Riyaadh As-Saliheen

(NgiVn ca nhng ngi ngoan o)

Chng 8

S Ngay Chnh
S ngay chnh l iu m Allah bt chng ta phi cu xin Ngi ph h v hng dn
n vi n mi ngy mi by ln trong mt ngy m, vi li:





]5 : [

Xin Ngi hng dn by ti con ng ngay chnh, con ng ca nhng ngi m Ngi
ban n phc, khng phi con ng ca nhng ngi m Ngi phn n v gin d, cng
khng phi con ng ca nhng ngi lm lc! (Chng 1 Al-Fatihah, cu 5, 6).
Qua vic Allah bt chng ta cu xin Ngi hng dn n vi con ng ngay chnh
cho thy s ngay chnh l iu v cng quan trng cho tn gio cng nh cho cuc sng ca
mi tn Muslim.
Vy th no l s ngay chnh v Allah cng nh Thin s ca Ngi ch dy nhng
ngi Muslim phi lm g c c s ngay chnh ny hay lun i trn con ng ngay
chnh v khi ngi b ti i trn con ng ngay chnh ca Allah th s t c iu g?
Allah, ng Ti Cao phn:

]111 : [

Bi th, Ngi (Muhammad) hy ng vng mt cch ngay chnh nh c sc lnh.

(Chng 11 Hud, cu 112).
C ngha rng ny Muhammad, Ngi hy ngay chnh trn tn gio Thng ca
Ngi v trong tun th v chp hnh theo n.
Ging gii cu Kinh ny, hc gi Ibnu Katheer ni: "Allah Ti Cao ra lnh bo Thin
s ca Ngi v nhng ngi c c tin phi lun vng bc trn con ng ngay chnh."
Chanlyislam

93

Ibnu Abbas ni v cu Kinh ny: Tt c Quran khng c cu Kinh no mc khi

xung lm cho Thin s ca Allah thy lng nng tru v kh khn nh cu Kinh ny. Cng
chnh v l ny m Thin s ca Allah ni vi cc v Sahabah ca Ngi khi h ni: Qu
tht tc Ngi chng bc!:

.{ }
Chng Hud v cc chng ch em ca n lm Ta bc u. (Tirmizdi).
Cc chng ch em ca chng Hud l: Al-Waaqiah, Al-Mursalaat, Annaba v
Attakweer. Allah, ng Ti Cao phn:

]32 - 03 :[
Qu tht, nhng ai ni: Thng ca chng ti l Allah ri thng bc trn con ng
ngay chnh th cc Thin thn s xung ng vin h, bo: Cc v ch lo s cng ch nn
bun phin m cc v hy vui ln vi tin mng v Thin ng m qu v c ha hn.
Chng ti l bn ca qu v i ny v i Sau, v ni , qu v s c c bt c th g
m qu v c mun, v ni qu v s c ban cp bt c th g qu v yu cu. Mt s
khoan i ca ng Hng Tha Th, ng rt mc Khoan Dung. (Chng 41, cu 30 - 33).
Allah cho bit rng ngi no c tn ha Ngi v ngay chnh trong vic tun lnh
Ngi th ngi s c an ton khi cht v phc sinh; v phn thng ca y cuc sng
i Sau chnh l Thin ng, mt phn khoan i ca Ngi. Allah, ng Ti Cao phn:






]11 10 : [
Qu tht, nhng ai ni: Thng ca chng ti l Allah ri kin quyt ng vng mt
cch ngay chnh th s khng lo s cng s khng bun phin. H s l nhng ngi bn ca
Thin ng, h s sng trong i i, mt phn thng v nhng iu (thin, ngoan o)
m h lm. (Chng 46 Al-Ahqaf, cu 13, 14).
C ngha l nhng ai ngay chnh trong Tawhid tc tin mt mnh Allah l ng ng
c th phng v ph nhn tt c mi vt c th phng ngoi Ngi; ri kin quyt ng
vng mt cch ngay chnh tc kin quyt i theo Kinh Quran v Sunnah ca Thin s .
Hadith 85: ng Abu Amru c li ni: Abu Amrah Sufyaan bin Abdullah thut
li: Ti ni: - Tha Thin s ca Allah, xin Ngi hy ni cho ti mt li ni v Islam m ti
khng cn phi hi ai khc ngoi Ngi na. Thin s ca Allah ni:


.{ }
Ngi hy ni ti tin ni Allah ri hy ngay chnh (Muslim).

Chanlyislam

94

Imam Annawawi ni: "y l mt trong cc Hadith c dng lm nn cho ngi nh

ca Islam."
S ngay chnh l vng bc trn con ng Islam theo ng h thng gio l ca n
c t trn nn tng Quran v Sunnah ca Thin s . Umar bin Al-Khattaab ni: "S
ngay chnh l chp hnh theo ng cc mnh lnh v cc iu cm; khng tm cch n trnh
cc mnh lnh v cc iu cm mt cnh mnh li v gian xo ging nh s ranh ma ca loi
co."
Bi hc t Hadith:
- Hadith l li Jawaamia Al-Kalim (li ngn nhng mang ngha rng ln v bao
hm), n bao hm hai nn tng ca Islam: "Islam v Iman" nh trong li phn ca Allah:

]10 : [

Qu tht, nhng ai ni: Thng ca chng ti l Allah ri kin quyt ng vng mt
cch ngay chnh... (Chng 46 Al-Ahqaf, cu 13).
- S ngay chnh chng t c tin Iman trn vn v hon thin.

