ASYA-PASFK GVENL

Do.Dr.Sait YILMAZ*
Giri
Souk Sava sonras uluslararas g dengesi ile ilgili pek ok tanmlama yapld.
Bunlar arasnda tek kutupluluk1, hegemonyasz tek kutupluluk2, tek-ok kutupluluk3,
1+x4 ve imdilerde telafuz edilmeye balanan kutupsuzluk5 veya Amerika sonras
dnya6 kavramlar saylabilir. Souk Savan bitmesi ideolojik sava sona erdirip,
Dou Avrupadaki komnist perdeyi kaldrrken, dnyann pek ok yerinde etnik ve
milliyeti i savalarn nn at. 11 Eyll 2001 sonrasnda tek hegemon g ABD bir
yandan terrle kresel mcadeleyi ne karrken, dier yandan demokrasi ve
zgrlkler gibi kavramlar arkasnda ulus-devlet kimliini istismar eden renkli devrimleri
kurgulad. Bunlar dnm stratejisinin uyguland (Byk) Ortadoudaki Arap
hareketleri takip etti. Souk Sava sonras devlet savalarn ilk balatan 1991de yeni
dnya konsepti ile Baba Bush idi. Oul Bush ise 11 Eyll 2001 sonrasnda Amerikan
karlar iin Bat ittifakn ve Birlemi Milletleri ktye kulland, 48 lkeyi peinden
Afganistan ve Iraka tad. Irak ve Afganistan gibi yerlerdeki devletler aras atmalarda
GPS, C4ISR, isabet gdml mhimmat, insansz hava aralar gibi yksek
teknolojilerin sava alannda etkin kullanm savunma anlaylarna nemli etki yapt.
ABDnin Irak ve Afganistandaki harcamalar dnya askeri harcamalarnn %46sna
ulat ve 6.000 Amerikan askeri lrken7, bu savalar nedeni ile ABD bte a birka
ylda 1,5 trilyon dolar artt.
Souk Savan bitiinden 2009 ylna kadar dnyada 365 lke ii ve devletler
aras atma meydana geldi. Bu atmalarn 113 Asyada meydana geldi8 ama AsyaPasifike pek uramad. Asya-Pasifik, gelecekte ok nemli atmalarn sahnesi olma
potansiyeli ile uzun zamandr krlmam bir fay hatt gibi beklemektedir. Sessizliin
temel nedeni, Asya-Pasifik blgesinin byk g aktrleri olan in, ABD ve Rusyann
bu dnemde nceliklerinin farkl olmas ve zamana olan ihtiyalar idi. Obama ynetimi
artk ABDnin dnyadaki liderlik konumunu Ortadoudan Asyaya tamak istiyor. Bu
tanma Ortadoudan vazgemek anlamna gelmiyor ama burada sadece ran ile ii
kalan ABD, Asya-Pasifikteki byk hesaplamaya hazrlanyor. Byk hesaplamann
dier ucunda olan in ise zamana oynayarak, bu hesaplamay kendi iin en uygun
zamana erteleme peindedir. Asya-Pasifikte her an ate almaya msait o kadar ok
sorun var ki, bu iki gcn inisiyatifi dndaki bir atmann her an tm blgeyi sarmas
ve erken bir byk savaa yol amas riski gz ard edilemez. Bu hesaplamada
Japonya, Rusya ve Hindistan gibi glerin alaca konumlar ve nkleer silahlarn
kullanlma olaslnn yksek olmas durumu daha da karmak hale getiriyor. Bu
aslnda tam da gvenlik adna silah satmak ve blgeye ekonomik olarak daha da

* Do.Dr.Sait Ylmaz, stanbul Aydn niversitesi, saityilmaz@aydin.eu.tr, twitter: @DocDrSaitYilmaz

1
Charles Krauthammer: The Unipolar Moment, Foreign Affairs, 70 (1): 2333, (1990/1991).
2
David Wilkinson: Unipolarity without Hegemony, International Studies Review, 1 (2): 141172, (1997).
3
Samuel Huntington: The Lonely Superpower, Foreign Affairs, 78 (2): 3549, (1999).
4
Barry Buzan and Ole Wver: Regions and Powers: The Structure of International Security, Cambridge
University Press, (Cambridge, 2003).
5
Richard N. Haass: The Age of Nonpolarity, Foreign Affairs, 87 (3): 4456, (2008).
6
Fareed Zakaria: The Post-American World, W.W. Norton & Co., (New York, 2009).
7
Conrad Black: A New World Order, National Review, (March 14, 2013).
8
Christopher B. Roberts: ASEAN Regionalism Cooperation, Values and Institutionalization, Routledge,
(London, 2012), p.57.

