DEXTER
LOBUS HEPATIS SINISTER

77

78

LOBUS HEPATIS DEXTER

FOSSA SAGITTALIS SINISTRA


Fossa ductus venosi
Fossa venae umbilicalis

FOSSA SAGITTALIS DEXTRA


Fossa vesicae fellea
Fossa venae cavae

PORTA HEPATIS
membentuk lobus quadratus hepatis dan lobus
caudatus hepatis
79

80

Lobus Quadratus Hepatis

Margo anterior hepatis (anterior)


Porta hepatis (dorsal)
Fossa venae umbilicalis (sinister)
Fossa vesicae fellea (dexter)

Terdapat cekungan disebut IMPRESSIO


DUODENI LOBI QUADRATI
81

Lobus Caudatus Hepatis


(Spigeli)
Porta

Hepatis (ventro-caudal)
Fossa vena cava (dexter)
Fossa ductus venosi
Terdapat tonjolan yg disebut
PROCESSUS CAUDATUS dan
PROCESSUS PAPILLARIS
82

LOBUS HEPATIS SINISTRA

Lebih kecil dan pipih


Lokalisasi: regio epigastrium dan sedikit
pada regio hypochondrium sinistrum
Facies diaphragmatica
Facies visceralis hepatis
IMPRESSIO GASTRICA
TUBER OMENTALE
APPENDIX FIBROSA HEPATIS
83

Facies Diaphragmatica

FACIES ANTERIOR
Margo Anterior Hepatis & perlekatan
Lig. Falciforme Hepatis
FACIES SUPERIOR
Terdapat Impressio Cardiaca dan
PARS AFFIXA HEPATIS (Bare Area)

84

85

Facies Visceralis Hepatis

Facies Posterior
Pars Affixa Hepatis, Fossa vena
cavae,Impressio suprarenalis,
lig.hepatogastricum, impressio
oesophagea
Facies Inferior
Impressio colica, impressio
renalis,impressio duodenalis,fossa
vesicae felleae, fossa venae
umbilicalis
86

Ductus venosus

v.umbilicalis
87

PORTA HEPATIS

Vena portae
Ductus cysticus, ductus hepaticus
dan ductus choledochus
A. hepatica propria dextra dan a.
hepatica sinistra
Nervus dan pembuluh lymphe

88

LIGAMENTA HEPATIS
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

Ligamentum falciforme hepatis


Omentum minus
Ligamentum coronarium hepatis
Ligamentum triangulare hepatis
Ligamentum teres hepatis
Ligamentum venosum Arantii
Ligamentum hepatorenale
Ligamentum hepatocolicum
89

OMENTUM MINUS

Dari curvatura ventriculi minor dan


pars sup.duodeni menuju ke fossa
ductus venosi dan porta hepatis
LIG.HEPATOGASTRICUM
LIG. HEPATODUODENALE

90

VASCULARISASI HEPAR

CIRCULASI PORTAL
A. HEPATICA COMMUNIS
VENA PORTAE HEPATIS
VENA HEPATICA

91

V. PORTAE HEPATIS

Dibentuk: v. mesenterica superior


dan v.lienalis
Berjalan melewati
lig.hepatoduodenale, bercabang
menjadi ramus dexter dan ramus
sinister

92

INNERVASI HEPAR

Nn. SPLANCHNICI (simpatis)


N. VAGUS DEXTER ET SINISTER
(Chorda anterior dan Chorda
posterior)
N. PHRENICUS DEXTER (visceroafferent)

93

APPARATUS EXCRETORIUS
HEPATIS

VESICA FELLEA
DUCTUS CYSTICUS
DUCTUS HEPATICUS
DUCTUS CHOLEDOCHUS

94

PANCREAS & LIEN

95

PANCREAS

Kelenjar exocrine & endocrine


Caput, corpus dan cauda pancreatic
Terletak pada bagian konkaf
duodenum
Antara caput dan corpus terdapat
collum pancreatis
RETROPERITONEAL
96

97

Caput Pancreatis

Dorsalnya tdp ductus choledochus


Bagian caudalnya menonjol ke kiri
disebut PROCESSUS UNCINATUS
yang membtk INCISURA
PANCREATICA (tempat lewatnya a.
mesenterica superior)

98

Corpus dan Cauda


pancreatis

Saluran keluarnya dimulai dari cauda


pancreatic yg disebut DUCTUS
PANCREATICUS WIRSUNGI terkadang
terdapat DUCTUS PANCREATICUS
ACCESSORIES SANTORINI

99

VASCULARISASI
1.

