You are on page 1of 156

m. vardiaSvili, m.

zviadaZe

sasveni niSnebis xmareba


qarTul winadadebaSi

@`teqnikuri universiteti@

saqarTvelos teqnikuri universiteti

m. vardiaSvili, m. zviadaZe

sasveni niSnebis xmareba


qarTul winadadebaSi

registrirebulia stu-s
saredaqcio-sagamomcemlo
sabWos mier

Tbilisi
2009

damxmare

saxelmZRvanelo

studentebisTvis.

masSi

gankuTvnilia

sasveni

niSnebis

umaRlesi

xmarebis

saswavleblebis

ZiriTadi

wesebia

mocemuli. gamartivebiTi saxis lakoniur ganmartebebs safuZvels umagrebs


uxvi faqtobrivi masala, rac studentebs wesebis ukeT aTvisebaSi Seuwyobs
xels. magaliTebi, ZiriTadad, moyvanilia qarTuli (umeteswilad, Tanamedrove) literaturidan. saanalizo mozrdili natyvetebi warmodgenilia
kompleqsuri savarjiSoebis saxiT.

redaqtori prof. l. qaTamaZe


recenzenti prof. T. jagodniSvili

sagamomcemlo saxli ,,teqnikuri universiteti, 2009


ISBN 978-9941-14-487-5
http://www.gtu.ge/publishinghouse/
yvela ufleba daculia. am wignis arc erTi nawili (iqneba es teqsti, foto, ilustracia Tu sxva) aranairi
formiT da saSualebiT (iqneba es eleqtronuli Tu meqanikuri), ar SeiZleba gamoyenebul iqnas gamomcemlis
werilobiTi nebarTvis gareSe.
saavtoro uflebebis darRveva isjeba kanoniT.

Sinaarsi
punqtuacia .........................................................................................................................................
wertili ............................................................................................................................................................
kiTxvis niSani ...............................................................................................................................................
Zaxilis niSani ...............................................................................................................................................
kiTxva-Zaxilis niSani ..............................................................................................................................
mravalwertili ............................................................................................................................................
wertil-mZime .................................................................................................................................................
orwertili ....................................................................................................................................................
tire ...................................................................................................................................................................
defisi ..............................................................................................................................................................
frCxilebi ......................................................................................................................................................
brWyalebi .......................................................................................................................................................
sasveni niSnebi pirdapir naTqvamTan ...............................................................................................
ramdenime sasveni niSani erTad .........................................................................................................
mZime ..................................................................................................................................................................
mZime ukavSiro Serwymul winadadebaSi ................................................................................
mZime kavSirian Serwymul winadadebaSi ................................................................................
mZime gankerZoebul sityvebsa da gamoTqmebTan ................................................................
mZime rTul winadadebaSi ..............................................................................................................
pasuxebi ....................................................................................................................................................................
literatura .........................................................................................................................................................

4
5
13
16
18
19
22
24
25
31
33
37
41
45
50
50
53
54
69
110
154

punqtuacia
sasven

niSanTa

erTobliobas

punqtuacia

ewodeba.

termini

punqtuacia

anu

interpunqcia romaulia, Tumca misi warmoSobis dro ucnobia. araa dadgenili, iyo Tu ara
cnobili

igi

aristotelesTvis.

asea

Tu

ise,

punqtuaciis

Canasaxi

uZveles

berZen

gramatikosebTan gvxvdeba. magram am terminis berZeni da romaeli gramatikosebiseuli


gageba Tanamedrovisgan gansxvavdeba. uZveles droSi punqtuacias, ZiriTadad, oratoruli
daniSnuleba hqonda (sityvis warmoTqma, deklamacia) da mxolod winadadebis bolos
wertilebis dasmiT gamoixateboda. wertils svamdnen abzacebis gamosayofadac. Tumca, unda
aRiniSnos, rom axali punqtuacia am uZvelesi niSnebidan ki ara, aleqsandriuli epoqis
interpunqciidan iRebs saTaves. igi aristofanes saxelTanaa dakavSirebuli. VIII saukunis
bolosTvis

ki

imdenad

Seicvala,

rom

varnefridma

da

alkuinma,

karlos

didis

Tanamedroveebma, misi principebi xelaxla SeimuSaves.


berZnebi

Tavdapirvelad

erTaderT

niSans,

wertils

iyenebdnen

(berZ. ),

romelsac striqonis xazis zeda nawilSi, SuaSi an qvemoT svamdnen (dionise frakielis
, , ). sxva berZeni gramatikosebi, magaliTad, nikanori (romelic
kvintilianes Semdgom cxovrobda), interpunqciis sxva sistemebs iyenebdnen (nikanori rva
niSans icnobda, sxvebi 4-s da a. S.), magram yvela maTgani metyvelebis sintaqsur mxares
logikurSi

urevda

da

aranairi

gansazRvruli

wesebi

ar

CamouyalibebiaT (Steinthal,

Geschichte der Sprachwissenschaft bei d. Griechen und R mern, t. II, berl. 1891, gv. 348
354).

wesebis

daaxloebiT

aseTi
XV

gamoukveTeloba

saukunemde

iyo

damaxasiaTebeli

gagrZelda,

sanam

Zmebma

Sua

saukuneebisTvisac.

manuciusebma,

es

tipografebma,

punqtuaciis niSnebis raodenoba ar gazardes da maTi gamoyeneba gansazRvrul wesebs ar


daumorCiles.

swored

isini

unda

miviCnioT

Tanamedrove

evropuli

punqtuaciis

fuZemdeblebad. marTlac, manuciusebis Semdeg punqtuaciaSi arsebiTi cvlilebebi aravis


Seutania.
miuxedavad

amisa,

Tanamedrove

evropuli

enebis

interpunqcia

zogierTi

detaliT

gansxvavdeba erTmaneTisgan. magaliTad, inglisurSi ,,da kavSiris (and) win xSirad iwereba
tire an mZime maSin, roca damokidebuli winadadebis win igi saerTod ar gamoiyeneba.
daaxloebiT aseTive viTarebaa frangulSic. SedarebiT rTuli da zusti interpunqciaa
germanul enaSi, romlis Zalian saintereso Teoriac aqvs bekers (Ausf hrliche deutsche

Grammatik, frankfurti, 1842), istoria da daxasiaTeba ki _ bielings (Bielinga: Das


Prinzip der deutschen Interpunction, berlini, 1886).
qarTuli

interpunqcia

(iseve,

rogorc

slavuri

enebisa)

berZnulis

mixedviTaa

Camoyalibebuli. igi sakmaod rTulia, Tumca, daxvewili.


qarTul enaSi werisas gamoiyeneba Semdegi sasveni niSnebi: wertili (.), mZime (,),
kiTxvis niSani (?), Zaxilis niSani (!), kiTxva-Zaxilis niSani (?!), wertil-mZime (;),
orwerili (:), mravalwertili (...), tire (_), defisi (-), brWyalebi (,, ), frCxilebi ( ).

wertili
wertili iwereba TxrobiTi winadadebis bolos. igi gviCvenebs, rom winadadeba
dasrulda. idgnen da eloden. usazRvroa mTebis molodini.
savarjiSo # 1. dasviT sasveni niSnebi
1.

yavarayrili

orsarTuliani

patara

odis

palatSi

icoxneba

cali

xari

da

qalbatoni ekaterines uSobeli zeda sarTulis aivanze moCans kedelze Camokidebuli


sasroli bade da moZvelebuli kexi odis win nigvzis ZirSi gafenil Wilofze wevs
perangisamara

beglari

grZel

skamze

gulmkerds

iSmuSnis

mZinare

ekaterine

(n. lorTqifaniZe)
2. idga mkaTaTve xarTgamoSvebis dro motanebuli iqneboda mze dasavleTisaken
gadaxriliyo Semdgar-Setborebul haerSi mxolod xandisxan odnav wamouberavda xolme
qvena aRmosavleTis qari (n. lomouri)
3. soflis gzaze xmauriT midis anania qveyanas Sehxaris da miimReris garemoc
alersiT egebeba sofeli keTili da madliania daemxve da hkocne misi miwa (s. kldiaSvili)
4. kvira dRe iyo is-iyo soflis eklesiaze wirvac gaTavda salocavad mosuli xalxi
eklesiis galavanSi gaifanta Seiqna Cveulebrivi sja-musaifi soflelebs Soris erT
adgilas

ramdenime

kaci

gulmodginebiT

yurs

ugdebda

raRac

mxiarul

ambavs

(d. kldiaSvili)
5. igi arc Zveli namamasaxlisi iyo da arc axali naTavmjdomarevi am kacisTvis
vinmes

arc

soflis

Tavkacoba

miundvia

da

ZalisZalad

arc

sofelze

mzrunveloba

mouxvevia Tavze serafion gordaZes arc erTi mezoblis ZaRli ar Seuyefda (o. ioseliani)
5

6. erT dRes ca zamTrispirulad moquruSda daubera

notio niavma mTel dRes

iqrola mere niavi Cadga da wvima wamovida iwvima SuaRamemde SuaRamis Semdeg

wvima

Tovlma Secvala (r. inaniSvili)


7. xval saavadmyofoSi mivdivar gareT grila Cems nacrisfer paltos Cavicvam
(q. TuTberiZe)
8. vaWrobis dasrulebisas evac amovida gemze mamas bewveulSi gacvlili sanovagis
CazidvaSi exmareboda mSobelTan saubrisas is ar iyenebda munjis specifikur Jestebs mamaSvili kargad irjeboda mezRvaurebic exmarebodnen (r. TabukaSvili)
9. dabal skamze Camomjdari Siola warbSeWmuxnili dascqeroda soxanes buxarSi
cecxli enTo sinaTle dasTamaSebda Siolas saxeze sami vaJkaci atuzuliyo dedaboZTan
(g. doCanaSvili)
10. nuca da xelmZRvaneli wyarosTan isxdnen nucas xelSi axlad aRmoCenili
sabWouri warmoebis sini eWira da mTeli qveyana Tavze eqceoda xelmZRvaneli mSvidad
laparakobda msgavsi SemTxveva mis praqtikaSi pirveli ar iyo da cdilobda axalbeda
"arqeologisTvis" informacia metismetad Sokismomgvreli ar yofiliyo (T. dolenjaSvili)
11. wina Ramis uZinars kedlis saaTis JRrialze gamomeRviZa Tormetjer daviTvale
isev momeria Tvlema axla zaris xma momesma talanidan (k. gamsaxurdia)
12. mteri dioda da dioda pirvelad mzveravi cxenosnebi amovidnen arsad aravin ar
Canda yvelafris WaWaneba iyo gamwydari (l. goTua)
13. ereklem ahyara alya awyurs dasZra Tavisi jari da gauZRva roketis gzaze Cveni
jari Zlier nela midioda cudi da ucnobi gzis gamo (i. gogebaSvili)
14. Tavidan qalaqi TiTqmis yoveldRe ibombeboda didi panika iyo xalxi sardafebSi
da TavSesafrebSi aTen-aRamebda mere TandaTan saWmlis maragi gauTavdaT bombebi ufro da
ufro iSviaTad vardeboda da xalxic TiTqos SeeCvia axal situacias

TviTmfrinavis

danaxvaze mxolod imas Tu akvirdebodnen sad daecemoda bombebi (d. gogia)


15. bari dRiTidRe ikrebda Zalebs bari dRiTidRe ufro da ufro bevr mnaxvels
izidavda

bari

farTovdeboda

da

samuSao

saaTebis

raodenobas

zrdida

RamiT

Zili

SeuZlebeli gaxda (m. miqelaZe)


16. quTaisSi ar iyo Tovli da iyo qari civi qari iyo akakim sadgurSive daiWira
etli (a. morCilaZe)

17. didi xnis winaT saxlebs buxrebiT aTbobdnen qalaqSi xSirad naxavdiT TaviT
fexamde gamurul kacebs isini buxrebs Wvartlisagan asufTavebdnen da didi Tu patara maT
Wvartliwmendiebs eZaxda (g. petriaSvili)
18. Tamazs gamoeRviZa mzis sxivebi ukve iRvreboda oTaxSi sixaruli daeufla
vaJkacis sxeuls adga patara aivanze gaabija aremares gadaxeda dilis mze uSurvelad
afrqvevda Tavis sxivebs wvimiT gajerebul miwas (g. robaqiZe)
19.

ufliscixis

daaxloebiT

meore

teritoriaze

aTaswleuls

dasaxleba mtkvris orive napirze

pirveli

Cvens

eramde

dasaxlebuli
amave

dros

punqtis

Seqmna

ekuTvnis

misi

ekuTvnis
midamoebis

calkeul samosaxloebs ki amave adgilebSi vxvdebiT

eneoliTis droidanac (g. rCeuliSvili)


20.

iyo ori yanCa maTi Tavgadasavali samwuxaroc

aris da sasaciloc adre

daobldnen sabralo dedam sikvdilis win veraferi darigeba ver misca umweo Svilebs
Tevzebze nadirobis xerxi ar icodnen da Rone xom srulebiT ara hqondaT (a. sajaia)
21. uSvelebel fuRuro muxis gverdiT nabadi iyo gaSlili zed wamowoliliyo
viRac TaviT fexebamde SeiaraRebuli kaci Tofis

kondaxi mkerdSi Caexutebina welze Savi

rqistariani xmali ertya xelSi dambaCa eWira xis totze mibmuli iyo giSeriviT Savi
bedauri cxeni nabadze mwoli TiTqos Tvlemda (uiaraRo)
22. saWesTan Zia sandro zis Cven win manqanebia Cvens ukan manqanebia uwin Savi
mikroavtobusi midis bebias miasvenebs Cven eklesiaSi mivdivarT iq bebia unda davasvenoT
(d. qarTveliSvili)
23. kidev erTxel dadga Tormeti noemberi gareT gaavebuli qari qroda da yviTeli
foTlebi daRlili peplebiviT farfatebdnen haerSi abeli skamis sazurges gadaswoloda
(j. qarCxaZe)
24. gazafxulis grili Ramea baRis boloSi vzivar gavcqeri TiTqmis miZinebul
qalaqs da vocnebob (S. CantlaZe)
wertili iwereba saxeldebiTi winadadebis bolosac. aseTi winadadebebi xSirad
erTmaneTs mosdevs da suraTs qmnis. mkaTaTve. gzis piras mdumared amreSebuli yanebi.
(g. leoniZe)
savarjiSo # 2. dasviT sasveni niSnebi
1. antonas ezo isliT daxurul saxlis win didi xe mis ZirTan dasajdomi qvebi
marcxniT yore da wnelis WiSkari yores gadaRma soflis gza (d. kldiaSvili)

2. cxriani kompiuteris joistiki kaci askinkila xtunaobs wveriani kaci wevs mTa
mTis iqeT kidev mTa iqeT kidev mTa qarTulis maswavlebeli Cemi pirveli Seyvarebuli
baRSi brinjis fafa (g. megreliSvili)
3. skolis ezo aswlovani Wadari aJriamulebuli bavSvebi qvafenilze uwesrigod
miyril-moyrili CanTebi
4. wignebis Taro nikoloz baraTaSvili ilia WavWavaZe akaki wereTeli vaJa-fSavela
5. maswavleblis magida Jurnali wignebi kalami suraTebiani wigni sakontrolo
weris rveulebi
wertili iwereba gegmaSi sakiTxebis CamoTvlisas, asoebisa da cifrebis Semdeg.

inflaciis zrdaSi yvelaze maRali zegvlenis mqone calkeuli produqtebis wvlili


wliur inflaciaSi:
1. xorblis TeTri puri (3,0),
2. xorblis fqvili (0,3),
3. bunebrivi gazi (0,9),
4. Txevadi gazi (0,2),
5. mzesumziris zeTi (1,2),
6. qalaqis SigniT mgzavroba avtobusiT, mikroavtobusiTa da taqsiT (0,6),
7. benzini (0,5),
8. civi wylis gadasaxadi (0,4),
9. nagvis gatanis gadasaxadi (0,3).
umsxvilesi saimporto sasaqonlo jgufebis wili mTlian importSi:
a. navTobi da navTobproduqtebi (10,6),
b. msubuqi avtomobilebi (7,0),
g. navTobis airebi (6,4),
d. nawarmi sxva Savi liTonebisgan (4,9),
e. samkurnalo saSualebebi (2,7),
v. xorbali da meslini (2,6),
z. kavSirgabmulobis aparatura (2,0),
T. Saqari (1,7).

savarjiSo # 3. dasviT sasveni niSnebi


sportis seqtoris proeqtebi
1

xelmokle

socialuri

fenebis

sabavSvo

asakis

niWieri

warmomadgenlebis

gamovlenisa da xelSewyobis programis SemuSaveba


2 sportuli ganviTarebis mimarTulebis adreuli gamokvlevis meTodika bavSvebis
testirebis safuZvelze
xelovnebis seqtoris proeqtebi
I xelovnebaSi daostatebisa da ganviTarebis mimarTulebis adreuli gamokvlevis
meTodika bavSvebis testirebis safuZvelze
II

saqarTvelos

xelovnebis

saukeTeso

muzeumebsa
nimuSebis

da

sacavebSi

arsebuli

ferwerisa

da

qandakebis

golografiuli

fiqsireba

da

erovnuli

kulturis

monacemTa bazis Seqmna


III mcire zomis Weduri xelovnebis nimuSebis Seqmnis axali teqnologiis SemuSaveba
namzadis virtualuri daproeqtebisa da eleqtroqimiuri teqnologiiT damzadebis meTodis
gamoyenebiT
kulturis seqtoris proeqtebi
a saqarTvelos literaturuli nawarmoebebis erovnuli cifruli monacemTa bazis
Seqmnis mizniT maTi kompiuteruli amocnobis sistemis SemuSaveba da aprobireba
b

saqarTvelos

arsebuli

da

dangreuli

xuroTmoZRvruli

Zeglebis

naxazebis

mixedviT maTi virtualuri samganzomilebiani modelireba da cifruli formiT erovnuli


kulturis arqiteqturis Zeglebis monacemTa bazaSi Senaxva
g saqarTvelos arqivebSi arsebuli qarTuli folkloruli simRerebis gadayvana
cifrul formaSi da erovnuli kulturis folkloruli simRerebis monacemTa bazis
Seqmna
d qcevis yofiTi kulturis samagido wigni
ekonomikis seqtoris proeqtebi

1 trasekas satransporto derefnis CrdiloeT-samxreTis miomarTulebiT ganviTarebis


perspeqtivebis gamokvleva
2

qveynis

finansuri

nakadebis

modelireba

da

prognozireba

adamianis

fsiqo-

fiziologiuri reaqciebis veber-fexneris kanonis gaTvaliswinebiT


3 gegmuri sabazro ekonomikis ZiriTadi postulatebis formulireba
4 mcire da saSualo mewarmeobisaTvis biznesgegmebis Sedgenis saxelmZRvanelos da
saTanado programuli uzrunveyofis SemuSaveba
5

mcire

da

saSualo

mewarmeebisaTvis

sabanko-sakredito

dawesebulebebTan

urTierTobebis samagido wigni


6 qalaqisa da soflis Soris sasaqonlo brunvis aRdgena da ganviTareba
7 mevenaxeobaSi intensiuri teqnologiebis danergvisa da ganviTarebis efeqturobis
gansazRvra
8

regionaluri

da

adgilobrivi

TviTmmarTvelobis

struqturebis

da

maTi

TanamSromlebis efeqturobis Sefaseba saerTo monacemTa bazis informaciaze dayrdnobiT


9

regionaluri

da

adgilobrivi

TviTmmarTvelobis

struqturebis

sakadro

politikis viwro adgilebis gamovlena Sefaseba da formireba


10 bazris sazRvrebis gansazRvrisa da misi konkurentulobis donis Sefasebis
meTodikis SemuSaveba
11 kaspiis regionis navTobis transportirebis bazris konkurentulobis modelireba
da nakadebis prognozirebis meTodikis SemuSaveba
12

sarkinigzo

transportSi

ganviTarebis

strategiuli

gegmebis

formirebis

avtomatizebuli sistemis Seqmna


13 qveynis satarifo politikis SemuSavebis meTodika satransporto seqtorSi
14 satransporto seqtorSi arsebuli faruli ekonomikis Sefasebis meTodikis
SemuSaveba
15

prognozirebis

kompleqsuri sistemisa da misi programuli

uzrunvelyofis

meTodikis SemuSaveba
16 saxelmwifo moxeleTa testirebisa da Sefasebis meTodikis SemuSaveba
medicinis seqtoris proeqtebi

10

a kardiotelemedicinis ganviTarebis mizniT eqimis kompiuteruli konsultantis


muSaobis algoriTmis da programuli uzrunvelyofis SemuSaveba
b

mxedvelobadakarguli

algoriTmis

SemuSaveba

da

adamianebisaTvis

gamosaxulebis

sademonstracio

modelisaTvis

akustikuri
saTanado

skaneris

programuli

uzrunvelyofis momzadeba
g metyvelebadakarguli adamianebisaTvis metyvelebis sinTezatoris algoriTmisa da
saTanado programuli uzrunvelyofis SemuSaveba
d

mxedvelobadakarguli

adamianebisTvis

kompiuteruli

gamosaxulebis

amocnoba/identificirebis da akustikuri gaxmovanebis sinTezatoris SemuSaveba


e avadmyofisaTvis intensiuri mkurnalobisa da qirurgiuli operaciebis TariRis
dagegmvis

optimaluri

kalendaruli

grafikis

Sedgena

misi

fsiqofiziologiuri

biologiuri ritmebis gaTvaliswinebiT


ganaTlebis seqtoris proeqtebi
I Zilis procesSi saswavlo informaciis aTvisebis SesaZleblobis gamokvleva
II

mcire

da

saSualo

mewarmeebisaTvis

SemuSaveba internetis gamoyenebiT


III

profesiis

arCevisas

kompiuteruli

swavlebis

programebisa

mewarmeobis safuZvlebis Sesaswavlad


adamianis

fsiqofiziologiuri

testirebis

meTodikis

SemuSaveba
IV

informaciis

subsensoruli

aRqmnis

procesebis

gamoyenebiT

swavlis

axali

teqnologiis gamoyeneba dasamaxsovrebeli saswavlo masalis asaTviseblad telegadacemebis


yurebisa da kompiuterTan muSaobis paralelurad (25 kadris teqnologia)
adamianis uflebebis dacvis seqtoris proeqtebi
1

saqarTveloSi

Turqi

mesxebis

dabrunebisaTvis

saWiro

mosamzadebeli

sainformacio monacemTa bazis formirebis RonisZiebebi


2

saqarTvelos

maregulirebeli

kanonmdeblobiT

samarTebliv-normatiuli

gaTvaliswinebuli
aqtebis

ganTavseba

11

krebulis

adamianis
gamoSveba

da

uflebebis
vebgverdze

3 masmediis kritikuli gamosvlebis monitoringis da kaskaduri reagirebis sistemis


SemuSaveba am procesSi saTanado uwyebebisa da samarTaldamcavi struqturebis CarTviT
4

adamianis

uflebebis

damcveli

struqturebis

erTiani

sistemis

calkeuli

rgolebis amsaxveli krebulis momzadeba maTi ufleba/valdebulebebisa da sakontaqto


rekvizitebis miTiTebiT
5 saqarTveloSi moqmedi da ZiriTadi saerTaSoriso arasamaTavrobo organizaciebis
cnobaris momzadeba maTi prioritetebisa da sakontaqto rekvizitebis miTiTebiT
wertili iwereba sityvebis Semoklebis drosac, maT Soris, inicialebis Semdeg.

akad. (akademikosi), prof. (profesori), da a. S. (da ase Semdeg), ix. (ixileT), nax. (naxati,
naxazi), sur. (suraTi), gv. (gverdi), w. (weli), ww. (wlebi), ss. (saukuneebi), e. w. (egreT
wodebuli), e. i. (ese igi), mag. (magaliTad), sav. (savarjiSo), da sxv. (da sxvani)...
savarjiSo # 4. dasviT sasveni niSnebi
1. akad d tatiSvili uamravi samecniero naSromis avtoria
2. prof n daviTaSvilma nevrologiis sfero mravali miRweviT gaamdidra
3. qarTul-Svedur biznesforumSi monawileoben cnobili kompaniebi eriqsoni, telia
sonera, sapa profailzi da a S
4. TvalsaCinoebisTvis ix nax 5
5. sur 3 saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministros TanamSromlebis kaxeTSi
vizits asaxavs
6. ficsimonzi ingliseli mZime wonis mokrive romelic 1897 w msoflio Cempioni
gaxda mas Semdeg rac jem korbeti daamarcxa
7. j joisi ulise Tb 1983 w gv 33
8. XIX-XX ss am mxriv naklebad nayofieri iyo
9. e w samxreT oseTis beWdvisa da informaciis komitetis warmomadgenelTa
gancxadebiT cxinvals gazi qarTuli mxaris daudevrobis gamo ar miewodeba
10. sav 7 Si gamosaxulebis gamartivebis tipobrivi numuSebia Tavmoyrili
11. konkursis Sedegad gamarjvebuli kompaniebi gamovlindeba e i is kompaniebi
romelTa xelmZRvanelebmac wlis ganmavlobaSi yvelaze meti muSaxeli daasaqmes
12. ucxouri produqcia mag rusuli filmebi aRniSnul sakonkurso CvenebSi saerTod
ar iyo warmodgenili

12

kiTxvis niSani
kiTxvis

niSani

iwereba

kiTxviTi

winadadebis

bolos.

marTlac,

saidan

modis

silamaze? an sad midis? sad ikargeba, Tu droebiT miefareba?


savarjiSo # 5. dasviT sasveni niSnebi
1. eg etli visi mogonilia (i. WavWavaZe).
2. verc misi diswulio ikiTxes kariskacebma (a. wereTeli).
3. rada Svreboda Cemo papav orbi imasao (vaJa-fSavela).
4. ras mibrZanebT Seni Wirime batono (n. lomouri).
5. ver gamigia daarRvia siCume yvelaze ufro axalgazrda aslan-biim

risTvis modis

tanmokle faSaT-faSa Cvenze ra unda Cvengan ra dagviSavebia misTvis (uiaraRo).


6. varT poeturebi da emociurebi marTalia verafers ityvi namdvilad ver Seedavebi
am mosazrebas magram kargia es Tu cudi Tu Cveulebrivi movlenaa zogi eri aseTia zogi
iseTi ratom igeben markess ara mxolod poeturi da meocnebe aramed racionalisturad
mcxovrebi qveynebis mkiTxvelebic ratom ara gvyavs Cven Cveni saqveynod cnobili markesi
rac mTavaria rogor vicxovroT Cven zemoT CamoTvlili Tvisebebis erma demokratiul
magram arailuzorul racionalistur da pragmatul sastik kapitalistur realobaSi
Cveni evropisken swrafva da maSasadame qarTveloba xom swored amas gulisxmobs saerTod
ramdenad realuria da safuZvliani aseTi metamorfoza (n. CubiniZe).
7. guSinwin am xevSi daesxnen Tavs (g. robaqiZe).
8. pardon mesie bodiSs vixdi ra enazea dabeWdili es wigni
JorJien vupasuxe qarTulia gagigoniaT qarTuli saqarTvelo (m. javaxiSvili).
9. SegiZliaT axla laparaki guldamSvidebiT SegiZliaT aseTi saubris mosmena
(g. tabiZe).
10. kargia rom dagvxede sad gadaikarge (g. leoniZe).
11. sadauri xar hkiTxa cixisTavma.
aqauri
romlisa
mzevarisa
13

ra ginda mefesTan (r. inaniSvili).


12. SviliSvili ase icis papa maWarma
papa zogjer ho zogjer ara
SviliSvili zogjer ratom
papa imitom rom zogjer qvevris kedeli Txelia
SviliSvili mere
papa mere maWari ki zedmetad mduRarea
SviliSvili zogjer ki
papa zogjer ki qvevris kedeli sqelia maWaric naklebad mduRarea
SviliSvili mere
papa maSin ar skdeba
SviliSvili papav eg qvevri aRar varga (g. rCeuliSvili).
13. levan dageZebdi kacxis sveti gagigia odesme (l. goTua).
14. rad ginda Tofi badria hkiTxa babuam (n. dumbaZe).
15. xolo rac Seexeba momdevno SekiTxvas Tu romeli mecniereba mitacebs ese igi
miyvars ara miZneldeba pasuxis gacema SeiZleba jer isa vTqva romeli ar miyvars
(g. doCanaSvili).
16. rad ar modian eseni koconTan ar scivaT vekiTxebi enis borZikiT murabis
patrons (g. odiSaria).
17. mere ar hkbenen ikiTxa Cumadve cotnem
hkbenen xedav rogor tokavs da igrixeba hkbenen da uZlebs iTmens
netav ra aiZulebs gaikvirva cotnem (g. abaSiZe).
18. ese igi ar momklavdnen es mxolod gamoTqmaa amgvari (z. abzianiZe).
19. asanTs xom ar eZeb SiSiT hkiTxa vanom (e. axvlediani).
20. ra aris kosmosi vin varT Cven sad aris dasawyisi an dasasruli ra gvelis
kosmosis siRrmeebSi rogor SeiZleba davubrundeT varskvlavebs adgils saidanac movediT
am planetaze rogor aris SesaZlebeli arseboba qaosis Teoriis principebze sad gadis
cnobierebis Seswavlis sazRvari arsebobs Tu ara cxovrebis raime forma stratosferos
iqiT SesaZlebelia Tu ara kultura komunikaciis sruliad gansxvavebuli saSualebebiT da
arxebiT gansxvavebuli ekonomikiT da gansxvavebuli msoflaRqmiT rogori SeiZleba iyos
egeTi

kultura

SeiZleba

Tu

ara

gravitaciiT

14

informaciis

gadawodeba

paralelur

samyaroebSi SeiZleba Tu ara uiqendebze ojaxTan erTad wre davartya dedamiwas ise rom
problemebi ar Semeqmnas kontinentalur kagebesTan (z. jiSkariani).
21. ra aris babu es vkiTxe wyali ar daRvinda-meTqi (b. janikaSvili).
22. veJo is Cemi codviT savse arsena aRar gamoCnda meaTejer ikiTxa zaalma
(m. javaxiSvili).
23. gaxsovT mdinareSi rom gadaxta SarSandels ixsenebda viRac biZa ro gadaarCina
tansacmlianad rom iskupa (b. xvedeliZe).
24. gana mxolod axla adrec mikiTxavs Cemi TavisTvis riTi momxibla am miusafarma
boganom (b. xaranauli).
25. vinc rames daaSavebda sul Cemi brali iyo vin ra moipara imerelma vin ra gatexa
imerelma vis dascinian imerel biWs visa scemen gajavrebul gulze imerel biWs vis
gasajavreblad Tqves imerlebis dasacini andazebi imerlis biWisa (d. WonqaZe)
26. mosawvevi baraTebia SeiZleba
rogor ara ramdeni ginda
erTi ori ramdensac momcem xval aris
ki (r. WeiSvili)
27. ra movulocoT Cvens Tavs qarTvelno ra gvaqvs dRes sasurveli rom davikveboT
da SevirCinoT ra gvaqvs xval sanatreli rom vinatroT da movilodinoT (i. WavWavaZe)
28.

ram

SegvaZlebina

ram

gvixsna

jvarcmulni

qristesTvis

rogor

gadavrCiT

wamebulni da sisxlmTxevelni mamulisaTvis ramRa gvacocxla ram gvasuliera (i. WavWavaZe)


29. xom xedav mkiTxa mamaCemma
ratom ara brma xom ara var
icnob mekiTxeba mama
ra didi cnoba unda
xom ar ginda, rom daeWido
visa
am patara biWs
biWi ki ara is ar ginda kide Cemi landia
ra ici rom landia
ratom ar vici gana cota minaxavs wyalSi (a. wereTeli)
30. Znelia neta mwyerebze nadiroba umisamarTod ikiTxa estatem (g. Cqvanava)

15

31. ho mdidaria magram ras gvargebs Cven imis simdidre hkiTxa man. gvargebs Tu
WkuiT

moviqceviT

am

mdidars

kacs

xom

gagiJebiT

uyvars

Tavisi

erTaderTi

qali

(i. gogebaSvili)
32. ra aris Cveni cxovreba rani varT Cven da rani viqnebiT momavalSi ras viTxovT
adamianebisgan da ras iTxoven isini Cvengan saiT mieqaneba Cveni civilizebuli samyaro da
ra roli gvakisria kacobriobas am samyaroSi (T. aqubardia)

Zaxilis niSani

Zaxilis niSani iwereba Zaxilis an brZanebiTi winadadebis bolos. ra lamazia!

dayareT iaraRi!
Zaxilis
grZnobiTaa

niSans

vwerT

warmoTqmuli

da

mimarTvasTanac,

Tu

winadadebis

TavSia

igi
an

calkea
boloSi.

xmarebuli,

Svilebo!

anda

didi

daiZaxa

gamwarebulma.
Zaxilis niSani daismis calke xmarebul SorisdebulTan, an roca Sorisdebuli
winadadebis TavSia an boloSi da didi grZnobiTaa warmoTqmuli. yoCaR!
Zaxilis niSniT gamoiyofa migebiTi nawilaki, Tu is calke dgas da Zlier emocias
gamoxatavs. diax!

savarjiSo # 6. dasviT sasveni niSnebi


1.

ui damidga Tvalebi wamoiZaxa kneina efemiam Svilo tate dabrunebulxar kniazo

zaal geTayva daadevne vinme Torem Camovardeba da damRupavs (m. javaxiSvili)


2. ara aseT augs verc zaalis ymebi moiTmenen eyoT amdeni sircxvili eyoT sami
Tavmomwone vaJkacis galaxva (m. javaxiSvili)
3.

ase sjobs agaSenos RmerTma ivlianem Wiqa dacala da cotnes SesTavaza

(g. abaSiZe).
4. Tqven unda dabrundeT diax Tqven aucileblad unda daubrundeT mSobliur keras
(z. abzianiZe).
5. oh sawyalo dedaCemo agre rogor daitanje (l. ardaziani)
16

6. akaki akaki da sul akaki (l. asaTiani).


7. de arxvats darCes Cemi lurjais dakruli tori (g. jabuSanuri).
8. leonardos saidumlo seroba sveticxovlis kedelze rom exatos ra didebuli
saqme iqneboda (l. asaTiani).
9. unda gavmravldeT malTusis jinaze (l. asTiani).
10. ar ekadreba Sens saxels magisTana uwyaloeba (n. baraTaSvili).
11. ara xvalac ver daiviwyeb cxovrebas (T. baZaRua).
12. rogor gagvfantes qariSxlebma da gadagvxvewes (a. buaCiZe).
13. deda isev miyurebs

gamovixedav aqeT vgrZnob mainc Cemken iyureba Tan lamazia eg

oxeri (l. buRaZe).


14. rusi gogonebi ise daiboRmen rom Cems mters (l. buRaZe).
15. is dalocvili imas ki ar fiqrobs rom moTminebasac Tavisi sazRvari aqvs meti
Rone aRara gvaqvs an Cven unda viyoT da an ivanika sTqva erTma glexma (e. gabaSvili).
16.

vai Sen dedas Svilo vai Sen dedas dabadebidganve dagyva Se ubeduro eg bedi

(e. gabaSvili).
17. klaenguri marTla ityueboda frangi gogoebi aseTebi ar arian me mainc nu
maswavlis (d. gabunia).
18. o Sua gzaze ra Znelia SemoRameba
rom ukvdavebiT Seisyido qveynis wameba (k. gamsaxurdia)
19. hoda aRar CamovutanT saqonels da gaTavda ar undaT kargad iyvnen (a. gegenava).
20. yoCaR qalo sruliad marTali xar sparsuli qudi swored rom ar unda mexuros
me qarTveli mefe garegnobiTac tanisamosiTac qarTveli unda iyos kargi Cinebuli
darigeba

momeci

Sen

mag

qliavis

sroliTa

baraqala

Sens

qarTvel

qalobasa

(i. gogebaSvili).
21. ar gaCerdeT iareT iareT tyis

dawyebamde gauZeliT ar gaCerdeT cotaa

darCenili (g. odiSaria).


22. aha es Sen da gadawere lamazad oRond droze (n. abulaZe)
23.

Sen geTayvanos Cemi Tavi gaiane uTxra bolos beberma ra saxiT gixdeba Rirsi

iyav da mogeca kideca gadayare eg Savebi (l. ardaziani)


24. aba Cemze Tu rame gaigoT gadmodiT ar daizaroT (T. bibiluri)
25. aba Sen ici kinoSi ar waxvide icode mTvrali xar gamosZaxa daxlidarma
(T. bibiluri)

17

26. vacqerdebi mis saxes bnel fonze vkiTxulob Zirs CamomiRe damasvene Se
qristiano (k. gamsaxurdia)

kiTxva-Zaxilis niSani

kiTxva-Zaxilis niSani iwereba im SemTxvevaSi, Tu kiTxvasTan erTad gamoxatulia


gakvirveba, aRtaceba, aRSfoTeba. ras mibedav?!
kiTxva-Zaxilis niSani unda daiweros ritorikuli SekiTxvis bolosac. gana es bolo

sanatreli ar unda iyos?!


savarjiSo # 7. dasviT sasveni niSnebi
1.

ox RmerTo Cemo sul Zili Zili / rosRa gveRirsos Cven gaRviZeba (i. WavWavaZe)

2.

me Cems qveyanaSi var risi unda meSinodes dasWeqa kastrom (l. buRaZe)

3.

bolSevikuri kerpebisa da wiTlad daferili cruRmerTebis winaaRmdeg brZolas

Tu gulisxmobda daucxromeli meomari am simboloSi Torem ra sWirda sabrZolo da


saomari qristes da qristianul saTnoebas (s. wurwumia)
4.

rogor

viRac

kuWatnelma

marabdelebi

unda

Searcxvinos

viRac

moTreulma

milicielma muxaTeli farcxiseli da birTviseli biWebi unda daibriyvos neta namdvili


qarTveli mainc yofiliyo kuWatneli es viRac sefiskveraZe imereTidan gadmosula sofel
kuWatanSi dasaxlebula da lekebs eomeba exla ki zaalis Sesarcxvenad amouyvaniaT
sabaraTianoSi

da

mis

falavnebs

saqveynod

utexaven

saxels

maS

am

orbelianebma

piryviTela grigolma misma Zmam zaqariam maTma biZam yaflanma zaalis siZem aleqsandrem
Citirekia elizbar maRalaSvilma da zaalisave stumarma vasil maiorma ase urcxvad unda
mosWran Tavi marabdis batons didi saamis Camonaval baraTaSvils (m. javaxiSvili)
5. ras gviSvelis marto saqmis warmoeba qarTulad kaTolikuri eklesia dResac
laTinur enaze awarmoebs wirvas da miwer-moweras magram es ena mainc mkvdaria nuTu
SeiZleba mokvdes ena SoTasi iliasi akakis da vaJasi (m. javaxiSvili).
6. ra vqnaT Cven ra gzas davadgeT riT vuSveloT momakvdav bavSvebs romelTa winaSe
mTeli qveyniereba mTeli amer-imeri saqarTvelo yoveli Cvengani damnaSavea (g. odiSaria).

18

7. sad aris merve me Tqven gekiTxebiT sad aris mecxvare (g. Coxeli)
8.

imitom rom ambobs Tqven literaturis siyvaruli mxolod da mxolod wignis

kiTxva ggoniaT da yovelive imas rasac waikiTxav gaazreba ar unda didi ambavi tramvaiSi
Tu dajdebi an dadgebi yiramala dgomisasac ki SeiZleba fiqri
ki magram raze (g. doCanaSvili)
9. xedav xedav rogor vkvdebi
10. ras mibedav Se briyvo
11. ra dagiSave RmerTo
12. sazizRari siRaribis ukvdaveba rad undoda sawyal eliozs (g. leoniZe)
13. sad wamixval
14. Sen sikvdilis ra Rirsi xar (a. wereTeli)

mravalwertili

mravalwertili daismis im SemTxvevaSi, Tu saTqmeli daumTavrebelia, nawyvet-nawyvet


warmoiTqmis (rac SeiZleba gamowveuli iyos mTqmelis grZnobaTa siWarbiT, uRonobiT,
avadmyofobiT, mZime sulieri mdgomareobiT, enis borZikiT, azris ardamTavrebiT). Tu
winadadebis Sinaarsi moiTxovs, mravalwertilis win Zaxilis an kiTxvis niSanic daismis.

me... me... TqvenTvis araferi damiSavebia!...


mravalwertili iwereba im SemTxvevaSic, Tu citata arasrulia (anu dedanTan
SedarebiT aklia Tavi, bolo an Sua nawili). erTi Svili myavs, sayvareli da sanatreli...

imiTi midga uZlurs tanSi uZluri suli, Cemis siberis misayrdomad isRa mSTenia, magram,
mamulo, waiyvane, dRes is Senia...
aris SemTxvevebi, rodesac mravalwertili gamoiyeneba teqnikur niSnad da iwereba
saxelebsa da gvarebSi gamotovebuli asoebis nacvlad (roca avtors adresatis vinaobis
dasaxeleba ar surs).
savarjiSo # 8. dasviT sasveni niSnebi

19

1. usarCoo eliozis Camongreuli miwuris win mudam gube idga mwvane buzebiT savse
ZonZebi Cvrebi

WuWyi

SimSili

(g. leoniZe)

2. yviTeli abreSumiviT Tma-kululi


ezoSi ia Semovida Semovida da Semoefina

lurji Tvalebi ise vigrZeni TiTqos Cvens


me Sevdeqi da gakvirvebulma cqera daviwye mere

mowiwebiT mivuaxlovdi xmis gacema gavbede da

male erTad vTamaSobdiT me da marita

(g. leoniZe)
3. damagviandeba
gamiWirdeba

dRiur veRar mival saxlSi

umTvaro RameebiT gaxlavT

gzaSi

TviTon iciT ra gzebia mere Cvenken me giaxlebiT da amis mTxovneli viqnebi

Tqvenve moaxsenoT solomans yvelaferi gaWirveba rom ar madges RmerTmani arc ki


SegawuxebdiT Tqveni imediT viqnebi Cemo batono (d. kldiaSvili)
4.

karga

xans

isxdnen

ukve

sul

Camobnelda

avanTeT

didi

sanTlebi

borisi

kiTxulobda leqsebs laparakobda poeziaze mxatvrobaze igonebda gardasul dReebs ociani


da ocdaaTiani wlebis Tbiliss ticians paolos daRlili

naRvliani saxe hqonda aRar

mgonia rom odesme kidev momixdes aq Camosvlao ambobda marTlac male gardaicvala
(l. gudiaSvili)
5. yvelafris WaWaneba iyo gamwydari

arc cxvris fara arc saqoneli erTi-ori

mowanwale ZaRli galandes (l. goTua)


6. ra iyo ra m mmoxda ikiTxavda Teimurazi m mmoiTmineT m movisazroT jer kamaTis
sagani gam mmovarkvioT (m. javaxiSvili)
7. ra kargi dRea axalgazrda qalma WiSkarTan kunZze Camomjdar ymawvil kacs
gadaxeda
axla satiralSi wasvla codvaa pirdapir ara cotne
cotnem maTraxis tariT yabalaxi warbebs zeviT aiwia da WroRa TvalebiT gaiRima
ras izam
ras izam gamoajavra asineTma Sen ki ise mepatiJebi gegoneba qorwilSi migyavar
(k. ximSiaSvili)
8. Tvals vaxel da sinaTlisagan daclili ori Tvali Semomcqeris sayveduriT
sasTumali

sabani

sagebi

yvelaferi

cxelia

Camovdivar

loginidan

da

civ

iatakze

garTxmuli visveneb (k. gamsaxurdia)


9. ho magram waibutbuta korsikelma da sityva gauwyda pirSi (k. gamsaxurdia)
10. Tundac sofeli naWyvedi aTasze meti komli amomwydara aTaze meti kera
Canacrula (k. gamsaxurdia)

20

11. SuaRamisas afens saflavs maRal farajas


radgan martomyofs usaTuod sWirdeba toli
TavsasTumalTan rom miuwves erTgul darajad (a. buaCiZe)
12. izepirebdi patara saxlSi
RmerTis risxvas da sulis glovaTa
da oblis Tvalebs hkidebda fardas
aRmosavleTi da amis garda
iis surosi surneli neli
da Camwyvdeuli xSiri sicilis
oTaxSi SiSi SfoTva sifrTxile
ixveweboda viT suris yeli (n. gelaSvili)
13. dumili
bade
lodini
Toliebis mSieri xmebi
Tevzi iqaa
erTisTvis Zalian axlos
meoresTvis Zalian Sors
ara badeSi
orivem icis erTmaneTze WeSmariteba
orive Tevzs elodeba (d. gogia)
14. Cemi saxeli aq aSkarad arafer SuaSi iyo erTi wigniani gogona SevamCnie mowafe
unda yofiliyo
xeli davuqnie (l. goTua)
15. mefandurem mcdelad Sehxeda
lelobi sul erTia gecodineba
vici marTalia CaeRima mxedars es biliki mTa-mTa saTovle seriT bolos armazmcxeTas gadadis
axla ki Sedga vaJi
saxe damanaxve da wvrilad getyvi gadagyvebiT kidevac Tu eris
saqme iTxovs (l. goTua)

21

wertil-mZime

wertil-mZime Sualedur adgilze mdgomi niSania wertilsa da mZimes Soris. igi


erTmaneTisgan mijnavs, gamoyofs erTnairi enobriv elementebs _ erTgvar wevrebsa Tu
erTgvar winadadebebs, miT ufro, roca es winadadebebi, Tavis mxriv, mZimeebs Seicavs. gemma

gadalaxa zRvebi, okeaneebi; ukan moitova uamravi qveyana, qalaqi; Sevida zRaprul
samyaroSi.
wertil-mZime SeiZleba gamoviyenoT gegmis sakiTxebis CamonaTvalSi.
savarjiSo # 9. dasviT sasveni niSnebi
1. safutkris win axal gaTibul mindorze kaci iwva cali mxari xalaTidan gamoeZro
da SiSveli mklavi mzeze gaeSvira SiSvel mklavsa da xelze uTvalavi futkari miseoda
saxeze mzisgan dasacavad gogris didi foTliT hqonda dafaruli etyoboda calke mze
awuxebda da calke futkris kbena nikapi uZagZagebda da SiSveli mxar-mklavi utokavda
(g. abaSiZe)
2. cotnem mSoblebs adre dabruneba aRuTqva cxens moaxtnen da gahkurcxles TiTo
Svelsa

da

irems

dasjerdnen

xoxbebi

da

gnol-kakbebic

inadires

da

ukan

droiT

gamobrundnen (g. abaSiZe).


3. mSoblebs batoniSvilis gamococxleba gunebis Secvla axarebda ukan mobrunebuli
memkvidris ambavs Sergili gamowvlilviT kiTxulobda mis nanadirevs calke miiTvlida
isris aucdenlad tyorcnas uqebda da axali SemarTebisaTvis amxnevebda
4. mxatvruli teqstis recefciuli esTetikis TvalsazrisiT ganxilvam nayofieri
zegavlena moaxdina literaturis Semswavleli mecnierebis ganviTarebaze naTeli mohfina
literaturuli procesebis mraval ,,saidumlos literaturuli Janrebis ganviTarebis
mxatvruli gamomsaxvelobis xerxTa evoluciis Sinagan mizezebsa Tu motivebs garda amisa
am moZRvrebam mniSvnelovnad aamaRla mkiTxvelis statusi miapyro ra yuradReba ara marto
mis did rols teqstis aRqmisas nawarmoebis gacocxlebis saqmeSi aramed mis idumal
Tanamonawileobasac teqstis Seqmnis procesSi amave dros mniSvnelovani Sedegebi moitana
mxatvruli teqstis sazogadoebrivi fnqciis kvlevis sferoSic (l. bregaZe).

22

5. 27 seqtembers soxumi zeimobda Tavis uRirs gamarjvebas magram mjera da mwams


rom soxumSive iqneboda Tundac erTi rusi marTlmorwmune monanie romelic im dRes
muxlmoyrili idga jvarcmis winaSe da mis sulSic aRimarTa cxovelmyofi jvari rogorc
RvTis Tvali rogorc gafrTxileba morwmune romelic mowmea yvela im ganukiTxaobisa
romlis gamarjvebasac zeimobda soxumi (e. axvlediani)
6. CvenSi originalobis mZafri surviliT aRbeWdili mravali leqsi ibeWdeba magram
poezia swored maSin kvdeba roca gamorCeulobis Jini aTas sisuleles wamoaZaxebinebs
avtors roca TvalSi sacemia misi wadili rogorme riTime yuradReba miipyros Tundac
siSiSvliT an uxamsobiT sxvaTagan gamoirCes (g. alxaziSvili)
7. Tavidanve unda ganvacxado rom samecniero moxsenebis wakiTxvas ar vapireb da
romc momendomebina albaT verc SevZlebdi radgan arc profesiiT da arc mowodebiT ar
var filosofosi arc istorikosi var ase rom Tu romelsame sakiTxTan dakavSirebiT
istoriuli masalis moxmoba damWirda es ar iqneba profesionalis kompetenturi daskvna
arc

sociologi

var

raTa

movlenebi

am

WrilSi

ganvixilo

ar

var

fsiqologi

(l. berZeniSvili)
8. mTa omiviTaa rentgenis sxivebiT amJRavnebs yvelas taZariviTaa mTa visac cotaTi
mainc swams RmerTis da cotaTi mainc uyvars adamiani aq ganiwmindeba (g. odiSaria)
9. mivdivar da vfiqrob rom swored RmerTma momiyvana am uReltexilTan ar
SeiZleboda sxvagan gadaexvia Cems Saras ar unda qceuliyo igi komfortabelur gzad me
arc

TviTmfrinaviT

unda

dametovebina

mSobliuri

qalaqi

da

arc

gemiT

mxolod

uReltexili iyo da aris Cemi bediswera Cemi sikvdili da Cemi sicocxle sasowarkveTa da
imedi (g. odiSaria)

23

orwertili

orwertls vxmarobT Serwymulsa da rTul winadadebebSi. igi daismis im SemTxvevaSi,


Tu erTgvari wevrebi ganmazogadebeli (gamaerTianebeli) sityvis Semdegaa. yvelam aq

moiyara Tavi: didma Tu pataram, qalma Tu kacma.


Tu

ganmazogadebel

sityvas

axlavs

iseTi

sityva,

romelic

erTgvar

wevrTa

CamoTvlaze miuTiTebs (magaliTad, konkretulad), aseTi sityvis win mZime iwereba, mis
Semdeg

ki

orwertili.

RonisZiebaSi

bevri

kompania

monawileobs,

magaliTad:

`saqarTvelos Rvinisa da alkoholuri sasmelebis kompania~, `Telavis Rvinis marani~,


`sameba~, `TbilRvino~, `vaziani~ da sxva.
orwertili iwereba ukavSirod SeerTebuli rTuli winadadebis nawilebs Soris,
roca meore nawili gadmogvcems pirvelis mizezs, mizans an Sedegs, anda xsnis, ganmartavs,
ufro vrclad warmogvidgens pirveli nawilis mniSvnelobas. ojaxSi sruli simSvide

sufevda: diasaxlisi windas qsovda, kaci savarZelSi Tvlemda, bavSvebs eZinaT.


orwertili SeiZleba daiweros pirdapiri naTqvamis win, rodesac igi avtoris
sityvebis

Semdegaa.

rusTaveli wers: ,,ver daiWiravs sikvdilsa gza viwro, verca

kldovani.
savarjiSo # 10. dasviT sasveni niSnebi
1. glexebi bednierni iyvnen mxolod mosavlis meeqvsedi iyo amaTi gadasaxadi
(e. gabaSvili)
2. weRan omi vaxsene da vidre isev oms davubrundebode amTaviTve unda giTxraT
Tedos oinebidan mxolod naxevari minaxavs Cemi TvaliT danarCeni soflisagan gamigonia
(T. bibiluri)
3. barem erTbaSad gamovtydebi isic ki ar vici saerTod Tu
arsebobs patriotizmis Semswavleli mecniereba an romelma dargma
daado tori am sferos da daapatenta masze fiqris prioriteti (l. berZeniSvili)
4. minda vTqva moveli aRsasruls raTa sabolood davrwmunde rom ukvdavi var
(e. axvlediani)
5. sikvdilis warmosaxva ormxriv gaxsnilia SeuZlebelia ar gaqre da SeuZlebelia
gaqre (e. axvlediani)
24

6. ymawvilma kacma miiwia misken da xmadadablebiT hkiTxa Tqven marTla eZebT


sadedinacvlo qals (d. kldiaSvili)
7. ilia werda CvenTvis RmerTs ara dauSavebia ra ara dauzogvia ra, ara dauklia ra
8. magidaze elaga xili vaSli msxali atami yurZeni qliavi
9. aivanze darCnen moxucebi marTa qaixosro luka da ana
10. ezoSi TamaSobdnen bavSvebi maia dato giorgi ana da eka
11. yvela iq dagvxvda daviTi giorgi iosebi Tamari da nino
12. yvela SemTxvevis adgilas trialebda qalebi kacebi bavSvebi
13. aq am patara axmetaSi yvelaferi malamod ecxeba Cems grZnoba-gonebas miwa wyali
mTa klde ca
14. ninos daurecxavs yvelaferi Cafebi xeladebi doqebi Wiqebi
15. savarZelze gadaefinaT tansacmeli Sarvali perangi kaba pijaki da Jileti
16. mTeli ojaxi iq daxvda deda mama bebia mamida da debi
17.

axlad

Seqmnili

arasamTavrobo

organizacia

aseT

proeqts

gvTavazobs

mosaxleobaSi moviZioT meoce saukunis dasawyisSi gamocemuli uiSviaTesi wignebi da


biblioTekaSi samuzeumo kuTxe movawyoT
18.

aqa-iq

oTaxis

samkaulad

eyara

sxvadasxva

nivTebi

magaliTebr

talaxiani

yarabaRuli TeTri waRebi pirmotexili spilenZis Tungi qoniani Sandali spilenZis


saCaieSi moxarSuli myralabalaxi zurgielis naWeri da sxvani da sxvani (i. WavWavaZe)
19. bavSvma yvela figura mwvaned gaaferada xeebi peplebi yvavilebi
20. ilia WavWavaZe werda sxvisa ar viciT da Cven ki mSobel mamasac ar davuTmobdiT
Cveni mSobliuri enis miwasTan gasworebas ena saRvTo ram aris sazogadoebis sakuTrebaa i
WavWavaZe oriode sityva Tavad revaz Salvas Zis erisTavis mier kazlovidan SeSlilis
Targmanzeda

tire

tires funqcia winadadebaSi mravalferovania. igi daismis gamotovebuli Semasmenlis


adgilas. fiqria kneina xoreSanis fareSia, marine _ tasosi.

25

tire daismis Sedgenil SemasmenelSi gamotovebuli zmnuri nawilis (meSveli zmnis)


adgilasac. Cemi xatia samSoblo, saxate _ mTeli qveyana.
tires vxmarobT kavSiris gamotovebisas. mival _ gaCumdeba, gamovbrundebi _ tiris.
tire

iwereba

ganmazogadebel

sityvasTan

Serwymul

winadadebaSi,

roca

ganmazogadebel sityvas uswrebs erTgvari wevrebi. didebi, patarebi _ yvelani Seikribnen.


Tu erTgvari wevrebi ganmazogadebel sityvasa da sintaqsurad masTan dakavSirebul
wevrebs Sorisaa Casmuli, isini tireebiT gamoiyofa. mefis Svilebma _ adrnasem, bagratma

da guaramma _ uxvad gaiRes Sesawiri.


tire

iwereba

danarTis

win,

Tu

danarTi

winadadebis

boloSia.

Tu

danarTi

winadadeebis SuaSia, igi Tavisi amxsneli sityvebiTurT orive mxridan tireebiT gamoiyofa.

am klubSi Semoqmedi axalgazrdebi ikribebian _ umTavresad, mwerlebi. giorgim TviTon


waikiTxa ori zRapari _ ,,wiTelquda da ,,komble _ da gaxarebulma uambo dedas.
tires vwerT ramdenime momdevno gankerZoebuli gansazRvrebis win. male zamTari

mogvadgeba kars _ civi da susxiani.


tire daismis CarTuli sityvebisa da windadebebis gamosayofad, gansakuTrebiT im
SemTxvevaSi, Tu igi vrcelia. namceca _ ase uwodebdnen ninos megobrebi _ keTili da

niWieri gogona aRmoCnda.


,,es, ,,eg da ,,am nacvalsaxelebis win, romlebic cvlian winamval saxelobiT
brunvaSi dasmul qvemdebares an pirdapir damatebas, tire iwereba. Sroma _ am saxeliT

saqarTveloSi ramdenime sofeli iyo cnobili.


tires vwerT avtoris sityvebis gamosayofadac, roca isini pirdapiri naTqvamis
Semdegaa, an mis SigniTaa moqceuli. aseT SemTxvevaSi, tiresTan erTad mZimec iwereba.

erTad wavideT, _ mTxova megobarma, _ marto siaruli ar miyvars.


tire iwereba dialogebSi personaJTa naTqvamis gamosayofad. amasTan, TiToeuli
personaJis sityvas, Cveulebriv, axali striqoni eTmoba.

_ wavideT?
_ rasakvirvelia.
_ iqneb arc Rirdes...
_ namdvilad Rirs.
tire zogjer ixmareba orwertilis, mZimisa da frCxilebis adgilze.

26

savarjiSo # 11. dasviT sasveni niSnebi


1. jemal skripka
ianguli lawirako
jemal qamo
ianguli wuwko berZeno
jemal wirpliano
patarebis yoCo
virisTavo
viris mwyemso
gogoebis maCalka
xuligano
Tbiliselo harifo
Seni deda vatire ianguli
imana su ine prostikasa ineka jemal (n. dumbaZe)
2. grigol robaqiZes germanul samyaroSi Zalian xiblavda nicSe nicSes SemoqmedebaSi
ki

miTosuri Zalis aRorZineba (T. gegeSiZe)


3. es masala

dargTa

mxatvrobis

anu sityva enobrivi niSani


Teatris

musikis

kinos

yvelaze abstraqtulia xelovnebis sxva


mier

gamoyenebul

masalasTan

SedarebiT

(l. bregaZe)
4. terminebi

aqtualizacia konkretizacia, rekonstruqcia

ekuTvnis recefciuli

esTetikis erT-erT fuZemdebels roman ingardens (l. bregaZe)


5.

mRupav mama mivida igi bekinasTan mRupav danas miyri yelSi ratom mimeteb Seni

Wirime Zlivs warmosTqva platonma da xmaCawyvetilma unugeSod xelebi gaSala


gRupav raTa Svilo raTa SenisTana Svili unda daRupos mamam
aba raa da isev sityva gauSra platons
kargi Tu giyvarde kargi mxiarulad SesZaxa bekinam Se kargo kaco me erTi bebruxana
movaTrio Sen ratom unda daiRupo Svilo ra dagRupavs Tu giyvarde
Svili geyoleba
xa xa xa gadixarxara bekinam da sityva gaawyvetina platons Svili geyolebao xa xa
xa raRa dros Cemi Svilia Se kaco xa xa xa
mama Sen nu momikvdebi sikvdilis msgavs saqmes mipireb

27

erTi Sen dajinebulad laparakob dRes platon dedaberma rava unda SegaSinos Se
glaxako ase ratom unda Sewuxde eg Seni SiSi mamaSvilobam sruliad usafuZvloa rame
gevnebaT ki ara Tu damijereb sasargebloc iqneba sawyal melanos cota SeRavaTi mainc
miecema Tvara aRaraa qali uWirs erT adamians Teli ojaxi kiserze awevs
batono melanos jafas ras deeZeb Sen nu
ratom ras deveZeb gaawyvetina sityva bekinam ratom ar deveZeb isic Svili araa Cemi
batono Sen sxvebr Segvibrale da Cvens jafas nu kiTxulob nu dardob RmerTs
jafisaTvis vyavarT gaCenili eubneboda platoni mama Seni Wirime gadaTqvi colis Txova
da ra ginda Cemgan
nu xar jiniani Svilo Seutia bekinam marto Sens Tavze ki ar unda ifiqro adamianma
6. sxvam rac unda is Tqvas me ki am sityvebiT gavimarTleb Tavs moyvares pirSi
uZraxe mters pirs ukanao (i. WavWavaZe)
7. vedreba natvris xe da monanieba samive Tengiz abulaZis filmia
8. Tqven sofleli biWebi Ronivrebi xarT magram mSiSrebi
9. abaSiZis saxloba dabrunda magram yma da mamuli CamorTmeuli dauxvda ojaxi
aklebuli da ganadgurebuli (a. wereTeli)
10. Cemi xatia samSoblo saxate mTeli qveyana (a. wereTeli)
11. oZelaSvils yvelgan hyavda dosti da Zmadnafici qiziySi naTlimama mirzaSvili
TianeTSi sandro ciskariSvili gaRma borCaloSi andria burnaZe da aTiode TaTari
(m. javaxiSvili)
12. cxens kbilebs gausinjaven moWidaves mxrebso
13. ramdeni wlis xar hkiTxa erTma
samocdaoris Sen
me ormocdaTvrametis
14. erTmaneTis pirispir sxedan orni raRac ucxo tomis qali da kaci.
15. Cveni saxlis zeda sarTuls oda erqva qvedas palati da orives erTad sasaxle
16. Raribi iyo magram mxiaruli
17. xelovneba es oqroa miwis gulSi damarxuli
18. aseTi manqanebi guTani salewi gamniavebeli amJamad TbilisSic iSoveba
19. mas xmeli Tavi aqvs qvemo yba mokle kanWebi Txeli xolo beWis Zvlebi sqeli da
Zalovani.
20. didi Tu patara yvela ulocavda abduSahils gamarjvebas (a. wereTeli)

28

21. turebi arian Tqva man geSiniaT


22. xan ugnuri var xan brZeni xan arc esa var arc isa (a. wereTeli)
23. ganaTleba es xom uaRresad mniSvnelovania
24. neba Seni iyos platon Cemo magram axla Sen miCqari sikvdils Svilo siciliT
uTxra man.
rava batono
i wyeulma mec rom gamayolos winandelebs ras mipireb maSin a xa xa xa avi
sandobia magisTana mTvareze dabadebuli dedakaci
SenisTana Ronier adamians is verafers gizams Sen ar momikvde
kargi kargi Svilo iama bekinas Svilis sityva kargia Svilo ase qeni mara saqmes
Sors nu gadadeb Tvara
ara batono am dReebSive Sevudgebi raRaze gavaWianuro saqnari moleuli jobia
ho ho rasakvirvelia rasakvirvelia mara gaxsovdes Svilo uxeiro vinmes ar
Semyaro Torem sircxvils gaWmev platon migitoveb qals da sxvas me TviTon amovirCev
mamaSvilobas geficebi RimiliT uTxra bekinam
batono mag ra sakadrisia ratom vizam mag saqmes miugo platonma amaze metad ar
gjeraT Cemi
ho da aba he aba he awi Sen ici me Tanaxma var oRond ar daagviano esec
gaxsovdes mets raRas momTxov kidev Svilo yvelaferi Sens nebazedaa da eg aris awi mainc
veraferSi misayvedureb Svilo (d. kldiaSvili)
25. sad iyav Seni Wirime hkiTxa mere kneinasa rom egre daiRale
rogor Tu sada Seni Wirime ojaxobaa saxlia karia Tvalyuris Wera unda Sen
genacvalos Cemi Tavi miugo kneinam
egre Cemo darejan egre geTayvane dedakacobac eg aris da
maS miugo qebiT Tav-gazviadebulma colma ese unda Tvalgafacicebuli dastrialebde
mosamsaxuresa Torem Wamis mets aras gaakeTebs biWebs movla unda
maS maS
bevrma ar icis rogor moepyras
maS ar icis Torem rom icodes kargia maS
xandisxan tyuil-ubralodac unda dastuqso rom gamolanZRo kidec cudi ar iqneba ai me
gavlanZRav kidec gavujavrdebi davtuqsav davwyevli sul risTvis imisTvis rom SiSi da
krZalva hqondes Torem Seni mteri

29

oRondac Seni mteri oRondac


es glexebi arian gaqir virsaviT Tu erTxel Sedga mere Tunda Svindis saxriT
misdge fexs ver gadaadgmevineb Tu adreve datuqsuli ara gyavs
oRondac datuqsuli unda gyvandes miugo xelaxlad Tavis colis sibrZnisagan
gaocebulma luarsabma oRondac gaqir virsaviT Sedgeba
ara geTayva es raca vTqvi tyuilia
tyuili rad iqneba marTalia Senodena dedakacs sizmaric daejereba wamoroxa
uTavbolod luarsabma (i. WavWavaZe)
26. xom ar geSinia
meSinia
ratom geSinia
meSinia
kidev geSinia
meSinia
gesmis gerSvinia
gerSvinia
koniaks dalev
mangos wvens
unda gakoco
makoce
Sen ar makoceb
me ara
maSin me orjer gakoceb (t. Wanturia)
27.

mere
raRa mere Caiqnia xeli papam raRa darCa ZaRli ara kata ara qaTami

ara Rori

viri cxenic xomaldic aRar gamoCenila raRac ambavi xom araa iqiT aixeda papam zeviT
(b. xvedeliZe)
28. oTaxi sami iyo aqedan Cven ori gvekuTvnoda orSic im saxlis mdgmurebi
cxovrobdnen nona da misi qaliSvilebi (b. CekuriSvili)
29.

gamixardav a gamixardav
gadi kaco dardebis Semgrovebeli iZaxis
Sen gadi salome

30

me ratom gavide gadi gaxisfexdi


ra vuTxra mere
ai ra unaRvleli kaci xar netav rogora vZlebT Sen xelSi araferi gadardebs
kaco
mere magas ra TavSi vaxli Cems dards
gadi xo ici Tu arafers etyvi ar mogeSveba (g. Coxeli)
30. daTuna Svilo raze fiqrob gamoelaparaka deda
araferze deda
memgoni Sen im Tofze ocnebob ara
xo deda
daTo Sen saxlSi aiyvane patarebi me aq Seval saqme maqvs
SegiZlia asauzmo
ki deda
Semdeg daaZine
kargi
me wavedi (g. rCeuliSvili)
31. Tavdaviwyeba sv yifianma miambo tyis kaci paolo iaSvilma ori ganaCeni SoTa
dadianma

marTali

sxvebisganac

bevri

abdulah
ram

sandro

movismine

SanSiaSvilma
da

aqa-iq

TeTri

romanebsa

kurdReli
da

prof

asaTianma

moTxrobebSi

gavfante

(m. javaxiSvili)

defisi

defisi gamoiyeneba striqonidan striqonze sityvis gadatanisas, rTuli sityvis


(kompozitis) nawilebs Soris, agreTve, sityvebs Soris, romlebic aRniSnavs drois,
sivrcis an raodenobis mijnas. samecniero-teqnikuri, XIX-XX ss. defiss vwerT im
SemTxvevaSic, roca qarTuli sityvis fuZe an brunvis niSani ucxo sityvis fuZesTanaa
dakavSirebuli, anda cifrebiT gamoxatul ricxviT saxels rigobiTobis mawarmoebeli
afiqsi, brunvis niSani an sxva formanti daerTvis. X-qromosomebi, me-15, giorgi III-m.

