UNIVERZITET U NISU TEHNOLOKI FAKULTET

LESKOVAC

Predmet:

OBRADA OTPADNIH VODA

Prof. dr. Ljiljana Taki

SEMINARSKI RAD Tema:

Obrada otpadnih voda industrije

piva

Mileti Aleksandar
4672 Ili Milica 4677

LESKOVAC, 2012 go
dObrada otpadnih voda industrije piva

Sadraj

UVOD............................................................................................................ 3

Definicija otpadnih voda.............................................................................................. 3

Vrste otpadnih voda i njihove karakteristike...............................................................3
Karakteristike komunalnih otpadnih voda...................................................................4
Karakteristike industrijskih otpadnih voda...................................................................4
Atmosferske vode........................................................................................................ 4
ZAKONSKE REGULATIVE I STANDARDI ZA PREIAVANJE OTPADNIH VODA..................5
Okvirna Direktiva Evropske unije o vodama (Water Framewor Directive EU WFD 200/60/EC) ...6
Zakonska regulativa u oblasti zatite voda u Republici Srbiji......................................6
ZAKONSKA REGULATIVA.................................................................................................. 8
GRANINE VREDNOSTI EMISIJE ZA OTPADNE VODE.....................................................8
OPIS TEHNOLOGIJE.......................................................................................................... 9
MESTA NASTANKA OTPADNIH VODA U PIVARI................................................................11
Minimizacija zagaenja otpadnih voda pivare...........................................................13
Kvalitativno - kvantitativne karakteristike otpadnih voda .........................................14
TEHNOLOKE SHEME POSTROJENJA ZA PREIAVANJE OTPADNIH VODA....................15
ZAKLjUAK.................................................................................................................... 17
LITERATURA 18UVOD

Voda ne zna za geografske granice, politke, ekonomske ili druge prepreke. Voda je
potreba svakog oveka bez obzira na boju koe, veru ili naciju. Poseduje maginu mo
ivota, kao osnovni sastojak svega iveeg na planeti. Ne moe se zameniti. To je
istovremno najdragoceniji i najugroeniji prirodni resurs. Razdoblje 2005-2015 godina
predstavlja meunarodnu dekadu akcije Voda za ivot". Ova akcija je poela 22. marta
2005. godine na Svetski dan voda.[1]

Obrada otpadnih voda industrije

piva

Definicija otpadnih voda

Ne postoji opte prihvaena definicija otpadnih voda. Jedna od moguih definicija

je sledea: Voda koja je na bilo koji nain zagaena tokom upotrebe predstavlja otpadnu
vodu.

Otpadne vode mogu biti otpadne vode domainstava, produkt ljudskog ili ivotinjskog
zagaenja, zagaenja industrije ili atmosferskih prilika. Uobiajeno se otpadnim vodama
smatraju otpadne voda iz naselja. Prema definiciji Federacije za kontrolu otpadnih voda
(Water Pollution Control Federation, 1980), otpadne vode iz naselja sadre 99,94 %
teinskih vode. Ostalih 0,06 % predstavlja materijal koji je rastvoren ili suspendovan u
vodi. [1]

Vrste otpadnih voda i njihove karakteristike

Brz porast stanovnitva i dinamian razvoj industrije uslovljavaju permanetni rast

potronje vode to dovodi do stalnog porasta koliine otpadne vode. S druge strane, zbog
irenja industrijske proizvodnje, u otpadnim vodama je sve iri spektar nepoeljnih

supstanci, moguih zagaujuih supstanci. Pod otpadnim vodama podrazumevaju se sve

one vode koje nakon upotrebe u naseljima i industrijskoj proizvodnji ili oticanjem
atmosferskih padavina sa povrine zemljita, naselja i kompleksa industrije menjaju svoje
fizike, hemijske i bioloke osobine, poveavaju sadraj primesa, koloida i rastvorenih
supstanci, koje mogu biti organskog ili mineralnog porekla. Otpadne vode po nastanku
su:

komunalne otpadne vode

atmosferske otpadne vode

otpadne vode industrije

Obrada otpadnih voda industrije

piva

Osnovni parametri na osnovu kojih se prati kvalitet otpadnih voda su temperatura,

boja, miris, vidljive materije, pH, talone materije, suvi ostatak, areni ostatak, gubitak
arenjem, suspendovane materije, hemijska potronja kiseonika (HPK), bioloka potronja
kiseonika (BPK 5) i elektroprovodljivost. Pored navedenih osnovnih parametara
predvieno je prikupljanje podataka

o specifinim karakteristikama u zavisnosti od tipa otpadnih voda odnosno njihovog

porekla. Kvalitet isputenih otpadnih voda pre isputanja u vodotokove-recipijente je
zakonski regulisan.

Prema poreklu, primese u vodi mogu biti:

ivi organizmi

estice mineralnog porekla

estice organskog porekla.

Prema veliini estica kao i prema ponaanju pri izdvajanju iz vode, ukljuujui mineralne
i organske materije kao i ive organizme, primese u vodi svrstavaju se u nekoliko
kategorija:Suspendovane i plivajue materije (grubo dispergovane ili mehanicke primese)
imaju estice vee od 10-4 mm

Koloidne estice (veliine od 10-6 mm do 10-4 mm)

Pravi rastvori (molekularno dispergovane estice veliine manje od 10 -6 mm)

Obrada otpadnih voda industrije

piva

Suspendovane i plivajue materije (grubo dispergovane ili mehanicke primese) i

koloidne estice obrazuju sa vodom heterogeni sistem sa graninim povrinama izmeu
faza. Sastoje se od peska, gline i raznog drugog materijala mineralnog ili organskog
porekla. Grubo dispergovane i koloidne estice ine vodu mutnom. Molekularno
dispergovane estice obrazuju sa vodom pravi rastvor. [1]

Karakteristike komunalnih otpadnih voda

Vei deo komunalnih otpadnih voda ine upotrebljene vode iz domainstava. Za

njih je karakteristian konstantan sastav u jednom regionu u duem periodu, kao rezultat
ivotnog standarda i naina ivljenja stanovnitva. Karakteristika komunalnih otpadnih
voda je prisustvo neorganskih i organskih materija, u vrstom, suspendovanom i
rastvorenom obliku. Neorganske vrste materije su inertne materije koje nisu podlone
raspadanju. Neorganske vrste materije su pesak, mulj, ljunak, a priblino jedna treina
ovih materija odvaja se taloenjem. Od neorganskih rastvorenih supstanci najvanije su
mineralne soli. Organske materije su uglavnom materije koje vode poreklo od
mikroorganizama i otpadnih produkata ivih bia. Glavne grupe ovih materija su proteini,
ugljeni hidrati i masti zajedno sa produktima njihovog raspadanja. Koliina svih materija,
organskih i neorganskih, odreuje kvalitet vode. Nestabilne otpadne vode su one koje
sadre veliku koliinu vrstih materija naroito organskih, dok se voda sa malo organskih
vrstih materija moe okarakterisati kao stabilna. Pored toga, komunalne otpadne vode
sadre mikroorganizme, od kojih su neki patogeni.