2.

3.

A. PANCREATICO DUODENALIS
SUPERIOR (cab. A. gastroduodenalis)
Cabang dari a.lienalis (a. pancreatica
dorsalis,a.pancreatica magna dan
a.pancreatica caudalis)
A.PANCREATICO DUODENALIS
INFERIOR (cab.a.mesenterica superior)

100

101

LIEN (=SPLEEN)

INTRAPERITONEAL
Difiksasi oleh LIG.GASTROLIENALE dan LIG.
LIENAORENALE
Facies diaphragmatica dan facies visceralis
Margo superior(=margo anterior,margo
crenatus)
Margo inferior (=margo posterior
Extremitas superior & ext.inferior
HILUS LIENALIS
102

LOKALISASI

Skeletopi: diantara costa IX-XI


sinister
Holotopi: Regio hypochondrium
sinister
Syntopi: Facies diaphragmatica (pars
costalis diaphragmatica) dan facies
visceralis (gaster,ren dan colon)
103

104

VASCULARISASI

A. LIENALIS ( cab. A.coeliaca)


bercabang menjadi 2-3 cabang
V. LIENALIS

105

106

AORTA ABDOMINALIS
CABANG PARIETALIS:

A. PHRENICA INFERIOR (2)


A. LUMBALIS (4-5 pasang)
A. ILIACA COMMUNIS (2)
A. SACRALIS MEDIA
CABANG VISCERALIS:

A.SUPRARENALIS MEDIA (2)


A. RENALIS (2)
A.TESTICULARIS (2)
A COELIACA
A. MESENTERICA SUPERIOR
A. MESENTERICA INFERIOR

107

ARTERI COELIACA

A. GASTRICA SINISTRA
A. HEPATICA COMMUNIS
A. LIENALIS
108

A. MESENTERICA SUPERIOR
A. ILEOCOLICA
A. COLICA DEXTRA
A. COLICA MEDIA

109

A. MESENTERICA INFERIOR

A. COLICA SINISTRA
AA. SIGMOIDEAE
A. RECTALIS SUPERIOR

110

A. MESENTERICA INFERIOR

111

VENA CAVA
INFERIOR
VV.LUMBALES

V. PHRENICA INFERIOR
V. HEPATICA
V. RENALIS
V. SUPRARENALIS
V. SPERMATICA (INTERNA)
DEXTRA

112

VENA PORTA
Di ventral v.cava inferior
Berjalan di dlm
lig.hepatoduodenale, di
dorsal a.hepatica dan
ductus hepaticus
Dibentuk oleh
V.MESENTERICA
SUPERIOR, V.
MESENTERICA
INFERIOR dan V.
LIENALIS

113

V.cava inferior
terletak disebelah kiri
Aorta abdominalis
V.renalis sinistra lebih
panjang dan terletak di
ventral Aorta
abdominalis
V.testicularis sinistra
bermuara ke v.renalis
sinistra, v.testicularis
dextra bermuara ke
v.cava inferior
A. iliaca communis
dextra lebih panjang
dibanding yg kiri
114

ANASTOMOSE PORTO
CAVALIS

115

Vena coronaria ventriculi


vena oesophagei (VARICES
OESOPHAGEI)
Vena hemorrhoidalis
superior- vena
hemorrhoidalis media-vena
hemorrhoidalis inferior
(HEMORRHOID)
Vena par umbilicalis-vena
thoraco epigastrica vena
epigastrica superficialis
(CAPUT MEDUSSAE)
116

INNERVASI VISCERA
ABDOMINIS

117

N.THORACO ABDOMINALIS
N. PHRENICUS
N. VAGUS
Nn. SPLANCHNICI
TRUNCUS SYMPATHICUS
PLEXUS OTONOM
PLEXUS LUMBALIS
118

SEKIAN

119

You might also like