31

defisiT gamoiyofa sxvaTa sityvis nawilakebi -meTqi da -Tqo. wavideT-meTqi. amasTan, meTqi- da -Tqo-nawilakiani sxvaTa sityva brWyalebSi ar Caismis. brWyalebSi SeiZleba
CavsvaT sxvaTa sityvis ,,o-nawilakdarTuli pirdapiri naTqvami, isic im SemTxvevaSi, Tu
gansakuTrebuli yuradReba eqceva imas, rom igi sxvisi naTqvamia (magaliTad, andaza). ,,Zala

aRmarTsa xnavso.
defisi da tire ori sxvadasxva niSania da isini erTmaneTSi ar unda avurioT. ar
SeiZleba, magaliTad, vTqvaT, rom ded-mama iwereba tireTi. es wesi unda gaviTvaliswinoT
werisa da beWdvis drosac: tire defisze didia (daaxloebiT ori asos toli) da wina da
momdevno sityvebisgan daSorebulia imxela manZiliT, ramxelac sityvebs Sorisaa daculi.

dRes Rame mosdevs, Rames _ dRe. defisi pataraa (erTi asos toli) da vinaidan igi
sityvis nawilebs aerTebs da ara sityvebs, wina da momdevno asoebisgan mxolod imxela
manZiliTaa daSorebuli, ramxelac asoebs Sorisaa daculi. gaiar-gamoiara.
savarjiSo # 12. dasviT sasveni niSnebi, maT Soris, defisebi
1. mTavaria tyvia wamali ar gaviTavdes da araferi gviWirs
2. ivliane moZRvars zRva moswyinda da tye tye da mTamTa xetiali mounda karis
eklesiidan

mwevarmeZebrebTan

da

qor

miminoebTan

gadabargda

da

sulis

sasargeblo

moRvaweoba TiTqmis daiviwya (g. abaSiZe)


3.

dRevandeli

kacobrioba

berZnullaTinuri

terminebiT

suldgmulobs

magram

ramdenjerac unda gaumeoroT Zvel romaels kompiuteri sul erTia verafriT gaagebinebT
saxeldobr raze elaparakebiT (l. berZeniSvili).
4. Tavisi bebiisa da ded-mamisgan gansxvavebiT SesaniSnavi qarTuliT metyvelebs
somxuri ara Tu fraza erTi sityva erTi Sorisdebulic ki ar wamoscdeba da metic
saqmros erTgulebas rusTavelis zepirad naTqvami striqonebiT eficeba (l. berZeniSvili)
5.

saerTod

mwerloba

eris

sulier

kulturis

erT

erT

dedaboZad

iTvleba

(m. javaxiSvili).
6. Tevdores baRbostani sxvis xelSi gadava amitom megobrebi zogjer duqans
ascdebian da Tevdores baR bostans gidelkalaTebiT estumrebian (m. javaxiSvili)
7. mzes SevcqeriT da gezi CrdilodasavleTisken migvaqvs

(m. javaxiSvili)

8. juanSers xelfexi gaucivda TiTqos damblam Seipyroo da mimqrali Tvalebi


kaklebiviT gadmoeyara (m. javaxiSvili)

32

9. mazuTiT daZeZgil Sav cisternebs petrepavles sasaflaos gaswvriv lazareTis


galavnis win miagrialebda ori elmavali (r. WeiSvili)
10. dganan WiSkris dedos CrdilSi qarian mTvarianSi (r. WeiSvili)
11. carieli lifti daxrialebs zeviTqveviT sarTulsa da sarTulSua drodadro
anaTebs wiTeli Tvali (r. WeiSvili)
12. es bzari Tu iyomeTqi vikiTxe sxva araferi xom ar SegaSineT ukacravad bodiSi
bzarebis gamo (r. WeiSvili)
13. igav arakebi manda gaqvT ekiTxeba xalaTaforajebuli dasakeci kibis falangze
mklavCamodebuli mRebavi (r. WeiSvili)
14. momisminemeTqi giTxari zrdiloba ar gaqvs sul Senc mSvenivrad getyoba sadac
xar gazrdili (b. xvedeliZe)
15. papa karlo da mezoblis qali fexakrefiT uaxlovdebodnen sawols da frTxilad
uWerdnen mxvrinav mamas xelfexs (b. xvedeliZe)
16. mxolod erTs davZen es wigni Tavis droze mkvlelmaniakebs Sorisac Zalian
popularuli iyo dawyebuli Carli mensoniT da damTavrebuli mark CepmeniT (m. xarbedia)
17. nawarmoebSi ucnauri ganwyoba igrZnoba es aris TiTqosda uneblieT religiuri
leqsi leqsisamZimari (l. kodalaSvili)
18. nelnela sxvebic modian qalebi kacebi zogs gazeTSi gauxvevia sadili zogs
celofanSi (b kvirtia).
19. dialeqtebi qarTuli enis Svilebi arian svanuri da megrulWanuri ki qarTuli
enis Zmebi mSoblis qarTveluri enis ier saxe zogjer qarTulma ukeT Semogvinaxa zogjer
svanurma da zogjerac megrul Wanurma (T. kvaWantiraZe)
20. am saocarma xelovnebam rogorc cieb cxelebam ise Seipyro mTeli indoeTi
(S. CantlaZe)

frCxilebi

frCxilebi erTi niSania. frCxilebSi Caismis sityva an sityvaTa jgufi, romlebic


xsnis, ganmartavs wina sityvis mniSvnelobas. akupunqtura (wertilovani masaJi) xSir

SemTxvevaSi sakmaod efeqturia.

33

frCxilebSi unda Caiweros CarTuli sityvebi da winadadebebi, romlebic iZlevian


damatebiT cnobas, axsna-ganmartebas Tu SeniSvnas ZiriTad winadadebaSi gamoTqmul azrTan
dakavSirebiT. efremis Svilebi, ra Tqma unda, vaJebi (qali munji hyavda), gaiozi da baqari,

Telavis sasuliero seminariaSi izrdebodnen.


frCxilebSi weren msmenelTa reaqcias stenografiul angariSebSi (taSi), (sicili

darbazSi).
frCxilebSi unda CavsvaT teqstSi damowmebul wyaroze miTiTeba. es leqsi vaJa-

fSavelas TxzulebaTa ortomeulis I tomSia dabeWdili (vaJa-fSavela, TxzulebaTa tomi I,


Tb., 1979 w., gv. 169).
arc gaxsnili da arc daxuruli frCxilebis win ar daismis sasveni niSani. isini
daismis mxolod daxuruli frCxilis Semdeg. daxuruli frCxilis win SeiZleba iyos
mxolod is sasveni niSani, romelic frCxilebSi moTavsebul sityvebTanaa dakavSirebuli,
magaliTad,

wertili

Semoklebis

niSnad.

,,salxino

kurnavs

uamrav

daavadebas

(osteoqondrozs, saxsrebis daavadebas, mastits, nevrozs da a. S.).


savarjiSo # 13. dasviT sasveni niSnebi, maT Soris frCxilebi
1. Wola mZimed daavadebuli da fizikurad dauZlurebuli 1912 wels moaTavses
saratovis davrdomilTa TavSesafarSi aqve gardaicvala igi 1915 wels daasaflaves
TbilisSi kukiis sasaflaoze amJamad ganisvenebs didubis panTeonSi (s. Wilaia)
2. Tu gaviTvaliswinebT rom am personaJebs mimoweris saWiroeba realurad aqvT
radgan teritoriulad sakmaod daSorebulni arian erTmaneTisgan erTi amerikaSia meore ki
saqarTveloSi es mainc arasakmarisi mizezi aRmoCndeba imisTvis rom saerTod ar Candes
maTi Tundac teqstismiRmieri urTierToba ukidures SemTxvevaSi Tundac calkeuli maTi
yofa da arseboba rac albaT unda igulisxmebodes am mimoweris nebismieri mimoweris
paralelurad

is Tu rogor cxovroben isini TavisTvis mesame pirSi an ras fiqroben

mimoweris miRma pirvel pirSi (d. CixlaZe)


3. saxelebi romlebic maSin gamoCnda qarTuli literaturis scenaze am sityvis
pirdapiri gagebiT radgan reprezentaciebi ufro Seexeboda sabinao Sekrebebs quCebs
gamofenebs

universitetis

radikalizmis

SesaZlo

auditoriebsa

speqtrs

Tumca

Tu
es

TviTgamocemebs
tendenciebi

maT

srulad

SemoqmedebaSi

ganviTarebaSi gamoCnda ufro sistemurad an stilis saxiT (d. CixlaZe)

34

warmoaCenen

am

mxolod

4. giorgis colma Tavi zed daakla saca Cemi giorgi mokvda mec iq unda movkvdeo
imaT saflavs axlac yaraulebi uyenia mTqmeli a qebaZe 60 wlisa s kavTisxevi werakiTxvis mcire mcodne Cawerilia 1943 wlis ianvarSi (g. SatberaSvili)
5. fragmentaciis xanis es orive sagulisxmo poeturi farTo gagebiT nawarmoebi
barbaqaZis

,,trfoba

wamebulTa

da

amaRlobelis

,,sekvencia

kargad

gviCvenebs

rom

mxolod poetur tradiciasTan muSaobiT SeiZleba mniSvnelovani Sedegis miRweva gnebavT


misi dekonstruqciisa Tu piriqiT

am tradiciis ganaxlebisa Tu gagrZelebis gziT kidev

erTxel

fragmentaciis

msurs

gavimeoro

rom

xanis

poetTa

nakli

tradiciasTan

dapirispireba ki araa aramed qarTuli saliteraturo enisa da am enaze Seqmnili


literaturis arcodna an SezRuduli codna erTi mxriv xolo meore mxriv steriluri
qarTuli da poeturi refleqsiis TviTcnobierebis nakleboba swored amis gamo ver qmnian
isini esTetikurad mniSvnelovan nawarmoebebs (z. SaTiriSvili)
6.

am

ori

sinamdvilis

reformebs saboloo jamSi ki

sinqronizacia

Zireul

politikur

da

sakonstitucio

sruliad axal konstitucias moiTxovs raTa liberaluri

demokratiis konsolidacia haerSi ar gamoekidos da dausrulebel proeqtad ar darCes


(l. ramiSvili)
7. mari brosem gamoaqveyna juanSeris XI s cxovreba vaxtang gorgaslisa romelSic
moxsenebulia varsqenis mier SuSanikis wameba bakuris zeobaSi e i VI saukunis meore
naxevarSi

agreTve

bakur

mefis

mier

varsqenis

sikvdiliT

dasja

sagulisxmoa

rom

juanSeris am Secdomas araerTi Zveli avtori vaxuSti anton pirveli i bagrationi da sxv
imeorebda mari brose iyo pirveli mkvlevari romelmac kritikulad ganixila juanSeris
Tvalsazrisi (l. menabde).
8. axlaxan marton iStvanoviCma kelet totaSis furclebze mokle winasityvaobiT
gamoaqveyna SuSanikis wamebis Semoklebuli ungruli Targmani sruli saxiT ibeWdeba
qarTuli

prozis

anTologiaSi

parizSi

daibeWda

SuSanikis

wamebis

wulaZiseuli

franguli Targmani (l. menabde)


9.

Cveulebriv

samRvdeloebis

Semdegi

suraTi

warmoCindeboda

erT

mxares

radikaluri fundamentalistebi meore mxares liberalebi isini saqarTvelos eklesiaSi


ukve gaanadgures xolo SuaSi didi Waobi romelic mravalricxovani sruliad inertuli
da gaunaTlebeli konformistebisagan Sedgeba (b. kobaxiZe)
10. bolo dromde vinaxavdi TandaTan mefanteboda mekargeboda wignTa ardabrunebis
qarTuli wesis mimdevar mTxovnelTa gamoisobiT wignebs sadac misi rCeviT SemeZlo

35

cnobebi amomekrifa franCesko asizelisa Tu anri bergsonis Sesaxeb vidre uSualo


wyaroebi gamoCndeboda (z. kiknaZe)
11. ar unda gvkvebos imis iluziam rom wignebSi dabeWdili zepirsityvierebis
zRaprebidan dawyebuli andazebiT damTavrebuli teqstebi ramdenadme srulyofil an
namdvil warmodgenas gviqmnis zepirsityvier Semoqmedebaze (z. kiknaZe)
12. swored aq aris arsebiTi gansxvaveba Zveli aRmosavleTis Sumeri da aqadi
finikia xeTebi xuritebi egvipte kulturebisagan isini upiratesad arqeologiuri SeiZleba
iTqvas namarxi da aRmoCenili kulturebia (z. kiknaZe)
13. miuxedavad imisa rom misi gardacvalebis Semdeg iyo calkeuli mniSvnelovani
publikaciebi mesame gzis specialuri gamoSveba 1994 wels saarqivo masalis beWdva 2002
2004

wlebSi

alternativaSi

am

ortomeulSi

ukve

reliefurad

gamoikveTa

karlo

kaWaravas rogorc poetis moazrovnisa da kulturtregeris fenomeni (S. iaTaSvili)


14. klasikurad sada stiliT CamonakvTuli misi nawarmoebebis gacnobisas galaktion
tabiZis leqsTa msgavsad iolad aRiZvroda yovelives mswrafl Secnobisa Tu wvdomis
iluzia ase rom daviTianis lamis yovel mkiTxvels Tavisi guramiSvili hyavda da dResac
hyavs Tvalwin esec aris erTi niSani didTa SemoqmedTa Taviseburebisa amgvarma viTarebam
gaiolebasTan erTad gaaZnela kidec daviT guramiSvilis samyarosTan miaxloeba (r TvaraZe)
15.

Cven

SegviZlia

aRvfrTovandeT

yovelgvari

TeofaniiT

RvTis

gamocxadebiT

radganac viciT rom qriste yvela maTganis rekapitulacias axdens Tavis TavSi Semokrebs
da maTze maRldeba rogorc amboben wm irineos lioneli da wm maqsime aRmsarebeli
(z. TvaraZe)
16.
malinovski

anTropologTa
elkini

amerikuli

evanspriCardi

skolis

mkvlevarTa

TvalsazrisiT

miTi

harneri
rituali

kastaneda
da

magia

eliade
Zala

erTmaneTisagan ganuyofelia (x. TavdgiriZe)


17. Sromis processa Tu nadirobis win Sesrulebuli sasimRero-saferxulo teqsti
romlis Sinaarsobrivi birTvi kosmogoniuria sawyisis miTs gaacxadebs da erTaderT mizans
konkretul sferoSi Sromanayofiereba nadiroba da a S magiuri zemoqmedebis gziT
warmatebis miRwevas emsaxureba (x. TavdgiriZe)
18. Tass rogorc saritualo niSans iyenebdnen barbales saxelobis svanur dReoba
liquraSi anu liqureSi dReobis wina dRes xuTSabaTs melqoraSs liquraSis morige
medReobe barbales saxelobis eklesiidan barbla Tasi anu niSani mihqonda da locva
vedrebiT Tavis maranSi aTavsebda (x. TavdgiriZe)

36

19.

konkretizaciis

da

rekonstruqciis

winapiroba

ki

aris

aqtualizacia

nawarmoebis detalis an epizodis gacocxleba gasagneba mkiTxvelis mier

anu

wuTieri scenis

gardasaxva gaSlil suraTad romelic warmoqmnis asociaciaTa da emociaTa gantotvil


qsels Tanamedrove sazRvargareTuli literaturismcodneoba enciklopediuri cnobari m
1996 statia aqtualizacia citirebas vaxden Tamar lomiZis mier Sesrulebuli qarTuli
Targmanidan sjani III gv 213 (l. bregaZe)
20. Cveni erovnuli sulis ori polusia mindia da murmani ori ukiduresi gadaxra
miRebuli normidan urTierTsapirispiro mimarTulebiT (g. asaTiani)
21. Tanamedrove cxovrebaSi kompiuteruli teqnologiebisa da internetis funqciis
gazrdam warmoSva e w virtualuri enis qvetipi sadac verbaluri narativis garda
mniSvnelovania

iseTi

semiotikuri

niSnebic

rogoricaa

sicilakebi

Rimilakebi

da

sxvadasxva saxis piqtogramebi (d. anfimiadi)


22. o kontma Tavis eqvstomian TxzulebaSi pozitiuri filosofiis kursi mxolod
specialur

pozitiur

mecnierebaTa

maTematika

astronomia

fizika

qimia

biologia

sociologia problemebi ganixila xolo filosofias araviTari adgili ar dauTmo


(s avaliani)
23.

diferencirebul

individualizebuli

anu

siRrmiTsiRrmemde

sinTeturad

aTvisebuli mxatvrulad gardasaxuli modernistuli azrovneba aris SemaerTebeli ara


marto germanulenovani aramed mTeli evropuli literaturuli samyarosi (b. adeiSvili)
24. mxedvelobaSi unda miviRoT is garemoeba rom SoTas personaJebi yvelani
formalurad araqarTvelebi da araqristianebi sxva religiebis rogorc wesi islamuri
religiis warmomadgenlebi arian (n. kakabaZe)
25. isini vinc Zalauflebas floben da es marto amerikas ar exeba unda iyvnen
mimtevebelni da samarTlianebi radganac SeerTebul Statebs aqvs didi Zalaufleba
yovelgvari kritika misTvis da misi xalxisTvis mxolod sikeTis momtani iqneba
(T. aqubardia)

brWyalebi
brWyalebSi

Caismis

ucvlelad,

sityvasityviT

moyvanili

citatebi,

gamoTqmebi,

romlebic sxvas ekuTvnis da ara avtors. rusTaveli wers: ,,ver daiWiravs sikvdilsa gza

viwro, verca kldovani.


37

brWyalebSi vsvamT organizaciis, dawesebulebis, Jurnalis, gazeTis, nawarmoebis,


filmis, speqtaklis, gemis, maRaziis, sastumros, raime sagnis saxelwodebas. gazeTi ,,24

saaTi, Jurnali ,,Cveni mwerloba, saagento ,,jeohotniusi da sxva.


brWyalebSi unda CavsvaT ironiulad naTqvami, aseve, Cveulebrivisgan gansxvavebuli
mniSvnelobiT naTqvami sityvebi. ilia gvixatavs lamaziseulis ,,mSvenier garegnobas.
brWyalebSi Caismis barbarizmebi da moZvelebuli sityvebi. larsis ,,stanciaSi ilia

rus oficers Sexvda.


wertili, mZime, wertil-mZime an tire mxolod daxuruli brWyalebis Semdeg unda
daiweros. ,,SuSanikis wameba, romelic mexuTe saukuneSi daiwera, Cvenamde moRweuli

pirveli qarTuli nawarmoebia.


kiTxvisa da Zaxilis niSnebi (anda kiTxva-Zaxilis niSani) unda daiweros bolo
brWyalebis win, Tu igi ganekuTvneba brWyalebSi moqceul sityvas an sityvebs. ,,urigo

araferi gaubedoT! _ ubrZanes maT. xolo Tu es niSnebi brWyalebSi Casmul sityvebTan


erTad mTel winadadebas ganekuTvneba, maSin brWyalebis Semdeg unda davsvaT. wakiTxuli

gaqvT ,,samoseli pirveli?


savarjiSo # 14. dasviT sasveni niSnebi, maT Soris brWyalebi
1. iliam gazeT droebis nomeri moiTxova
2. kinoTeatri sixaruli qalaqis gareubanSia
3. vedreba natvris xe da monanieba samive Tengiz abulaZis filmia
4. agvistos naTeli xmauri da mZvinvareba da abesalom abeslom uiliam folkneris
nawarmoebebia
5. Semodgomis sonata da marwyvis mdelo ingmar bergmanis filmebia msxverplSewirva
da nostalgia ki andrei tarkovskisa
6. es kaci swored Seecodeboda kacs rom TviT ambavi sasacilo ar yofiliyo ai
batoni kldiaSvilis moTxrobebis mTavari azri da Tu gnebavT ai mTeli azri Cvenis
cxovrebisa Cveni beCavi da sacodavi cxovrebisa (k. abaSiZe)
7. oTaraanT qvrivi moTxrobis Sesavalidanve ase gvixasiaTebs Tavis Tavs Tu gaWirda
rkinis joxs aviReb xelSi da xelmwifemdi vivli (k. abaSiZe)
8. Cveni planetis yvela kuTxeSi bavSvebi erTnairi gatacebiT kiTxuloben peros
grimebsa da andersenis zRaprebs daniel defos robizon kruzosa da jonaTan sviftis
guliveris mogzaurobas servantesis don kixotsa da rables gargantuasa da pantagruels

38

diumasa da Jiul vernis valter skotisa da dikensis romanebs mark tvenisa da kiplingis
moTxrobebs (g. abaSiZe)
9. novatoruli siSmage saerTod damaxasiaTebelia XX saukunisaTvis gansakuTrebiT
ki Cveni droebisaTvis (l. avaliani)
10. mas SeeZlo gaemeorebina rabindranaT Tagoris sityvebi me damiweria bevri
Tavisufali leqsi da yvelaferi rac maTSi vTqvi ar SemeZlo gadmomeca romelime sxva
formiT SesaZloa maT mdidruli samoseli ar acviaT magram lamazad ki gamoiyurebian me
vfiqrob swored amitom SeiZleba maTi dayeneba wminda poeziis gverdiT (l. alimonaki)
11. sxva ra gza mqonda davureke kriJans rogorc misi coli eZaxda da vTxove xuTasi
maneTi sesxad (g. alxaziSvili)
12. bolo xanebSi xSirad vfiqrob, rom mTeli es progresi da kulturuli
gadatrialeba

sxva

araferia

Tu

ara

drois

gatarebis

axal-axali

saSualebebis

gauTavebeli Zebna (d. anfimiadi)


13. kreiser Smidtis gamoCenam qalaqs Tavzari dasca xalxi panikam moicva moqalaqeTa
Soris

Tavi

mSvidobian

iCina

SiSma

mosaxleobas

simxdalem

da

SeiaraRebul

gautanlobam

yovelTvis

momxvdurTan

uwevs

ase

xdeba

rodesac

urTierTobis

garkveva

(g. arganaSvili)
14. erTma kritikosma kidev erTma Cemi poema kolxida gaabiabrua (l. asaTiani)
15.

mwvane

bazarSi

vnaxe

galaktioni

qeifobda

quTaisel

memwvanileebTan

da

metaCkeebTan (l. asaTiani)


16. ra momwons kako yaCaRSi RuRuni igi CamrCenia guls mwuxare aris, viT glovis
zari miTxar dedalo ras akeTebdi da Seungria gulis ficari Seni gamCenis Wirime Seni
oriv waiRo erTma naRvelma (l. asaTiani)
17. rogori iqneba galeqsili asfurcela da irmisa ori saukeTeso qarTuli zRapari
(l. asaTiani)
18. Cvens nikas ormoci wlis vunderkindi Searqva alioSa sajaiam masve ekuTvnis
nikaze Tqmuli mdivani gvyavda nikola vaqebdiT

ara iyo ra (l. asaTiani)

18. mSvenieri xalxuri simRerebi ferad Sindi vaxtanguri Svidkaca winwyaro brolis
yelsa da sxvebi metad Znelad Sesasrulebeli da CaxlarTuli simRerebia (l. asaTiani)
19. mozardis ferad cxovrebaSi iWreba nacrisfer tonebSi Seferili damTrgunveli
realoba mis cnobierebaSi axali cxovrebiseuli principebis SeTviseba didi emociuri
winaaRmdegobis

fonze

mimdinareobs,

radgan

39

mozardis

saTuTi

goneba

realobasTan

Sejaxebisas daucvelia da yofierebaSi gamefebul borotebas axleburad acnobierebs amis


Semdeg

misi

cnobiereba

samoTxis

baRs

tovebs

da

urCxulebis

qveyanaSi

abijebs

(T aqubardia)
20. erTxel Cvenma cnobilma Jurnalistma retroperspeqtivis wamyvanma qalbatonma
Tamar cagareiSvilma Cems jgufs aseTi SekiTxva dausva ra aris samSoblo (e. axvlediani)
21. xsnadi kafka zaza burWulaZis mcire romania romelsac saba ar mieniWa radgan
cudi sityvebiT iyo dawerili didi leqsikologis saxeli ar SeiZleba ukavSirdebodes
cud sityvebs barem iqneb geniosis mier ganmartebuli erTi-ori sityvac amogveRo sityvis
konidan da saerTod avtors Tu saba unda sasabaodac unda weros da ilaparakos
gansakuTrebiT eTerSi (l. berZeniSvili)
22. termini patriotizmi Sva erTma cnobilma simReram romelic Tavidan sabrZolo
marSi iyo mere ki safrangeTis saxelmwifo himnad iqca me vigulisxme marselioza da misi
sityvebi alons enfants de la patrie gaveSuroT samSoblos Svilebo swored es
patri da mxolod es patri aris safuZveli patriotizmisa rac imas niSnavs rom
patriotizms safuZveli uCndeba mxolod mas Semdeg rac Cndeba axali realoba samSoblo
rogorc loialobis subieqti (l. berZeniSvili)
23. grigol robaqiZis erT-erTi pirveli werili ra aris moda 1902 wels daibeWda
Jurnal kvalSi #20 gv 227

229 1910 wels ki Jurnal faskunjSi # 1 gv 76 gamoqveynda

misi Taris xma leqciidan baraTaSvilzed magram maTSi mxolod zogadad saubrobs avtori
qarTuli poeziis Taviseburebaze (T. barbaqaZe)
24. ameli notomis uzarmazari mouqneli cota saSiSi idumali RvTaebebis msgavsi
personaJebi predeqstati mkvlelis higiena palamedi bernadeti katilinas winaaRmdeg
batoni omoCi krZalviTa da caxcaxiT swored iaponuri orTabrZolebis STabeWdilebebiTaa
nasazrdoebi (n. beqiSvili)
25. ocdaoTxi wlis ilia WavWavaZe 1861 wlis oqtomberSi wers usaTauro leqsSedevrs Cemo kalamo Cemo kargo rad gvinda taSi daibeWda 1863 wels saqarTvelos
moambis # 1-Si romelSic Tematizebulia misi damokidebuleba im faqtTan rom mSobeli
xalxis erT nawils igi samSoblos moZuled Seuracxavs Cemzed amboben is siaves
qarTvlisas ambobs Cvens cuds ar malavs eg xom cxadi siZulvilia (l. bregaZe)
26. warmoiqmneba monotonuroba ganmeorebadoba dabolos mTeli jafis reziume am
sityvebSi dakonkretdeba amaoTa amaoeba yovelive amao ars ix poema mravalwertili Semdeg
ki es bibliuri kredo banalur striqonebsac dabadebs magaliTad aseTs ra aris erTi

40

dRis kacis cxovreba Cveulebrivi valis moxda arsebobisTvis an mitylaSune mitylaSune


cxovrebav Sen mxolod qafi xar Sen mxolod borkili xar Sen mxolod isa xar rac
Jangdeba da ganqardeba (n gelaSvili).
27. yuradReba unda mieqces Tamaz enguris literaturul fsevdonims enguri mdinarea
svaneTSi aqafebuli mborgavi magram misTvis enguri romelime Sumerelis an qaldevelis
saxelsac niSnavda bundovnad gveubneba avtori (T. gegeSiZe)
28. Tu sawyali nikala erTi TlaSois safasurad mikitnebs kedlebs ulamazdeba
ieTim-gurjis cocxali citatebiT mofenilia Tbilisis Rvinis sardafebi vin damwyevla
visi wyevla amixda eTim cremli megobari gagixda (i. griSaSvili)
29. eseSi Cemi siyvarulis pwkaredi rentgenogramis idea Tomas manis jadosnuri
mTidan visesxe (n. darbaiseli)
30.

SeSlilobis

Tema

literaturaSi

araerT

avtors

daumuSavebia

magram

me

ratomRac ori gamaxsenda fridrix diurenmatis 1921-1990 piesa fizikosebi da ken kizis
1935-2001 romani viRacam gugulis budes gadaufrina orive 1962 welsaa dawerili da
oriveSi mTavari gmiri fsiqiatriuli klinikis eqTans klavs magram maTi msgavseba amiT
amoiwureba radgan gansxvaveba gacilebiT mniSvnelovania (g kakabaZe)
31. Salva bakuraZis minipoema qmrebis sakiTxavi romelic xuTi wlis win daiwera da
ramdenimejer gamoqveynda maSindel periodikaSi swored is mravalSriani nawarmoebia
romelsac sxvadasxva mkiTxveli sxvadasxva msoflmxedvelobrivi Wrilidan aRiqvams da
azris emociis TavisTvis sakmar dozas miiRebs (l. kodalaSvili)
32. siamovnebiT minda ganvacxado rom akutagavas ori brwyinvale moTxroba dialogi
wyvdiadSi da cxovreba idiotisa swored misi TxovniTa da CagonebiT vTargmne samwuxarod
rusulidan (T. maRlaferiZe)
33. Zveli swavlulebi poeturi Semoqmedebis process RvTaebriv siSmaged RvTaebriv
bnedad

naTlavdnen

romlis

drosac

TiTqos

winaswarmetyvelebis

zegardmo

niWic

mJRavndeboda (S. niSnianiZe)

sasveni niSnebi pirdapir naTqvamTan


pirdapiri naTqvami tireTi an brWyalebiT gamoiyofa. pirdapiri naTqvami, romelsac
ar daerTvis sityvasityviTi nawilaki (-meTqi, -Tqo, -o), brWyalebSi unda CavsvaT.

41

Tu jer avtoris sityvebia, Semdeg ki pirdapiri naTqvami, avtoris sityvebis Semdeg


orwertils weren, xolo pirdapiri naTqvamis Semdeg im niSans, romelsac Sinaarsi
moiTxovs. dRis bolos ase gviTxra: ,,diliT 9 saaTamde unda gamocxaddeT xolme.
Tu pirdapiri naTqvami uswrebs avtoris sityvebs, mis Semdeg iwereba saTanado
sasveni niSani da tire. ,,albaT, saRamomde unda velodoT, _ gviTxra mamam.
kiTxvis,

Zaxilis,

brZanebis

an

kiTxviT-Zaxilis

Sinaarsis

Semcveli

pirdapiri

naTqvamis Semdeg iwereba saTanado sasveni niSani da tire. ,,rogor gamibedeT?! _ brazobda

mezobeli.
pirdapiri naTqvami dialogSi axali abzaciT iwyeba da mis win tire iwereba. aseT
SemTxvevaSi brWyalebi saWiro aRar aris.

_ daRlili xar? _ hkiTxa dedam.


_ Zalian, _ Tavi moisawyla Svilma.
roca avtoris sityvebi pirdapiri naTqvamis SigniTaa moqceuli, gvaqvs ramdenime
SemTxveva:
1. avtoris sityvebi mZimiTa da tireTi gamoiyofa, roca igi pirdapir naTqvamSi im
adgilasaa CarTuli, sadac misi CarTvis gareSe saerTod ar aris sasveni niSani, an saWiroa
mZime. ra ar gadagvxdenia Tavs, _ wers ilia WavWavaZe, _ ra mtrebi ar mogvsevian, ra vai-

vaglaxi, ra sisxlis Rvra, ra RrWena kbilTa ar gamogvivlia, ra wisqvilis qva ar


datrialebula Cvens Tavzed da yvelas gavuZeliT, yvelas gavumagrdiT.
2. roca avtoris sityvebi CarTulia iq, sadac misi CarTvis gareSe wertilia
saWiro, maSin avtoris sityvebis win iwereba mZime da tire, Semdeg _ wertili da tire.

unda mogelaparakoT, _ gviTxra maswavlebelma da skamze mokalaTda. _ Zalian seriozuli


sakiTxia.
3. roca avtoris sityvebis Casmis adgilas pirdapir naTqvamSi mis Causmelad saWiroa
Zaxilis, kiTxvis an kiTxva-Zaxilis niSani, maSin avtoris sityvebis win es niSani darCeba,
Semdeg ki wertili da tire daiwereba. gvWirs ki dRes romelime es droTa Sesaferi

sikeTe? _ wers ilia, _ ra giTxraT? riT gagaxaroT?


pirdapir naTqvamSi CarTuli avtoris sityvebis Semdeg orwertili da tire im
SemTxvevaSi iwereba, Tu avtoris sityvebSi ori zmnaa da maTgani pirveli pirdapiri
naTqvamis pirvel nawils exeba, meore ki _ meore nawils. zogs hgonia, rom namdvili

patriotizmi ewinaaRmdegeba kosmopolitizms, magram es Secdomaa, _ wers vaJa-fSavela da

42

dasZens: _ yoveli namdvili patrioti kosmopolitia, ise, rogorc yoveli gonieri


kosmopoliti (da ara Cveneburi) patriotia.
savarjiSo # 15. dasviT sasveni niSnebi
1. fuh Segarcxvinos RmerTma braziT wamoiZaxa zaal baraTaSvilma da zurgi Seaqcia
nargizebis fors sadac orbelianebisa da basila maioris falavanma giorgi kuWatnelma
marabdis batons is-is iyo mesame moWidave gauWima Tvalwin (m. javaxiSvili)
2. roca mejinibe daikarga zaalma isev weRandeliviT SehRaRada
gagigiaT meTqi amisTana ambavi elizbari kurka meleqse yaflani aleqsandre da maiori
CemTan

stumrad

movidnen

viRac

oxeri

imereli

moiyvanon

da

Tavs

lafi

damasxan

(m. javaxiSvili)
3. sad mqonda SfoTSi Cavarda andro viTom ar ici ra dReSi var gamagiJes am
kaqtusebma raRac Wiri WirT da ver gavuge veraferi (b. xvedeliZe)
4. erTi Senca xar aviqnie xeli da da quCas gavxede me ai aq Camoval (b. xvedeliZe)
5. ra unda vqna aRapro xelebi androm xvale ki ara saRamosve moval botanikis
institutSi var Sesavleli iqneb miSvelon rame (b.xvedeliZe)
6. mec besarioni var meTqi davapire meyvira raki Sors iyo da aRar meSinoda besiki,
besarioni orive mqvia ambasac ki vTamaSob xolme (b. xaranauli)
7. oh nikos gaumarjos mogvilocavs dauZaxa yvelam (d. WonqaZe)
8. ai is saxlebi muxranbatonianTi aris xedavT da gaiSvira xeli muxranbatonianT
saxlebisken (d. WonqaZe)
9. ra saWiroa eg laparaki daanebe Tavi Seni vardo gibrZanebs uTxra vardom da
akoca erTi imgvarad rogor kocnasac bevri Cvengani Tavis sicocxleSi ar eRirsebian
bednieri durmiSxan (d. WonqaZe)
10. vardo Svilo gogo vardo pirjvari daiwere Svilo SekrTomiT eubneboda
qalbatoni da usresda cxviris nestos da yurebs gogoebo biWebo vina xarT mand miSveleT
(d. WonqaZe)
11. ui Sokoladi damkargvia uceb jibeze xeli itaca magdam miixed moixeda magram
raki Tvali versad Seavlo xelebi zurgze Semoiwyo da xmamaRla mohyva Zaxils Wiav Wiav
mapovnine

me

Sen

dedas

gapovnineb

Wiav

Wiav

(q. WilaSvili)

43

mapovnine

me

Sen

dedas

gapovnineb

12. daviwyeb Se kai kaco ra dagemarTa ujras Seswevs da tuCebs iwmends daviwyeb da
davamTavreb faqtiurad SvebulebaSi var magram mainc ra iyo ra moxda (r. WeiSvili)
13.

SeikariT

usafrTxoebis

Rvedebi

da

daixureT

muzaradi

afrTxilebs

CorgolaSvils aq jdoma saSiSia (r. WeiSvili)


14. gansxvavebuli principi eRimeba belas saxe exsneba da exureba male me amitom
daviwye wera batono vaJa batono vaso rom megona arafers vityodi radgan arafrisgan
araferi araferia (r. WeiSvili)
15. sad iyav Seni Wirime hkiTxa mere kneinasa rom egre daiRale (i. WavWavaZe)
16. Zvirfasi kacia gaifiqrebda xolme madlieri mebatone mere daTos etyoda
baraqala Cemo daTo Tu kacma daiviwya RmerTi ar daiviwyebs batonis erTgulobasa
baraqala Sen Cemi marjvena mklavi xar magari mklavi (i. WavWavaZe)
17. eg aris rom TavadiSvilia Tqva wyromiT luarsabma TavadiSvili rom ar iyos
jani gavardes an glexi iyos an somexi kidev ho ega mklavs rom TavadiSvilia Zalian ar
waxda xalxi Tqveni WirimeT amasac Seveswari rom TavadiSvili qirazed urmebs atarebs
(i. WavWavaZe)
18. vai vai me ubedursa Caikravda xolme gulSi xels sadedaberodRa gaxda es
vaJkacis iaraRi mogikvdaT Tqve sawylebo kai patroni uime gana marto Tqven mogikvdaT
xom mec momikvda mec waiRo Savma miwam Cemi Tevdore wamogeqca ojaxo dedaboZi
dagimiwdaT Tofo da xmalo Tqveni fandi vaJkaci gatyda Suazed Cvenis wuTis-soflis
uRelica mogikvda oTaraanT qvrivo toldasadebi meuRle darCi calad vaime uSenosa
(i. WavWavaZe).
19. mere ra piriT-Ra Seveyaro saiqios Cems qmarsao ambobda xolme ai uwinamc dRe
daubneldes oTaraanT qvrivs minam maminacvals saxlSi dausvamdes Tavis patara giorgisa
(i. WavWavaZe)
20.

marTali

bZandebi

ganagrZela

im

ubedurma

TiTqo

me

Sevecodeo

Cems

dasamSvideblad marTali bZandebi cocxal kacs matli mexveva TiTon me mezizReba Cemi
Tavi Seni ra sakvirvelia (i. WavWavaZe)
21. ukeTes dros Cven veRar CavigdebT xelSi wamoiZaxa cxared Salvam kaxelebis
gulisgatexa qarTlsac gadaedeba jer kidev sanam sasoeba ar warkveTiaT da kidev raRac
imedi aqvs kaxelebs Cvenc unda miveSveloT Tu ver gavimarjvebT saxelovnad mainc
davixocebiT sjobs sicocxlesa naZraxsa sikvdili saxelovanio (a. wereTeli)

44

22. mec magas vwuxvar Cemo kiko magram ra vqnaT miugo batonma daRonebiT xarji ar
damiklia

Tavi

ar

damizogavs

salaro

TiTqmis

davacaliere

da

meti

raRa

meqna

(a. wereTeli)
23. me vici ganagrZo abduSahilma rom ama da am dRes baSi-aCuki SenTan iqneba mec
nabrZanebi maqvs rom Cemi cxenosnebiT Semovertya gars Sens saxlsa da daviWiro magram
gaafrTxile rom aq ar damixvdeso (a. wereTeli)
24. dailocos RmerTo Seni gangeba daiRriala abduSahilma mivida da dauWira xelebi
miTxari miTxari sizmaria Tu cxadi rogor moxda es yvelaferi amixseni Tvara goneba
mekargeba metis aRelvebisagan fexze veRar dgeboda da Cajda (a. wereTeli)
25. ar SeiZleba ar SeiZleba yvirodnen nacarqeqiebi Cvenc kacebi varT qudi
gvaxuravs da ulvaSebi gvasxia (a. wereTeli)
26. SeiZleba arc tyuoda aneta roca gveubneboda skami ver vipoveo Tqva estatem
Tofi unda viSovo saswrafod (g. Cqvanava)
27. eeex sikvdilic gulmaviwyi yofila da RmerTica amTavrebs marTa (g. Coxeli)
28. ityvis rogor ar ityvis Tqva iq myofma axalgazrda moxevem da axalas CasZaxa
Tqvi Ziav Tqvi (g. Coxeli)
29.

ara

ara

eqimo

Seawyvetina

kacs

mindoda

mekiTxa

es

Zalian

seriozulia

vicocxleb TvalebSi Sexeda gamomwvevad gamogonili gulgrilobiT mTeli misi nervuli


daboloebebi xelebSi afuTfuTdnen lamis daimtvria TiTebi (e. SerazadiSvili)
30. me vuTxari Seni Wirime kola modi Tu ici rame gvaswavle Tore daitanja kaci
ai qaTmebi romelsac xels daadeb imas dagiklav meTqi (n. SataiZe)

ramdenime sasveni niSani erTad

mZimisa da tires erTad xmarebis SemTxvevaSi jer iwereba mZime, Semdeg _ tire.

erTad wavideT, _ uTxra qalma, _ magram gzidan nu gadavuxvevT.


Tu wertili, mZime, wertil-mZime, orwertili an tire brWyalebTan erTadaa, isini
daxuruli

brWyalebis

Semdeg

ase

iwereba.

miiRo

mayurebelma

korostiliovis

dekabristebi, guckovis uriel akosta, polikarpe kakabaZis yvaryvare TuTaberi.

45

kiTxvis, Zaxilis, kiTxva-Zaxilis niSnebi da mravalwertili bolo brWyalebis win


daismis im SemTxvevaSi, Tu igi brWyalebSi moqceul sityvas an sityvebs ekuTvnis. ,,ratom

ar mismen, roca gelaparakebi?! _ hkiTxa maswavlebelma. xolo Tu kiTxvis, Zaxilis,


kiTxva-Zaxilis niSnebi an mravalwertili brWyalebSi Casmul sityvebTan erTad mTel
winadadebas ganekuTvneba, es niSnebi bolo brWyalebis Semdeg daiwereba. ,,ra azris xarT

besik xaranaulis romanze ,,wigni amba besarionisa?


wertili, mZime, wertil-mZime, orwertili da tire ar iwereba arc gaxsnili da arc
daxuruli frCxilebis win. isini mxolod daxuruli frCxilebis Semdeg unda vixmaroT.

xevsureTSi Cemi megobrebic midian (mxolod biWebs davasaxeleb): giorgi, nika, laSa da
sandro.
gamonaklisad SeiZleba miviCnioT is SemTxveva, roca

wertils sityvis Semoklebis

niSnad vsvamT. qveyanaSi Seqmnili viTareba yvela dargs daetyo. TxuTmetiode wlis win

Cveni zooparkis cxovelebs (lomebs, vefxvebs, maimunebs, mglebs, irmebs da a. S.) mZime
pirobebSi uxdebodaT arseboba.
kiTxvis, Zaxilis, kiTxva-Zaxilis niSnebi da mravalwertili daxuruli frCxilebis
win im SemTxvevaSi daismis, Tu isini mxolod frCxilebSi moqceul sityvas an sityvebs
ganekuTvneba. TeatrSi daufiqreblad gavyevi (viTom ratom ar unda gavyolodi?!).
im SemTxvevaSi ki, Tu isini frCxilebSi moqceul sityvasTan erTad mTel winadadebas
ekuTvnis, daxuruli frCxilebis Semdeg daiwereba. ruseTis federaciis SemadgenlobaSi

romeli wlidan Sedis CrdiloeT oseTi (alania)?


Tu citatas Tan erTvis frCxilebSi miTiTebuli avtori da wyaro, wertili unda
davsvaT ara uSualod citatis Semdeg, aramed daxuruli frCxilis gareT. ,,aqve gvaCvenes

xelnawerebis sacavi. SesaSuri sasoebiT icaven amerikelebi araTu uZveles, aramed


Tanamedrove gamoCenil mweralTa xelnawerebsac ki (n. dumbaZe, ,,odisevsis dabruneba, Txz.
4 wignad, t. IV, Tb., 1992, gv. 30).
savarjiSo # 16. dasviT sasveni niSnebi
1. qarTveli mwerali moklebulia saSualebas wigni gamouSvas kerZo iniciativiT
SeuZlebelia gamocemis saWiro masalebis rogoricaa qaRaldi da sxv Sovna (d. TevzaZe)
2. mniSvnelvani roli Seasrules am droisaTvis m javaxiSvilis publicisturma
werilebma

romlebic

gamoqveynda

1915-1917

wlebSi

gazeT

saqarTvelos

furclebze

werilebi salami Zveli qarTvelisa 99 qarTuli werilebi 1 7 8 sad wavidnen sad

46

arian 7 qarTuli werilebi Jamsa erTobisasa 23 omi da saqarTvelos vali 140


Rrmad

Caafiqrebdnen

qarTvel

mamuliSvilebs

aRsaniSnavia

rom

1910-ian

wlebSi

javaxiSvili rogorc publicisti agrZelebda im ideur gzas romelsac igi jer kidev
1906 wels daadga gazeT glexis furclebze (c. genZexaZe)
3.

Cndeba

aucilebeli

saWiroeba

axali

formis

poeturi

warmosaxvis

axal

saSualebaTa Ziebisa amgvari saWiroebis winaSe dadga qarTuli poezia da ara marto
qarTuli poezia me-19 saukunis dasasruls da XX saukunis dasawyisSi (g. kankava)
4. Zmam sandrom mama am dros ukve gardacvlili iyo gadawyvita igi SuamTis
monasterSi kaxeTi miebarebina aRsazrdelad (S. CiCua)
5. irodion isakis Ze xositaSvili evdoSvili daibada 1873 wlis 7 maiss Zveli
stiliT siRnaRis mazris sofel bodbisxevSi sasuliero piris ojaxSi
6. yvela partias hqonda sakuTari beWdviTi organo xSirad erTdroulad ramdenimec
ki

es

partiuli

organoebi

erTmaneTs

upirispirdeboda

politikis

da

kulturis

sakiTxebSi (a. mirianaSvili).


7. aseve mravalmxriv interess imsaxurebs Jurnali moambe romelic gamodioda 18941905 wlebSi redaqtorebi jer a Wyonia Semdeg a jabadari (a. mirianaSvili)
8. salvador dalis paradoqsebidan nu cdilob Tanadrouli gamoCnde esaa

vai rom

erTaderTi ram rasac rac ar unda ecado ver gaeqcevi erTi geniosis dRiuri jumber
TiTmerias Targmani es mosazreba ara marto mxatvrobas xelovnebis yvela dargs maT
Soris literaturasac miesadageba (l. avaliani)
9.

vaJa-fSavelas

zemoqmedebiTi

Zalis

mokveTilma
nawarmoebma

1894

am

patriotuli

saocrad

dramatizebulma

suliskveTebiT

da

gamsWvalulma

didi
farTo

socialurma da fsiqologiurma tilom saocrad srulqmnilma da mravalplanianma axali


gza gaakvlia qarTuli dramis ganviTarebaSi meti simaRle da Zala misca mas xolo d
kldiaSvilis piesebi irines bedniereba 1897 da darispanis gasaWiri 1903 iseve rogorc
dramaturgiuli maneriT dawerili da mravaljer inscenirebuli misi moTxrobebi soloman
morbelaZe samaniSvilis dedinacvali ara marto axal safexurs warmoedgenen qarTuli
komediografiis istoriaSi aramed maT qarTuli originaluri dramis mTel Semdgom
ganviTarebazedac udidesi gavlena moaxdines (g. ciciSvili)
10. es gaZlierebuli interesi bunebismetyvelebis medicinisa da memkvidreobiTobis
problemisadmi

ramiSvils

naturalisturi

47

dramis

warmomadgenlebTan

aaxlovebs

gansakuTrebiT ibsenTan mxedvelobaSi gvaqvs magaliTad misi moCvenebani da hauptmanTan


mxedvelobaSi gvaqvs CaZiruli zari (g. ciciSvili)
11. ase Tu ise erTi mxriv t ramiSvilis ori mTavari moqmedi piris ferSal
gruSnevskis mezoblebi da eqim vaginis eqimi aSirbajiani xolo meore mxriv maria lvovnas
m gorkis moagarakeni Soris didi msgavsebaa (g. ciciSvili)
12. i imedaSvilis dramatul nawarmoebTa umetesoba (sini sam aTeulamde aRwevs erT
da ormoqmedebiani piesebia (g. ciciSvili)
13. marTalia oiana buianas ver mivakuTvnebT wminda dramis Janrs da igi komediasTan
aranakleb siaxloves amJRavnebs TumcaRa arc sakuTriv komedias warmoadgens magram am
piesas uxvad mosdgams dramis elementebic (g. ciciSvili)
14. avtorma konkretuli situacia burebis omi ganazogada da dagvanaxa ara mxolod
dampyrobelTa mxecuri saxe aramed omis mTeli sisastikec (k. imedaSvili)
15. im drois periodul presaSi maTraxi 1908 w maTraxi da salamuri 1909 w
gamoqveynda misi ramdenime leqsi romlebic Tanadrouli cxovrebis saWirboroto sakiTxebs
exebodnen (g. margvelaSvili)
16. ilias cnobil kerZo gankargulebebs rom Tavi davaneboT sadac igi sakuTari
mamulis mouravs aZlevda am mxriv metad sagulisxmo miTiTebebs sakmarisia gavixsenoT rom
swored

iliam

CaSala

Tavisi

brwyinvale

da

mgznebare

gamosvlebiT

saqarTveloSi

SavrazmelTa organizaciis Seqmnis boroti idea (g. margvelaSvili)


17. es werili warmoadgens pasuxs irakli kaki wereTlis momavalSi rusuli
menSevizmis

erT-erTi

beladis

werilebze

romlebic

yvirilelis

fsevdonimiT

iyo

xelmowerili (g. margvelaSvili)


18. dasrulebuli naturalizmi anu bunebrioba utoldeba humanizms adamianurobas
(g. margvelaSvili)
19. Cven ar SevCerdebiT am TavisTavad saintereso Tumca vaJas epikur SedevrebTan
SedarebiT

naklebi

mxatvruli

Zalis

poemaze

magram

vaJas

politikuri

koncefciis

naTelsayofad mivmarTavT mis Tavis droze gamouqveynebel magram metad mniSvnelovan


politikuri radikalizmiT aRbeWdil publicistur werilebs ras hqvian Tavisufleba da
ra aris Tavisufleba orive werili 1906 wliT TariRdeba da pirvelad gamoqveynebul
iqnen 1961 wels Jurnal mnaTobSi 6 vaJas mTavari amosavali debuleba imdenad mkafio
da pirdapiria rom komentarsac ar saWiroebs (g. margvelaSvili)

48

20. WavWavaZeTa orive Sto yvarlisa uZvelesi da winandlisa gviandeli kaxeTSi


Camosaxlebula xevsureTidan duSeTSi momrigebel Suamavlad Suakacad rogorc TviTon
uwodebs ilia dainiSna 1864 wlis bolos roca aRmosavleT saqarTveloSi batonymoba
moispo (g. jiblaZe)
21. Tavis gamosaTxovar sityvaSi akakim Tqva mSvidobiT Zmao garemoebam
Cven

erTmaneTze

naxevari

saukunis

ganmavlobaSi

erTs

uRels

veweodiT

gadagvaba
erTi

gziT

davdiodiT axla Cemi martod darCena daobleba saZneloa (g. jiblaZe)


22. ramdenime Tvis Semdeg iliam zedized dawera satiruli leqsebi ukve ara zogad
Temebze aramed konkretul pirovnebaTa winaaRmdeg mxedvelobaSi gvaqvs gamocanebi sul 9
da kidev gamocanebi 7 gamocana orive nawarmoebs swrafad miuqcevia mkiTxvelis yuradReba
miuxedavad imisa rom gamocanebi vrceldeboda xelnaweris saxiT da ara dabeWdili
teqstiT avtori aRniSnuli Txzulebebis dabeWdvas ver moeswro (g. jiblaZe)
23. goeTes am princips ilia savsebiT iziarebs Tumca igi ar axdens Tavisi gmiris
iseT gardaqmnas rogori metamorfozac germaneli poetis xelSi istoriulma egmontma
ganicada gaaxalgazrdaveba faqtebis Secvla da sxv ilia aRrmavebs istoriis suls poemis
gmiris Sinagan arsebas Semohyavs gamogonili pirebi brma mefandure moxuci Tavisi
SvilebiT da umaRles wertilze ahyavs istoriuli faqtebidan momdinare patriotuli
grZnoba (g. jiblaZe)
24. roca gandegili daibeWda 1883 wlis Jurnal iveriaSi 11 imdroindeli
literaturuli kritika mis filosofiur problematikas ver Caswvda zogierTma igi
miiCnia rogorc TviT poetis mier cxovrebisaTvis gverdis aqceva estate bosleveli da
amdenad samwuxaro movlena (g. jiblaZe)
25.

glaxuka

ase

erqva

biWs

ise

gaitacebs

wignebis

kiTxviT

gabros

rom

gadaawyvetinebs TviTonac Seiswavlos wera-kiTxva im mRvdilis daxmarebiT marTalia mas


anafora

acvia

magram

dabali

sasuliero

wodebis

tansacmelSi

gamowyobili

kulturtregeria momavali xalxosania roca glaxuka amagisaTvis dazogil or maneTs


miutans mRvdeli usayvedurebs Tu metia SenTvis imas mieci vinc me da Senzed ufro
Raribia ager am Tqvenis quCis bolos erTi Raribi saxloba aris puris Sovnis ilaji ara
aqvT glaxuka marTla ase moiqceva Tavis maswavlebels ki Semdegi sityvebiT Seamkobs ai ra
madliani kacia neta TviTon hqondes raime mainca RvTis ganaCeni ara abadia-ra dRedReurad Zliva scxovrobs (g. jiblaZe)

49

26. glexTa ganTavisuflebis pirveli drois scenebs daaxloebiT 1865 wlis pirveli
naxevari unda vivaraudoT avtori Rrma istoriuli simarTliT gadmogvcems ilia am dros
TviTon iyo momrigebeli Suamavali duSeTSi da nawarmoebis erT-erTi mTavari moqmedi piri
mirovoi posredniki TviTon avtoria romelsac sakuTari muSaobis gamocdileba Txzulebis
masalad gamouyenebia (g. jiblaZe)
27.

mamaTa

warmomadgenlis

eqvTime

wereTlis

polemikurma

statiam

romelic

mimarTuli iyo ilia WavWavaZis winaaRmdeg ciskari 1862 w gamoiwvia peterburgSi myofi
axali

Taobis

warmomadgenelTa

sami

werili

samive

xelmowerili

Tergdaleulis

fsevdonomiT (g. abzianiZe)


28.

meore

leqsSi

zemouri

imereli

kaxels

Semowyrao

satirul

formaSi

gadmocemulia eqvTime wereTlis galaSqreba ilia WavWavaZis winaaRmdeg da misi SiSi da


wuxili ilias axali Jurnalis gamocemis samzadisis gamo marTlac saqarTvelos moambe
erTi wlis Semdeg kidec gamovida (g. abzianiZe)
29. misTvis damaxasiaTebel riTmasTan erTad meore da meoTxe striqonebis gariTmva
xSirad gvxvdeba jvaredini da paraleluri riTma da sxv (g. abzianiZe)
30.

ianovski

ibrZoda

qarTuli

enis

gandevnisaTvis

saqarTvelos

skolebidan

ianovskis winaaRmdeg sastikad gailaSqres qarTvelma mwerlebma da moRvaweebma i WavWavaZem


iveria 1889 817

i gogebaSvilma droeba 1881

5057 s mesxma droeba 1880 254

da sxvebma (g. abzianiZe)

mZime
mZime ukavSiro Serwymul winadadebaSi

Serwymuli

winadadebis

erTgvari

wevrebi,

sintaqsurad

maTTan

dakavSirebul

sityvasTan erTad, erTmaneTisgan mZimiT gamoiyofa, Tu SesaerTeblad gamoyenebuli araa


kavSirebi ,,da, ,,Tu, ,,an. nino jer soflis skolaSi swavlobda, Semdeg Tbilisis erT-

erT prestiJul saswavlebelSi gadavida.

50

mZime

Serwymul

winadadebaSi

daismis,

roca

gvaqvs

ramdenime

Semasmeneli

erT

qvemdebaresTan. wvima wamovida, ezo daasvela da gadaiRo.


mZime daismis maSinac, roca erT SemasmenelTan ramdenime qvemdebare gvaqvs. dedam,

mamam da Zmebma dabadebis dRe momiloces.


erTmaneTisgan mZimeebiT gamoiyofa ramdenime damatebac (pirdapiri iqneba is, iribi Tu
ubralo). dabadebis dReze maCuqes sayureebi, beWdebi, samajurebi da mZivebi. Tamari

gauwyra nanas, mariams, Teas, ekas. patimari dardobda colze, Svilebze, moxuc dedaze.
Serwymul winadadebaSi erTmaneTisgan mZimeebiT gamoiyofa erT saerTo wevrTan
dakavSirebuli ramdenime erTi da imave Sinaarsis garemoeba. es wamali unda sva diliT,

SuadRisas, saRamos.
unda gvaxsovdes, rom garemoeba erTi da imave tipis unda iyos (adgilis, drois da
a. S.), sxva SemTxvevaSi (magaliTad, Tu jer drois garemoebaa, Semdeg _ adgilis), mZimeebs
ver davwerT. guSin Cemi saxlis win didi xmauri iyo.
Tu Serwymul winadadebaSi sazRvrul wevrTan ramdenime erTnairi gansazRvrebaa,
isini erTmaneTisgan mZimeebiT unda gamovyoT. Taroze wiTeli, mwvane da vardisferi

kolofebi daawyves.
unda
gansazRvreba

gaviTvaliswinoT,
erTgvaria,

rom

roca

ramdenime

yoveli

erTi

maTgani

da

imave

uSualodaa

formiT

gadmocemuli

dakavSirebuli

sazRvrul

wevrTan. bavSvebs yviTeli, lurji da cisferi burTebi dauriges.


ramdenime erTi da imave formiT gadmocemuli gansazRvreba araerTgvarovania, roca
yoveli wina gansazRvravs sazRvrul wevrs momdevno gansazRvrebianad. araerTgvarovan
gansazRvrebebs Soris mZime ar unda davsvaT. maT Soris arc ,,da kavSiri ixmareba. lelas

Wreli CiTis kaba uyides.


unda

davimaxsovroT,

rom

Serwymul

winadadebaSi

erTmaneTisgan

mZimeebiT

ar

gamoiyofa ,,da an ,,Tu kavSiriT SeerTebuli erTgvari wevrebi. didsa Tu pataras, qalsa

Tu kacs _ yvelas moedanze moeyara Tavi.


mZime daismis macalkevebeli kavSirebis win im SemTxvevaSi, Tu makavSirebeli sityva
meordeba. sofelSi an ivlisSi wavalT, an agvistoSi.
magram Tu ,,an kavSiri erTxelaa naxmari, erTgvar wevrebs Soris mZime ar daiwereba.

sofelSi ivlisSi an agvistoSi wavalT.

51

savarjiSo # 17. dasviT sasveni niSnebi


1. fexis adgmidan iqneb ufro adrec bavSvi iwyebs samyaros urTules wesrigSi
garkvevas akvirdeba garemomcvel sagnebs nel-nela imkvidrebs Tavis adgils bunebasa da
sazogadoebaSi (g. abaSiZe)
2.

anbanis

SeswavliT

bavSvi

iwyebs

sagnebisa

da

movlenebis

urTierTkavSirSi

garkvevas bunebis saidumloebaTa azrisa da mniSvnelobis axsnas (g. abaSiZe)


3. Cveni planetis yvela kuTxeSi bavSvebi erTnairi gatacebiT kiTxuloben peros
grimebisa da andersenis zRaprebs daniel defos robizon kruzosa da jonaTan sviftis
guliveris mogzaurobas servantesis don kixotsa da rables gargantuasa da pantagruels
diumasa da Jiul vernis valter skotisa da dikensis romanebs mark tvenisa da kiplingis
moTxrobebs (g. abaSiZe)
4.

didebis

literaturis

umaRlesma

donem

gansazRvra

inglisuri

franguli

germanuli da espanuri sabavSvo mwerlobis adgili Cveni civilizebuli planetis mozardi


Taobebis sulier cxovrebaSi (g. abaSiZe)
5. TxuTmetsaukunovan qarTul mwerlobas msoflio literaturis istoriaSi cota
moeZebneba

badali

romelsac

SeiZleboda

gatoleboda

mas

Tavisi

xangrZlivobiT

uwyvetlobiT mravalferovnebiT simdidriT (g. abaSiZe)


6. dakrZalvisTvis mainc Camovidnen qeTino da daTo (n. abulaZe)
7. germanulenovani Tanamedrove poeziis mimomxilvels upirvelesad moeTxoveba alRo
gamorCevisa moniSvnisa gadamijnvisa (b. adeiSvili)
8.

kolokviumma

naklebmodernuloba

aRniSna

Ziri

calmxrivi

nakli

informacia

germanuli literaturisa
ucxoeTis

qveynebSi

karCaketiloba

aRCenil

mimarTuleba-

mimdinareobaTa Sesaxeb Tvalsawieris mozRudva daxSuli internacionaluri gamoZaxili


modernizmis gaubraloebuli lozunguri interpretacia (b. adeiSvili)
9. lamazi komunikabeluri yvelaferSi niWieri da marjve enamaxvili qaqana da
mxiaruli fiso marTlac bevrad mjobda (l. avaliani)
10. sisxldawretili daqucmacebuli dabeCavebuli Cveni qveynisaTvis ruseTis imperiis
mZime

uRelma

gamokveTilma

rusifikatorulma

politikam

erTgvari

dadebiTi

rolic

Seasrula (l. avaliani)


11. ara mgonia qristes dabadebidan 2007 wels Secvliliyos Cveni amqveyniuri
arsebobis umaRlesi mizani mSvenierebis sidiadis amaRlebulis sulierebis msaxureba
(l. avaliani)

52

12. bolo wlebSi Cven garSemo gamefebulma qaosma ngrevam omma SimSilma sicivem
awrialebulma yofam awrialebulma sulma sisastikem eWvma undoblobam daundoblobam
noyieri niadagi Seqmna Zaladobis TavaSvebulobis seqsualuri ganurCevlobis fulis
kultis meTodurad damamkvidrebeli filmebisaTvis (l. avaliani)
13.

rogorc

wesi

enobrivi

movlenebi

adamianTa

fsiqosocialuri

qceva

da

literaturuli procesebi paralelurad viTardeba xolme (d. anfimiadi)


14.

