Mirko Fustic

FAKULTET ZA MEDITERANSKE POSLOVNE STUDIJE
TIVAT
NAUTIKI MARKETING NA PRIMJERU MARINE BAR

SPECIJALISTIKI RAD
Predmet: Marine i nautiki marketing
Mentor:
Dr Predrag Sekuli, docent
Student:
Mirko Futi
Studijski program:
Nautiki turizam i
upravljanje marinama
Broj indeksa: S39/13
Tivat - oktobar, 2014
Nautiki marketing na primjeru Marine Bar
SADRAJ
Strana
1. UVOD ........................................................................................................................................ 4
2. PRIRODNE KARAKTERISTIKE BARSKOG PODRUJA ..............................................5
2.1. Geografski poloaj .................................................................................................................. 5
2.2. Klimatski uslovi ...................................................................................................................... 5
2.2.1. Vjetrovitost .......................................................................................................................... 6
2.2.2. Temperatura vazduha ........................................................................................................... 7
2.2.3. Vlanost vazduha................... ................................................................................................7
2.2.4. Padavine ............................................................................................................................... 7
2.2.5. Oblanost ............................................................................................................................. 8
2.2.6. Osunanost ........................................................................................................................... 8
2.3. Geoloki sastav terena ............................................................................................................. 9
2.3.1. Inenjersko geoloke karakteristike ..................................................................................... 9
2.3.2. Nosivost terena ..................................................................................................................... 9
2.3.3. Seizmika povredivost i seizmiki rizik ............................................................................ 10
2.4. Karakteristike mora ............................................................................................................... 10
2.4.1. Maritimne karakteristike barskog akvatorija ..................................................................... 11
2.4.2. Plima i osjeka ..................................................................................................................... 12
2.4.3 Morske struje ...................................................................................................................... 12
3. PEJZANO UREENJE ...................................................................................................... 13
4. ANALIZA POSTOJEE SAOBRAAJNE I TEHNIKE INFRASTRUKTURE ........ 14
5. ELEKTROENERGETSKA INFRASTRUKTURA ........................................................... 15
5.1. Prenosni sistem 110KV ......................................................................................................... 15
5.2. Srednjenaponska mrea 35KV i 10KV ................................................................................. 15
6. TELEKOMUNIKACIONA INFRASTRUKTURA ........................................................... 16
7. HIDROTEHNIKA INFRASTRUKTURA ....................................................................... 17
7.1. Vodosnabdijevanje ................................................................................................................ 17
7.2. Odvoenje otpadnih voda ..................................................................................................... 17
7.3. Odvoenje kinih voda ......................................................................................................... 18
7.4. Upravljanje vrstim otpadom ................................................................................................ 18
8. ANALIZA POSTOJEIH LUKIH KAPACITETA NA PODRUJU BARA ............. 20
8.1. Osnovne karakteristike prostora ........................................................................................... 20
8.2. Postojei nain korienja prostora ....................................................................................... 21
8.3. Problemi u postojeem nainu korienja prostora marine .................................................. 21
8.4. Problemi u nainu korienja prostora putnikog terminal .................................................. 23
9.IZVOD IZ PROSTORNOG PLANA CRNE GORE ........................................................... 24
Mirko Futi