Karakteristike industrijskih otpadnih voda

Za razliku od komunalnih otpadnih voda, kvalitativno kvantitativne osobine

industrijskih otpadnih voda mogu da variraju u jako irokom opsegu, ak i u otpadnoj vodi

istog industrijskog objekta tokom dana. To je posledica odreene dinamike nastajanja

otpadnih voda unutar samog proizvodnog postupka, ali i razliitog inteziteta rada
industrije. Posebno se istiu udarna isputanja otpadnih voda, to predstavlja isputanje
vee koliine otpadne vode u relativno kratkom vremenu. U otpadnim vodama industrije
moe se pojaviti veliki broj raznovrsnih zagaujuih materija. Usled pojave novih
sintetikih materija, njihov broj stalno raste. Zagaujue materije su obino neorganske
soli, kiseline, razne organske materije, suspendovane materije, plivajue vrste i tene
materije, radioaktivne i penuave materije, kao i mikroorganizmi i topla voda.

Atmosferske vode

Atmosferske vode predstavljaju padavine koje sa slivnih povrina naselja i

industrije odnose razliite zagaujue materije. U urbanim sredinama-gradovima,
kvalitativne karakteristike atmosferskih voda ine neorganski materijali (pesak),
suspendovane materije, mala koncentracija ukupne organske i biorazgradive materije. U
industrijama atmosferske vode mogu biti vrlo zagaene to zavisi od tehnolokog
procesa proizvodnje. Zagaenje nastaje manipulacijom sirovina i gotovih proizvoda na
otvorenom prostoru, gde dolazi do prosipanja i procurivanja opasnih materija. Kiom
opasne materije se spiru sa industrijskih platoa i odlaze kao otpadne vode.
[1]Obrada otpadnih voda industrije piva

ZAKONSKE REGULATIVE
OTPADNIH VODA

STANDARDI

ZA

PREIAVANJE

Zatita voda od zagaivanja sprovodi se radi omoguavanja nekodljivog i

nesmetanog korienja voda, zatite zdravlja ljudi, ivotinjskog i biljnog sveta i
zatite ivotne sredine;

Obrada otpadnih voda industrije

piva

Zatita voda odzagaivanja sprovodi se zabranom, ograniavanjem i spreavanjem

unoenja u vode

opasnih i tetnih komponenti, propisivanjem i preduzimanjem

drugih

mera za ouvanje i poboljanje kvaliteta voda;

Zabranjeno je isputanje u podzemne i povrinske vode otpadnih voda koje sadre

opasne i tetne komponente u masenim protocima, odnosno koncentracijama
iznad propisanih graninih vrednosti, kao i vrenje drugih aktivnosti koje mogu
pogorati propisani kvalitet vode u recipijentu;

 Preduzea iz ijihse objekata, ureaja i postrojenja isputaju otpadne vode duna

su da

obezbede sistematsku kontrolu kvaliteta tih voda, merenje njihove mase i

ispitivanje njihovog uticaja na recipijente na propisan nain.

Ministarstvo za poslove vodoprivrede propisuje:

koje se komponente u otpadnim vodama i u kojim masenim protocima smatraju

opasnim i tetnim,

10

Obrada otpadnih voda industrije

piva

nain i rokove merenja i evidencije podataka o utvrdenom kvalitetu otpadnih voda,

sadrinu izvetaja o utvrenom kvalitetu otpadnih voda i njihovom uticaju na
recipijent, rokove za dostavljanje podataka, kao i organe kojima se podaci i izvetaji
dostavljaju,

metodologiju za izradu i voenje katastra zagaivaa voda,

karakteristike zagaujuih komponenata koje se isputaju u recipijent moraju biti

takve da

obezbede propisani stepen istoe vode vodotoka.

11

Zato je neophodno znati sposobnost samopreiavanja vodotoka. Na osnovu toga

se odreuje mogunost korienja vodotoka kao prirodnog recipijenta, kao i potreban
stepen preiavanja otpadnih voda.

Sistematizovani podaci da se u svetu troi oko pedeset posto raspoloivih zaliha

pitke vode, procenjuje se da bi ve za dve decenije potronja dostigla i 80% svih
kapaciteta. Potreba racionalnog pristupa u potronji zaliha pitke vode na globalnom nivou
sve je izraenije kroz mnoge apelei kampanje, uz opsti zakljuak da se na svetske rezerve
vode
definitivno ne moe gledati

jednako kao i na zalihe nafte. Naime, za naftu je ve poznato

alternativnih reenja dok za pitku vodu nema zamene.

12

(i primenjuje
nekoliko

se)

Obrada otpadnih voda industrije

piva

Stav UN je da voda postaje sve vie strateka sirovina 21. veka. Evropska unija je,
takoe usvojila zajedniki osnov upravljanja vodama kroz dokument ,,Okvirna direktiva o
vodama EU", koju mnogi popularno nazivaju evropski ustav o vodama". Kljuni princip
tog dokumenta izraen je tvrdnjom da ,,voda nije komercijalni proizvod kao neki drugi,
nego naslee koje treba uvati, zatiti i shodno tome postupati". [3]

Obrada otpadnih voda industrije piva

Okvirna Direktiva Evropske unije o vodama (Water Framewor Directive

EU WFD - 200/60/EC)

Stupila je na snagu 22. decembra 2000. godine objavom u Official Journal of the
European Communities, a polazite joj je u direktivama, uredbama i standardima u sektoru
voda nastalim poslednjih deset gonina na nivou EU. Direktiva propisuje okvire vodne
politike, uvaavanjem principa odrivog razvoja i integralnog upravljanja vodama.

Direktiva daje zakonski okvir za sprovoenje zatite svih voda i to:

13

 spreavajui dalje zagaenje, titei i unapreujui status vodenih resursa,

promovie odrivu upotrebu vode zasnovanu na dugoronoj zatiti resursa,

unapreuje zatitu i poboljava stanje kvaliteta vodene sredine kroz specifine

mere progresivne redukcije izliva, emisija i gubitaka prioritetnih supstanci i
potpunog ukidanja bilo kakve emisije prioritetnih hazardnih supstanci,

omoguava progresivno smanjenje zagaenja podzemnih voda i zatitu od

daljeg zagaenja i

14

Obrada otpadnih voda industrije

piva
doprinosi ublaavanju tetnih efekata sua i poplava [3].