Aamdenad

miTis

saSualebiT

pirvelmovlenebi

pirvelarsebebi

pirvelsagnebi

kvlavdakvlav cocxldebian awmyoSi da momavalSi (x. TavdgiriZe)


15.

gveleSapisa

da

xaris

maradiuli

orTabrZolis

miTosi

samyaros

wyobis

samwevriani zoomorfuli implicituri modelidan momdinareobs (x. TavdgiriZe)


16.

tye

ki

Srialebs

gugunebs

wvimiT

daJiebul

foTlebs

uzapunebs

saxeSi

(T. baZaRua)
17. uCa ki midis udardelad mialayunebs fexebs. (T. baZaRua)
18.

daxuTul

haerSi

umoZraod

kidia

eleqtronis

wvrili

priala

mavTuli

(T. baZaRua)
19. sasaciloa da Sesabralisi yovelive Cveni azri grZnoba miswrafeba ltolva
kvnesa vaeba sixaruli da bedniereba (k. abaSiZe)
20. gaxalisebuli cotne uCveulod aRgznebuli Canda sanadirod frTaSesxmuliviT
miqroda. (g. abaSiZe)

mZime kavSirian Serwymul winadadebaSi


kavSirian

Serwymul

winadadebaSi

mZime

daismis

erTgvari

wevrebis

gamosayofad

majgufebeli kavSiris mniSvnelobiT gamoyenebuli gaZlierebiTi ,,kidec nawilakis win, Tu


igi meordeba. kidec waval, kidec davisveneb, kidec gaverTobi.
mZimes vsvamT ukuTqmiT winadadebaSi majgufebel kavSirad gamoyenebuli ,,c(a)
nawilakdarTuli uaryofiTi nawilakebis win, romlebic meordeba: arc... ...arc, aRarc...
...aRarc, veRarc... ...veRarc, nurc... ...nurc. arc sibraluls gamo movsulvar aq, arc SiSis,

arc xaTris, arc interesis.


mZimes vsvamT im SemTxvevaSic, Tu majgufebeli kavSirebis mniSvnelobiT gamoiyeneba
wyvilebi _ rogorc... ...ise, ara marto... ...aramed, ara imdenad... ...ramdenadac da sxva.

mZime

wyvilis meore calis win unda davsvaT. ara marto Sen Segtkiva guli am qveynis bedze,
53

aramed TiToeul maTgans. zogjer ,,aramed gamotovebulia, magram mZime mainc unda
davweroT. es kaci xarbi ki ara, unaxavia, namdvili unaxavi.
mZime iwereba macalkevebeli kavSirebis (xan... ...xan, an... ...an, gind... ...gind, Tund...
...Tund) win, roca macalkevebeli sityva meordeba. xan ugnuri var, xan brZeni, xan arc esa

var, arc isa.


mZime daismis mapirispirebeli kavSirebis (magram, oRond, xolo, Tumca, ar... ...aramed)
win. stumrebi movidnen, magram didxans ar darCnen.
roca winadadebaSi sityvebi zedized meordeba, ganmeorebul sityvebs Soris mZimes
vsvamT. xval TeatrSi wavalT, aucileblad wavalT.
mZime daismis Sesadareblad gamoyenebul kavSirebTanac (rogorc, TiTqos, vidre),
roca isini Sesadarebel sityvas uZRvian win. igi SiSveli iyo, rogorc gaZarcvuli.
savarjiSo # 18. dasviT sasveni niSnebi
1. daibna kaci aRarc wasvla undoda aRarc darCena
2. Wkviani magram cota eSmakic iyo Cveni vano
3. nurc mkvdars gamwirav nurc cocxals (a. wereTeli)
4. wavideT vnaxoT an mkvdars SevxvdebiT an cocxals
5. Cemi biWi taniT didia Tumca asakiT pataraa
6. verc qari SemaSinebs verc sicive
7. ramdenadac maRali da mniSvnelovania sabavSvo mwerlobis ideur-mxatvruli done
imdenad didi da xangrZlivia misi gavlena bavSvis gulsa da gonebaze (g. abaSiZe)
8. deda celq Svils xan ujavrdeboda xan efereboda
9. igi lamazi iyo Zalian lamazi
10. guSin Tbili magram wvimiani dRe iyo
11. Cveni sufra Raribi iyo magram mxiaruli.

mZime gankerZoebul sityvebsa da gamoTqmebTan

winadadebis wevri zogjer pauziT gamoeyofa mezobel sityvebs da gancalkevebiT


dgas.

am

movlenas

gankerZoebas

uwodeben,
54

aseT

wevrs

ki

gankerZoebuls.

garda

gankerZoebuli wevrebisa, arsebobs sityvebi da gamoTqmebi, romlebic gancalkevebiT dgas,


magram winadadebis wevris gankerZoeba ar aris. gankerZoebuli sityvebi da gamoTqmebia:
gankerZoebuli gansazRvreba, danarTi, gankerZoebuli garemoeba (adgilis, drois, viTarebis,
mizezis, miznis), CarTuli, mimarTva, migebiTi nawilakebi da Sorisdebuli.
rogorc viciT, winadadebis wevrs, romelic axlavs arsebiT saxels da sagans raime
niSnis mixedviT axasiaTebs, gansazRvreba ewodeba. giorgi niWieri, gonieri bavSvia.
gankerZoebul

gansazRvrebas,

Cveulebrivi

gansazRvrebisgan

gansxvavebiT,

meti

azrobrivi damoukidebloba da gamomsaxvelobiTi Zala axasiaTebs. igi arsebiTi saxeliT an


gaarsebiTebuli saxeliT gadmocemuli wevris Sesaxeb damatebiT Semavsebel cnobas iZleva
da winadadebaSi Tavisi sazRvruli wevrisgan intonaciiTa da pauziT gamoiyofa. giorgi

niWieri bavSvia, gonieri.


gankerZoebuli gansazRvreba umTavresad sazRvruli wevris Semdegaa, magram iSviaTad
SeiZleba uswrebdes mas. gankerZoebuli gansazRvreba Tavisi mimyoli sityvebiTurT mZimiT
gamoiyofa, roca winadadebis TavSia an boloSi da mZimeebiT, roca winadadebis SuaSia.
iSviaTad gankerZoebul gansazRvrebasTan SeiZleba davsvaT tire an orwertili. mSvenieri

filmi vnaxeT _ saintereso da Sinaarsiani.


savarjiSo # 19. dasviT sasveni niSnebi
1. patara lekvi nacriferi da buTxuza karTan gatrunuliyo
2.

gamaxsenda

rogor

mokla

viRacam

Tbilisis

zooparkSi

iremi

sicivisa

cisartyelas

lamazi

zRapruli

da

SimSilisagan daosebuli (s. juReli)


3.

amitomac

magonebs

Cemi

Tbilisi

ferebiT

aWrelebuls (s. juReli)


4. im karSic atanda momsvlel-wamsvlelTa saubari xmamaRali da uxeSi (i. javaxaZe)
5.

cxenosnebis

moaxloebisas

Txrilidan

boloqanqara

wamofrinda

mtredisferi

Savlaqebiani (k. ximSiaSvili)


6. yvela xalxs aqvs Tavisive ocnebebiTa da sizmrebiT moqsovili samyaro kalmiT
funjiTa Tu saWreTliT Seqmnili (T. WilaZe)
7.

sikvdili

gvaTavisuflebs

mtrebisgan

da

gvZens

megobrebs

maradiulebs

(T. WilaZe)
8. poetisaTvis upirvelesi niWia xedavde
xeluxlebels (T. WilaZe)

55

da afasebde qveyanas mSveniersa da

9. tician tabiZes bunebis pirvelyofili silamaze xiblavda da adamianis mTlad


pirveli

gancdebi aRelvebda Seuryvneli (T. WilaZe)

10. Wola cixidan cixeSi gadahyavT protestanti daudgromeli (s. Wilaia)


11. is facxaa mRvimis pirad miwnuli da migrexili (a. wereTeli)
12. gza miuZRvis sacalfexo mixveuli moxveuli (a. wereTeli)
13. anu hyavdes raSi cxeni mTaSi gazrdil-gamowvrTnili kldidan kldeze gadamfreni
uSiSari da Tan frTxili (a. wereTeli)
14. erTi vinme axalgazrda afxazia am mTis Svili rTul cxovrebis uarmyofi
mcirediTac kmayofili (a. wereTeli)
15. rusTavelis xma glaxakebis fanduris CxakunSiac ise moismoda rogorc sebastian
baxis musika orgelis jadosnur salamurebidan gancxadebuli (k. gamsaxurdia)
16. recefciuli anu aRqmis esTetika poststruqturalisturi epoqis erT-erTi
umniSvnelovanesi

literaturaTmcodneobiTi

mimdinareobaa

mWidrod

dakavSirebuli

hermenevtikasTan interpretaciis xelovnebasTan (l. bregaZe)


17.

am

RvarZlis

saukunis bolos

Teslma

daTesilma

saukunis

dasawyisSi

srulyofilad

ixara

(e. axvlediani)

danarTi aris saxeliT gadmocemuli winadadebis romelime wevris Sesaxeb damatebiTi


cnobis Semcveli sityva an sityvaTa jgufi, romelic misamarT wevrTan dakavSirebulia
pauziT an sagangebo makavSirebeli sityviT. es kaci, saxelad ivane, Cemi maswavlebeli iyo.
danarTi

winadadebaSi

SeiZleba

warmodgenili

iyos

gauvrcoblad

anu

calke

erTeulad. stumrebi mamaCems, giorgis, didxans ar daelodnen. Tumca danarTi ufro


xSirad mimyoli sityviT an sityvebiTaa gavrcobili. sadarbazoSi elodeboda bavSvi, Tavisi

Svili.
asaxsnel-gansamartav wevrebTan danarTis dasakavSireblad gamoyenebulia rogorc
sakuTriv

kavSirebi

(maigivebeli),

ise

kavSiris

funqciiT

gamoyenebuli

sityvebi

da

nawilakebi: ese igi, anu, Tundac, rogorc, gansakuTrebiT, saxeldobr, magaliTad, vTqvaT,
umTavresad, ki, metadre, isic, -c, sigrZiT, specialobiT, wodebiT, saxelad, metsaxelad,
gvarad, tomiT, modgmiT, warmoSobiT, erovnebiT da sxva. misi qmari, saxelad otia, gvarad

qamuSaZe, wodebiT aznauri iyo.


danarTi calke Tu Tavisi mimyoli sityvebiT winadadebis wevrebisgan gamoiyofa
mZimeebiT, roca winadadebis SuaSia da mZimiT, roca winadadebis TavSi an boloSia. zogjer

56

ukavSiro danarTi tireTi an frCxilebiT gamoiyofa. Cemi megobrebi _ nana doliZe da nino

uruSaZe _ inglisSi midian saswavleblad.


danarTs amxsnel-damazusteblad SeiZleba mosdevdes sxva danarTi an danarTebi.
yoveli maTgani erTmaneTisgan mZimeebiT unda gamovyoT. kargad maxsovs nino metoniZe, Cemi

klaseli, ulamazesi gogona, Wkviani da niWieri.


danarTi zogjer, iSviaTad, misamarTi wevris ganmeorebaa, oRond am SemTxvevaSi igi,
rogorc

wesi,

gavrcobilia

sxva

sityvebiT.

Zalian

kargad

erkveva

mxatvrobaSi,

gansakuTrebiT kedlis mxatvrobaSi.


savarjiSo # 20. dasviT sasveni niSnebi
1. meris meuRle dRes ukve profesori rac asakSi Sevida ufro damSvenda
2. mis adgilas bevri adamiani uimedo cxovrebas damorCilebuli wamoikvnesebda
3. Tqven sofleli biWebi Ronivrebi xarT magram mSiSrebi
4. luarsabis coli darejani namdvili mzeTunaxavi iyo
5. mefis Svilebma adarnasem bagratma da guaramma uxvad gaiRes Sesawiri
6. yvela ulocavda abduSahils gamarjvebas didi Tu patara
7. aq biZinam rogorc mTavarsardalma orad gayo jari
8.

Cemi

studentebi

magaliTad

jafariZe

da

daviTaSvili

brwyinvaled

floben

germanul enas
9. ninos mezobeli roberti erovnebiT somexi sazRvargareT midis sacxovreblad
10.

Wola

lomTaTiZem

rogorc

sityvis

namdvilma

ostatma

protestantma

da

Seurigebelma adamianma mefis sapyrobilis kedlebSi ramdenime weli gaatara (s. Wilaia)
11.

me fred hevingstoni var harvardis universitetis profesori yovelmxriv

warmatebuli axalgazrda kaci (x. TavdgiriZe)


garemoeba aris winadadebis wevri, romelic axlavs zmnas da gviCvenebs, sad, rodis,
rogor, ratom an risTvis xdeba moqmedeba. zogjer erT garemoebas axlavs masTan
azrobrivad dakavSirebuli sxva garemoeba, romelic xsnis da azustebs mas. aq, am patara

axmetaSi, yvelaferi malamod ecxeba Cems grZnoba-gonebas.


qarTulSi farTodaa gavrcelebuli adgilis, droisa da viTarebis garemoebaTa
gankerZoebis SemTxvevebi, iSviaTia mizezisa da miznis garemoebaTa gankerZoeba.

57

gankerZoebuli garemoeba winadadebaSi mZimeebiT gamoiyofa. SeiZleba winadadebaSi


erTmaneTis miyolebiT gvqondes ramdenime gankerZoebuli garemoeba. yvelas gepatiJebiT

CvenTan, mTawmindaze, TbilisSi, saqarTveloSi.


savarjiSo # 21. dasviT sasveni niSnebi
1. erTxel gazafxulze ucnauri stumari mewvia
2. mTis mwvervalze cis maxloblad mercxlis buded raRac moCans (a. wereTeli)
3. am metad Tavisebur xes CemTan Cems mSobliur sofel xaSmSi brtyenas eZaxian
4. am diliT Svid saaTze aeroportis gzaze didi avaria moxda
5. CvenTan TbilisSi zamTarSi or-sam dRes Tu ideba Tovli
6. iq im kldovani mTis Tavze Rrublidan gamosuliyo uzarmazari cixe-darbazi
Seupovrad gadmomdgariyo da sanugeSod gadahyurebda aremares (a. wereTeli).
7. iqve Soriaxlos zed xarixasTan miedga skami zaalis meuRles (a. wereTeli)
8. daundoblad Jletda igi mters sastikad
9.

es

axali

sibrZnea

arsad

arc

erT

kabalistur

wignSi

ar

amoikiTxeba

(b. adeiSvili)
10. peterburgidan maSindeli leningradidan aw gansvenebulma poetma dali caavam
mandelStamis is leqsebi Camoitana TbilisSi manqanaze gadabeWdili CvenTvis saerTod rom
ar iyo cnobili da gasagebi mizezebis gamo sabWoTa cenzura maT gamoqveynebas krZalavda
(g. alxaziSvili)
11. mdinare texuris piras sofel uSafaTis bolos or mTas Sua sakmaod farTo
velia gaWimuli (uiaraRo)
12. saSvavesTan geliyaris qvaxeTqilSi sul moulodnelad viRac Saosanma dedaberma
win gadaurbina (l. goTua)
13. mandelStami 1939 wels gardaicvala sabWour sakoncentracio banakSi vtaraia
reCkaSi vladivostokis maxloblad (g. alxaziSvili)
mZimiT (mZimeebiT) gamoiyofa saxelis naTesaobiTi brunvis formaze

darTuli

,,garda da ,,miuxedavad Tandebuliani gamoTqmebi. naTias, giorgis garda, kidev sami Svili
hyavs. gankerZoebulia, agreTve, gamoTqmebi: upirveles yovlisa, pirvel yovlisa, uwinares
yovlisa.

58

CarTuli hqvia sityvebs, sityvaTSeerTebebsa da winadadebebs, romlebic gamoxatavs


moubaris damokidebulebas ZiriTadi winadadebis mniSvnelobasTan, iZleva gamonaTqvamis
saerTo Sefasebas, miuTiTebs azris wyaroze da a. S.. CarTuli ar aris winadadebis wevri,
ar daesmis kiTxva, ver amyarebs kavSirs winadadebis wevrebTan. CarTuli SeiZleba iyos
winadadebis TavSi, SuaSi an boloSi. roca igi winadadebis TavSi an boloSia, mZimiT
gamoiyofa, roca SuaSia _ mZimeebiT.
CarTuli gviCvenebs, rom mTqmeli darwmunebulia gamoTqmuli azris WeSmaritebaSi:
rasakvirvelia, ra Tqma unda, aSkaraa, cxadia, naTelia, marTlac, tyuilia, maxsovs, me rom
mkiTxoT, arc meti arc naklebi, bolos da bolos... rasakvirvelia, TqvenTan erTad

wamoval.
CarTuli SeiZleba gviCvenebdes, rom azri miCneulia saeWvod, saTuod, gamoTqmulia
mosaubris varaudi: mgoni, vfiqrob, vgoneb, Cans, albaT, cota ar iyos, ase Tu ise, Tu ar
vcdebi, vin icis, erTic vnaxoT... mgoni, mezoblebi unda viyoT...
CarTuli gamoiyeneba im SemTxvevaSi, Tu xdeba rame faqtis Sefaseba an ganzogadeba:
Cveulebriv, rogorc wesi, cnobilia, rogorc viciT, saerTod, sazogadod, rogorc xSirad
xdeba xolme, wesisamebr... rogorc viciT, silamazis konkursis daskvniTi etapi dekemberSi

igegmeba.
CarTuli gamoxatavs mosaubris

mier gamoTqmuli azris Sefasebas: samwuxarod,

sabednierod, bedad, raRac Wirad, raRac eSmakad, RvTiT, RvTis madliT, Cemda bedad, ra
vqna, mtrisas, mtrisas da avisas... Cemda bedad, mziani amindebi daiWira da kargi mosavali

movida.
CarTulis saSualebiT SeiZleba miTiTebuli iyos azris wyaro: Cemi azriT, rogorc
amboben, amboben, rogorc Zvelad ambobdnen, rogorc Cveni winaprebisgan viciT, misi
warmodgeniT,

Jurnalistebis

informaciiT,

rogorc

masmediis

saSualebebi

iuwyebian,

Jurnal-gazeTebis cnobiT... rogorc amboben, adre RvarZli ar yofila.


CarTuli SeiZleba gviCvenebdes mTqmelis damokidebulebas stilisami: ufro sworad,
ufro sworad rom vTqvaT, ase vTqvaT... diliT wvimda, ufro sworad, Tavsxma iyo.
CarTulis

saSualebiT

SeiZleba

mTqmeli

ipyrobdes

Tanamosaubris

yuradRebas:

rogorc getyobaT, Tu gnebavT, nu gagikvirdebaT, Sen xar Cemi batoni... rogorc getyobaT,

ucxoeli brZandebiT.
CarTuli

sityvebi

da

gamoTqmebi

gamoiyeneba

azris

logikuri

TanmimdevrobiT

dasalageblad, an gviCvenebs damokidebulebas win gamoTqmul azrTan: jer erTi... ...meore,

59

Tanac, erTi mxriv... ...meore mxriv, pirveli... ...meore, erTi sityviT, amrigad, amgvarad,
mokled, rogorc mogaxseneT, rogorc giTxariT, rogorc zemoT iyo naTqvami, rogorc
zemoT aRvniSne, miT umetes, miT ufro, magaliTad, samagierod, piriqiT, sxvaTa Soris...

erTi mxriv, Tqveni dacva minda, meore mxriv, Tqveni mowinaaRmdege mecodeba.
CarTulia saalerso sityvebi da gamoTqmebi, zogierTi ficis formula, romlebsac
Sorisdebulis mniSvnelobis mqoned miiCneven: genacvale, Sen genacvale, Seni Wirime, Sen
Semogevle, Seni kvnesame, Senma dRegrZelobam, Sens gazrdas, Sens gazrda-gaxarebas, geTayva,
dedaSvilobam, Zmobam, Svilosa, RmerTmani, Cemma mzem, geficebi... Svilo, Sens gazrda-

gaxarebas, wyali momitane!


CarTulis funqciis Sesruleba SeuZlia mravalsityvian winadadebasac. am SemTxvevaSi
is SeiZleba tireebiT gamovyoT an frCxilebSi CavsvaT. babuaCemma bJola _ ase eZaxian

CvenTan TuTas _ Robis Ziras dargo.


savarjiSo # 22. dasviT sasveni niSnebi
1. Cemi drois skola vimeoreb jojoxeTi iyo
2. me rogorc ojaxis erTaderT mamakacs krebaze yovelTvis miswrebdnen oRond
saTaTbiro xmiT (n. dumbaZe)
3. erTi Cemi megobari xelovnebaTmcodnis azriT es freska XIV saukunemde unda iyos
Sesrulebuli
4. axalgazrdobaSi Turme cxenosnobas uqebdnen
5. Cven ra Tqma unda kargad vicodiT ra xe isxamda anda ra erqva im utkbes nayofs
6. Seni naxva marTali giTxra gamixarda
7. rogorc gatyobT saqarTveloSi pirvelad xarT
8. me Sen getyvi ar dagagviandeba
9. maTematikaSi Zlieri var samagierod geografiaSi movikoWleb
10. Cemi varaudiT erT kviraSi daTbeba
11. dro rogorc amboben saukeTeso mkurnalia
12. ai b-ni kldiaSvilis moTxrobebis mTavari azri da Tu gnebavT ai mTeli azri
Cvenis cxovrebisa Cvenis beCavis da sacodavis cxovrebisa (k. abaSiZe)
13. didi xelovnebiT aris aRwerili swored giTxraT es dauboloebeli erTmaneTis
motyueba ise rom momtyuebelic da mosatyuebelic kargada grZnobs TavianTis sityvebis
siyalbes romelic SeumCneveli arc erT mxares ara rCeba (k. abaSiZe)

60

14. marTalia kacis ocneba cxovrebisagan TiTqmis umetes nawilad Semusvrili rCeba
magram kaci simxneves mainc ara kargavs (k. abaSiZe)
15. ueWvelia yvelas eucxoveba aseTi dapirdapireba (k. abaSiZe)
16. es memkvidreobiToba da urTierTkavSiri rasakvirvelia arc erTi maTganis maT
Soris arc filosofiis damoukideblobas ar xelyofs aramed piriqiT ganamtkicebs da mis
Rirebulebas kidev ufro naTlad warmoaCens (s. avaliani)
17. codnis formebia agreTve specialuri mecnierebani amitom bunebrivia maT Soris
mWidro aucilebeli kavSiri arsebobs (s. avaliani).
18. es yvelaferi ki rogorc viciT moiTxovda filosofiur gaazrebas

ramac

naturfilosofiis aseve mZlavr ganviTarebaSi pova gamoZaxili (s. avaliani)


19.

XX

saukunis

naturfilosofiis

erT-erT

ZiriTad

Taviseburebas

rogorc

aRvniSneT isic warmoadgens rom uaxles sabunebismetyvelo aRmoCenebs xeli mohkida


specialur

mecnierebebSi

daostatebulma

filosofosTa

Taobam

romlebic

cnobilia

neopozitivistebis saxelwodebiT (s. avaliani)


20. Cemi azriT am filmSi trierma saaSkaraoze gamoitana sasuliero pirTa dogmebi
reJisorma provincializmisa da gaunaTleblobis mTavar gamovlinebad Seracxa religiis
msaxurTa dogmaturi wesebi romelTa meSveobiTac isini mrevlze gavlenis mopovebas
cdiloben

religiuri

dogmatizmidan

ganTavisuflebas

da

civilizebuli

azrovnebis

damkvidrebas rogorc irkveva arc sazogadoeba da arc sasuliero pirebi ar Cqaroben


religia imdenad tabudadebuli Temaa sazogadoebaSi rom adamianebi eridebian am sferoze
saubars an sakuTari gansxvavebuli azris gamoTqmas (T. aqubardia)
21. dRevandel msoflioSi afrikis Tema mwvaved dgas da Cemi azriT kidev ufro
mwvave gaxdeba momavalSi ramdenime mizezis gamo (m. basilaia)
22. amasTanave afrika Tavisi miliardiani mosaxleobiT potenciuri udidesi bazaria
romlis

aTvisebac

mniSvnelovani

da

gadamwyveti

iqneba

zemoT

xsenebuli

uZlieresi

qveynebisaTvis magram afrika uRaribesi kontinentia ris gamoc amerikul da evropul


ZviradRirebul produqcias ver aiTvisebs samagierod afrikis ramdenime qveyanaSi ukve
sruli svliT muSaobs Cinuri fabrikebi da mSvenivrad saRdeba Cinuri iafi produqcia
(m. basilaia)
23. CineTi uamravi proeqtis amoqmedebaSi daexmara erT-erT uRaribes afrikul
qveyanas magaliTad soflis meurneobis dargSi brinjis moyvanisa da Saqris warmoebis
teqnologiebi dainerga CineTi exmareba siera leones eleqtromatareblebis ganviTarebaSi

61

da Cinelebis daxmarebiT aSenda hidroeleqtrosadgurebi agreTve gzebi xidebi da sxva


infrastruqtura unda aRiniSnos rom siera leones dedaqalaq friTaunSi erovnuli
safexburTo stadionic ki Cinelebis daxmarebiT aSenda (m. basilaia)
24. miuxedavad amisa siera leoneSi Zalian daZabuli situaciaa es qveyana ukve
ramdenime aTeuli welia SeiZleba iTqvas saomar mdgomareobaSia (m. basilaia)
25. saqarTvelos rogorc politikuri ise ekonomikuri da sxva problemebidan
gamomdinare romelTa simwvave dRes SeiZleba ufro cxadad Cans vidre 1999 wels unda
iTqvas rom am valdebulebis dakisreba saqarTvelosTvis usamarTlo Tu ara naadrevi mainc
iyo (l. berZuli)
26. amave dros orive am poets damoukideblad vrceli adgili ukavia akademikos
aleqsandre baramiZis xangrZliv samecniero kvleva-ZiebaSi amdenad maTi Sexvedra am
saiubileo krebulis furclebze bunebrivad da organulad migvaCnia (a. gvaxaria)
27. am tipisaa magaliTad ukanaskneli meSvide novela romelic Tavisi ZiriTadi
siuJeturi motiviT funqciaTa TanmimdevrobiTa da finaluri ideiT warmoadgens daviT
guramiSvilis mxiaruli zafxulis anu qacvia mwyemsis istoriul-tipologiur analogias
(a. gvaxaria)
28. marTlac am mezobeli kacis SemweobiT mowyobili qorwilisa da mRvdlis
kurTxevis Semdgom miaRwevs biWi Tavis sawadel mizans (a. gvaxaria)
29. yovel SemTxvevaSi ukanaskneli xanis kvleva-Ziebam gamoavlina qarTuli xalxuri
Semoqmedebis konkretuli asaxva d guramiSvilis poeziaSi gamoiTqva mosazreba rom
SesaZlebelia daviTianis nawili saqarTveloSi Seiqmna asea Tu ise nizamis bahram-guris
meSvide novelis siuJeturi Tanxvedra mxiaruli zafxulis centralur epizodTan ar unda
iyos SemTxveviTi (a. gvaxaria)
30. yovel SemTxvevaSi guram megreliSvilis moTxrobebis pirveli krebuli ver
vityvi

rom

useriozulesi

magram

aSkarad

sayuradRebo

ganacxadia

qarTuli

literaturisTvis (l. kodalaSvili)


31. mainc gariskeT da iyideT es wigni romelsac sxvaTa Soris mravaljeradi
boTlebi hqvia nel-nela aRmoaCenT rom garekanma iseve mogatyuaT rogorc zogierTi
gazeTis sapirvelgverde anonsi tyuis xolme mokled bevri rom ar gavagrZelo sxvas eli
da sul sxva ram SegrCa (l. kodalaSvili)
32. mas rogorc Cans arc ise rbili xasiaTi aqvs cdilobs, iyos lakoniuri da yvela
aRwera yvela CamonaTvali yvela Strixi moaxmaros ararsebuli simbolo-tipaJebis Seqmnas

62

romlebic Tavis mxri, xan problemis gadaWris gzas eZeben xan ki Tavadve Wrian problemas
(l. kodalaSvili)
33. me ki Cemi profesiidan gamomdinare iciT ra menatreba xolme sadme ise wavide
rom redaqtorma davaleba ar momayolos (b. CekuriSvili)
34. samagierod im maRaziaSi burTebi iyideboda (b. CekuriSvili)
35. sufra skolis samaswavlebloSi gavSaleT grZel magidaze salaTic davWeriT Cemo
batono da Wiqebic CamovarigeT (b. CekuriSvili)
36. rogorc meore dRes biWebi yvebodnen sufraze sityva aRaravis uTqvams giorgi
morCaZem aweuli Wiqa magidaze dauSva da mdumared dajda (b. CekuriSvili)
37. ise ra dasamalia da bevri Tanamgzavri hyavda swored rom Tanamgzavri radgan
arasdros Cerdeboda erT adgilze mTeli saqarTvelo hqonda Semovlili (e. RaRaniZe)
38. ase rom im droisaTvis qalaqidan qalaqSi ara magram binidan binaSi gadabargebiT
iyo dakavebuli (e. RaRaniZe)
39. givi alxaziSvili ganuwyvetliv sinjavs auTvisebels da amave dros endoba
arCeuls. (m. RaRaniZe)
40. unda iTqvas, rom ucnaur movlenas aqvs adgili: kaci, romelic TanamedroveTa
centrSi idga Tavisi samxedro saqmianobiT da zogis aRtacebas iwvevda, zogis - Sursa da
siZulvils, rogorc zemoT aRvniSneT, araviTar gamoxmaurebas ar poulobs qarTul
xalxur zepirsityvaobaSi. (g. SatberaSvili).
41. miuxedavad amisa dRemdis mouravis Sesaxeb xalxuri Tqmuleba Tu leqsi ar
gamoqveynebula (g. SatberaSvili)
42. hameris cnobiT mouravs Tavisi araCveulebrivi Ronisa da agebulebis gamo
metsaxelad xars eZaxdnen xalxis warmodgeniT giorgi warmoSobiT glexkaci iyo gvarad
gigauri xevsureTidan (g. SatberaSvili)
43. gulaxdilad unda mogaxsenoT rom am Cemi nacodvilariT me arc aravis Wkuaze
darigeba mexaliseba da arc miyvars es mosawyeni saqme (d. Sengelaia)
44. mTaSi sazogadod iyo Cveulebad tyveebis moyvana da imaTi damonaveba (a. yazbegi)
45. maro rogorc zemoTa vTqviT maRali da warmosadegi gogo iyo (e. gabaSvili)
46. Cemi azriT arian poetebi romelTa leqsebi ibadeba anu saqme gvaqvs Tavisebur
zepirsityvierebasTan (a. buaCiZe)

63

47. ase rom msoflios botanikur rukaze raoden moulodnel wertilSic unda
aRdges

es

sityva

iq

Cveni

winaprebis

yofnas

rogorc

ityvian

wyali

ar

gauva

(l. berZeniSvili)
48.

mamebis

brZola ilias

winaaRmdeg

arsebiTad modernis

winaaRmdeg brZolaa

(l. bregaZe)
49. sofeli gulCvilia da sawyali babales sikvdilma ra Tqma unda guli daswyvita
(T. bibiluri)
50. Cveni dRevandeli mwerloba vgulisxmob sagrZnob nawils sruliad mowyvetilia
sinamdviles (l. alimonaki).
51.

qarTuli

versifikaciis

kvlevis

istoriaSi

samwuxarod

jer

kidev

ar

daumkvidrebia kuTvnili adgili grigol robaqiZes romlis Semoqmedeba da eseistika


CvenTvis xelmisawvdomi 80-iani wlebis bolos Seiqna (T. barbaqaZe)
52. samwuxarod Tu sabednierod adamiani xar TumcaRa momakvdavi (e. axvlediani)
53. es SiSi ra Tqma unda ar aris mxolod fizikuri gaqrobis SiSi (e. axvlediani)
54. rasakvirvelia calkeuli nimuSebis saxiT aramimeturi da mimeturi azrovneba erT
qronologiur arealSic arsebobs magram es Tanaarseboba calkeuli nimuSebiT gamoixateba
da masStabur xasiaTs ar iRebs (d. anfimiadi)
55. ueWvelia yvelas eucxoveba aseTi dapirdapireba (k. abaSiZe)
56. xsovna ki mogexsenebaT oficialuri cenzurisTvis sabednierod xelmiuwvdomeli
iyo (g. alxaziSvili)
57. giJia Cemma mzem ra mTvrali ris mTvrali ver cxreboda meetle (i. babunaSvili)
mimarTva aris winadadebis gareT mdgomi an mis SemadgenlobaSi Semavali, magram
winadadebis wevrebTan gramatikulad daukavSirebeli sityva, romelic asaxelebs mas (meore
pirs), viskenac aris mimarTuli saubari. gaiRviZeT, bavSvebo, skolaSi ar dagagviandeT!
mimarTva wodebiT brunvaSi dasmuli saxelia. is SeiZleba idges winadadebis TavSi,
SuaSi an boloSi. winadadebis TavSi dasmuli mimarTvis Semdeg mZimes vwerT. Svilo, sada

xar?
Tu

mimarTva

didi

grZnobiTaa

warmoTqmuli,

mis

Semdeg

Zaxilis

niSani

unda

davweroT. mamuliSvilno! qveyana gasaWirSia!


Tu mimarTva winadadebis SuaSia moqceuli, orive mxridan mZimeebiT unda gamovyoT.

me, Cemo kargo, araferi miWirs.


64

Tu mimarTva winadadebis boloSia, mis win mZime iwereba, mis Semdeg ki is sasveni
niSani, romelsac winadadebis Sinaarsi moiTxovs. ra dagiSave, RmerTo?!
savarjiSo # 23. dasviT sasveni niSnebi
1.

warmoidgine

mkiTxvelo

maRlis

mTis

wiaRidan

gadmovardnili

ankara

wyaro

(i. gogebaSvili)
2.

rogor

iqneba

Zvirfaso

deda

rom

Cven

gagvTiSos

Tundac

sikvdilma

(k. gamsaxurdia)
3. aba Svilo Cemi sicocxle uSenod ra iqneba (e. gabaSvili)
4. icocxle batono RmerTi iyos Tqveni mowyale magram Cems kacs ra vuTxra rom ase
giSvebT misZaxoda cabo (g. abaSiZe)
5. geyofa Zili batoniSvilo droa gzas gavudgeT xmadabla Tqva ivlianem da
sarkmlisaken xeli gaiSvira Tendeba (g. abaSiZe)
6. saidan xar Svilo ra gvarisa xar ikiTxa navaziralma (g. abaSiZe)
7. bevrs nu isurveb niko (e. axvlediani)
8. Sen geTayvanos Cemi Tavi gaiane uTxra bolos beberma ra saxiT gixdeba Rirsi iyav
da mogeca kideca gadayare eg Savebi (l. ardaziani)
9.

ymawvili

xar

jer Cemo

lamazo rom TviTon Sen

ver

mimxvdarxar saqmes

(l. ardaziani)
10. ubrZane Svilo Semovides uTxra luarsabs mSobelma (l. ardaziani)
11. avwone Tqveni guli mivxvdi Tqvens keTils ganzraxvas vgrZnob amas yovelsa
magram sityva ara maqvs gamovsTqva madloba qalbatono me Rirsi ara var TqvenTan axlo
jdomisa mimiReT mosamsaxured (l. ardaziani)
12.

quTaisSi

gaxlavT

Cemo

batono

gimnaziis

mowafeebTan

Sexvedra

aqvs

publicistikur sakiTxTan dakavSirebiT (i. babunaSvili)


13. batono iakob amobrZandiT elenes xmaSi ukve namdvili SfoTva igrZnoboda
(i. babunaSvili)
14. magrama mSveniereba gaqvs cisiero uxrwneli da CemTa grZnobaT Sendami ver
dasdvan kacTa saxeli (n. baraTaSvili)
15. madli Sens gamCens lamazo qalo SavTvalebiano dRisiT mzev Rame mTovarev
wynaro da amod xmiano (n. baraTaSvili)

65

16. migixvdi Cemo moxevev ra nestriTa xar naCxvleti Cveni Tavi Cvenadve gveyudneso
sTqvi Sen da me gavigone magram gavigone Tu ara raRac uecarma tkivilma tvinidan
gulamde Camirbina iq gulSi gaiTxara samare da daimarxa rodemdis damrCes eg tkivili
gulSi rodemdis ox rodemdis rodemdis Cemo sayvarelo miwa-wyalo momec amisi pasuxi
(i. WavWavaZe)
17. alublis xev Separulo ber-monazvnis samyofelSi ratom uxmob wmindas wminda im
soflidan am sofelSi (b. xaranauli)
18. sayvarlis saflavs veZebdi ver vnaxe dakarguliyo gulamoskvnili vCiodi sada
xar Cemo suliko (a. wereTeli)
19. Cemo cicinaTela saiT hfren nela-nela (a. wereTeli)
20. o enav Cemo dedao enav Sen Cveno niWo srbolav da frenav Sen Cveni sunTqvis
dido alamo Sen, WirTa CvenTa tkbilo malamo Sen kiro CvenTa qvaTa da kirTa Sen erTi
SemrCi samaris pirTan (i. abaSiZe)
21. RmerTo mapatie apaTia rac ki mabadia mapatie (r. amaRlobeli)
22. Sen ganuwyvetliv mibiZgeb saiT maradiuli dReo da Ramev (T. baZaRua)
23. zRvao numc ganmeSorebi Seni mze natvrisTvalia yovelTvis memaxsovrebi zRvao
miyvarxar Zalian (d. bedianiZe)
24. cecxls gavatan Sens samyofels Sens siyvaruls qars da mogiklav moRalatev mag
nafereb qmars (k. gamsaxurdia)
25. bob damexmare ase avadmyofs / bob mxarze mxarze xeli damartyi / bob ivris
piras cecxli davanToT / bob mTvaris Suqze feri amartis (r. geTiaSvili)
26. patara biWo qalaqad wagyva / mamis saflavis ia da suro (n. gelaSvili)
27. Seni mSobeli deda var Svilo esec Seni RviZli mamaa eubneboda magdani qeTos
(i. gogebaSvili)
28. ar damiZaxo biWo axla, didroia xabakao da rom movbrundebi ufulod wagiReb
mag Cemodans sofelSi (n. dumbaZe)
29. spiridon Zalian gvinda mosvla magram amogvikveTa fexi Sens ojaxSi am ujiSom
magisi SiSiT skvinCa ver Semomjdara Seni Robis sarze an daabi an gadaaSene aqedan
(n. dumbaZe)
30. dila mSvidobisa da RmerTma gagimarjos qalbatono darejan Seni nagramianad
dailoca anania saluqvaZe da iseTi siamovnebiT dalia Rvino nerwyvi gadavylape TiTqos
Tavmoxdili Wuris win ar vmdgariyavi (n. dumbaZe)

66

31. yuri migdeT ymawvilo Tu ki raime ar arsebobs ar arsebobs swored faqtebi


(x. TavdgiriZe)
32. deda inaxule / Sen wminda xaxuli / wadi fexSiSveli /qalaqSi dakargul
SvilisTvis Rame gaaTie / RmerTo apatie (p. iaSvili)
33. uime uime RmerTo momkali pitia sasikvdile pitia kikilo kikilo Tqven
moukvdiT Tqven dedas Tqven pitia kikilo ki-ki-lo-o ucnauri xmiT gahkioda da Tan
mirboda zenaTi (d. kldiaSvili)
34. rogor miyvardi wvimav im Cems tkbil bavSvobaSi (g. lobJaniZe)
35. janbeg janbeg Tendeba ara iZaxda is (g. rCeuliSvili)
36. ra aris kaco SegSurda Cemi aq amosvla Tu ra dagemarTa (T. razikaSvili)
mZime iwereba migebiT nawilakebTanac. migebiTi nawilakebi orgvaria _ dadasturebiTi
(ho, ki, diax) da uaryofiTi (ara, vera). maT Semdeg mZime iwereba im SemTxvevaSi, Tu isini
didi

grZnobiT

araa

warmoTqmuli,

xolo

Tu

migebiTi

nawilaki

didi

grZnobiT

warmoiTqmis, mis Semdeg Zaxilis niSani daismis. vera! verafriT ver dagiTmobT am miwas!
Sorisdebuli, rogorc viciT, grZnobasa da neba-survils gamoxatavs. mZime iwereba
SorisdebulTanac, Tu igi didi grZnobiT araa warmoTqmuli, xolo Tu Sorisdebuli didi
grZnobiT warmoiTqmis, mis Semdeg Zaxilis niSans vsvamT. if, ra gemrielia!

vaime!

viRupebiT!
rTuli Sorisdebulebi da xmamibaZviTi sityvebi defisiT iwereba: wkap-wkup, vai-vai,
xa-xa-xa). defisiT ar iwereba SorisdebulTa rigebSi Semavali idiomaturi gamoTqmebi:
dila mSvidobisa, Zili nebisa, Seni Wirime, Tqvenma mzem, kargad brZandebodeT, RmerTma
daglocoT...
savarjiSo # 24. dasviT sasveni niSnebi
1. oh ra kargada var arc Semciva arc momSiva butbutebda fiTri (T. razikaSvili)
2. ki Cemo sinaTlev Cemo macocxlebelo me ubedurs, nacarSi amoglignil dedabers
amisTanebis ra gamegeba
3. ara Sen ver Segexeba sasikvdilod Cemi tyvia (a. wereTeli)
4. oxo-xo Caicina antonma me mijobnia sam weliwadSi cxra coli gamovicvale
danarCen lamazebs nayar-nuyarsa da sxvis colebs aRar vangariSob marto RmerTma uwyis
maTi vinaoba da raodenoba (m. javaxiSvili)

67

5. ara erTi imas daxeT da ibRvireba viRac meduqne (m. javaxiSvili)


6. ara aRar Seva kafe paskalSi arc sufloSi arc darkurSi (m. javaxiSvili)
7. aferum dedakaco siyvarulic gcodnia da megobrobac (a. wereTeli)
8.

uh

Sen

ra

giTxari

Zamia

RimiliT

dascda

gamxdars

da

arayi

Camoasxa

(b. xvedeliZe)
9. diax SeuyvardaT erTmaneTi ise rogorc aRmosavleTSi mcxovrebT SeuZliaT
siyvaruli (d. WonqaZe)
10. ui Se sawyalo
11. vina sTqva Seni gardacvaleba / ara uTuod dRes daibade (g. tabiZe)
12. qsante maggvarad ganabe suli /oh ar daiZra gTxov gevedrebi (g. tabiZe)
13. oh aseTia Cemi cxovreba / ianvars moZmed ar veZnelebi (g. tabiZe)
14. oh Seni saxli me saxlTan iqve / Ronemixdili mivaweq kedels (g. tabiZe).
15. o siymawvile awi arasdros / imgvarad aRar ametyveldebi (g. tabiZe)
16. ara ar damiviwyo / ara ar mimatovo / es cremlebi vin mizRos / meufev da
batono (d. bedianiZe)
17. o Sua gzaze ra Znelia SemoRameba / rom ukvdavebiT Seisyido qveynis wameba
(k. gamsaxurdia)
18. oh bnelo Ramev xom ar ici ra iqna deda / oh cisnaTelo egeb Sen Tu mauwyo
rame (k. gamsaxurdia)
19. ara xvalac ver daiviwyeb cxovrebas (T. baZaRua)
20. jandabas merqvas mijnuri xami / da zmanebebis pirisfareSi / jandabas aTaserTive
Ramis / sulis amoxda Ria TvalebSi (z. bibilaSvili)
21. ho es ambavi droSi ar xdeba (c. barbaqaZe).
22. o ra martoa RmerTo Cemo adamiani isic romelic TiTqos qveynad ar aris marto
(a. buaCiZe)
23. ho Cveulebrivze Cveulebrivi dRe iyo badri (a. buaCiZe)
24. o ara magram sikvdilis gverdiT / sisxlian CrdilSi mwvave brZolebis / Tqven
magondebiT rogorc imedi / warsulTa dReTa

ganmeorebis (m. gelovani)

25. Tqven mapatieT ho mapatieT danaSauli ardabrunebis (m. gelovani)


26. o is iseTi kargi aris unda davkargo rom sxvamac igrZnos

misi povnis

bedniereba (T. gabroSvili).


27. vai am Cems guls Seni dumili netavi ratom gaaxmiana (T. gabroSvili)

68

28. ara Tqveni Seyovneba an gzis Secvla sulac ar msurda ubralod gulidan cicqna
Tvali amomivarda da acimcimda Tqvens saval gzaze (T. gabroSvili)
29. ho Zalian kargi TiTqos isev usityvod miuxvda da daamata gamo ra CemTan
(l. kodalaSvili)
30.

ara wiTluria aba daakvirdi Rvino dasjabnis


ara, mwvanea puri dahkravs yvela marTali iyo (g. leoniZe)

mZime rTul winadadebaSi

mZimes vxmarobT rogorc rTul Tanwyobil, ise rTul qvewyobil winadadebaSi.


rogorc
Tanaswori

viciT,

Tanwyobilia

winadadebebisgan.

winadadeba,

rogorc

ukavSiro,

romelic
aseve

Sedgeba

kavSiriani

erTimeoris
rTuli

mimarT

Tanwyobili

winadadebis nawilebi, Tu isini ,da kavSiriT ar arian SeerTebuli, erTmaneTisgan mZimiT


gamoiyofa. zogjer mTaSi mivdivar dasasveneblad, ufro xSirad ki

zRvaze visveneb. marti

gavida, gaTba dRe, darebi dgeba mziani.


kavSirian rTul Tanwyobil winadadebaSi mZime daismis macalkevebeli kavSirebis (an...
...an, xan... ...xan) win, garda pirvelad xmarebulisa (Tu ,,da kavSiri ar aris gamoyenebuli).

xan isvenebs, xan muSaobs, xan erToba.


kavSirian rTul Tanwyobil winadadebaSi mZime daismis mapirispirebeli kavSirebis
(,,magram, ,,xolo) winac. cioda, magram saseirnod mainc wavidnen.
mZime ar unda davsvaT mapirispirebeli kavSiris, ,,ki-s win. am SemTxvevaSi igi
winadadebaTa sazRvarze iwereba. qalebi sufridan wamoiSalnen, kacebma ki sma ganagrZes.
savarjiSo # 25. dasviT sasveni niSnebi
1. bavSvoba adamianis sicocxlis ulamazesi da ubednieresi xanaa magram Secdomaa am
bednierebad bavSvis viTomda uzrunveli cxovrebis miCneva (g. abaSiZe)
2. avtori sasacilo mdgomareobaSi ayenebs Tavis gmirebs magram Tanac ebraleba isini

69

3.

sityvis

Tavisuflebam

savalalod

daaknina

dedaena

masmediaSi

Tavisuflad

gadmoinTxa uwignuroba (l. avaliani)


4. teqnikur progress kacobriobis zneobrivi progresi ar mohyolia ufro piruku
adamiani aRar daWkviandeba kompiuteris potenciali ki TiTqmis amouwuravia (l. avaliani)
5. intimi ar aris ucxo qarTuli poeziisaTvis magram mas Semoaqvs Tavisi sakuTari
specifikuri intimi SoTa CantlaZis intimi urbanistul garemosTanaa naziarebi misi
sawyisi

samyaros

erTferovnebiT

gulgasenili

kacis

SfoTvaa

zogjer

es

intimi

zRvardaudebelia (l. alimonaki)


6. zogjer cdiloben leqsi daSalon striqonebad sityvebad daanawevron saxeebad
metaforebad miusadagon mas mkacri logikuri gansja da iviwyeben rom leqsic iseTive
cocxali arsebaa viT TeTri iordasalami.
7.

qveynad

veZebdi

samoTxes

samxreTisaken

edemsa

efratis

gaRma

gavxede

gadaxrukulsa qedebsa (r. erisTavi)


8. baRSi gazafxuli iyo aluCebi yvaodnen is ki WleqiT kvdeboda (l. asaTiani)
9. gamo SeiTamaSe arvin etyvis mamaSens (r. erisTavi)
10. me daWrili var uiaraRod / me Sens siyvaruls ver gaveqeci (l. asaTiani)
11.

swored

aq

aris

mosatani

nicSes

aforizmi

Zlevamosilia xolo me mokrZalebiT davamatebdi

naxevarcodna

umecreba

srul

codnaze

uZlevelia (e. axvlediani)

12. dRevandeli afxazeTis teritoria mTlianad Sedis kolxuri kulturis arealSi


II-I aTaswleulebi kolxeTis samefos daSlis Semdeg qarTvelebi da afxazTa winaprebi
abazgebi

da

afsilebi

erTad

ibrZvian

romis

iranis

bizantiis

da

sxva

dampyrobTa

winaaRmdeg aseve erTad iyvnen isini mTeli dasavleT saqarTvelos momcvel egris-afxazeTis
samefoSi

VIII-XX

ss

da

gaerTianebuli

saqarTvelos

SemadgenlobaSi

XI-XII

ss

(e. axvlediani)
13. me axlac mesmis Tedos qaqani axlac ise vxedav rogorc icoda xolme aivanze
gadmodgoma (T. bibiluri)
14. sacaa Seirxeva aWyabaWyad moxatuli komediis farda SuqiT savse scenaze
gaRimebuli Tedo gamovardeba jer sityva ar eqneba naTqvami xalxi winaswar atexs xarxars
da ase xarxariT gaileva cxovreba vidre is WrelaWrula farda ukanasknelad ar daeSveba
(T. bibiluri)

70

15. babale gamrje gamomdgara Tedos mxar-TeZoze gadaxrili qoxi fexze wamouyenebia
maran-gomuri gaumarTavs Zroxa uyidia Robeze mamali dauyivlebia balRebic dauCenia
sofels ki meti raRa darCenoda Tedos ojaxic saTvalavSi Caugdia (T. bibiluri)
16. Sedevrebis epoqa istorias Cahbarda da axla maTi Seqmna cota uxerxulic kia
(l. berZeniSili)
17. notomi naklebadaa garTuli postmodernuli TamaSebiT mis Riad pirdapir naTqvam
simarTles jer kidev ar daukargavs zemoqmedebis unari da upiratesobas mainc realizms
aniWebs (n. beqiSvili)
18. ufe sakmaod warmatebuli biznesmenia aqvs ramdenime xis gadamamuSavebeli qarxana
da plastmasis sawarmo (a. gegenava)
19. mosaxleobis socialuri doniT SvedeTi evropaSi erT-erT wamyvan pozicias
inarCunebs Tumca bolo wlebSi qveyanas ramdenadme gauWirda uwindeli tempis SenarCuneba
(a. gegenava)
20. mSvenieri sanaxavia mowmendili ca ganTiadis win laJvardis feri gauzomeli
gumbaTi moWedilia brwyinvale varskvlavebiT da eseni ganuwyvetliv ebrZvian Ramis
sibneles da hfenen dausrulebel sivrceSi sinaTlesa da lxenas (i. gogebaSvili)
rTuli qvewyobilia winadadeba, Tu igi Sedgeba mTavari da masze damokidebuli
winadadebis an winadadebebisgan. rTul qvewyobil winadadebaSi damokidebuli winadadeba
zogjer mosdevs mTavar winadadebas, zogjer uswrebs mas, zogjer ki mTavari winadadebis
SigniTaa moqceuli.
mZime daismis mTavari winadadebis Semdeg, roca mas mosdevs damokidebuli winadadeba.

binddeboda, roca Sin davbrundiT.


mZime daismis damokidebuli winadadebis Semdeg, roca mas mosdevs mTavari winadadeba.

Sin rom davbrundiT, binddeboda.


roca damokidebuli winadadeba moqceulia mTavari winadadebis SigniT, orive mxridan
mZimeebiT gamoiyofa. qali, romelic Cem win dgas, Cveni Zveli mezobelia.
ukavSiro rTul qvewyobil winadadebaSi, romelSic gamotovebulia ,,rom an ,,Tu
kavSirebi, damokidebuli winadadeba mTavarisgan mZimiT unda gamovyoT. kaxam gadawyvita,

qorwili ar gadaexada. kacma icoda, ras moaswavebda es ambavi.


,,rom kavSiris win mZime im SemTxvevaSi daismis, roca is iwyebs damokidebul
winadadebas. minda, rom CemTan erTad wamoxvide universitetSi. Tu ,,rom kavSiri ar

71

iwyebs damokidebul winadadebas, mis win mZime ar daismis. svaneTSi rom CavediT, ukve

gvarianad cioda.
savarjiSo # 26. dasviT sasveni niSnebi
1.

naRvlobda

ostati

friad

dausrulebeli

rom

rCeboda

sveticxoveli

(k. gamsaxurdia)
2. msaxiobs rom yvavilebi mivarTvi larnakSi uwyvia
3. erT bnel Rames roca kaci TvalTan mitanil TiTsac ver gaarCevda saocari ambavi
datrialda sofelSi
4.

axali

qarTuli

mxatvruli

filmis

sanaxavad

rom

mivdiodi

Tanaklaselebi

Semxvdnen
5. mefis rus moxeleebs cxeni rom gaeqcaT unagirs miswvdnen
6. fanjaras rom Tvali avaride Cveni mzera erTmaneTs Sexvda
7. Seni saxlis kibeze moxdenilad Camomjdari rom daginaxe Tvali ver mogaSore
8. Zalian mesiamovna Tqvenc rom mogonebiaT Cemi naxatebi
9. qalma ukan moixeda da TaTari rom dainaxa erTi saocrad daikivla (a. wereTeli)
10. ufros qals romelic jer kidev ar iyo srulwlovani Sevuyvardi
11. qarTuli poeziis mwvervali vefxistyaosani iyo is wigni romelsac erTnairi
gatacebiT etaneboda didi da patara (g. abaSiZe)
12. kompoziciurad wigni ise ostaturad aris mofiqrebuli rom yvela igavi Tavisi
azriTa da moraliT ukavSirdeba da emsaxureba aRzrdis problemas (g. abaSiZe)
13. adamians jer ar gamougonia iseTi instrumenti romlis SemweobiTac SesaZlebeli
iyos oris niWis Sedareba awon-dawonva (k. abaSiZe)
14. gamomZiebels iseTi STabeWdileba darCa TiTqos ivelters aq uxsovari droidan
ecxovros da mezoblebis ramdenime Taobas moswrebodes (n. abulaZe)
15. ukve aTi welia es kaci xnavs da poulobs da amasobaSi ganiswavla kidevac ukve
mecnierulad udgeba saqmes da nel-nela axirebulic Seiqna (b. xaranauli)
16. yoveli qarTveli poeti ise unda ivsebdes gonebas SoTas SairiT rogorc
demosTene ivsebda pirs kenWebiT enabrgvilobis dasaZlevad (l. asaTiani)
17. ar mexarbeba pindarosis bedi odebs tiranebisa da cnobil didkacTa dakveTiTa da
garigebuli fasiT rom werda (l. asaTiani)

72

18. rodesac ecema bilikze meaTed / ubelo Rrubeli sazari / da daRlil-daqancul


laJvardebs miaTrevs / mdinare lodebis zanzariT / patara saxlidan Saragzis piramde /
uecrad ifeTqebs naZvnari (l. asaTiani)
19. grigol robaqiZe Cemi azriT erT-erTi pirvelia qarTvel leqsmcodneTa Soris
romelic

erovnul

samecniero

terminologiaSi

amkvidrebs

sityva

versifikacias

(T. barbaqaZe)
20. uCa mixvda rom mamamisi momkvdariyo (T. baZaRua)
21. ase rom yvela is etimologiuri varaudi romelic am sityvas
Tanamedrove mamuliSvilobis raRacgvar adekvatad miiCnevs mcdaria (l. berZeniSvili)
22. miuxedavad amisa ise dasrulda antikuroba da ise gadavida elinizmSi rom
erTiani samSoblos gageba eladaSi ar Camoyalibebula (l. berZeniSvili)
23.

maSasadame

termini

patriotizmi

Sinaarss

iZens

im

droidan

rac

Cndeba

patrotizmi rogorc movlena xolo es movlena Cndeba mas Semdeg rac subieqti moqalaqis
loialobisa

xdeba

ara

mefe

ara

xalxi

ara

miwa-wyali

ara

aRmsarebloba

aramed

saxelmwifo Tumca yvelaferi CamoTvlili im saxelmwifos Semadgeneli elementi aris an


SeiZleba iyos romlis mimarT loialuri xdeba moqalaqe (l. berZeniSvili)
24. Cven verc ki vgrZnobT ise vdgamT pirvel nabijs farisevlobis saflobSi roca
ilias da akakis erTad vudgamT Zegls da gvinda es ori uaRresad mkafio individualoba
yvela sakiTxSi erT poziciaze mdgom TanamebrZolebad gamoviyvanoT (l. berZeniSvili)
25.

adamianuri

arsebis

cnobiereba

ise

aris

mowyobili

rom

igi

yovelgvari

nacionalobis qarTvelobis somxobis Cinelobis frangobis gverdis avliT da masze uaris


TqmiT mTel kacobriobas uSualod ver Caikravs gulSi da ver ganacxadebs me arc
amerikeli var arc italieli da arc iaponeli mxolod da pirdapir msoflio moqalaqe
varo es iseve ganuxorcielebelia rogorc is rom adamiani arc erT rasas arc erT
kulturas

ar

ekuTvnodes

arc

erTi

faseulobaTa

sistema

ar

gaaCndes

ar

iyos

arcerTenovani da azrovnebdes rogorc yvelafer amaze maRla mdgomi zogadad adamiani


(l. berZeniSvili)
26. batonma aleqsandrem zaris gagonebisTanave daWyita Tvalebi Tumca yurmilis
aReba arc ufiqria (l. buRaZe).
27. me ar minda im evropel mogvebs damadaron mwignobrobas kastis sauflod rom
acxadeben (k. gamsaxurdia)

73

28. Cven uarvyofT im rbilkanian TaobaTa imedebs romelTac qalaCunuri aRTqmebiT


miaZines qarTuli Semoqmedebis samermiso impulsi Cven uarvyofT im Taobebs romelTac
qarTvel ers gza-kvali aubnies qimeriuli idealebiT (k. gamsaxurdia)
29. barierebs imitom aSeneben maRals rom kargi mojiriTeebis vaJkacoba gamoCndes
dabrkolebani imisTvis arseboben rom daZleul iqmnan konkurencia imisaTvisaa mogonili
uniWieresi da uZlieresi gamoaCinos (k. gamsaxurdia)
30. calkeuli eris sulieri cxovreba msoflio kalendarsac mihyveba da sakuTarsac
romelzedac aRniSnulia cvlilebani axali epoqis dadgoma imaT mier vinc mowodebulia
dro aRniSnos (n. gelaSvili)
31. poetis Rrma sevdis mkvebav wyaroTa Ziebas Tu gavagrZelebT maleve gadaveyrebiT
codvisa da danaSaulis gancdas pirdapir Tematurad Tu arapirdapir nagulisxmevad rom
mihyveba mraval strofsa Tu striqons (n. gelaSvili)
32. darialis viwroebSi sadac axla mSvenieri gzatkecili midis da Sav kldeebs Sua
gvelsaviT iklakneba uwin marto bilikebi iyo romelzedac cxenebis qaravnebi Zlivs
dadioda
33. yvela samzadissa da Tadarigs rom morCa es anaforiani devkaci cxenze Sejda
34. ramdenadac maRali da mniSvnelovania sabavSvo mwerlobis mxatvruli done
imdenad didi da xangrZlivia misi gavlena bavSvis gulsa da gonebaze (g. abaSiZe)
35. fexis adgmidan iqneb ufro adrec bavSvi iwyebs samyaros urTules wesrigSi
garkvevas (g. abaSiZe)
36.

amaoebis

absoluturobis

ideasTan

darCena

rom

SeiZlebodes

RmerTi

aRar

Camovidoda dedamiwaze (n. gelaSvili).