10. IZBOR LOKACIJE I SADRAJA LUKE NAUTIKOG TURIZMA ......................... 26
10.1 Izbor lokacije ....................................................................................................................... 26
10.2. Planirane namjene ............................................................................................................... 26
10.2.1. Luka nautikog turizma MARINA BAR ...................................................................... 26
10.2.2. Povrine saobraajne infrastrukture ................................................................................. 29
10.2.3. Povrine specijalne namjene ............................................................................................ 30
10.2.4. Povrine za pejzano ureenje ......................................................................................... 30
10.2.5. Povrine mora .................................................................................................................. 30
11.POSTOJEI KAPACITETI MARINE BAR ................................................................... 31
11.1. Osnovne karakteristike po porojektu ...................................................................................31
11.2. Osnovne karakteristike izgraenosti Marine Bar .................................................................31
11.2.1. Graevinsko zemljite .......................................................................................................31
11.2.2. Vezovi ...............................................................................................................................31
11.2.3. Objekti ...............................................................................................................................32
11.2.4. Usluge ...............................................................................................................................32
11.3. Poslovanje AD "Marina" Bar ...............................................................................................32
12. OSTVARENI OBIM PROMETA MARINE BAR U 2013.GODINI ...............................34
13. ORGANIZACIJA AD "MARINA" BAR ......................................................................... 35
13.1. Vlasnika struktura ..............................................................................................................35
13.2. Organizaciona struktura .......................................................................................................36
13.3. Zaposlenost .........................................................................................................................37
14. SWOT ANALIZA ................................................................................................................. 38
14.1. Usmjerenost ili kurs preduzea ............................................................................................39
14.2. Vizija ....................................................................................................................................39
14.3. Misija .................................................................................................................................. 39
14.4. Strateki ciljevi ....................................................................................................................40
14.5. Globalni ciljevi .....................................................................................................................40
15. MARKETING UOPTE ..................................................................................................... 41
15.1. Marketing kao nauna oblast .............................................................................................. 41
15.2. Marketing kao poslovna orjentacija .................................................................................... 41
16. MEUZAVISNOST MARINA I NAUTIKOG TURIZMA ........................................ 43
17. ZAKLJUAK ...................................................................................................................... 47
18. PRILOG ................................................................................................................................ 48
LITERATURA ........................................................................................................................... 50
Mirko Futi

1.UVOD
Nautiki marketing je veoma irok pojam i sastavni je dio nautikog turizma, koji predstavlja
jedan od favorizovanih vidova turizma, zbog ega njegov razvoj treba posebno potencirati s
obzirom na prirodne i antropogene vrijednosti, pogodnosti obale, nautiko-prometni poloaj
Crnogorskog primorja, stalno rastuu tranju, a naroito zbog ekonomskih efekata koji se
ostvarujuju realizacijom ovog vida turizma. Nautiki turizam se ne moe zamisliti bez marina.
Studija nautikog turizma u Crnoj Gori, nastoji da se maksimalno vodi rauna o potrebama
Crne Gore u cjelini i pojedinih lokalnih sredina. Uz uvaavanje tih injenica, postoje tri kljuna
kriterijuma koja bi trebala da izdvoje prioritetne dijelove: obezbijedenje odrivog razvoja i
ouvanja ekoloke ravnotee, izbjegavanje koricenja plaa i drugih vanih turistikih resursa te
procijenjena ekonomska opravdanost. Uz ove osnovne kriterijume za izgradnju marina,
uvaavaju se i neki dodatni prioriteti kao maritimni uslovi, ouvanje ekosistema, atraktivnost
lokacije, uvanje drugih resursa, pozicija i dostupnost, izvodljivost projekta, atraktivnost
ulaganja.
U skladu sa gornjim predloena je osnovna mrea marina u Crnoj Gori sa oko 2000 vezova, koju
bi trebalo da ine dvije velike servisne marine kapaciteta 400-850 vezova (Bar i Tivat), etiri
standardne marine kapaciteta 100-300 vezova i tri specijalne marine s neto manjim brojem
vezova. Uz njih se podrazumijeva obezbjeenje komercijalnih vezova u postojeim lukama,
naroito na lokacijama koje bi mogli da pobude vee interesovanje nautiara.
Servisne marine, uz dovoljno veliki kapacitet (400-850 vezova) bi trebalo nautiarima da prue,
pored mogunosti korienja vezova i sve potrebne sadraje (a posebno usluge remonta i
popravki jahti, usluge tankovanja goriva i druge usluge), zbog ega moraju imati dovoljno
prostora na kopnu i moru. Jedna takva lokacija je i postojeca marina u Baru, za koju se planira
proirenje i adekvatno opremanje.
Zbog prirodnih karakteristika tj. pitomosti tog dijela obale koja je Volujicom zaticena od
vjetrova sa mora, barsko priobalje je pogodno mjesto za lociranje luka, a sa njima i drugih
nautikih objekata kao to su marine. Postojea marina je locirana u blizini lukog kompleksa tj.
putnikog terminala. Obuhvata povrinu od 15 ha i posjeduje sve pratee sadraje (parking za
drumska vozila, servisna postrojenja, pumpnu stanicu i ostalo).
Poveanjem standarda stanovnitva i sve veim otvaranjem crnogorskog primorja stranim
tritima, kapacitet postojee marine je prevaziden. Imajui u vidu prihode koje ovakva
postrojenja donose tokom cijele godine jasno se izvodi zakljuak da izgradnju ovog vida
objekata treba podrati. Na osnovu toga predlae se i izgradnja nove marine. Lokacija bi bila kod
uca rijeke eljeznice u Jadransko more.
U ovom radu u se zadrati samo na pitanju marina na podruju Bara, kao dijelu jedne velike i
sveobuhvatne teme kakva je "Nautiki marketing", bez kojeg se ona ne moe ni zamisliti.
Mirko Futi