yerlemek isteyen ABDnin istedii bir gvenlik ortamdr. Bu makalede Asya-Pasifik

blgesini bekleyen tehlikeleri analiz edeceiz.
Asya-Pasifikteki Byk G Rekabeti
Souk Sava sonrasnda ABDnin sert ve yumuak gc ile tm aktivizmine
karlk in, AB, Japonya ve Rusya gibi lkeler kendilerine yakn blgeler dnda bir
mdahaleye isteksiz kaldlar. Bunun temel nedeni ABD, Avrupa, in, Hindistan,
Japonya ve Rusya arasndaki kresel finans ve ticaret alarna dayal bamllkt.
Ancak bu balar artk byk bir sava olasln gizleyemiyor, hatta saflar sklayor ve
pheler gittike su stne kyor. in ve Hindistann gittike daha da byk bir g
merkezi haline gelmesi, bu corafyann grnmn ve dengelerini son iki yzyla gre
daha da deitirecektir. Bu olasln kantlar her iki lkede on yllardr devam etmekte
olan yksek ekonomik byme, artan askeri kabiliyetler, yksek teknolojideki
gelimelerle birlikte ekonomik ve siyasi glerindeki hzl ykselitir. Bu lkelerin
ekonomik gelimesinin temeli olan enerji kaynaklarna artan ihtiyalar gelecekte de
jeopolitik ilikilerine nemli etki yapacaktr. Batda savunma harcamalar azalrken, Asya
ise artan ekilde askerilemektedir. ABDnin Asya stratejisine dn Asya lkelerinin
savunma btelerini artrmasna neden oldu. Uzun menzilli, isabet gdml ve daha
ldrc konvansiyonel mhimmat gibi modern silah sistemlerindeki gelimeler baz
lkeleri nleyici kuvvet kullanmna tevik etti. Caydrclk yannda beka iin fze
savunmasna arlk verilmektedir. Tablo 1, Avrasyadaki gvenlik blgelerini ve g
ilikilerini gstermektedir. Bu makalede Asya-Pasifik blgesi olarak Gney, Kuzeydou
ve Gneydou Asyaya odaklanmaktayz.
Tablo 1: Avrasyadaki Gvenlik Blgeleri
Gvenlik Blgesi
Orta Asya

Yap/Kutup
Tekkutuplu
(Rusya)

Gney Asya

Tekkutuplu
(Hindistan)

Kuzeydou Asya

kikutuplu (in,
Japonya)

Gneydou Asya

Tekkutuplu
(Hindistan)

lkeler
Afganistan, Ermenistan,
Azerbaycan, Beyaz Rusya,
Grcistan, Kazakistan,
Krgzistan, Moldovya, Rusya
Federasyonu, Tacikistan,
Trkmenistan, Ukrayna,
zbekistan
Afganistan, Banglade, Butan,
Hindistan, Maldiv Adalar,
Nepal, Pakistan, Sri Lanka
in, Japonya, Moolistan,
Kuzey Kore, Gney Kore,
Tayvan
Avustralya, Brunei, Burma,
Kamboya, in, Dou Timor,
Endonezya, Laos, Malaysia,
New Zealand, Papua New
Guinea, Philippines,
Singapore, Thailand, Vietnam

Resource: Robert Stewart-Ingersoll and Derrick Frazier: Regional Powers and Security Orders, A
Theoretical Framework, Routledge, (London, 2012), p.45.

Yakn zamana kadar byk gler arasnda bir sava olasl nmzdeki 20
ylda ok dk grlrken, en yksek sava olaslklar iinde Tayvan krizi ile muhtemel
bir Hindistan-Pakistan sava senaryosu ne karlmakta idi. in, kurulduundan beri
ABDnin garantrlndeki Tayvan tanmad ve her frsatta kendi topra olduunu
beyan etti. ABD ve in arasndaki karlkl ekonomik bamllk Tayvan sorununun
bugne kadar telenmesine yardm etti. Asya-Pasifik blgesinde Tayvan kadar nemli
2