37. saerTod arsebobs bunebrivi molodini rom ama Tu im seriozuli krebulis
damagvirgvinebeli leqsi gamorCeulad mravlismetyvel, raRac Semajamebeli qmnileba unda
iyos (n. gelaSvili)
38. Tvalebi rom gamousaRda amas ki grZnobda magram WianWvelebis danaxvam saocari
Sinagani Zala da rwmena Semata axla anbansac srulkeTilad dainaxavda (l. goTua)
39.

saCino

baraTaSvili

spaspeti

rom

ar

yofiliyo

albaT

mgosani

iqneboda

(l. goTua)
40. Tbilisidan rom gamovida erekle mxolod sami zarbazani wamoiRo Tan radganac
totlebenis zarbaznebis imedi hqonda (i. gogebaSvili)

74

41. batoniSvils nabrZanebi hqonda mamisagan rom Tavisi jariT omSi monawileoba
Tavdapirvelad ar mieRo Tavisi ZalRone Seenaxa SemdegisaTvis da gaWirvebis dros an
bolos xans dasvenebuli jariT ieriSi mietana mterze (i. gogebaSvili)
42. yovel mosvlaze rwmundeboda rom arc Camweri viyavi da miT umetes, arc
gamomqveynebeli (d. gogia)
43. galaktionis SemoqmedebaSi aris Taviseburi samyaro romelic xiluli qveynis
anareklia (t. graneli)
44. sxva leqsebs Tavi rom davaneboT lurja cxenebi Sedevria romlis vrceli
dinamika umaRles wertils aRwevs (t. graneli)
45. tvirTi ar iyo qveynad imis daleul mxrebs rom ar gaeZlo satkivari ar
arsebobda iseTi is rom daekvnesebina ubedobas ver moigonebdi is rom aewuwunebina
(g. doCanaSvili)
46.

aseTi

mravalferovani

da

intensiuri

Tu

iyo

literaturuli

cxovreba

saqarTveloSi verc vifiqrebdi (n. darbaiseli)


47. verc ki gavixsene bolos rodis vnaxe (T. dolenjaSvili)
48.

maT Soris SesaZloa isinic

iyvnen

vinc Cems

bednierebas

gainawilebs

da

sikvdilis warmtac walkotebSi wamomyveba (T. dolenjaSvili)


49. xes rom davelaparake pirvelad 14 wlisa viyavi (n. dumbaZe)
50. adre axalgazrdobaSi Zalian ukvirda xazarulas rogor cxovrobdnen adamianebi
fesvebi rom ar hqondaT masaviT miwaSi gadgmuli an rogor moZraobdnen mis garSemo da
saerTod magram bolos mieCvia am azrs da fiqric ki Sewyvita am misTvis gaugebar da
auxsnel saganze radgan amaze pasuxis gamcemi xazarulas qveynad arc araferi da arc
aravin ar eguleboda (n. dumbaZe)
51. omi sul raRac ori Tvis gamocxadebuli iyo misma susxma rom Cvens sofels
moaRwia (n. dumbaZe)
52. saparikmaxeroSi rom Sevedi paeqroba karga xnis dawyebuli iyo da CemTvis
yuradReba aravis mouqcevia (n. dumbaZe)
53. saerTo jamSi ki es is Canasaxi iyo romelmac adre meoce saukunis dasawyisSi
ukve scada ganviTareba (l. kodalaSvili)
54. meaTe

saukunis xatze RvTismSobeli da wminda barbarea erTad gamosaxuli rac

ikonografiaSi iSviaTad gvxvdeba (b. CekuriSvili)

75

55. ginaxavT sadme marTlmadidebluri freska sadac RvTismSobeli ZuZus awovebs


yrma iesos ai svanebma daweres da Tanac manamde vidre evropaSi renesansi daiwyeboda
(b. CekuriSvili)
56. axalo weliwado Tu ram SegiZlia Tvali agvixile yurebidan bamba gamogvacale
futkrisgan gvaswavle droTa Sesaferi samamaco znenia rom Cvenma Semdegma mainc aRara
sTqvs ra giTxraT riT gagaxaroT (i. WavWavaZe)
57. vinc luarsabis saxeSi TavisTavs icnobs vinc luarsabzed dawerils TavisTavzed
miiRebs is rasakvirvelia lafis srolas damiwyebs da giJias dauZaxebs am moTxrobis
uxeiro damwersa es kargad icodnen rom Cven pirTan saqme ara gvaqvs Cven sazogado
Wirzeda vwerT (i. WavWavaZe)
58. im veeberTela sofelSi romelsac Tunda wablians davarqmev yvelam icoda vin
aris oTaraanT qvrivi (i. WavWavaZe)
59.

erTi

sityviT

am

saxeSi

momxiblavi

iyo

is

rac

SeiZleba

Semoqmedebis

winapirobad CaiTvalos (b. xaranauli)


savarjiSo # 27. dasviT sasveni niSnebi
aha erTi kidev axali weliwadi ra movulocoT Cvens Tavs qarTvelno ra gvaqvs dRes
sasurveli rom davikveboT da SevirCinoT ra gvaqvs xval sanatreli rom vinatroT da
movilodinoT ukan mivixedavT am axlo xanebSi da iseTi ara gvrCeba ra rom Tavi
moviwonoT an nanviTa vTqvaT hoi wamo sixarulisav ese swrafad sad waxvedi

win

viyurebiT da xvalindelis nislSi imisTana ara mosCans ra rom guli gulis adgilsave
dagvrCes an natvriT vTqvaT movidin dReo sixarulisao ra giTxraT riT gagaxaroT
nuTu

iseve

gwyalobdeT RmerTi

Zveleburadve

Tavi

unda

dagikraT

da

mogaxsenoT

Semovdgi

fexi

sul wyaloba RvTisa da wyaloba RvTisa erTxel Cven TviTonac TiTi

gavZraT erTxel Cven TiTonac mivdgeT-movdgeT wyaloba RvTisa kargia magram ra qmnas
marto wyalobam Tu RvTis mier nawyalobebs TiTon adamiani ara rwyavs ara sxlavs ara
hfurCqnis ar uvlis ar hpatronobs RmerTma rac wyaloba iyo ukve moiRo Cvenze danarCeni
Tqven iciT da Tqvenma kacobamao ra kacoba gamoviCineT ra giTxraT riT gagaxaroT
CvenTvis RmerTs ara dauSurvebia ra ara dauzogvia ra ara dauklia ra Tu qveyanaze
erTi-ori kuTxea imisTana rom kacs eTqmodes

qriste RmerTma Tavisi kalTa uxvebisa aq

daibertyao imaTSi ukanaskneli saqarTvelo ar aris rac RvTis SemZleobiT aris da ara
kacisaTi is yvelaferi ukve mogvmadla RmerTma xelT gviWiravs es mSvenieri qveyana

76

romlis mnaxavT SeuZliaT samarTlianad sTqvan sxva saqarTvelo sad aris romeli kuTxe
qveynisa am samoTxe qveyanaSi marto qarTvels ugubdeba suli guli eleva xorci adneba ra
giTxraT riT gagaxaroT
tye-mindori mTa-bari miwa-wyali hava-haeri imisTana gvaqvs rom ra ginda sulo da
gulo ar moixveWo ar iSovo ar gamoiyeno aq, Citis rZes rom ityvian isic iSoveba oRond
xeli gasZar gaisarje imxneve mucelsa da gulis-Tqmas batonad nu gaixdi icode dRes
mZleTa mZlea garja Sroma da naSromis gafrTxileba Senaxva patronoba gamozogva
saWiroebisamebr da ara gaumaZRar survilisamebr varT ki aseTni ra giTxraT riT
gagaxaroT
ra ar gadagvxdenia Tavs ra mtrebi ar mogvsevian ra vai-vaglaxi ra sisxlis Rvra ra
RrWena kbilTa ar gamogvivlia ra wisqvilis qva ar datrialebula Cvens Tavzed da yvelas
gavuZeliT yvelas gavumagrdiT SevinaxeT Cveni Tavi SevinarCuneT Cveni qveyana Cveni miwawyali lang-Temurebma Cvens sakuTar sisxlSi gvbanes da mainc davrCiT da gamovcocxldiT
Sah-abazebma

Cvenis

movsulierdiT
mogvJlites

kbiliT

gvaglejines

aRa-mahmad-xanebma

da

mainc

fexzed

pirqve

Cveni

wvrilSvilni

dagvamxes

wamovdeqiT

qva-qvazed

movSendiT

welSi

da
ar

mainc

gamovbrundiT

dagviyenes

gavswordiT

mogvsrnes
gavuZeliT

saberZneTs romsa monRolebs arabebs osmal-Turqebs sparselebs rjuliansa da urjulos


da droSa qarTvelebisa Subis wveriT isriT da tyviiT dafleTili Cvens sisxlSi
amovlebuli xelSi SevirCineT aravis wavaRebineT codva ar aris es droSa axla CrCilma
SesWamos Tagvma dagviWamos dro-Jami amas gviqadis ra giTxraT riT gagaxaroT
qriste-RmerTi jvars ecva qveynisaTvis da Cvenc jvars vecviT qristesaTvis am
patara saqarTvelos gadavuReReT mkerdi da am mkerdzed rogorc kldezed davudgiT
qristianobas saydari qvad Cveni Zvlebi vixmareT da kirad Cveni sisxli da bWeTa
jojoxeTisaTa ver Semusres igi gavwydiT gaviJliteniT Tavi gaviwireT col-Svilni
gavwireT usworo omebi vasworeT xorci miveciT sulisaTvis da erTma muWa erma
qristianoba SevinaxeT ar gavaqreT am patara qveyanaSi romelsac Cvens samSoblos Cvens
mamuls samarTlianis TavmowonebiT veZaxiT codva ar aris es eri moswydes codva ar aris
es lomi koRom sabudrad gaixados codva ar aris mela-turam gamoRrRnas rogorc mZovari
rogorc leSi raT risTvis vis ra viri movpareT ra giTxraT riT gagaxaroT
yvela es SevZeliT da sakiTxavad saWiroa ram SegvaZlebina ram gvixsna jvarcmulni
qristesTvis

rogor

gadavrCiT

wamebulni

da

sisxlmTxevelni

mamulisaTvis

ramRa

gvacocxla ram gvasuliera man rom vicodiT im dros ra undoda ra iyo misi cixe-simagre

77

misi far-xmali vaJkacoba undoda vaJkacni viyaviT xmali undoda xmlis Wedva vicodiT
omis saqmeTa codna undoda omis saqmeni vicodiT ai ram SegvaZlebina ram gvixsna ram
Segvinaxa im droTa Carxze gaCarxulni viyaviT im droTa qar-cecxlSi gamofoladebulni
im droTa samWedurSi naWedni silbo gvqonda naqsovisa viT qristianebs da simtkice
naWedisa viT meomrebsa da mamuliSvilebs amiT gavitaneT Tavi droTa Sesaferi Rone
vicodiT droTa Sesaferi xerxi droTa Sesaferi codna gvqonda droTa Sesaferi mxneobda
da gamrjeloba wavida is dro daClungda xmali gauqmda vaJkacoba exla xmali Taroze
unda SevdvaT aRarafris maqnisia exla an adli unda gveWiros xelSi an guTani an Carxi
qarxnisa an marTulebi manqanisa exla vaJkacoba omisa ki ar unda rom sisxlsa hRvrides
vaJkacoba unda Sromisa rom ofli hRvaros kidev vityviT qveyana exla imisia vinc irjeba
da vinc icis wesi da xerxi garjisa vinc ufro ufrTxildeba naSroms vinc izogavs
naRvaws dRes mZleTa mZlea marto is vinc mcvelia da bejiTi suliT da xorciTa codniTa
da marjveniTa gvWirs-ki dRes romelime es droTa Sesaferi sikeTe ra giTxraT riT
gagaxaroT
xmlianma mterma ver dagvaTmobina ver wagvarTva Cveni miwa-wyali Cveni qveyana
xmlians

mters

gavuZeliT

gadavrCiT

qveyana

da

saxeli

SevinaxeT

saxsenebeli

ar

amovikveTeT SevirCineT saqolavi aravis avagebineT xmliT moseulma vera dagvaklo-ra


SromiT da garjiT codniT da xerxiT mosuli ki Tan gagvitans fexqveSidan miwas
gamogvaclis saxels gagviqrobs gagvwyvets saxsenebeli qarTvelisa amoikveTeba da Cvens
mSveniers qveyanas rogorc upatrono saydars sxvani daepatronebian Sromasa da garjas
codnasa da xerxs veravinRa gauZlebs Tu Sroma da garja codna da xerxi win ar
mivagebeT win ar davaxvedreT win ar davuyeneT varT ki yovel amisTvis mzad an gvetyoba
raSime rom yovelive es viciT da vemzadebiT ra giTxraT riT gagaxaroT
exlac omia xolo sisxlis Rvrisa ki ara oflis Rvrisa omi usisxlo mSvidobiani
wynari am omma arc buki icis arc naRara ubuknaRarod sTesavs ubuknaRarod mkis
kokisebur Sxapuna niaRvars ki ar hgavs rom mTa da bari Tan waiRos moarRvios moRaros
da mogragnos mdumare wvimisaebr nayofis gamomcemelia arc rbeva icis arc Zarcva es mis
bunebaSi ara sweria Tu TviTon adamianma gesli ulmobelis sixarbisa Sig ar CaawveTa
buneba ar mouwamla ar mouSxama es omi Sromisaa da viTarca Sroma

patiosania namusiania

da iseTive Tavmosawonebeli TavgamosaCeni rogorc uwin Tofisa da xmlis omi iyo


vaJkacoba amisTana omSi bevriT win aris sisxlis omis vaJkacobaze vaJkac guladze
mSromeli samis gafreniT metiao ityoda glexkaci Taviseburad zedgamoWriT Tu marTals

78

aTqmevinebT ra glexkaci TiTon dRevandeli dRe amas gveubneba amas hRaRadebs da Cven
gvesmis ki es RaRadi vai rom ara maS ra giTxraT riT gagaxaroT
ar viciT

rani vyofilvarT ar vxedavT

rani varT ver gamogvisaxia

rani viqnebiT

yurebSi bamba gvaqvs daculi da Tvalebze xeli agvifarebia arc arafers vxedavT arc
araferi gvesmis uzarmazari Txrilia Cven qarTvelebis win da ainuSiac ar mogvdis am
Txrilis piras vdgevarT da sakmaoa xeli gvkran

da Sig gadaviCexebiT dedabudianad orbi

arwivic ki veRar gvipovis veRar daswvdeba Cvens Zvlebs rom gamoxran gamoswiwknon iseTi
Rrmaa es Txrili iseTi uZiro vdgevarT da uRonoda vbzuiT me var da Cemi nabadio da am
bzuilidan ara gamodis-ra iqneba imitom rom yvela buzi ki bzuis futkarTan ki yvela
tyuis
axalo weliwado Tu ram SegiZlian Tvali agvixile yurebidan bamba gamogvacale
futkrisgan gvaswavle droTa Sesaferi samamaco znenia rom Cvenma Semdegma mainc aRara
sTqvs ra giTxraT riT gagaxaroT (i. WavWavaZe)
savarjiSo # 28. dasviT sasveni niSnebi
Tvalmiuwvdomel siSoridan gveliviTi moiklakneboda CuxCuxa aragvi da erTgan
kldovan kides gametebiT exeTqeboda rom axali gza gaekvlia Tavs ar izogavda magram
Seupovrobisagan

ukuqceuli

daretianebuli

da

Tavbrudasxmuli

TiTqos

sulis

mosabruneblad iqve morevSi ramdenjerme motrialdeboda xolme da mere ki dakvirvebiT


gadadioda dablobze rom ufro metis sifrTxiliTa da kvnesa-duduniT daSvebuliyo
qvemoatexil Walebisaken im kldovan mTis Tavze Rrublidan gamosuliyo uzarmazari cixedarbazi Seupovrad gadmomdgariyo da sanugeSod gadahyurebda aremares yovel mxriT
Seuval galavniT SemozRudul Senobas mxolod erTis mxriT aRmosavleTisaken guls
uxsnida sigrZiT Cayolebuli aivani (a. wereTeli)
savarjiSo # 29. dasviT sasveni niSnebi
Wiri

daumalavi

sjobiao

es

Wiric

Cveni

Zveli

nacnobia

TiTqmis

naCvevi

da

gaSinaurebuli qarTuli enis amRvrevisa da damaxinjebis Sesaxeb mogaxsenebT es sagani


gacveTili

da

Tavmosabezrebelia

magram

Cveni

danarCeni

Wir-varamni

da

satkivarnic

daZveldnen
yvelas

bavSvobidanve

gvaxsovs

am

saganze

Civili

da

zrunva

magram

Cveni

dasneulebuli qarTuli ena fexze wamodgomisa da dawmendis magier uaresad daavadda da

79

atalaxda isic gvaxsovs rom erT dros gadagvarebulebs TiTebze CamoTvlidiT xolme
axla ki angariSi agveria da saTvalavi dagvekarga gvaxsovs droebis iveriis moambisa da
cnobis furcelis qarTuli axla ki qarTuli sityvis

erTi werilis avtorisa ar iyos,

nawerze advilad gamoicnobT damweris dabadebis kuTxes am mxriv CvenSi usazRvro


Tavisufleba damyarda aRarafers eridebian da Junral-gazeTebSi Tamamad weren lafatka
flagi
dros

sirosti tumani da sxv ar vaWarbeb es sityvebi me TviTon wamikiTxavs


gamxsenebia

rom

TiTo

aseT

sityvas

Cven

SegviZlia

ori

da

sami

da imave
qarTuli

davaxvedroT
ukan aRaravin ixedeba cotaodeni codna enis kanonebisa savaldebulod aRaravis
miaCnia wignis furceli susti anareklia im ubadruk suraTisa romelsac yovel nabijze
waawydebiT dRevandel ojaxSi, quCaSi da dawesebulebebSi am dReebSi sasamarTloSi
gaxldiT erT darbazSi namdvili setyva modioda aseTis sityvebisa Jenotdeli Cistka
sokraSCenie uborka birJa truda satrudniki mestkomi sovrabotniki zemotdeli santrudi
da aTasi amisTana narevi gaugebari da gonji ase laparakobdnen qarTvelebi aseTive ambebi
xdeba dawesebulebebSi sadac isev qarTvelebi oflSi iwurebian qarTulis weriT gegonebaT
winandel gimnazielebs laTinurs an berZnuls awerinebeno
an ki ra sakvirvelia daiareT romelime dawesebuleba da daelaparakeT TanamSromlebs
qarTulad iSviaTad miiRebT pasuxs qarTuladve daugdeT yuri am xalxis enas namdvili
volapiuki Jargoni uSnod narevi da namynobi umgvano am juris xalxma xeirianad arc
qarTuli icis arc rusuli TviTonve rom Seignon TavianTi uenoba da moisminon TavianTi
rusul-qarTuli an sul damunjdebodnen an Tavidanve daiwyebdnen enis Seswavlas uceb rom
Cvenma winaprebma wamoiwion da yuri ugdon dRevandel qarTuls nebayoflobiT ukanve
Cacvivdebian saflavebSi
ai aseTi hibridebi arian rom qarTul enas da kulturas umzadeben laTinuri da
irlandiuri enebis beds e i nel-nela marxaven Cveni xalxis cocxal enas

metad mdidars

moqnils feradsa da xmovans


ras

gviSvelis

marto

saqmis

warmoeba

qarTulad

kaTolikuri

eklesia

dResac

laTinur enaze awarmoebs wirvas da miwer-moweras magram es ena mainc mkvdaria nuTu
SeiZleba mokvdes ena SoTasi iliasi akakis da vaJasi daujerebelia magram goneba da
realoba mainc Tavisas gaiZaxian da mrisxane muqaras gviTvlian
Tevzi Tavidan ayroldebao swored Cvens intelegenciazea naTqvami igi Cemulobs
xalxis meTaurobas da xelmZRvanelobas magram am SemTxvevaSi

80

gaxrwna da gadagvarebaSic

masve ekuTvnis pirveloba da sxvebze adre iman unda daiwyos zrunva sakuTari Tavis
gankurnebaze
zogni am sneulebas uimedod Sescqerian me ki magondeba erTi magaliTi 1905-1906 wlebSi
sul oriode weliwadSi yvela somexi

dedaenaze alaparakda baraqala imaT rogor moxda

es ambavi sul ubralod moindomes da Seasrules xalxis nebayoflobam ukvdavebis alRom


da sicocxlis wyurvilma asi wlis naSeni zRudeni gadalaxa da Tavisi eniT ametyvelda
arc Cvena gvaqvs sxva gza garda aseTive nebisyofis daJinebis Segnebisa da sicocxlis
wyurvilisa yvelam TviTonve unda izrunos Tavis Tavsa da ojaxze (m. javaxiSvili)
savarjiSo # 30. dasviT sasveni niSnebi
xval saqarTvelo Zveli tkivilebidan axali wlis imedebisaken xels gaiSvers
weliwadi da saukune arafers miscems qveyanas Tu mas araferi aqvs Tavis TavisTvis
misacemi yoveli weli Cvengan elis Tavis Sinaarss yoveli dro Cvengan moiTxovs axal
sityvas da axal saqmes dro TavisTavad carieli sityvaa igi Cvens gareSe ar arsebobs
dro carieli sawyaulia romelic Cvengan iTxovs mudam Sevsebas modian sastiki da
ulmobeli wlebi moiswrafian pirgamexebuli saukunis mesayvireni
rac ufro win midis adamianis modgma miT ufro rTuldeba msoflios Segnebisa da
bunebis damorCilebis maSineria dRes arc erT erTs ar SeuZlia imiT amayoba rac is
yofila dRes yoveli eri imiT amayobs rac is aris ara welTa daziduloba iZleva wonas
aramed Semoqmedebis xelmwifeoba Zvel qarTul patriotizms warCinebuli winaprebis
mandatiT mohqonda Tavi Cven uarvyofT im patriotizms romelic mxolod warsuls
daemayreba

Cven uarvyofT

im patriotizms

romelic winaparTa mavzoleumis

Crdils

Seafarebs Tavs mkvdrebi ragind warCinebulnic iyvnen cocxlebis magivrad ver ilaparakeben
Cven uarvyofT im rbilkanian TaobaTa imedebs romelTac qalaCunuri aRTqmebiT
miaZines qarTuli Semoqmedebis samermiso impulsi Cven uarvyofT im Taobebs romelTac
qarTvel ers gza-kvali aubnies qimeriuli idealebiT modian sastiki da ulmobeli wlebi
adamianis modgma saSinel tkivilebis konvulsiebiT ikafavs gzas axali Semoqmedebisaken
ingervian Zveli citadelebi ileweba Zveli samyaro da samSvidobos mxolod is eri
gaaRwevs romelsac mavTulis nervebi aqvs perspeqtiva arwivisa gonebamaxviloba makiavelis
vin gaimarTlebs dRes Tavs imiTi rom barieri maRalia dabrkoleba didi konkurencia
autaneli barierebs imitom aSeneben maRals rom kargi mojiriTeebis vaJkacoba gamoCndes
dabrkolebani imisTvis arseboben rom daZleul iqmnan konkurencia imisaTvisaa mogonili

81

uniWieresi da uZlieresi gamoaCinos sisuste sxeulis uZlurobis Sedegia mxolod


sisuste atavizmia
vin gaimarTlebs amieridan Tavs rom istoriis fatalizmma 42 gradusze moaqcia da
ara okeanis romelime kunZulze
modis aTas cxraas meocdasame weli da qarTveloba erTxel kidev unda dafiqsirdes
dafiqrdes ara imisTvis rom SeCerdes da ukan daixios mxolod imisTvis rom vefxviseburi
naxtomi gaakeTos win dafiqrdes ara imisTvis iWvneuliviT rom Seyoymandes aramed
imisTvis rom SepyrobiliviT win gaeSuros yvelaze ufro dafiqreba gvaklia Cven dafiqreba
bunebaSi Rrmad Caxedvaa da ara ganze TiTis gaSvera qarTvelobas mudam ganze TiTis
gaSvera uyvarda qarTveli patriotebi mudam ganze TiTs iSverdnen da qarTvelobis gareSe
eZebdnen qarTvelobis damRupvelebs da qarTuli ojaxis waxdomisa da daqcevis mizezebs
1923 wels Cven unda vuTxraT Cvens Tavs Cven amieridan arc xangadasuli qalebi
varT romelnic sasiZoebis molodinSi arian Sinagani gardatexa gvWirdeba Cven dRes
yoveli moraluri gardaqmna mxolod Sinagani xasiaTis unda iyos (k. gamsaxurdia)
savarjiSo # 31. dasviT sasveni niSnebi
xelis guliviT sworia aznauri beglaris frCxilis odena ezo naSuadRevis sios
qinZis pitnisa da ombalos suni bostnidan meore mxareze gaSenebul venaxSi gadaaqvs
wnelis Robe kvinZebi da yore gadaxlarTulia mayvliT dauRluli Rori amaod Rrutunebs
Semosvlas ver axerxebs yavarayrili orsarTuliani patara odis palatSi icoxneba cali
xari

da

qalbatoni

ekaterines

uSobeli

zeda

sarTulis

aivanze

mosCans

kedelze

Camokidebuli sasroli bade da moZvelebuli kexi odis win nigvzis ZirSi gafenil
Wilofze wevs perangisamara waRebgaxdili beglari grZel skamze gulmkerds iSmuSnis
mZinare ekaterine
dacxra mze Crdilma moikida fexi mezoblebma fanjrebi gaaRes daxuruli oTaxidan
xalxi haerSi gamoefina ekaterinem ZilSi moigera buzi (n. lorTqifaniZe)
savarjiSo # 32. dasviT sasveni niSnebi
qarTveli erisaTvis mwerloba ar iyo mxolod da mxolod sfero sityvierebisa
mwerloba misTvis ufro rTul fenomenad vlindeba qarTveli eri ara Tu qmnida marto
mwerlobas igi kidec cocxlobda miT romelime tkbilxmovani Sairi STagonebis Sadrevans

82

mowyvetili da xalxSi gadavardnili sakuTar sicocxles iwyebda ucnaurs igi iSleboda


xan simReris jadosnuri xveulebiT xan cekvis xalasi samoslebiT
qarTveli eri mgosania bunebiT
Zveli mesxeTis ucnaurs natexSi guriaSi xalxi dResac mgosnad gamodis Zvirad
moiZebneba iq iseTi ojaxi saca mziur axalisebis Jams Sairoba ar iyos gamarTuli advili
sapovnelia iseTi ojaxi saca smenamaTrobeli moleqseoba Taobidan Taobaze gadadis asevea
samegreloSi kidev meti qarTveli eri ara marto tkbeba leqsiT igi avadmyofebsac arCens
miT moigoneT batonebi romel avadmyofobasac qarTvelma erma yvavili uwoda es pirveli
magaliTia rom avadoba mxatvrulad monaTles moigoneT masTan leqsiTi simRera tkbils
Cangurze da Tqven naTqvami dagajerebT
qarTveli eris stili mwerlobaSi gansxeulda qarTuli kulturis profili leqsiT
gamoikveTa saqarTvelos sulis reliefi samxatvro sityviT gamoixaza
gvaqvs SesaniSnavi arqiteqtura saca Zveli qarTvelis nebisyofaa amarTuli uryevi da
mtkice gvaqvs TvalismomWreli freskebi saca qarTvelTa TvalRia sizmrebia asaxuli
mziur xazebiT gvaqvs qarTuli taZari raica munji qvebis locvebiTaa Sekruli gvaqvs
qarTuli simRera ucnauri da lamazi bevri ram sxvac gvaqvs
xolo gvaqvs kidev iseTi ram romlis sadari Zvirad Tu sadme moipoveba es aris qarTuli
sityva plastikuri dabadebiT rom ikveTeba Tavaduri Tavmdebi amisa rusTavelia mzeosani
saqarTvelo saidumlo uReltexilia aRmosavleTisa da dasavleTis Cven viwviT
aRmosavleTis fiqrmoreuli SuadRiT roca mzis ReleTa marmaSSi pani ibadeba mZimed
mTvlemare Cven verTviT dasavleTis saSiSar sicxades saca TvalRia fantasmagoriebSi
Zeoba ikveTeba Zlevamosili Cven gvafiqrebs egviptis sfinqsi da gvacvifrebs parizis
qimera qarTuli nadimiT vixdiT aRmosavleTisa da dasavleTis qorwils da nadimi igi
mTavari hangia Cveni nabeWdi sityvisa jer ar gaTavebulan sadRegrZeloni ima nadimis
radgan xSirad da xSirad SegviSales udardo lxini da cxadia TavisTavad arc qarTuli
sityva Tqmula jer ukanaskneli
da ai am Jams roca qarTlis bedi cis mSvildiTaa Semortymuli Cven qadmaRlebma
unda warmovsTqvaT saqarTvelo dadgindeba Tavis Tavad da etyvis msoflios Tavis namdvil
sityvas (g. robaqiZe)

83

savarjiSo # 33. dasviT sasveni niSnebi


Savi

zRvis

mimarTulebiT

ergetas

gzaze

samegreloSi

mariamobisTvis

SuadRis

sicxeSi gadafardagebuli uremi miWrialebs ferdebCavardnil xarebs karga dawinaurebuli


ymawvili glexi miuZRvis fexSiSveli da muxlebamdis akapiwebuli mas gacveTili mokle
axaluxi acvia uqamro mkerdze Sexsnili qamar-xanjali xurjiniviT mxarze gadaugdia win
revolveri ukan xanjali iRliaSi ki grZeli saxre amouCria zantad miimarTeba ganier
beWebs miarxevs mzisgan Serujul SiSvel wvivebze kunTebis jaWvi uTamaSebs
gza tyian WaobiT miiklakneba marjvniv da marcxniv gzis kideebs layvebSi Camdgari
wumpe loSnis Soriaxlo lianebiT daxlarTul RruebSi Txmelis mowiTalo fesvebi da
maTi gvelis msgavsi landebi laRlaReben WroRazurgiani bayayebis mTeli xrova xavsis
zedapize yru yiyiniT mimobneula aqa-iq gubeebidan amoCril Zelebze kuziani Tavwvrila
kuebi uZravad Seskupulan haeri Smoris suniTa da sicxis boliT gagudula ciebis
mTqnarebiT gaorTqlil garemos naadrevi zrobis feri gadahkvria da zed Zirs daSvebuli
cis gobi gadaxurvia
suli exuTeba meurmes TiTqos gadadgams nabijs Tu ara qveyanac myisve gaTavdebao
win horizonti ara aqvs eCveneba midis magram arafers ar uaxlovdeba ukan rom moixedavs
hgonia arafers ar Sordeba sul igivea rac iyo arc feri icvleba arc saxe (l. qiaCeli)
savarjiSo # 34. dasviT sasveni niSnebi
ovanes Tumaniani dRevandel sinamdvileSi iyo brwyinvale pirovneba vinc piradad ar
icnobda ovaness mas hiperbolad moeCveneba masze yoveli naTqvami mis pirovnebaSi iyo didi
adamianuri ganaTeba romelic samudamo megobrad xdida visac is daelaparakeboda
es iyo zafxuli 1917 weli TbilisSi axali Camosuli viyavi moskovidan CemTan
erTad Camovida k balmonti qarTuli klubis baRSi sandro yanCelTan erTad vaxSamze
romelic

gaumarTes

balmonts

me

pirvelad

vnaxe

ovanes

Tumaniani

mas

sruliad

damoukideblad eWira Tavi ase rom rusuladac ambobda eqspromtebs balmontTan erTad
sagani eqspromtebisa iyo faca amirejibi cisferi pantera
pirveli adamiani romelsac yvelaze ufro awvalebda fiqri somxebisa da qarTvelebis
Zmobaze iyo ovanes Tumaniani misi gulwrfelobac swamda yvelas saqarTveloSi da amis
mowme iyo Tbilisi mis 25 wlis iubiles dros
didi patriotoba ar uSlida ovaness yofiliyo qarTvelebis orientaciisa saqveynod
cnobilia rom osmaleTTan omis dros sadac daiRupa misi ufrosi vaJi ovanes Tumanianma

84

Svidi qaliSvili gagzavna frontze mowyalebis debad da roca qarTvel-somexTa omi


daiwyo zogi mis SvilebTagan moxvda erevanSi ovanes Tumanianma ubrZana Svilebs ar mieRoT
monawileoba omSi Torem is maT dawyevlida es iyo didi siyvarulis aqti
aqve unda iTqvas rom ovanes Tumanians namdvili Zveli patriarqis gavlena hqonda
somxis erze mas usmenda ara marto xalxi aramed xalxis meTaurnic romelnic TiTqmis
yovelTvis darwmunebulni iyvnen TavianT siyvarulSi
ovanes

Tumanianis

aseTi

gavlena

Tavis

xalxze

me

magonebda

ilia

WavWavaZis

avtoritets (t. tabiZe)


savarjiSo # 35. dasviT sasveni niSnebi
mkaTaTve gzis piras mdumared amreSebuli yanebi Tavdazneqili TavTavebi fxian
namgals ucdidnen niavi sadRac gaxiznuliyo gza daxeTqili mtvriani irgvliv mxolod
sevda da Tvlema
Saraze gamoCnda martodmarto beriqala arsaferisad ecva sxvadasxva mxiaruli
Wyetela naWrebisagan Sekerili kaba cali xeliT moZvelo qolga eWira meoreTi Wreli
boxCa Zveleburi Savi TaTmani ecva xelT da adamis xnis daglejili maRalqusliani
CaRiluli yeliani fexsacmeli momtvreuli Suaze gadaCexili qusli Zalze awvalebda
moqanculi

Seoflianebuli

gminavda

Sewuxebuli

calke

sicxiT

calke

uxerxuli

fexsacmliT calke Tavisi mware bediT


rodemdis rodemdis amdeni wanwali kvnesoda da Tan mkerdze TaTmaniT ofls
imSralebda male siarulsac veRar SevZleb da sadRac Robis Ziras amomxdeba suli
erTxel sarkeSi Caixeda da sarke miwaze daanarcxa sarkem uTxra rom piris
mTvarianoba didi xania rac Cahqroboda brolis naTeli lalis brdRviali gaxuneboda
Suqdamdgar saRamos mihgavda misi yvaviliani samzeo daleuliyo wyalma waiRo silamazec
da Tayvaniscemac
odesRac ki silamazisTvis fufala uwodes
ager Cemi sofelic amden xans dasanatreli Cemi kera sadac aRarc saxli maqvs aRarc
kari vin gamomegebeba vinRa metyvis dedasaviT tkbilad Svilo, mSvidobiT momixvelo Wiri
mogpareo vinRa metyvis aravin vina myavs maTi nacvalgvarda moxrekili sawuTro udabnougulo ra kargi iyo Cveni mTvariani aivani Cveni xeivani sawyali mamaCemi yarsis cixis
amRebi xelmwifem misi suraTi rom moiTxova mamam didi rusuli cxenis nali moRuna
xelSi es nali gaugzavneT suraTis magiero da misi Svili aznauris qali axla ase

85

davwanwaleb
fufalam mTaze Sexeda ngreul naSts da pirjvari gadaiwera (g. leoniZe)
savarjiSo # 36. dasviT sasveni niSnebi
gogebaSvilis

deda-ena

da

bunebis

kari

aramarto

didi

pedagogiuri

alRoTi

Sedgenili wignebia iakob gogebaSvili krebda da bavSvebisaTvis amuSavebda xalxuri


zepirsityvierebis nimuSebs mis mier saxelmZRvaneloSi Setanili bevri leqsi Tu zRapari
samudamod damkvidrda Cvens saswavlo wignebsa da qrestomaTiebSi iakob gogebaSvilma
gamokrifa qarTlis cxovrebis sagmiro epizodebi moswavleTaTvis misawvdomad gadaamuSava
da Cveni bavSvebis sulier cxovrebis nawilad aqcia cotne dadianisa da Tevdore mRvdlisa
ioTam zedgeniZisa da samasi Tavdadebuli aragvelis gmiroba
iakob gogebaSvili ara marto TviTon werda aramed udidesi yuradRebiT eqceoda
yvela niWier mwerals roca isini sabavSvo nawarmoebebs qmnidnen cnobilia rogori
aRfrTovanebiT Sexvda igi akakis sabavSvo leqsebs
iakob

gogebaSvilma

saTave

daudo

qarTul

sabavSvo

mwerlobis

Teoriasa

da

kritikasac misi Teoriul-kritikuli Sexedulebebi nawarmoebis Rrma analizs efuZneba da


dRemde inarCunebs savaldebulo mniSvnelobas (g. abaSiZe)
savarjiSo # 37. dasviT sasveni niSnebi
me tyveobaSi var da ara patimrobaSi es Cemi saukeTeso wlebia es metia vidre
oqsfordi da aspirantura es kontaqtebia sisastikesTan sikvdilTan da sicocxlesTan da
ra Tuki saerTod veRar vixilav Tavisuflebas gana es misia araa
gana Tavisufleba CemTvis dRes ufro saSineli ar aris vidre izolacia aq me dReSi
36 kapiki vRirvar 2 zewari da 2 baliSispiri maqvs kviraSi erTxel kino abano gazeTi
trudovaia Jizn da samuSao

arcTu ise mZime cocxi eleqtrodebi ra Zalian cudia es ra

moxdeba Tuki saerTod aRar mivubrundebi kinos da saerTod ra aris kino

gasarTobi

Sinamosamsaxureebisa (s. farajanovi)


savarjiSo # 38. dasviT sasveni niSnebi
saRamos mTeli soxumi portSi iyo gamosuli iyo bevri yvavili orkestric taSfanduric cxvirsaxocebis frialic madloba naxvamdis mSvidobiT magram yvelaferze meti
mainc cremli iyo

86

soxumis moqalaqeni Tavisi sxeulis nawils, Tavis sisxls da xorcs

berZnebs

acilebdnen berZnebi ukve asuliyvnen gemze RrubeliviT TeTr da qaTqaTa poseidonze da


iqidan gviyvirodnen xelebis qneviT raRacas
afxazurad

zogs

somxurad

zogs

qarTulad

zogs berZnulad zogs rusulad zogs


uzarmazari

TeTri

poseidoni

kiCoTi

napirisken idga zRva odnav Relavda da gemi ise irweoda da iqnevda Tavs TiTqos TviTonac
gvemSvidobeboda
me sxva bavSvebTan erTad pirsis moajirs miWyletili Tvalebs vacecebdi da gemis
qimze gadmofenil berZnebSi iangulis daveZebdi uceb Tvali movkari mas kvlav Savi satinis
xalaTi ecva mkerdze gaReRili ianguli mamamisis win idga da momeCvena rom mamamiss
xeliT eWira (n. dumbaZe)
savarjiSo # 39. dasviT sasveni niSnebi
dedaqalaqis Teatrebma sezoni daxures damTavrda Sromis cdisa da Ziebis kidev erTi
Zneli weliwadi vinc erTxel mainc moxvedrila sazafxulod dacarielebul Teatris
darbazSi rodesac farda axdilia da scenis ukacrieli sivrce dumils moucavs mas
uTuod unda ganecada sazeimo idumalebis TiTqmis fizikuri SegrZneba rampis gadaRma
kulisebis bindbundSi am dros TiTqos is uCinari sulebi Tvlemen romlebic sul axlaxan
mZafri daZabuli feradovani sicocxliT cocxlobdnen Cven Tvalwin
Teatris scenas aqvs Tavisi Sinagani usazRvroeba siRrmis amgvar iluzias veraviTari
ekrani

ver

qmnis

jerjerobiT

am

siRrmeSi

aris

dapireba

gamoucnob

zraxvaTa

moulodnelobaTa niSani romelic winaTgrZnobis gancdad eufleba darbazs is hamletis


mamis aCrdiliviTaa raRacas gvagonebs gamudmebiT raRac aucilebel mowodebas aRviZebs
CvenSi
Teatrisgan
bunebriobas

xSirad

moiTxoven

cxovrebis

sworad

danaxvas

anarekls

simarTles

es moTxovnileba dRes kidev ufro gaRrmavda verc erTi normaluri

mayurebeli ver egueba siyalbes magram Rrmad cdeba is vinc scenidan sinamdvilis
ganmeorebas moelis mayurebelTa umniSvnelovanesi nawilisTvis Teatri upirveles yovlisa
xelovnebaa Tvisobrivad gansxvavebuli cxovrebisgan bunebisgan es gansxvaveba yvelaze
martivad sxvaTa Soris imaSic vlindeba rom Teatri kvdeba swored im dros roca buneba
aRorZinebis

zenitSia

raTa

xelmeored

swored

misi

saSemodgomo

feriscvalebisas

gacocxldes sasceno fardac swored maSin miiwevs zeviT rodesac buneba Tavis gaxunebul
bairaRebs kecavs TeatrSi Cven veZebT upiratesad imas rac cxovrebaSi dagvaklda rac

87

saerTod sxvagan arsad moipoveba ase rom ar xdebodes scena rom mxolod sarke mxolod
anarekli iyos Cveni yoveldRiurobisa ra Zala gvaiZulebda am yoveldRiurobiT

savse

quCidan Teatris myudro SenobaSi Sesvlas (g. asaTiani)


savarjiSo # 40. dasviT sasveni niSnebi
kaci iyo Suriani yvelasi da yvelafris Surda Sin iyo da Suri axrCobda Sinidan
gavidoda da Suri Tvalebs ubnelebda da gza-kvals ubnevda adgeboda da dawolisa Surda
Tvals gaaxelda da Tvalis daxuWvisa Surda marjvniv gaixedavda da marcxniv gaxedvisa
Surda sZulda Surian kacs da siyvarulisa Surda didi SuriT iyo Sepyrobili Suriani
kaci
erTxel gadawyvita Surze Suri eZia

jer Tevzisa Surda da curva iswavla

frinvelisa Surda da frena iswavla ZaRlis erTgulebisa SeSurda da ZaRliviT erTguli


gaxda cxvris Tvinierebisa SeSurda da cxvariviT Tvinieri gaxda bolos xisa SeSurda erT
adgilas rom idga da rom mas magrilobeli Crdili hqonda da rom mas nayofi hqonda da
rom misi foTlebi Srialebdnen da rom totebze frinvelebi isvenebdnen da budeebs
iSenebdnen
da Sinidan gavida Suriani kaci bevri iara mravali mwvaneSefoTlili kordi gadaiara
da bolos monaxa mwiri xrioki adgili erTic moxeda Tavis ganvlil gzas da dadga dadga
da miwaSi fesvebi gaidga mere maradmwvane foTlebiT Seimosa xolo nayofad zeTisxili
moisxa
axlac iq dgas Surisagan damcxrali Suriani kaci dgas da Srialebs (e. axvlediani)
savarjiSo # 41. dasviT sasveni niSnebi
Tina oxravs magidasTan ikunteba telefonebis sias dascqeris tuCabzuebuli Semodian
sabWos wevrebi kako boria kote bela da vaso CorgolaSvili romelic ukiTxavad Sedis
moadgilis kabinetSi
es ari ekiTxeba kako sosos saqaRaldes CamoarTmevs gadaSlis
es ari ki bolo variantia
me romeli mqonda
amis wina albaT
bevri Secvale
ise ra boloa da saboloo xels aRar vaxleb amis Semdeg morCenili ambavia

88

sworicaa ecineba furclebSi TavCargul kakos


kako eZaxis Tina mosawvevebi ar migaqvs
darCa mimaqvs ki gakecili saqaRaldiT miadgeba magidas TiTiT gverdi aqvs CaniSnuli
es ari ramdeni aviRo
aiRe erTi ori ramdenic ginda
principSi ori ise iyos aq patara jibeebi maqvs wamoRebuli icinis Camotexil
kbilze

ifarebs

xelisguls

aWril

gverdebs

asworebs

saqaRaldeSi

mdivnis

magidas

Sordeba
soso saTauri darCa xom Tina kiTxulobs
ki aweria tian-Sani cisferi mTebi saTauri darCa
erTi rame mainteresebs me ratom ara var Sig kakoa saqaRaldiT
rogor ara xar
ara var icinis uxmod yvelaa Cem garda
Sen akaki ara xar eZebs Tabaxis furclebi aeWreba erTi aWriT saWiro adgils agnebs
mainc kiTxulobs
akaki icinis Camotexil kbilze ifarebs xels soso mainteresebs me ratom ar var
Sig sityvasityviT weria a batono uTiTebs
vyofilvar icinis, xels ifarebs bageze me kakos veZebdi sabuTiT marTalia akaki var
metrikiT pasportiTac aRar gamaxsenda
ukmayofilod naskvavs saqaRaldis zonrebs soso
Senc xar ra
soso me xom ar amovvardi Tina kiTxulobs var Sig
Cveni mteric amovardnila xar romelia
saTauri Secvale soso
ara kaco cisferi mTebi tian-Sani tian-San
mosawvevebi marTla ar ginda daswreba savaldebuloao oTarma
gamxdari moqalaqe SemoaRebs kars frTxilad Tavdaxrili Semoitans naxevar tans
SeiZleba arc kis eubnebian arc aras Tavaweuli misCerebia Tina
mobrZandiT epatiJeba da skamsac uTmobs bela mogvianebiT
rogor gekadrebaT araviTar SeTxvevaSi brZandebodeT ukacravad SegawuxeT
yvela erTdroulad iwyebs TiTqmis laparaks ucxo aRaravis ainteresebs
patara jibeebi wamoviRe-meTqi giTxari direqtorTan vin ari

89

aravin
Tqven dabrZandiT qalbatono me piradad ukacravi pasuxia miCveuli var fexze dgomas
mapatieT
bela arafers ambobs raze bodiSobs es kaci ver xvdeba ucxo ki ar jdeba da
mosacdelis datovebas rom ar apirebs etyoba laparakis darRveva ar unda rogorc Cans da
sxvis xmebs ayolebs momlodine Tvalebs
bela vin ari Sig
aravin ar aris xom vTqvi adamiano
aba ratom ar gveZaxis marTla xval ari Tina sazogadoebis gafarToebuli sxdoma
xval aris ki yvelani unda daeswrono gafarToebuli ar miTqvams sxdomaa Tqven vin
dagibaraT TviTon ar aris da rogor dagibarebdaT
eee

waustvensaviT

kako

ar

ario

mosawvevebs

mounacvlebs

adgils

magidaze

umosawvevebod ar SemiSveben
sada direqtorTan
ara iq gafarToebul imaze
gafarToebuli ar miTqvams zaria yurmils iRebs diax gismenT razec gindaT iyaviT
diax diax ara ar ari ar vici xom gesmiT qarTuli ar aris, kidevac rom iyos dRis
pirvel naxevarSi mainc ver migiRebT ar vici, genacvale yurmils debs
meore naxevarSi ucnobi moqalaqe CaerTveba ucnobisa da nacnobis dialogSi
gaaCnia ra sakiTxze
vTqvaT igav-arakebisaze magram amaSi ar aris saqme Tu ar SewuxdebiT did bodiSs
gixdiT xvalac moval da iqneb geTqvaT yufaraZem dareka-Tqva
gadavcem
didi madloba bodiSs gixdiT romelidan romelamde aqvs dalodebis saaTebi
oridan dRis bolomde
xval rom movide da davelodo SeiZleba ara
SeiZleba ki
aq sul igav-arakebi gaqvT kiTxulobs warbaqaCuli boria Tavis silamazeSi arcTu
usafuZvlod Tavdajerebuli ymawvili
gamxdari moqalaqe sakuTar portfels akvirdeba da pasuxis gacemas agvianebs (r. WeiSvili)

90

savarjiSo # 42. dasviT sasveni niSnebi


rusuli teqsti qarTulidan gadmoTargmniliao naTqvamia TumcaRa gauwafavi Tvali
sxvaTaganac dadgenilia piriqiTobas mixvdeba teqsti rusulidanaa gadmoRebuli cudi
alag-alag gaugebari qarTuliT Tavad dokumenti marjvedaa Sedgenili da albaT srulad
Seesabameba ruseTis imdroindel politikur-iuridiul ambiciebs
qarTl-kaxeTis samefo Sedioda erTmorwmune qristianuli qveynis mfarvelobaSi da
georgeevskis cixesimagreSi gaformda da saratifikaciod gamzadda Sesabamisi dokumenti
romelic TavianTi xelmowerebiT daamSvenes Semdegma pirebma pavle potemkinma ase weria
ioane bagrationma da garsevan WavWavaZem mefe erekle mogvianebiT dahkravs beWeds da
daafiqsirebs sakuTar xelxlarTvas bevr wyalobas
gamoelodnen

mwyalobelTagan

imperatricisas

samagierod

samflobeloebisas

da

wyalobilebi

sanufqod

socialurs politikurs mefurs

aRiarebdnen

inarCunebdnen

memkvidreobiTobas

samefo

mefobas

dinastiis

umaRlesobas

ruseTisas

sakuTari

teritoria-

SenarCunebas

mravaljer

dasWirda Sexseneba am pirobebisa erT mxares meorisaTvis uSedegod dayruvdnen Tu Tavi


daiyrues cnobili ar unda iyos (r. WeiSvili)
savarjiSo # 43. dasviT sasveni niSnebi
wlevandeli zafxuli didwvimiani gamodga gomborSi xan Tavsxma wamouSenda xanac
fuTqi Tqoravda Semabezreblad cioda Soreuli ialnos mTa mocriatebulze mzes nimbiviT
rom moiyenebs xolme TiTqo samudamod gaiqna daikarga janySi xolo Cemi saxlis momijnave
wiTlovani gora TeTryomrali nisleuliT abolda swored iseTi tarosi idga kacs rom
Camyudrovebuli fiqrisa Tu mogonebebisaTvis ganawyobs mwifobis Jami iyo galumpuli
nayofiT daxunZluli aluCa da vaSli msxali da alibuxari totebdadrekilni naRvlianad
idgnen moTqriale wvimaSi da Cumi TmeniT elodnen patronTa keTil xelSexebasa da
mosTvlianebas maT Soris sayvarlad iyo awowili totebgabarjRuli alubali priala
foTlebi uxasxasebda xolo nayofi meti simwifiT CaSavebuliyo TiTqo RvTis madlian
marjvenas lalis Tvlebi Seefrqvios misTvis da eTqvas aha axare adamis tomio araferi
sjobda mis cqeras am nislian sevdian dRes idga gawuwuli mSvidi muqad gaburburebuli
(T. maRlaferiZe)

91

savarjiSo # 44. dasviT sasveni niSnebi


omis 1941 45 ww

Semdeg sofelSi samxedro farajebi gaCnda droTa ganmavlobaSi

maT sapatio sakidlebi miatoves da Ramis mexreebisa Tu moxetiale boganoebis Sesamoslad


iqcnen
maxsovs erTi aseTi bogano TmawvergaSvebuls qariTa da mziTgamoyvanil saxians
farajis sayelodan lamazi yel-kiseri ise mouCanda ifiqrebdi SiSvel tanze acviao
faraja gamxdar da swor sxeulze beris anaforasaviT Semohgragnoda msxvili Toki hqonda
welze Semortymuli da Tumca tanad maRali iyo faraja lamis koWebamde swvdeboda am
boganos moucileblad xelSi spilos ZvaliviT priala joxi eWira arganad wodebuli
midioda da milaparakobda
priala priala swori da litao iyo is argani gegoneba mraval Taobas sWeroda
xelSi da axlandel patrons Tavis Wkuaze gaewvrTna radganac raRas ar akeTebinebda roca
midioda da milaparakobda TiTqos imiT miuZRoda da warmarTavda fiqrebs romelTac
argani xan igeriebda xan eTanxmeboda da xanac msjavrs sdebda da Tqven warmoidgineT
xiTxiTebda kidevac zogjer iseTi sastiki iyo rom balaxisa da mtvriani gzis magivrad
SegeSindeboda zogjer ki ise nazi lamis sanTeliviT mzeSi gamlRvaliyo
Cvens sofelze gaivlida xolme yvelaze didxans me mivdevdi Soriaxlo sxvebs adre
eleodaT cnobiswadili da marto darCenils SiSi da pasuxismgebloba memateboda imisTvis
ra midioda da milaparakobda arc araferTan Sedgeboda arc aravis esityveboda magram
mainc yvelam icoda rom amba besarioni erqva da ujiaTi ukmexi xasiaTis gamo berebis
saZmodan iyo mokveTili
bogano da maTxovari sxvac bevri dadioda sofel-sofel es ki araviTar survils ar
amJRavnebda natamali ar undoda arafrisa ambobdnen balaxsa Zovso magram raRas ar ityvian
xolme kacze miT umetes roca araferi ainteresebs
erTxel gavbede da win ise gadavudeqi SemTxveviT rom xdeba kacTa Soris bavSvi
viyavi aSkarad metyoboda rom bavSvi viyavi Semomxeda da Tvalebi CamaStera lamazi WroRa
Tvalebi

miyura

miyura

TiTqos

Tvalebidan

TvalebSi

raRac

gadmomiRvara

raRac

Semomisaxla gulidan gulSi sulidan sulSi raRac miwilada TiTqos nerwyvic Seerxa
yelSi da roca yvelaferi gaiRo haah TiTqos joxiT gza gaiwmindao isev gamkvaxebuli
wavida midioda da milaparakobda da Soridan rom vuyurebdi gegoneba guljavriani pepela
mifrinavso ukve horizontze ki

albaT joxis wyalobiTac qaris wisqvils emsgavsa

92

mec besarioni var-meTqi davapire meyvira raki Sors iyo da aRar meSinoda besiki
besarioni orive mqvia ambasac ki vTamaSob xolme damicade saxlSi gaviqcevi grZel paltos
wamoviReb da erTad viaroT mec Zalian miyvars Tavis damartoxeleba ai axlac aba gaxede
WiWia maTe da TaTuka sad arian age Zlivs Canan erTad wamovediT ivris toti unda
avirCioT da xval davwuroT magram me CemTvis siaruli mirCevnia CemTvis ufro verTobi
ratom ver micani Tu ifiqre balRia sad ivlis qarSi da wvimaSio
magram TiTqos uceb gavizardeo Tavmoyvare Seviqeni sisuleled CavTvale Cemi
ganzraxva da iseTi grZnoba dameufla TiTqos namdvili besarioni aq viyavi is ki rogorc
moCveneba rogorc Soreuli kvamli ise gaqreboda zustad vicodi rom dRes mokvdeboda
imitomac gaemarTa koxis tyisken iqa aqvs saflavi winaswar gaTxrili weRan rom miyurebda
yvelaferi maSin miTxra TvalebiT miambo mTeli Tavisi ambavi da anderZic me damitova
ase warmovisaxe momxdari da amayi Seviqeni besiki-besarioni

aqedan raRac unda

gamosuliyo miT ufro, Tu ambac daemateboda


adamiani zurgidan gamoicnoba wasuls SevamCnie raRaca zadi TiTqos sakuTari Tavi
mxrebze wamoxurvoda da amas ki ver ejobna ver wamoeRo da Zirs ver daenarcxebina rom
mere imis tyavze gaevlo lodins ki isev es erCia midioda da milaparakobda me axlac ara
var

darwmunebuli

Tavisuflebisa

rom

is

sibrZnes

metyvelebda

magram

TviTon

forma

amgvari

midiode da milaparakobde CemTvis saocnebo da miuRwevelia dRemde roca

arc warsuli gaqvs arc awmyo da arc momavali araferi ar gagaCnia da miT umetes
salaparako
gana mxolod axla adrec mikiTxavs Cemi TavisTvis riTi momxibla am miusafarma
boganom SesaZloa imiT rom dapirispirebuli iyo cxovrebasTan romlisganac adamianebi
keTilganwyobas moiTxoven da SeCvevas sjerdebian imiT Tavis nebaze rom iyo da nervebi ar
ucxreboda

kmayofileba

rom

ar

icoda

rom

cxovrebis

rCola

da

jibri

misTvis

Cveulebrivi ambavi iyo


is vinc sakuTar Tavs qmnis sazogadoebaSi adgils aRar unda eZebdes sazogadoeba
orpiri da TvalTmaqcia

aba dagviZaxon is saxeli rasac gulSi gveZaxian

mogveqcnen rogorc gulSi gveqcevian da mainc

rogor advilad migvityuebs

aba ise
xolme

sazogadoeba rogor vcdundebiT rogor gamovdivarT koSkidan gavSliT muSts da xels


CamovarTmevT yvelafris mizezi ki Cveni survilebia
amba STambeWdavi da mkveTri arseba iyo is rom gzaze gaivlida haeri icvleboda
Robeebi krTodnen xeebi izniqebodnen kvali rCeboda imis gavlilze ucxo suni dgeboda

93

drois suni

siZvelisa sxva rolic hqonda ambas bavSvebs imisi saxeliT aSinebdnen uime

uime CaeyareT axlave loginSi amba modiso


soflis sazogadoebaSi iyo erTi patara ujredi am sazogadoebisa romelic mTeli
soflis ocnebas asaxierebda da aRasrulebda

dro uqmad gahyavda erTaderTi konfliqti

am sazogadoebas ambasTan mosvlia magram am SemTxvevaze ise xmamaRla rodi yvebodnen


xawiris mTis ZirSi yanebis bolos fufqel gzaze midioda Turme amba roca zemodan
moqeifeebi Camoxtomian

naxataris muxebis CrdilSi hqoniaT sufra gaSlili da iq

miuwveviaT xan winidan xan gverdidan SemouvliaT da ufro met yuradRebas rom ver
Rirsebian vidre sxva ram garSemo ambasTvis gonze moyvana da farajaze qaCva dauwyiaT
maSin yofila argani qarborbalasaviT rom datrialebula TviT patrons ki arafriT
Sestyobia

gunebis

Secvla

radgan

iman,

vinc

pirvelma

SeZlo

TvalebSi

gamoxedva

RrubeliviT Sors dainaxa


amba besarioni Tavisufali arseba iyo da es SeuZlebelia ar SeSurdes visac
movaleobebi ver autania TvalSisacemi iyo da aravis ainteresebda es ki anazRaurebaze
metia roca Tavisufali ginda iyo erTi sityviT am saxeSi momxiblavi iyo is rac SeiZleba
Semoqmedebis winapirobad CaiTvalos aseTs

iqneb giJi gveTqva

wera rom SeeZlos erTi

niWiT meti iqneboda ase ki mxolod cxovrebazea meti cxovreba adamianSi Tvalebidan Sedis
giJi xedavs mets gacilebiT mets vidre kalamma SeiZleba aRweros da fiqrobs mets da
daulagebels

vidre weraa giJisTvis ar arsebobs daviwyeba da gaxseneba is dResaa da am

wuTSia mxolod da rasac milaparakobs egredve iviwyebs aba scade da Senc gaaqre erTi
striqoni vera ufro dagaxsomdeba
sisulele iqneba vTqva rom is amba besarioni dRes me var rom sulma romelic
tyavidan gavida Crdili datova Crdili ki metia CrdilSi isicaa rac sinamdvilea da
isic, rac dakargulia magram gana is ki marTali iqneba Tu vityvi rom dRes me var is
mowme bavSvi

aTi-Tormeti wlis besarioni

miCneulia rom mZime bavSvoba niSnavs oblobasa da siRaribes raRaca wili me am


oriveSi medo magram CemTvis ufro mZime gasaxsenebelia is gancdebi romlebic erTi da
imave mizeziT meufleboda xolme da Tavi rom dameRwia daTrgunvisagan siTamames veZleodi
anu maimunobas da masxaraobas viwyebdi raSi gamoixateboda Cemi masxaraoba Cavicvamdi
dedaCemis Zvel paltos Semovirtyamdi zed Tokis naglejs gavikeTebdi Savi matylis
naCeCisagan wver-ulvaSs Tma isedac xuWuWi mesxa daviWerdi xelSi Txilis joxs da
Sevudgebodi mter-moyvare mezoblebis monaxulebas aa mobrZandi amba mobrZandi metyodnen

94

magram me ra Tqma unda ar vuCerdebodi rame orazrovansa da Tamam sityvas davugdebdi


masxaras rom epatieba iseTs da gavcildebodi isedac karga grZel quCaze iyo Cveni ubani
anu scena Cemi moRvaweobisa da mec avyveb-Cavyvebodi Cvens gzas da ubans joxis jadosnuri
trialiT romlisTvisac yvelaferi obieqti iyo Robec xec qaTamic ZaRlica da mezoblis
bavSvebic raki rolis mixedviT unda ganuwyvetliv melaparaka mebutbuta da SemeTxza
ucabedi frazebi xandaxan iseTi rame wamomcdeboda rom vifiqrebdi aseTi ram didi rom
viqnebi maSin SeiZleba wamomcdes-meTqi vin icis wamocdenili sityva metia vidre Txzuli
winadadeba winadadeba iqneb meti aris vidre abzaci da abzaci mTel Tavs sjobia
es gardasaxva karga magrad marTmevda Zalas maxsovs rogori gaoflili vbrundebodi
Sin daRamebisas magram ucnauria mxiaruli da kmayofili rodi viyavi
vbrundebodi

aivanze

mivyridi

joxsa

da

paltos

wvers

ise

gulgatexili

Camoviglejdi

rogorc

WeSmariti msaxiobi romelmac scada da roli Seasrula taSic daimsaxura mayurebelic


acduna aRfrTovanebaze magram sakuTar Tavs ver ajoba da amad aris mgloviare radgan
gamocdilebam kvlavac Seborka mec vgrZnobdi rom ver Semcvala Cemma TamaSma sxvebi
aviyolie magram sakuTar Tavs ki ver vajobe ver vajobe Cems dards da gancdebs ise Rrmad
yofila kacSi sakuTari Tavi rac mets mihyvebi ufro metsa Txris TxunelasaviT ufro
gekargeba da Sen isev SiSveli instinqtebis amara rCebi ase nirwamxdari saxedakarguli
vwvebodi loginSi da velodi rodis amiwevda sicxe
meore dRes saSineli uimedoba meufleboda iseTi roca geCveneba rom ar gaTendeba
rom ar gaizrdebi da bavSvad darCebi rom verasdros gascdebi Sens gzas da ubans rom
sul am sofelSi iqnebi romelic sulac araa zRvis napiras piriqiT mTebSemortymul
patara vakezea da ra Tqma unda araviTari navsadguri ar akravs ar bibinebs zRva da ar
irwevian ialqnini gemebi aq arc erTi wakiTxuli ambavi ar gaTamaSdeba aq ar iqneba
siyvaruli SurisZieba aq ar dareken camdis awvdenili eklesiis zarebi kibeebi ar iqneba
marmarilosi Toks aravin CamouSvebs SenTvis sarkmlidan

aq qalma rom gaixados unda

Sebrunde rom guli ar gagitydes rom kvlav gqondes momavlis imedi rom roca agiSveben
aucileblad Seiqmnebi Sens Tavze meti da Zala Segwevs Sehfico momavals rom
amav

dedamiwaze

qristesSobidan

meoTxe

saukuneSi

egvipteSi

cxovrobda

da

moRvaweobda wmindani da saswaulTmoqmedi beri abba besarioni romlis Sesaxebac wmindanTa


wignSi vkiTxulobT misi cxovreba msgavsi iyo romeliRac frinvelisa romelic caSi
danavardobs an romeliRac Tevzisa an romeliRac aramiwieri arsebisa radganac mTeli dro
rac icxovra man galia wuxilisa da zrunvis gareSe ar awuxebda mas arc saxlze zrunva

95

arc saxnav-saTesi arc siamovnebisadmi ltolva arc fiqri ramis SeZenaze is Tavisufali
iyo sxeulze zrunvisagan cxovrobda momavlis imediT da Semortymuli iyo rwmenis
kedliT tyvesaviT iTmenda sicives da gaxurebuli mzis sxivebSi sruliad SiSveli Crdils
rodi

eZebda

devnilis

msgavsad

imaleboda

udabnos

kldeebSi

da

ukidegano

da

dausaxlebel qviSis samyaroSi ise dadioda rogorc zRvaze


kidev mraval saswauls yvebian abba besarionze gansakuTrebiT sainteresoa Cveni
adamianuri

SesaZleblobebis

kvalobaze

aseTi

epizodi

savaneSi

erT-erTma

ZmaTaganma

Sescoda da gankveTil iqna monastris winamZRvris mier roca Zma eklesiidan gadioda abba
besarioni adga ukan gahyva

gankveTils da Tqva mec

codvili var abba besarionma

moaxloebuli sikvdilis win miatova Tavisi savane da udabnos ukacriel kldeebs Seexizna
aravin icis ramden xans icocxla da rogor aResrula (b. xaranauli).
savarjiSo # 45. dasviT sasveni niSnebi
guram

rCeuliSvilis

moTxrobaSi

sikvdili

mTebSi

aRwerilia

Tavzardamcemi

tragikuli SemTxveva saqarTvelos mTebSi mogzauri germaneli mwerlis alfred kurelas


Tvalwin damfrTxalma cxenma cal uzangSi fexCarCenili misi meuRle gaitaca da qvian
gzaze

Tavis

xeTqebiT

amoxada

suli

alfred

kurelam

iSviaTi

stoicizmi

Seageba

moulodnelad Tavs damtydar ubedurebas am ambis Semswreni gancvifrebulni iyvnen misi


vaJkacuri TavSekavebiT fotosuraTebi gadauRo meuRlis cxedars mcirewlovan vaJTan
erTad mindvris yvavilebi dakrifa da imiT Seamko sayvareli adamianis gvami mTxrobelma
guramma orjer SeniSna mis Tvalebze raRac cremlismagvari magram Wirisufalma orjerve
sZlia Tavs da ukanve Caibruna WirT manelebeli cremli nikoloz baraTaSvilis gamoTqmaa
micvalebuls iqve gauWres samare miwas miabares da TbilisSi dabrundnen

im

sastumroSi sadac idgnen da is nivTebi hqondaT datovebuli romlebic mTebSi ar


sWirdebodaT
TiTqos umTavresi ukan darCa TiTqos Cavlilia yvelaze mZime wuTebi TiTqos civma
gonebam gaimarjva grZnobaze magram sastumros oTaxSi Sesul alfred kurelas TvalSi
moxvda sawolis Tavze gadakidebuli kaba da xalaTi meuRlisa moTxrobaSi vkiTxulobT
alfredi idga gaSeSebuli martoka da im sawols uyurebda romelzec qalis kaba da
yviTelyvavilebiani xalaTi iyo gadakidebuli guramma raRac igrZno tkiviliviT iqiT
oTaxidan xmamaRali qviTini moisma sarkeSi Canda alfredi daeca sawolze aRrialda is
tiroda xmamaRla qviTinebda da zorba mxrebi uZagZagebda

96

daoblebulma samoselma grZnobaTa imaze Zlieri afeTqeba gamoiwvia vidre TviT


ubedurebam uSualod gancdilma (l. bregaZe)
savarjiSo # 46. dasviT sasveni niSnebi
oraswlovani

rusifikatoruli

politikisagan

iZulebiTi

da

saZulveli

orenovnebisagan romelsac ase Tu ise mainc vumklavdebodiT Tavdaxsnilni mSobliuri enis


qarTuli kulturis qarTuli sulierebis winsvla-ganviTarebisa da saboloo zeobis
moimedeni mwared movtyuvdiT TviT komunisturi totalitarizmis umZafres da usastikes
periodebSic ki aravis axsovs qarTuli ena agrerigad waryvnili Seuracxyofili da
damcirebuli vis SevCivloT an vis gadavabraloT es xom TiToeuli Cvenganis bralia
saqarTvelos damoukideblobis gamocxadebis dRidan miamiturad vfiqrob ai axla ki
atydeba gangaSi dedaenis dabinZurebis gamo dRes Tu ara xval mainc xval Tu ara zeg
mainc Tqvenc ar momikvdeT dRemde ise movaRwieT rom enis siwminde vera da ver iqca
sayovelTao sazogadoebrivi Tu saxelmwifoebrivi zrunvis sagnad ukve ramdeni mTavroba
da parlamenti sityvier omSi ingrevian parlamentebi galaktioni gamovicvaleT dedaenis
siwmindisaTvis ki verc erTma ver moicala
daudevari damokidebuleba dedaenis mimarT, gaRaribebuli leqsika da ubralod
miutevebeli

Secdomebi

televiziaTa

mesveurebi

yvelaze

TvalsaCinod

erTxelac

ar

teleekranidan

Sewuxebulan

fiqsirdeba

kritikis

mikvirs

uqonlobis

rom
gamo

saqarTveloSi Cvenda samarcxvinod orasze meti umaRlesi saswavlebeli yofila martivi


gaangariSebiT SesaZloa aTobiT teleJurnalistikis kaTedrac arsebobdes miuxedavad amisa
qarTuli

televiziis

gadacemebi

safuZvlianad

sistematurad

gamowvlilviT

rom

Seefasebinos an gaekritikebinos vinmes ar mogvswrebia es ki kargs arafers uqadis qarTul


televizias romelic mayureblisaTvis mainc erTiania am mxriv sasiamovno gamonaklisia
axlaxan dastambuli qeTevan sadRobelaSvilis epoqis yofili wamyvanis werilebi
televiziaSi

gamarTuli

literaturuli

qarTuliT

metyveleba

damkvidrdes da ara iSviaTobad arada zogjer piruku xdeba (l. avaliani)


savarjiSo # 47. dasviT sasveni niSnebi
ra ginda bebo ra
moxvedi Svilo
xo ra ginda

97

wesad

unda

momeci aba Seni xeli


ee kargi ra bebo
momeci biWo ra moxdeba
aha
genacvalos bebo Cemo vaJkaco Cemo imedo
au kargi ra bebo
ratom Svilo ratom ar giyvars Cemi mofereba beberi rom var imitom vin myavs Sens
meti genacvalos Seni bebo
au bebo raa
ai erTxelac gakoceb erTxelac da meti aRar
kargi xo wavedi
romeli saaTia
TerTmetia erT saaTSi axali weli iqneba
ra iqneba
axali weli
axali weli
xo ra iyo
araferi araferi
kargi wavedi axla
moica Camojeqi cota xans raRac unda giTxra
ra ginda
Camojeqi ra moxdeba
au televizors vuyureb ra
dajeqi biWo arsad gageqceva is televizori
kargi aha davjeqi
Svilo papa gaxsovs
papa
ho
ise bundovnad
mainc ranairad
maxsovs erTxel axali weli iyo da garedan karze daakakuna
ho ho

98

Cven raRac vkiTxeT vin ariso Tu raRac Tan sul gvecineboda


mere
mere

Semovida

da Semoitana

didi

langriT

mandarinebi

kanfetebi da namcxvrebi

kanfetebs iatakze yrida da Tan ambobda Semovdgi fexi gwyalobdeT RmerTio


fexi Cemi kvali angeloziso
xo fexi Cemi kvali angeloziso
mere mere
mere xelSi amiyvana Tovlis suni hqonda Tovlis da sicivis
sicivis suni hqonda biWo
xo Sen xom ar gciva Tu ginda dedaCems vetyvi da Cais agiduRebs
ar minda ara
arc gSia
ara araferi minda
waval maSin kargi
wadi Svilo wadi (n. SataiZe)
savarjiSo # 48. dasviT sasveni niSnebi
nebismieri siaxle poeziaSi iseve rogorc siZvele ar aris aucileblad kargis an
cudis sinonimi niSani Tavgadakluli tradicionalistiviT poezias verc Rvinis siZvelesiaxlesTan gavaigiveb da verc Sevadareb sruliad gansxvavebuli teqnologiebisa da
dargobrivi udidesi sxvaobis gamo

kulturologebisTvis saintereso siaxles poeziaSi

arcTu iSviaTad aranairi kavSiri ar aqvs poeziasTan am sityvis wminda gagebiT da maTTvis
poezia umTavresad saintersoa mxolod interpretaciisaTvis kulturologiuli ZiebisTvis
an rogorc sulieri krizisis an sxva ramis ilustracia ukeTes SemTxvevaSi isini xedaven
iseT

siaxles

romelic

ufro

filosofiuri

aspeqtiT

aris

saintereso

da

ara

litmcodneobrivad zogierTisTvis antipoeziis calkeuli nimuSebi ufro mniSvnelovania


vidre zogadad poeziis axali gza da ganviTrebis SesaZleblobani zogma Tu ar vcdebi
poeziaSi ganviTarebis gzebi saerTod gamoricxa da mis sikvdilze alaparakda
gvinda Tu ara liberaluri ekonomikisgan dawunebuli poezia wasakiTxadac da
Sesaqmneladac udides mocaleobas moiTxovs

mocaleoba ki TiTqmis gaauqma sabazro

ekonomikam da amitomac ar darCa adgili poeziisTvis Tanamedrove cxovrebaSi dro aRar

99

aris poeziisTvis dro ar rCeba da arc survili ar aris misi kiTxvisa poezia im drois
Svilia roca dro Tavzesayreli iyo da wignier sazrdos mxolod wignebSi eZebdnen
miuxedavad amisa CvenSi aTasebi mainc weren da mocaleobis naklebobas ar uCivian (g.
alxaziSvili)
savarjiSo # 49. dasviT sasveni niSnebi
xalxiT
mokuntuli

gaWedili
dedabrisken

avtobusi
miiwevs

miqris
dedaberi

nabdisqudiani
jinura

warbebCamofxatuli

kalaTebSi

mokecila

da

berikaci
aqeT-iqiT

cqvitad icqireba
Sen magdana ara xar ekiTxeba berikaci
magdana var magdana
gamarjoba magdan
Sen mixa ara xar
mixa var maS
rogora xar mixav rogora xar biWo
xi-xi-xi-xi biWio xiTxiTebs iqve mdgari patara biWi
ra gacinebs CemTvis isev biWia tuqsavs dedaberi biWs
rogora xarT biWo, rogora
aba rogor viqnebiT ara gviSav ra
Tqvenebi rogor arian SviliSvilebi daaTxove
kargad arian dids kargi yismaTi Sexvda qalaqSia exlac iqidan movdivar SuaTana
axmetaSi gavaTxoveT isinic kargad arian marto pataraze gveTanaRreba guli
im nabolaraze
ver Sexvda kargi bedi sifxizleSi kidev ara uSav ra daTvreba da gagiJdeba
rad gaataneT
vina gvkiTxa alaverdSi viyaviT movbrundiT da Sin aRar dagvixvda fSavelSi
gaparuliyvnen biWis mamidasTan
Sin unda CageketnaT
CavketeT fanjridan gadamZvraliyo
eex exlandelebi
Sen Sen rogorRa xar
ii Sen ki gaixare