2. PRIRODNE KARAKTERISTIKE BARSKOG PODRUJA
2.1. Geografski poloaj
Prema saobraajno-geografskom poloaju u okviru optine Bar, kao i u odnosu na iri prostor,
ovo podruje predstavlja jednu od najvanijih razvojnih taaka, posebno zbog toga to je Bar
danas najvea primorska luka i istovremeno vaan privredni centar Crne Gore.
2.2. Klimatski uslovi
Klima barskog podruja definisana je geografskim poloajem, u zoni umjerenog klimatskog
pojasa, poloajem neposredno pored Jadranskog mora te postojanjem i smjerom pruanja
planinskog vijenca Rumije, to rezultira otvorenocu za maritimne uticaje sa zapada i
kontinentalne sa istoka i sjeveroistoka.
Ovakav poloaj Bara uslovljava klimatske uticaje koji daju umjerenu, odnosno sredozemnu
klimu, pa kao takvo i ima odlike modifikovane klime Mediterana. Blagotvornost klime i
podneblja glavno je obiljeje ovog prostora, te je ovo jedan od najsunanijih dijelova Jadrana, a
to se manifestuje u skoro 2.500 sunanih sati godinje.
Osnovne odlike mediteranske klime su blage zime, dugotrajna topla ljeta, jeseni prijatne, duge i
toplije od proljea. U toku 300 dana godinje ovdje vladaju srednje mjesene temperature iznad
10C, a u toku 6 mjeseci, temperature su vie od 15C.
Osnovne karakteristike ovog klimatskog podruja su slijedee :
- srednja godinja temperatura 15,7 C
- najvia srednja mjesena temperatura /juli/ 23,4 C
- najnia srednja mjesena temperatura /januar/ 8,3 C
- mala dnevna i godinja temperaturna kolebanja,
- srednja godinja vlanost vazduha 70,o %
- srednja godinja koliina padavina 1.400,0 mm, maksimum u novembru 433,0 i minimum u
julu 0,0,
- intenzivna insolacija, prosjecno 7,0 casova dnevno
- vjetrovi : hladna bura, vlani jugo i osvjeavajuci maestral.
Tri su karakteristicna tipa vremena na predmetnom podrucju, i to:
1. Vlano, oblacno i nestabilno vrijeme sa junim i vlanim vjetrom zvanim Jugo,
2. Suvo, suncano i stabilno vrijeme sa sjevernim hladnim i suvim vjetrom zvanim Bura,
3. Stabilno ljetnje vrijeme sa NW vjetrom (Maestral) i nonim sjevercem koji duva sa kopna
(Burin).
Mirko Futi