dier bir kriz olgusu ise, Kuzey ve Gney Kore arasnda uzun zamandr devam eden
sava tehlikesidir. Pyongyang rejimi, nkleer silah gelitirerek ve balistik fze
programlar ile bu savaa hazrlanmaktadr. ABD, Gney Kore ve Japonya gibi
mttefiklerine verdii garantiler karl blgedeki askeri varln artrmakta, 60 yldr
BM yaptrmlar ile izole ettii Kuzey Koreye gzda vermek iin Mart 2013 sonunda
blgeye stealth uaklar gndererek tansiyonu ykseltirken, Kuzey Kore geri adm
atmamaktadr. Kore yarmadasndaki durumun nkleer bir sava tetikleyecek olmas iki
lkeyi daha byk bir kriz kmamas iin bugne kadar dikkatli olmaya sevk etti. ABD
ve Kuzey Kore pek ok kez askeri glerini alarm durumuna geirmekle beraber, in
byle bir ey yapmad. in, Kamboyadaki Kzl Kmerler konusunda da ABDnin kar
cephesindedir.
in ve Rusya arasnda mevcut sorunlara ramen iki lke birbirilerinin karlarn
dorudan hedef almamaya dikkat etmektedirler. in, Rusyann stratejik endielerinin
merkezinde deildir ve deniz yollarn tehdit etmedike de yle olacaktr. Rusyann
ncelii eski Sovyet topraklarnda hkimiyetini yeniden kurmaktr9. Bu yzden Rusyann
oyun sahalar ncelik srasna gre Ukrayna, Orta Asya ve Baltklardr. Bunlar Kafkasya
izlemektedir. Rus stratejisinin dier unsurlar Almanyay yanna ekmek ve Polonyada
ABD varlna direnmektir. Tpk in gibi Rusya da zamana oynamaktadr. ABDnin
Ortadou ile megul olmas bu yzden Rusya iin nemli idi. Rusya, corafi zorluklar
nedeni ile Kuzeydou Asyadan kendini hep izole hissetti. Bu blge ile balant kurmak
iin dedii demiryolu bile souk ve kurak blgelerden bekledii g tetiklemedi10.
inin gvenlik iinde hissettii Gneydou Asyadan kuzeyin steplerine gitme gibi bir
macera hevesi yoktur. Orta Asyadaki da sralar, ller ve su kitleleri Moolistan
snrndan Krgzistan ve Tacikistana kadar doal savunma imkn salamaktadr. Uzak
Dou, ekonomik olarak Ruslar yerine inliler tarafndan dolduruldu. in; nfusu,
endstri merkezleri ve tarm kaynaklar ile Kuzeydou Asyada stnlk salad.
1962 ylndaki savatan beri in ve Hindistan arasndaki 3.000 km.lik snr
boyunca ok az corafi ekime oldu. Himalayalar, iki lkeyi askeri olarak birbirine kar
harekttan alkoymaktadr. Ekonomisi gittike gelien in, Hint Okyanusuna da artan
ekilde girmeye balad. Hindistan, in ile burada kar karya gelecek bir g
projeksiyonuna sahip olmaktan henz uzaktr. in, Pakistan yanls bir politika ile
Hindistann tehdit alglamasn daha da artrmaktadr 11. inin Pakistan topraklarn
ihracat ve ithalat geii iin kpr olarak kullanmas, Malakka Boaz ve Hint
Okyanusuna olan bamlln yok edebilir. Bylece Ortadoudan enerji ihtiyacn daha
gvenli bir ekilde karlayabilir. Buna karlk Hindistan, inin kadim dostu Myanmar ile
yakn ilikiler gelitirerek nemli bir doal gaz kayna edinmenin yannda in ile
rekabete girmi oldu. Bununla da kalmayp, Hindistan, Vietnam ile Gney in Denizinde
ine kar ibirlii yapmaktadr. Hindistann Gneydou Asya lkeleri olan Tayland,
Singapur ve Malezya ile ekonomik ilikileri iyidir. Bu durum ine rakip olarak ASEAN
iinde bir serbest ticaret anlamas yapmasna imkn salad. Hindistan, daha da te
corafyada ini dengelemek iin Japonya ile ibirlii yapmakta, bu iki lke ABD ile
birlikte Gney in Denizinde kprba tutmaya almaktadr. Ancak Hindistan,
ekonomik olarak ine daha baml olduundan stratejik rekabetin daha ok Hint
Denizinde olmas beklenmelidir.

George Friedman: Russia's Strategy, Stratfor, (April 24, 2012).

Ross: ibid, (2009), p.15.
11
Stratfor: China, India: Competition in the Indian Ocean, (April 3, 2012).
10

