ATATRK LKELER ve NKILP TARH

M.Ali NAL

BRNC DNYA SAVAI

Osmanl Devletinin Savaa Girii
Savan Sona Ermesi
KURTULU SAVAI
Amasya Genelgesi
Erzurum Kongresi
Sivas Kongresi
Kurtulu Savanda Cepheler
Lozan Bar Anlamas
TRK NKILBI

T.C. NKILP TARH

I. DNYA SAVAI
1914 yl ortalarna doru Avusturya-Macaristan mparatorluu Veliahd Saray- Bosnay ziyareti
srasnda Srp bir milliyeti tarafndan ldrld. Bunun zerine Avusturya-Macaristan mparatorluu
katillerin teslim edilmesi iin Srbistan a ltimatom verdi. Cevap alamaynca sava ilan etti, Rusya
Srbistann yannda yer ald. Fransa Rusyay destekledi. Almanya Avusturya-Macaristann yannda

Rusya ve Fransaya sava at. Bir sre sonra ngiltere Fransann yannda savaa katld. Bylece
ngiltere, Fransa ve Rusyadan oluan guruba Anlama (tilaf) Devletleri, Almanya, AvusturyaMacaristan ve talyann oluturduu guruba (ttifak) Balama Devletleri ad verildi. Bir sre sonra
talya taraf deitirerek tilaf Devletleri tarafna geecek ondan boalan yere de Osmanl
mparatorluu girecektir.
Osmanl Devletinin Savaa Girii
Bu dnemde Osmanl mparatorluunun ynetiminde ttihat ve Terakki Partisi bulunmaktadr.
Bu partinin nde gelenleri ( Enver ve Talat Paalar) Osmanl Devletinin eski mttefikleri ngiltere ve
Fransaya gvenmiyorlar. Dnya g dengesinde nemli bir rol oynamaya balayan Almanyaya
hayranlk duyuyorlard. Enver Paa Almanlarla gizli bir anlama bile imzalamt.
Austos 1914 de Akdenizde bulunan ngiliz donanmasndan kaan iki Alman sava gemisi
Enver Paann bilgisi dhilinde anakkale Boazn geerek stanbula snd. Tarafsz olan Osmanl
Devletinin bu gemileri elinde tutmas, mrettebatn da gzaltna almas gerekirken bu iki geminin
satn alnd ilan edildi. Yine Enver Paann bilgisi dhilinde Karadenize kan bu gemiler Rus
limanlarn topa tutunca Osmanl Devleti de resmen savaa girmi oldu.
Savan Sona Ermesi
Savan balarnda Almanya, Avusturya-Macaristan ve Osmanl mparatorluunun oluturduu
ittifak devletleri zellikle anakkale Savandan sonra Rusyann da tilaf Devletleri yanndan
ekilmesiyle savata baarl gibi grnyorlard. Ancak savan banda tarafsz olduunu ilan eden
ABD durumun ktye gitmesi ve ngilterenin istei zerine taze glerle savaa girince durum
deimi Almanya ve Avusturya-Macaristan savatan ekilmek zorunda kalm Osmanl mparatorluu
da Anlama Devletleri ile 30 Ekim 1918 de Mondros Atekes Anlamasn imzalayarak savatan
ekilmitir.
KURTULU SAVAI
I.Dnya Savanda Trk ordusu ar kayplara uram kalanlarda Mondros Atekes Anlamas
gerei silahlar elinden alnarak terhis edilmilerdi. Dmann karsna yeniden dikilmek iin belirli bir
sre gemeliydi, ite yeniden dzenli ordular kuruluncaya kadar geecek bu sre iinde memleketin
eitli yerlerinde dmana kar Milli Direni Cemiyetleri ve Kuvayi Milliye denilen silahl direni
rgtleri kurularak mcadele verilmitir. Mustafa Kemalin 19 Mays 1919 da Samsuna gelmesiyle bu
direni rgtleri birletirilerek dmana kar daha baarl mcadele verilmeye balanmtr.
Amasya Genelgesi
Samsundan Havzaya oradan da Amasyaya geen Mustafa Kemal 22 Haziran 1919 da Rauf,
Rafet ve Ali Fuat Paalar ile grerek Amasya Genelgesini yaynlad.
Bu genelge ile millet kurtulu iin kararn kendisi verecektir. Artk millet ynetilmeyecek
ynetilecekti. Bu milli egemenlik kavramna giditir.
Amasya Genelgesinde milletin kaderine sahip kmas iin bir kongrenin toplanmasndan sz
ediliyordu. Bu Sivas kongresiydi.
Erzurum Kongresi
Mondros Atekes Antlamasnda doudaki 6 vilayetin Ermenilere verilecei maddesine kar
btnln korunmas amacyla Dou lleri Mdafai Hukuk Derneince
23 Temmuz 1919 da bir kongre dzenlenir ve Mustafa Kemalde davet edilir. Erzurum Kongresinde
yeni bir devletin kurulmas dncesi belirmitir. Kongre sonunda bir Temsil Kurulu (Heyet-i Temsiliye)
seildi. Bakan da Mustafa Kemal oldu.