Zakonska regulativa u oblasti zatite voda u Republici Srbiji

Zakonske odredbe koje vae u Republici Srbiji, a u vezi sa isputanjem otpadnih

voda, sline su zakonskoj regulativi u Zapadnoj Evropi. Trenutno vaea zakonska
regulativa u oblasti zatite voda od zagaivanja u Republici Srbiji obuhvata:

Pravinik o opasnim materijama koje se ne smeju unositi u vode (Sl. list SFRJ
br. 3/66, 19.01.1966, str. 61-63);

Uredba o klasifikaciji vodotoka (Sl. glasnik SRS br. 5/68, 03.02.1968, str.

61 - 64);

15

Uredba o klasifikaciji voda (Sl. glasnik SRS br. 5/68, 03.02.1968, str. 64 -

68);

Pravilnik o opasnim materijama u vodama (Sl. glasnik RS br. 31/82);

Pravilnik o nainu i minimalnom broju ispitivanja kvaliteta otpadnih voda

glasnik

SRS br. 47/83, 03.12.1983, str. 2110).

16

(Sl.

Obrada otpadnih voda industrije

piva
Zakon o vodama (Sl. Glasnik RS br. 46/91, 31.07.1991, str. 1827-1841);

Zakon o zatiti ivotne sredine (Sl. glasnik RS br. 66/91, 06.11.1991,

2730

2743);
Pravilnik o jugoslovenskim standardima za kvalitet voda (Sl. glasnik RS br. 45/94)

17

str.

 ;Pravilnik o uslovima koje moraju da ispunjavaju preduzea i druga pravna

lica koja vre odredjena ispitivanja kvaliteta povrinskih i podzemnih voda
kao i ispitivanja kvaliteta otpadnih voda.(Sl. glasnik SRS br. 41/94);

Pravilnik o higijenskoj ispravnosti vode za pie (Sl. list SRJ br. 42/98,
28.08.1998, str. 4-10);

Zakon o reimu voda (Sl. list SRJ br. 59/98, 04.12.1998, str. 43-45);

JUS STANDARDI ZA KVALITET VODA.

Obrada otpadnih voda industrije

piva
Pravilnikom o jugoslovenskim standardima za kvalitet vode (Slubeni glasnik SRJ
br.45/94),

propisuju se standardi koji imaju sledee nazive i oznake:

Kvalitet vode. Odreivanje sadraja rastvorenog kiseonika. Jonometrijska

metoda. - JUS ISO 5813;

Kvalitet vode. Odreivanje sadraja rastvorenog kiseonika. Metoda jona sa

selektivnom elektrodom. - JUS ISO 5814;

Kvalitet vode. Odreivanje biohemijske potronje kiseonika posle pet dana

BPK5.

19

Metoda razblaivanja i rasejavanja. - JUS ISO 5815;

Kvalitet vode. Odreivanje hemijske potronje kiseonika. - JUS ISO 6060;

Kvalitet vode. Odreivanje sadraja nitrata. Deo 1 : Spektrofotometrijska

metoda sa

2,6-dimetilfenolom - JUS ISO 7890-1;

Kvalitet vode. Odreivanje sadraja nitrata. Deo 2: Spektrofotometrijska

metoda sa 4- fluorfenolom posle destilacije - JUS ISO 7890-2;

Obrada otpadnih voda industrije

piva Kvalitet vode. Odreivanje sadraja nitrata. Deo 3: Spektrofotometrijska
metoda sa

sulfosalicilnom kiselinom - JUS ISO 7890-3;

Kvalitet vode. Odreivanje sadraja slobodnog

hlora. Deo 1:

hlora i ukupnog

Titrimetrijska metoda sa N.N.-dietil-1,4-fenilendiaminom - JUS ISO 7393-1;

Kvalitet vode. Odreivanje sadraja slobodnog

hlora. Deo 2:

21

hlora i ukupnog

Kolorimetrijskametoda sa N.N. - dietil

- 1,4 - fenilendiaminom za rutinsku

kontrolu -

JUS ISO 7393-2;

Kvalitet vode. Smernice

ugljenika (TOC) -

za

odreivanje

sadraja

ukupnog

organskog

JUS ISO 8245;

Kvalitetvode. Kalibracija i ocenjivanje

i karakteristika

analitikih

metoda ispitivanja

Obrada otpadnih voda industrije

piva
metoda. Deo 1: Statistiko ocenjivanje linearne kalibracione funkcije. - JUS
ISO 8466-1.

Navedeni
jugoslovenski standardi sastavni su deo gore navedenog pravilnika i
objavljuju se u

posebnom izdanju Saveznog zavoda za standardizaciju. [3]

ZAKONSKA REGULATIVA

Na osnovu lana 93. stav 2. taka 1) Zakona o vodama (Slubeni glasnik RS,
broj 30/10) i lana 42. stav 1. Zakona o Vladi (Slubeni glasnik RS, br. 55/05,
71/05 - ispravka 101/07,

65/08 i 16/11),

23

Vlada donosi

UREDBU

o graninim vrednostima emisije zagaujuih materija u vode i rokovima za

njihovo

dostizanje

Prilog 2.

Obrada otpadnih voda industrije

piva
GRANINE VREDNOSTI EMISIJE ZA OTPADNE VODE

38. Granine vrednosti emisije otpadnih voda iz objekta i postrojenja za proizvodnju

piva

Granine vrednosti emisije navedene u ovom odeljku se odnose na otpadne vode ije
zagaujue materije potiu uglavnom od proizvodnje piva. Mogu se primeniti i na
integrisane sladare, pod uslovom da pokrivaju zahteve pivare.
Tabela 1. Granine vrednosti emisije na mestu isputanja u povrinske vode(ll)

(I) Vrednosti se odnose na 2-asovni uzorak.

25

(II) Ne primenjuje se na vode iz indirektnog rashladnog sistema i sistema za pripremu

procesne vode.

(III)
Granina vrednost za azot (amonijani-azot) i granina vrednost za ukupan
neorganski azot se primenjuje kada je temperatura efluenta iz biolokog preistaa
12oC i kada je optereenje ukupnog ulaznog azota, koje je dato u dozvoli vee od 100
kg/dan. Efekat preiavanja se rauna u odnosu na ulazni ukupni azot (organski i
neorganski) i izlaznu vrednost ukupnog azota u toku reprezentativnog vremenskog
perioda koji nije dui od 24 asa.