inin u anki ncelii ABDyi kkrtmadan ekonomik gelimesini ve bar

bymesini salamaktr. Bunun kadar dier bir nemli ncelii ise i gvenliidir. inin
orta blmndeki ekonomik gelimeden nasibini ok almayan Hunan, Hubei, Shanxi,
Anhui, Jiangxi ve Henan eyaletlerinin istikrar in Komnist Partisinin en dikkatli olduu
konudur12. in Komnist Partisi, Obamann saldrgan Asya Ekseni (Pivot to Asia)
stratejisine ve in yatrmlarn tehdit eden Afrikadaki Bat mdahalelerine kar nasl bir
politika izleyeceine ilikin henz bir gr birliine varamad. Kuzey Koreyi ise imdilik
dizginliyor. in, Eyll 2012den beri Japonya ile arasndaki adalar blgesinde saldrgan
tutumunda trman gsterdi. in Dileri Bakan Yang, basn konferansnda inin
karlar ve endielerine sayg gsterdii srece ABDnin Asya Pasifikte yapc rolne
olumlu bakacaklarn aklad13. inin sadece Afrika ve Ortadoudaki karlar deil,
kresel olarak da ekonomik karlar gittike ABD ile atma haline girmektedir. Tayvan
ve Kuzey Koreden sonra patlamaya hazr olan blge, inin kendi gl olarak grd
Gney in Denizidir.
Asya-Pasifikte nemli Gvenlik Sorunlar
Gney in Denizi ve etrafndaki adacklar yolu ile her yl dnya ticari
tamaclnn yars yaplmaktadr. Gney in Denizindeki egemenlik iddialar ok
nemli bir gvenlik sorunu havuzu oluturmaktadr. Gney in Denizi, byk bir
kefedilmemi petrol ve doal gaz blgesidir. inin halen petrol retimi Gney in
Denizi ile snrldr. Buradaki tespit edilmi ve kantlanmam petrol rezervlerinin 28-213
milyar varil arasnda olduu deerlendirilmektedir14. Bu rakam inin hlihazrdaki 60
yllk talebinden daha fazladr ve Suudi Arabistan ve Venezlla hari dnyann en byk
rezervleridir. Srekli ykselen fiyatlar karsnda Filipinler ve Vietnam, Gney in
Denizinde kendilerine yakn kylarda petrol ve doal gaz aramak isterken 2012 iinde
in, Filipin gemilerine 12 kere engel oldu. Filipinler, arama blgesinin 200 millik
ekonomik blgesi iinde olduunu sylerken, in ise Spratly ve evresindeki 200
adacn tamamen kendisine ait olduunu iddia etmektedir. Gney in Denizindeki
Reed Bank, in ve Filipinler arasnda ABDnin de mdahil olabilecei birka atma
blgesinden biridir. in, bu denizde Tayvan, Vietnam, Malezya, Brunei ve Filipinler ile
benzer sorunlarn bire bir grerek zmek isterken, ABD konuyu uluslararas alana
tamak istemektedir.
Etnik ve dini farkllklar Bat Afrikadan Filipinler ve Endonezyaya kadar kenar
kuak iinde nemli atma riskleri tamaktadr. Gney Filipinler ve Gney Taylandta
ayaklanma hareketleri devam etmektedir. Bu corafyada etkili atma zm
mekanizmalarnn olmay, baz devletlerde milliyetiliin ykselii ve sregelen
egemenlik sorunlarnn yaratt phecilik taraflar her an bir savaa hazr olmaya sevk
etmektedir. 1960larda kurulan ASEAN, tek blgesel gvenlik rgt olmakla birlikte
Sovyetlerin yklmas ve inin hegemonik bir g olarak ortaya knn ardndan etkisi
olduka kaybetti. Ulusaan toprak sorunlar arasndan Endonezya ve Malezya arasnda
uzun zamandr devam eden iki tanesine 2002 ylnda Uluslararas Adalet Mahkemesi
(ICJ15) tarafndan zm getirildi. ICJ, Pulau Litigan ve Pulau Sipadan adacklarnn
egemenlii hakknda Malezya lehine karar verdi 16. Singapur ve Malezya arasnda uzun
Stratfor: Geographic Challenges of Developing Chinas Interior, (April 13, 2012).
John Chan: Chinas New Leadership Signals More Assertive Foreign Policy, (16 March 2013).
http://www.wsws.org/en/articles/2013/03/16/chin-m16.html
14
U.S. Energy Information Administration, March 2008 Report.
15
International Court of Justice
16
Supreme Court of the U.S., Counsel for Amici Curiae: Brief of International Law Experts, Counsel
Press, (Washington D.C., 2006).
12
13

zamandr devam eden iki toprak anlamazl da ICJ tarafndan Middle Rock
Malezyaya, Pedra Branca ise Singapura braklarak zld. South Ledge karasular
sorunu ise iki lkeye blnerek zlmeye alld. Bununla beraber ICJ tarafndan
karasular ile ilgili snrlama getirilmedii iin Endonezya, Malezya ve Singapur
arasndaki sorunlarn tam olarak zld sylenemez. Taraflarn sorunlar ICJe
gtrme istei aslnda ASEANn blgesel sorunlarn zmnde yetersiz kalmaya
devam ettiinin bir gstergesidir. Tablo 2de Gneydou Asyada blgede zmsz
kalan sorunlarn bir listesi grlmektedir.
Tablo 2: Gneydou Asyada Uluslararas Gvenlik Sorunlar
Gvenlik Sorunu
Doi Lang
Tayland Krfezi