100

sada yofilxar
qalaqSi variebi myvanda gasayidad
gahyidevi
muqTad undodaT aba erTi kruxi Tqven dasviT-meTqi
magaT igre hgoniaT
esec Cveni sofeli ambobs berikaci da Casasvlelad emzadeba aba kargad iyavi
mSvidobiT
mSvidobiT vin icis veRarca gnaxo
aba ra vici vin icis
mSvidobiT biWo
mixa Cadis dedaberi uceb wamoxteba fanjaras mivardeba da eZaxis
biWo mixav
xoo
aba Cemze Tu rame gaigoT gadmodiT, ar daizaroT
nu geSinia
gadmodiT Cemianebi xarT gekuTvniT
berikaci pasuxs aRar iZleva dedaberi Tvals gaayolebs
xi xi-xi-xi biWio xiTxiTebs biWi
berikaci ukan aRar ixedeba dedabers guli swydeba mere aqeT-iqiT miixed-moixedavs
da isev patara biWs miubrundeba
xo ra gacinebs CemTvis isev biWia (T. bibiluri)
savarjiSo # 50. dasviT sasveni niSnebi
ucnauria drois msvleloba rac erT dros kanonad da dogmad iTvleba ramdenime
xanSi mTlianad kargavs Tavis Zalas da sasaciloc kia Tumca yoveli monakveTi istoriisa
Tavis

droze

amtkicebs

Tavis

simarTles

da

erTaderTobas

Tanac

cdilobs

TviTdamkvidrebas
yazbegSi erT-erTi filmis gadaRebisas gadamRebi jgufis SemoqmedebiT koleqtivs
erTimeoreSi Cxubi mouvida reJisori amtkicebda rom gadasaRebi scenis dros xevisbers
unda gamoebrZanebina Tamar mefis an romelime qarTveli eriskacis suraTi mxatvari sxva
azrisa iyo mas saWirod miaCnda rom am SemTxvevaSi qristes wminda giorgis an romelime

101

mTis salocavis xati unda gamoebrZanebina xevisbers scenaris avtori sabrZolo droSas
moiTxovda Tumca mTlad avtori ar iyo avtorad iTvleboda
rom ver SeTanxmdnen gaikiTxes xalxSi da imaT ukve aRaraferi icodnen Zveli drois
Sesaxeb (g. Coxeli).
savarjiSo # 51. dasviT sasveni niSnebi
dRes Tanamedrove poetis winaSe sami alternativaa pirveli gaxdes axali rafsodi
da SeuerTdes Tufaq Sakurisa Tu eminemis dass meore Seqmnas leqsebi profesionalTaTvis
rogorc profesionalma Tanamedrove mxatvris msgavsad romelic Tavis instalacias qmnis
ara mnaxvelisa Tu SemfaseblisTvis moyvarulTaTvis aramed uSualod damkveTisaTvis
muzeumisa Tu galereisTvis galereis kuratorisaTvis aseve dRevandeli profesionali
poetic wers ara mkiTxvelisaTvis moyvarulTaTvis aramed universitetebis profesorTa da
akademiur

mkvlevarTaTvis

profesoria

metic

xSir

SemTxvevaSi

Tavad

poetic

universitetis

jon eSberi mark strendi iosif brodski Seimas hini lev losevi tomas

venclova amis TvalsaCino magaliTebi iyvnen da arian


magram

arsebobs

mesame

alternativac

poets

mudam

SeuZlia

daubrundes

im

instituciur sawyiss saidanac warmoiSva evropuli lirika locviT-meditaciur praqtikasa


da Janrs rogorc cnobilia evropuli lirika XVI-XVII saukuneebSi swored amgvarad
iwyeba inglisSi inglisuri nacionaluri eklesiis anglikanobis wiaRSi sadac inglisuri
enis sivrceSi xdeba laTinurenovani locviT-meditaciuri Janrisa da praqtikis gadanergva
jon doni ara mxolod sen-polis winamZRvaria aramed inglisuri metafizikuri poeziisa
da evropuli lirikuli poeziis erT-erTi damfuZnebeli romlis lirikuli meditaciebis
safuZveli wm egnate loiolas sulieri varjiSebi meditaciebia ix amis Sesaxeb ingliseli
filologis luis martcis gamokvlevebi
swored

inglisuri

lirikuli

poeziidan

iwyeba

Tanamedrove

romelic vrceldeba jer safrangeTsa da germaniaSi xolo Semdeg

lirikuli

poezia

sxva evropul qveynebsa

da ruseTSi am gavrcelebisas is nel-nela iviwyebs Tavis genealogias swydeba locviT


praqtikas rogorc Tematurad ise instituciurad Tumca drodadro Janruli mexsiereba
mainc Tavs gvaxsenebs oRond amjerad ukve ZiriTadad kaTolike poetebTan da aRmosavluri
qristianobis

sivrceSi

klemens

brentanos

puSkinis

lermontovisa

da

baraTaSvilis

calkeuli leqsebi Jiul laforgi jerard menli hopkinsi vladimer soloviovi pol
verlenis gviandeli lirika XX saukuneSi

fransis Jami Sarl pegi pol klodeli maqs

102

Jakobisa da uistan hiu odenis gviandeli Semoqmedeba viaCeslav ivanovi gertrud fon le
forti gabriela mistrali osip mandelStami boris pasternaki gansakuTrebiT iuri
Jivagos leqsebi ana axmatova tomas elioti moyolebuli nacrisyris oTxSabaTidan iosif
brodskis mirqma da saSobao leqsebis mravalwliani wyeba...
elituri poeti dRes swored am ori alternativis winaSea

iyos poeti-mecnieri

mecnierTaTvis aleqsandriuli tipis poeti-eruditis msgavsad sadac misi auditoria oden


inteleqtualuri elitiT amoiwureba an iyos meditaciuri poeti romelsac aTvisebuli
aqvs

evropuli

usazRvroa

poeziis

radgan

mTeli

iseve

gamocdileba

rogorc

da

romlis

qristianuli

uwyeba

auditoriac
misi

potenciurad

poeziac

nebismieri

adamianisTvisaa gankuTvnili
dabolos poezia rogorc ukve aRvniSne iwyeba rogorc xsovnis mexsierebisa da
damaxsovrebis xelovneba esaa mosaxseniebeli risi meSveobiTac axsovT jer RmerTis
saxeli Semdeg gmiris romelic RmerTi xdeba sikvdilis Semdeg ukvdavi saxeli xolo
Semdeg TviTon poetis saxeli amitomac homerosis poezia oraluri poeziaa orive
mniSvnelobiT

poeziis meSveobiT imaxsovreben gmiris ukvdav saxels amave dros zepirad

imaxsovreben TviTon teqsts da axsovT poetis ukvdavi saxeli


dazepirebas ritualuri mniSvneloba aqvs

Cven vimaxsovrebT da vizepirebT imas rac

sakraluria swored amitom viciT zepirad locvebi da leqsebi rodesac Tanamedrove


skolam sazogadod dazepirebaze maT Soris leqsebis dazepirebaze uari Tqva amiT swored
is faqti gacxadda rom damTavrda poetTa epoqa damTavrda dro, roca poezia sakraluri
iyo Tanamedrove adamiani mxolod kanonebs izepirebs radganac dRes sakraluri mxolod
kanonia adamianis uflebaTa deklaracia da a S
leqsi romelic ar gvaxsovs romelsac ar vizepirebT aRaraa leqsi leqsi romelic
mxolod gamokvlevisa da statiebisTvis iwereba iseTive samuzeumo eqsponatia rogorc
xelovnebis nawarmoebi romelic mxolod galereisTvis iqmneba magram leqsi romelic
ubrundeba Tavis sawyiss

ukvdavi saxelis damaxsovrebas

faqtobrivad isev locva xdeba

(z. SaTiriSvili)
savarjiSo # 52. dasviT sasveni niSnebi
es wigni Cemi qveynidan Sors Zalian Sors iwereba magram fiqrma arc manZili icis da
arc dro igi gamudmebiT gawuxebs sadac ar unda iyo da rogorc ar unda grZnobde Tavs
gawuxebs radgan es mTavari fiqria da mas versad gaeqcevi Tumca zustad da konkretulad

103

ras daarqmev arc ici da albaT arca aqvs mniSvneloba mTavaria rom gawuxebs da samyaros
im patara nawils rasac Seni qveyana da miwa hqvia mainc ver Sordeba es fiqri gamudmebiT
Tan dagyveba sadac ar unda iyo da rogorc ar unda grZnobde Tavs da mainc yvelgan da
yvelafers Sens patara samSoblos adareb Sens xalxs wessa da tradicias mdinareebsa da
mTebs
swored mTebidan daiwyo yvelaferi bavSvobis mTebidan pirveli wignebidan im saocari
wignebidan romlebsac qmnidnen edmund hilari da Tensing norgei moris hercogi da jon
hanti wignebi sizmrebad iqcnen sizmrebi ki cremlnarev ocnebad sakuTari TvaliT menaxa
himalai am ocnebis axdenamde jer kidev Sors iyo da megobrebTan erTad fexiT moviare
saqarTvelos

mTianeTi

qvecnobierad

ra

Tqma

unda

kavkasionis

mwvervalebi

himalais

bumberaz mTebs unda Seecvala magram studentobisa da axalgazrdobis Sualeduri dro


udardelobidan uzarmazar dardSi gadaizarda da Cveni aSlili epoqisa da qveynis
daSoSminebas RviniT SevecadeT sanam kargi Rvinoebi jer kidev arsebobda Cvens qalaqSi
piradad Cems janmrTelobas safrTxe ar emuqreboda da sadRegrZeloebs siamovnebiT
vayolebdi xolme lirikul leqsebs magram TandaTanobiT araualkoholo sasmels nervebisa
da xelebis kankali mohyva da ramdenadac maxsovs pirvelad guli sadRac igoeTis tekTan
an misadgomebTan gamiCerda meored da mesamedac eqimebma zustad igive Tqves rac pirvelad
aRar unda dalioo magram ukve gvian iyo Wiqebi Sevsebuli gaxldaT da Tamada swored
CemTan gadmodioda alaverds maSino ukan ar daixies eqimebma ai es Tanxa dasWirdeba
operacias da Sengan stambulis kaJs gamovTliTo kursebis granitzec Tanaxma viyavi da
mivdeq-movdeqi rogorc CvenSi ityvian xalxi Sevawuxe magram amaod

esao isao pativs ki

gcemT magram verao da swored maSin gamaxsenda himalai kidev erTxel rogorc asparezi
sakuTari SesaZleblobebis sarealizaciod da rac mTavaria rogorc saSualeba sakuTari
sxeulis dasaZlevad gamaxsenda himalai da swored maSin mivxvdi da davijere rom
adamianisaTvis sulisa da sulieris warmarTva aris urTulesi da piriqiT Tu igi
moindomebs sruliad iolad SeZlebs sxeulis damorCilebas

gadavwyvite da SevZeli

gasakvirad Cveni ojaxis wevrebisa da keTilismsurvelebisa Wiqa davdgi metic

gverdze

gadavdgi da varjiSi daviwye


Tumca himalaisaTvis mxolod sxeulis wvrTna veraferi bedenaa da erT-erTi mTavari
faqtori iqauri harmoniis misaRwevad fsiqologiuri momzadebaa amis miRweva piradad
CemTvis gacilebiT ioli aRmoCnda vidre fizikuri mzadyofna mwvervalze asasvlelad

104

pirveli mwvervali ki romelze asvlac pirveli qarTuli eqspediciisaTvis RmerTma ineba


himalais monblanad wodebuli dhaulagiria
qarTveli mTamsvlelebis ramdeni Taoba ocnebobda himalais ToTxmeti rvaaTasianidan
erT-erTze mainc ganexorcielebina asvla da ramdenadac CemTvis cnobilia yvelaze axlos
am mizanTan qarTveli alpinistebi samocian wlebSi iyvnen roca Cvens qveyanas nepalis
maSindeli mefe ewvia stumrad da Tu es legenda ar aris svaneTis mTebSi jixvic ki
moinadira qarTvel mTasvlelTa imdroindeli uZlieresi gundi himalaiSi miiwvia magram
sabWoTa mTavrobam sastiki uari ganacxada nepalSi eqspediciis gamgzavrebaze
1982 wels sxva informacia me ar gamaCnia himalais mTebSi pirveli qarTveli mTamsvleli
akaki xergiani moxvda sabWoTa kavSiris nakreb gundTan erTad eqspediciis TerTmetma
monawilem dedamiwis umaRles mwvervalze Ramis asvla ganaxorciela magram maT Soris
akaki xergiani ar yofila mizezi ucnobia faqti kia rom igi Jurnalistis movaleobas
dasjerda
1991 wels ukve ruseTis gundi daiZra imave everestis dasalaSqrad da mwvervalze
asvlis

sixaruli

warmatebuli

sxvebTan

eqspedicia

erTad

misTvis

54

kinaRam

wlis

roman

tragikulad

giutaSvilmac
damTavrda

gaiziara

roca

ukana

Tumca
gzaze

mwvervalidan daSvebisas baton romans tkbilad CamoeZina wels ki pirvelad qarTuli


alpinizmis istoriaSi qarTvel mTamsvlelTa gundi katmanduSi gaemgzavra mTavar jgufs
ori kviriT CamovrCi Cveni eqspedicia nepalis mimarTulebiT indoeTis gavliT wavida me ki
moskovidan gavfrindi katmandus (d. turaSvili)
savarjiSo # 53. dasviT sasveni niSnebi
Tovs tyveebi ficrul qoxSi narebze arian miyrilebi erT maTgans viqtor pavloviCi
hqvia is drodadro axvelebs da mere wiTlad dawinwklul xelisgulebs Sarvalze iwmends
is da meore blokis sami tyve xval diliT 9 saaTze unda daxvriton koxis Cxiri mTel
banaks moedeba da rkinigza gasayvani darCeba visac ki avadmyofobas SeamCnevT im dResve
moaSoreT oficris xma monotonuria da uemocio rogorc radiodiqtoris gamosvla magram
ramdenime wamSi TiTqos raRac axsendeba da gamococxlebuli Tavis marTlebis toniT
agrZelebs imaTTvis ra mniSvneloba aqvs ori dRiT adre mokvdebian Tu ori dRiT gvian
nikolozi ver isvenebs xan wamodgeba xan kedlisken gadabrundeba da TiTebiT raRacas
xazavs ficrulis RriWodan qari uberavs nikolozs TiTqosda im raRacis xazvaSi uSlis

105

uceb wamojdeba da viqtorTan midis fexebTan Camoujdeba da xels Seaxebs viqtori


uswrafesac wamoxteba da nikolozs rom dainaxavs mSviddeba Cumad saxeloSi axvelebs
movifiqre yurTan miaqvs piri nikolozs
miTxari yru xmiT pasuxobs viqtori
am zafxuls ukan tualetebTan iaraRis patara sawyobi aRmovaCine
gagiJdi ra sawyobi yvirils Zlivs ikavebs viqtori
axali tualetisTvis teritoria mominiSnes xom gaxsovs da iq xis dampal yuTSi
miwisqveS sul raRac naxevari metris siRrmeze
mere xelebi kidev ufro ukankalebs viqtors xvelebis axali Seteva ewyeba
garSemo aravin iyo biWebma gveli ipoves da zedamxedvelebic da oficrebic iq iyvnen
Segrovili maSinve miwa mivayare balaxis da foTlebis naglejebi movabnie da erTi metris
moSorebiT daviwye Txra
vinmes uTxari
ara pirvelad vambob dRes SenTan
mere me ratom meubnebi ici rom dilaze Subls gamixvreten da saidumlos im
nagavsayrelze waviReb sadac Cemi gvami unda gadaagdon xom
ara sxva raRac movifiqre
mainc ra
mokled bevri dro ar aris Zalian swrafi moqmedebaa saWiro mzad xar rom
yuradRebiT momismino
ara
ra ara
barem mesvrian da davisveneb wvalebas eg mirCevnia
ar girCevnia momismine samze axali cvla dadgeba rogorc wesi maSinve amowmebs
Zabvas rogorc ki Seamowmebs da teritoriaze gamova me tualetSi gaval im miwis
amoTxras naxevari saaTic ar unda erT xelyumbaras aviReb da moSorebiT gaval iqidan
visvri isev tualetebis mimarTulebiT rom is sawyobi afeTqdes Sen am dros rTav Zabvas
da wynarad gadadixar marjvena bilikidan erT xuTas metrSi samanqane gzaa im gzis
gaswvriv tye-tye iare da patara sofeli iwyeba marjvniv pirvelive saxlSi invalidi qali
cxovrobs ida hqvia is mogxedavs

106

afeTqebis

talRam

mis

samalavTanac miaRwia da Wurvma

orive

fexi

waawyvita

muxlebTan viqtor pavloviCs es ar gaugia xvelebiT gaiara biliki da tyeSi gauCinarda


(l. kodalaSvili)
savarjiSo # 54. dasviT sasveni niSnebi
uSgulSi dReisaTvis 32 koSkia SemorCenili yvelaze mWidrod koSkebi CaJaSis
ubanSia ramdenime wlis win es ubani iuneskos mier msoflios kulturul memkvidreobaTa
nusxaSi iqna Seyvanili
me-20 saukunis dasawyisSi uSgulSi 98 koSki iyo maTi fundamentebi dRemdea
SemorCenili bevri maTgani komunistur samSeneblo politikas emsxverpla rogorc svanebi
amboben koSkebi isea nagebi rom Zalian iSviaTia TavisiT daingres magram saqarTveloSi
sabWoTa

xelisuflebis

damyarebis

Semdeg

komunistebs

saSeni

masala

sWirdebodaT

sxvadasxva administraciuli Senobis asagebad amas emsxverpla Tamaris cixis koSkebi im


cixisa romelic uSgulelTa erT-erT Tavmosawonebel adgils warmoadgens Tamaris cixis
kompleqsi CaJaSis ubanSi mdebareobs es iyo samefo kompleqsi Caketili galavniani cixe
Tavisi sacecxluri koSkiT darbaziT dilegiTa da macxovris saxelobis eklesiiT
SarSan uSgulSi Carkvianebis ojaxSi movxvdi laert Carkvianis TqmiT mamamiss axsovs
rogor aafeTqes aminaliT Tamaris cixis koSkebi romlebic ki ar CamoSlilan xeebiviT
wamoiqcnen Turme waqceul koSkebs ki mere ZalayinebiT Slidnen, rom qvebi gamoerCiaTo am
qviT sofelSi sabWos Senoba kantora saqonlis ferma da maRazia auSenebiaT Tamaris cixis
qviT nagebi es Senobebic dRemdea sofelSi
komunisturi mmarTveloba warsuls Cahbarda magram svanur koSkebs axali mteri
upatronoba anadgurebs maTi umravlesoba xelaxla gadasaxuria wyali fundamentSi Cadis
koSkebi ibzareba da iSleba. rogorc laert Carkvianma agvixsna koSkis gadaxurva Zalian
Sromatevadi saqmea igi fiqalis qviT ixureba uSgulSi ki bevr ojaxs amis SesaZlebloba
ar aqvs saqarTvelos mTavrobam uSgulis koSkebis gadasaxurad 80-ian wlebSi TiToeul
ojaxs 100-100 maneTi gamouyo da bevri koSki maSin gadaixura mas Semdeg aRaraferi
gakeTebula Tu ar CavTvliT saerTaSoriso organizacia saqarTvelos ikomoss romlis
dafinansebiTac CaJaSis ubanSi 11 koSki gadaxures laeti gviyveboda rogor daingra mis
Tvalwin am 3-4 wlis win JibianSi WeliZeebis koSki saxuravis arqonis gamo koSki
gabzaruli iyo Camoingra Sida sarTulebis gamyofi kedlebi Senoba mTlianad daibzara da
Semobrunda

107

koSkebi isea nagebi rom zvavi maT verafers aklebdaT 1987 wels muryvanSi zvavma 10
saxlis daangria WeliZeebis ojaxSi 7 wevri daiRupa Tovlma 12 metrs miaRwia im wels
pirveli dartyma orma koSkma miiRo zvavis kvali qongurebamde iyo misuli koSkebs ise
aSenebdnen rom saidanac zvavi iyo mosalodneli kuTxiT idga da mas rom exeTqeboda
iyofoda iSleboda da saxlebs naklebad azianebda CubianSi asaTianebisa da Carkvianebis
ubanSi 11 koSki mdgara CayolebiT da maT zvavis Sekavebis daniSnulebac hqoniaT
uSgulelebi amboben rom yovel koSks Tavisi daniSnuleba aqvs erT-erT maTgans
saeklesio daniSnulebac hqonda es Carkvianebis istoriuli koSkia sadac Sua saukuneebSi
erT-erTi saeklesio kreba Catarda koSki kldeze dgas da mis pirvel sarTulze dRemdea
SemorCenili kldeSi amokveTili patriaqis fexis sabani uSgulSi amobrZanebuli qarTveli
saeklesio moRvaweebi swored aq isvenebdnen Turme
koSki gvaris siZlieris sombolo iyo axal koSks yoveli ojaxi gvaris memkvidris
dabadebis aRsaniSnavad uyrida saZirkvels da Semdeg mas ramdenime wels aSendebda koSkebi
ZiriTadad, 3-4-sarTuliania zogjer 5-ianic uSgulSi ori SvidsarTuliani koSkic aris
maT TavdacviTi da sacxovrebeli daniSnuleba hqondaT
dReisaTvis uSgulSi 8 gvaria Carqseliani niJaraZe ratiani Rvarliani WeliZe kakriaSvili
xaWvani da Carkviani
uSgulSi asul stumars ori muzeumis daTvaliereba elis

eTnografiulis da

niJaraZeebis koSkSi moTavsebuli ganZTsacavis es samsarTuliani koSki uSgulis 7 taZris


ganZs inaxavs koSki samuzeumod imitom SearCies rom sacxovrebeli iyo da ara TavSesafari
soflis centrSi mdebareobs da sameTvalyurod advilia
soflis uxucesebma 1926 wels svaneTSi sabWoTa xelisuflebis damyarebamde yvela
eklesia dacales da mTeli ganZi latfaris tyeSi gadamales rodesac situacia dalagda
xelisuflebam

sTxova

maT

jvar-xatebi

SemoetanaT

da

dacva

daeyenebinaT

didxans

macxovrisMeklesiaSi inaxeboda yvelaferi rac dRes uSgulis muzeumSia


samwuxarod

sxvadasxva

dros

uamravi

xelnaweri

ganadgurda

rogorc

Turme

uSguleli ivane Carqseliani yveboda 40-ian wlebSi Carkvianebis koSkidan erTi marxili
xelnawerebi

gamoutaniaT

da

dauwvavT

koSkebSi

vTbebodiTo (b. CekuriSvili)

108

etratebiT

cecxls

vanTebdiT

da

savarjiSo # 55. dasviT sasveni niSnebi


ianvars mourTavi xeebis sevda marilmoyrili quCebi da dafifquli fiqrebi moaqvs
daTovlil gzas yviTeli saxlisaken fexsacmelebis RraWuniT mihyavxar da xedav kocons
romelsac irgvliv Tbilad SefuTvnili bavSvebi usxedan Sens danaxvaze momentalurad
ifantebian da Tvals efarebian mxolod erTi rCeba TeTrqudiani gogo xelSi rkinis
wvetiani sariT romelzedac koconze Semwvari gafarCxuli virTxaa wamogebuli gogo
virTxian sars damnaSavis saxiT giwvdis da mis TvalebSi TeTr daTvebs saaxalwlo
SuSxunebs urigeben
namdvilia
bunkerSi iyo
bunkerSi nagavi aRaraa da
mainc iyo gpasuxobs jiutad da mis TvalebSi zangi moTxilamure aceminebs
cocxali
xo
nagavi kai xania aRaraa da rogor
ra vici darboda amoxtoma da gaqceva undoda
eseni raRas daiSalnen
biWebi
aq rom iyvnen
gogos TvalebSi orsuli qalebi Sokolads Wamen.
gakveTilebi gvaqvs xvalisTviso Tan gvianiao Tan
ho
Tan Senic eSiniaT
eg vici da ratom
didebi eubnebian ar daelaparakoTo
mere Sen ratom ar gaiqeci
me oboli var da Tan xval kviraa ambobs gogo mSvidad da mis TvalebSi zooparkidan
gaqceuli maimunebi troleibusiT mgzavroben
gogos Tavze xelisguls adeb cota xani gayursuli dgaxar mere trialdebi da
sadarbazoSi Sedixar (b. xvedeliZe)

109

savarjiSo # 56. dasviT sasveni niSnebi


saerTod Cemi azriT
garkveuli

sqematuroba

Tanamedrove

rodesac

franguli literaturis zogadi nakli aris

mwerali

TiTqmis

deklaraciul

doneze

gvawvdis

dRevandel evropaSi gavrcelebul im ideebsa da idealebs romelTa erTgulebac Tundac


zedapirul verbalur doneze karg tonad miiCneva ase viRebT xolme SiSvel sqemas sikeTe
kargia boroteba cudi eTnoSemwynarebloba kargia rasizmi cudi genderuli Tanasworoba
kargia seqsisturi Cagvra cudi ki batono vin gedaveba magram sad aris aq literatura
ufro sworad rogor SeiZleba adamiani da Sesabamisad personaJi ase calsaxad Seafaso da
misi arseboba mxolod romelime ideis gansxeulebis donemde daiyvano (g. lobJaniZe)

pasuxebi
savarjiSo # 1
1. yavarayrili orsarTuliani patara odis palatSi icoxneba cali xari da qalbatoni ekaterines uSobeli. zeda sarTulis aivanze
moCans kedelze Camokidebuli sasroli bade da moZvelebuli kexi. odis win, nigvzis ZirSi gafenil Wilofze, wevs perangisamara
beglari. grZel skamze gulmkerds iSmuSnis mZinare ekaterine.
2. idga mkaTaTve. xarTgamoSvebis dro motanebuli iqneboda. mze dasavleTisaken gadaxriliyo. Semdgar-Setborebul haerSi mxolod
xandisxan odnav wamouberavda xolme qvena (aRmosavleTis) qari.
3. soflis gzaze xmauriT midis anania. qveyanas Sehxaris da miimReris. garemoc alersiT egebeba. sofeli keTili da madliania. daemxve
da hkocne misi miwa.
4. kvira dRe iyo. is-iyo soflis eklesiaze wirvac gaTavda. salocavad mosuli xalxi eklesiis galavanSi gaifanta, Seiqna Cveulebrivi
sja-musaifi soflelebs Soris. erT adgilas ramdenime kaci gulmodginebiT yurs ugdebda raRac mxiarul ambavs.
5. igi arc Zveli namamasaxlisi iyo da arc axali naTavmjdomarevi. am kacisTvis vinmes arc soflis Tavkacoba miundvia da ZalisZalad
arc sofelze mzrunveloba mouxvevia Tavze. serafion gordaZes arc erTi mezoblis ZaRli ar Seuyefda.
6. erT dRes ca zamTrispirulad moquruSda. daubera notio niavma. mTel dRes iqrola. mere niavi Cadga da wvima wamovida. iwvima
SuaRamemde. SuaRamis Semdeg wvima Tovlma Secvala.
7. xval saavadmyofoSi mivdivar. gareT grila. albaT, Cems nacrisfer paltos Cavicvam.
8. vaWrobis dasrulebisas evac amovida gemze. mamas bewveulSi gacvlili sanovagis CazidvaSi exmareboda. mSobelTan saubrisas is ar
iyenebda munjis specifikur Jestebs. mama-Svili kargad irjeboda. mezRvaurebic exmarebodnen.
9. dabal skamze Camomjdari Siola warbSeWmuxnili dascqeroda soxanes. buxarSi cecxli enTo, sinaTle dasTamaSebda Siolas saxeze.
sami vaJkaci atuzuliyo dedaboZTan.
10. nuca da xelmZRvaneli wyarosTan isxdnen. nucas xelSi axlad aRmoCenili sabWouri warmoebis sini eWira da mTeli qveyana Tavze
eqceoda. xelmZRvaneli mSvidad laparakobda. msgavsi SemTxveva mis praqtikaSi pirveli ar iyo da cdilobda, axalbeda "arqeologisTvis"
informacia metismetad Sokismomgvreli ar yofiliyo.
11. wina Ramis uZinars kedlis saaTis JRrialze gamomeRviZa. Tormetjer daviTvale. isev momeria Tvlema. axla zaris xma momesma
talanidan.
12. mteri dioda da dioda. pirvelad mzveravi cxenosnebi amovidnen. arsad aravin ar Canda. yvelafris WaWaneba iyo gamwydari.
13. ereklem ahyara alya awyurs. dasZra Tavisi jari da gauZRva roketis gzaze. Cveni jari Zlier nela midioda, cudi da ucnobi gzis
gamo.

110

14. Tavidan qalaqi TiTqmis yoveldRe ibombeboda. didi panika iyo. xalxi sardafebSi da TavSesafrebSi aTen-aRamebda. mere TandaTan
saWmlis maragi gauTavdaT, bombebi ufro da ufro iSviaTad vardeboda da xalxic TiTqos SeeCvia axal situacias _ TviTmfrinavis
danaxvaze mxolod imas Tu akvirdebodnen, sad daecemoda bombebi.
15. bari dRiTidRe ikrebda Zalebs. bari dRiTidRe ufro da ufro bevr mnaxvels izidavda. bari farTovdeboda da samuSao saaTebis
raodenobas zrdida. RamiT Zili SeuZlebeli gaxda.
16. quTaisSi ar iyo Tovli da iyo qari. civi qari iyo. akakim sadgurSive daiWira etli.
17. didi xnis winaT saxlebs buxrebiT aTbobdnen. qalaqSi xSirad naxavdiT TaviT fexamde gamurul kacebs. isini buxrebs Wvartlisagan
asufTavebdnen da didi Tu patara maT Wvartliwmendiebs eZaxda.
18. Tamazs gamoeRviZa. mzis sxivebi ukve iRvreboda oTaxSi. sixaruli daeufla vaJkacis sxeuls. adga. patara aivanze gaabija. aremares
gadaxeda. dilis mze uSurvelad afrqvevda Tavis sxivebs wvimiT gajerebul miwas.
19. ufliscixis teritoriaze pirveli dasaxlebuli punqtis Seqmna ekuTvnis daaxloebiT meore aTaswleuls Cvens eramde. amave dros
ekuTvnis misi midamoebis dasaxleba mtkvris orive napirze.

calkeul samosaxloebs ki amave adgilebSi vxvdebiT eneoliTis droidanac.

20. iyo ori yanCa. maTi Tavgadasavali samwuxaroc aris da sasaciloc. adre daobldnen. sabralo dedam sikvdilis win veraferi
darigeba ver misca umweo Svilebs. Tevzebze nadirobis xerxi ar icodnen da Rone xom srulebiT ara hqondaT.
21. uSvelebel fuRuro muxis gverdiT nabadi iyo gaSlili. zed wamowoliliyo viRac TaviT fexebamde SeiaraRebuli kaci. Tofis
kondaxi mkerdSi Caexutebina. welze Savi rqistariani xmali ertya, xelSi dambaCa eWira. xis totze mibmuli iyo giSeriviT Savi
bedauri cxeni. nabadze mwoli TiTqos Tvlemda.
22. saWesTan Zia sandro zis. Cven win manqanebia. Cven ukan manqanebia. uwin Savi mikroavtobusi midis. bebias miasvenebs. Cven eklesiaSi
mivdivarT. iq bebia unda davasvenoT.
23. kidev erTxel dadga Tormeti noemberi. gareT gaavebuli qari qroda da yviTeli foTlebi daRlili peplebiviT farfatebdnen
haerSi. abeli skamis sazurges gadaswoloda.
24. gazafxulis grili Ramea. baRis boloSi vzivar. gavcqeri TiTqmis miZinebul qalaqs da vocnebob.
savarjiSo # 2
1. antonas ezo. isliT daxurul saxlis win didi xe. mis ZirTan dasajdomi qvebi. marcxniT yore da wnelis WiSkari. yores gadaRma
soflis gza.
2. cxriani. kompiuteris joistiki. kaci askinkila xtunaobs. wveriani kaci wevs. dila mwvandeba. mTa. mTis iqeT kidev mTa. iqeT kidev
mTa. qarTulis maswavlebeli. Cemi pirveli Seyvarebuli baRSi. brinjis fafa.
3. skolis ezo. aswlovani Wadari. aJriamulebuli bavSvebi. qvafenilze uwesrigod miyril-moyrili CanTebi.
4. wignebis Taro. nikoloz baraTaSvili. ilia WavWavaZe, akaki wereTeli, vaJa-fSavela.
5. maswavleblis magida. Jurnali. wignebi. kalami. suraTebiani wigni. sakontrolo weris rveulebi.
savarjiSo # 3
sportis seqtoris proeqtebi:
1. xelmokle socialuri fenebis sabavSvo asakis niWieri warmomadgenlebis gamovlenisa da xelSewyobis programis SemuSaveba;
2. sportuli ganviTarebis mimarTulebis adreuli gamokvlevis meTodika bavSvebis testirebis safuZvelze.
xelovnebis seqtoris proeqtebi:
I. xelovnebaSi daostatebisa da ganviTarebis mimarTulebis adreuli gamokvlevis meTodika bavSvebis testirebis safuZvelze;
II. saqarTvelos muzeumebsa da sacavebSi arsebuli ferwerisa da qandakebis xelovnebis saukeTeso nimuSebis golografiuli fiqsireba da
erovnuli kulturis monacemTa bazis Seqmna;
III. mcire zomis Weduri xelovnebis nimuSebis Seqmnis axali teqnologiis SemuSaveba namzadis virtualuri daproeqtebisa da
eleqtroqimiuri teqnologiiT damzadebis meTodis gamoyenebiT.
kulturis seqtoris proeqtebi:
a. saqarTvelos literaturuli nawarmoebebis erovnuli cifruli monacemTa bazis Seqmnis mizniT maTi kompiuteruli amocnobis
sistemis SemuSaveba da aprobireba;

111

b. saqarTvelos arsebuli da dangreuli xuroTmoZRvruli Zeglebis naxazebis mixedviT maTi virtualuri samganzomilebiani modelireba
da cifruli formiT erovnuli kulturis arqiteqturis Zeglebis monacemTa bazaSi Senaxva;
g.

saqarTvelos

arqivebSi

arsebuli

qarTuli

folkloruli

simRerebis

gadayvana

cifrul

formaSi

da

erovnuli

kulturis

folkloruli simRerebis monacemTa bazis Seqmna;


d. qcevis yofiTi kulturis samagido wigni.
ekonomikis seqtoris proeqtebi:
1. trasekas satransporto derefnis CrdiloeT-samxreTis miomarTulebiT ganviTarebis perspeqtivebis gamokvleva;
2.

qveynis

finansuri

nakadebis

modelireba

da

prognozireba

adamianis

fsiqo-fiziologiuri

reaqciebis

veber-fexneris

kanonis

gaTvaliswinebiT;
3. gegmuri sabazro ekonomikis ZiriTadi postulatebis formulireba;
4. mcire da saSualo mewarmeobisaTvis biznesgegmebis Sedgenis saxelmZRvanelos da saTanado programuli uzrunveyofis SemuSaveba;
5. mcire da saSualo mewarmeebisaTvis sabanko-sakredito dawesebulebebTan urTierTobebis samagido wigni;
6. qalaqisa da soflis Soris sasaqonlo brunvis aRdgena da ganviTareba;
7. mevenaxeobaSi intensiuri teqnologiebis danergvis da ganviTarebis efeqturobis gansazRvra;
8. regionaluri da adgilobrivi TviTmmarTvelobis struqturebis da maTi TanamSromlebis efeqturobis Sefaseba saerTo monacemTa
bazis informaciaze dayrdnobiT;
9. regionaluri da adgilobrivi TviTmmarTvelobis struqturebis sakadro politikis viwro adgilebis gamovlena, Sefaseba da
formireba;
10. bazris sazRvrebis gansazRvrisa da misi konkurentulobis donis Sefasebis meTodikis SemuSaveba;
11. kaspiis regionis navTobis transportirebis bazris konkurentulobis modelireba da nakadebis prognozirebis meTodikis SemuSaveba;
12. sarkinigzo transportSi ganviTarebis strategiuli gegmebis formirebis avtomatizebuli sistemis Seqmna;
13. qveynis satarifo politikis SemuSavebis meTodika satransporto seqtorSi;
14. satransporto seqtorSi arsebuli faruli ekonomikis Sefasebis meTodikis SemuSaveba;
15. prognozirebis kompleqsuri sistemisa da misi programuli uzrunvelyofis meTodikis SemuSaveba;
16. saxelmwifo moxeleTa testirebisa da Sefasebis meTodikis SemuSaveba.
medicinis seqtoris proeqtebi:
a. kardiotelemedicinis ganviTarebis mizniT eqimis kompiuteruli konsultantis muSaobis algoriTmis da programuli uzrunvelyofis
SemuSaveba;
b. mxedvelobadakarguli adamianebisaTvis gamosaxulebis akustikuri skaneris algoriTmis SemuSaveba da sademonstracio modelisaTvis
saTanado programuli uzrunvelyofis momzadeba;
g. metyvelebadakarguli adamianebisaTvis metyvelebis sinTezatoris algoriTmisa da saTanado programuli uzrunvelyofis SemuSaveba;
d.

mxedvelobadakarguli

adamianebisTvis

kompiuteruli

gamosaxulebis

amocnoba/identificirebis

da

akustikuri

gaxmovanebis

sinTezatoris SemuSaveba;
e. avadmyofisaTvis intensiuri mkurnalobisa da qirurgiuli operaciebis TariRis dagegmvis optimaluri kalendaruli grafikis Sedgena
misi fsiqofiziologiuri biologiuri ritmebis gaTvaliswinebiT;
ganaTlebis seqtoris proeqtebi:
I. Zilis procesSi saswavlo informaciis aTvisebis SesaZleblobis gamokvleva;
II. mcire da saSualo mewarmeebisaTvis kompiuteruli swavlebis programebisa SemuSaveba internetis gamoyenebiT

mewarmeobis

safuZvlebis Sesaswavlad.
III. profesiis arCevisas adamianis fsiqofiziologiuri testirebis meTodikis SemuSaveba;
IV. informaciis subsensoruli aRqmnis procesebis gamoyenebiT swavlis axali teqnologiis gamoyeneba dasamaxsovrebeli saswavlo
masalis asaTviseblad telegadacemebis yurebisa da kompiuterTan muSaobis paralelurad (25 kadris teqnologia).
adamianis uflebebis dacvis seqtoris proeqtebi:
1. saqarTveloSi e. w. Turqi mesxebis dabrunebisaTvis saWiro mosamzadebeli sainformacio monacemTa bazis formirebis RonisZiebebi;

112

2. saqarTvelos kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli adamianis uflebebis maregulirebeli samarTebliv-normatiuli aqtebis krebulis


gamoSveba da vebgverdze ganTavseba;
3. masmediis kritikuli gamosvlebis monitoringis da kaskaduri reagirebis sistemis SemuSaveba am procesSi saTanado uwyebebisa da
samarTaldamcavi struqturebis CarTviT;
4.

adamianis

uflebebis

damcveli

struqturebis

erTiani

sistemis

calkeuli

rgolebis

amsaxveli

krebulis

momzadeba

maTi

ufleba/valdebulebebisa da sakontaqto rekvizitebis miTiTebiT;


5. saqarTveloSi moqmedi da ZiriTadi saerTaSoriso arasamaTavrobo organizaciebis cnobaris momzadeba maTi prioritetebisa da
sakontaqto rekvizitebis miTiTebiT.
savarjiSo # 4
1. akad. d. tatiSvili uamravi samecniero naSromis avtoria.
2. prof. n. daviTaSvilma nevrologiis sfero mravali miRweviT gaamdidra.
3. qarTul-Svedur biznesforumSi monawileoben cnobili kompaniebi: ,,eriqsoni, ,,telia sonera, ,,sapa profailzi da a. S..
4. TvalsaCinoebisTvis ix. nax. 5.
5. sur. 3 saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministros TanamSromlebis kaxeTSi vizits asaxavs.
6. ficsimonzi _ ingliseli mZime wonis mokrive, romelic 1897 w. msoflio Cempioni gaxda mas Semdeg, rac jem korbeti daamarcxa.
7. j. joisi, ,,ulise, Tb., 1983 w., gv. 33.
8. XIX-XX ss. am mxriv naklebad nayofieri iyo.
9. e. w. samxreT oseTis beWdvisa da informaciis komitetis warmomadgenelTa gancxadebiT, cxinvals gazi qarTuli mxaris daudevrobis
gamo ar miewodeba.
10. sav. 7-Si gamosaxulebis gamartivebis tipobrivi numuSebia Tavmoyrili.
11. konkursis Sedegad gamarjvebuli kompaniebi gamovlindeba, e. i. is kompaniebi, romelTa xelmZRvanelebmac wlis ganmavlobaSi yvelaze
meti muSaxeli daasaqmes.
12. ucxouri produqcia (mag. rusuli filmebi) aRniSnul sakonkurso CvenebSi saerTod ar iyo warmodgenili.
savarjiSo # 5
1. eg etli visi mogonilia?
2. verc misi diswulio? _ ikiTxes kariskacebma.
3. rada Svreboda, Cemo papav, orbi imasao?
4. ras mibrZanebT, Seni Wirime, batono?
5. ver gamigia, _ daarRvia siCume yvelaze ufro axalgazrda aslan-biim, _ risTvis modis tanmokle faSaT-faSa Cvenze? ra unda Cvengan?
ra dagviSavebia misTvis?
6. varT poeturebi da emociurebi. marTalia, verafers ityvi, namdvilad ver Seedavebi am mosazrebas, magram kargia es Tu cudi? Tu
Cveulebrivi

movlenaa

zogi

eri

aseTia,

zogi

iseTi?

ratom

igeben

markess

ara

mxolod

poeturi

da

meocnebe,

aramed

racionalisturad mcxovrebi qveynebis mkiTxvelebic? ratom ara gvyavs Cven Cveni saqveynod cnobili markesi? Drac mTavaria, rogor
vicxovroT Cven, zemoT CamoTvlili Tvisebebis erma, demokratiul, magram arailuzorul, racionalistur da pragmatul, sastik
kapitalistur realobaSi? Cveni evropisken swrafva da `maSasadame qarTveloba~ xom swored amas gulisxmobs. saerTod, ramdenad
realuria da safuZvliani aseTi metamorfoza?
7.

guSinwin am xevSi daesxnen Tavs?

8. _ pardon, mesie, bodiSs vixdi, ra enazea dabeWdili es wigni?


_ JorJien, _ vupasuxe, _ qarTulia. gagigoniaT qarTuli, saqarTvelo?
9. SegiZliaT axla laparaki guldamSvidebiT? SegiZliaT aseTi saubris mosmena?
10. _ kargia, rom dagvxede! sad gadaikarge?
11. _ sadauri xar? _ hkiTxa cixisTavma.
_ aqauri.
_ romlisa?
_ mzevarisa.
_ ra ginda mefesTan?

113

12. SviliSvili: ase icis, papa, maWarma?


papa: zogjer ho, zogjer ara.
SviliSvili: zogjer ratom?
papa: imitom, rom zogjer qvevris kedeli Txelia.
SviliSvili: mere?
papa: mere, maWari ki zedmetad mduRarea.
SviliSvili: zogjer ki?
papa: zogjer ki qvevris kedeli sqelia, maWaric naklebad mduRarea.
SviliSvili: mere?
papa: maSin ar skdeba.
SviliSvili: papav, eg qvevri aRar varga?
13. levan, dageZebdi. kacxis sveti gagigia odesme?
14. rad ginda Tofi, badria? _ hkiTxa babuam.
15. xolo rac Seexeba momdevno SekiTxvas, Tu romeli mecniereba mitacebs, ese igi miyvars, ara? miZneldeba pasuxis gacema. SeiZleba,
jer isa vTqva, romeli ar miyvars?
16. rad ar modian eseni koconTan, ar scivaT? _ vekiTxebi enis borZikiT murabis patrons.
17. _ mere ar hkbenen? _ ikiTxa Cumadve cotnem.
_ hkbenen. xedav, rogor tokavs da igrixeba? hkbenen da uZlebs, iTmens.
_ netav ra aiZulebs? _ gaikvirva cotnem.
18. ese igi ar momklavdnen? es mxolod gamoTqmaa amgvari?
19. asanTs xom ar eZeb? _ SiSiT hkiTxa vanom.
20. ra aris kosmosi? vin varT Cven? sad aris dasawyisi an dasasruli? ra gvelis kosmosis siRrmeebSi? rogor SeiZleba davubrundeT
varskvlavebs _ adgils, saidanac movediT am planetaze? rogor aris SesaZlebeli arseboba qaosis Teoriis principebze? sad gadis
cnobierebis Seswavlis sazRvari? arsebobs Tu ara cxovrebis raime forma stratosferos iqiT? SesaZlebelia Tu ara kultura
komunikaciis sruliad gansxvavebuli saSualebebiT da arxebiT, gansxvavebuli ekonomikiT da gansxvavebuli msoflaRqmiT? rogori
SeiZleba iyos egeTi kultura? SeiZleba Tu ara gravitaciiT informaciis gadawodeba paralelur samyaroebSi? SeiZleba Tu ara
,,uiqendebze ojaxTan erTad wre davartya dedamiwas ise, rom problemebi ar Semeqmnas kontinentalur ,,kagebesTan?
21. ra aris, babu, es? _ vkiTxe, _ wyali ar daRvinda?
22. veJo, is Cemi codviT savse arsena aRar gamoCnda? _ meaTejer ikiTxa zaalma.
23. gaxsovT, mdinareSi rom gadaxta? SarSandels ixsenebda. viRac

biZa rom gadaarCina... tansacmlianad rom iskupa?

24. gana mxolod axla, adrec mikiTxavs Cemi TavisTvis, riTi momxibla am miusafarma boganom?
25. vinc rames daaSavebda, sul Cemi brali iyo: vin ra moipara? imerelma; vin ra gatexa? imerelma; vis dascinian? imerel
biWs; visa scemen gajavrebul gulze? _ imerel biWs; vis gasajavreblad Tqves imerlebis dasacini andazebi? imerlis biWisa.
26. _ mosawvevi baraTebia? SeiZleba?
_ rogor ara, ramdeni ginda?
_ erTi, ori, ramdensac momcem... xval aris?
_ ki.
27. ra movulocoT Cvens Tavs, qarTvelno? ra gvaqvs dRes sasurveli, rom davikveboT da SevirCinoT? ra gvaqvs xval sanatreli, rom
vinatroT da movilodinoT?
28. ram SegvaZlebina? ram gvixsna? jvarcmulni qristesTvis rogor gadavrCiT? wamebulni da sisxlmTxevelni mamulisaTvis ramRa
gvacocxla, ram gvasuliera?
29. _ xom xedav? _ mkiTxa mamaCemma.
_ ratom ara! brma xom ara var?
_ icnob? _ mekiTxeba mama.
_ ra didi cnoba unda?
_ xom ar ginda, rom daeWido?
_ visa?
_ am patara biWs?

114

_ biWi ki ara, is ar ginda kide! Cemi landia!


_ ra ici, rom landia?
_ ratom ar vici! gana cota minaxavs wyalSi?
30. Znelia neta mwyerebze nadiroba? _ umisamarTod ikiTxa estatem.
31. ho, mdidaria, magram ras gvargebs Cven imis simdidre? hkiTxa man.
gvargebs, Tu WkuiT moviqceviT. am mdidars kacs xom gagiJebiT uyvars Tavisi erTaderTi qali?
32. ra aris Cveni cxovreba? rani varT Cven da rani viqnebiT momavalSi? ras viTxovT adamianebisgan da ras iTxoven isini Cvengan? saiT
mieqaneba Cveni civilizebuli samyaro da ra roli gvakisria kacobriobas am samyaroSi?
savarjiSo # 6
1. _ ui, damidga Tvalebi! _ wamoiZaxa kneina efemiam. _ Svilo, tate, dabrunebulxar! kniazo zaal, geTayva, daadevne vinme, Torem
Camovardeba da damRupavs.
2. ara, aseT augs verc zaalis ymebi moiTmenen! eyoT amdeni sircxvili, eyoT sami Tavmomwone vaJkacis galaxva!
3. ase sjobs, agaSenos RmerTma! _ ivlianem Wiqa dacala da cotnes SesTavaza.
4. Tqven unda dabrundeT! diax, Tqven aucileblad unda daubrundeT mSobliur keras!
5. oh, sawyalo dedaCemo, agre rogor daitanje!
6. akaki! akaki da sul akaki!
7. de, arxvats darCes Cemi lurjais dakruli tori!
8. leonardos saidumlo seroba sveticxovlis kedelze rom exatos, ra didebuli saqme iqneboda!
9. unda gavmravldeT malTusis jinaze!
10. ar ekadreba Sens saxels magisTana uwyaloeba!
11. ara! xvalac ver daiviwyeb cxovrebas!
12. rogor gagvfantes qariSxlebma da gadagvxvewes!
13. deda! isev miyurebs! gamovixedav aqeT, vgrZnob: mainc Cemken iyureba. Tan lamazia eg oxeri!
14. rusi gogonebi ise daiboRmen, rom Cems mters!
15. is dalocvili imas ki ar fiqrobs, rom moTminebasac Tavisi sazRvari aqvs. meti Rone aRara gvaqvs, an Cven unda viyoT da an ivanika!
_ Tqva erTma glexma.
16.

vai Sen dedas, Svilo, vai Sen dedas! dabadebidganve dagyva, Se ubeduro, eg bedi!

17. klaenguri marTla ityueboda. frangi gogoebi aseTebi ar arian! me mainc nu maswavlis!
18. o, Sua gzaze ra Znelia SemoRameba, / rom ukvdavebiT Seisyido qveynis wameba!
19. hoda, aRar CamovutanT saqonels da gaTavda! ar undaT, kargad iyvnen!
20. yoCaR, qalo! sruliad marTali xar. sparsuli qudi swored rom ar unda mexuros me. qarTveli mefe garegnobiTac, tanisamosiTac
qarTveli unda iyos! kargi, Cinebuli darigeba momeci Sen mag qliavis sroliTa. baraqala Sens qarTvel qalobasa!
21.

ar gaCerdeT, iareT! iareT! tyis dawyebamde gauZeliT! ar gaCerdeT! cotaa darCenili!

22. aha, es Sen da gadawere lamazad, oRond, droze!


23.

Sen geTayvanos Cemi Tavi, gaiane, _ uTxra bolos beberma, _ ra saxiT gixdeba! Rirsi iyav da mogeca kideca! gadayare eg Savebi!

24. aba, Cemze Tu rame gaigoT, gadmodiT, ar daizaroT!


25. aba, Sen ici, kinoSi ar waxvide, icode, mTvrali xar! _ gamosZaxa daxlidarma.
26. vacqerdebi mis saxes, bnel fonze vkiTxulob: Zirs CamomiRe, damasvene, Se qristiano!
savarjiSo # 7
1. ox, RmerTo Cemo! sul Zili, Zili, / rosRa gveRirsos Cven gaRviZeba?!
2. _ me Cems qveyanaSi var! risi unda meSinodes?! _ dasWeqa kastrom.
3. bolSevikuri kerpebisa da wiTlad daferili cruRmerTebis winaaRmdeg brZolas Tu gulisxmobda daucxromeli meomari am
simboloSi, Torem ra sWirda sabrZolo da saomari qristes da qristianul saTnoebas?!
4. rogor, viRac kuWatnelma marabdelebi unda Searcxvinos?! viRac moTreulma milicielma muxaTeli, farcxiseli da birTviseli biWebi
unda daibriyvos?! neta ,,namdvili qarTveli mainc yofiliyo kuWatneli! es viRac sefiskveraZe imereTidan gadmosula, sofel kuWatanSi
dasaxlebula da lekebs eomeba. exla ki zaalis Sesarcxvenad amouyvaniaT sabaraTianoSi da mis falavnebs saqveynod utexaven saxels?!

115

maS am orbelianebma _ piryviTela grigolma, misma Zmam zaqariam, maTma biZam yaflanma, zaalis siZem aleqsandrem, Citirekia elizbar
maRalaSvilma da zaalisave stumarma vasil maiorma _ ase urcxvad unda mosWran Tavi marabdis batons, didi saamis Camonaval
baraTaSvils?!
5. ras gviSvelis marto saqmis warmoeba qarTulad?! kaTolikuri eklesia dResac laTinur enaze awarmoebs wirvas da miwer-moweras,
magram es ena mainc mkvdaria. nuTu SeiZleba, mokvdes ena SoTasi, iliasi, akakis da vaJasi?!
6. ra vqnaT Cven, ra gzas davadgeT, riT vuSveloT momakvdav bavSvebs, romelTa winaSe mTeli qveyniereba, mTeli amer-imeri saqarTvelo,
yoveli Cvengani damnaSavea?!
7. sad aris merve? me Tqven gekiTxebiT, sad aris mecxvare?!
8. _ imitom, rom, _ ambobs, _ Tqven literaturis siyvaruli mxolod da mxolod wignis kiTxva ggoniaT da yovelive imas, rasac
waikiTxav, gaazreba ar unda?! didi ambavi, tramvaiSi Tu dajdebi an dadgebi, yiramala dgomisasac ki SeiZleba fiqri.
_ ki magram, raze?
9. xedav... xedav... rogor vkvdebi?!
10. ras mibedav, Se briyvo?!
11. ra dagiSave, RmerTo?!
12. sazizRari siRaribis ukvdaveba rad undoda sawyal eliozs?!
13. sad wamixval?!
14. Sen sikvdilis ra Rirsi xar?!
savarjiSo # 8
1. usarCoo eliozis Camongreuli miwuris win mudam gube idga, mwvane buzebiT savse... ZonZebi... Cvrebi... WuWyi... SimSili...
2. yviTeli abreSumiviT Tma-kululi... lurji Tvalebi... ise vigrZeni, TiTqos Cvens ezoSi ia Semovida Semovida da Semoefina... me Sevdeqi
da gakvirvebulma cqera daviwye. mere mowiwebiT mivuaxlovdi, xmis gacema gavbede da... male erTad vTamaSobdiT me da marita...
3. damagviandeba... dRiur veRar mival saxlSi... umTvaro RameebiT gaxlavT... gzaSi gamiWirdeba... TviTon iciT, ra gzebia mere Cvenken... me
giaxlebiT da amis mTxovneli viqnebi, Tqvenve moaxsenoT solomans yvelaferi... gaWirveba rom ar madges, RmerTmani, arc ki
SegawuxebdiT... Tqveni imediT viqnebi, Cemo batono...
4. karga xans isxdnen... ukve sul Camobnelda. avanTeT didi sanTlebi. borisi kiTxulobda leqsebs, laparakobda poeziaze, mxatvrobaze,
igonebda gardasul dReebs, ociani da ocdaaTiani wlebis Tbiliss, ticians, paolos... daRlili, naRvliani saxe hqonda, aRar mgonia,
rom odesme kidev momixdes aq Camosvlao, _ ambobda... marTlac, male gardaicvala...
5. yvelafris WaWaneba iyo gamwydari... arc cxvris fara, arc saqoneli... erTi-ori mowanwale ZaRli galandes.
6. ra iyo, ra m... mmoxda? _ ikiTxavda Teimurazi, _ m... mmoiTmineT, m... movisazroT. jer kamaTis sagani gam... mmovarkvioT.
7. _ ra kargi dRea!.. _ axalgazrda qalma WiSkarTan kunZze Camomjdar ymawvil kacs gadaxeda, _ axla satiralSi wasvla codvaa
pirdapir, ara, cotne?..
cotnem maTraxis tariT yabalaxi warbebs zeviT aiwia da WroRa TvalebiT gaiRima.
_ ras izam...
_ ras izam!.. _ gamoajavra asineTma, _ Sen ki ise mepatiJebi, gegoneba, qorwilSi migyavar!
8. Tvals vaxel da sinaTlisagan daclili ori Tvali Semomcqeris sayveduriT... sasTumali, sabani, sagebi _ yvelaferi cxelia...
Camovdivar loginidan da civ iatakze garTxmuli visveneb...
9. ho, magram... _ waibutbuta korsikelma da sityva gauwyda pirSi.
10. Tundac sofeli naWyvedi... aTasze meti komli amomwydara, aTasze meti kera Canacrula...
11. SuaRamisas afens saflavs maRal farajas... / radgan martomyofs usaTuod sWirdeba toli, / TavsasTumalTan rom miuwves erTgul
darajad...
12. izepirebdi patara saxlSi / RmerTis risxvas da sulis glovaTa / da oblis Tvalebs hkidebda fardas / aRmosavleTi da amis garda,
/ iis, surosi surneli neli / da Camwyvdeuli xSiri sicilis / oTaxSi SiSi, SfoTva, sifrTxile / ixveweboda viT suris yeli...
13. dumili...
bade...
lodini...
Toliebis mSieri xmebi...
Tevzi iqaa...

116

erTisTvis Zalian axlos,


meoresTvis Zalian Sors,
ara badeSi...
orivem icis erTmaneTze WeSmariteba...
orive Tevzs elodeba...
14. Cemi saxeli aq aSkarad arafer SuaSi iyo... erTi wigniani gogona SevamCnie, mowafe unda yofiliyo... xeli davuqnie...
15. mefandurem mcdelad Sehxeda...
_ lelobi... sul erTia, gecodineba...
_ vici... marTalia... CaeRima mxedars, _ es biliki mTa-mTa, saTovle seriT, bolos armaz-mcxeTas gadadis?
axla ki Sedga vaJi...
_ saxe damanaxve da wvrilad getyvi... gadagyvebiT kidevac, Tu eris saqme iTxovs...
savarjiSo # 9
1. safutkris win, axal gaTibul mindorze, kaci iwva; cali mxari xalaTidan gamoeZro da SiSveli mklavi mzeze gaeSvira; SiSvel
mklavsa da xelze uTvalavi futkari miseoda; saxeze, mzisgan dasacavad, gogris didi foTliT hqonda dafaruli; etyoboda, calke mze
awuxebda da calke futkris kbena; nikapi uZagZagebda da SiSveli mxar-mklavi utokavda.
2. cotnem mSoblebs adre dabruneba aRuTqva, cxens moaxtnen da gahkurcxles; TiTo Svelsa da irems dasjerdnen, xoxbebi da gnolkakbebic inadires da ukan droiT gamobrundnen.
3. mSoblebs batoniSvilis gamococxleba, gunebis Secvla axarebda; ukan mobrunebuli memkvidris ambavs Sergili gamowvlilviT
kiTxulobda; mis nanadirevs calke miiTvlida, isris aucdenlad tyorcnas uqebda da axali SemarTebisaTvis amxnevebda.
4. mxatvruli teqstis recefciuli esTetikis TvalsazrisiT ganxilvam nayofieri zegavlena moaxdina literaturis Semswavleli
mecnierebis ganviTarebaze, naTeli mohfina literaturuli procesebis mraval ,,saidumlos, literaturuli Janrebis ganviTarebis,
mxatvruli gamomsaxvelobis xerxTa evoluciis Sinagan mizezebsa Tu motivebs; garda amisa, am moZRvrebam mniSvnelovnad aamaRla
mkiTxvelis statusi, miapyro ra yuradReba ara marto mis did rols teqstis aRqmisas nawarmoebis ,,gacocxlebis saqmeSi, aramed mis
idumal Tanamonawileobasac teqstis Seqmnis procesSi; amave dros, mniSvnelovani Sedegebi moitana mxatvruli teqstis sazogadoebrivi
fnqciis kvlevis sferoSic.
5. 27 seqtembers soxumi zeimobda Tavis uRirs gamarjvebas, magram mjera da mwams, rom soxumSive iqneboda Tundac erTi rusi
marTlmorwmune monanie, romelic im dRes muxlmoyrili idga jvarcmis winaSe da mis sulSic aRimarTa cxovelmyofi jvari, rogorc
RvTis Tvali, rogorc gafrTxileba; morwmune, romelic mowmea yvela im ganukiTxaobisa, romlis gamarjvebasac zeimobda soxumi.
6. CvenSi originalobis mZafri surviliT aRbeWdili mravali leqsi ibeWdeba, magram poezia swored maSin kvdeba, roca gamorCeulobis
Jini aTas sisuleles wamoaZaxebinebs avtors; roca TvalSi sacemia misi wadili _ rogorme, riTime yuradReba miipyros, Tundac
siSiSvliT an uxamsobiT sxvaTagan gamoirCes.
7. Tavidanve unda ganvacxado, rom samecniero moxsenebis wakiTxvas ar vapireb da romc momendomebina, albaT, verc SevZlebdi, radgan
arc profesiiT da arc mowodebiT ar var filosofosi; arc istorikosi var. ase rom, Tu romelsame sakiTxTan dakavSirebiT
istoriuli masalis moxmoba damWirda, es ar iqneba profesionalis kompetenturi daskvna; arc sociologi var, raTa movlenebi am
WrilSi ganvixilo; ar var fsiqologi.
8. mTa omiviTaa _ rentgenis sxivebiT amJRavnebs yvelas; taZariviTaa mTa _ visac cotaTi mainc swams RmerTis da cotaTi mainc uyvars
adamiani, aq ganiwmindeba.
9. mivdivar da vfiqrob, rom swored RmerTma momiyvana am uReltexilTan; ar SeiZleboda sxvagan gadaexvia Cems Saras, ar unda
qceuliyo igi komfortabelur gzad; me arc TviTmfrinaviT unda dametovebina mSobliuri qalaqi da arc gemiT; mxolod uReltexili
iyo da aris Cemi bediswera, Cemi sikvdili da Cemi sicocxle, sasowarkveTa da imedi.
savarjiSo # 10
1. glexebi bednierni iyvnen: mxolod mosavlis meeqvsedi iyo amaTi gadasaxadi.
2. weRan omi vaxsene da vidre isev oms davubrundebode, amTaviTve unda giTxraT: Tedos oinebidan mxolod naxevari minaxavs Cemi
TvaliT, danarCeni soflisagan gamigonia.
3. barem erTbaSad gamovtydebi: isic ki ar vici, saerTod Tu arsebobs patriotizmis Semswavleli mecniereba, an romelma dargma daado
tori am sferos da daapatenta masze fiqris prioriteti.

117

4. minda vTqva: moveli aRsasruls, raTa sabolood davrwmunde, rom ukvdavi var.
5. sikvdilis warmosaxva ormxriv gaxsnilia: SeuZlebelia, ar gaqre da SeuZlebelia, gaqre.
6. ymawvilma kacma miiwia misken da xmadadablebiT hkiTxa: Tqven marTla eZebT sadedinacvlo qals?
7. ilia werda: `CvenTvis RmerTs ara dauSavebia ra, ara dauzogvia ra, ara dauklia ra.
8. magidaze elaga xili: vaSli, msxali, atami, yurZeni, qliavi.
9. aivanze darCnen moxucebi: marTa, qaixosro, luka da ana.
10. ezoSi TamaSobdnen bavSvebi: maia, dato, giorgi, ana da eka.
11. yvela iq dagvxvda: daviTi, giorgi, iosebi, Tamari da nino.
12. yvela SemTxvevis adgilas trialebda: qalebi, kacebi, bavSvebi.
13. aq, am patara axmetaSi, yvelaferi malamod ecxeba Cems grZnoba-gonebas: miwa, wyali, mTa, klde, ca.
14. ninos daurecxavs yvelaferi: Cafebi, xeladebi, doqebi, Wiqebi.
15. savarZelze gadaefinaT tansacmeli: Sarvali, perangi, kaba, pijaki da Jileti.
16. mTeli ojaxi iq daxvda: deda, mama, bebia, mamida da debi.
17. axlad Seqmnili arasamTavrobo organizacia aseT proeqts gvTavazobs: mosaxleobaSi moviZioT meoce saukunis dasawyisSi gamocemuli
uiSviaTesi wignebi da biblioTekaSi samuzeumo kuTxe movawyoT.
18. aqa-iq oTaxis samkaulad eyara sxvadasxva nivTebi, magaliTebr: talaxiani yarabaRuli TeTri waRebi, pirmotexili spilenZis Tungi,
qoniani Sandali, spilenZis saCaieSi moxarSuli myralabalaxi, zurgielis naWeri da sxvani da sxvani.
19. bavSvma yvela figura mwvaned gaaferada: xeebi, peplebi, yvavilebi.
20. ilia WavWavaZe werda: ,,sxvisa ar viciT da Cven ki mSobel mamasac ar davuTmobdiT Cveni mSobliuri enis miwasTan gasworebas. ena
saRvTo ram aris, sazogadoebis sakuTrebaa (i. WavWavaZe, ,,oriode sityva Tavad revaz Salvas Zis erisTavis mier kazlovidan
,,SeSlilis Targmanzeda).
savarjiSo # 11
1. _ jemal, skripka!
_

ianguli, lawirako!

jemal, qamo!

ianguli, wuwko berZeno!

jemal, wirpliano!

patarebis yoCo!

virisTavo!

viris mwyemso!

gogoebis maCalka!

xuligano!

Tbiliselo harifo!

Seni deda vatire, ianguli!

imana su ine prostikasa ineka, jemal!

2. grigol robaqiZes germanul samyaroSi Zalian xiblavda nicSe, nicSes SemoqmedebaSi ki _ miTosuri Zalis aRorZineba.
3. es masala _ anu sityva, enobrivi niSani _

yvelaze abstraqtulia xelovnebis sxva dargTa (mxatvrobis, Teatris, musikis, kinos...)

mier gamoyenebul masalasTan SedarebiT.


4. terminebi _ aqtualizacia, konkretizacia, rekonstruqcia _ ekuTvnis recefciuli esTetikis erT-erT fuZemdebels, roman ingardens.
5. _ mRupav, mama?! _ mivida igi bekinasTan, _ mRupav?! danas miyri yelSi? ratom mimeteb, Seni Wirime?! _ Zlivs warmosTqva platonma da
xmaCawyvetilma unugeSod xelebi gaSala.
_ gRupav?! raTa, Svilo, raTa? SenisTana Svili unda daRupos mamam?!
_ aba raa? _ da isev sityva gauSra platons.
_ kargi, Tu giyvarde, kargi! _ mxiarulad SesZaxa bekinam, _ Se kargo kaco, me erTi bebruxana movaTrio, Sen ratom unda daiRupo,
Svilo?! ra dagRupavs, Tu giyvarde?
_ Svili geyoleba...