(IV) Zahteve za ukupni fosfor treba primeniti tamo gde optereenje sirove vode
ukupnim fosforom na kome se bazira dozvola za isputanje efluenta dostie 20
kg/dan.
U efluentima kanalizacionih laguna, dizajniranih sa vremenom zadravanja od 24 asa
ili vie u kojima dnevna zapremina otpadne vode, na kojoj je bazirana dozvola za
isputanje, ne prelazi 500 m3, gde je uzorak oigledno obojen usled prisustva algi, HPK
i BPK5 treba odreivati iz uzorka koji ne sadri alge.

UObrada otpadnih voda industrije piva

tom sluaju vrednosti prikazane u tabeli se smanjuju na 15 mgO2/l za HPK i na 5

mgO2/l za BPK5. U sluaju talonih laguna, zahtevi se odnose na sluajni uzorak. Ne
treba smatrati da se zahtevi odnose i na sluaj kada je talona laguna isuena pre
postizanja zadatih nivoa. [5]

OPIS TEHNOLOGIJE

Proizvodnja piva je dugotrajan i sloen tehnoloki proces sastavljen od niza

tehnolokih operacija i tehnika:

Prijem i priprema sirovina za proizvodnju piva

Za proizvodnju piva potrebne su etiri osnovne sirovine: jemeni slad, hmelj, voda i
kvasac. Deo jemenog slada moe se zameniti itaricama i proizvodima od itarica
(kukuruzna krupica), dodacima na bazi skroba i eera. Kvalitet ovih sirovina ima
-

27

odluujui uticaj na kvalitet gotovog proizvoda. Osiguranje odgovarajuih uslova

prilikom manipulacije i skladitenja sirovina preduslov je kvalitetnog gotovog
proizvoda.

Proizvodnja ohmeljene sladovine

Ohmeljena sladovina osnova je za kvalitetan gotovi proizvod. Osim toga sadraj suve
materije (ekstrakt) u sladovini odreuje tip piva, odnosno utroak energije potrebne za
proizvodnju sladovine. Celokupan proces proizvodnje ohmeljene sladovine izvodi se u
5 procesnih koraka:

1. Komljenje usitnjenih sirovina (prekrupe/krupice)

2. Izdvajanje sladovine iz oeerene komine

3. Kuvanje sladovine s hmeljom

4. Bistrenje sladovine

5. Hlaenje i aeracija sladovine

Alkoholno vrenje i zrenje (odleavanje) piva

U postupku vrenja i dozrevanja piva dolazi do pretvaranja fermentabilnih eera

(ekstrakta) pomou pivskog kvasca u etil alkohol, CO 2, nusprodukte vrenja i biomasu
kvasca kod poviene temperature (fermentacija ili vrenje) te modifikovanje
nusprodukta vrenja pomou zaostalog kvasca pri niskoj temperaturi (dozrevanje ili
odleavanje). Celokupan proces odvija se u anaerobnim uslovima pri temperaturi 616C i izvodi se u 5 procesnih koraka:

29

1. Inokulacija pivskog kvasca u hladnu sladovinu,

2. Glavno vrenje sladovine,

3. Uklanjanje (sakupljanje) kvasca

4. Hlaenje mladog piva

5. Dozrevanje (odleavanje) mladog piva

Dorada piva

Pivo je nakon zavretka procesa odleavanja jo uvek mutno, odnosno nedovoljno

bistro za plasman. Zbog toga je potrebno pivo izbistriti i pripremiti za otakanje u
ambalau u skladu sa deklaracijom proizvoda. U postupku dorade piva izvode se
finalne korekcije karakteristika piva zavisno od primenjenog tehnolokog procesa.
Postupak dorade piva vri se u 4 procesna koraka:

1. Stabilizacija piva

2. Filtracija piva
Korekcija udela sastojaka piv

3. aSkladitenje filtriranog piva[2]

31

Ambalairanje piva

Pre prodaje pivo se mora napuniti u ambalau koja se razlikuje po zapremini (0,2 l do
50 l) i materijalu izrade (staklene boce, bave od nerajueg elika), pa je zavisno od
toga, kao i od toga radi li se o novoj, nepovratnoj ili povratnoj ambalai i sama
priprema ambalae i postrojenja za punjenje piva u ambalau (ambalairanje) razliita.
Rukovanje pivom i ambalaom mora biti optimirano i ispunjavati osnovne preduslove
za ispravan gotov proizvod. Otakanje piva u ambalau je vrlo sloen proces koji se
sastoji od sledeih tehnolokih operacija:

Priprema ambalae,

Pranje ambalae,

Kontrola oprane ambalae,

Punjenje i zatvaranje,

Bioloka stabilizacija (pasterizacija boce i piva),

Etiketiranje i oznaavanje

Skladitenje gotovog proizvoda

Nakon opremanja ambalaa se pakuje zavisno o vrsti u PVC nosiljke (povratne boce),
kutije (nepovratne boce i limenke), foliju (nepovratne boce), slau na palete
(paletizatori) i odvode u skladite gotovih proizvoda. Palete s gotovim proizvodima se
uvaju u skladitu opremljenom s opremom za kondicioniranje vazduha
(hlaenje/grejanje).

33

Ostali korisni procesi

Pomoni (korisni) procesi neposredno vezani za proces proizvodnje piva definisani su

osnovnim karakteristikama tehnolokog procesa proizvodnje piva i sastoje se od:

Pripreme tehnoloke vode - Voda se primarno koristi kao sirovina (89 - 93% vode u
proizvodu), te za ispiranje ekstrakta iz tropa, hlaenje sladovine, pripremu naplavnog
filtera piva, pasterizaciju piva, pranje i dezinfekciju tehniko-tehnoloke opreme i
radnih povrina, odravanje opte higijene, pranje i dezinfekciju ambalae,
proizvodnju pare, kondenzaciju amonijaka u rashladnim postrojenjima, hlaenje
vazdunih i amonijanih kompresora i dr.

Proizvodnje vodene pare - Para se proizvodi u kotlarnici koja ima funkciju proizvodnje
tehnoloke pare pritiska 6-8 bara. Glavni deo potronje pare odvija se u procesu
proizvodnje sladovine (komljenje, kuvanje sladovine), filtracije (sterilizacija filtera) te
punjenja u ambalau (pranje boca) i pranje (CIP pranja)

Proizvodnja rashladne energije - Rashladno postrojenje je neophodno za voenje

tehnolokog postupka proizvodnje piva. Rashladni medijum je amonijak koji krui u
zatvorenom sistemu predaje hladno u medijima (voda ili propilen glikol) koji se u
odvojenim sistemima dovode do potroaa hladnoe.