2.2.1. Vjetrovitost
Na podruju Bara razlika u uestalosti vjetrova iz pojedinih pravaca je slijedea: tiina bez vjetra
25%, sjeveroistoni 32%, zapadni 11%, sjeverozapadni 8%, jugoistoni 7%, juni 5%, istoni
5%, sjeverni 4% i jugozapadni vjetar 3%. Vjetrovi sa kopna prema moru su eci u zimskom
periodu, a u suprotnom smjeru u ljetnjem periodu.
Mala uestalost junog vjetra za mikroreon luke Bar nastaje zbog postojanja barijere Volujice
koja utie na promjenu pravca vjetra, kao i postojanje planinskog masiva Rumije, tako da se
juni vjetar javlja kao sjeveroistoni na podruju luke.
Najveu uestalost i jainu javljanja ima LEVANT iz pravca sjeveroistoka (24,14 km/h), zatim
PULENAT iz pravca zapada (18,07 km/h), MAESTRAL iz pravca sjeverozapada (19,21 km/h),
JUGO iz pravca juga i jugoistoka (21,92 km/h) i BURA iz pravca severa (22,07 km/h).
Neke od karakteristika vjetrova koji su zastupljeni na predmetnom podruju su slijedee:
1. BURA (NNE do ENE), koja duva drugom polovinom novembra do kraja marta. To je jak,
iznenadan, suvi, hladan, a ponekad i orkanski vjetar. Duva u jakim udarima, a dolazi iz
unutranjosti kopna. Bura se strmo rui na morsku povrinu, valovi su nepravilni, kratki, strmi i
niski (1-2.5 metra). Maksimalna vrijednost ovog vjetra izraena u skali bofora(BS) je 12 BF, ili
oko 17-24 m/s.Jaka bura raspruje vrhove talasa u morsku pjenu i stvara vodenu prainu, to
smanjuje vidljivost. Temperatura vazduha se moe u vrlo kratkom vremenu smanjiti za desetak
stepeni Celzijusa. Pritisak vazduha je obino povean. Zimi bura duva ee, snanije i due (3-7
dana), ljeti rijee, slabije i krae (oko 2 dana). Nagla pojava bure je jedna od njenih najopasnijih
osobina.
2. JUNI vjetar ili jugo-jugoistonjak (ESE preko SE do S), topao i vlaan vjetar, ujednaene
brzine i stalnog smjera. Duva u periodu januar-april, maksimalne jaine 7-8 BF ili 17-20 m/s.
Karakteristika ovog vjetra je u tome to dolazi postepeno, duva ravnomjerno, a olujnu jainu
dostie tek poslije 2-3 dana. ece i jae duva na otvorenom moru, a slabi prema kopnu. More
dostie veliku jainu a talasi mogu biti visine od 3-5 metara, odnosno maksimalno do 6 metara.
3. ZAPADNI vjetar ili pulenat (NWW), karakteristian je za topliji period godine, od maja do
septembra, dostie jainu do 12 BF ili 13-17 m/s, maksimalno do 20 m/s.
Ovaj vjetar dolazi iznenada, rijetko duva, prolazan je i kratkotrajan, hladan i opasan, a takode
stvara velike talase.
4. ZAPADNI vjetar ili maestral (NW do SW), dnevni vjetar duva u toplom periodu godine od
maja do septembra. Udari vjetra dostiu jainu od 8-14 m/s ili 5-6 BF, more dostie jainu od 0.5
do 1.5 m. Ugodan je za jedrenje, od jutra prema poslijepodnevu mijenja smjer udesno, okreui
se prema suncu, te stvara visoke talase.
Mirko Futi

2.2.2. Temperatura vazduha
Prema podacima za Bar: srednja godinja temperatura je 15.7C, najvie srednje mjesene
temperature su u julu i avgustu (23.4 i 23.3C), a najnie u januaru i februaru (8.3 i 8.9C), dok
srednje maksimalne temperature idu i do 28C, a srednje minimalne se sputaju i do 1.5C.
Maksimalna amplituda iznosi 44,0C (od -7.2C do 36.8C).
Temperatura vazduha na podruju Bara kree se oko 16C:
Tabela 1. Srednja mjesena i godinja temperatura vazduha u C
I
8,3
II
8,8
III
10,5
IV
13,7
V
17,8
VI
21,4
VII
23,4
VIII
23,3
IX
20,5
X
16,8
XI
13,5
XII
9,8
God.
15,7
XII
21,0
4,2
max
min
Tabela 2. Apsolutni dnevni minimum i maksimum temperature vazduha u C

I
19,2
-7,2
II
20,2
-4,4
III
25,7
-3,8
IV
26,2
2,1
V
31,0
5,4
VI
33,2
9,1
VII
36,8
12,4
VIII
35,9
11,4
IX
35,5
8,8
X
29,0
1,1
XI
25,0
1,2
Karakteristini period temperaturnog reima u zoni Bara iznosi:

- period sa srednjom dnevnom temperaturom vazduha viom od 5C traje cijele godine;
- period sa srednjom dnevnom temperaturom vazduha viom od 10C traje oko 260 dana;
- period sa srednjom dnevnom temperaturom vazduha viom od 15C traje oko 180 dana; i
- period sa maksimalnom dnevnom temperaturom vazduha viom od 30C traje oko 70 dana.
2.2.3.Vlanost vazduha
Relativna vlanost vazduha na podruju Bara pokazuje veoma stabilan hod tokom godine, sa
maksimumom tokom prelaznih mjeseci (april-maj-jun i septembar-oktobar), a minimum
uglavnom tokom ljetnjeg perioda.
Vrijednosti srednje dnevne relativne vlanosti pokazuju oscilacije koje su smanjenog intenziteta
u ljetnjem periodu (oko 10%-20%), a znatno izraenije tokom zime (oko 20%-30%). Vrijednosti
srednje godinje relativne vlanosti vazduha iznose za Bar 69,6% (min. 65,3% u februaru, max.
71,4% u septembru).
2.2.4. Padavine
Pluviometriski reim na podrucju Bara ima obiljeja izrazito mediteranskog klimata, sa
maksimalnim padavinama u toku jeseni i zime i minimalnim padavinama u toku proljeca i ljeta.
U prosjeku se godinje izlui oko 1.500 mm padavina. U toplijem periodu godine (aprilseptembar) izlui se oko 500 mm padavina, a u hladnijem periodu (oktobar-mart) oko 1.000 mm
padavina.
Na osnovu aproksimacije viegodinjih prosjeka, najkiovitiji mjesec je decembar sa 187 mm
padavina, a najsuvlji juli sa 39 mm padavina.
Mirko Futi

Tokom zimskog perioda dnevni prosjek padavina iznosi prosjecno 5-8 l/m2, mada najvece
dnevne kolicine mogu dostii vrijednosti preko 40 l/m2. U ljetnjem periodu, dnevni prosjek
padavina iznosi svega oko 1 l/m2.
Padavine se uglavnom izluuju u vidu kie, a rijetko i u vidu snijega. Period sa srednjim
godinjim brojem dana sa padavinama do 1 mm traje oko 80 dana, do 10 mm traje oko 40 dana,
do 20 mm traje oko 20 dana.
Tabela 3. Srednja mjesecna i godinja koliina padavina u mm na m2
I
II
III
IV
V
182,5 152,0 139,0 142,0 88,0
VI
53,5
VII
39,0
VIII
IX
X
XI
XII
God.
57,0 134,0 139,5 186,5 187,0 1490,0
Tabela 4. Raspored padavina po godinjim dobima u mm na m2

Proljee
(III, IV, V)
390,0
Ljeto
(VI, VII, VIII)
149,5
Jesen
(IX, X, XI)
450,0
Zima
(XII, I, II)
521,5
Ukupno
1490,0
2.2.5. Oblanost
Prosjena godinja oblanost (u osminama pokrivenosti neba) iznosi 4,7. Najvea oblanost je u
toku zime, a neto manja drugom polovinom jeseni i prvom polovinom proljea, a najmanja ljeti,
od poetka jula do kraja septembra. Zimski mjeseci imaju najvie oblanih dana prosjeno 1015, a ponekad i preko 20. Potpuno je obrnut sluaj sa letnjim mjesecima; oblanih dana u
prosjeku ima 4-5. Vedrih dana ima najece u julu i avgustu, ak 25-28.
Osunanost je u suprotnosti sa oblanou i u Baru prosjean godinji broj sunanih sati iznosi
2.500 asova (oko 7 asova dnevno).
Tabela 5. Srednja oblanost
I
5,9
II
6,1
III
5,8
IV
5,6
V
4,5
VI
3,6
VII
2,4
VIII
2,2
IX
3,5
X
4,4
XI
6,2
XII
6,4
God.
4,7
2.2.6. Osunanost
Trajanje sunevog sjaja na podruju Bara iznosi prosjeno oko 2500 asova godinje (oko 7
asova dnevno). Najveca osunanost je tokom ljeta, u julu i avgustu, a najmanja tokom zime, u
novembru i decembru. U ljetnjim mjesecima (jun, jul i avgust) je oko 40% godinjeg
osunavanja. Srednja mjesena vrijednost osunavanja za ovo podrucje iznosi 212,20 asova.
Tabela 6. Srednja osunanost (h)
I
118
II
119
Mirko Futi
III
172
IV
216
V
267
VI
316
VII
352
VIII
326
IX
247
X
193
XI
117
XII
102
God.
2545
8