Taraflar
Myanmar ve Tayland
Tayland, Kamboya ve
Vietnam

Paracel Adalar
Pedra Branca Feneri

Vietnam and China

Singapur ve Malezya

Preah Vihear Tapna

Sabah
Spratly Adalar

Kamboya ve Tayland
Filipinler ve Malezya
in, Vietnam, Malezya,
Filipinler
Malezya ve Endoznezya
Indonesia
(1) Malezya-Tayland
(2) Malezya-Singapur
(3) Tayland-Laos
(4) Vietnam- Kamboya
(5) Thailand-Laos
(6) Myanmar-Tayland

Sulawesi/Celebes Denizi
Dier toprak sorunlar

Aklama
Snr anlamazl
Kamboya, Tayland ve Vietnam
arasndaki anlamaya kar
kmaktadr
Deniz alan sorunu
ICJ kararna ramen, etrafndaki
kara sular egemenlik sorunu devam
etmektedir
Snr anlamazl
Filipinlerin egemenlik iddias
Deniz alan sorunu
Deniz alan sorunu
Baz snr sorunlarnn zm iin
kurulan komiteler vastas ile ikili
grmeler devam etmektedir.

Resource: Christopher B. Roberts: ASEAN Regionalism Cooperation, Values and Institutionalization,

Routledge, (London, 2012), p.75.

in ve Japonya arasndaki ilikiler Dou in Denizindeki Senkaku adalar ve

Diayou adalar nedeni ile en dk seviyesindedir17. Bu adalarda insan yaamamasna
ramen iki lke egemelik haklar iin kar karyadr. Japonya Babakan Shinzo Abe,
Dou ve Gney in Denizindeki saldrgan tutumundan dolay ine sabrlarnn
tamakta olduu ikazn yapt18. Tokyo ve Washington, inin pasif saldrlarndan,
espiyonaj faaliyetlerinden ve siber sava denemelerinden bkt. ABD, Asyaya ini
dizginlemek iin dnerken, Japonya ise Rusya, Avustralya, Hindistan ve Gney Asya
lkeleri ile birlikte inin evrelemeye alyor. Japonya, kendi silahl kuvvetlerini
kurmaya alarak yeni bir Asya gc olma yolundadr. Gney Kore, inin srekli
ekonomik ve askeri geliiminin gvenlik blgesini gittike deitirdiinin ve in
tehlikesinin yaklatnn farkndadr. Son 5 ylda in, Kore Yarmadas ve Tayvan
vurmak iin deniz ve kara kabiliyetlerinde nemli gelimeler salad. in deniz kuvvetleri
Bat Pasifikte ABD ile boy lmeye girmemekle birlikte, Tayvan boaz ve
Tayvandaki sivil ve askeri hedefleri vurmak iin gerekli projeksiyona sahiptir. in, silahl
kuvvetlerinin en nemli sorunu imdilik uak gemilerindeki yetersizliidir 19. ABDnin 11

17

Rodger Baker: Understanding the China-Japan Island Conflict, Stratfor, (September 25, 2012).
Rodger Baker: China Tests Japanese and U.S. Patience, Stratfor, (Feb. 26, 2013).
19
Ross: ibid, (2009), p.52.
18

uak gemisinden iki tanesi srekli blgededir; bunlardan biri Japonyadaki ste, dieri
ise Singapurdadr.
Askeri Dengeler 2012
Uluslararas Stratejik almalar Enstits (IISS 20) tarafndan her yl yaynlanan
Askeri Denge 2012 raporuna gre; ABD, bata kara ve deniz piyade kuvvetleri olmak
zere nemli insan gc ve savunma programlarnda indirim ve ertelemeler yapmakla
birlikte, bu durum ok abartlmamaldr. ABD, dnyann en byk askeri gc ve kresel
dzeyde byk lekli hava-deniz operasyonlar yapabilecek tek NATO lkesi olmaya
devam etmektedir. ABD, Atlantikten Asya-Pasifik blgesine arln kaydrrken, yeni
stratejisine uygun bir askeri g gelitirmektedir21. Japonya ve Gney Koredeki slerini
Kuzey Koredeki gelimeleri ne srerek takviye yoluna giden ABD, Iraktan sonra
2014de Afganistandaki glerini de ektiinde enerjisini daha fazla bu blgeye
verebilecektir. Bahreynde konulu 5. Filo, Hrmz Boazna odaklanmtr. ABDnin
Afrika ve Gney Amerikadaki askeri gc daha ok ayaklanma ileri iin zel
kuvvetlerden olumaktadr. ABD deniz kuvvetleri Asya-Pasifik blgesine ynelik yeni bir
amfibi saldr filosu gelitirmektedir. Bu filonun Singapur ve Filipinlerde konulanmas
beklenmektedir. ABD, eski kolonisi olan Filipinlerde terk ettii deniz ve hava ssn
yenilemekte ve Avustralyann kuzeyinde bir deniz piyade ss kurmay planlamaktadr.
Filipinlerdeki liman ve hava slerini ABD sava gemisi ve uaklarnn daha fazla
kullanmas iin grmeler yapmaktadr. ki lke Mart 2012de Palawan adas yaknnda
Gney in Denizine ynelik bir harp oyunu yaptlar22. Tablo 3de Asya-Pasifik
blgesindeki g dengeleri grlmektedir.
Tablo 3: ncelik Srasna Gre Stratejik Mttefikler
lke