Proizvodnja komprimovanog vazduha - Postrojenje za proizvodnju komprimovanog

vazduha za pivare ine vazduni kompresori s vodenim ili vazdunim hlaenjem.
Kapacitet kompresora mora zadovoljiti sve potrebe instalirane opreme i tehnolokih
procesa

Pranje i dezinfekcija - Cilj pranja i dezinfekcije je osiguravanje neophodnih higijenskih

preduslova u svim fazama proizvodnje piva. Pranje i dezinfekcija procesne opreme i
radnih povrina su zbog visokih higijenskih zahteva uestali te iziskuju velike trokove
radne snage, tehnike opreme, sredstava za ienje, vode i energenata. Pranje i
dezinfekcija unutranjih povrina procesne opreme se radi CIP (Cleaning in Place")
postupkom zatvorenog, krunog pranja i dezinfekcije koriste i vodu i razliita sredstva
za pranje (alkalna, kisela i dezinficirajue). Doziranje CO2 Ugljen
dioksid
je
uobiajeni nusproizvod alkoholnog vrenja pivske sladovine.

Na poetku vrenja iz fermentora izlazi smesa ugljen dioksida i vazduha, koja se isputa
u atmosferu prvih dvadest sati dok udeo CO 2 u izlaznim fermentacionim gasovima ne
dostigne 95,0 do 99,5 %. Tada se izlazni fermentacioni gasovi uvode u postrojenje
(stanicu) za prikupljanje, proiavanje i doziranje CO 2. Postrojenje za dobijanje
dozirnog CO2 slui s jedne strane za uskladitenje CO 2 koji kontinuirano izlazi iz
fermentora dok traje vrenje piva, a s druge strane za njegovo ienje i doziranje, kako
bi se proieni ugljen dioksid mogao upotrebiti za odreene tehnoloke operacije.
-

35

Kontrolna laboratorija - Proces proizvodnje piva neophodno je nadzirati u svakom

procesnom koraku kako sa fiziko-hemijskih karakteristika sirovina, poluproizvoda i
gotovih proizvoda tako i mikrobioloku opreme, cevovoda, poluproizvoda, kvasca,
gotovih proizvoda.[2]

MESTA NASTANKA OTPADNIH VODA U PIVARI

U pivarama se voda koristi za ekstrakciju slada u postupku dobijanja sladovine i

ispiranja tropa, pranje posuda varionice fermentora, tankova za odleavanje pritisnih
tankova, bavi i boca, odravanje istoe ostalih delova opreme, cevovoda, te radnih
povrina, hlaenje, proizvodnju pare itd. Samo manji deo te vode ulazi u sastav
gotovog proizvoda, dok se vei deo nakon upotrebe pojavljuje kao otpadna voda iz
pogona. Otpadne vode se mogu svrstati u dve grupe:

uslovno iste (voda iz fridera, kondenzatora i slino)

tehnolokke otpadne vode.

Tehnoloke otpadne vode sadre u suspenziji smesu sladovine, pivskog i

hmeljnog tropa, proteinskog taloga, piva, kvasca, dijatomejske zemlje,
sredstava za pranje i dezinfekciju.
Tabela 7.46.
Otpadniproizvodi imaterijeprisutneuotpadnimvodamadrugefaze
tehnolokog procesa

Ove vode se razlikuju po koliini i sastavu od pogona do pogona, zbog specifinosti i

razliitosti proizvodnih procesa u pojedinim pogonima, stepena savremenosti
primenjene tehnologije i stepena recikliranja nusproizvoda i otpadnih materija
tehnolokog procesa. Osim toga, tim razlikama doprinose veliina pogona i tip
kanalizacione mree, tj. da li su i u kojoj meri atmosferske

i sanitarno-fekalne vode odvojene od otpadnih tehnolokih voda. Bez obzira na to to

se u pivarama pojavljuju vremenski intervali u kojima praktino nema znatnije
potronje, a kroz to i isputanja otpadnih voda, moramo naglasiti da poreenja u
pogonima pokazuju da moderne pivare rade s optimalnim iskorienjem postrojenja,
tj. sva mesta su istovremeno u pogonu, a kroz to se osetljivo smanjuju maksimalne
vrednosti. S obzirom na to da je koliina otpadnih voda pivara zavisna u prvom redu
od koliine utroene tehnoloke vode, odnosno da zavisno od reenja samo 10-20%
tehnoloke vode ne odlazi kao otpadna voda, pojaan je znaaj racionalnog troenja i
kontrole utroka tehnoloke vode. Racionalno troenje vode nije znaajno samo sa
aspekta cene tehnoloke vode koja je uvek niska, niti nadoknade za obradu isputene
vode koja nije adekvatna, nego iz zbog savremenije proizvodnje u kojoj se voda koristi
-

37

u cirkulacionim sistemima uz korienje svih mogunosti iskorienja nusproizvoda

nastalih u toku proizvodnje piva. Sve vode koje se isputaju u kanalizaciju iz pogona u
kome se proizvodi sladovina, smatramo otpadnim vodama proizvodnje sladovine.
Otpadne vode proizvodnje sladovine su kako u kvalitativnom tako i u kvantitativnom
smislu rezultat primenjene tehnologije kao i specifinosti karakteristinih za svaku
pojedinu sredinu. Potronja tehnoloke vode kao i sistemi u kojima se ona koristi, od
presudnog su znaaja za koliinu i zagaenost otpadnih voda. Samim izborom
tehnoloke operacije ne utiemo na potronju vode ve i na racionalno troenje
energije, a samim tim i smanjujemo koliinu otpadnih voda koje isputamo u
kanalizaciju. Isto tako i izborom opreme sistema tehnolokog procesa. Ipak u odnosu
na ukupnu koliinu otpadnih voda pivare ispada da se 15% isputa iz procesa
proizvodnje sladovine. Ima nekoliko karakteristinih postupaka u tehnologiji
proizvodnje sladovine kod kojih dolazi do tehnoloki nunog isputanja otpadnih voda.
Znamo da je cilj svih proizvoda pa samim tim i proizvoda sladovine to vee
iskorienje svih faktora u procesu. Kod stvaranja otpadnog proizvoda iz objektivnih ili
subjektivnih razloga gubi se energija nepovratno i takav proces je neekonomian to
se odraava na tehnoloki proces i kvalitativne i kvantitativne karakteristike otpadnih
voda. U procesu sladovanja znatnije se koliine tehnoloke vode koriste za namakanje
zrna slada, pri emu se suvina koliina vode esto isputa u kanalizaciju. Ove
otpadne vode osim slada nose sa sobom i estice organskog i neorganskog porekla,
otpadne vode prilikom pranja posude ili filtracije komine ili tropa, nose u sebi zaostale
materije kao skrob, celulozu, belanevine, ugljene hidrate, gorke materije i ostale
komponente ili materije koje nastaju u toku samog tehnolokog procesa. Otpadne
vode isputene pri proizvodnji piva, koje nose sve materije u procesu vrenja,
naknadnog vrenja i odleavanja, kao i obrade piva nazivamo otpadnim vodama vrenja
i obrade gotovog piva. Karakteristika ovih otpadnih voda je vrlo visoka zagaenost, uz
znatne varijacije apsolutnih vrednosti zagaenja.

