SIMBOLIZAM

Kao knji`evna {kola i pravac javlja se 80tih godina u Parizu,ta~nije 1880 god.mada se
simbolisti~ke tendencije javljaju jo{ u romantizmu. Za~etnikom simbolizma smatra se
Bodler, a njegovim nasljednicima Artur Rembo i Stefan Malarme. Svoja raspolo`enja i
osje}anja , ali i dublju i vi{u stvarnost koju slute iz konkretnog svijeta, oni nastoje da se
izraze uz pomo} vizija i simbola. U svijetu ideja pivla~e ih nedoku~ive sile, ono {to je
ljudskom umu neshvatljivo i {to se samo sluti,a te sile osje}a prije svega du{a.Poezija
vi{e nema zadatak da opisuje i pokazuje , nego da sugeri{e , nagovje{tava, pa i zbunjuje.
Veliki zna~aj pridaje se muzici, a javlja se i tzv. slobodan stih,stih oslobo|en svih
tradicionalnih zakona.Broj slogova i ritam stiha prilago|avaju se pjesnikovom
raspolo`enju i osje}anjima koja `eli da izrazi. Simbolizam u teoriji i praksi negacija
naturalizma i realizma , manifestuje se u teorijskim spisima i poeziji simbolista - pjesnika
ovog pravca tzv. "dekadenata". Teofil Rotje je prvi upotrijebio rije~ "dekadent" za
poeziju [arla Bodlera , pa je protivnicima novoga ova rije~ postala sinonim negativnog.
Ali jedna grupa tzv. "ukletih pjesnika" svojim shvatanjima i manifestima i samom
poezijom,iskazala je nekoliko bitnih odlika simbolizma.Bodler-teoriju sinestezije i
univerzalne analogije, Verlen - teoriju obojenog zvuka ,Rembo se zala`e za "alhemiju
rije~i" ,Malarme posebno isti~e zna~aj muzike kao prave su{tine poezije .Tako
analogija ,sugestija i muzika postaju osnovna na~ela simbolizma.
Cvece zla - arl Bodler
Beleka o piscu arl Bodler ( 1821.-1867. ), francuski liriar, knjievni i likovni kritiar,
autor izvanrednih pesama u prozi, najznaajnija je pesnika linost za modernu europsku
poeziju, za njen pesniki izraz i tematiku te za sve njene teorijske preokupacije.
Nesporazumi i trzavice u obitelji s majkom, poznanstvo s mulatkinjom Jeanne Lemer
( poznata pod imenom Jeanne Duval ), krajnje nesreen ivot ( pokuaj samoubojstva ),
duboki sukobi s drutvom, prevoenje E. A. Poea, odluni su poticaj u njegovoj poeziji.
Ali je Bodler u izboru motiva, izraza, jezika, ugoaja i atmosfere potpuno nova i izvorna
pesnika linost. Meu modernim pesnicima prvi je prikazao sumornost urbanih situacija
i perspektiva, obraujui njihove potpuno nove, ali i okantne, dotada nezamislive
motive. Glavno autorovo delo, istovremeno i teleljno za svu kasniju poeziju, Cvee zla
( 1857, drugo izdanje 1861. i tree izdanje 1869. ) izazvalo je svestranu diskusiju. Ipak
Baudelairovi poetski motivi, sugestivnost potpuno novih metafora, snaga i neposredna
ivotnost simbola, najvia dotjeranost jezika, sloenost u zapaanjima, oivljavanje
sinestezije izborili su Baudelairovim ostvarenjima neprijeporna priznanja.