ncelik 1 (%)

ncelik 2 (%)

ncelik 3 (%)

Singapur

ABD (20)

Endonezya (13)

Avustralya (13)

Malezya

Endonezya (28)

Brunei (23)

Tayland (21)

Endonezya

ABD (21)

Malezya (14)

Japonya (14)

Filipinler

Endonezya (20)

ABD (14)

Singapur (14)

Tayland

Singapur (23)

Malezya (19)

ABD (13)

Kamboya

Malezya (17)

Singapur (17)

in (11)

Myanmar

Laos

Malezya

Tayland

Laos

Vietnam (36)

in (21)

Kamboya (14)

Brunei

Malezya

Singapur

Endonezya

Vietnam

Laos (33)

in (17)

Singapur (17)

Kaynak: Christopher B. Roberts: ASEAN Regionalism Cooperation, Values and Institutionalization,

Routledge, (London, 2012), p.165.

ABD, can ekien ekonomisini kurtarmak iin Avustralya, Endonezya, Japonya ve

Gney Kore gibi mttefiklerine silah satn artrd23. Asya-Pasifik blgesinde savunma
harcamalar enflasyona ramen 2011 ylnda bir nceki yla gre %3.15 artt. Bu, Asya
20

The International Institute for Strategic Studies

Stratfor: U.S.: What the Sequester Will Do to the Military, (March 1, 2013).
22
Reuters: Conflict Looms in South China Sea Oil Rush, (28 February 2012).
23
China Daily: Asia Military Spending, (February 2, 2012).
http://www.chinadaily.com.cn/cndy/2012-03/12/content_14809423.htm
21