U kvalitativnom smislu zagaenost otpadnih voda vrenja, naknadnog vrenja,

odleavanja i obrade gotovog piva posledica je sadraja organske materije, dospele u
otpadnu vodu kroz gubitke u tehnolokom procesu ili pranjem posuda sa zaostalim
koliinama poluproizvoda i proizvoda. Te otpadne materije ine: sladovina, kvasac
nastao u procesu glavnog i naknadnog vrenja, belanevine, dijatomejska zemlja
izmeana sa elijama kvasca, mlado pivo kao i gotovo pivo koje se gubi u toku
procesa.
Otpadne vode isputene iz pogona za punjenje piva u staklenu ambalau (flaara) su
relativno sa niskim sadrajem organske materije i sa vrlo visokim varijacijama pH
vrednosti, koja je rezultat tehnolokog zahteva za upotrebom baza i baznih sredstava
za pranje boca. Zagaenja koja u otpadne vode flaare (punionice boca) dospevaju
dnevnim i nedeljnim pranjem maina i prostora jesu razna ulja i masti za maine i
sanitarni vor. Vrlo esto u otpadnim vodama nalazimo vrst otpad bez obzira to se
po pravilu izvoenja iskoriene etikete i stakleni lom izdvaja i odlae na otpad.
Postupak etiketiranja boca, korienje dekstroznog lepila, kao i gubici gotovog

proizvoda takoe su potencijalni izvori zagaenja organskim materijama. Uticaj na

neeljene pH vrednosti ima i isputanje iskorienog baznog rastvora od pranja boca,
kao i od uestalosti od tog isputanja. Bez obzira na jednostavne mogunosti
regeneracije i neutralizacije takvog rastvora, jo uvek mnogi pogoni imaju visoke pH
vrednosti otpadnih voda iz punionice zahvaljujui upravo

39

Obrada otpadnih voda industrije

piva

slabom reavanju tog problema. Kako je pri punjenju piva u staklenu ambalau,
bez obzira na tehniki nivo pojedine punionice, zaposlen veliki broj ljudi unutar jednog
pogona, sanitarna otpadna voda ini znaajan izvor zagaenja.
Tabela 7.47.
Mestonastanka otpadnih
zagaenost
ukupne otpadne vode pivare

voda

njihov

uticaj

na

koliinu

Podaci se odnose na pivaru u kojoj se trop prodaje u sveem stanju a viak

kvasca iz vreonog podruma se ne isputa u kanalizaciju. Prema tome, ovaj prikaz nije
univerzalan i naveden je ovde samo kao primer kako bi trebalo klasifikovati otpadne
vode u vlastitom pogonu, pre nego se pokua smanjiti nivo njihove zagaenosti, ipak
se vidi da najvie otpadnih voda potie od pranja, da varionica i punionoca imaju
najvei uticaj na 20CBPK5 vrednost ukupnih otpadnih voda te da varionica i obrada piva
daju najvie suspendovanih materija. [4]

Minimizacija zagaenja otpadnih voda pivare

Zbog svega navedenog potrebno je izvriti modifikaciju tehnolokog procesa u cilju

recirkulacije tehnoloke vode i reciklae nusproizvoda i otpada, to se moe
ostvariti na sledei nain:
a) smanjenjem nivoa zagaenosti otpadnih voda varionice

40

Obrada otpadnih voda industrije

piva
U cilju smanjenja uticaja otpadnih voda varionice na zagaenost ukupnih otpadnih
voda pivare preporuuje se:

talog iz whirpoola direktno vraati u bistrenik;

trop prodavati u vlanom stanju;

trop konzervirati s ureom i prodavati u vlanom stanju;

kod suenja tropa vodu ceenja vratiti u varionicu;

41

Obrada otpadnih voda industrije

piva - filterski kola sa obrade piva direktno prebaciti u komovnjak (pozitivno utie na
izluivanje pri ispiranju tropa i poveavaiskorienje ekstrakta).

injenica je da pojedine nae pivare sue trop koji pre suenja cede, to je vano sa
stanovita utede energije, ali vrlo nepovoljno se stanovita pokazatelja zagaenosti
otpadnih voda. Naime ceenjem se iz 100 kg vlanog tropa dobija, do 40 kg tene
faze koja sadri do 5% suve materije (40% proteini, 9% masti, 18% eeri, 5% linolna
kiselina, 3,5% celuloza, 0,5% smole, 0,4% tanini). Praktino to znai da bi se dobila 1
tona osuenog tropa, ceenjem treba ukloniti oko 1000 kg tene faze koja optereuje
otpadne vode varionice sa dodatnim 50 kg suve materije, to se odraava na
optereenost ukupnih otpadnih voda. To je svakako nedopustivo pa bi vodu od ceenja
trebalo vratiti u varionicu. Potekoa je to bi ovu vodu trebalo uvati u posebnom
spremniku na relativno visokoj temperaturi (80-84 oC) kako bi se spreilo kvarenje i to
postupak dolazi u obzir samo ako varionoca radi 24 asa, svih 7 dana u nedelji.
Uobiajeno je u ovaj spremnik dovesti i poslednju vodu od ispiranja tropa te vodu od
ispiranja posuda varionice. Sve vode se tada proputaju preko dekantera. Dobijeni
talog 25% suve materije se mea sa ispresovanim tropom i sui. Voda sa 1-1,1% suve
materije se uva na 80oC i koristi za ukomljavanje. Tropu se pre ceenja po ovom
konceptu mogu dodati hmeljni trop, vrui i hladni talog, a nakon ceenja jo filterski
kola sa obrade sladovine i piva. Ovo je znaajno jer specifinoj potronji od 100 do
150 g dijatomejske zemlje nastaje 0,5-0,6 kg filterskog kolaa po 1 hl piva. Isputen u
kanal poveava 20CBPK5 za 5%, a dokazano je da ne utie na kvalitet tropa. Prema
nekim podacima filterski kola se moe vratiti u komovnjak bez ikakvih tetnih
posledica, naprotiv, on poveava izluivanje ekstrakta iz tropa prilikom ispiranja i
poveava iskorienje. Opisani postupak se moe modifikovati tako da se umesti
dekanter-centrifuge postavi cilindrino-konusni tank talonik u kojem se brzo iztaloi
oko 90% suspendovanih sastojaka koji se pridruuju tropu a izbistrena voda uva na
70oC i koristi za ukomljavanje uz predhodno meanje sa aktivnim ugljem (50-100 g hl1).
b) smanjenjem nivoa zagaenosti otpadnih voda iz vreonog i lenog podruma