Cvee zla, remek delo arla Bodlera, prvi put objavljeno 1857. godine, predstavljalo je
prekretnicu u istoriji ne samo francuske vec i svetske poezije i izvrilo je ogroman uticaj
na generacije pesnika. O snazi i dometu tog uticaja govore reci pesnik koji sebe smatraju
njegovim duhovnim potomstvom: Bodler je najvidovitiji, on je kralj pesnika, pravi Bog
(Artur Rembo); Duboka originalnost arla Bodlera je po mom miljenju u tome to on na
snaan i sutinski nacin predstavlja modernog coveka (Pol Verlen); Bodler je pocetak

svega. On stvara francusku poeziju posle vekova bljutavosti i raspricanosti (Pjer anuv); Evo prve medu svim knjigama nae poezije (Iv Bonfoa). Zbirka Cvece zla nije
samo tako visoko cenjena od strane znacajnih pesnika pocev od kraja XIX veka, vec je
imala i jo uvek ima izuzetan prijem i kod citalaca; to je, u svetskim okvirima, najcece
prevodeno i najvie objavljivano poetsko delo. Ono citaoca uci da ocima pesnika
pronikne u lepote, ali i u tragicne protivrecnosti sveta i ljudskog ivljenja
Cvee zla arl Bodler posve je originalna i individulana pesnika linost. On je u punom
smislu rijei pretea simbolizma i moderne poezije uope, a njegova pesnika zbirka
Cvee zla sadri sve elemente kasnije simbolike poezije Bodler se u svemu odupire
dotadanjim lirskim konvencijama, bile one tematskog ili formalnog karaktera. Umjesto
romantiarskog sentimentalizma i pejzanih motiva, Bodler otkriva nove ljudske
senzibilitete. Ostajui u svom vremenu, zatvarajui se u ugoaje urbane sredine i
zatvorene vidike, on analizira vlastita osjeajna stanja: svoje nemire, tjeskobe,
doivljavanja smrti kao osnovnih opsesija. Iz tih osjeajnih stanja izbija i neodreen
pesnikov revolt koji se manifestira u cininom odnosu prema ljudima i ivotu: hvali ono
to je nemoralno, nezdravo, odvratno-satanizam. Baudelairova poezija prodire duboko u
psihu, to je obraanje svom dubokom ja , punom tajnovitosti, nedefinirasnsti, groze,
tamnih i nejasnih slutnji. Bodler realnu stvarnost doivljava kao neorganizirano i
porazbacano mnotvo slika i oznaka koje svoj smisao i sklad dobivaju tek u mati
stvaraoca te se tako pretvaraju u njegovu subjektivnu realnost. Baudelairovi Cvee zla
delo je koje je izazvalo veliki skandal. Za ono vreeme previe slobodno nalo se na sudu,
neke su pesme bile zabranjene. Meutim ni to nije sprijeilo ogroman Baudelairov uspeh
koji je oit i danas. Prokleti se pesnik na poetku Cvjetova zla obraa itaocu, on sebe na
neki nain usporeuje s itaocem, sa svim itateljima, sa sveukupnim ovjeanstvom.
-----------------------------------------------------------------------------------------Jedino dodada! - Kroz beskrajne sate Dok sanja vjeala, pui lule skromne. Zna je
itatelju, nekaznicu lomnu Hipokrite stari - moj jednaki- brate! ( itatelju )
-----------------------------------------------------------------------------------------Bodler itave cikluse pesma posveuje enama. Njegov odnos prema eni izuzetno je
udan. Za razliku od ostalih pesnika koji su enu uzdizali do nebeskih visina, Bodler
prezire enu nazivajui je s demonom, muenicom, prokletnicom.
-----------------------------------------------------------------------------------------Device, demoni, muenice bijedne ! U preziru zbilje i njezinih uza Sve beskraja edne
nezbludne il edne, as krikova prene, a as prene suza, Nad naim se paklom, munja
nadsrne, Gri dua moja: ali vas i voli, Jer ko ganje pee e muka ene, Srca vaa mize ljubavi i boli! ( Prokletnice )
-----------------------------------------------------------------------------------------ene Bodler smatra ogranienim, glupim i sposobnim samo da zadovoljavaju mukarca.