Tabela 7. Raspored sunanih sati po godinjim dobima
Proljee
(III, IV, V)
655
Ljeto
(VI, VII, VIII)
994
Jesen
(IX, X, XI)
557
Zima
(XII, I, II)
339
Ukupno
2545
2.3.Geoloki sastav terena

Teren Bara najveim dijelom sainjavaju mezozojski sedimenti, poloeni u brojnim prekidima
od srednjegtrijasa do gornje krede. Najvea raznolikost geolokog sklopa, javlja se na
priobalnom pojasu, pa su tu i najee deformacije stenskih masa.
Geoloki sastav terena Topolice I je aluvijalno-glinoviti ljunkoviti sedimenti, sa dijelom nasutog
materijala. Ujednaenost geolokog sastava cini prostor Topolice I relativno ocjedljivim.
Prema podacima buotina, ovi sedimenti nalaze se i u dubini ispod vjetakog nasipa u podrucju
Luke to se vidi iz ininjersko-geolokih presjeka terena. Granice sa drugim poluvezanim ili
nevezanim naslagama su postepeni prelazi, odnosno isklinjavanja jednih u druge zbog ega se
mogu smatrati dosta fleksibilnim. Po sastavu su to gline, ljunkovi, pjeskovi, praina i u manjoj
mjeri sitna drobina.
2.3.1. Inenjersko geoloke karakteristike
Po inenjerskogeolokim karakteristikama izvreno je grupisanje stijena i stijenskih kompleksa.
Na predmetnom podruju su locirane nevezane stijene morski priobalni nanosi.
Odlikuju se srednjom zbijenocu, poroznou, labilnou, promjenom rasporeda strukture pri
spoljanjem uticaju (npr. morskih talasa) i predstavljaju slabu podlogu za izvodenje gradevinskih
radova, sem ukoliko nije preduzeta velika zatita. Deformacije nastale u ovim stijenskim masama
zadravaju oblik i stanje zauzeto nakon djelovanja sila, sve dok one ne promjene jainu i smjer.
Ravnomjernost geolokog sastava, cini teren relativno stabilnim sa malim slijeganjima. Na
uskom priobalnom pojasu, poeljno je, izbjegavati teke objekte, dok se ostali tereni mogu
smatrati pogodnim za gradnju.
Na podrucju Topolice I, preporuuje se plitko temeljenje, preko tamponskog sloja granuliranog
ljunka,debljine 60.0 cm.
2.3.2. Nosivost terena
Podruje pokriveno vjetakim nasipima, obino iz krenjake drobine, u podruju luke i
okolini, ima nosivost 120 do 250 kPa.
Centralni dio Barskog polja, ukljuujui Topolicu, koga izgrauju aluvijalne i poluvijalne gline
sa proslojcima zaglinjenih ljunkova imaju nosivosti 75-200 kPa.
Mirko Futi