Sivas Kongresi
Amasya Genelgesi ile belirtilen Milli bir kongrenin Sivasta toplanmas kararlatrlm. Her ilden
3 delegenin bu kongreye katlmas istenmitir.
04 Eyll 1919 da Sivas Lisesi salonunda btn engellemeler ramen toplanan Sivas
Kongresinde alnan kararla itilaf devletleri ve Osmanl Hkmeti zerinde nemli etkiler yapmtr.

Dank halde bulunan direni rgtleri Anadolu ve Mdafai Hukuk Dernei ad altnda
birletirilmitir.
Damat Ferit Paa Hkmeti ekilmi Ali Rza Paa Hkmeti kurulmu ve Mustafa Kemal ile
grmeyi kabul etmilerdir.

Kurtulu Savanda Cepheler

Trk Milleti Kurtulu Savanda:
Batda
Douda
Gneyde

Yunanllarla (ngiliz destekli)

Ermenilerle
Franszlarla

arpmlardr. Hi phesiz savan en nemli cephesi ngiliz destekli Yunanllarla

savatmz Bat Cephesidir.
I.nn, II. nn, Sakarya Meydan Muharebesi ve Byk Taarruzla savan sonucu bu
cephelerde belirlenmitir.

Lozan Bar Antlamas (24 Temmuz 1923)

Kurtulu savann kazanlmas Trk varlnn tilaf Devletleri tarafndan kabul edilmesine
sebep olmu bunun zerine yrrle koyamadklar Sevr Barnn yerine Lozanda bir Bar
Antlamas yapmay kabullenmilerdir.
Bu antlamaya gre: snrlar, kapitlasyonlar, aznlklar, devlet borlar ve boazlar meselesi
zme kavuturulmutur.
TRK NKILBI
Eer Milli Mcadele yaplmasayd, Mustafa Kemal gibi bir lider ortaya kmasayd Trk nklabn
gerekletirmek beklide mmkn olmayacakt. Bu sayede direnen millet istiklalini kazand bunu
takiben Trk inklab gerekletirildi ve ada medeniyet seviyesine kma yar balad.

nce Saltanat Kaldrld

01 Kasm 1922
Cumhuriyet lan Edildi
29 Ekim 1923
Halifelik Kaldrld
03 Mart 1924
Tevhid-i Tedrisat (retim Birlii)
03 Mart 1924
Medeni Kanun Kabul Edildi
04 Ekim 1926
Trk Harfleri Kabul Edildi
01 Kasm 1928

Belirledii ilkelerle gelecee k tuttu. Bu ilkeler:

Cumhuriyetilik
Milliyetilik
Halklk

Devletilik
Laiklik
nklplk

Olarak belirlenmitir.