lkelerinin savunma harcamalarnn ilk defa Avrupadan daha hzl artt anlamna
gelmektedir24. in, Japonya, Hindistan, Gney Kore ve Avustralya toplam savunma
harcamalarnn %80ini gerekletirdiler. En byk savunma btesine sahip olan in,
tm blgenin savunma harcamalarnn %30dan fazlasn tek bana yapmaktadr. ini
%20 ile Japonya, %10 ile Hindistan izledi. Pekinin resmi harcama rakamlar 2001 ylna
gre 2011de iki buuk kat daha fazladr. in savunma btesi her yl yaklak %10.9
artt. Bununla beraber inin 2011deki savunma harcamas GDPsinin %1.28ini tekil
ediyor. in, 2012 ylnda %11.2 art ile savunmasna 106.4 milyar dolar harcamasna
ramen, bu gene de ABDnin harcadnn %15inden daha azdr. Filipinler, bata
Palawandaki deniz ss olmak zere askeri slerinin modernizasyonu iin milyonlarca
dolar harcamaktadr. Hindistan, Japonya ve Gney Kore, yeni sava uaklar
almaktadr. Hindistan, denizaltlar ve uak gemileri ile deniz kabiliyetlerini
gelitirmektedirler. Avustralya deniz kabiliyetlerini gelitirme yannda F-35 uaklar
gelene kadar F/A-18 E/F elektronik sava uaklar almaktadr. Endonezya, 2011 ylnda
ABDden 24 adet F-16 C/D ua ald.
1990lardaki savalar dikkatle izleyen in, nce 24-48 saat arasnda greve
hazr olacak 100.000 kiilik bir hzl mdahale gc kurdu25. Acil durumlarda snr
gvenlii iin 300.000 kiilik zel bir birlik oluturdu. zel kuvvetlerini artrrken bir
yandan elit kuvvetler gelitirmeye balad. in Kara Kuvvetleri bugn ABD ile bir kara
savana girebilecek C4ISR dhil yksek younluklu modern sava kabiliyetine sahiptir.
IISSye gre 62 denizalt, 13 destroyer ve 65 frkateyni olan in ile Gney in
Denizinde rekabet etmek kk devletler iin mmkn deildir. inin yeni Amfibi
Filosuna katt gemiler tartmal adalara sratle birlik karacak ekilde dizayn
edilmitir. in ncellikle uak gemisi ve J-20 sava ua tedarik etmektedir. inin
uydusavar, gemilere kar balistik fzeler, cruise fzeleri ve siber sava kabiliyetleri
peinde olmas en ok ABDyi endielendirmektedir. Bu kabiliyetler Tayvan boaznda
yaplacak bir savaa uygun silah platformlardr. Pekinin korkusu ise ABD tarafndan
askeri ve diplomatik olarak evrelenmektir. in, tm yabanc irketleri Gney in
Denizinde petrol aramas yapmamalar iin uyard. in, kendi egemenliinde grd
bu denizde istenmedii giriimleri gemileri ile derhal taciz etmektedir. ExxonMobil, orta
Vietnama yakn Danang sahilinde hidrokarbon kefedince bu blgenin kendisine ait
olduunu iddia eden in tarafndan ikaz edildi.
ABD deniz gc daha ok deniz glerine kar hazrlkl ve etkindir. Kara gc
daha etkin olan in ise evresindeki komu lkelere ynelik senaryolar iin
beklemektedir. Her ne kadar ABD ve in ekonomik bamllk nedeni ile gvenlik orta
gibi davranyor gzkse de, Kore ve Tayvan iin savaa hazr olma ihtiyac ini uzun
zamandr anavatana dayal kuvvet yapsndan gney denizinde 1000 km.lik bir g
projeksiyonu gelitirmeye itti. Batl analizcilere gre inin g projeksiyonu sadece
kendi evresi ile snrl deildir. Afrikaya ve hatta kendisini ilgilendiren tm stratejik
ulatrma hatlarna yneliktir. Uak gemisi ve J-20 sava uaklar bu hedefi
tamamlamaktadr. Bununla beraber, Dou Asyada in henz ABDnin rakibi olarak
grlmemektedir. in, kendi i gvenlii ve muhtemel bir Kore sava iin kara
kuvvetlerine nem vermektedir. ABDnin zorluu ise Dou Asyadan Pasifik Denizi ile
izole olmu olmas ve blgedeki lkelerin ine kafa tutamayacak kadar askeri ynden
zayf olmalardr. stelik bu zayf lkelerin kendi aralarndaki sorunlar ABDnn
24

Richard Norton-Taylor: Asia's Military Spending Likely to Overtake Europe This Year, The Guardian,
(March 7, 2012).
25
Robert S. Ross: Chinese Security Policy Structure, Power and Politics, Routledge, (Abingdon, 2009),
p.42.