Otpadne vode iz vreonog i lenog podruma manje e uticati na zagaenost ukupnih

42

Obrada otpadnih voda industrije

piva otpadnih voda ako se pivarski talozi (tj. otpadni kvasac) ne isputaju direktno u
kanalizaciju, ve se prikupljaju o odvojene spremnike i kvasac se zatim:

koristi u sveem stanju, u ishrani ivotinja (do 0,5% bioloki aditiv);

inaktivira toplotom i konzervira propionskom kiselinom te koristi kao

proteinski dodatak krmima (do 10%);

pomea sa melasom u razmeri 1:1, ime mu se poveava trajnost do 7 dana

i koristi kao dodatak krmima;

reciklira u varionici (smanjenje normativa sirovina, poveanje a-aminoazota,

utede hmelja, ubrzanje vrenja, poveanje koliine i hranljive vrednosti
tropa);

43

Obrada otpadnih voda industrije

piva - ugusti na dekanteru, pivo vrati u whirpool, vreoni ili leni podrum, ali ostaje
problem izdvojenog kvasca, ako se on ne moe osuiti pa to zahteva primenu
jednog od prva tri reenja;

osui.

c) smanjenjem i kontrolom alkalija i alkalnih voda

Visoka potronja alkalije (do 0,8 kg 50% NaOH na jedan hektolitar piva) e se
smanjiti, a otpadne vode od pranja manje e uticati na pH vrednost od ukupnih
otpadnih voda ako se:

alkalija iz maine za pranje proiava taloenjem u posebnom spremniku

(dodatak sredstava za flokulaciju) i reciklira ili se kontinualno preiava
filtracijom;

44

Obrada otpadnih voda industrije

piva - alkalija pre isputanja neutralie otpadnim CO 2 iz podruma za vrenje ili dimnim
gasovima iz kotlarnice;

alkalija, odnosno alkalne otpadne vode postepeno isputaju i dozirano

razreuju, kiselim otpadnim vodama (iz vreonog podruma);

tople alkalne vode koriste za potapanje jema. [4]

Kvalitativno - kvantitativne karakteristike otpadnih voda

Koliina i zagaenost ukupnih otpadnih voda pivare varira u irokim granicama,

zavisno od ranije spomenutih faktora. Otpadne vode nastale pranjem boca sadre
male koncentracije organskog zagaenja (20CBPK5 od 200 do 400 mg/l). Koncentracije
kojima se peru rezervoari za fermentaciju i filtri dostiu 20CBPK5 3000 mg/l , a u
vodama kojima se peru cisterne za uvanje piva ak i 16000 mg/l. Takoe, visoka
potronja alkalija, 0,8 kg 50% NaOH na jedan hektolitar piva, ini otpadne vode od
pranja boca agresivnim. Prosena organska optereenja izraena preko parametara
20CBPK5 i HPK, kao i koncentracije amonijaka i suspendovanih materija su takve da se
ovi efluenti

45

Obrada otpadnih voda industrije

piva
ne smeju direktno isputati bez preiavanja u recipijente. Prisutnost ugljenih hidrata i
proteina ini ove vode pogodnim za biohemijsko preiavanje aerobnog i anaerobnog
tipa. U tabeli 7.48. prikazan je prosean sastav (koncentracija relevantnih pokazatelja)
zbirnih otpadnih voda AD Pivare - Ni. [4]
Tabela 7.4S.
DD Pivare - Ni

Viegodinja ispitivanja kvaliteta zbirnih otpadnih voda

\s v r

TEHNOLOKE SHEME
OTPADNIH VODA

POSTROJENJA

ZA

PRECISCAVANJE

Na slici 7.67. prikazana je tehnoloka shema za predtretman otpadnih voda iz

industrije za proizvodnju piva, kada je njihov prijemnik gradska kanalizacija.

dtliKL ii gradsku
kanalizaciju

iiitlucnl

la

T
7

Slika:

Tehnoloka shema postrojenja za predtretman otpadnih

voda iz pivare

7.67

F1
Linija vode:

0 Tehnoloki proces za proizvodnju piva;

46

Obrada otpadnih voda industrije

piva
Influent - nepreiene zbirne otpadne vode iz tehnolokog procesa za proizvodnju
piva

1 Fina reetka (sito) za uklanjanje sirovine iz tehnolokog procesa i zatitu opreme na

postrojenju (mera protoka, pumpe itd.);

1a kontejner za materijal uklonjen sitom koji se prerauje na liniji mulja;

1b mera protoka

47

;egalizacioni bazen za ujednaavanje kvalitativno - kvantitativnih karakteristika zbirnih

otpadnih voda; egalizacioni bazen sadri opremu za meanje, odnosno uduvavanje
dovoljne koliine vazduha, da ne bi dolo do taloenja suspendovanih materija i
anaerobnih procesa;

2 reaktor za intenzivno fiziko - hemijsko preiavanje u kome se vri flotacija

vazduhom uz ukrupnjavanje estica koagulacijom (Al 2 (SO4)3) i flokulacijom (PAA);

3a kontejner za flotirani materijal koji se prerauje na liniji mulja;

3 primarni cilindrino - konini talonik izraen od elinog lima i efluent - preiene

zbirne otpadne vode iz tehnolokog procesa proizvodnje piva, koje se uputaju u
gradsku kanalizaciju.

Linija mulja:

4 zgunjiva mulja;

5 kondicioniranje mulja sa (Al 2(SO 4)3) i organskim polielektrolitima (PAA);

6 stabilizacija mulja kreom (Ca(OH) 2) i

7 odlaganje stabilizovanog mulja na deponiju.