118

_ xa, xa, xa! _ gadixarxara bekinam da sityva gaawyvetina platons, _ Svili geyolebao... xa, xa, xa! raRa dros Cemi Svilia, Se kaco!
xa, xa, xa!
_ mama... Sen nu momikvdebi, sikvdilis msgavs saqmes mipireb!
_ erTi Sen! dajinebulad laparakob dRes, platon! dedaberma rava unda SegaSinos, Se glaxako?! ase ratom unda Sewuxde?! eg Seni
SiSi, mamaSvilobam, sruliad usafuZvloa... rame gevnebaT ki ara, Tu damijereb, sasargebloc iqneba: sawyal melanos cota SeRavaTi mainc
miecema, Tvara aRaraa qali! uWirs erT adamians, Teli ojaxi kiserze awevs!
_ batono, melanos jafas ras deeZeb, Sen nu...
_ ratom, ras deveZeb?! _ gaawyvetina sityva bekinam, _ ratom ar deveZeb... isic Svili araa Cemi?!
_ batono, Sen sxvebr Segvibrale da Cvens jafas nu kiTxulob, nu dardob... RmerTs jafisaTvis vyavarT gaCenili! _ eubneboda
platoni, _ mama, Seni Wirime, gadaTqvi colis Txova da ra ginda Cemgan!
_ nu xar jiniani, Svilo! _ Seutia bekinam, _ marto Sens Tavze ki ar unda ifiqro adamianma!
6. sxvam rac unda, is Tqvas, me ki am sityvebiT gavimarTleb Tavs: ,,moyvares pirSi uZraxe, mters _ pirs ukanao.
7. ,,vedreba, ,,natvris xe da ,,monanieba _ samive Tengiz abulaZis filmia.
8. Tqven, sofleli biWebi, Ronivrebi xarT, magram _ mSiSrebi.
9. abaSiZis saxloba dabrunda, magram yma da mamuli CamorTmeuli dauxvda, ojaxi _ aklebuli da ganadgurebuli.
10. Cemi xatia samSoblo, saxate _ mTeli qveyana.
11. oZelaSvils yvelgan hyavda dosti da Zmadnafici: qiziySi _ naTlimama mirzaSvili, TianeTSi _ sandro ciskariSvili, gaRma
borCaloSi _ andria burnaZe da aTiode TaTari.
12. cxens kbilebs gausinjaven, moWidaves _ mxrebso.
13. _ ramdeni wlis xar? _ hkiTxa erTma.
_ samocdaoris. Sen?
_ me _ ormocdaTvrametis.
14. erTmaneTis pirispir sxedan orni _ raRac ucxo tomis qali da kaci.
15. Cveni saxlis zeda sarTuls oda erqva, qvedas _ palati da orives erTad _ sasaxle.
16. Raribi iyo, magram _ mxiaruli.
17. xelovneba _ es oqroa, miwis gulSi damarxuli.
18. aseTi manqanebi _ guTani, salewi, gamniavebeli _ amJamad TbilisSic iSoveba.
19. mas xmeli Tavi aqvs, qvemo yba _ mokle, kanWebi _ Txeli, xolo beWis Zvlebi _ sqeli da Zalovani.
20. didi Tu patara _ yvela ulocavda abduSahils gamarjvebas.
21. turebi arian, _ Tqva man, _ geSiniaT?
22. xan ugnuri var, xan _ brZeni, xan arc esa var, arc _ isa.
23. ganaTleba _ es xom uaRresad mniSvnelovania...
24. _ neba Seni iyos, platon Cemo, magram axla Sen miCqari sikvdils, Svilo! _ siciliT uTxra man.
_ rava, batono?
_ i wyeulma mec rom gamayolos winandelebs, ras mipireb maSin, a?! xa, xa, xa! avi sandobia magisTana mTvareze dabadebuli dedakaci!
_ SenisTana Ronier adamians is verafers gizams, Sen ar momikvde!
_ kargi, kargi, Svilo! _ iama bekinas Svilis sityva, _ kargia, Svilo... ase qeni, mara saqmes Sors nu gadadeb, Tvara...
_ ara, batono, am dReebSive Sevudgebi... raRaze gavaWianuro... saqnari moleuli jobia!
_ ho, ho, rasakvirvelia, rasakvirvelia! mara gaxsovdes, Svilo: uxeiro vinmes ar Semyaro, Torem sircxvils gaWmev, platon,
migitoveb qals da sxvas me TviTon amovirCev! mamaSvilobas geficebi! _ RimiliT uTxra bekinam.
_ batono, mag ra sakadrisia! ratom vizam mag saqmes?! _ miugo platonma, _ amaze metad ar gjeraT Cemi?!
_ ho da aba he! aba he! awi Sen ici, me Tanaxma var... oRond ar daagviano, esec gaxsovdes! mets raRas momTxov kidev. Svilo,
yvelaferi Sens nebazedaa da eg aris! awi mainc veraferSi misayvedureb, Svilo!
25. _ sad iyav, Seni Wirime, _ hkiTxa mere kneinasa, _ rom egre daiRale?
_ rogor Tu sada, Seni Wirime? ojaxobaa, saxlia, karia, Tvalyuris Wera unda, Sen genacvalos Cemi Tavi, _ miugo kneinam.
_ egre, Cemo darejan, egre, geTayvane! dedakacobac eg aris da...
_ maS! _ miugo qebiT Tav-gazviadebulma colma, _ ese unda Tvalgafacicebuli dastrialebde mosamsaxuresa, Torem Wamis mets aras
gaakeTebs. biWebs movla unda.

119

_ maS, maS!
_ bevrma ar icis, rogor moepyras.
_ maS, ar icis, Torem, rom icodes, kargia, maS!
_ xandisxan tyuil-ubralodac unda dastuqso. rom gamolanZRo kidec, cudi ar iqneba. ai, me gavlanZRav kidec, gavujavrdebi,
davtuqsav, davwyevli. sul risTvis? imisTvis, rom SiSi da krZalva hqondes, Torem Seni mteri!..
_ oRondac, Seni mteri!.. oRondac!..
_ es glexebi arian: gaqir virsaviT Tu erTxel Sedga, mere, Tunda Svindis saxriT misdge, fexs ver gadaadgmevineb, Tu adreve
datuqsuli ara gyavs.
_ oRondac, datuqsuli unda gyvandes, _ miugo xelaxlad Tavis colis sibrZnisagan gaocebulma luarsabma, _ oRondac, gaqir
virsaviT Sedgeba.
_ ara, geTayva, es, raca vTqvi, tyuilia?
_ tyuili rad iqneba? marTalia. Senodena dedakacs sizmaric daejereba, _ wamoroxa uTavbolod luarsabma.
26. _ xom ar geSinia?
_ meSinia!
_ ratom geSinia?
_ meSinia!
_ kidev geSinia?
_ meSinia!
_ gesmis? gerSvinia!
_ gerSvinia.
_ koniaks dalev?
_ mangos wvens!
_ unda gakoco!
_ makoce!
_ Sen ar makoceb?
_ me ara!
_ maSin me orjer gakoceb!
27. _ mere?
_ raRa mere... _ Caiqnia xeli papam, _ raRa darCa... ZaRli _ ara, kata _ ara, qaTami _ ara, Rori, viri, cxenic... xomaldic aRar
gamoCenila... raRac ambavi xom araa iqiT? _ aixeda papam zeviT.
28. oTaxi sami iyo, aqedan Cven ori gvekuTvnoda, orSic im saxlis mdgmurebi cxovrobdnen _ nona da misi qaliSvilebi.
29. _ gamixardav, a, gamixardav!
_ gadi, kaco, dardebis Semgrovebeli iZaxis.
_ Sen gadi, salome.
_ me ratom gavide, gadi, gaxisfexdi.
_ ra vuTxra mere?
_ ai, ra unaRvleli kaci xar, netav rogora vZlebT Sen xelSi. araferi gadardebs, kaco?!
_ mere magas ra TavSi vaxli Cems dards?!
_ gadi, xo ici, Tu arafers etyvi, ar mogeSveba.
30. _ daTuna, Svilo, raze fiqrob, _ gamoelaparaka deda.
_ araferze, deda.
_ memgoni, Sen im Tofze ocnebob, ara?
_ xo, deda.
_ daTo, Sen saxlSi aiyvane patarebi, me aq Seval, saqme maqvs.
_ SegiZlia asauzmo?
_ ki, deda.
_ Semdeg daaZine.
_ kargi.

120

_ me wavedi.
31. ,,Tavdaviwyeba sv. yifianma miambo, ,,tyis kaci paolo iaSvilma, ,,ori ganaCeni SoTa dadianma, ,,marTali abdulah sandro
SanSiaSvilma, ,,TeTri kurdReli prof. asaTianma, sxvebisganac bevri ram movismine da aqa-iq romanebsa da moTxrobebSi gavfante.
savarjiSo # 12
1. mTavaria, tyvia-wamali ar gaviTavdes da araferi gviWirs.
2. ivliane moZRvars zRva moswyinda da tye-tye da mTa-mTa xetiali mounda. karis eklesiidan mwevar-meZebrebTan da qor-miminoebTan
gadabargda da sulis sasargeblo moRvaweoba TiTqmis daiviwya.
3.

dRevandeli

kacobrioba

berZnul-laTinuri

terminebiT

suldgmulobs,

magram

ramdenjerac

unda

gaumeoroT

Zvel

romaels

kompiuteri, sul erTia, verafriT gaagebinebT, saxeldobr, raze elaparakebiT.


4. Tavisi bebiisa da ded-mamisgan gansxvavebiT, SesaniSnavi qarTuliT metyvelebs, somxuri araTu fraza, erTi sityva, erTi
Sorisdebulic ki ar wamoscdeba, metic, saqmros erTgulebas rusTavelis zepirad naTqvami striqonebiT eficeba.
5. saerTod, mwerloba eris sulier kulturis erT-erT dedaboZad iTvleba.
6. Tevdores baR-bostani sxvis xelSi gadava. amitom megobrebi zogjer duqans ascdebian da Tevdores baR-bostans gidel-kalaTebiT
estumrebian.
7. mzes SevcqeriT da gezi Crdilo-dasavleTisken migvaqvs.
8. juanSers xel-fexi gaucivda, TiTqos damblam Seipyroo da mimqrali Tvalebi kaklebiviT gadmoeyara.
9. mazuTiT daZeZgil Sav cisternebs petre-pavles sasaflaos gaswvriv, lazareTis galavnis win miagrialebda ori elmavali.
10. dganan WiSkris dedos CrdilSi, qarian-mTvarianSi.
11. carieli lifti daxrialebs zeviT-qveviT, sarTulsa da sarTulSua drodadro anaTebs wiTeli Tvali.
12. es bzari Tu iyo-meTqi, vikiTxe, sxva araferi, xom ar SegaSineT, ukacravad, bodiSi, bzarebis gamo...
13. _ igav-arakebi manda gaqvT? _ ekiTxeba xalaTaforajebuli, dasakeci kibis falangze mklavCamodebuli mRebavi.
14. momismine-meTqi, giTxari! zrdiloba ar gaqvs sul?! Senc mSvenivrad getyoba, sadac xar gazrdili!
15. papa karlo da mezoblis qali fexakrefiT uaxlovdebodnen sawols da frTxilad uWerdnen mxvrinav mamas xel-fexs.
16. mxolod erTs davZen: es wigni Tavis droze mkvlel-maniakebs Sorisac Zalian popularuli iyo, dawyebuli Carli mensoniT da
damTavrebuli mark CepmeniT.
17. nawarmoebSi ucnauri ganwyoba igrZnoba es aris TiTqosda uneblieT religiuri leqsi, leqsi-samZimari.
18. nel-nela sxvebic modian _ qalebi, kacebi. zogs gazeTSi gauxvevia sadili, zogs _ celofanSi.
19. dialeqtebi qarTuli enis Svilebi arian, svanuri da megrul-Wanuri ki qarTuli enis Zmebi. mSoblis, qarTveluri enis ier-saxe
zogjer qarTulma ukeT Semogvinaxa, zogjer svanurma da zogjerac megrul-Wanurma.
20. am saocarma xelovnebam, rogorc cieb-cxelebam, ise Seipyro mTeli indoeTi.
savarjiSo # 13
1. Wola, mZimed daavadebuli da fizikurad dauZlurebuli, 1912 wels moaTavses saratovis davrdomilTa TavSesafarSi. aqve
gardaicvala igi 1915 wels. daasaflaves TbilisSi, kukiis sasaflaoze (amJamad ganisvenebs didubis panTeonSi).
2. Tu gaviTvaliswinebT, rom am personaJebs mimoweris saWiroeba realurad aqvT, radgan teritoriulad sakmaod daSorebulni arian
erTmaneTisgan (erTi amerikaSia, meore ki _ saqarTveloSi), es mainc arasakmarisi mizezi aRmoCndeba imisTvis, rom saerTod ar Candes
maTi Tundac teqstismiRmieri urTierToba, ukidures SemTxvevaSi, Tundac calkeuli maTi yofa da arseboba, rac, albaT, unda
igulisxmebodes am mimoweris (nebismieri mimoweris) paralelurad _ is, Tu rogor cxovroben isini TavisTvis (mesame pirSi), an ras
fiqroben mimoweris miRma (pirvel pirSi).
3. saxelebi, romlebic maSin gamoCnda qarTuli literaturis scenaze (am sityvis pirdapiri gagebiT, radgan reprezentaciebi ufro
Seexeboda sabinao Sekrebebs, quCebs, gamofenebs, universitetis auditoriebsa Tu TviTgamocemebs), srulad warmoaCenen am radikalizmis
SesaZlo speqtrs, Tumca es tendenciebi maT SemoqmedebaSi mxolod ganviTarebaSi gamoCnda ufro sistemurad, an stilis saxiT.
4. giorgis

colma Tavi zed daakla, saca Cemi giorgi mokvda, mec iq unda movkvdeo. imaT saflavs axlac yaraulebi uyenia (mTqmeli a.

qebaZe, 60 wlisa, s. kavTisxevi, wera-kiTxvis mcire mcodne. Cawerilia 1943 wlis ianvarSi).
5. fragmentaciis xanis es orive sagulisxmo poeturi (farTo gagebiT) nawarmoebi (barbaqaZis ,,trfoba wamebulTa da amaRlobelis
,,sekvencia) kargad gviCvenebs, rom mxolod poetur tradiciasTan muSaobiT SeiZleba mniSvnelovani Sedegis miRweva _ gnebavT, misi
dekonstruqciisa, Tu piriqiT _ am tradiciis ganaxlebisa Tu gagrZelebis gziT. kidev erTxel msurs gavimeoro, rom fragmentaciis

121

xanis poetTa nakli tradiciasTan dapirispireba ki araa, aramed qarTuli saliteraturo enisa da am enaze Seqmnili literaturis
arcodna (an SezRuduli codna) _ erTi mxriv, xolo meore mxriv _ steriluri qarTuli da poeturi refleqsiis (TviTcnobierebis)
nakleboba. swored amis gamo ver qmnian isini esTetikurad mniSvnelovan nawarmoebebs.
6. am ori sinamdvilis sinqronizacia Zireul politikur da sakonstitucio reformebs (saboloo jamSi ki _ sruliad axal
konstitucias) moiTxovs, raTa liberaluri demokratiis konsolidacia haerSi ar gamoekidos da dausrulebel proeqtad ar darCes.
7. mari brosem gamoaqveyna juanSeris (XI s.) cxovreba vaxtang gorgaslisa, romelSic moxsenebulia varsqenis mier SuSanikis wameba
bakuris zeobaSi (e. i. VI saukunis meore naxevarSi), agreTve, bakur mefis mier varsqenis sikvdiliT dasja. sagulisxmoa, rom juanSeris
am Secdomas araerTi Zveli avtori (vaxuSti, anton pirveli, i. bagrationi da sxv.) imeorebda. mari brose iyo pirveli mkvlevari,
romelmac kritikulad ganixila juanSeris Tvalsazrisi.
8. axlaxan marton iStvanoviCma ,,kelet totaSis furclebze mokle winasityvaobiT gamoaqveyna ,,SuSanikis wamebis Semoklebuli
ungruli Targmani (sruli saxiT ibeWdeba qarTuli prozis anTologiaSi); parizSi daibeWda ,,SuSanikis wamebis s. wulaZiseuli
franguli Targmani.
9. Cveulebriv, samRvdeloebis Semdegi suraTi warmoCindeboda: erT mxares radikaluri fundamentalistebi, meore mxares liberalebi
(isini saqarTvelos eklesiaSi ukve gaanadgures), xolo SuaSi didi Waobi, romelic mravalricxovani, sruliad inertuli da
gaunaTlebeli konformistebisagan Sedgeba.
10. bolo dromde vinaxavdi (TandaTan mefanteboda, mekargeboda wignTa ardabrunebis qarTuli wesis mimdevar mTxovnelTa gamoisobiT)
wignebs, sadac, misi rCeviT, SemeZlo, cnobebi amomekrifa franCesko asizelisa Tu anri bergsonis Sesaxeb, vidre uSualo wyaroebi
gamoCndeboda.
11. ar unda gvkvebos imis iluziam, rom wignebSi dabeWdili zepirsityvierebis (zRaprebidan dawyebuli, andazebiT damTavrebuli)
teqstebi ramdenadme srulyofil an namdvil warmodgenas gviqmnis zepirsityvier Semoqmedebaze.
12. swored aq aris arsebiTi gansxvaveba Zveli aRmosavleTis (Sumeri da aqadi, finikia, xeTebi, xuritebi, egvipte...) kulturebisagan;
isini, upiratesad, arqeologiuri, SeiZleba iTqvas, namarxi da aRmoCenili kulturebia.
13. miuxedavad imisa, rom misi gardacvalebis Semdeg iyo calkeuli mniSvnelovani publikaciebi (,,mesame gzis specialuri gamoSveba
1994 wels, saarqivo masalis beWdva 2002-2004 wlebSi ,,alternativaSi), am ortomeulSi ukve reliefurad gamoikveTa karlo
kaWaravas, rogorc poetis, moazrovnisa da kulturtregeris fenomeni.
14. klasikurad sada stiliT CamonakvTuli misi nawarmoebebis gacnobisas (galaktion tabiZis leqsTa msgavsad) iolad aRiZvroda
yovelives mswrafl Secnobisa Tu wvdomis iluzia. ase rom, "daviTianis" lamis yovel mkiTxvels "Tavisi" guramiSvili hyavda da dResac
hyavs Tvalwin (esec aris erTi niSani didTa SemoqmedTa Taviseburebisa). amgvarma viTarebam, gaiolebasTan erTad, gaaZnela kidec daviT
guramiSvilis samyarosTan miaxloeba.
15. Cven SegviZlia, aRvfrTovandeT yovelgvari TeofaniiT (RvTis gamocxadebiT), radganac viciT, rom qriste yvela maTganis
,,rekapitulacias axdens _ Tavis TavSi Semokrebs da maTze maRldeba, rogorc amboben wm. irineos lioneli da wm. maqsime aRmsarebeli.
16. anTropologTa amerikuli skolis mkvlevarTa (harneri, kastaneda, eliade, malinovski, elkini, evanspriCardi) TvalsazrisiT, ,,miTi,
rituali da magia (Zala) erTmaneTisagan ganuyofelia.
17. Sromis processa Tu nadirobis win Sesrulebuli sasimRero-saferxulo teqsti, romlis Sinaarsobrivi birTvi kosmogoniuria,
sawyisis miTs gaacxadebs da erTaderT mizans _ konkretul sferoSi (Sroma-nayofiereba, nadiroba da a. S. ) magiuri zemoqmedebis gziT
warmatebis miRwevas _ emsaxureba.
18. Tass, rogorc saritualo niSans, iyenebdnen barbales saxelobis svanur dReoba liquraSi anu liqureSi. dReobis wina dRes,
xuTSabaTs, melqoraSs (liquraSis morige medReobe) barbales saxelobis eklesiidan barbla Tasi anu niSani mihqonda da locvavedrebiT Tavis maranSi aTavsebda.
19. konkretizaciis da rekonstruqciis winapiroba ki aris aqtualizacia anu `nawarmoebis detalis an epizodis gacocxleba, gasagneba
mkiTxvelis mier, wuTieri scenis gardasaxva gaSlil suraTad, romelic warmoqmnis asociaciaTa da emociaTa gantotvil qsels~
(,,Tanamedrove sazRvargareTuli literaturismcodneoba. enciklopediuri cnobari, m., 1996, statia `aqtualizacia. citirebas vaxden
Tamar lomiZis mier Sesrulebuli qarTuli Targmanidan, `sjani, III, gv. 213).
20. Cveni erovnuli sulis ori polusia mindia da murmani ori ukiduresi gadaxra (miRebuli normidan) urTierTsapirispiro
mimarTulebiT.
21. Tanamedrove cxovrebaSi kompiuteruli teqnologiebisa da internetis funqciis gazrdam warmoSva e. w. virtualuri enis qvetipi,
sadac verbaluri narativis garda, mniSvnelovania iseTi semiotikuri niSnebic, rogoricaa sicilakebi (Rimilakebi) da sxvadasxva saxis
piqtogramebi.

122

22. o. kontma Tavis eqvstomian TxzulebaSi `pozitiuri filosofiis kursi~ mxolod specialur (pozitiur) mecnierebaTa (maTematika,
astronomia, fizika, qimia, biologia, sociologia) problemebi ganixila, xolo filosofias araviTari adgili ar dauTmo.
23. diferencirebul-individualizebuli (anu siRrmiTsiRrmemde sinTeturad aTvisebuli, mxatvrulad gardasaxuli) modernistuli
azrovneba aris SemaerTebeli ara marto germanulenovani aramed mTeli evropuli literaturuli samyarosi.
24. mxedvelobaSi unda miviRoT is garemoeba, rom SoTas personaJebi yvelani formalurad araqarTvelebi da araqristianebi (sxva
religiebis, rogorc wesi, islamuri religiis warmomadgenlebi) arian.
25. isini vinc Zalauflebas floben (da es marto amerikas ar exeba) unda iyvnen mimtevebelni da samarTlianebi. radganac SeerTebul
Statebs aqvs didi Zalaufleba, yovelgvari kritika misTvis da misi xalxisTvis mxolod sikeTis momtani iqneba.
savarjiSo # 14
1. iliam gazeT ,,droebis nomeri moiTxova.
2. kinoTeatri ,,sixaruli qalaqis gareubanSia.
3. ,,vedreba, ,,natvris xe da ,,monanieba _ samive Tengiz abulaZis filmia.
4. ,,agvistos naTeli, ,,xmauri da mZvinvareba da ,,abesalom! abeslom! uiliam folkneris nawarmoebebia.
5. ,,Semodgomis sonata da ,,marwyvis mdelo ingmar bergmanis filmebia, ,,msxverplSewirva da ,,nostalgia ki _ andrei tarkovskisa.
6. ,,es kaci swored Seecodeboda kacs, rom TviT ambavi sasacilo ar yofiliyo, _ ai, batoni kldiaSvilis moTxrobebis mTavari azri
da, Tu gnebavT, ai, mTeli azri Cvenis cxovrebisa, Cveni beCavi da sacodavi cxovrebisa.
7. oTaraanT qvrivi moTxrobis Sesavalidanve ase gvixasiaTebs Tavis Tavs: ,,Tu gaWirda, rkinis joxs aviReb xelSi da xelmwifemdi
vivli.
8. Cveni planetis yvela kuTxeSi bavSvebi erTnairi gatacebiT kiTxuloben peros, grimebsa da andersenis zRaprebs, daniel defos
,,robizon kruzosa

da

jonaTan sviftis ,,guliveris mogzaurobas, servantesis ,,don kixotsa da rables ,,gargantuasa da

pantagruels, diumasa da Jiul vernis, valter skotisa da dikensis romanebs, mark tvenisa da kiplingis moTxrobebs.
9. novatoruli ,,siSmage saerTod damaxasiaTebelia XX saukunisaTvis, gansakuTrebiT ki Cveni droebisaTvis.
10. mas SeeZlo gaemeorebina rabindranaT Tagoris sityvebi: me damiweria bevri Tavisufali leqsi da yvelaferi, rac maTSi vTqvi, ar
SemeZlo gadmomeca romelime sxva formiT... SesaZloa, maT mdidruli samoseli ar acviaT, magram lamazad ki gamoiyurebian. me vfiqrob,
swored amitom SeiZleba maTi dayeneba wminda poeziis gverdiT.
11. sxva ra gza mqonda, davureke kriJans, rogorc misi coli eZaxda da vTxove xuTasi maneTi sesxad.
12. bolo xanebSi xSirad vfiqrob, rom mTeli es progresi da kulturuli gadatrialeba sxva araferia, Tu ara ,,drois gatarebis
axal-axali saSualebebis gauTavebeli Zebna.
13. kreiser Smidtis gamoCenam qalaqs Tavzari dasca, xalxi panikam moicva, moqalaqeTa Soris Tavi iCina SiSma, simxdalem da
gautanlobam. yovelTvis ase xdeba, rodesac mSvidobian mosaxleobas SeiaraRebul momxvdurTan uwevs urTierTobis garkveva.
14. erTma kritikosma (kidev erTma!) Cemi poema kolxida gaabiabrua.
15. mwvane bazarSi vnaxe galaktioni. qeifobda quTaisel memwvanileebTan da metaCkeebTan.
16. ra momwons kako yaCaRSi? _ RuRuni igi CamrCenia guls, mwuxare aris, viT glovis zari; miTxar, dedalo, ras akeTebdi? da
Seungria gulis ficari; Seni gamCenis Wirime, Seni! oriv waiRo erTma naRvelma...
17. rogori iqneba galeqsili asfurcela da irmisa _ ori saukeTeso qarTuli zRapari?
18. Cvens nikas ormoci wlis vunderkindi Searqva alioSa sajaiam. masve ekuTvnis nikaze Tqmuli: mdivani gvyavda nikola, vaqebdiT,
ara iyo ra!
18. mSvenieri xalxuri simRerebi _ ferad Sindi, vaxtanguri, Svidkaca, winwyaro, brolis yelsa da sxvebi _ metad Znelad
Sesasrulebeli da CaxlarTuli simRerebia.
19. mozardis ferad cxovrebaSi iWreba nacrisfer tonebSi Seferili, damTrgunveli realoba. mis cnobierebaSi axali cxovrebiseuli
principebis SeTviseba didi emociuri winaaRmdegobis fonze mimdinareobs, radgan mozardis saTuTi goneba realobasTan Sejaxebisas
daucvelia da yofierebaSi gamefebul borotebas axleburad acnobierebs. amis Semdeg misi cnobiereba "samoTxis baRs" tovebs da
"urCxulebis qveyanaSi" abijebs.
20. erTxel Cvenma cnobilma Jurnalistma, retroperspeqtivis wamyvanma, qalbatonma Tamar cagareiSvilma, Cems jgufs aseTi SekiTxva
dausva: ,,ra aris samSoblo?

123

21. xsnadi kafka zaza burWulaZis mcire romania, romelsac saba ar mieniWa, radgan cudi sityvebiT iyo dawerili (didi
leqsikologis saxeli ar SeiZleba ukavSirdebodes cud sityvebs. barem iqneb geniosis mier ganmartebuli erTi-ori sityvac amogveRo
sityvis konidan da, saerTod, avtors Tu saba unda, sasabaodac unda weros da ilaparakos, gansakuTrebiT eTerSi).
22. termini ,,patriotizmi Sva erTma cnobilma simReram, romelic Tavidan sabrZolo marSi iyo, mere ki safrangeTis saxelmwifo himnad
iqca. me vigulisxme ,,marselioza da misi sityvebi alons enfants de la patrie (,,gaveSuroT, samSoblos Svilebo). swored es
,,patri (da mxolod es ,,patri) aris safuZveli patriotizmisa, rac imas niSnavs, rom patriotizms safuZveli uCndeba mxolod mas
Semdeg, rac Cndeba axali realoba _ samSoblo, rogorc loialobis subieqti.
23. grigol robaqiZis erT-erTi pirveli werili: ,,ra aris moda?" 1902 wels daibeWda Jurnal ,,kvalSi" (#20, gv. 227 - 229), 1910
wels ki Jurnal ,,faskunjSi" (#1, gv. 76) gamoqveynda misi ,,Taris xma (leqciidan baraTaSvilzed)", magram maTSi mxolod zogadad
saubrobs avtori qarTuli poeziis Taviseburebaze.
24. ameli notomis uzarmazari, mouqneli, cota saSiSi, idumali RvTaebebis msgavsi personaJebi _ predeqstati (`mkvlelis higiena~),
palamedi,

bernadeti

(~katilinas

winaaRmdeg~),

batoni

omoCi

(`krZalviTa

da

caxcaxiT~)

swored

iaponuri

orTabrZolebis

STabeWdilebebiTaa nasazrdoebi.
25. ocdaoTxi wlis ilia WavWavaZe 1861 wlis oqtomberSi wers usaTauro leqs-Sedevrs `Cemo kalamo, Cemo kargo, rad gvinda taSi
(daibeWda 1863 wels ,,saqarTvelos moambis #1-Si), romelSic Tematizebulia misi damokidebuleba im faqtTan, rom mSobeli xalxis
erT nawils igi samSoblos moZuled Seuracxavs: `Cemzed amboben: is siaves qarTvlisas ambobs, Cvens cuds ar malavs, eg xom cxadi
siZulvilia!
26. warmoiqmneba monotonuroba, ganmeorebadoba, dabolos, mTeli jafis reziume am sityvebSi dakonkretdeba: ,,amaoTa amaoeba, yovelive
amao ars (ix. poema ,,mravalwertili). Semdeg ki es bibliuri kredo banalur striqonebsac dabadebs, magaliTad, aseTs: ,,ra aris erTi
dRis kacis cxovreba? Cveulebrivi valis moxda arsebobisTvis, an: ,,mitylaSune, mitylaSune, cxovrebav! Sen mxolod qafi xar, Sen
mxolod borkili xar, Sen mxolod isa xar, rac Jangdeba da ganqardeba...
27. yuradReba unda mieqces Tamaz enguris literaturul fsevdonims. ,,enguri mdinarea svaneTSi, aqafebuli... mborgavi... magram misTvis
enguri romelime Sumerelis an qaldevelis saxelsac niSnavda bundovnad, _ gveubneba avtori.
28. Tu sawyali nikala erTi ,,TlaSois safasurad mikitnebs kedlebs ulamazdeba, ieTim-gurjis cocxali citatebiT mofenilia
Tbilisis Rvinis sardafebi: ,,vin damwyevla, visi wyevla amixda, eTim, cremli megobari gagixda.
29. eseSi ,,Cemi siyvarulis pwkaredi'rentgenogramis idea Tomas manis ,,jadosnuri mTidan visesxe.
30. SeSlilobis Tema literaturaSi araerT avtors daumuSavebia, magram me ratomRac ori gamaxsenda: fridrix diurenmatis (19211990) piesa `fizikosebi~ da ken kizis (1935-2001) romani `viRacam gugulis budes gadaufrina~. orive 1962 welsaa dawerili da
oriveSi mTavari gmiri fsiqiatriuli klinikis eqTans klavs, magram maTi msgavseba amiT amoiwureba, radgan gansxvaveba gacilebiT
mniSvnelovania.
31. Salva bakuraZis minipoema ,,qmrebis sakiTxavi, romelic xuTi wlis win daiwera da ramdenimejer gamoqveynda maSindel periodikaSi,
swored is mravalSriani nawarmoebia, romelsac sxvadasxva mkiTxveli sxvadasxva msoflmxedvelobrivi Wrilidan aRiqvams da azris,
emociis TavisTvis sakmar dozas miiRebs.
32. siamovnebiT minda ganvacxado, rom akutagavas ori brwyinvale moTxroba _ ~dialogi wyvdiadSi~ da ~cxovreba idiotisa~ _ swored
misi TxovniTa da CagonebiT vTargmne (samwuxarod, rusulidan).
33. Zveli swavlulebi poeturi Semoqmedebis process ,,RvTaebriv siSmaged, ,,RvTaebriv bnedad naTlavdnen, romlis drosac TiTqos
winaswarmetyvelebis zegardmo niWic mJRavndeboda.
savarjiSo # 15
1. _ fuh, Segarcxvinos RmerTma! _ braziT wamoiZaxa zaal baraTaSvilma da zurgi Seaqcia nargizebis fors, sadac orbelianebisa da
basila maioris falavanma, giorgi kuWatnelma, marabdis batons is-is iyo mesame moWidave gauWima Tvalwin.
2. roca mejinibe daikarga, zaalma isev weRandeliviT SehRaRada:
_ gagigiaT-meTqi amisTana ambavi?! elizbari, kurka meleqse, yaflani, aleqsandre da maiori CemTan stumrad movidnen, viRac oxeri
imereli moiyvanon da Tavs lafi damasxan?!
3. sad mqonda? SfoTSi Cavarda andro, viTom ar ici, ra dReSi var? gamagiJes am kaqtusebma... raRac Wiri sWirT da ver gavuge
veraferi...
4. erTi Senca xar! aviqnie xeli da da quCas gavxede. me ai aq Camoval...

124

5. ra unda vqna? aRapro xelebi androm. xvale ki ara, saRamosve moval... botanikis institutSi var Sesavleli... iqneb miSvelon
rame...
6. mec besarioni var-meTqi, _ davapire meyvira, raki Sors iyo da aRar meSinoda, besiki, besarioni, orive mqvia... ambasac ki vTamaSob
xolme.
7. _ oh! nikos gaumarjos, mogvilocavs! _ dauZaxa yvelam.
8. _ ai, is saxlebi muxranbatonianTi aris, xedavT? _ da gaiSvira xeli muxranbatonianT saxlebisken.
9. _ ra saWiroa eg laparaki?! daanebe Tavi, Seni vardo gibrZanebs! _ uTxra vardom da akoca erTi imgvarad, rogor kocnasac bevri
Cvengani Tavis sicocxleSi ar eRirsebian... bednieri durmiSxan...
10. _ vardo, Svilo, gogo, vardo, pirjvari daiwere, Svilo! _ SekrTomiT eubneboda qalbatoni da usresda cxviris nestos da yurebs,
_ gogoebo! biWebo! vina xarT mand, miSveleT!
11. _ ui, Sokoladi damkargvia! _ uceb jibeze xeli itaca magdam, miixed-moixeda, magram raki Tvali versad Seavlo, xelebi zurgze
Semoiwyo da xmamaRla mohyva Zaxils: _ Wiav, Wiav, mapovnine, me Sen dedas gapovnineb! Wiav-Wiav, mapovnine, me Sen dedas gapovnineb!
12. _ daviwyeb, Se kai kaco, ra dagemarTa! _ ujras Seswevs da tuCebs iwmends, _ daviwyeb da davamTavreb, faqtiurad, SvebulebaSi var,
magram mainc ra iyo, ra moxda?!
13. _ SeikariT usafrTxoebis Rvedebi da daixureT muzaradi! _ afrTxilebs CorgolaSvils. _ aq jdoma saSiSia!
14. _ gansxvavebuli principi? _ eRimeba belas, saxe exsneba da exureba male. _ me amitom daviwye wera, batono vaJa, batono vaso, rom
megona, arafers vityodi, radgan arafrisgan araferi araferia.
15. _ sad iyav, Seni Wirime, _ hkiTxa mere kneinasa, _ rom egre daiRale?
16. _ Zvirfasi kacia, _ gaifiqrebda xolme madlieri mebatone, mere daTos etyoda: _ baraqala, Cemo daTo! Tu kacma daiviwya, RmerTi
ar daiviwyebs batonis erTgulobasa. baraqala! Sen Cemi marjvena mklavi xar, magari mklavi.
17. _ eg aris, rom TavadiSvilia! _ Tqva wyromiT luarsabma, _ TavadiSvili rom ar iyos, jani gavardes, an glexi iyos, an somexi,
kidev ho... ega mklavs, rom TavadiSvilia. Zalian ar waxda xalxi, Tqveni WirimeT! amasac Seveswari, rom TavadiSvili qirazed urmebs
atarebs!
18. _ vai, vai me ubedursa! _ Caikravda xolme gulSi xels, _ sadedaberodRa gaxda es vaJkacis iaraRi! mogikvdaT, Tqve sawylebo, kai
patroni! uime! gana marto Tqven mogikvdaT! xom mec momikvda, mec! waiRo Savma miwam Cemi Tevdore... wamogeqca, ojaxo, dedaboZi,
dagimiwdaT, Tofo da xmalo, Tqveni fandi vaJkaci... gatyda Suazed Cvenis wuTis-soflis uRelica, mogikvda, oTaraanT qvrivo,
toldasadebi meuRle, darCi calad... vaime, uSenosa!..
19. _ mere ra piriT-Ra Seveyaro saiqios Cems qmarsao?! _ ambobda xolme. _ ai, uwinamc dRe daubneldes oTaraanT qvrivs, minam
maminacvals saxlSi dausvamdes Tavis patara giorgisa!
20. _ marTali bZandebi, _ ganagrZela im ubedurma, TiTqo me Sevecodeo, Cems dasamSvideblad, _ marTali bZandebi! cocxal kacs matli
mexveva! TiTon me mezizReba Cemi Tavi, Seni ra sakvirvelia?!
21. _ ukeTes dros Cven veRar CavigdebT xelSi! _ wamoiZaxa cxared Salvam. kaxelebis gulisgatexa qarTlsac gadaedeba! jer kidev,
sanam sasoeba ar warkveTiaT da kidev raRac imedi aqvs kaxelebs, Cvenc unda miveSveloT! Tu ver gavimarjvebT, saxelovnad mainc
davixocebiT: sjobs sicocxlesa naZraxsa sikvdili saxelovanio!
22. _ mec magas vwuxvar, Cemo kiko, magram ra vqnaT? miugo batonma daRonebiT. xarji ar damiklia, Tavi ar damizogavs, salaro
TiTqmis davacaliere da meti raRa meqna?!
23. _ me vici, _ ganagrZo abduSahilma, _ rom ama da am dRes baSi-aCuki SenTan iqneba; mec nabrZanebi maqvs, rom Cemi cxenosnebiT
Semovertya gars Sens saxlsa da daviWiro, magram gaafrTxile, rom aq ar damixvdeso!
24. _ dailocos, RmerTo, Seni gangeba! daiRriala abduSahilma, mivida da dauWira xelebi, miTxari, miTxari, sizmaria Tu cxadi?!
rogor moxda es yvelaferi, amixseni, Tvara goneba mekargeba! metis aRelvebisagan fexze veRar dgeboda da Cajda.
25. _ ar SeiZleba, ar SeiZleba! - yvirodnen nacarqeqiebi. _ Cvenc kacebi varT, qudi gvaxuravs da ulvaSebi gvasxia!
26. _ SeiZleba arc tyuoda aneta, roca gveubneboda, skami ver vipoveo, _ Tqva estatem, _ Tofi unda viSovo saswrafod!
27. _ eeex! _ sikvdilic gulmaviwyi yofila da RmerTica! _ amTavrebs marTa.
28. _ ityvis, rogor ar ityvis, _ Tqva iq myofma axalgazrda moxevem da axalas CasZaxa: Tqvi, Ziav, Tqvi!
29. _ ara, ara, eqimo! _ Seawyvetina kacs, _ mindoda mekiTxa, es Zalian seriozulia? vicocxleb? _ TvalebSi Sexeda gamomwvevad,
gamogonili gulgrilobiT, mTeli misi nervuli daboloebebi xelebSi afuTfuTdnen, lamis daimtvria TiTebi.
30. me vuTxari, _ Seni Wirime, kola, modi, Tu ici rame, gvaswavle, Tore daitanja kaci, ai, qaTmebi, romelsac xels daadeb, imas
dagiklav-meTqi!

125

savarjiSo # 16
1. qarTveli mwerali moklebulia saSualebas, wigni gamouSvas: kerZo iniciativiT SeuZlebelia gamocemis saWiro masalis (rogoricaa
qaRaldi da sxv.) Sovna.
2. mniSvnelvani roli Seasrules am droisaTvis m. javaxiSvilis publicisturma werilebma, romlebic gamoqveynda 1915-1917 wlebSi
gazeT ,,saqarTvelos furclebze. werilebi _ ,,salami Zveli qarTvelisa ( 99), ,,qarTuli werilebi ( 1, 7, 8), ,,sad wavidnen,
sad arian ( 7), ,,qarTuli werilebi Jamsa erTobisasa ( 23), ,,omi da saqarTvelos vali ( 140) _ Rrmad Caafiqrebdnen qarTvel
mamuliSvilebs. aRsaniSnavia, rom 1910-ian wlebSi m. javaxiSvili, rogorc publicisti, agrZelebda im ideur gzas, romelsac igi jer
kidev 1906 wels daadga gazeT ,,glexis furclebze.
3. Cndeba aucilebeli saWiroeba axali formis, poeturi warmosaxvis axal saSualebaTa Ziebisa. amgvari saWiroebis winaSe dadga
qarTuli poezia (da ara marto qarTuli poezia) me-19 saukunis dasasruls da XX saukunis dasawyisSi.
4. Zmam, sandrom (mama am dros ukve gardacvlili iyo), gadawyvita, igi SuamTis monasterSi (kaxeTi) miebarebina aRsazrdelad.
5. irodion isakis Ze xositaSvili (evdoSvili) daibada 1873 wlis 7 maiss (Zveli stiliT) siRnaRis mazris sofel bodbisxevSi,
sasuliero piris ojaxSi.
6. yvela partias hqonda sakuTari beWdviTi organo (xSirad erTdroulad ramdenimec ki). es partiuli organoebi erTmaneTs
upirispirdeboda politikisa da kulturis sakiTxebSi.
7. aseve mravalmxriv interess imsaxurebs Jurnali ,,moambe, romelic gamodioda 1894-1905 wlebSi (redaqtorebi jer a. Wyonia, Semdeg
a. jabadari).
8. salvador dalis paradoqsebidan: ,,nu cdilob Tanadrouli gamoCnde. esaa, vai rom, erTaderTi ram, rasac, rac ar unda ecado, ver
gaeqcevi (,,erTi geniosis dRiuri, jumber TiTmerias Targmani). es mosazreba ara marto mxatvrobas, xelovnebis yvela dargs, maT
Soris literaturasac miesadageba.
9. vaJa-fSavelas ,,mokveTilma (1894 w.), am saocrad dramatizebulma da didi zemoqmedebiTi Zalis nawarmoebma, patriotuli
suliskveTebiT gamsWvalulma farTo socialurma da fsiqologiurma tilom, saocrad srulqmnilma da mravalplanianma, axali gza
gaakvlia qarTuli dramis ganviTarebaSi; meti simaRle da Zala misca mas, xolo d. kldiaSvilis piesebi, ,,irines bedniereba (1897) da
,,darispanis gasaWiri (1903), iseve rogorc dramaturgiuli maneriT dawerili da mravaljer inscenirebuli misi moTxrobebi
(,,soloman morbelaZe, ,,samaniSvilis dedinacvali), ara marto axal safexurs warmoedgenen qarTuli komediografiis istoriaSi,
aramed maT qarTuli originaluri dramis mTel Semdgom ganviTarebazedac udidesi gavlena moaxdines.
10. es gaZlierebuli interesi bunebismetyvelebis, medicinisa da memkvidreobiTobis problemisadmi t. ramiSvils naturalisturi dramis
warmomadgenlebTan

aaxlovebs,

gansakuTrebiT

ibsenTan

(mxedvelobaSi

gvaqvs,

magaliTad,

misi

,,moCvenebani)

da

hauptmanTan

(mxedvelobaSi gvaqvs ,,CaZiruli zari).


11. ase Tu ise, erTi mxriv, t. ramiSvilis ori mTavari moqmedi piris _ ferSal gruSnevskis (,,mezoblebi) da eqim vaginis (,,eqimi
aSirbajiani), xolo meore mxriv, maria lvovnas (m. gorkis ,,moagarakeni) Soris didi msgavsebaa.
12. i. imedaSvilis dramatul nawarmoebTa umetesoba (isini sam aTeulamde aRwevs) erT- da ormoqmedebiani piesebia.
13. marTalia, ,,oiana buianas ver mivakuTvnebT wminda dramis Janrs da igi komediasTan aranakleb siaxloves amJRavnebs (TumcaRa arc
sakuTriv komedias warmoadgens), magram am piesas uxvad mosdgams dramis elementebic.
14. avtorma konkretuli situacia (burebis omi) ganazogada da dagvanaxa ara mxolod dampyrobelTa mxecuri saxe, aramed omis mTeli
sisastikec.
15. im drois periodul presaSi (,,maTraxi, 1908 w., ,,maTraxi da salamuri, 1909 w.) gamoqveynda misi ramdenime leqsi, romlebic
Tanadrouli cxovrebis saWirboroto sakiTxebs exebodnen.
16. ilias cnobil kerZo gankargulebebs rom Tavi davaneboT (sadac igi sakuTari mamulis mouravs aZlevda am mxriv metad sagulisxmo
miTiTebebs), sakmarisia, gavixsenoT, rom swored iliam CaSala Tavisi brwyinvale da mgznebare gamosvlebiT saqarTveloSi ,,SavrazmelTa
organizaciis Seqmnis boroti idea.
17. es werili warmoadgens pasuxs irakli (kaki) wereTlis (momavalSi rusuli menSevizmis erT-erTi beladis) werilebze, romlebic
,,yvirilelis fsevdonimiT iyo xelmowerili.
18. dasrulebuli naturalizmi (anu bunebrioba) utoldeba humanizms (adamianurobas).
19. Cven ar SevCerdebiT am TavisTavad saintereso (Tumca vaJas epikur SedevrebTan SedarebiT naklebi mxatvruli Zalis) poemaze, magram
vaJas politikuri koncefciis naTelsayofad mivmarTavT mis Tavis droze gamouqveynebel, magram metad mniSvnelovan, politikuri
radikalizmiT aRbeWdil publicistur werilebs _ ,,ras hqvian Tavisufleba? da ,,ra aris Tavisufleba? (orive werili 1906 wliT

126

TariRdeba da pirvelad gamoqveynebul iqnen 1961 wels Jurnal ,,mnaTobSi, 6). vaJas mTavari amosavali debuleba imdenad mkafio da
pirdapiria, rom komentarsac ar saWiroebs.
20. WavWavaZeTa orive Sto (yvarlisa uZvelesi da winandlisa gviandeli) kaxeTSi Camosaxlebula xevsureTidan. duSeTSi
momrigebel Suamavlad (Suakacad, rogorc TviTon uwodebs) ilia dainiSna 1864 wlis bolos, roca aRmosavleT saqarTveloSi
batonymoba moispo.
21. Tavis gamosaTxovar sityvaSi akakim Tqva: mSvidobiT, Zmao! garemoebam gadagvaba Cven erTmaneTze. naxevari saukunis ganmavlobaSi erTs
uRels veweodiT, erTi gziT davdiodiT. axla Cemi martod darCena, daobleba saZneloa.
22. ramdenime Tvis Semdeg iliam zedized dawera satiruli leqsebi, ukve ara zogad Temebze, aramed konkretul pirovnebaTa winaaRmdeg.
mxedvelobaSi gvaqvs gamocanebi (sul 9) da kidev gamocanebi (7 gamocana). orive nawarmoebs swrafad miuqcevia mkiTxvelis
yuradReba, miuxedavad imisa, rom gamocanebi vrceldeboda xelnaweris saxiT da ara dabeWdili teqstiT (avtori aRniSnuli
Txzulebebis dabeWdvas ver moeswro).
23. goeTes am princips ilia savsebiT iziarebs, Tumca igi ar axdens Tavisi gmiris iseT gardaqmnas, rogori metamorfozac germaneli
poetis xelSi istoriulma egmontma ganicada (gaaxalgazrdaveba, faqtebis Secvla da sxv.). ilia aRrmavebs istoriis suls, poemis
gmiris Sinagan arsebas, Semohyavs gamogonili pirebi (brma mefandure, moxuci Tavisi SvilebiT) da umaRles wertilze ahyavs istoriuli
faqtebidan momdinare patriotuli grZnoba.
24. roca gandegili daibeWda (1883 wlis Jurnal iveriaSi, 11), imdroindeli literaturuli kritika mis filosofiur
problematikas ver Caswvda. zogierTma igi miiCnia, rogorc TviT poetis mier cxovrebisaTvis gverdis aqceva (estate bosleveli) da,
amdenad, samwuxaro movlena.
25. glaxuka (ase erqva biWs) ise gaitacebs wignebis kiTxviT gabros, rom gadaawyvetinebs, TviTonac Seiswavlos wera-kiTxva im
mRvdilis daxmarebiT. marTalia, mas anafora acvia, magram dabali sasuliero wodebis tansacmelSi gamowyobili kulturtregeria,
momavali xalxosania. roca glaxuka amagisaTvis dazogil or maneTs miutans, mRvdeli usayvedurebs, _ Tu metia SenTvis, imas mieci,
vinc me da Senzed ufro Raribia... ager, am Tqvenis quCis bolos, erTi Raribi saxloba aris, puris Sovnis ilaji ara aqvT. glaxuka
marTla ase moiqceva, Tavis maswavlebels ki Semdegi sityvebiT Seamkobs: ai, ra madliani kacia! neta TviTon hqondes raime mainca!
RvTis ganaCeni ara abadia-ra, dRe-dReurad Zliva scxovrobs.
26. glexTa ganTavisuflebis pirveli drois scenebs (daaxloebiT 1865 wlis pirveli naxevari unda vivaraudoT) avtori Rrma
istoriuli simarTliT gadmogvcems. ilia am dros TviTon iyo momrigebeli Suamavali duSeTSi da nawarmoebis erT-erTi mTavari
moqmedi piri mirovoi posredniki TviTon avtoria, romelsac sakuTari muSaobis gamocdileba Txzulebis masalad gamouyenebia.
27. mamaTa warmomadgenlis, eqvTime wereTlis, polemikurma statiam, romelic mimarTuli iyo ilia WavWavaZis winaaRmdeg (ciskari,
1862 w.), gamoiwvia peterburgSi myofi axali Taobis warmomadgenelTa sami werili, samive xelmowerili Tergdaleulis fsevdonomiT.
28. meore leqsSi (zemouri imereli kaxels Semoswyrao) satirul formaSi gadmocemulia eqvTime wereTlis galaSqreba ilia
WavWavaZis winaaRmdeg da misi SiSi da wuxili ilias axali Jurnalis gamocemis samzadisis gamo. marTlac, saqarTvelos moambe erTi
wlis Semdeg kidec gamovida.
29. misTvis damaxasiaTebel riTmasTan erTad (meore da meoTxe striqonebis gariTmva) xSirad gvxvdeba jvaredini da paraleluri riTma
da sxv..
30. ianovski ibrZoda qarTuli enis gandevnisaTvis saqarTvelos

skolebidan. ianovskis winaaRmdeg sastikad gailaSqres qarTvelma

mwerlebma da moRvaweebma: i. WavWavaZem (iveria, 1889, 817), i. gogebaSvilma (droeba, 1881,

5057), s. mesxma (droeba, 1880,

254) da sxvebma.

savarjiSo # 17
1. fexis adgmidan, iqneb ufro adrec, bavSvi iwyebs samyaros urTules wesrigSi garkvevas, akvirdeba garemomcvel sagnebs, nel-nela
imkvidrebs Tavis adgils bunebasa da sazogadoebaSi.
2. anbanis SeswavliT bavSvi iwyebs sagnebisa da movlenebis urTierTkavSirSi garkvevas, bunebis saidumloebaTa azrisa da mniSvnelobis
axsnas.
3. Cveni planetis yvela kuTxeSi bavSvebi erTnairi gatacebiT kiTxuloben peros, grimebisa da andersenis zRaprebs, daniel defos
,,robizon kruzosa

da

jonaTan sviftis ,,guliveris mogzaurobas, servantesis ,,don kixotsa da rables ,,gargantuasa da

pantagruels, diumasa da Jiul vernis, valter skotisa da dikensis romanebs, mark tvenisa da kiplingis moTxrobebs.
4. didebis literaturis umaRlesma donem gansazRvra inglisuri, franguli, germanuli da espanuri sabavSvo mwerlobis adgili Cveni
civilizebuli planetis mozardi Taobebis sulier cxovrebaSi.

127

5.

TxuTmetsaukunovan

qarTul

mwerlobas

msoflio

literaturis

istoriaSi

cota

moeZebneba

badali,

romelsac

SeiZleboda

gatoleboda mas Tavisi xangrZlivobiT, uwyvetlobiT, mravalferovnebiT, simdidriT.


6. dakrZalvisTvis mainc Camovidnen qeTino da daTo!
7. germanulenovani Tanamedrove poeziis mimomxilvels, upirvelesad, moeTxoveba alRo gamorCevisa, moniSvnisa, gadamijnvisa.
8. kolokviumma aRniSna Ziri nakli germanuli literaturisa _

karCaketiloba, naklebmodernuloba, calmxrivi informacia ucxoeTis

qveynebSi aRCenil mimarTuleba-mimdinareobaTa Sesaxeb, Tvalsawieris mozRudva, daxSuli internacionaluri gamoZaxili, modernizmis
gaubraloebuli, lozunguri interpretacia.
9. lamazi, komunikabeluri, yvelaferSi niWieri da marjve, enamaxvili, qaqana da mxiaruli fiso, marTlac, bevrad mjobda.
10. sisxldawretili, daqucmacebuli, dabeCavebuli Cveni qveynisaTvis ruseTis imperiis mZime uRelma, gamokveTilma rusifikatorulma
politikam erTgvari dadebiTi rolic Seasrula.
11. ara mgonia, qristes dabadebidan 2007 wels Secvliliyos Cveni amqveyniuri arsebobis umaRlesi mizani _ mSvenierebis, sidiadis,
amaRlebulis, sulierebis msaxureba.
12. bolo wlebSi Cven garSemo gamefebulma qaosma, ngrevam, omma, SimSilma, sicivem, awrialebulma yofam, awrialebulma sulma,
sisastikem, eWvma, undoblobam, daundoblobam `noyieri~ niadagi Seqmna Zaladobis, TavaSvebulobis, seqsualuri ganurCevlobis, fulis
kultis `meTodurad~ damamkvidrebeli filmebisaTvis.
13. rogorc wesi, enobrivi movlenebi, adamianTa fsiqosocialuri qceva da literaturuli procesebi paralelurad viTardeba xolme.
14. amdenad, miTis saSualebiT, pirvelmovlenebi, pirvelarsebebi, pirvelsagnebi kvlavdakvlav cocxldebian awmyoSi da momavalSi.
15. gveleSapisa da xaris maradiuli orTabrZolis miTosi samyaros wyobis samwevriani, zoomorfuli implicituri modelidan
momdinareobs.
16. tye ki Srialebs, gugunebs, wvimiT daJiebul foTlebs uzapunebs saxeSi.
17. uCa ki midis, udardelad mialayunebs fexebs.
18. daxuTul haerSi umoZraod kidia eleqtronis wvrili, priala mavTuli.
19. sasaciloa da Sesabralisi yovelive _ Cveni azri, grZnoba, miswrafeba, ltolva, kvnesa, vaeba, sixaruli da bedniereba.
20. gaxalisebuli cotne uCveulod aRgznebuli Canda, sanadirod frTaSesxmuliviT miqroda. (g. abaSiZe)
savarjiSo # 18
1. daibna kaci, aRarc wasvla undoda, aRarc darCena.
2. Wkviani, magram cota eSmakic iyo Cveni vano.
3. nurc mkvdars gamwirav, nurc cocxals!
4. wavideT, vnaxoT, an mkvdars SevxvdebiT, an cocxals.
5. Cemi biWi taniT didia, Tumca asakiT pataraa.
6. verc qari SemaSinebs, verc _ sicive.
7. ramdenadac maRali da mniSvnelovania sabavSvo mwerlobis ideur-mxatvruli done, imdenad didi da xangrZlivia misi gavlena bavSvis
gulsa da gonebaze.
8. deda celq Svils xan ujavrdeboda, xan efereboda.
9. igi lamazi iyo, Zalian lamazi.
10. guSin Tbili, magram wvimiani dRe iyo.
11. Cveni sufra Raribi iyo, magram _ mxiaruli.
savarjiSo # 19
1. patara lekvi, nacriferi da buTxuza, karTan gatrunuliyo.
2. gamaxsenda, rogor mokla viRacam Tbilisis zooparkSi iremi, sicivisa da SimSilisagan daosebuli.
3. amitomac magonebs Cemi Tbilisi cisartyelas, lamazi, zRapruli

ferebiT aWrelebuls.

4. im karSic atanda momsvlel-wamsvlelTa saubari _ xmamaRali da uxeSi.


5. cxenosnebis moaxloebisas Txrilidan boloqanqara wamofrinda, mtredisferi, Savlaqebiani.
6. yvela xalxs aqvs Tavisive ocnebebiTa da sizmrebiT moqsovili samyaro, kalmiT, funjiTa Tu saWreTliT Seqmnili.
7. sikvdili gvaTavisuflebs mtrebisgan da gvZens megobrebs, maradiulebs.
8. poetisaTvis upirvelesi niWia, xedavde

da afasebde qveyanas, mSveniersa da xeluxlebels.

128

9. tician tabiZes bunebis pirvelyofili silamaze xiblavda da adamianis mTlad pirveli

gancdebi aRelvebda, Seuryvneli.

10. Wola cixidan cixeSi gadahyavT _ protestanti, daudgromeli.


11. is facxaa, mRvimis pirad miwnuli da migrexili.
12. gza miuZRvis sacalfexo, mixveuli, moxveuli.
13. anu hyavdes raSi cxeni, mTaSi gazrdil-gamowvrTnili, / kldidan kldeze gadamfreni, uSiSari da Tan frTxili.
14. erTi vinme axalgazrda afxazia, am mTis Svili, / rTul cxovrebis uarmyofi, mcirediTac kmayofili.
15. rusTavelis xma glaxakebis fanduris CxakunSiac ise moismoda, rogorc sebastian baxis musika, orgelis jadosnur salamurebidan
gancxadebuli.
16.

recefciuli

anu

aRqmis

esTetika

poststruqturalisturi

epoqis

erT-erTi

umniSvnelovanesi

literaturaTmcodneobiTi

mimdinareobaa, mWidrod dakavSirebuli hermenevtikasTan _ interpretaciis xelovnebasTan.


17. am RvarZlis Teslma, daTesilma saukunis dasawyisSi, srulyofilad ixara saukunis bolos.
savarjiSo # 20
1. meris meuRle, dRes ukve profesori, rac asakSi Sevida, ufro damSvenda.
2. mis adgilas bevri adamiani, uimedo cxovrebas damorCilebuli, wamoikvnesebda.
3. Tqven, sofleli biWebi, Ronivrebi xarT, magram mSiSrebi.
4. luarsabis coli, darejani, namdvili mzeTunaxavi iyo.
5. mefis Svilebma _ adarnasem, bagratma da guaramma _ uxvad gaiRes Sesawiri.
6. yvela ulocavda abduSahils gamarjvebas _ didi Tu patara.
7. aq biZinam, rogorc mTavarsardalma, orad gayo jari.
8. Cemi studentebi, magaliTad, jafariZe da daviTaSvili, brwyinvaled floben germanul enas.
9. ninos mezobeli roberti, erovnebiT somexi, sazRvargareT midis sacxovreblad.
10. Wola lomTaTiZem, rogorc sityvis namdvilma ostatma, protestantma da Seurigebelma adamianma, mefis sapyrobilis kedlebSi
ramdenime weli gaatara.
11. mdinare texuris piras, sofel uSafaTis bolos, or mTas Sua, sakmaod farTo velia gaWimuli.
12. saSvavesTan, geliyaris qvaxeTqilSi, sul moulodnelad viRac Saosanma dedaberma win gadaurbina.
13. mandelStami 1939 wels gardaicvala sabWour sakoncentracio banakSi, vtaraia reCkaSi, vladivostokis maxloblad.
savarjiSo # 21
1. erTxel, gazafxulze, ucnauri stumari mewvia.
2. mTis mwvervalze, cis maxloblad, mercxlis buded raRac moCans.
3. am metad Tavisebur xes CemTan, Cems mSobliur sofel xaSmSi, brtyenas eZaxian.
4. am diliT, Svid saaTze, aeroportis gzaze didi avaria moxda.
5. CvenTan, TbilisSi, zamTarSi or-sam dRes Tu ideba Tovli.
6. iq, im kldovani mTis Tavze, Rrublidan gamosuliyo uzarmazari cixe-darbazi, Seupovrad gadmomdgariyo da sanugeSod gadahyurebda
aremares.
7. iqve, Soriaxlos, zed xarixasTan, miedga skami zaalis meuRles.
8. daundoblad Jletda igi mters, sastikad.
9. es axali sibrZnea, arsad, arc erT kabalistur wignSi ar amoikiTxeba.
10. peterburgidan, maSindeli leningradidan, aw gansvenebulma poetma dali caavam mandelStamis is leqsebi Camoitana TbilisSi
(manqanaze gadabeWdili), CvenTvis saerTod rom ar iyo cnobili da, gasagebi mizezebis gamo, sabWoTa cenzura maT gamoqveynebas
krZalavda.
11. me fred hevingstoni var, harvardis universitetis profesori, yovelmxriv warmatebuli axalgazrda kaci.
savarjiSo # 22
1. Cemi drois skola, vimeoreb, jojoxeTi iyo.
2. me, rogorc ojaxis erTaderT mamakacs, krebaze yovelTvis miswrebdnen, oRond _ saTaTbiro xmiT.
3. erTi Cemi megobari xelovnebaTmcodnis azriT, es freska XIV saukunemde unda iyos Sesrulebuli.

129

4. axalgazrdobaSi, Turme, cxenosnobas uqebdnen.


5. Cven, ra Tqma unda, kargad vicodiT, ra xe isxamda, anda ra erqva im utkbes nayofs.
6. Seni naxva, marTali giTxra, gamixarda.
7. rogorc gatyobT, saqarTveloSi pirvelad xarT.
8. me Sen getyvi, ar dagagviandeba...
9. maTematikaSi Zlieri var, samagierod, geografiaSi movikoWleb.
10. Cemi varaudiT, erT kviraSi daTbeba.
11. dro, rogorc amboben, saukeTeso mkurnalia.
12. ai, b-ni kldiaSvilis moTxrobebis mTavari azri da, Tu gnebavT, ai, mTeli azri Cvenis cxovrebisa, Cvenis beCavis da sacodavis
cxovrebisa.
13.

didi

xelovnebiT

aris

aRwerili,

swored

giTxraT,

es

dauboloebeli

erTmaneTis

motyueba,

ise,

rom

momtyuebelic

da

mosatyuebelic kargada grZnobs TavianTis sityvebis siyalbes, romelic SeumCneveli arc erT mxares ara rCeba.
14. marTalia, kacis ocneba cxovrebisagan TiTqmis umetes nawilad Semusvrili rCeba, magram kaci simxneves mainc ara kargavs.
15. ueWvelia, yvelas eucxoveba aseTi dapirdapireba.
16. es memkvidreobiToba da urTierTkavSiri, rasakvirvelia, arc erTi maTganis, maT Soris arc filosofiis, damoukideblobas ar
xelyofs, aramed, piriqiT, ganamtkicebs da mis Rirebulebas kidev ufro naTlad warmoaCens.
17. codnis formebia, agreTve, specialuri mecnierebani, amitom, bunebrivia, maT Soris mWidro, aucilebeli kavSiri arsebobs.
18. es yvelaferi ki, rogorc viciT, moiTxovda filosofiur gaazrebas, ramac naturfilosofiis aseve mZlavr ganviTarebaSi pova
gamoZaxili.
19.

XX

saukunis

naturfilosofiis

erT-erT

ZiriTad

Taviseburebas,

rogorc

aRvniSneT,

isic

warmoadgens,

rom

uaxles

sabunebismetyvelo aRmoCenebs xeli mohkida specialur mecnierebebSi daostatebulma filosofosTa Taobam, romlebic cnobilia
neopozitivistebis saxelwodebiT.
20. Cemi azriT, am filmSi trierma saaSkaraoze gamoitana sasuliero pirTa dogmebi. reJisorma provincializmisa da gaunaTleblobis
mTavar gamovlinebad Seracxa religiis msaxurTa dogmaturi wesebi, romelTa meSveobiTac isini mrevlze gavlenis mopovebas cdiloben.
religiuri dogmatizmidan ganTavisuflebas da civilizebuli azrovnebis damkvidrebas, rogorc irkveva, arc sazogadoeba da arc
sasuliero pirebi ar Cqaroben. religia imdenad tabudadebuli Temaa sazogadoebaSi, rom adamianebi eridebian am sferoze saubars an
sakuTari gansxvavebuli azris gamoTqmas.
21. dRevandel msoflioSi afrikis Tema mwvaved dgas da, Cemi azriT, kidev ufro mwvave gaxdeba momavalSi, ramdenime mizezis gamo.
22. amasTanave, afrika Tavisi miliardiani mosaxleobiT potenciuri udidesi bazaria, romlis aTvisebac mniSvnelovani da gadamwyveti
iqneba

zemoT

xsenebuli

uZlieresi

qveynebisaTvis,

magram

afrika

uRaribesi

kontinentia,

ris

gamoc

amerikul

da

evropul

ZviradRirebul produqcias ver aiTvisebs, samagierod, afrikis ramdenime qveyanaSi ukve sruli svliT muSaobs Cinuri fabrikebi da
mSvenivrad saRdeba Cinuri iafi produqcia.
23. CineTi uamravi proeqtis amoqmedebaSi daexmara erT-erT uRaribes afrikul qveyanas, magaliTad, soflis meurneobis dargSi brinjis
moyvanisa da Saqris warmoebis teqnologiebi dainerga; CineTi exmareba siera leones eleqtromatareblebis ganviTarebaSi da Cinelebis
daxmarebiT aSenda hidroeleqtrosadgurebi, agreTve, gzebi, xidebi da sxva infrastruqtura; unda aRiniSnos, rom siera leones
dedaqalaq friTaunSi erovnuli safexburTo stadionic ki Cinelebis daxmarebiT aSenda.
24. miuxedavad amisa, siera leoneSi Zalian daZabuli situaciaa. es qveyana ukve ramdenime aTeuli welia, SeiZleba iTqvas, saomar
mdgomareobaSia.
25. saqarTvelos rogorc politikuri, ise ekonomikuri da sxva problemebidan gamomdinare, romelTa simwvave dRes SeiZleba ufro
cxadad Cans, vidre 1999 wels, unda iTqvas, rom am valdebulebis dakisreba saqarTvelosTvis usamarTlo Tu ara, naadrevi mainc iyo.
26. amave dros, orive am poets, damoukideblad, vrceli adgili ukavia akademikos aleqsandre baramiZis xangrZliv samecniero kvlevaZiebaSi. amdenad, maTi Sexvedra am saiubileo krebulis furclebze bunebrivad da organulad migvaCnia.
27. am tipisaa, magaliTad, ukanaskneli, meSvide novela, romelic Tavisi ZiriTadi siuJeturi motiviT, funqciaTa TanmimdevrobiTa da
finaluri ideiT warmoadgens daviT guramiSvilis mxiaruli zafxulis anu qacvia mwyemsis istoriul-tipologiur analogias.
28. marTlac, am mezobeli kacis SemweobiT mowyobili qorwilisa da mRvdlis kurTxevis Semdgom miaRwevs biWi Tavis sawadel mizans.
29. yovel SemTxvevaSi, ukanaskneli xanis kvleva-Ziebam gamoavlina qarTuli xalxuri Semoqmedebis konkretuli asaxva d. guramiSvilis
poeziaSi. gamoiTqva mosazreba, rom SesaZlebelia, daviTianis nawili saqarTveloSi Seiqmna. asea Tu ise, nizamis bahram-guris meSvide
novelis siuJeturi Tanxvedra mxiaruli zafxulis centralur epizodTan ar unda iyos SemTxveviTi.