Navedeni podaci o nosivostima su samo orjentacionog karaktera to znai da je za temeljenje
objekata na ovim terenima potrebno izvrsiti odgovarajuce geomehanicke analize i izraunati
nosivost temeljnog tla.
2.3.3. Seizmika povredivost i seizmiki rizik
Rezultati izvrenih ispitivanja u regionu pokazuju, da e i u budue prostor Bara biti izloen
zemljotresima. Oekivane vrijednosti max. ubrzanja krecu se od 0,20-0,38 q, a tim vrijednostima
odgovara seizmicki intenzitet IX stepena skale MCS.
Podrucje Topolice I izloeno je dejstvu IX-tog stepena seizmikog intenziteta po skali MCS, a
prema karti mikroseizmike rejonizacije urbanog podruja. Mikroseizmikim istraivanjima
utvreno je i na karti seizmike mikrorejonizacije izdvojeno vie seizmikih zona i podzona i u
okviru VIII-og i IX-og stepena seizmikog inteziteta MKS skale sa koeficijentima seizminosti
ks= 0,04 do ks= 0,14.
2.4. Karakteristike mora
Predmetno podruje pripada zoni Morskog dobra koji zahvata unutranje morske vode,
podmorje, podzemlje i dio priobalnog pojasa. Obala mora na podruju Bara je ureena i
privedena namjeni za potrebe Marine i Luke Bar.
Srednja godinja temperatura mora na ovoj lokaciji je 17,8C, maksimalna 23C a minimalna
12C Srednje dnevne temperature mora pokazuju veoma stabilne vrijednosti. U toku ljetnjeg
perioda, temperatura dubokih vodenih slojeva se krece oko 11C, a povrinskih do 25C. U
zimskom periodu, temperatura povinskog sloja se krece oko 11,014,0C. Na predmetnom
podrucju 20% dana godinje ima temperature ispod 16,5C, 50% dana ispod 17,8C, 90% dana
ispod 20,1C, dok u svega 10% dana temperature mora prelazi 20,1C(40% dana ima
temperature izmedju 17,8 i 20,1C).
Uticaji vjetrova na pojavu talasa i njihovu visinu su razliiti. Najvei talasi od oko 5 m visine
javljaju se u vrijeme trajanja vjetrova sa mora prema kopnu iz pravca zapada, levant izaziva
pojavu talasa od oko 1 m visine iz pravca sjeveroistoka, a maestral pojavu talasa od oko 2 m iz
pravca sjeverozapada. Talasi nastali duvanjem pulenta iz pravca zapada imaju manji uticaj na
eroziju obale u pravcu sekundarnog lukobrana. Talasi iz pravca juga ne utiu na luku koja je od
njih zatiena rtom Volujice.
Smjer kretanja talasa registrovan je uz izdvajanje pojava kada je more bez talasa (tiho). Na
podruju Bara, uestalost kretanja talasa je zapadno orijentisana u iznosu od 69,3% vremena na
godinjem nivou. Najece javlja mirno, naborano more i to 30,2% godinje; mirno, talasasto
more 53,8% i malo talasasto 14,1%. Pojava izvanredno jako uzburkanog mora je rijedak slucaj.
Morske struje nisu jake i kreu se od jugoistoka prema sjeverozapadu brzinom od 0,6 do 0,7
vorova na as. Morska struja ulazi kroz ulaz u luku Bar, prolazi pored glavnog lukobrana,
obalom Volujice, Gatom I, II i III, prolazi pored putnickog terminala, pa onda izlazi van lukog
Mirko Futi
10

akvatorijuma. U priobalnom dijelu, zbog uticaja obale (odbijanja), nastaju sekundarne struje koje
esto imaju suprotan pravac stvarajui zatvorene krugove.
Zbog zatvorenosti mora, amplitude izmedu plime i osjeke su male i iznose od 3048 cm, a
pojave vieg vodostaja vezane su za uzgon vode pod uticajem junog vjetra i to najvie do 1 m.
Vrijednost saliniteta morske vode jako varira tokom godine, naroito vertikalno.
Boja morske vode je plava, odnosno plavo-zelena ili zeleno-plava, u zavisnosti od oblanosti,
prirode dna i vegetacije. Ona je u 90% sluajeva nepromjenjiva.
Providnost morske vode se u najvecem dijelu krece do samog dna.
2.4.1. Maritimne karakteristike barskog akvatorija
Obim dosadanjih mjerenja i osmatranja je relativno skroman u cijelom podruju Junog
Jadrana, tako da ne postoji dovoljno podataka na osnovu kojih bi se utvrdile pouzdane
karakteristike talasa, najznaajnijeg prirodnog faktora koji utie na uslove za marinsku gradnju.
Cio potez Junog Jadrana je izloen dejstvu jakih vjetrova iz pravca juga i jugozapada koji su
dominantni po svojim efektima zbog ostvarenog zaleta vjetra sa podruja Mediterana i
Italijanske obale. Meutim, analizirajui poloaj marine, vidi se da je ona zatiena od talasa iz
ovog sektora Glavnim lukobranom. Vidljivo je, medutim, da je neophodno zatititi marinu od
direktnih talasa iz sektora W i NW, kao i od cijelog spektra talasa nastalih difrakcijom oko
Glavnog lukobrana.
Visina talasa se, bez detaljne numericke i/ili modelske analize, moe samo ocjenski dati
(procjenjuje se da je signifikantna visina talasa oko 2,5 m), to svakako nije zanemarljivo, tim
prije to su u marini Bar u pitanju manja plovila, gdje su talasi visine ve preko 30- 50 cm
neprihvatljivi.
Mirko Futi
11