Iao je iz krajnosti u krajnost, udi se to ena ima pristup u crkvu. ene koje su
inspirirale Bodler bile su Jeanne Duval ili Crna Venera, Apolonije Sabatier, Bijela Venera
i Marije Danlrme Madona. Crna Venera bila je mulatkonja i Bodler je njoj posvetio itav
jedan ciklus pesama: Nakit, Egzotini miris, kosa, Vampir, Zeba. Crna Venera je

prostitutka, monstruozna mjeanka, laljiva, nemilosrdna, samouvjerena i alkoholiarka

koju pesnik ipak pretvara u predivnu devojku.
-----------------------------------------------------------------------------------------Dugo! Uvijek! U kosu u ti tkati Rubine, safire, dare skupocijene! elji e se mojoj
uvijek odazvati. Jer ti si mi aa sanje dragocjene Iz koje ispari vino uspomene!
( Kosa )
-----------------------------------------------------------------------------------------Ni sni opijuma ni tajanstva tame Tako me ne mame kao slast usana, K tebi udnje idu
poput karovana Da ne sjaje zjena gase eu ame. ( Sed not satiatia )
-----------------------------------------------------------------------------------------Bijela Venera i Madona bile su manje vane ene za Baudelaierevo pesniko
stvaralatvo, no i o njima ispevao je pesme u kojima je iskazao svoju nadljudsko umijee.
-----------------------------------------------------------------------------------------Sagradit u za te, o Madono moja, na dnu svojih alosti bez broja, Izdupsti u kutu svog
srca najcrnijem Daleko od svijeta tek da te sakrijem, Skrovite za te modro i pozlaeno.
Nainit u noeva sedam, bez smijeha Brusit u ih kao majstor igve svoje I u dno
naciljati ljubavi svoje, Zabosti ih u srce ti prestraeno, Srec rasplakano, Srce zagueno!
( Jednoj Madoni )
-----------------------------------------------------------------------------------------Ljubav se dijeli na dvije komponente, seks i erotiku. Seks je esto fiziki kontakt, dok je
erotika neto duhovno to se dogaa u ovjekovoj psihi i to obino nema nikakve veze s
fizikim kontaktom. U Baudelairovim pesmama prevladava erotika i ljubavni zanos
prema enama simbolima ljepote i zla koje pesnik istovremeno voli i mrzi.
----------------------------------------------------------------------------------------- U postelju skriva zvijezde same, O neista eno, okrutna od ame! Da ti se u igri
posobone zubi U jaslama trajnim novo srce ljubi.
-----------------------------------------------------------------------------------------Bodler, prokleti pesnik, bio je kontraverzan linost za svoje vreeme o emu svjedoe i
njegove pesme. trebalo je proi mnogo godina da bi puk shvatio vreednost njegovih
stihova. Vodile su se mnoge polemike oko toga da li je ono to je bolesno u stvarnosti
bolesno i u umjetnosti. Bodler bio je zasigurno psihiki nestabilna i nezadovoljna osoba
koja nije bila zadovoljna svojim ivotom i koja je spas pronalazila u opijumu i alkoholu.
No svakako je to njegovo nesreeno psiholoko stanje napravilo od njega jednog od
najbljih pesnika svih vremena.
----------------------------------------------------------------------------------------- Sva priroda hram je gde stupovi ivi Izrijecima mutnim ponekad se glase: kroz umu
simbola ovjek probija se i pod njinim prisnim pogledima ivi. ( Suglasja )
-----------------------------------------------------------------------------------------U pesmi Suglasja Baudelire je iznio vlastitu poetiku. Osnovni je zadatak pesnika da
uoava i pronalazi u toj umi simbola analogije, suglasnosti, a ta srodnost svih
elemenata prirode poetski se moe izraziti samo simbolom, usporedbom, metaforom,
alegorijom. Bodler je svojom poezijom, unosei u nju ponovo subjektivni osjeaj kao
bitnost, ali ne u romantiarskom smislu, ne iznosei toliko goli osjeaj koliko duu,
psihu ovjeka - a s druge strane ostvarujui posebnu viziju ivota - doista otvorio put
poeziji i uope stvaralatvu simbolista, koji e se pojaviti kao direktna reakcija na
parnasovce i njihovu poeziju.