130

30. yovel SemTxvevaSi, guram megreliSvilis moTxrobebis pirveli krebuli, ver vityvi, rom useriozulesi, magram aSkarad sayuradRebo
ganacxadia qarTuli literaturisTvis.
31. mainc gariskeT da iyideT es wigni, romelsac, sxvaTa Soris, ,,mravaljeradi boTlebi hqvia. nel-nela aRmoaCenT, rom garekanma iseve
mogatyuaT, rogorc zogierTi gazeTis sapirvelgverde anonsi tyuis xolme. mokled, bevri rom ar gavagrZelo, sxvas eli da sul sxva
ram SegrCa.
32. mas, rogorc Cans, arc ise rbili xasiaTi aqvs. cdilobs, iyos lakoniuri da yvela aRwera, yvela CamonaTvali, yvela Strixi
moaxmaros ararsebuli simbolo-tipaJebis Seqmnas, romlebic, Tavis mxriv, xan problemis gadaWris gzas eZeben, xan ki Tavadve Wrian
problemas.
33. me ki, Cemi profesiidan gamomdinare, iciT ra menatreba xolme? _ sadme ise wavide, rom redaqtorma davaleba ar momayolos.
34. samagierod, im maRaziaSi burTebi iyideboda.
35. sufra skolis samaswavlebloSi gavSaleT, grZel magidaze. salaTic davWeriT, Cemo batono, da Wiqebic CamovarigeT.
36. rogorc meore dRes biWebi yvebodnen, sufraze sityva aRaravis uTqvams, giorgi morCaZem aweuli Wiqa magidaze dauSva da mdumared
dajda.
37. ise, ra dasamalia da, bevri Tanamgzavri hyavda. swored rom Tanamgzavri, radgan arasdros Cerdeboda erT adgilze, mTeli
saqarTvelo hqonda Semovlili.
38. ase rom, im droisaTvis qalaqidan qalaqSi ara, magram binidan binaSi gadabargebiT iyo dakavebuli.
39. givi alxaziSvili ganuwyvetliv sinjavs auTvisebels da, amave dros, endoba arCeuls.
40. unda iTqvas, rom ucnaur movlenas aqvs adgili: kaci, romelic TanamedroveTa centrSi idga Tavisi samxedro saqmianobiT da zogis
aRtacebas iwvevda, zogis _ Sursa da siZulvils, rogorc zemoT aRvniSneT, araviTar gamoxmaurebas ar poulobs qarTul xalxur
zepirsityvaobaSi.
41. miuxedavad amisa, dRemdis mouravis Sesaxeb xalxuri Tqmuleba Tu leqsi ar gamoqveynebula.
42. hameris cnobiT, mouravs, Tavisi araCveulebrivi Ronisa da agebulebis gamo, metsaxelad xars eZaxdnen. xalxis warmodgeniT, giorgi
warmoSobiT glexkaci iyo, gvarad _ gigauri, xevsureTidan.
43. gulaxdilad unda mogaxsenoT, rom am Cemi nacodvilariT me arc aravis Wkuaze darigeba mexaliseba da arc miyvars es mosawyeni
saqme.
44. mTaSi, sazogadod, iyo Cveulebad tyveebis moyvana da imaTi damonaveba.
45. maro, rogorc zemoTa vTqviT, maRali da warmosadegi gogo iyo.
46. Cemi azriT, arian poetebi, romelTa leqsebi ibadeba, anu saqme gvaqvs Tavisebur zepirsityvierebasTan.
47. ase rom, msoflios botanikur rukaze raoden moulodnel wertilSic unda aRdges es sityva, iq Cveni winaprebis yofnas, rogorc
ityvian, wyali ar gauva.
48. ,,mamebis brZola ilias winaaRmdeg, arsebiTad, modernis winaaRmdeg brZolaa.
49. sofeli gulCvilia da sawyali babales sikvdilma, ra Tqma unda, guli daswyvita.
50. Cveni dRevandeli mwerloba, vgulisxmob sagrZnob nawils, sruliad mowyvetilia sinamdviles.
51. qarTuli versifikaciis kvlevis istoriaSi, samwuxarod, jer kidev ar daumkvidrebia kuTvnili adgili grigol robaqiZes, romlis
Semoqmedeba da eseistika CvenTvis xelmisawvdomi 80-iani wlebis bolos Seiqna.
52. samwuxarod Tu sabednierod, adamiani xar, TumcaRa momakvdavi.
53. es SiSi, ra Tqma unda, ar aris mxolod fizikuri gaqrobis SiSi.
54. rasakvirvelia, calkeuli nimuSebis saxiT aramimeturi da mimeturi azrovneba erT qronologiur arealSic arsebobs, magram es
Tanaarseboba calkeuli nimuSebiT gamoixateba da masStabur xasiaTs ar iRebs.
55. ueWvelia, yvelas eucxoveba aseTi dapirdapireba.
56. xsovna ki, mogexsenebaT, oficialuri cenzurisTvis, sabednierod, xelmiuwvdomeli iyo.
57. giJia, Cemma mzem! ra mTvrali, ris mTvrali?! _ ver cxreboda meetle.
savarjiSo # 23
1. warmoidgine, mkiTxvelo, maRlis mTis wiaRidan gadmovardnili ankara wyaro.
2. rogor iqneba, Zvirfaso deda, rom Cven gagvTiSos Tundac sikvdilma?!
3. aba, Svilo, Cemi sicocxle uSenod ra iqneba?!
4. icocxle, batono, RmerTi iyos Tqveni mowyale, magram Cems kacs ra vuTxra, rom ase giSvebT?! _ misZaxoda cabo.

131

5. geyofa Zili, batoniSvilo, droa, gzas gavudgeT, _ xmadabla Tqva ivlianem da sarkmlisaken xeli gaiSvira, _ Tendeba!
6. saidan xar, Svilo, ra gvarisa xar? _ ikiTxa navaziralma.
7. bevrs nu isurveb, niko!
8. Sen geTayvanos Cemi Tavi, gaiane, _ uTxra bolos beberma, _ ra saxiT gixdeba! Rirsi iyav da mogeca kideca! gadayare eg Savebi!
9. ymawvili xar jer, Cemo lamazo, rom TviTon Sen ver mimxvdarxar saqmes!
10. ubrZane, Svilo, Semovides, _ uTxra luarsabs mSobelma.
11. avwone Tqveni guli, mivxvdi Tqvens keTils ganzraxvas, vgrZnob amas yovelsa, magram sityva ara maqvs, gamovsTqva madloba,
qalbatono! me Rirsi ara var TqvenTan axlo jdomisa! mimiReT mosamsaxured.
12. quTaisSi gaxlavT, Cemo batono, gimnaziis mowafeebTan Sexvedra aqvs publicistikur sakiTxTan dakavSirebiT.
13. batono iakob, amobrZandiT! _ elenes xmaSi ukve namdvili SfoTva igrZnoboda.
14. magrama mSveniereba gaqvs, cisiero, uxrwneli da CemTa grZnobaT Sendami ver dasdvan kacTa saxeli!
15. madli Sens gamCens, lamazo, qalo SavTvalebiano, dRisiT mzev, Rame mTovarev, wynaro da amod xmiano!
16. migixvdi, Cemo moxevev, ra nestriTa xar naCxvleti. Cveni Tavi Cvenadve gveyudneso, _ sTqvi Sen da me gavigone, magram gavigone Tu
ara, raRac uecarma tkivilma tvinidan gulamde Camirbina, iq, gulSi, gaiTxara samare da daimarxa. rodemdis damrCes eg tkivili gulSi,
rodemdis?! ox, rodemdis, rodemdis?! Cemo sayvarelo miwa-wyalo, momec amisi pasuxi!
17. alublis xev, Separulo ber-monazvnis samyofelSi, / ratom uxmob wmindas wminda im soflidan am sofelSi?
18. sayvarlis saflavs veZebdi, ver vnaxe, dakarguliyo!gulamoskvnili vCiodi: ,,sada xar, Cemo suliko?!
19. Cemo cicinaTela, saiT hfren nela-nela?
20. o, enav Cemo, dedao enav, Sen Cveno niWo, srbolav da frenav, Sen, Cveni sunTqvis dido alamo, Sen, WirTa CvenTa tkbilo malamo,
Sen, kiro CvenTa qvaTa da kirTa, Sen erTi SemrCi samaris pirTan.
21. RmerTo, mapatie apaTia, rac ki mabadia, mapatie...
22. Sen ganuwyvetliv mibiZgeb saiT, maradiuli dReo da Ramev?
23. zRvao, numc ganmeSorebi, Seni mze natvrisTvalia. yovelTvis memaxsovrebi, zRvao, miyvarxar Zalian.
24. cecxls gavatan Sens samyofels, Sens siyvaruls _ qars / da mogiklav, moRalatev, mag nafereb qmars!
25. bob, damexmare ase avadmyofs, / bob, mxarze, mxarze, xeli damartyi, / bob, ivris piras cecxli davanToT, / bob, mTvaris Suqze feri
amartis.
26. patara biWo, qalaqad wagyva / mamis saflavis ia da suro.
27. Seni mSobeli deda var, Svilo! esec Seni RviZli mamaa, _ eubneboda magdani qeTos.
28. ar damiZaxo, biWo, axla, didroia xabakao da rom movbrundebi, ufulod wagiReb mag Cemodans sofelSi.
29. spiridon, Zalian gvinda mosvla, magram amogvikveTa fexi Sens ojaxSi am ujiSom. magisi SiSiT skvinCa ver Semomjdara Seni Robis
sarze. an daabi, an gadaaSene aqedan!
30. dila mSvidobisa da RmerTma gagimarjos, qalbatono darejan, Seni nagramianad! _ dailoca anania saluqvaZe da iseTi siamovnebiT
dalia Rvino, nerwyvi gadavylape, TiTqos Tavmoxdili Wuris win ar vmdgariyavi.
31. yuri migdeT, ymawvilo! Tu ki raime ar arsebobs, ar arsebobs swored faqtebi!
32. deda! inaxule / Sen wminda xaxuli! / wadi fexSiSveli, /qalaqSi dakargul SvilisTvis Rame gaaTie, / RmerTo, apatie!
33. uime, uime! RmerTo momkali! pitia! sasikvdile pitia! kikilo! kikilo! Tqven moukvdiT Tqven dedas, Tqven! pitia! kikilo! ki-ki-lo-o!
_ ucnauri xmiT gahkioda da Tan mirboda zenaTi.
34. rogor miyvardi, wvimav, im Cems tkbil bavSvobaSi.
35. janbeg, janbeg, Tendeba, ara? _ iZaxda is.
36. ra aris, kaco, SegSurda Cemi aq amosvla, Tu ra dagemarTa?!

savarjiSo # 24
1. _ oh, ra kargada var: arc Semciva, arc momSiva! butbutebda fiTri.
2. ki, Cemo sinaTlev, Cemo macocxlebelo! me ubedurs, nacarSi amoglignil dedabers, amisTanebis ra gamegeba?!
3. ara! Sen ver Segexeba sasikvdilod Cemi tyvia!
4. oxo-xo! _ Caicina antonma. _ me mijobnia: sam weliwadSi cxra coli gamovicvale. danarCen lamazebs, nayar-nuyarsa da sxvis colebs
aRar vangariSob. marto RmerTma uwyis maTi vinaoba da raodenoba.

132

5. ara, erTi imas daxeT da! _ ibRvireba viRac meduqne.


6. ara, aRar Seva kafe "paskalSi", arc "sufloSi", arc "darkurSi"!
7. aferum, dedakaco! siyvarulic gcodnia da megobrobac!
8. uh, Sen ra giTxari, Zamia! _ RimiliT dascda gamxdars da arayi Camoasxa.
9. diax, SeuyvardaT erTmaneTi ise, rogorc aRmosavleTSi mcxovrebT SeuZliaT siyvaruli.
10. ui, Se sawyalo!
11. vina sTqva Seni gardacvaleba?! / ara, uTuod dRes daibade.
12. qsante, maggvarad ganabe suli, /oh, ar daiZra, gTxov, gevedrebi!
13. oh! aseTia Cemi cxovreba: / ianvars moZmed ar veZnelebi!
14. oh! Seni saxli! me saxlTan iqve / Ronemixdili mivaweq kedels.
15. o, siymawvile! awi arasdros / imgvarad aRar ametyveldebi...
16. ara, ar damiviwyo! / ara, ar mimatovo! / es cremlebi vin mizRos, / meufev da batono?
17. o, Sua gzaze ra Znelia SemoRameba, / rom ukvdavebiT Seisyido qveynis wameba.
18. oh, bnelo Ramev, xom ar ici, ra iqna deda? / oh, cisnaTelo, egeb Sen Tu mauwyo rame.
19. ara! xvalac ver daiviwyeb cxovrebas!
20. jandabas! merqvas mijnuri xami / da zmanebebis pirisfareSi. / jandabas! aTaserTive Ramis / sulis amoxda Ria TvalebSi.
21. ho... es ambavi droSi ar xdeba!
22. o, ra martoa, RmerTo Cemo, adamiani, isic, romelic TiTqos qveynad ar aris marto.
23. ho, Cveulebrivze Cveulebrivi dRe iyo, badri.
24. o, ara... magram sikvdilis gverdiT, / sisxlian CrdilSi mwvave brZolebis, / Tqven magondebiT, rogorc imedi / warsulTa dReTa
ganmeorebis.
25. Tqven mapatieT, ho, mapatieT danaSauli ardabrunebis.
26. o, is iseTi kargi aris, unda davkargo, rom sxvamac igrZnos misi povnis bedniereba.
27. vai, am Cems guls! Seni dumili netavi ratom gaaxmiana?!
28. ara! Tqveni Seyovneba an gzis Secvla sulac ar msurda, ubralod, gulidan cicqna Tvali amomivarda da acimcimda Tqvens saval
gzaze...
29. ho, Zalian kargi, _ TiTqos isev usityvod miuxvda da daamata: gamo, ra, CemTan.
30. _ ara, wiTluria! aba, daakvirdi, Rvino dasjabnis!
_ ara, mwvanea! puri dahkravs! _ yvela marTali iyo.
savarjiSo # 25
1. bavSvoba adamianis sicocxlis ulamazesi da ubednieresi xanaa, magram Secdomaa am bednierebad bavSvis viTomda uzrunveli cxovrebis
miCneva.
2. avtori sasacilo mdgomareobaSi ayenebs Tavis gmirebs, magram Tanac ebraleba isini.
3. sityvis Tavisuflebam savalalod daaknina dedaena, masmediaSi Tavisuflad ,,gadmoinTxa uwignuroba.
4. teqnikur progress kacobriobis zneobrivi progresi ar mohyolia, ufro piruku, adamiani aRar `daWkviandeba~, kompiuteris
potenciali ki TiTqmis amouwuravia.
5. intimi ar aris ucxo qarTuli poeziisaTvis, magram mas Semoaqvs Tavisi sakuTari, specifikuri intimi; SoTa CantlaZis intimi
urbanistul

garemosTanaa

naziarebi,

misi

sawyisi

samyaros

erTferovnebiT

gulgasenili

kacis

SfoTvaa;

zogjer

es

intimi

zRvardaudebelia.
6. zogjer cdiloben, leqsi daSalon striqonebad, sityvebad, daanawevron saxeebad, metaforebad, miusadagon mas mkacri logikuri
gansja da iviwyeben, rom leqsic iseTive cocxali arsebaa, viT TeTri iordasalami.
7. qveynad veZebdi samoTxes, samxreTisaken edemsa, / efratis gaRma gavxede gadaxrukulsa qedebsa.
8. baRSi gazafxuli iyo, aluCebi yvaodnen... is ki WleqiT kvdeboda.
9. gamo, SeiTamaSe, arvin etyvis mamaSens!
10. me daWrili var uiaraRod, / me Sens siyvaruls ver gaveqeci.
11. swored aq aris mosatani nicSes aforizmi: ,,naxevarcodna srul codnaze Zlevamosilia, xolo me mokrZalebiT davamatebdi:
,,umecreba uZlevelia!

133

12. dRevandeli afxazeTis teritoria mTlianad Sedis kolxuri kulturis arealSi (II-I aTaswleulebi), kolxeTis samefos daSlis
Semdeg, qarTvelebi da afxazTa winaprebi (abazgebi da afsilebi) erTad ibrZvian romis, iranis, bizantiis da sxva dampyrobTa winaaRmdeg,
aseve erTad iyvnen isini mTeli dasavleT saqarTvelos momcvel egris-afxazeTis samefoSi (VIII-XX
SemadgenlobaSi (XI-XII

ss.) da gaerTianebuli saqarTvelos

ss.).

13. me axlac mesmis Tedos qaqani, axlac ise vxedav, rogorc icoda xolme aivanze gadmodgoma.
14. sacaa Seirxeva aWyabaWyad moxatuli komediis farda, SuqiT savse scenaze gaRimebuli Tedo gamovardeba, jer sityva ar eqneba
naTqvami, xalxi winaswar atexs xarxars da ase xarxariT gaileva cxovreba, vidre is WrelaWrula farda ukanasknelad ar daeSveba.
15. babale gamrje gamomdgara, Tedos mxar-TeZoze gadaxrili qoxi fexze wamouyenebia, maran-gomuri gaumarTavs, Zroxa uyidia, Robeze
mamali dauyivlebia, balRebic dauCenia, sofels ki meti raRa darCenoda, Tedos ojaxic saTvalavSi Caugdia.
16. Sedevrebis epoqa istorias Cahbarda da axla maTi Seqmna cota uxerxulic kia.
17. notomi naklebadaa garTuli postmodernuli TamaSebiT, mis Riad, pirdapir naTqvam simarTles jer kidev ar daukargavs zemoqmedebis
unari da upiratesobas mainc realizms aniWebs.
18. ufe sakmaod warmatebuli biznesmenia, aqvs ramdenime xis gadamamuSavebeli qarxana da plastmasis sawarmo.
19. mosaxleobis socialuri doniT SvedeTi evropaSi erT-erT wamyvan pozicias inarCunebs, Tumca bolo wlebSi qveyanas ramdenadme
gauWirda uwindeli tempis SenarCuneba.
20. mSvenieri sanaxavia mowmendili ca ganTiadis win: laJvardis feri gauzomeli gumbaTi moWedilia brwyinvale varskvlavebiT da eseni
ganuwyvetliv ebrZvian Ramis sibneles da hfenen dausrulebel sivrceSi sinaTlesa da lxenas.
savarjiSo # 26
1. naRvlobda ostati friad, dausrulebeli rom rCeboda sveticxoveli.
2. msaxiobs rom yvavilebi mivarTvi, larnakSi uwyvia.
3. erT bnel Rames, roca kaci TvalTan mitanil TiTsac ver gaarCevda, saocari ambavi datrialda sofelSi.
4. axali qarTuli mxatvruli filmis sanaxavad rom mivdiodi, Tanaklaselebi Semxvdnen.
5. mefis rus moxeleebs cxeni rom gaeqcaT, unagirs miswvdnen.
6. fanjaras rom Tvali avaride, Cveni mzera erTmaneTs Sexvda.
7. Seni saxlis kibeze moxdenilad Camomjdari rom daginaxe, Tvali ver mogaSore.
8. Zalian mesiamovna, Tqvenc rom mogonebiaT Cemi naxatebi.
9. qalma ukan moixeda da TaTari rom dainaxa, erTi saocrad daikivla.
10. ufros qals, romelic jer kidev ar iyo srulwlovani, Sevuyvardi.
11. qarTuli poeziis mwvervali, ,,vefxistyaosani, iyo is wigni, romelsac erTnairi gatacebiT etaneboda didi da patara.
12. kompoziciurad wigni ise ostaturad aris mofiqrebuli, rom yvela igavi Tavisi azriTa da moraliT ukavSirdeba da emsaxureba
aRzrdis problemas.
13. adamians jer ar gamougonia iseTi instrumenti, romlis SemweobiTac SesaZlebeli iyos oris niWis Sedareba, awon-dawonva.
14. gamomZiebels iseTi STabeWdileba darCa, TiTqos ivelters aq uxsovari droidan ecxovros da mezoblebis ramdenime Taobas
moswrebodes.
15. ukve aTi welia, es kaci xnavs da poulobs da amasobaSi ganiswavla kidevac, ukve `mecnierulad udgeba saqmes da nel-nela
axirebulic Seiqna.
16. yoveli qarTveli poeti ise unda ivsebdes gonebas SoTas SairiT, rogorc demosTene ivsebda pirs kenWebiT, enabrgvilobis
dasaZlevad!
17. ar mexarbeba pindarosis bedi, odebs tiranebisa da cnobil didkacTa dakveTiTa da garigebuli fasiT rom werda.
18. rodesac ecema bilikze meaTed / ubelo Rrubeli sazari / da daRlil-daqancul laJvardebs miaTrevs / mdinare lodebis zanzariT, /
patara saxlidan Saragzis piramde / uecrad ifeTqebs naZvnari.
19. grigol robaqiZe, Cemi azriT, erT-erTi pirvelia qarTvel leqsmcodneTa Soris, romelic erovnul samecniero terminologiaSi
amkvidrebs sityva "versifikacias".
20. uCa mixvda, rom mamamisi momkvdariyo.
21. ase rom, yvela is etimologiuri varaudi, romelic am sityvas Tanamedrove mamuliSvilobis raRacgvar adekvatad miiCnevs, mcdaria.
22. miuxedavad amisa, ise dasrulda antikuroba da ise gadavida elinizmSi, rom erTiani samSoblos gageba eladaSi ar Camoyalibebula.

134

23. maSasadame, termini patriotizmi Sinaarss iZens im droidan, rac Cndeba patrotizmi, rogorc movlena; xolo es movlena Cndeba mas
Semdeg, rac subieqti moqalaqis loialobisa xdeba ara mefe, ara xalxi, ara miwa-wyali, ara aRmsarebloba, aramed saxelmwifo; Tumca
yvelaferi CamoTvlili im saxelmwifos Semadgeneli elementi aris (an SeiZleba iyos), romlis mimarT loialuri xdeba moqalaqe.
24. Cven verc ki vgrZnobT, ise vdgamT pirvel nabijs farisevlobis saflobSi, roca ilias da akakis erTad vudgamT Zegls da gvinda,
es ori uaRresad mkafio individualoba yvela sakiTxSi erT poziciaze mdgom TanamebrZolebad gamoviyvanoT.
25. adamianuri arsebis cnobiereba ise aris mowyobili, rom igi yovelgvari nacionalobis _ qarTvelobis, somxobis, Cinelobis,
frangobis _ gverdis avliT da masze uaris TqmiT, mTel kacobriobas uSualod ver Caikravs gulSi da ver ganacxadebs: me arc
amerikeli var, arc italieli da arc iaponeli, mxolod da pirdapir msoflio moqalaqe varo. es iseve ganuxorcielebelia, rogorc is,
rom adamiani arc erT rasas, arc erT kulturas ar ekuTvnodes, arc erTi faseulobaTa sistema ar gaaCndes, ar iyos arcerTenovani da
azrovnebdes, rogorc yvelafer amaze maRla mdgomi zogadad adamiani.
26. batonma aleqsandrem zaris gagonebisTanave daWyita Tvalebi, Tumca yurmilis aReba arc ufiqria.
27. me ar minda im evropel mogvebs damadaron, mwignobrobas kastis sauflod rom acxadeben.
28. Cven uarvyofT im rbilkanian TaobaTa imedebs, romelTac qalaCunuri aRTqmebiT miaZines qarTuli Semoqmedebis samermiso impulsi.
Cven uarvyofT im Taobebs, romelTac qarTvel ers gza-kvali aubnies qimeriuli idealebiT.
29. barierebs imitom aSeneben maRals, rom kargi mojiriTeebis vaJkacoba gamoCndes; dabrkolebani imisTvis arseboben, rom daZleul
iqmnan; konkurencia imisaTvisaa mogonili, uniWieresi da uZlieresi gamoaCinos.
30. calkeuli eris sulieri cxovreba msoflio kalendarsac mihyveba da sakuTarsac, romelzedac aRniSnulia cvlilebani, axali epoqis
dadgoma imaT mier, vinc mowodebulia, ,,dro aRniSnos.
31. poetis Rrma sevdis mkvebav wyaroTa Ziebas Tu gavagrZelebT, maleve gadaveyrebiT codvisa da danaSaulis gancdas, pirdapir
(Tematurad) Tu arapirdapir (nagulisxmevad) rom mihyveba mraval strofsa Tu striqons.
32. darialis viwroebSi, sadac axla mSvenieri gzatkecili midis da Sav kldeebs Sua gvelsaviT iklakneba, uwin marto bilikebi iyo,
romelzedac cxenebis qaravnebi Zlivs dadioda.
33. yvela samzadissa da Tadarigs rom morCa, es anaforiani devkaci cxenze Sejda.
34. ramdenadac maRali da mniSvnelovania sabavSvo mwerlobis mxatvruli done, imdenad didi da xangrZlivia misi gavlena bavSvis gulsa
da gonebaze.
35. fexis adgmidan, iqneb ufro adrec, bavSvi iwyebs samyaros urTules wesrigSi garkvevas.
36. amaoebis absoluturobis ideasTan darCena rom SeiZlebodes, RmerTi aRar Camovidoda dedamiwaze.
37.

saerTod,

arsebobs

bunebrivi

molodini,

rom

ama

Tu

im

seriozuli

krebulis

damagvirgvinebeli

leqsi

gamorCeulad

mravlismetyveli, raRac Semajamebeli qmnileba unda iyos.


38. Tvalebi rom gamousaRda, amas ki grZnobda, magram WianWvelebis danaxvam saocari Sinagani Zala da rwmena Semata, axla anbansac
srulkeTilad dainaxavda.
39. saCino baraTaSvili spaspeti rom ar yofiliyo, albaT, mgosani iqneboda.
40. Tbilisidan rom gamovida erekle, mxolod sami zarbazani wamoiRo Tan, radganac totlebenis zarbaznebis imedi hqonda.
41. batoniSvils nabrZanebi hqonda mamisagan, rom Tavisi jariT omSi monawileoba Tavdapirvelad ar mieRo, Tavisi ZalRone Seenaxa
SemdegisaTvis da gaWirvebis dros an bolos xans dasvenebuli jariT ieriSi mietana mterze.
42. yovel mosvlaze rwmundeboda, rom arc Camweri viyavi da miT umetes, arc gamomqveynebeli.
43. galaktionis SemoqmedebaSi aris Taviseburi samyaro, romelic xiluli qveynis anareklia.
44. sxva leqsebs Tavi rom davaneboT, "lurja cxenebi Sedevria, romlis vrceli dinamika umaRles wertils aRwevs.
45. tvirTi ar iyo qveynad, imis daleul mxrebs rom ar gaeZlo, satkivari ar arsebobda iseTi, is rom daekvnesebina, ubedobas ver
moigonebdi, is rom aewuwunebina.
46. aseTi mravalferovani da intensiuri Tu iyo literaturuli cxovreba saqarTveloSi, verc vifiqrebdi.
47. verc ki gavixsene, bolos rodis vnaxe.
48. maT Soris, SesaZloa, isinic iyvnen, vinc Cems bednierebas gainawilebs da sikvdilis warmtac walkotebSi wamomyveba.
49. xes rom davelaparake pirvelad, 14 wlisa viyavi.
50. adre, axalgazrdobaSi, Zalian ukvirda xazarulas, rogor cxovrobdnen adamianebi, fesvebi rom ar hqondaT masaviT miwaSi gadgmuli,
an rogor moZraobdnen mis garSemo da saerTod, magram bolos mieCvia am azrs da fiqric ki Sewyvita am misTvis gaugebar da auxsnel
saganze, radgan amaze pasuxis gamcemi xazarulas qveynad arc araferi da arc aravin ar eguleboda.
51. omi sul raRac ori Tvis gamocxadebuli iyo, misma susxma rom Cvens sofels moaRwia.

135

52. saparikmaxeroSi rom Sevedi, paeqroba karga xnis dawyebuli iyo da CemTvis yuradReba aravis mouqcevia.
53. saerTo jamSi ki es is Canasaxi iyo, romelmac adre, meoce saukunis dasawyisSi, ukve scada ganviTareba.
54. meaTe saukunis xatze RvTismSobeli da wminda barbarea erTad gamosaxuli, rac ikonografiaSi iSviaTad gvxvdeba.
55. ginaxavT sadme marTlmadidebluri freska, sadac RvTismSobeli ZuZus awovebs yrma iesos? ai, svanebma daweres da Tanac manamde,
vidre evropaSi renesansi daiwyeboda.
56. axalo weliwado, Tu ram SegiZlia, Tvali agvixile, yurebidan bamba gamogvacale, futkrisgan gvaswavle droTa Sesaferi samamaco
znenia, rom Cvenma Semdegma mainc aRara sTqvs: ra giTxraT? riT gagaxaroT?
57. vinc luarsabis saxeSi TavisTavs icnobs, vinc luarsabzed dawerils TavisTavzed miiRebs, is, rasakvirvelia, lafis srolas
damiwyebs da giJias dauZaxebs am moTxrobis uxeiro damwersa. es kargad icodnen, rom Cven pirTan saqme ara gvaqvs, Cven sazogado
Wirzeda vwerT.
58. im veeberTela sofelSi, romelsac Tunda wablians davarqmev, yvelam icoda, vin aris oTaraanT qvrivi.
59. erTi sityviT, am saxeSi momxiblavi iyo is, rac SeiZleba Semoqmedebis winapirobad CaiTvalos.
savarjiSo # 27
aha, erTi kidev axali weliwadi... ra movulocoT Cvens Tavs, qarTvelno? ra gvaqvs dRes sasurveli, rom davikveboT da
SevirCinoT, ra gvaqvs xval sanatreli, rom vinatroT da movilodinoT? ukan mivixedavT am axlo xanebSi da iseTi ara gvrCeba ra, rom
Tavi moviwonoT an nanviTa vTqvaT: hoi, wamo sixarulisav, ese swrafad sad waxvedi?! win viyurebiT da xvalindelis nislSi imisTana
ara mosCans ra, rom guli gulis adgilsave dagvrCes, an natvriT vTqvaT: movidin, dReo sixarulisao! ra giTxraT, riT gagaxaroT?
nuTu iseve Zveleburadve Tavi unda dagikraT da mogaxsenoT: Semovdgi fexi, gwyalobdeT RmerTi... sul wyaloba RvTisa da
wyaloba RvTisa, erTxel Cven TviTonac TiTi gavZraT, erTxel Cven TiTonac mivdgeT-movdgeT! wyaloba RvTisa kargia, magram ra qmnas
marto wyalobam, Tu RvTis mier nawyalobebs TiTon adamiani ara rwyavs, ara sxlavs, ara hfurCqnis, ar uvlis, ar hpatronobs. RmerTma,
rac wyaloba iyo, ukve moiRo Cvenze. danarCeni Tqven iciT da Tqvenma kacobamao. ra kacoba gamoviCineT? ra giTxraT? riT gagaxaroT?
CvenTvis RmerTs ara dauSurvebia ra, ara dauzogvia ra, ara dauklia ra: Tu qveyanaze erTi-ori kuTxea imisTana, rom kacs
eTqmodes _ qriste RmerTma Tavisi kalTa uxvebisa aq daibertyao, imaTSi ukanaskneli saqarTvelo ar aris. rac RvTis SemZleobiT aris
da ara kacisaTi, is yvelaferi ukve mogvmadla RmerTma. xelT gviWiravs es mSvenieri qveyana, romlis mnaxavT SeuZliaT samarTlianad
sTqvan: sxva saqarTvelo sad aris, romeli kuTxe qveynisa. am samoTxe qveyanaSi marto qarTvels ugubdeba suli, guli eleva, xorci
adneba... ra giTxraT? riT gagaxaroT?
tye-mindori, mTa-bari, miwa-wyali, hava-haeri imisTana gvaqvs, rom ra ginda sulo da gulo, ar moixveWo, ar iSovo, ar gamoiyeno.
aq, Citis rZes rom ityvian, isic iSoveba. oRond xeli gasZar, gaisarje, imxneve, mucelsa da gulis-Tqmas batonad nu gaixdi. icode,
dRes mZleTa mZlea garja, Sroma da naSromis gafrTxileba, Senaxva, patronoba, gamozogva saWiroebisamebr da ara gaumaZRar
survilisamebr. varT ki aseTni? ra giTxraT? riT gagaxaroT?
ra ar gadagvxdenia Tavs, ra mtrebi ar mogvsevian, ra vai-vaglaxi, ra sisxlis Rvra, ra RrWena kbilTa ar gamogvivlia, ra
wisqvilis qva ar datrialebula Cvens Tavzed da yvelas gavuZeliT, yvelas gavumagrdiT, SevinaxeT Cveni Tavi, SevinarCuneT Cveni qveyana,
Cveni miwa-wyali. lang-Temurebma Cvens sakuTar sisxlSi gvbanes da mainc davrCiT da gamovcocxldiT. Sah-abazebma Cvenis kbiliT
gvaglejines Cveni wvrilSvilni da mainc gamovbrundiT, movsulierdiT. aRa-mahmad-xanebma pirqve dagvamxes, qva-qvazed ar dagviyenes,
mogvsrnes, mogvJlites da mainc fexzed wamovdeqiT, movSendiT, welSi gavswordiT, gavuZeliT saberZneTs, romsa, monRolebs, arabebs,
osmal-Turqebs, sparselebs, rjuliansa da urjulos da droSa qarTvelebisa, Subis wveriT, isriT da tyviiT dafleTili, Cvens
sisxlSi amovlebuli, xelSi SevirCineT, aravis wavaRebineT. codva ar aris, es droSa axla CrCilma SesWamos, Tagvma dagviWamos. droJami amas gviqadis... ra giTxraT? riT gagaxaroT?
qriste-RmerTi jvars ecva qveynisaTvis da Cvenc jvars vecviT qristesaTvis. am patara saqarTvelos gadavuReReT mkerdi da am
mkerdzed, rogorc kldezed, davudgiT qristianobas saydari, qvad Cveni Zvlebi vixmareT da kirad Cveni sisxli da bWeTa jojoxeTisaTa
ver Semusres igi. gavwydiT, gaviJliteniT, Tavi gaviwireT, col-Svilni gavwireT, usworo omebi vasworeT, xorci miveciT sulisaTvis
da erTma muWa erma qristianoba SevinaxeT, ar gavaqreT am patara qveyanaSi, romelsac Cvens samSoblos, Cvens mamuls samarTlianis
TavmowonebiT veZaxiT. codva ar aris, es eri moswydes?! codva ar aris, es lomi koRom sabudrad gaixados?! codva ar aris, melaturam gamoRrRnas, rogorc mZovari, rogorc leSi?! raT? risTvis? vis ra viri movpareT? ra giTxraT? riT gagaxaroT?
yvela es SevZeliT da sakiTxavad saWiroa, _ ram SegvaZlebina? ram gvixsna? jvarcmulni qristesTvis rogor gadavrCiT? wamebulni
da sisxlmTxevelni mamulisaTvis ramRa gvacocxla, ram gvasuliera? man, rom vicodiT, im dros ra undoda, ra iyo misi cixe-simagre.
misi far-xmali, vaJkacoba undoda _ vaJkacni viyaviT, xmali undoda _ xmlis Wedva vicodiT, omis saqmeTa codna undoda _ omis saqmeni

136

vicodiT.

ai,

ram

SegvaZlebina,

ram

gvixsna,

ram

Segvinaxa...

im

droTa

Carxze

gaCarxulni

viyaviT,

im

droTa

qar-cecxlSi

gamofoladebulni, im droTa samWedurSi naWedni. silbo gvqonda naqsovisa _ viT qristianebs da simtkice naWedisa _ viT meomrebsa
da mamuliSvilebs. amiT gavitaneT Tavi. droTa Sesaferi Rone vicodiT, droTa Sesaferi xerxi, droTa Sesaferi codna gvqonda, droTa
Sesaferi mxneobda da gamrjeloba. wavida is dro: daClungda xmali, gauqmda vaJkacoba, exla xmali Taroze unda SevdvaT, aRarafris
maqnisia; exla an adli unda gveWiros xelSi, an guTani, an Carxi qarxnisa, an marTulebi manqanisa. exla vaJkacoba omisa ki ar unda,
rom sisxlsa hRvrides, vaJkacoba unda Sromisa, rom ofli hRvaros. kidev vityviT, qveyana exla imisia, vinc irjeba da vinc icis wesi
da xerxi garjisa, vinc ufro ufrTxildeba naSroms, vinc izogavs naRvaws. dRes mZleTa mZlea marto is, vinc mcvelia da bejiTi
suliT da xorciTa, codniTa da marjveniTa. gvWirs-ki dRes romelime es droTa Sesaferi sikeTe? ra giTxraT? riT gagaxaroT?
xmlianma mterma ver dagvaTmobina, ver wagvarTva Cveni miwa-wyali, Cveni qveyana. xmlians mters gavuZeliT, gadavrCiT, qveyana da
saxeli SevinaxeT, saxsenebeli ar amovikveTeT, SevirCineT, saqolavi aravis avagebineT. xmliT moseulma vera dagvaklo-ra, SromiT da
garjiT, codniT da xerxiT mosuli ki Tan gagvitans, fexqveSidan miwas gamogvaclis, saxels gagviqrobs, gagvwyvets. saxsenebeli
qarTvelisa amoikveTeba da Cvens mSveniers qveyanas, rogorc upatrono saydars, sxvani daepatronebian. Sromasa da garjas, codnasa da
xerxs veravinRa gauZlebs, Tu Sroma da garja, codna da xerxi win ar mivagebeT, win ar davaxvedreT, win ar davuyeneT. varT ki yovel
amisTvis mzad? an gvetyoba raSime, rom yovelive es viciT da vemzadebiT? ra giTxraT? riT gagaxaroT?
exlac omia, xolo sisxlis Rvrisa ki ara, oflis Rvrisa, omi usisxlo, mSvidobiani, wynari. am omma arc buki icis, arc naRara.
ubuknaRarod sTesavs, ubuknaRarod mkis. kokisebur Sxapuna niaRvars ki ar hgavs, rom mTa da bari Tan waiRos, moarRvios, moRaros da
mogragnos, mdumare wvimisaebr nayofis gamomcemelia; arc rbeva icis, arc Zarcva, es mis bunebaSi ara sweria, Tu TviTon adamianma
gesli ulmobelis sixarbisa Sig ar CaawveTa, buneba ar mouwamla, ar mouSxama. es omi Sromisaa da viTarca Sroma _ patiosania,
namusiania da iseTive Tavmosawonebeli, TavgamosaCeni, rogorc uwin Tofisa da xmlis omi iyo. vaJkacoba amisTana omSi bevriT win aris
sisxlis omis vaJkacobaze. vaJkac guladze mSromeli samis gafreniT metiao, _ ityoda glexkaci Taviseburad zedgamoWriT, Tu marTals
aTqmevinebT. ra glexkaci, TiTon dRevandeli dRe amas gveubneba, amas hRaRadebs da Cven gvesmis ki es RaRadi? vai, rom ara. maS ra
giTxraT? riT gagaxaroT?
ar viciT _ rani vyofilvarT, ar vxedavT _ rani varT, ver gamogvisaxia _ rani viqnebiT. yurebSi bamba gvaqvs daculi da
Tvalebze xeli agvifarebia. arc arafers vxedavT, arc araferi gvesmis. uzarmazari Txrilia Cven, qarTvelebis win da ainuSiac ar
mogvdis. am Txrilis piras vdgevarT da sakmaoa xeli gvkran

da Sig gadaviCexebiT dedabudianad. orbi, arwivic ki veRar gvipovis,

veRar daswvdeba Cvens Zvlebs, rom gamoxran, gamoswiwknon, iseTi Rrmaa es Txrili, iseTi uZiro. vdgevarT da uRonoda vbzuiT, _ me
var da Cemi nabadio da am bzuilidan ara gamodis-ra. iqneba imitom, rom yvela buzi ki bzuis, futkarTan ki yvela tyuis.
axalo weliwado, Tu ram SegiZlian, Tvali agvixile, yurebidan bamba gamogvacale, futkrisgan gvaswavle droTa Sesaferi samamaco
znenia, rom Cvenma Semdegma mainc aRara sTqvs: ra giTxraT? riT gagaxaroT?
savarjiSo # 28
Tvalmiuwvdomel siSoridan gveliviTi moiklakneboda CuxCuxa aragvi da erTgan kldovan kides gametebiT exeTqeboda, rom axali
gza gaekvlia... Tavs ar izogavda, magram Seupovrobisagan ukuqceuli, daretianebuli da Tavbrudasxmuli, TiTqos sulis mosabruneblad,
iqve morevSi ramdenjerme motrialdeboda xolme da mere ki dakvirvebiT gadadioda dablobze, rom ufro metis sifrTxiliTa da kvnesaduduniT daSvebuliyo qvemoatexil Walebisaken. im kldovan mTis Tavze Rrublidan gamosuliyo uzarmazari cixe-darbazi, Seupovrad
gadmomdgariyo da sanugeSod gadahyurebda aremares. yovel mxriT Seuval galavniT SemozRudul Senobas mxolod erTis mxriT,
aRmosavleTisaken, guls uxsnida sigrZiT Cayolebuli aivani.
savarjiSo # 29
Wiri daumalavi sjobiao. es Wiric Cveni Zveli nacnobia, TiTqmis naCvevi da gaSinaurebuli. qarTuli enis amRvrevisa da
damaxinjebis Sesaxeb mogaxsenebT. es sagani gacveTili da Tavmosabezrebelia, magram Cveni danarCeni Wir-varamni da satkivarnic
daZveldnen.
yvelas bavSvobidanve gvaxsovs am saganze Civili da zrunva, magram Cveni dasneulebuli qarTuli ena, fexze wamodgomisa da
dawmendis magier, uaresad daavadda da atalaxda. isic gvaxsovs, rom erT dros gadagvarebulebs TiTebze CamoTvlidiT xolme, axla ki
angariSi agveria da saTvalavi dagvekarga. gvaxsovs ,,droebis, ,,iveriis,
,,qarTuli sityvis erTi werilis avtorisa ar iyos,

,,moambisa da ,,cnobis furcelis qarTuli, axla ki,

nawerze advilad gamoicnobT damweris dabadebis kuTxes. am mxriv, CvenSi

usazRvro Tavisufleba damyarda. aRarafers eridebian da Junral-gazeTebSi Tamamad weren: ,,lafatka ,,flagi, sirosti, ,,tumani da

137

sxv. ar vaWarbeb, es sityvebi me TviTon wamikiTxavs

da imave dros gamxsenebia, rom TiTo aseT sityvas Cven SegviZlia ori da sami

qarTuli davaxvedroT.
ukan aRaravin ixedeba. cotaodeni codna enis kanonebisa savaldebulod aRaravis miaCnia. wignis furceli susti anareklia im
ubadruk suraTisa, romelsac yovel nabijze waawydebiT dRevandel ojaxSi, quCaSi da dawesebulebebSi. am dReebSi sasamarTloSi
gaxldiT. erT darbazSi namdvili setyva modioda aseTis sityvebisa: ,,Jenotdeli, ,,Cistka, ,,sokraSCenie, ,,uborka, ,,birJa truda,
,,satrudniki, ,,mestkomi, ,,sovrabotniki, ,,zemotdeli, ,,santrudi da aTasi amisTana narevi, gaugebari da gonji. ase laparakobdnen
qarTvelebi. aseTive ambebi xdeba dawesebulebebSi, sadac isev qarTvelebi oflSi iwurebian qarTulis weriT. gegonebaT, winandel
gimnazielebs laTinurs an berZnuls awerinebeno.
an ki ra sakvirvelia?! daiareT romelime dawesebuleba da daelaparakeT TanamSromlebs qarTulad. iSviaTad miiRebT pasuxs
qarTuladve. daugdeT yuri am xalxis enas: namdvili volapiuki, Jargoni, uSnod narevi da namynobi, umgvano. am juris xalxma xeirianad
arc

qarTuli

icis,

arc

rusuli,

TviTonve

rom

Seignon

TavianTi

uenoba

da

moisminon

TavianTi

rusul-qarTuli,

an

sul

damunjdebodnen, an Tavidanve daiwyebdnen enis Seswavlas. uceb rom Cvenma winaprebma wamoiwion da yuri ugdon dRevandel qarTuls,
nebayoflobiT ukanve Cacvivdebian saflavebSi.
ai, aseTi hibridebi arian, rom qarTul enas da kulturas umzadeben laTinuri da irlandiuri enebis beds, e. i. nel-nela marxaven
Cveni xalxis cocxal enas _ metad mdidars, moqnils, feradsa da xmovans.
ras gviSvelis marto saqmis warmoeba qarTulad?! kaTolikuri eklesia dResac laTinur enaze awarmoebs wirvas da miwer-moweras,
magram es ena mainc mkvdaria. nuTu SeiZleba mokvdes ena SoTasi, iliasi, akakis da vaJasi?! daujerebelia! magram goneba da realoba
mainc Tavisas gaiZaxian da mrisxane muqaras gviTvlian.
Tevzi Tavidan ayroldebao, _ swored Cvens intelegenciazea naTqvami. igi Cemulobs xalxis meTaurobas da xelmZRvanelobas, magram
am SemTxvevaSi

gaxrwna da gadagvarebaSic masve ekuTvnis pirveloba da sxvebze adre iman unda daiwyos zrunva sakuTari Tavis

gankurnebaze.
zogni am sneulebas uimedod Sescqerian, me ki magondeba erTi magaliTi: 1905-1906 wlebSi, sul oriode weliwadSi, yvela somexi
dedaenaze alaparakda (baraqala imaT!). rogor moxda es ambavi? sul ubralod: moindomes da Seasrules, xalxis nebayoflobam,
ukvdavebis alRom da sicocxlis wyurvilma asi wlis naSeni zRudeni gadalaxa da Tavisi eniT ametyvelda.
arc Cvena gvaqvs sxva gza, garda aseTive nebisyofis, daJinebis, Segnebisa da sicocxlis wyurvilisa. yvelam TviTonve unda
izrunos Tavis Tavsa da ojaxze.
savarjiSo # 30
xval saqarTvelo Zveli tkivilebidan axali wlis imedebisaken xels gaiSvers. weliwadi da saukune arafers miscems qveyanas, Tu
mas araferi aqvs Tavis TavisTvis misacemi. yoveli weli Cvengan elis Tavis Sinaarss, yoveli dro Cvengan moiTxovs axal sityvas da
axal saqmes. dro TavisTavad carieli sityvaa, igi Cvens gareSe ar arsebobs. dro carieli sawyaulia, romelic Cvengan iTxovs mudam
Sevsebas. modian sastiki da ulmobeli wlebi, moiswrafian pirgamexebuli saukunis mesayvireni.
rac ufro win midis adamianis modgma, miT ufro rTuldeba msoflios Segnebisa da bunebis damorCilebis maSineria. dRes arc erT
erTs ar SeuZlia imiT amayoba, rac is yofila, dRes yoveli eri imiT amayobs, rac is aris; ara welTa daziduloba iZleva wonas,
aramed Semoqmedebis xelmwifeoba. Zvel qarTul patriotizms warCinebuli winaprebis mandatiT mohqonda Tavi. Cven uarvyofT im
patriotizms, romelic mxolod warsuls daemayreba. Cven uarvyofT im patriotizms, romelic winaparTa mavzoleumis Crdils Seafarebs
Tavs. mkvdrebi _ ragind warCinebulnic iyvnen _ cocxlebis magivrad ver ilaparakeben.
Cven uarvyofT im rbilkanian TaobaTa imedebs, romelTac qalaCunuri aRTqmebiT miaZines qarTuli Semoqmedebis samermiso impulsi;
Cven uarvyofT im Taobebs, romelTac qarTvel ers gza-kvali aubnies qimeriuli idealebiT. modian sastiki da ulmobeli wlebi!
adamianis modgma saSinel tkivilebis konvulsiebiT ikafavs gzas axali Semoqmedebisaken. ingervian Zveli citadelebi, ileweba Zveli
samyaro da samSvidobos mxolod is eri gaaRwevs, romelsac mavTulis nervebi aqvs, perspeqtiva _ arwivisa, gonebamaxviloba _
makiavelis.
vin gaimarTlebs dRes Tavs imiTi, rom barieri maRalia, dabrkoleba _ didi, konkurencia _ autaneli?! barierebs imitom aSeneben
maRals, rom kargi mojiriTeebis vaJkacoba gamoCndes; dabrkolebani imisTvis arseboben, rom daZleul iqmnan; konkurencia imisaTvisaa
mogonili, uniWieresi da uZlieresi gamoaCinos. sisuste sxeulis uZlurobis Sedegia. mxolod sisuste atavizmia.
vin gaimarTlebs amieridan Tavs, rom istoriis fatalizmma 42 gradusze moaqcia da ara okeanis romelime kunZulze...
modis aTas cxraas meocdasame weli da qarTveloba erTxel kidev unda dafiqsirdes. dafiqrdes ara imisTvis, rom SeCerdes da
ukan daixios, mxolod imisTvis, rom vefxviseburi naxtomi gaakeTos win; dafiqrdes ara imisTvis iWvneuliviT, rom Seyoymandes, aramed

138

imisTvis, rom SepyrobiliviT win gaeSuros. yvelaze ufro dafiqreba gvaklia Cven. dafiqreba bunebaSi Rrmad Caxedvaa da ara ganze
TiTis gaSvera. qarTvelobas mudam ganze TiTis gaSvera uyvarda. qarTveli patriotebi mudam ganze TiTs iSverdnen da qarTvelobis
gareSe eZebdnen qarTvelobis damRupvelebs da qarTuli ojaxis waxdomisa da daqcevis mizezebs.
1923 wels Cven unda vuTxraT Cvens Tavs, Cven amieridan arc xangadasuli qalebi varT, romelnic sasiZoebis molodinSi arian.
Sinagani gardatexa gvWirdeba Cven dRes. yoveli moraluri gardaqmna mxolod Sinagani xasiaTis unda iyos.
savarjiSo # 31
xelis guliviT sworia aznauri beglaris frCxilis odena ezo. naSuadRevis sios qinZis, pitnisa da ombalos suni bostnidan
meore mxareze gaSenebul venaxSi gadaaqvs. wnelis Robe, kvinZebi da yore gadaxlarTulia mayvliT; dauRluli Rori amaod Rrutunebs _
Semosvlas ver axerxebs. yavarayrili orsarTuliani patara odis palatSi icoxneba cali xari da qalbatoni ekaterines uSobeli. zeda
sarTulis aivanze mosCans kedelze Camokidebuli sasroli bade da moZvelebuli kexi. odis win nigvzis ZirSi gafenil Wilofze wevs
perangisamara, waRebgaxdili beglari. grZel skamze gulmkerds iSmuSnis mZinare ekaterine.
dacxra mze. Crdilma moikida fexi. mezoblebma fanjrebi gaaRes. daxuruli oTaxidan xalxi haerSi gamoefina. ekaterinem ZilSi
moigera buzi.
savarjiSo # 32
qarTveli erisaTvis mwerloba ar iyo mxolod da mxolod ,,sfero sityvierebisa: mwerloba misTvis ufro rTul fenomenad
vlindeba. qarTveli eri ara Tu qmnida marto mwerlobas: igi kidec cocxlobda miT. romelime tkbilxmovani Sairi, STagonebis
Sadrevans mowyvetili da xalxSi gadavardnili, sakuTar sicocxles iwyebda ucnaurs: igi iSleboda xan simReris jadosnuri xveulebiT,
xan cekvis xalasi samoslebiT.
qarTveli eri mgosania bunebiT.
Zveli mesxeTis ucnaurs natexSi _ guriaSi _ xalxi dResac mgosnad gamodis. Zvirad moiZebneba iq iseTi ojaxi, saca mziur
axalisebis Jams Sairoba ar iyos gamarTuli; advili sapovnelia iseTi ojaxi, saca smenamaTrobeli moleqseoba Taobidan Taobaze
gadadis. asevea samegreloSi. kidev meti: qarTveli eri ara marto tkbeba leqsiT _ igi avadmyofebsac arCens miT. moigoneT ,,batonebi,
romel avadmyofobasac qarTvelma erma ,,yvavili uwoda (es pirveli magaliTia, rom avadoba mxatvrulad monaTles). moigoneT masTan
leqsiTi simRera tkbils Cangurze da Tqven naTqvami dagajerebT.
qarTveli eris stili mwerlobaSi gansxeulda. qarTuli kulturis profili leqsiT gamoikveTa. saqarTvelos sulis reliefi
samxatvro sityviT gamoixaza.
gvaqvs SesaniSnavi arqiteqtura, saca Zveli qarTvelis nebisyofaa amarTuli, uryevi da mtkice; gvaqvs TvalismomWreli freskebi,
saca qarTvelTa TvalRia sizmrebia asaxuli mziur xazebiT; gvaqvs qarTuli taZari, raica munji qvebis locvebiTaa Sekruli; gvaqvs
qarTuli simRera, ucnauri da lamazi; bevri ram sxvac gvaqvs.
xolo gvaqvs kidev iseTi ram, romlis sadari Zvirad Tu sadme moipoveba: es aris qarTuli sityva, plastikuri, dabadebiT rom
ikveTeba. Tavaduri Tavmdebi amisa rusTavelia mzeosani.
saqarTvelo saidumlo uReltexilia aRmosavleTisa da dasavleTis: Cven viwviT aRmosavleTis fiqrmoreuli SuadRiT, roca mzis
ReleTa marmaSSi pani ibadeba mZimed mTvlemare; Cven verTviT dasavleTis saSiSar sicxades, saca TvalRia fantasmagoriebSi ,,Zeoba
ikveTeba Zlevamosili; Cven gvafiqrebs egviptis sfinqsi da gvacvifrebs parizis qimera; qarTuli nadimiT vixdiT aRmosavleTisa da
dasavleTis qorwils da nadimi igi mTavari hangia Cveni nabeWdi sityvisa. jer ar gaTavebulan ,,sadRegrZeloni ima nadimis, radgan
xSirad da xSirad SegviSales udardo lxini da cxadia TavisTavad, arc qarTuli sityva Tqmula jer ukanaskneli.
da ai, am Jams, roca qarTlis bedi cis mSvildiTaa Semortymuli, Cven, qadmaRlebma, unda warmovsTqvaT: saqarTvelo dadgindeba
Tavis Tavad da etyvis msoflios Tavis namdvil sityvas...
savarjiSo # 33
Savi zRvis mimarTulebiT, ergetas gzaze, samegreloSi, mariamobisTvis SuadRis sicxeSi gadafardagebuli uremi miWrialebs.
ferdebCavardnil xarebs karga dawinaurebuli ymawvili glexi miuZRvis, fexSiSveli da muxlebamdis akapiwebuli. mas gacveTili mokle
axaluxi acvia, uqamro, mkerdze Sexsnili. qamar-xanjali xurjiniviT mxarze gadaugdia: win revolveri, ukan xanjali, iRliaSi ki
grZeli saxre amouCria. zantad miimarTeba. ganier beWebs miarxevs. mzisgan Serujul SiSvel wvivebze kunTebis jaWvi uTamaSebs.
gza tyian WaobiT miiklakneba. marjvniv da marcxniv gzis kideebs layvebSi Camdgari wumpe loSnis. Soriaxlo, lianebiT
daxlarTul RruebSi, Txmelis mowiTalo fesvebi da maTi gvelis msgavsi landebi laRlaReben. WroRazurgiani bayayebis mTeli xrova

139

xavsis zedapize yru yiyiniT mimobneula. aqa-iq gubeebidan amoCril Zelebze kuziani Tavwvrila kuebi uZravad Seskupulan. haeri Smoris
suniTa da sicxis boliT gagudula. ciebis mTqnarebiT gaorTqlil garemos naadrevi zrobis feri gadahkvria da zed Zirs daSvebuli
cis gobi gadaxurvia.
suli exuTeba meurmes. TiTqos gadadgams nabijs Tu ara, qveyanac myisve gaTavdebao, win horizonti ara aqvs. eCveneba: midis, magram
arafers ar uaxlovdeba. ukan rom moixedavs, hgonia: arafers ar Sordeba. sul igivea, rac iyo: arc feri icvleba, arc saxe.
savarjiSo # 34
ovanes Tumaniani dRevandel sinamdvileSi iyo brwyinvale pirovneba. vinc piradad ar icnobda ovaness, mas hiperbolad moeCveneba
masze yoveli naTqvami. mis pirovnebaSi iyo didi adamianuri ganaTeba, romelic samudamo megobrad xdida, visac is daelaparakeboda.
es iyo zafxuli, 1917 weli. TbilisSi axali Camosuli viyavi moskovidan. CemTan erTad Camovida k. balmonti. qarTuli klubis
baRSi, sandro yanCelTan erTad vaxSamze, romelic gaumarTes balmonts, me pirvelad vnaxe ovanes Tumaniani. mas sruliad damoukideblad
eWira Tavi, ase rom, rusuladac ambobda eqspromtebs balmontTan erTad. sagani eqspromtebisa iyo faca amirejibi, cisferi pantera.
pirveli adamiani, romelsac yvelaze ufro awvalebda fiqri somxebisa da qarTvelebis Zmobaze, iyo ovanes Tumaniani. misi
gulwrfelobac swamda yvelas saqarTveloSi da amis mowme iyo Tbilisi mis 25 wlis iubiles dros.
didi patriotoba ar uSlida ovaness, yofiliyo qarTvelebis orientaciisa. saqveynod cnobilia, rom osmaleTTan omis dros,
sadac daiRupa misi ufrosi vaJi, ovanes Tumanianma Svidi qaliSvili gagzavna frontze mowyalebis debad da roca qarTvel-somexTa omi
daiwyo, zogi mis SvilebTagan moxvda erevanSi. ovanes Tumanianma ubrZana Svilebs, ar mieRoT monawileoba omSi, Torem is maT
dawyevlida _ es iyo didi siyvarulis aqti.
aqve unda iTqvas, rom ovanes Tumanians namdvili Zveli patriarqis gavlena hqonda somxis erze. mas usmenda ara marto xalxi,
aramed xalxis meTaurnic, romelnic TiTqmis yovelTvis darwmunebulni iyvnen TavianT siyvarulSi.
ovanes Tumanianis aseTi gavlena Tavis xalxze me magonebda ilia WavWavaZis avtoritets.
savarjiSo # 35
mkaTaTve... gzis piras mdumared amreSebuli yanebi. Tavdazneqili TavTavebi fxian namgals ucdidnen. niavi sadRac gaxiznuliyo. gza
daxeTqili, mtvriani... irgvliv mxolod sevda da Tvlema...
Saraze gamoCnda martodmarto beriqala, arsaferisad ecva, sxvadasxva mxiaruli, Wyetela naWrebisagan Sekerili kaba. cali xeliT
moZvelo qolga eWira, meoreTi _ Wreli boxCa. Zveleburi Savi TaTmani ecva xelT da adamis xnis daglejili, maRalqusliani,
CaRiluli,

yeliani

fexsacmeli.

momtvreuli,

Suaze

gadaCexili

qusli

Zalze

awvalebda.

moqanculi,

Seoflianebuli

gminavda,

Sewuxebuli calke sicxiT, calke uxerxuli fexsacmliT, calke Tavisi mware bediT!
rodemdis, rodemdis, amdeni wanwali?! kvnesoda da Tan mkerdze TaTmaniT ofls imSralebda, male siarulsac veRar SevZleb
da sadRac, Robis Ziras, amomxdeba suli!
erTxel sarkeSi Caixeda da sarke miwaze daanarcxa. sarkem uTxra, rom piris mTvarianoba didi xania, rac Cahqroboda, brolis
naTeli, lalis brdRviali gaxuneboda, Suqdamdgar saRamos mihgavda. misi yvaviliani samzeo daleuliyo. wyalma waiRo silamazec da
Tayvaniscemac!
odesRac ki silamazisTvis fufala uwodes!
ager, Cemi sofelic... amden xans dasanatreli... Cemi kera, sadac aRarc saxli maqvs, aRarc kari! vin gamomegebeba? vinRa metyvis
dedasaviT tkbilad, Svilo, mSvidobiT momixvelo? Wiri mogpareo, vinRa metyvis? aravin! vina myavs maTi nacvalgvarda? moxrekili
sawuTro, udabno-ugulo! ra kargi iyo Cveni mTvariani aivani, Cveni xeivani! sawyali mamaCemi, yarsis cixis amRebi! xelmwifem misi suraTi
rom moiTxova, mamam didi, rusuli cxenis nali moRuna xelSi, es nali gaugzavneT suraTis magiero da misi Svili, aznauris qali, axla
ase davwanwaleb!
fufalam mTaze Sexeda ngreul naSts da pirjvari gadaiwera.
savarjiSo # 36
gogebaSvilis ,,deda-ena da ,,bunebis kari aramarto didi pedagogiuri alRoTi Sedgenili wignebia. iakob gogebaSvili krebda da
bavSvebisaTvis amuSavebda xalxuri zepirsityvierebis nimuSebs. mis mier saxelmZRvaneloSi Setanili bevri leqsi Tu zRapari samudamod
damkvidrda Cvens saswavlo wignebsa da qrestomaTiebSi. iakob gogebaSvilma gamokrifa ,,qarTlis cxovrebis sagmiro epizodebi,
moswavleTaTvis misawvdomad gadaamuSava da Cveni bavSvebis sulier cxovrebis nawilad aqcia cotne dadianisa da Tevdore mRvdlisa,
ioTam zedgeniZisa da samasi Tavdadebuli aragvelis gmiroba.