Hadith 86: ng Abu Huroiroh thut li rng Thin s ca

Allah ni:

}{

Cc ngi hy trung trc v ngay chnh, v cc ngi hy bit rng khng mt ai c th trn
chy cho hnh ng v vic lm ca mnh (khi s xt x ca Allah).

Cc v Sahabah ni: Tha Thin s ca Allah, ngay c Ngi hay sao? Thin s ca
Allah ni:





. }
{

Ngy c Ta cng vy nhng Allah bo v v che ch cho Ta bng s thng xt v n

phc ca Ngi (Muslim).

* Trung trc trong Hadith c ngha khng khng thi qu ng thi khng xao lng
trong tn gio.
Bi hc t Hadith:
- Allah xt x ban thng v trng pht ngi b ti qua cc vic lm ca y.
- Tn gio khng ch ni bng li v tin bng con tim m phi biu hin bng hnh
ng ca th xc. Mt ngi mun vo Thin ng ca Allah th sau khi y tin ni Ngi
th y phi lm theo c tin (Iman) ca y. Allah phn:

]01 : [

(Cc Thin Thn ni): mi qu v bc vo Thin ng do nhng vic lm (thin tt) m qu v
tng lm (trn th gian). (Chng 16 Annahl, cu 32).
- Vic vo Thin ng khng phi ch bng cc vic lm thin tt ca ngi b ti v
vic c vo Thin ng l do s thng xt v n phc Ngi; cc vic lm thin tt ch l
Chanlyislam

95

nguyn Allah thng xt m thu nhn vo Thin ng. Cho nn, ngi c c tin ngoi
vic phi lm vic thin tt v ngoan o th ng thi y phi cu xin Allah thng xt v
thu nhn y vo Thin ng ca Ngi.

Riyaadh As-Saliheen
(NgiVn ca nhng ngi ngoan o)

Chng 9

Nghin ngm v s v i
ca cc to vt ca Allah,
v s tiu vong ca
cuc sng trn gian

Allah ng Ti Cao phn:

]14 : [

Hy bo chng (hi Muhammad!): Ta ch khuyn cc ngi mt iu: hy v Allah m

ng ln tng cp hay tng ngi mt ri t suy ngm (Chng 34 Saba, cu 46).
Nhng ngi v c tin Quraish bung li ni Thin s Muhammad l mt tn
in, nn Allah phn bo Thin s Muhammad ni vi bn chng rng Ta khuyn cc
ngi, tng c nhn, nhiu ngi hay c mt nhm ngi trong cc ngi hy suy ngm v
cc to vt ca Allah nhn thc c tnh Duy nht ca Ngi, bit c rng Ta
khng phi l k in m ch thc l mt v Nabi chn tht c Allah la chn lnh nhn
S mng rao truyn tn gio ca Ngi.
Allah, ng Ti Cao phn:

Chanlyislam

96

193 : [



]191
Qu tht, trong s to ha cc tng tri v tri t v s lun chuyn ngy m l nhng
du hiu (nhn bit Allah) cho nhng ngi hiu bit. Nhng ngi tng nh Allah lc
ng, lc ngi v lc nm, v nghin ngm v s to ha cc tng tri v tri t, (h
nghim thy s huyn diu v php mu v i ca Allah v khng nh): Ly Thng
ca by ti! Ngi khng to ha nhng th ny mt cch ph phim v v ngha. Quang
vinh Ngi v trong sch thay Ngi! Xin Ngi cu ri by ti khi s trng pht ni Ha
Ngc. (Chng 3 Ali Imran, cu 190, 191).
y l bng chng r rt v s tn ti v tnh duy nht ca Allah cng nh s ton
nng v sc mnh v song ca Ngi. V ch nhng ngi hiu bit mi nhn ra s hin hu
ca Allah , khi h quan st bu tri, tri t, mt tri, mt trng v cc tinh t trong bu tri
v nghin ngm v chng cng nh cc vn vt trong th gii cn khn ny cng vi kin thc
hiu bit ca h th h s nghim ra iu chn l, chc chn h s khng nh rng Allah
khng to ra mi th trong v tr ny mt cch v mc ch, h s th phng Allah v lun
cu nguyn Ngi cu ri khi s trng pht i Sau.
Vic quan st v suy ngm v cc to vt ca Allah cng l mt hnh v th phng.
C mt Hadith c hc gi Al-Thalabi ghi li trong b Tafseer ca ng rng Thin s ca
Allah ni:




:

Mt ngi n ng nm trn ging ca y, y ngng u nhn bu tri v cc v sao, y ni: b
ti chng nhn rng Ngi l Thng , Ngi l ng To Ha; ly Thng , xin Ngi hy
tha th cho b ti. Th l Allah nhn xung y v tha th cho y.
Allah, ng Ti Cao phn:

]11 - 11 : [

Phi chng chng khng nhn thy nhng con lc c to ha nh th no ? V bu
tri c nhc ln cao nh th no ? V cc qu ni c dng ng vng chc v kin
c ra sao ? V tri t c tri rng nh th no ? Do , hy nhc nh, qu tht
Ngi ch l mt ngi nhc nh. (Chng 88 Al-Gha-shiyah, cu 17 21).
H nhng k v c tin ph nhn s tht khng quan st nhng con lc c to ra
nh th no, bu tri c nng ln trn cao ra sao, nhng qu ni c dng ng mt cch
kin c v vng chc nh th no, v tri t c tri rng thnh thang v bng phng nh th
no sao?
Chanlyislam

97

Allah khuyn khch nhng ngi b ti ca Ngi quan st cc to vt ca Ngi

thy c tnh Duy Nht ca Ngi, thy c quyn nng v song ca Ngi trong vic to ha
v phc sinh.
Allah, ng Ti Cao phn:

]1 : [

H chng khng i ngao du trn tri t quan st ?! (Chng 47 Muhammad, cu

10).
y cng l s khuyn khch cc by ti i du hnh trn tri t ngay c ngoi tri t
quan st mi to vt ca Allah mc ch khng nh tnh Duy Nht v Ton Nng ca
Ngi.
Ngoi nhng cu Kinh m tc gi a ra th cn rt nhiu cu Kinh trong Quran thc
gic con ngi quan st v tr xung quanh chng ta v nghin ngm v mi vn vt tn ti
trong n, qua , chng ta s thy c rng khng c s nghi ng v s hin hu v tn ti
ca ng To Ha cng nh s hin hu ca ng iu hnh cho mi hot ng ca mi vn
vt trong v tr; c bit cho thy tnh Duy Nht v Ton Nng ca Allah, Thng c
Nht.

]11 13 : [


V trn tri t c nhng du hiu (nhn bit s hin hu ca ng To Ha, Thng
ca v tr v mun loi) dnh cho nhng ngi c c tin kin nh. V ngay c ni bn
thn cc ngi (hi con ngi cng c nhng du hiu nhn bit s hin hu ca Ngi);
h cc ngi khng nhn thy hay sao?! (Chng 51 Azd-Zdariyat, cu 20, 21).

Hadith 87: Tc gi khng a ra cc Hadith cho ch ny m ng li ch n hadith s

66 ca chng 5 S gim st: Thin s ca Allah ni:

Ngi khn ngoan l ngi bit kim hm dc vng ca bn thn v lm cc vic lm

chun b cho nhng g sau khi cht, v ngi thiu khn ngoan l ngi i theo dc vng ca
bn thn v mong mun ni Allah vi nhng o vng (Tirmizdi ghi li v ng ni Hadith
tt).
Thin s ca Allah khng nh rng ngi thc s khn ngoan l ngi xem cuc
sng trn gian ny ch ni trng trt, chn nui, sn xut v lao ng chun b cho ngi nh
i Sau. Ngi khn ngoan lc no cng th sn sng t gi cuc sng trn tc ny bi
v y lun ghi nh li phn ca Allah:
Chanlyislam

98

]181 : [
Mi linh hn u phi nm ci cht. V ch vo Ngy Phc sinh, cc ngi mi c n
b li trn vn phn cng lao ca cc ngi. Bi th, ai c bc i xa khi Ha ngc v
c thu nhn vo Thin ng th ngi chc chn c thnh cng. V Th gii trn
gian ny ch l s hng th y di tr. (Chng 3 Ali Imaran, cu 185).




]1 : [

ng to ha ci cht v s sng xem ai trong cc ngi lm tt, v Ngi l ng

Quyn Lc, Hng Tha th. (Chng 67 Al-Mulk, cu 2).




]1 : [

Qu tht, TA lm ra mi vt trn tri t ch nhm trang hong cho p, mc ch TA
(dng chng) th thch xem ai trong h (nhn loi) l ngi lm tt nht. (Chng 18
Al-Kahf, cu 7).
Ngi khn ngoan lun chun b sn sng cho cuc ra i bi v y lun ghi nh li di
hun ca Thin s :


.

Ngi hy sng trn trn gian ny nh mt k xa l hoc nh mt l khch qua ng
(Albukhari, Muslim).
Cn ngc li vi nhng ngi ny l nhng ngi thiu khn ngoan. H xem cuc
sng th tc ny l duy nht v h ch sng cho th gii trn gian ny.

]8 7 : [
Qu tht nhng ai khng mng n vic gp li TA (Allah Ngy Sau) v h tha nguyn
v hi lng vi i sng trn tc ny v c nhng k khng lu tm n nhng li phn ca
TA. Nhng k , ch ca h s l Ha Ngc do hu qu ca nhng iu m h gt hi
c. (Chng 10 Yunus, cu 7, 8).

Abu Zaytune Usman Ibrahim chuyn ng

Chanlyislam

99