karlarn pek enterese etmemektedir. ABDnin ncelii ekonomik karlarn korumak

ve deniz yollar ve kaynaklarn kontrol edecek bir Asya gcnn ortaya kmasn
nlemekle snrldr26. Caydrcln korumas iin de hibir lke ktalararas nkleer
gce sahip olmamaldr. ABDnin Asya Pasifikte grnen piyonlar olan Filipinler,
Vietnam ve Japonya ise blge denizleri iin imknlar salayan bir satran tahtasnda yer
almaktadrlar.
Sonu
Asya-Pasifik blgesinde ou egemenlik sorunu kapsamnda pek ok gvenlik
endiesi bulunmaktadr. Egemenlik sorunlar ise genellikle sava yolu ile zlebilir. Bu
blgedeki scak noktalarn okluu ve birbirlerini kolayca tetikleyebilecek olmas AsyaPasifiki bekleyen byk bir dnya savann habercisi olabilir. Ancak, Irak ve Afganistan
savalarndan baarszlkla km ABD, imdilik byk ordular ile bir savaa hazr
deildir. ABD, teknolojiye dayal kabiliyetlerdeki stnl ile savalar kazanacak yeni
bir g projeksiyonu gelitirmektedir. Obama, gelecek savalar kendinden sonraki
bakanlara brakmaktadr ama fze savunma sistemi, uzay vastalar ve siber sava gibi
yeni kabiliyetleri uygulamaya sokmas ve NATO stratejisinin paras haline getirmesinin
arkasndaki sebep; sras ile ran (2018), Kuzey Kore (2025) ve in (2035) ile yaplacak
savalarn27 bu stratejik sava kabiliyetlerine dayanacak olmasdr. Rusya, bu
senaryolar iin ya yanna ekilmeli ya da tarafsz braklmal, bu yzden fazla
huylandrlmamaldr. ABDnin savunma dnmnn ana unsurlarndan bir dieri de
gelitirilmekte olan ve Asya-Pasifike gnderilecek 363 paralk uursuz donanmadr.
ABDnin nndeki en nemli stratejik engellerinden birisi Batl mttefiklerini buraya
tamakta zorlanacak olmas yani yeni mttefiklere olan ihtiyacdr. Dnyay 2050
ylndan sonra ok farkl bir stratejik ortamn bekledii kesindir. Asya-Pasifik blgesinde
yaplacak nc dnya savann sonucunun belirleyici unsuru fze savunmas kadar
robotlarn gelimi tipleri yani biyoteknoloji alanndaki gelimeler olacaktr.
REFERANSLAR
BAKER, Rodger: Understanding the China-Japan Island Conflict, Stratfor, (September 25, 2012).
BAKER, Rodger: China Tests Japanese and U.S. Patience, Stratfor, (Feb. 26, 2013).
BLACK, Conrad: A New World Order, National Review, (March 14, 2013).
BUZAN, Barry and Ole Wver: Regions and Powers: The Structure of International Security, Cambridge
University Press, (Cambridge, 2003).
CHAN, John: Chinas New Leadership Signals More Assertive Foreign Policy, (16 March 2013).
http://www.wsws.org/en/articles/2013/03/16/chin-m16.html
China Daily: Asia Military Spending, (February 2, 2012). http://www.chinadaily.com.cn/cndy/201203/12/content_14809423.htm
FRIEDMAN, George: Russia's Strategy, Stratfor, (April 24, 2012).
FRIEDMAN, George: Putin's Evolving Strategy in Europe, Stratfor, (May 8, 2012).
FRIEDMAN, George: The Emerging Doctrine of the United States, Stratfor, (October 9, 2012).
GOODRICH, Lauren and Marc Lanthemann: The Past, Present and Future of Russian Energy Strategy,
Stratfor, (February 12, 2013).
HAASS, Richard N.: The Age of Nonpolarity, Foreign Affairs, 87 (3), (2008).
HANSEN, Birthe, Peter Toft and Anders Wivel: Security Strategies and American World Order, Routledge,
(London, 2011).
26

George Friedman: The Emerging Doctrine of the United States, Stratfor, (October 9, 2012).
Sz konusu sava senaryolar iin baknz: Sait Ylmaz: Ulusal Savunma Strateji, Teknoloji, Sava, Kum
Saati Yaynlar, (stanbul, 2010).
27

HUNTINGTON, Samuel: The Lonely Superpower, Foreign Affairs, 78 (2), (1999).

IISS: Russia in the Arctic: Economic Interests Override Military Aspirations, (Nov 18, 2012).
http://www.iiss.org/publications/strategic-comments/past-issues/volume-18-2012/november/russia-in-thearctic/
KENNEDY-PIPE, Caroline: From Cold Wars to New Wars, in International Security In A Global Age, Edt
Clive Jones and Carloline Kennedy-Pipe, Frank Cass, London, 2000).
KRAUTHAMMER, Charles: The Unipolar Moment, Foreign Affairs, 70 (1), (1990/1991).
NORTON-TAYLOR Richard: Asia's Military Spending Likely to Overtake Europe This Year, The Guardian,
(March 7, 2012).
Reuters: Conflict Looms in South China Sea Oil Rush, (28 February 2012).
ROBERTS, Christopher B.: ASEAN Regionalism Cooperation, Values and Institutionalization, Routledge,
(London, 2012).
ROSS, Robert S.: Chinese Security Policy Structure, Power and Politics, Routledge, (Abingdon, 2009).
SIPRI Military Expenditure Database For the Year 2011.
STEWART-INGERSOLL, Robert and Derrick Frazier: Regional Powers and Security Orders, A
Theoretical Framework, Routledge, (London, 2012).
Stratfor: The Geopolitics of Russia: Permanent Struggle, (October 2008).
Stratfor: China, India: Competition in the Indian Ocean, (April 3, 2012).
Stratfor: Geographic Challenges of Developing Chinas Interior, (April 13, 2012).
Stratfor: U.S.: What the Sequester Will Do to the Military, (March 1, 2013).
Supreme Court of the U.S., Counsel for Amici Curiae: Brief of International Law Experts, Counsel Press,
(Washington D.C., 2006).
The International Institute of Strategic Studies: Military Balance 2012, Arendel House, (London, 2012).
WILKINSON, David: Unipolarity without Hegemony, International Studies Review, 1 (2), (1997).
YILMAZ, Sait: Ulusal Savunma Strateji, Teknoloji, Sava, Kum Saati Yaynlar, (stanbul, 2010).
ZAKARIA, Fareed: The Post-American World, W.W. Norton & Co., (New York, 2009).

Harita: Asya-Pasifik Blgesi