140

iakob gogebaSvili ara marto TviTon werda, aramed udidesi yuradRebiT eqceoda yvela niWier mwerals, roca isini sabavSvo
nawarmoebebs qmnidnen. cnobilia, rogori aRfrTovanebiT Sexvda igi akakis sabavSvo leqsebs.
iakob gogebaSvilma saTave daudo qarTul sabavSvo mwerlobis Teoriasa da kritikasac. misi Teoriul-kritikuli Sexedulebebi
nawarmoebis Rrma analizs efuZneba da dRemde inarCunebs savaldebulo mniSvnelobas.
savarjiSo # 37
me tyveobaSi var da ara patimrobaSi. es Cemi saukeTeso wlebia _ es metia, vidre oqsfordi da aspirantura. es kontaqtebia
sisastikesTan, sikvdilTan da sicocxlesTan. da ra, Tuki saerTod veRar vixilav "Tavisuflebas"?! gana es misia araa?!
gana Tavisufleba CemTvis dRes ufro saSineli ar aris, vidre "izolacia"?! aq me dReSi 36 kapiki vRirvar. 2 zewari da 2
baliSispiri maqvs. kviraSi erTxel _ kino, abano; gazeTi "trudovaia Jizn" da samuSao _ arcTu ise mZime; cocxi, eleqtrodebi... ra,
Zalian cudia es?! ra moxdeba, Tuki saerTod aRar mivubrundebi kinos?! da saerTod, ra aris kino? _ gasarTobi Sinamosamsaxureebisa.
savarjiSo # 38
saRamos mTeli soxumi portSi iyo gamosuli. iyo bevri yvavili, orkestric, taS-fanduric, cxvirsaxocebis frialic, madloba,
naxvamdis, mSvidobiT, magram yvelaferze meti mainc cremli iyo.
soxumis moqalaqeni Tavisi sxeulis nawils, Tavis sisxls da xorcs _ berZnebs acilebdnen. berZnebi ukve asuliyvnen gemze,
RrubeliviT TeTr da qaTqaTa poseidonze da iqidan gviyvirodnen xelebis qneviT raRacas _ zogs berZnulad, zogs rusulad, zogs
afxazurad, zogs somxurad, zogs qarTulad...

uzarmazari TeTri poseidoni kiCoTi napirisken idga. zRva odnav Relavda da gemi ise

irweoda da iqnevda Tavs, TiTqos TviTonac gvemSvidobeboda.


me sxva bavSvebTan erTad pirsis moajirs miWyletili, Tvalebs vacecebdi da gemis qimze gadmofenil berZnebSi iangulis daveZebdi.
uceb Tvali movkari. mas kvlav Savi satinis xalaTi ecva, mkerdze gaReRili. ianguli mamamisis win idga da momeCvena, rom mamamiss
xeliT eWira.
savarjiSo # 39
dedaqalaqis Teatrebma sezoni daxures. damTavrda Sromis, cdisa da Ziebis kidev erTi Zneli weliwadi. vinc erTxel mainc
moxvedrila sazafxulod dacarielebul Teatris darbazSi, rodesac farda axdilia da scenis ukacrieli sivrce dumils moucavs, mas
uTuod unda ganecada sazeimo idumalebis TiTqmis fizikuri SegrZneba. rampis gadaRma, kulisebis bindbundSi, am dros TiTqos is
uCinari sulebi Tvlemen, romlebic sul axlaxan mZafri, daZabuli, feradovani sicocxliT cocxlobdnen Cven Tvalwin.
Teatris scenas aqvs Tavisi Sinagani usazRvroeba (siRrmis amgvar iluzias veraviTari ekrani ver qmnis jerjerobiT). am siRrmeSi
aris dapireba, gamoucnob zraxvaTa, moulodnelobaTa niSani, romelic winaTgrZnobis gancdad eufleba darbazs. is hamletis mamis
aCrdiliviTaa: raRacas gvagonebs gamudmebiT, raRac aucilebel mowodebas aRviZebs CvenSi.
Teatrisgan xSirad moiTxoven cxovrebis sworad danaxvas, anarekls, simarTles, bunebriobas. es moTxovnileba dRes kidev ufro
gaRrmavda. verc erTi normaluri mayurebeli ver egueba siyalbes, magram Rrmad cdeba is, vinc scenidan sinamdvilis ganmeorebas moelis.
mayurebelTa umniSvnelovanesi nawilisTvis Teatri, upirveles yovlisa, xelovnebaa Tvisobrivad gansxvavebuli cxovrebisgan,
bunebisgan. es gansxvaveba yvelaze martivad, sxvaTa Soris, imaSic vlindeba, rom Teatri kvdeba swored im dros, roca buneba
aRorZinebis zenitSia, raTa xelmeored swored misi saSemodgomo feriscvalebisas gacocxldes. sasceno fardac swored maSin miiwevs
zeviT, rodesac buneba Tavis gaxunebul bairaRebs kecavs. TeatrSi Cven veZebT upiratesad imas, rac cxovrebaSi dagvaklda, rac saerTod
sxvagan arsad moipoveba. ase rom ar xdebodes, scena rom mxolod sarke, mxolod anarekli iyos Cveni yoveldRiurobisa, ra Zala
gvaiZulebda am yoveldRiurobiT savse quCidan Teatris myudro SenobaSi Sesvlas?!
savarjiSo # 40
kaci iyo Suriani, yvelasi da yvelafris Surda. Sin iyo da Suri axrCobda, Sinidan gavidoda da Suri Tvalebs ubnelebda da gzakvals ubnevda. adgeboda da dawolisa Surda. Tvals gaaxelda da Tvalis daxuWvisa Surda. marjvniv gaixedavda da marcxniv gaxedvisa
Surda. sZulda Surian kacs da siyvarulisa Surda. didi SuriT iyo Sepyrobili Suriani kaci...
erTxel gadawyvita, Surze Suri eZia: jer Tevzisa Surda da curva iswavla; frinvelisa Surda da frena iswavla; ZaRlis
erTgulebisa SeSurda da ZaRliviT erTguli gaxda; cxvris Tvinierebisa SeSurda da cxvariviT Tvinieri gaxda; bolos xisa SeSurda,
erT adgilas rom idga, da rom mas magrilobeli Crdili hqonda da rom mas nayofi hqonda da rom misi foTlebi Srialebdnen da rom
totebze frinvelebi isvenebdnen da budeebs iSenebdnen.

141

da Sinidan gavida Suriani kaci, bevri iara, mravali mwvaneSefoTlili kordi gadaiara da bolos monaxa mwiri, xrioki adgili,
erTic moxeda Tavis ganvlil gzas da dadga. dadga da miwaSi fesvebi gaidga, mere maradmwvane foTlebiT Seimosa, xolo nayofad
zeTisxili moisxa.
axlac iq dgas Surisagan damcxrali Suriani kaci. dgas da Srialebs.
savarjiSo # 41
Tina oxravs, magidasTan ikunteba, telefonebis sias dascqeris tuCabzuebuli. Semodian sabWos wevrebi: kako, boria, kote, bela da
vaso CorgolaSvili, romelic ukiTxavad Sedis moadgilis kabinetSi.
_ es ari? _ ekiTxeba kako sosos, saqaRaldes CamoarTmevs, gadaSlis.
_ es ari ki, bolo variantia...
_ me romeli mqonda?
_ amis wina, albaT...
_ bevri Secvale?
_ ise ra. boloa da saboloo, xels aRar vaxleb amis Semdeg, morCenili ambavia.
_ sworicaa, _ ecineba furclebSi TavCargul kakos.
_ kako, _ eZaxis Tina, _ mosawvevebi ar migaqvs?!
_ darCa? mimaqvs, ki, _ gakecili saqaRaldiT miadgeba magidas, TiTiT gverdi aqvs CaniSnuli, _ es ari? ramdeni aviRo?
_ aiRe erTi, ori, ramdenic ginda.
_ principSi ori, ise iyos aq, patara jibeebi maqvs wamoRebuli, _ icinis. Camotexil kbilze ifarebs xelisguls. aWril gverdebs
asworebs saqaRaldeSi, mdivnis magidas Sordeba.
_ soso, saTauri darCa xom? _ Tina kiTxulobs.
_ ki, aweria. `tian-Sani~, `cisferi mTebi~, saTauri darCa.
_ erTi rame mainteresebs: me ratom ara var Sig? _ kakoa saqaRaldiT.
_ rogor ara xar?
_ ara var, _ icinis uxmod, _ yvelaa Cem garda.
_ Sen akaki ara xar? _ eZebs. Tabaxis furclebi aeWreba erTi aWriT, saWiro adgils agnebs mainc, kiTxulobs:
_ `akaki (icinis, Camotexil kbilze ifarebs xels): soso, mainteresebs, me ratom ar var Sig?~ _ sityvasityviT weria, a, batono,
_ uTiTebs.
_ vyofilvar, _ icinis, xels ifarebs bageze, _ me kakos veZebdi. sabuTiT, marTalia, akaki var, metrikiT, pasportiTac, aRar
gamaxsenda.
ukmayofilod naskvavs saqaRaldis zonrebs soso:
_ Senc xar, ra!
_ soso, me xom ar amovvardi? _ Tina kiTxulobs, _ var Sig?
_ Cveni mteric amovardnila, xar romelia!
_ saTauri Secvale, soso?
_ ara, kaco, `cisferi mTebi~, `tian-Sani~, tian-San!
_ mosawvevebi marTla ar ginda? daswreba savaldebuloao, _ oTarma.
gamxdari moqalaqe SemoaRebs kars frTxilad. Tavdaxrili Semoitans naxevar tans.
_ SeiZleba? _ arc kis eubnebian, arc _ aras. Tavaweuli misCerebia Tina.
_ mobrZandiT, _ epatiJeba da skamsac uTmobs bela mogvianebiT.
_ rogor gekadrebaT, araviTar SeTxvevaSi, brZandebodeT, ukacravad, SegawuxeT!
yvela erTdroulad iwyebs TiTqmis laparaks. ucxo aRaravis ainteresebs.
_ patara jibeebi wamoviRe-meTqi, giTxari. direqtorTan vin ari?
_ aravin.
_ Tqven dabrZandiT, qalbatono, me piradad, ukacravi pasuxia, miCveuli var fexze dgomas... mapatieT.
bela arafers ambobs, raze bodiSobs es kaci, ver xvdeba. ucxo ki ar jdeba da mosacdelis datovebas rom ar apirebs, etyoba;
laparakis darRveva ar unda, rogorc Cans, da sxvis xmebs ayolebs momlodine Tvalebs.
_ bela, vin ari Sig?

142

_ aravin ar aris, xom vTqvi, adamiano!


_ aba, ratom ar gveZaxis? marTla xval ari, Tina, sazogadoebis gafarToebuli sxdoma?
_ xval aris, ki, yvelani unda daeswrono, gafarToebuli ar miTqvams, sxdomaa. Tqven vin dagibaraT, TviTon ar aris da rogor
dagibarebdaT?
_ eee! _ waustvensaviT kako. _ ar ario... _ mosawvevebs mounacvlebs adgils magidaze. _ umosawvevebod ar SemiSveben?
_ sada, direqtorTan?
_ ara, iq, gafarToebul imaze...
_ gafarToebuli ar miTqvams, _ zaria, yurmils iRebs, _ diax, gismenT... razec gindaT, iyaviT. diax, diax... ara, ar ari, ar vici.
xom gesmiT qarTuli?! ar aris, kidevac rom iyos, dRis pirvel naxevarSi mainc ver migiRebT. ar vici, genacvale, _ yurmils debs.
_ meore naxevarSi? _ ucnobi moqalaqe CaerTveba ucnobisa da nacnobis dialogSi.
_ gaaCnia, ra sakiTxze.
_ vTqvaT, igav-arakebisaze, magram amaSi ar aris saqme. Tu ar SewuxdebiT, did bodiSs gixdiT, xvalac moval da iqneb geTqvaT,
yufaraZem dareka-Tqva...
_ gadavcem.
_ didi madloba. bodiSs gixdiT, romelidan romelamde aqvs dalodebis saaTebi?
_ oridan dRis bolomde.
_ xval rom movide da davelodo, SeiZleba, ara?
_ SeiZleba, ki.
_ aq sul igav-arakebi gaqvT? _ kiTxulobs warbaqaCuli boria, Tavis silamazeSi arcTu usafuZvlod Tavdajerebuli ymawvili.
gamxdari moqalaqe sakuTar portfels akvirdeba da pasuxis gacemas agvianebs.
savarjiSo # 42
rusuli teqsti qarTulidan gadmoTargmniliao, _ naTqvamia, TumcaRa gauwafavi Tvali (sxvaTaganac dadgenilia) piriqiTobas
mixvdeba. teqsti rusulidanaa gadmoRebuli cudi, alag-alag gaugebari qarTuliT. Tavad dokumenti marjvedaa Sedgenili da, albaT,
srulad Seesabameba ruseTis imdroindel politikur-iuridiul ambiciebs.
qarTl-kaxeTis samefo Sedioda erTmorwmune, qristianuli qveynis mfarvelobaSi da georgeevskis cixesimagreSi gaformda da
saratifikaciod gamzadda Sesabamisi dokumenti, romelic TavianTi xelmowerebiT daamSvenes Semdegma pirebma: pavle potemkinma (ase
weria), ioane bagrationma da garsevan WavWavaZem (mefe erekle mogvianebiT dahkravs beWeds da daafiqsirebs sakuTar xelxlarTvas). bevr
wyalobas _ socialurs, politikurs, mefurs _ gamoelodnen mwyalobelTagan wyalobilebi; aRiarebdnen umaRlesobas ruseTisas,
imperatricisas, samagierod, sanufqod inarCunebdnen mefobas sakuTari teritoria-samflobeloebisas da memkvidreobiTobas samefo
dinastiis SenarCunebas. mravaljer dasWirda Sexseneba am pirobebisa erT mxares meorisaTvis uSedegod. dayruvdnen Tu Tavi daiyrues,
cnobili ar unda iyos.

savarjiSo # 43
wlevandeli zafxuli didwvimiani gamodga gomborSi. xan Tavsxma wamouSenda, xanac fuTqi Tqoravda Semabezreblad. cioda.
Soreuli ialnos mTa, mocriatebulze mzes nimbiviT rom moiyenebs xolme, TiTqo samudamod gaiqna, daikarga janySi, xolo Cemi saxlis
momijnave wiTlovani gora TeTryomrali nisleuliT abolda. swored iseTi tarosi idga, kacs rom Camyudrovebuli fiqrisa Tu
mogonebebisaTvis

ganawyobs.

mwifobis

Jami

iyo,

galumpuli,

nayofiT

daxunZluli

aluCa

da

vaSli,

msxali

da

alibuxari

totebdadrekilni, naRvlianad idgnen moTqriale wvimaSi da Cumi TmeniT elodnen patronTa keTil xelSexebasa da mosTvlianebas. maT
Soris sayvarlad iyo awowili, totebgabarjRuli alubali. priala foTlebi uxasxasebda, xolo nayofi meti simwifiT CaSavebuliyo,
TiTqo RvTis madlian marjvenas lalis Tvlebi Seefrqvios misTvis da eTqvas: aha, axare adamis tomio! araferi sjobda mis cqeras am
nislian, sevdian dRes. idga gawuwuli, mSvidi, muqad gaburburebuli...
savarjiSo # 44
omis (1941/45 ww.) Semdeg sofelSi samxedro farajebi gaCnda. droTa ganmavlobaSi, maT sapatio sakidlebi miatoves da Ramis
mexreebisa Tu moxetiale boganoebis Sesamoslad iqcnen.

143

maxsovs erTi aseTi bogano: TmawvergaSvebuls, qariTa da mziTgamoyvanil saxians farajis sayelodan lamazi yel-kiseri ise
mouCanda, ifiqrebdi, SiSvel tanze acviao. faraja gamxdar da swor sxeulze beris anaforasaviT Semohgragnoda, msxvili Toki hqonda
welze Semortymuli da Tumca tanad maRali iyo, faraja lamis koWebamde swvdeboda. am boganos, moucileblad, xelSi spilos ZvaliviT
priala joxi eWira, arganad wodebuli, midioda da milaparakobda...
priala, priala, swori da litao iyo is argani, gegoneba, mraval Taobas sWeroda xelSi da axlandel patrons Tavis Wkuaze
gaewvrTna, radganac raRas ar akeTebinebda, roca midioda da milaparakobda, TiTqos imiT miuZRoda da warmarTavda fiqrebs, romelTac
argani xan igeriebda, xan eTanxmeboda da xanac msjavrs sdebda da, Tqven warmoidgineT, xiTxiTebda kidevac... zogjer iseTi sastiki iyo,
rom balaxisa da mtvriani gzis magivrad SegeSindeboda, zogjer ki ise nazi, lamis sanTeliviT mzeSi gamlRvaliyo.
Cvens sofelze gaivlida xolme. yvelaze didxans me mivdevdi Soriaxlo. sxvebs adre eleodaT cnobiswadili da marto darCenils
SiSi da pasuxismgebloba memateboda. imisTvis ra! midioda da milaparakobda... arc araferTan Sedgeboda, arc aravis esityveboda, magram
mainc yvelam icoda, rom amba besarioni erqva da ujiaTi, ukmexi xasiaTis gamo berebis saZmodan iyo mokveTili.
bogano da maTxovari sxvac bevri dadioda sofel-sofel, es ki araviTar survils ar amJRavnebda, natamali ar undoda arafrisa.
ambobdnen, balaxsa Zovso, magram raRas ar ityvian xolme kacze, miT umetes, roca araferi ainteresebs.
erTxel gavbede da win ise gadavudeqi, SemTxveviT rom xdeba kacTa Soris. bavSvi viyavi, aSkarad metyoboda, rom bavSvi viyavi,
Semomxeda da Tvalebi CamaStera. lamazi, WroRa Tvalebi... miyura, miyura, TiTqos Tvalebidan TvalebSi raRac gadmomiRvara, raRac
Semomisaxla gulidan gulSi, sulidan sulSi raRac miwilada, TiTqos nerwyvic Seerxa yelSi da roca yvelaferi gaiRo, haah! _
TiTqos joxiT gza gaiwmindao, isev gamkvaxebuli wavida. midioda da milaparakobda da Soridan rom vuyurebdi, gegoneba, guljavriani
pepela mifrinavso. ukve horizontze ki albaT, joxis wyalobiTac qaris wisqvils emsgavsa.
mec besarioni var-meTqi, _ davapire meyvira, raki Sors iyo da aRar meSinoda, besiki, besarioni, orive mqvia... ambasac ki
vTamaSob xolme, damicade, saxlSi gaviqcevi, grZel paltos wamoviReb da erTad viaroT... mec Zalian miyvars Tavis damartoxeleba. ai,
axlac, aba gaxede, WiWia, maTe da TaTuka sad arian, age, Zlivs Canan... erTad wamovediT, ivris toti unda avirCioT da xval davwuroT,
magram me CemTvis siaruli mirCevnia, CemTvis ufro verTobi... ratom ver micani? Tu ifiqre, balRia, sad ivlis qarSi da wvimaSio...
magram TiTqos uceb gavizardeo, Tavmoyvare Seviqeni, sisuleled CavTvale Cemi ganzraxva da iseTi grZnoba dameufla, TiTqos
namdvili besarioni aq viyavi, is ki, rogorc moCveneba, rogorc Soreuli kvamli, ise gaqreboda. zustad vicodi, rom dRes mokvdeboda,
imitomac gaemarTa koxis tyisken, iqa aqvs saflavi winaswar gaTxrili... weRan rom miyurebda, yvelaferi maSin miTxra, TvalebiT miambo
mTeli Tavisi ambavi da anderZic me damitova...
ase warmovisaxe momxdari da amayi Seviqeni: besiki-besarioni aqedan raRac unda gamosuliyo, miT ufro, Tu ,,ambac daemateboda.
adamiani zurgidan gamoicnoba. wasuls SevamCnie raRaca zadi: TiTqos sakuTari Tavi mxrebze wamoxurvoda da amas ki ver ejobna,
ver wamoeRo da Zirs ver daenarcxebina, rom mere imis tyavze gaevlo. lodins ki isev es erCia... midioda da milaparakobda. me axlac
ara var darwmunebuli, rom is sibrZnes metyvelebda, magram TviTon forma amgvari Tavisuflebisa midiode da milaparakobde _
CemTvis saocnebo da miuRwevelia dRemde... roca arc warsuli gaqvs, arc awmyo da arc momavali... araferi ar gagaCnia da miT umetes,
salaparako.
gana mxolod axla, adrec mikiTxavs Cemi TavisTvis, riTi momxibla am miusafarma boganom? SesaZloa, imiT, rom dapirispirebuli
iyo cxovrebasTan, romlisganac adamianebi keTilganwyobas moiTxoven da SeCvevas sjerdebian; imiT, Tavis nebaze rom iyo da nervebi ar
ucxreboda, kmayofileba rom ar icoda; rom cxovrebis rCola da jibri misTvis Cveulebrivi ambavi iyo.
is, vinc sakuTar Tavs qmnis, sazogadoebaSi adgils aRar unda eZebdes. sazogadoeba orpiri da TvalTmaqcia aba, dagviZaxon is
saxeli, rasac gulSi gveZaxian! aba, ise mogveqcnen, rogorc gulSi gveqcevian! da mainc, rogor advilad migvityuebs xolme sazogadoeba,
rogor vcdundebiT, rogor gamovdivarT koSkidan, gavSliT muSts da xels CamovarTmevT. yvelafris mizezi ki Cveni survilebia.
amba STambeWdavi da mkveTri arseba iyo. is rom gzaze gaivlida, haeri icvleboda, Robeebi krTodnen, xeebi izniqebodnen, kvali
rCeboda imis gavlilze, ucxo suni dgeboda, drois suni siZvelisa... sxva rolic hqonda ambas: bavSvebs imisi saxeliT aSinebdnen,
uime, uime, CaeyareT axlave loginSi, amba modiso!
soflis sazogadoebaSi iyo erTi patara ujredi am sazogadoebisa, romelic mTeli soflis ocnebas asaxierebda da aRasrulebda
dro uqmad gahyavda. erTaderTi konfliqti am sazogadoebas ambasTan mosvlia, magram am SemTxvevaze ise xmamaRla rodi yvebodnen.
xawiris mTis ZirSi, yanebis bolos, fufqel gzaze midioda Turme amba, roca zemodan moqeifeebi Camoxtomian, naxataris muxebis
CrdilSi hqoniaT sufra gaSlili da iq miuwveviaT. xan winidan, xan gverdidan SemouvliaT da ufro met yuradRebas rom ver Rirsebian,
vidre sxva ram garSemo, ambasTvis gonze moyvana da farajaze qaCva dauwyiaT. maSin yofila, argani qarborbalasaviT rom datrialebula.
TviT patrons ki arafriT Sestyobia gunebis Secvla, radgan iman, vinc pirvelma SeZlo TvalebSi gamoxedva, RrubeliviT Sors dainaxa.

144

amba besarioni Tavisufali arseba iyo da es SeuZlebelia, ar SeSurdes, visac movaleobebi ver autania. TvalSisacemi iyo da
aravis ainteresebda, es ki anazRaurebaze metia, roca Tavisufali ginda iyo... erTi sityviT, am saxeSi momxiblavi iyo is, rac SeiZleba
Semoqmedebis winapirobad CaiTvalos: aseTs iqneb ,,giJi gveTqva wera rom SeeZlos, erTi niWiT meti iqneboda, ase ki, mxolod
cxovrebazea meti. cxovreba adamianSi Tvalebidan Sedis. giJi xedavs mets, gacilebiT mets, vidre kalamma SeiZleba aRweros da fiqrobs
mets da daulagebels, vidre weraa. giJisTvis ar arsebobs daviwyeba da gaxseneba, is dResaa da am wuTSia mxolod da rasac
milaparakobs, egredve iviwyebs. aba, scade da Senc gaaqre erTi striqoni! vera, ufro dagaxsomdeba.
sisulele iqneba, vTqva, rom is amba besarioni dRes me var; rom sulma, romelic tyavidan gavida, Crdili datova. Crdili ki
metia, CrdilSi isicaa, rac sinamdvilea da isic, rac dakargulia... magram gana is ki marTali iqneba, Tu vityvi, rom dRes me var is
mowme bavSvi aTi-Tormeti wlis besarioni?
miCneulia, rom mZime bavSvoba niSnavs oblobasa da siRaribes. raRaca wili me am oriveSi medo, magram CemTvis ufro mZime
gasaxsenebelia is gancdebi, romlebic erTi da imave mizeziT meufleboda xolme da Tavi rom dameRwia daTrgunvisagan, siTamames
veZleodi, anu maimunobas da masxaraobas viwyebdi. raSi gamoixateboda Cemi masxaraoba? _ Cavicvamdi dedaCemis Zvel paltos,
Semovirtyamdi zed Tokis naglejs, gavikeTebdi Savi matylis naCeCisagan wver-ulvaSs (Tma isedac xuWuWi mesxa), daviWerdi xelSi
Txilis joxs da Sevudgebodi mter-moyvare mezoblebis monaxulebas. aa, mobrZandi, amba, mobrZandi, _ metyodnen, magram me, ra Tqma
unda, ar vuCerdebodi, rame orazrovansa da Tamam sityvas davugdebdi, masxaras rom epatieba, iseTs da gavcildebodi. isedac karga
grZel quCaze iyo Cveni ubani, anu scena Cemi moRvaweobisa da mec avyveb-Cavyvebodi Cvens gzas da ubans, joxis jadosnuri trialiT,
romlisTvisac yvelaferi obieqti iyo Robec, xec, qaTamic, ZaRlica da mezoblis bavSvebic. raki, rolis mixedviT, unda ganuwyvetliv
melaparaka, mebutbuta da SemeTxza ucabedi frazebi, xandaxan iseTi rame wamomcdeboda, rom vifiqrebdi, _ aseTi ram didi rom viqnebi,
maSin SeiZleba wamomcdes-meTqi. vin icis, wamocdenili sityva metia, vidre Txzuli winadadeba, winadadeba iqneb meti aris, vidre abzaci
da abzaci mTel Tavs sjobia.
es gardasaxva karga magrad marTmevda Zalas. maxsovs, rogori gaoflili vbrundebodi Sin daRamebisas. magram, ucnauria, mxiaruli
da kmayofili rodi viyavi... gulgatexili vbrundebodi, aivanze mivyridi joxsa da paltos, wvers ise Camoviglejdi, rogorc WeSmariti
msaxiobi, romelmac scada da roli Seasrula, taSic daimsaxura, mayurebelic acduna aRfrTovanebaze, magram sakuTar Tavs ver ajoba
da amad aris mgloviare, radgan gamocdilebam kvlavac Seborka. mec vgrZnobdi, rom ver Semcvala Cemma TamaSma, sxvebi aviyolie, magram
sakuTar Tavs ki ver vajobe, ver vajobe Cems dards da gancdebs, ise Rrmad yofila kacSi sakuTari Tavi, rac mets mihyvebi, ufro
metsa Txris TxunelasaviT, ufro gekargeba da Sen isev SiSveli instinqtebis amara rCebi. ase nirwamxdari, saxedakarguli vwvebodi
loginSi da velodi, rodis amiwevda sicxe.
meore dRes saSineli uimedoba meufleboda, iseTi, roca geCveneba, rom ar gaTendeba; rom ar gaizrdebi da bavSvad darCebi; rom
verasdros gascdebi Sens gzas da ubans; rom sul am sofelSi iqnebi, romelic sulac araa zRvis napiras, piriqiT, mTebSemortymul
patara vakezea, da, ra Tqma unda, araviTari navsadguri ar akravs, ar bibinebs zRva da ar irwevian ialqnini gemebi. aq arc erTi
wakiTxuli ambavi ar gaTamaSdeba, aq ar iqneba siyvaruli, SurisZieba, aq ar dareken camdis awvdenili eklesiis zarebi, kibeebi ar iqneba
marmarilosi, Toks aravin CamouSvebs SenTvis sarkmlidan... aq qalma rom gaixados, unda Sebrunde, rom guli ar gagitydes, rom kvlav
gqondes momavlis imedi: rom roca agiSveben, aucileblad Seiqmnebi Sens Tavze meti da Zala Segwevs, Sehfico momavals, rom...
amav dedamiwaze qristesSobidan meoTxe saukuneSi egvipteSi cxovrobda da moRvaweobda wmindani da saswaulTmoqmedi beri abba
besarioni, romlis Sesaxebac wmindanTa wignSi vkiTxulobT: ,,misi cxovreba msgavsi iyo romeliRac frinvelisa, romelic caSi
danavardobs, an romeliRac Tevzisa, an romeliRac aramiwieri arsebisa, radganac mTeli dro, rac icxovra, man galia wuxilisa da
zrunvis gareSe. ar awuxebda mas arc saxlze zrunva, arc saxnav-saTesi, arc siamovnebisadmi ltolva, arc fiqri ramis SeZenaze. is
Tavisufali iyo sxeulze zrunvisagan, cxovrobda momavlis imediT da Semortymuli iyo rwmenis kedliT. tyvesaviT iTmenda sicives da
gaxurebuli mzis sxivebSi, sruliad SiSveli, Crdils rodi eZebda devnilis msgavsad imaleboda udabnos kldeebSi da ukidegano da
dausaxlebel qviSis samyaroSi ise dadioda, rogorc zRvaze.
kidev mraval saswauls yvebian abba besarionze. gansakuTrebiT sainteresoa, Cveni adamianuri SesaZleblobebis kvalobaze, aseTi
epizodi: ,,savaneSi erT-erTma ZmaTaganma Sescoda da gankveTil iqna monastris winamZRvris mier. roca Zma eklesiidan gadioda, abba
besarioni adga, ukan gahyva gankveTils da Tqva, ,,mec codvili var.
abba besarionma moaxloebuli sikvdilis win miatova Tavisi savane da udabnos ukacriel kldeebs Seexizna. aravin icis, ramden
xans icocxla da rogor aResrula (b. xaranauli).
savarjiSo # 45

145

guram rCeuliSvilis moTxrobaSi ,,sikvdili mTebSi aRwerilia Tavzardamcemi tragikuli SemTxveva: saqarTvelos mTebSi mogzauri
germaneli mwerlis, alfred kurelas Tvalwin damfrTxalma cxenma cal uzangSi fexCarCenili misi meuRle gaitaca da qvian gzaze
Tavis xeTqebiT amoxada suli. alfred kurelam iSviaTi stoicizmi Seageba moulodnelad Tavs damtydar ubedurebas: am ambis Semswreni
gancvifrebulni iyvnen misi vaJkacuri TavSekavebiT _ fotosuraTebi gadauRo meuRlis cxedars, mcirewlovan vaJTan erTad mindvris
yvavilebi dakrifa da imiT Seamko sayvareli adamianis gvami... mTxrobelma (guramma) orjer SeniSna mis Tvalebze raRac cremlismagvari,
magram Wirisufalma orjerve sZlia Tavs da ukanve Caibruna ,,WirT manelebeli cremli (nikoloz baraTaSvilis gamoTqmaa).
micvalebuls iqve gauWres samare, miwas miabares da TbilisSi dabrundnen, im sastumroSi, sadac idgnen da is nivTebi hqondaT
datovebuli, romlebic mTebSi ar sWirdebodaT.
TiTqos umTavresi ukan darCa, TiTqos Cavlilia yvelaze mZime wuTebi, TiTqos civma gonebam gaimarjva grZnobaze, magram...
sastumros oTaxSi Sesul alfred kurelas TvalSi moxvda sawolis Tavze gadakidebuli kaba da xalaTi meuRlisa. moTxrobaSi
vkiTxulobT: ,,alfredi idga gaSeSebuli, martoka da im sawols uyurebda, romelzec qalis kaba da yviTelyvavilebiani xalaTi iyo
gadakidebuli. guramma raRac igrZno tkiviliviT. iqiT oTaxidan xmamaRali qviTini moisma. sarkeSi Canda: alfredi daeca sawolze,
aRrialda. is tiroda, xmamaRla qviTinebda da zorba mxrebi uZagZagebda.
daoblebulma samoselma grZnobaTa imaze Zlieri afeTqeba gamoiwvia, vidre TviT ubedurebam, uSualod gancdilma.
savarjiSo # 46
oraswlovani

rusifikatoruli

politikisagan,

iZulebiTi

da

saZulveli

orenovnebisagan

(romelsac

ase

Tu

ise,

mainc

vumklavdebodiT) Tavdaxsnilni, mSobliuri enis, qarTuli kulturis, qarTuli sulierebis winsvla-ganviTarebisa da saboloo zeobis
moimedeni, mwared movtyuvdiT: TviT komunisturi totalitarizmis umZafres da usastikes periodebSic ki aravis axsovs qarTuli ena
agrerigad waryvnili, Seuracxyofili da damcirebuli. vis SevCivloT an vis gadavabraloT? es xom TiToeuli Cvenganis bralia...
saqarTvelos damoukideblobis gamocxadebis dRidan miamiturad vfiqrob, _ ai, axla ki atydeba gangaSi dedaenis dabinZurebis
gamo: dRes Tu ara, xval mainc, xval Tu ara, zeg mainc... Tqvenc ar momikvdeT _ dRemde ise movaRwieT, rom enis siwminde vera da ver
iqca sayovelTao sazogadoebrivi Tu saxelmwifoebrivi zrunvis sagnad. ukve ramdeni mTavroba da parlamenti (sityvier omSi ingrevian
parlamentebi _ galaktioni) gamovicvaleT, dedaenis siwmindisaTvis ki verc erTma ver moicala.
daudevari damokidebuleba dedaenis mimarT, gaRaribebuli leqsika da, ubralod, miutevebeli Secdomebi yvelaze TvalsaCinod
teleekranidan fiqsirdeba. mikvirs, rom televiziaTa mesveurebi erTxelac ar Sewuxebulan kritikis uqonlobis gamo. saqarTveloSi,
Cvenda samarcxvinod, orasze meti umaRlesi saswavlebeli yofila; martivi gaangariSebiT, SesaZloa, aTobiT teleJurnalistikis
kaTedrac arsebobdes. miuxedavad amisa, qarTuli televiziis gadacemebi safuZvlianad, sistematurad, gamowvlilviT rom Seefasebinos an
gaekritikebinos vinmes, ar mogvswrebia. es ki kargs arafers uqadis qarTul televizias, romelic mayureblisaTvis mainc erTiania (am
mxriv, sasiamovno gamonaklisia axlaxan dastambuli qeTevan sadRobelaSvilis _ epoqis yofili wamyvanis _ werilebi).
televiziaSi gamarTuli literaturuli qarTuliT metyveleba wesad unda damkvidrdes da ara iSviaTobad; arada, zogjer piruku
xdeba.
savarjiSo # 47
_ ra ginda, bebo, ra?!
_ moxvedi, Svilo?
_ xo, ra ginda?
_ momeci aba Seni xeli...
_ ee, kargi ra, bebo!
_ momeci, biWo, ra moxdeba...
_ aha!..
_ genacvalos bebo... Cemo vaJkaco, Cemo imedo...
_ au, kargi ra, bebo!
_ ratom, Svilo, ratom ar giyvars Cemi mofereba, beberi rom var, imitom? vin myavs Sens meti, genacvalos Seni bebo...
_ au, bebo, raa!
_ ai, erTxelac gakoceb, erTxelac da meti aRar...
_ kargi, xo, wavedi...
_ romeli saaTia?

146

_ TerTmetia. erT saaTSi axali weli iqneba.


_ ra iqneba?
_ axali weli.
_ axali weli?
_ xo, ra iyo?
_ araferi, araferi...
_ kargi, wavedi axla...
_ moica... Camojeqi cota xans, raRac unda giTxra...
_ ra ginda.
_ Camojeqi, ra moxdeba...
_ au, televizors vuyureb, ra!..
_ dajeqi, biWo, arsad gageqceva is televizori!
_ kargi, aha, davjeqi!
_ Svilo, papa gaxsovs?
_ papa?
_ ho.
_ ise, bundovnad...
_ mainc, ranairad?
_ maxsovs, erTxel, axali weli iyo da garedan karze daakakuna...
_ ho, ho!
_ Cven raRac vkiTxeT, vin ariso Tu raRac... Tan sul gvecineboda...
_ mere?
_ mere Semovida da Semoitana didi langriT mandarinebi, kanfetebi da namcxvrebi... kanfetebs iatakze yrida da Tan ambobda, Semovdgi
fexi, gwyalobdeT RmerTio...
_ fexi Cemi _ kvali angeloziso?
_ xo, fexi Cemi _ kvali angeloziso.
_ mere, mere?
_ mere xelSi amiyvana... Tovlis suni hqonda, Tovlis da sicivis...
_ sicivis suni hqonda, biWo?!
_ xo. Sen xom ar gciva? Tu ginda, dedaCems vetyvi da Cais agiduRebs.
_ ar minda, ara!
_ arc gSia?
_ ara, araferi minda.
_ waval maSin, kargi?
_ wadi, Svilo, wadi...
savarjiSo # 48
nebismieri siaxle poeziaSi, iseve, rogorc siZvele, ar aris aucileblad kargis an cudis sinonimi, niSani. Tavgadakluli
tradicionalistiviT poezias verc Rvinis siZvele-siaxlesTan gavaigiveb da verc Sevadareb sruliad gansxvavebuli teqnologiebisa da
dargobrivi udidesi sxvaobis gamo. kulturologebisTvis saintereso siaxles poeziaSi, arcTu iSviaTad, aranairi kavSiri ar aqvs
poeziasTan, am sityvis wminda gagebiT da maTTvis poezia umTavresad saintersoa mxolod interpretaciisaTvis, kulturologiuli
ZiebisTvis, an rogorc sulieri krizisis an sxva ramis ilustracia. ukeTes SemTxvevaSi, isini xedaven iseT siaxles, romelic ufro
filosofiuri

aspeqtiT

aris

saintereso

da

ara

litmcodneobrivad.

zogierTisTvis

antipoeziis

calkeuli

nimuSebi

ufro

mniSvnelovania, vidre zogadad poeziis axali gza da ganviTrebis SesaZleblobani. zogma, Tu ar vcdebi, poeziaSi ganviTarebis gzebi
saerTod gamoricxa da mis sikvdilze alaparakda.
gvinda Tu ara, liberaluri ekonomikisgan dawunebuli poezia wasakiTxadac da Sesaqmneladac udides mocaleobas moiTxovs.
mocaleoba ki TiTqmis gaauqma sabazro ekonomikam da amitomac ar darCa adgili poeziisTvis Tanamedrove cxovrebaSi. dro aRar aris,

147

poeziisTvis dro ar rCeba da arc survili ar aris misi kiTxvisa. poezia im drois Svilia, roca dro Tavzesayreli iyo da wignier
sazrdos mxolod wignebSi eZebdnen.
miuxedavad amisa, CvenSi aTasebi mainc weren da mocaleobis naklebobas ar uCivian.
savarjiSo # 49
xalxiT gaWedili avtobusi miqris. nabdisqudiani, warbebCamofxatuli berikaci mokuntuli dedabrisken miiwevs. dedaberi jinura
kalaTebSi mokecila da aqeT-iqiT cqvitad icqireba.
_ Sen magdana ara xar? _ ekiTxeba berikaci.
_ magdana var, magdana...
_ gamarjoba, magdan!
_ Sen mixa ara xar?
_ mixa var, maS...
_ rogora xar, mixav, rogora xar, biWo!
_ xi-xi-xi-xi... biWio... _ xiTxiTebs iqve mdgari patara biWi.
_ ra gacinebs? CemTvis isev biWia! _ tuqsavs dedaberi biWs.
_ rogora xarT, biWo, rogora?
_ aba, rogor viqnebiT, ara gviSav ra...
_ Tqvenebi rogor arian? SviliSvilebi daaTxove?
_ kargad arian. dids kargi yismaTi Sexvda, qalaqSia, exlac iqidan movdivar. SuaTana axmetaSi gavaTxoveT. isinic kargad arian.
marto pataraze gveTanaRreba guli.
_ im nabolaraze?
_ ver Sexvda kargi bedi: sifxizleSi kidev ara uSav ra, daTvreba da gagiJdeba.
_ rad gaataneT?
_ vina gvkiTxa? alaverdSi viyaviT. movbrundiT da Sin aRar dagvixvda: fSavelSi gaparuliyvnen, biWis mamidasTan.
_ Sin unda CageketnaT.
_ CavketeT... fanjridan gadamZvraliyo.
_ eex, exlandelebi...
_ Sen? Sen rogorRa xar?
_ ii, Sen ki gaixare...
_ sada yofilxar?
_ qalaqSi. variebi myvanda gasayidad.
_ gahyidevi?
_ muqTad undodaT! aba, erTi kruxi Tqven dasviT-meTqi...
_ magaT igre hgoniaT...
_ esec Cveni sofeli... _ ambobs berikaci da Casasvlelad emzadeba, _ aba, kargad iyavi, mSvidobiT...
_ mSvidobiT, vin icis, veRarca gnaxo.
_ aba, ra vici, vin icis...
_ mSvidobiT, biWo...
mixa Cadis. dedaberi uceb wamoxteba, fanjaras mivardeba da eZaxis:
_ biWo! mixav!
_ xoo!
_ aba, Cemze Tu rame gaigoT, gadmodiT, ar daizaroT!
_ nu geSinia!
_ gadmodiT... Cemianebi xarT... gekuTvniT!
berikaci pasuxs aRar iZleva. dedaberi Tvals gaayolebs.
_ xi, xi-xi-xi... biWio... _ xiTxiTebs biWi.
berikaci ukan aRar ixedeba. dedabers guli swydeba. mere aqeT-iqiT miixed-moixedavs da isev patara biWs miubrundeba:
_ xo, ra gacinebs? CemTvis isev biWia...

148

savarjiSo # 50
ucnauria drois msvleloba: rac erT dros kanonad da dogmad iTvleba, ramdenime xanSi mTlianad kargavs Tavis Zalas da
sasaciloc kia, Tumca yoveli monakveTi istoriisa Tavis droze amtkicebs Tavis simarTles da erTaderTobas, Tanac cdilobs
TviTdamkvidrebas.
yazbegSi, erT-erTi filmis gadaRebisasa, gadamRebi jgufis SemoqmedebiT koleqtivs erTimeoreSi Cxubi mouvida. reJisori
amtkicebda, rom gadasaRebi scenis dros xevisbers unda gamoebrZanebina Tamar mefis an romelime qarTveli eriskacis suraTi. mxatvari
sxva azrisa iyo. mas saWirod miaCnda, rom am SemTxvevaSi qristes, wminda giorgis an romelime mTis salocavis xati unda
gamoebrZanebina xevisbers. scenaris avtori sabrZolo droSas moiTxovda (Tumca mTlad avtori ar iyo, avtorad iTvleboda).
rom ver SeTanxmdnen, gaikiTxes xalxSi da imaT ukve aRaraferi icodnen Zveli drois Sesaxeb.
savarjiSo # 51
dRes Tanamedrove poetis winaSe sami alternativaa: pirveli _ gaxdes axali rafsodi da SeuerTdes Tufaq Sakurisa Tu eminemis
dass; meore _ Seqmnas leqsebi profesionalTaTvis, rogorc profesionalma _ Tanamedrove mxatvris msgavsad, romelic Tavis
instalacias qmnis ara mnaxvelisa Tu SemfaseblisTvis (moyvarulTaTvis), aramed uSualod damkveTisaTvis _ muzeumisa Tu galereisTvis,
galereis

kuratorisaTvis;

aseve

dRevandeli

profesionali

universitetebis profesorTa da akademiur mkvlevarTaTvis;

poetic

wers

ara

mkiTxvelisaTvis

(moyvarulTaTvis),

aramed

metic: xSir SemTxvevaSi, Tavad poetic universitetis profesoria _ jon

eSberi, mark strendi, iosif brodski, Seimas hini, lev losevi, tomas venclova amis TvalsaCino magaliTebi iyvnen da arian.
magram arsebobs mesame alternativac: poets mudam SeuZlia daubrundes im instituciur sawyiss, saidanac warmoiSva evropuli
lirika _ locviT-meditaciur praqtikasa da Janrs. rogorc cnobilia, evropuli lirika XVI-XVII saukuneebSi swored amgvarad iwyeba
inglisSi, inglisuri nacionaluri eklesiis (anglikanobis) wiaRSi, sadac inglisuri enis sivrceSi xdeba laTinurenovani locviTmeditaciuri Janrisa da praqtikis gadanergva: jon doni ara mxolod sen-polis winamZRvaria, aramed inglisuri metafizikuri poeziisa
da evropuli lirikuli poeziis erT-erTi damfuZnebeli, romlis lirikuli meditaciebis safuZveli wm. egnate loiolas sulieri
varjiSebi _ meditaciebia (ix. amis Sesaxeb: ingliseli filologis, luis martcis gamokvlevebi).
swored inglisuri lirikuli poeziidan iwyeba Tanamedrove lirikuli poezia, romelic vrceldeba jer safrangeTsa da germaniaSi,
xolo Semdeg _ sxva evropul qveynebsa da ruseTSi. am gavrcelebisas is nel-nela `iviwyebs Tavis genealogias _ swydeba locviT
praqtikas rogorc Tematurad, ise instituciurad. Tumca drodadro `Janruli mexsiereba mainc Tavs gvaxsenebs, oRond amjerad ukve,
ZiriTadad, kaTolike poetebTan da aRmosavluri qristianobis sivrceSi _ klemens brentanos, puSkinis, lermontovisa da baraTaSvilis
calkeuli leqsebi, Jiul laforgi, jerard menli hopkinsi, vladimer soloviovi, pol verlenis gviandeli lirika; XX saukuneSi _
fransis Jami, Sarl pegi, pol klodeli, maqs Jakobisa da uistan hiu odenis gviandeli Semoqmedeba, viaCeslav ivanovi, gertrud fon le
forti, gabriela mistrali, osip mandelStami, boris pasternaki (gansakuTrebiT _ iuri Jivagos leqsebi), ana axmatova, tomas elioti
(moyolebuli ,,nacrisyris oTxSabaTidan), iosif brodskis ,,mirqma da ,,saSobao leqsebis mravalwliani wyeba...
`elituri poeti dRes swored am ori alternativis winaSea _ iyos poeti-mecnieri mecnierTaTvis (aleqsandriuli tipis poetieruditis msgavsad), sadac misi auditoria oden inteleqtualuri elitiT amoiwureba, an iyos meditaciuri poeti, romelsac
aTvisebuli aqvs evropuli poeziis mTeli gamocdileba da romlis auditoriac potenciurad usazRvroa, radgan iseve rogorc
qristianuli uwyeba, misi poeziac nebismieri adamianisTvisaa gankuTvnili.
dabolos, poezia, rogorc ukve aRvniSne, iwyeba rogorc xsovnis, mexsierebisa da damaxsovrebis xelovneba _ esaa mosaxseniebeli,
risi meSveobiTac axsovT jer RmerTis saxeli, Semdeg gmiris (romelic RmerTi xdeba sikvdilis Semdeg) ukvdavi saxeli, xolo Semdeg
TviTon poetis saxeli. amitomac homerosis poezia `oraluri poeziaa orive mniSvnelobiT _ poeziis meSveobiT imaxsovreben gmiris
ukvdav saxels, amave dros, zepirad imaxsovreben TviTon teqsts da axsovT poetis ukvdavi saxeli.
dazepirebas ritualuri mniSvneloba aqvs _ Cven vimaxsovrebT da vizepirebT imas, rac sakraluria. swored amitom viciT zepirad
locvebi da leqsebi. rodesac Tanamedrove skolam, sazogadod, dazepirebaze, maT Soris, leqsebis dazepirebaze uari Tqva, amiT swored
is faqti gacxadda, rom damTavrda poetTa epoqa, damTavrda dro, roca poezia sakraluri iyo. Tanamedrove adamiani mxolod kanonebs
izepirebs, radganac dRes sakraluri mxolod kanonia (adamianis uflebaTa deklaracia da a. S.).
leqsi, romelic ar gvaxsovs, romelsac ar vizepirebT, aRaraa leqsi; leqsi, romelic mxolod gamokvlevisa da statiebisTvis
iwereba, iseTive samuzeumo eqsponatia, rogorc xelovnebis nawarmoebi, romelic mxolod galereisTvis iqmneba; magram leqsi, romelic
ubrundeba Tavis sawyiss _ ukvdavi saxelis damaxsovrebas _ faqtobrivad, isev locva xdeba.

149

savarjiSo # 52
es wigni Cemi qveynidan Sors, Zalian Sors iwereba, magram fiqrma arc manZili icis da arc dro. igi gamudmebiT gawuxebs, sadac
ar unda iyo da rogorc ar unda grZnobde Tavs. gawuxebs, radgan es mTavari fiqria da mas versad gaeqcevi. Tumca zustad da
konkretulad ras daarqmev, arc ici da, albaT, arca aqvs mniSvneloba. mTavaria, rom gawuxebs da samyaros im patara nawils, rasac Seni
qveyana da miwa hqvia, mainc ver Sordeba. es fiqri gamudmebiT Tan dagyveba, sadac ar unda iyo da rogorc ar unda grZnobde Tavs da
mainc yvelgan da yvelafers Sens patara samSoblos adareb, Sens xalxs, wessa da tradicias, mdinareebsa da mTebs...
swored mTebidan daiwyo yvelaferi _ bavSvobis mTebidan _ pirveli wignebidan, im saocari wignebidan, romlebsac qmnidnen edmund
hilari da Tensing norgei, moris hercogi da jon hanti. wignebi sizmrebad iqcnen, sizmrebi ki cremlnarev ocnebad _ sakuTari TvaliT
menaxa himalai. am ocnebis axdenamde jer kidev Sors iyo da megobrebTan erTad fexiT moviare saqarTvelos mTianeTi. qvecnobierad, ra
Tqma unda, kavkasionis mwvervalebi himalais bumberaz mTebs unda Seecvala, magram studentobisa da axalgazrdobis Sualeduri dro
udardelobidan uzarmazar dardSi gadaizarda da Cveni aSlili epoqisa da qveynis daSoSminebas RviniT SevecadeT. sanam kargi Rvinoebi
jer kidev arsebobda Cvens qalaqSi, piradad Cems janmrTelobas safrTxe ar emuqreboda da sadRegrZeloebs siamovnebiT vayolebdi
xolme lirikul leqsebs. magram TandaTanobiT, araualkoholo sasmels nervebisa da xelebis kankali mohyva da, ramdenadac maxsovs,
pirvelad guli sadRac igoeTis ,,tekTan (an misadgomebTan) gamiCerda. meored da mesamedac eqimebma zustad igive Tqves, rac pirvelad,
_ aRar unda dalioo, magram ukve gvian iyo _ Wiqebi Sevsebuli gaxldaT da Tamada swored CemTan gadmodioda alaverds. maSino, _ ukan
ar daixies eqimebma, _ ai, es Tanxa dasWirdeba operacias da Sengan stambulis kaJs gamovTliTo. kursebis granitzec Tanaxma viyavi da
mivdeq-movdeqi, rogorc CvenSi ityvian, xalxi Sevawuxe, magram amaod _ esao, isao, pativs ki gcemT, magram verao da swored maSin
gamaxsenda himalai _ kidev erTxel, rogorc asparezi sakuTari SesaZleblobebis sarealizaciod da, rac mTavaria, rogorc saSualeba
sakuTari sxeulis dasaZlevad. gamaxsenda himalai da swored maSin mivxvdi da davijere, rom adamianisaTvis sulisa da sulieris
warmarTva aris urTulesi da piriqiT, Tu igi moindomebs, sruliad iolad SeZlebs sxeulis damorCilebas.

gadavwyvite da SevZeli:

gasakvirad Cveni ojaxis wevrebisa da keTilismsurvelebisa, Wiqa davdgi, metic _ gverdze gadavdgi da varjiSi daviwye.
Tumca himalaisaTvis mxolod sxeulis wvrTna veraferi bedenaa da erT-erTi mTavari faqtori iqauri harmoniis misaRwevad
fsiqologiuri momzadebaa. amis miRweva, piradad CemTvis, gacilebiT ioli aRmoCnda, vidre fizikuri mzadyofna mwvervalze asasvlelad.
pirveli mwvervali ki, romelze asvlac pirveli qarTuli eqspediciisaTvis RmerTma ineba, himalais monblanad wodebuli dhaulagiria.
qarTveli mTamsvlelebis ramdeni Taoba ocnebobda, himalais ToTxmeti rvaaTasianidan erT-erTze mainc ganexorcielebina asvla da
ramdenadac CemTvis cnobilia, yvelaze axlos am mizanTan qarTveli alpinistebi samocian wlebSi iyvnen, roca Cvens qveyanas nepalis
maSindeli mefe ewvia stumrad da, Tu es legenda ar aris, svaneTis mTebSi jixvic ki moinadira. qarTvel mTasvlelTa imdroindeli,
uZlieresi gundi, himalaiSi miiwvia, magram sabWoTa mTavrobam sastiki uari ganacxada nepalSi eqspediciis gamgzavrebaze.
1982 wels (sxva informacia me ar gamaCnia) himalais mTebSi pirveli qarTveli mTamsvleli, akaki xergiani moxvda sabWoTa
kavSiris nakreb gundTan erTad. eqspediciis TerTmetma monawilem dedamiwis umaRles mwvervalze Ramis asvla ganaxorciela, magram maT
Soris akaki xergiani ar yofila. mizezi ucnobia, faqti kia, rom igi Jurnalistis movaleobas dasjerda.
1991 wels ukve ruseTis gundi daiZra imave everestis dasalaSqrad da mwvervalze asvlis sixaruli, sxvebTan erTad, 54 wlis
roman giutaSvilmac gaiziara; Tumca warmatebuli eqspedicia misTvis kinaRam tragikulad damTavrda, roca ukana gzaze, mwvervalidan
daSvebisas, baton romans tkbilad CamoeZina... wels ki, pirvelad qarTuli alpinizmis istoriaSi, qarTvel mTamsvlelTa gundi
katmanduSi gaemgzavra. mTavar jgufs ori kviriT CamovrCi. Cveni eqspedicia nepalis mimarTulebiT indoeTis gavliT wavida, me ki
moskovidan gavfrindi katmandus...
savarjiSo # 53
Tovs. tyveebi ficrul qoxSi, narebze arian miyrilebi. erT maTgans viqtor pavloviCi hqvia. is drodadro axvelebs da mere
wiTlad dawinwklul xelisgulebs Sarvalze iwmends. is da meore blokis sami tyve xval diliT, 9 saaTze, unda daxvriton. ,,koxis
Cxiri mTel banaks moedeba da rkinigza gasayvani darCeba. visac ki avadmyofobas SeamCnevT, im dResve moaSoreT, _ oficris xma
monotonuria da uemocio, rogorc radiodiqtoris gamosvla, magram ramdenime wamSi TiTqos raRac axsendeba da gamococxlebuli, Tavis
marTlebis toniT agrZelebs: ,,imaTTvis ra mniSvneloba aqvs, ori dRiT adre mokvdebian Tu ori dRiT gvian...
nikolozi ver isvenebs, xan wamodgeba, xan kedlisken gadabrundeba da TiTebiT raRacas xazavs. ficrulis RriWodan qari uberavs,
nikolozs TiTqosda im raRacis xazvaSi uSlis. uceb wamojdeba da viqtorTan midis. fexebTan Camoujdeba da xels Seaxebs. viqtori
uswrafesac wamoxteba da nikolozs rom dainaxavs, mSviddeba. Cumad, saxeloSi axvelebs.
_ movifiqre, _ yurTan miaqvs piri nikolozs.
_ miTxari, _ yru xmiT pasuxobs viqtori.

150

_ am zafxuls ukan, tualetebTan, iaraRis patara sawyobi aRmovaCine.


_ gagiJdi?! ra sawyobi... yvirils Zlivs ikavebs viqtori.
_ axali tualetisTvis teritoria mominiSnes, xom gaxsovs.. da iq, xis dampal yuTSi, miwisqveS, sul raRac naxevari metris
siRrmeze...
_ mere? _ xelebi kidev ufro ukankalebs viqtors. xvelebis axali Seteva ewyeba.
_ garSemo aravin iyo. biWebma gveli ipoves da zedamxedvelebic da oficrebic iq iyvnen Segrovili. maSinve miwa mivayare, balaxis
da foTlebis naglejebi movabnie da erTi metris moSorebiT daviwye Txra.
_ vinmes uTxari?
_ ara, pirvelad vambob dRes SenTan.
_ mere me ratom meubnebi, ici, rom dilaze Subls gamixvreten da saidumlos im nagavsayrelze waviReb, sadac Cemi gvami unda
gadaagdon, xom?
_ ara, sxva raRac movifiqre.
_ mainc ra?
_ mokled, bevri dro ar aris. Zalian swrafi moqmedebaa saWiro. mzad xar, rom yuradRebiT momismino?
_ ara.
_ ra ara...
_ barem mesvrian da davisveneb, wvalebas eg mirCevnia.
_ ar girCevnia. momismine: samze axali cvla dadgeba. rogorc wesi, maSinve amowmebs Zabvas. rogorc ki Seamowmebs da teritoriaze
gamova, me tualetSi gaval. im miwis amoTxras naxevari saaTic ar unda. erT xelyumbaras aviReb da moSorebiT gaval. iqidan visvri isev
tualetebis mimarTulebiT, rom is sawyobi afeTqdes. Sen am dros rTav Zabvas da wynarad gadadixar. marjvena bilikidan erT xuTas
metrSi samanqane gzaa. im gzis gaswvriv, tye-tye iare da patara sofeli iwyeba. marjvniv, pirvelive saxlSi, invalidi qali cxovrobs,
ida hqvia. is mogxedavs...
afeTqebis talRam mis samalavTanac miaRwia da Wurvma orive fexi waawyvita muxlebTan. viqtor pavloviCs es ar gaugia, xvelebiT
gaiara biliki da tyeSi gauCinarda.
savarjiSo # 54
uSgulSi dReisaTvis 32 koSkia SemorCenili. yvelaze mWidrod koSkebi CaJaSis ubanSia. ramdenime wlis win es ubani `iuneskos~
mier msoflios kulturul memkvidreobaTa nusxaSi iqna Seyvanili.
me-20 saukunis dasawyisSi uSgulSi 98 koSki iyo. maTi fundamentebi dRemdea SemorCenili. bevri maTgani komunistur `samSeneblo
politikas emsxverpla~. rogorc svanebi amboben, koSkebi isea nagebi, rom Zalian iSviaTia, TavisiT daingres, magram saqarTveloSi
sabWoTa xelisuflebis damyarebis Semdeg komunistebs saSeni masala sWirdebodaT sxvadasxva administraciuli Senobis asagebad. amas
emsxverpla Tamaris cixis koSkebi, im cixisa, romelic uSgulelTa erT-erT Tavmosawonebel adgils warmoadgens. Tamaris cixis
kompleqsi CaJaSis ubanSi mdebareobs. es iyo samefo kompleqsi, Caketili, galavniani cixe, Tavisi sacecxluri koSkiT, darbaziT,
dilegiTa da macxovris saxelobis eklesiiT.
SarSan uSgulSi Carkvianebis ojaxSi movxvdi. laert Carkvianis TqmiT, mamamiss axsovs, rogor aafeTqes aminaliT Tamaris cixis
koSkebi, romlebic ki ar CamoSlilan, xeebiviT wamoiqcnen Turme. waqceul koSkebs ki mere ZalayinebiT Slidnen, rom qvebi gamoerCiaTo.
am qviT sofelSi sabWos Senoba, kantora, saqonlis ferma da maRazia auSenebiaT. Tamaris cixis qviT nagebi es Senobebic dRemdea
sofelSi.
komunisturi mmarTveloba warsuls Cahbarda, magram svanur koSkebs axali mteri upatronoba anadgurebs. maTi umravlesoba
xelaxla gadasaxuria, wyali fundamentSi Cadis, koSkebi ibzareba da iSleba. rogorc laert Carkvianma agvixsna, koSkis gadaxurva
Zalian Sromatevadi saqmea, igi fiqalis qviT ixureba, uSgulSi ki bevr ojaxs amis SesaZlebloba ar aqvs. saqarTvelos mTavrobam
uSgulis koSkebis gadasaxurad 80-ian wlebSi TiToeul ojaxs 100-100 maneTi gamouyo da bevri koSki maSin gadaixura. mas Semdeg
aRaraferi gakeTebula, Tu ar CavTvliT saerTaSoriso organizacia `saqarTvelos ikomoss~, romlis dafinansebiTac CaJaSis ubanSi 11
koSki gadaxures. laeti gviyveboda, rogor daingra mis Tvalwin am 3-4 wlis win JibianSi WeliZeebis koSki: saxuravis arqonis gamo
koSki gabzaruli iyo, Camoingra Sida sarTulebis gamyofi kedlebi, Senoba mTlianad daibzara da Semobrunda.
koSkebi isea nagebi, rom zvavi maT verafers aklebdaT. 1987 wels muryvanSi zvavma 10 saxlis daangria, WeliZeebis ojaxSi 7
wevri daiRupa. Tovlma 12 metrs miaRwia im wels. pirveli dartyma orma koSkma miiRo, zvavis kvali qongurebamde iyo misuli. koSkebs

151

ise aSenebdnen, rom saidanac zvavi iyo mosalodneli, kuTxiT idga da mas rom exeTqeboda, iyofoda, iSleboda da saxlebs naklebad
azianebda. CubianSi, asaTianebisa da Carkvianebis ubanSi, 11 koSki mdgara CayolebiT da maT zvavis Sekavebis daniSnulebac hqoniaT.
uSgulelebi amboben, rom yovel koSks Tavisi daniSnuleba aqvs. erT-erT maTgans saeklesio daniSnulebac hqonda. es Carkvianebis
istoriuli koSkia, sadac Sua saukuneebSi erT-erTi saeklesio kreba Catarda. koSki kldeze dgas da mis pirvel sarTulze dRemdea
SemorCenili kldeSi amokveTili patriaqis fexis sabani. uSgulSi amobrZanebuli qarTveli saeklesio moRvaweebi swored aq isvenebdnen
Turme.
koSki gvaris siZlieris sombolo iyo. axal koSks yoveli ojaxi gvaris memkvidris dabadebis aRsaniSnavad uyrida saZirkvels da
Semdeg mas ramdenime wels aSendebda. koSkebi, ZiriTadad, 3-4-sarTuliania, zogjer 5-ianic. uSgulSi ori SvidsarTuliani koSkic aris.
maT TavdacviTi da sacxovrebeli daniSnuleba hqondaT.
dReisaTvis uSgulSi 8 gvaria: Carqseliani, niJaraZe, ratiani, Rvarliani, WeliZe, kakriaSvili, xaWvani da Carkviani.
uSgulSi asul stumars ori muzeumis daTvaliereba elis _ eTnografiulis da niJaraZeebis koSkSi moTavsebuli ganZTsacavis. es
samsarTuliani koSki uSgulis 7 taZris ganZs inaxavs. koSki samuzeumod imitom SearCies, rom sacxovrebeli iyo da ara TavSesafari,
soflis centrSi mdebareobs da sameTvalyurod advilia.
soflis uxucesebma 1926 wels, svaneTSi sabWoTa xelisuflebis damyarebamde, yvela eklesia dacales da mTeli ganZi latfaris
tyeSi gadamales. rodesac situacia dalagda, xelisuflebam sTxova maT, jvar-xatebi SemoetanaT da dacva daeyenebinaT. didxans
macxovrisMeklesiaSi inaxeboda yvelaferi, rac dRes uSgulis muzeumSia.
samwuxarod, sxvadasxva dros uamravi xelnaweri ganadgurda. rogorc Turme uSguleli ivane Carqseliani yveboda, 40-ian wlebSi
Carkvianebis koSkidan erTi marxili xelnawerebi gamoutaniaT da dauwvavT. koSkebSi etratebiT cecxls vanTebdiT da vTbebodiTo.
savarjiSo # 55
ianvars mourTavi xeebis sevda, marilmoyrili quCebi da dafifquli fiqrebi moaqvs. daTovlil gzas yviTeli saxlisaken
fexsacmelebis RraWuniT mihyavxar da xedav kocons, romelsac irgvliv Tbilad SefuTvnili bavSvebi usxedan. Sens danaxvaze
momentalurad ifantebian da Tvals efarebian. mxolod erTi rCeba _ TeTrqudiani gogo, xelSi rkinis wvetiani sariT, romelzedac
koconze Semwvari, gafarCxuli virTxaa wamogebuli. gogo virTxian sars damnaSavis saxiT giwvdis da mis TvalebSi TeTr daTvebs
saaxalwlo SuSxunebs urigeben.
_ namdvilia?
_ bunkerSi iyo.
_ bunkerSi nagavi aRaraa da...
_ mainc iyo, _ gpasuxobs jiutad da mis TvalebSi zangi moTxilamure aceminebs.
_ cocxali?
_ xo.
_ nagavi kai xania, aRaraa da rogor?
_ ra vici. darboda. amoxtoma da gaqceva undoda.
_ eseni raRas daiSalnen?
_ biWebi?
_ aq rom iyvnen.
gogos TvalebSi orsuli qalebi Sokolads Wamen.
_ gakveTilebi gvaqvs xvalisTviso... Tan gvianiao... Tan...
_ ho...
_ Tan Senic eSiniaT.
_ eg vici... da ratom?
_ didebi eubnebian, ar daelaparakoTo.
_ mere Sen ratom ar gaiqeci?
_ me... oboli var... da Tan xval kviraa, _ ambobs gogo mSvidad da mis TvalebSi zooparkidan gaqceuli maimunebi troleibusiT
mgzavroben.
gogos Tavze xelisguls adeb. cota xani gayursuli dgaxar. mere trialdebi da sadarbazoSi Sedixar.

152

savarjiSo # 56
saerTod, Cemi azriT, Tanamedrove franguli literaturis zogadi nakli aris garkveuli sqematuroba, rodesac mwerali TiTqmis
deklaraciul doneze gvawvdis dRevandel evropaSi gavrcelebul im ideebsa da idealebs, romelTa erTgulebac Tundac zedapirul,
verbalur doneze karg tonad miiCneva. ase viRebT xolme SiSvel sqemas: sikeTe kargia, boroteba _ cudi; eTnoSemwynarebloba kargia,
rasizmi _ cudi; genderuli Tanasworoba kargia, seqsisturi Cagvra _ cudi. ki batono, vin gedaveba, magram sad aris aq literatura?
ufro sworad, rogor SeiZleba adamiani da, Sesabamisad, personaJi ase calsaxad Seafaso da misi arseboba mxolod romelime ideis
gansxeulebis donemde daiyvano?!

153

literatura
1. l. kvaWaZe, qarTuli ena, naw. I, Tb., 1981.
2. l. kvaWaZe, Tanamedrove qarTuli enis sintaqsi, Tb., 1977.
3. l. kvaWaZe, Tanamedrove qarTuli enis sintaqsi, III Sevsebuli gamocema, Tb., 1988.
4. T. sanikiZe, qarTuli marTlwera, Tb., 1998.
5. T. sanikiZe, qarTuli enis praqtikuli stilistika, Tb., 1999.
6. a. arabuli, qarTuli metyvelebis kultura, Tb., 2005.
7. v. Tofuria, i. gigineiSvili, qarTuli enis orTografiuli leqsikoni, Tb., 1998.
8. d. TvalTvaZe, n. gafrindaSvili, marTlweris wesebi da savarjiSoebi, Tb., 2005.
9. g. SalamberiZe, qarTuli marTlwera, Tb., 1985.
10. a. SaniZe, l. kvaWaZe, qarTuli ena, VIII klasis saxelmZRvanelo, Tb., 2001.
11. a. SaniZe, l. kvaWaZe, qarTuli ena, IX klasis saxelmZRvanelo, Tb., 2001.
12. o. gaCeCilaZe, qarTuli ena, Tb., 1992.
13. qarTuli metyvelebis kulturis sakiTxebi (damxmare saxelmZRvanelo araspecialuri
fakultetebis studentebisTvis), Tb., 2004.
14. www.literatura.ge
15. www.lib.ge
16. www.iatp.ge
17. www.children.iatp.ge
18. www.nplg.gov.ge
19. www.wikipedia.org

154

ibeWdeba avtorTa mier warmodgenili saxiT

gadaeca warmoebas 01.05.2009. xelmowerilia dasabeWdad 13.05.2009. qaRaldis


zoma 60X84 1/8. pirobiTi nabeWdi Tabaxi 9,5. tiraJi 300 egz.

sagamomcemlo saxli `teqnikuri universiteti~, Tbilisi, kostavas 77

You might also like