Nepreiene otpadne vode (influent) se najpre proceuju kroz fine reetke za

uklanjanje krupnijeg grubo dispergovanog i delom suspendovanog materijala.
Uklanjanjem krupnijih estica, koje bi mogle da otete mera protoka, otpadne vode
se uvode u egalizacioni bazen gde se vri ujednaavanje protoka i sastava. Nakon
toga se otpadne vode uvode u reaktor za intenzivno fiziko-hemijsko preiavanje,
gde se pored uklanjanja 20CBPK5, HPK i suspendovanih materija vri smanjenje pH
vrednosti otpadne vode zbog kisele hidrolize aluminijumsulfata. Mulj iz primarnog

talonika, zatim materijal odvojen na finim reetkama, kao i flotirani materijal idu na
zgunjavanje, hemijsko kondicioniranje i stabilizaciju kreom (linija mulja). Na slici
7.68. prikazana je tehnoloka shema postrojenja za potpuno preiavanje zbirnih
otpadnih voda iz industrije za proizvodnju piva, kada su prijemnici reke II klase.
S l i k a 7.68. Tehnoloka shema postrojenja za potpuno preiavanje zbirnih
otpadnih voda iz industrije za proizvodnju piva:
Jcltl mul|..i

n*: ii kukici ja JM J1LIL EIL

eflue
nt u

Ih

reku

T
Iu

Sr

10

Linija vode:

0 tehnoloki proces za proizvodnju piva;

Influent - nepreiene zbirne otpadne vode iz tehnolokog procesa proizvodnje piva

1 Fina reetka (sito) za uklanjanje sirovine iz tehnolokog procesa i zatitu opreme

na postrojenju (mera protoka, pumpe itd.);

1a kontejner za materijal uklonjen sitom koji se prerauje na liniji mulja;

1b mera protoka

;egalizacioni bazen za ujednaavanje kvalitativno - kvantitativnih karakteristika zbirnih

otpadnih voda, egalizacioni bazen sadri opremu za meanje, odnosno uduvavanje
dovoljne koliine vazduha, da ne bi dolo do taloenja suspendovanih materija i
anaerobnih procesa;

2 reaktor za intenzivno fiziko - hemijsko preiavanje u kome se vri flotacija

vazduhom uz ukrupnjavanje estica koagulacijom (Al 2 (SO4)3) i flokulacijom (PAA);

3a kontejner za flotirani materijal koji se prerauje na liniji mulja;

3 primarni cilindrino - konini talonik izraen od elinog lima; mulj iz talonika ide
na preradu na liniji mulja;

4 bioaeracioni bazen sa aktivnim muljem (produena aeracija, pri emu dolazi i do

procesa nitrifikacije);

5 sekundarni talonik iz koga se deo mulja recirkulie u bioaeracioni bazen a viak

mulja ide na preradu na liniji mulja;

6 bazen za hlorisanje iefluent - preiene zbirne otpadne vode iz tehnolokog procesa

proizvodnje piva, koje se uputaju u reke sa veim ekolokim zahtevima.

Linija mulja:

7 zgunjiva mulja;

8 digestor mulja (anaerobno truljenje i dobijanje biogasa kao korisnog proizvoda);

9 polja za suenje stabilizovanog mulja i

10

dispozicija mulja (korienje stabilizovanog mulja u poljoprivredi).

Potpuno preiavanje otpadnih voda pivare podrazumeva i sekundarni tretman

u bazenu sa aktivnim muljem sa malom optereenou mase (produena aeracija). Uz
uspean predtretman efekat biohemijskog preiavanja je 95% po osnovu 20CBPK5.
Voda se potom hlorie, zbog postojanja bakterija i razliitih mikroorganizama.

S obzirom da postoji mulj iz sekundarnog talonika to zahteva potpunu

stabilizaciju ovog mulja sa primarnim muljem, flotiranim materijalom i krupnijim
esticama koje su odvojene na sitima. Prerada ima za posledicu dobijanje biogasa koji
predstavlja ekoloko gorivo.

Nakon potpunog tretmana efluent se nesmetano moe uputati u prirodne

recipijente sa veim ekolokim zahtevima (reke II klase). [4]

ZAKLjUAK

U skladu sa trendom o drivom razvoju, ouvanju svih prirodnih resursa koji su nam na
raspolaganju i zatiti ivotne sredine, ovim radom smo dali sveobuhvatnu
karakterizaciju otpadne vode iz industrije piva, konkretno Pivare AD Ni. Kao i
konkretna reenja postrojenja za preradu i preiavanje otpadne vode. Na osnovu
viegodinjih fiziko-hemijskih analiza zbirne otpadne vode uraene experimentalno,
utvreno je veliko organsko zagaenje (HPK iz KMnO 4 I 20CBPK5), i visoka koncentracija
suspendovanih materija. Na osnovu kvalitativno kvantitativnih karakteristika otpadne
vode, zakonskih regulativa i uredba definisan je potreban stepen preiavanja po
relevantnim polutantima. Na osnovu kog su data dva reanja tehnologija za
preiavanje otpadnih voda, sa razlikom u stepenu preienosti krajnjeg efluenta
koji se isputa u recipijent. Reenja se razlikuju u tome to je kod drugog projektovano
biohemijsko preiavanje ime se dobija vii kvalitet vode. Prouavanjem samog
tehnolokog procesa proizvodnje, uspeli smo da ponudimo reenja kojima bi se izvrila
recirkulacija sirovina i postigla njihova uteda, a samim tim i smanjilo organsko i
mineralno optereenje otpadnih voda. Primenom procesa recirkulacije i reenja za
preiavanje otpadne vode zatvaramo krug tehnologije, i moemo postii cilj zelene
tehnologije sa odrivom budunou.

LITERATURA

1. http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%82%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D0%BD
%D 0%B5 %D0%B2%D0%BE%D0%B4%D0%B5

2. PRELIMINARNI TEHNOLOKI PROJEKAT POVEANJA KAPACITETA PROIZVODNJE

PIVA ZA 20% U FABRICI "PIVARA NI"

3. Sanja Zlatanovi, Legislativa u sektoru voda Srbije i harmonizacija sa evropskim

direktivama, odbranjen seminarski rad (15.04.2009.) na Pravnom fakultetu
Univerziteta u Beogradu iz predmeta Pravo zatite ovekove okoline. Predmetni
nastavnik Dr Stevan Lili, red prof.

4. Miodrag P. Stanisavljevi, monografija, Tehnologije prerade otpadnih voda i

industrijskog opasnog otpada, Poarevac 2010.

5. ZAKONSKA REGULATIVA - Na osnovu lana 93. stav 2. taka 1) Zakona o vodama

(Slubeni glasnik RS", broj 30/10) i lana 42. stav 1. Zakona o Vladi (Slubeni
glasnik RS", br. 55/05, 71/05 - ispravka 101/07, 65/08 i 16/11)