2.4.2. Plima i osjeka
Oscilacije nivoa vode usled uticaja plime i osjeke su veoma male na junom Jadranu i uopte u
Sredozemnom moru. Maksimalno povienje nivoa vode pri plimi je reda veliine od 0,5 m za
veinu lokacija na Sredozemnom i Jadranskom moru.
Slika 1.
2.4.3. Morske struje
Osnovna gravitaciona struja u Jadranskom moru ima smjer suprotan smjeru kazaljke na satu,
tako da du obale morska struja ima smjer iz jugoistonog ka sjeverozapadnom pravcu. Brzine
ove struje su relativno male i krecu se od 0,25 do 0,50 m/s.
Mirko Futi
12

3. PEJZANO UREENJE
Sa stanovita prirodnih uslova, prostor GUPa Bara obuhvata dvije cjeline: primorsko podruje i
planinske masive Rumije, Lisinja i Sutormana.
Na podruju optine Bar nalaze se i biljne vrste, relikti i endemiti, koje predstavljaju prirodne
rjetkosti, npr., Dioscorea becanica, Asperula Darfleri, Minartia Valenonsky i Galium Baldaocie.
Posebnu vrijednost i potencijal ovog prostora, kao prirodni raritet i kao proizvodni potencijal,
ine maslinjaci.
Prema evidenciji koja je uradena za GUP Bara, parkovi i druge naseljske zelene povrine nisu
najbolje ureene, a naroito su ugroene tokom turistickog ''pica''. Samo djelimian izuzetak od
ovoga ine: park "Topolica"u Baru; pojedina etalita du obale mora; rt Ratac; park oko Luke
Bar i hotela "Sidro"; dobro njegovani maslinjaci; i pojedine umske kulture u irem podruju
Grada Bara.
Okruenje Marine ini gradska plaa, dvorac kralja Nikole sa parkom, zelena povrina ispred
Doma revolucije, drvored palmi na koje se nastavlje etalite ka Sutomoru. Dvorski park, s
obzirom na svoju estetsku i ambijentalnu vrijednost, ima status zatienog hortikulturnog objekta
i gradskog parka. Prema vaeem Zakonu o zatiti prirode kategorija hortikulturni objekti
odgovara kategoriji spomenici prirode.
Na prostoru parka (2ha) oko biveg dvorca Kralja Nikole na Topolici (2ha) nalazi se preko 600
primjeraka drvea, bunja, zeljastih efemernih biljaka, viegodinjih zeljastih biljaka. Na istonoj
strani Marine nalaze se tri velike betonske ardinjere sa odraslim primjercima kedrova, palmi,
lovor vinje, a koje itavom njenom duinom prati drvored palmi. Povrine su zatravljene koje
zbog nedostatka vode u ljetnjim mjesecima dobijaju runu utu boju. Sadnice su dobro ouvane.
Mirko Futi
13

4. ANALIZA POSTOJEE SAOBRAAJNE I TEHNIKE INFRASTRUKTURE
Analizirana je lokacija koja obuhvata prostor marine i putnikog terminala. Sa sjeverne i june
strane se granii sa lukobranima marine, sa istocne strane obuhvata dio postojeeg gradskog
etalita uz marinu i poklapa sa granicom PPPPN za morsko dobro a sa zapadne strane granica
ulazi u vode Jadranskog mora.
Glavni pristup prostoru marine i putnikog terminala, kako kolski tako i pjeacki, je preko
raskrsnice ulicaVladimira Rolovia i Obale 13. jula. Iako se ovo podrucje direktno naslanja na
gradsko etalite ipreko njega na sam centar grada, ono ne funkcionie kao dio gradskog jezgra
ve je od njega odvojen sadrajno, ambijentalno i komukacijski.
Preko raskrsnice ulica Vladimira Rolovia i Obale 13. jula ostvaruje se komunikacija sadraja
unutar obuhvata DSL a takode i komunikacija sa neposrednim okruenjem i irim prostorom.
Zgrada putnikog terminala, u kojoj se nalaze kancelarije preduzeca Barska plovidba AD Bar
prua usluge korisnicima zgrade terminala i obavlja poslove pomorskog prevoza putnika i tereta.
U ovoj zgradi smjetene su i kancelarije preduzea AD Marina Bar koje upravlja marinom,
kao i ugostiteljski sadraji.
Na obuhvaenom prostoru egzistira parkiralite za korisnike marine koje je locirano zapadno od
gradskog etalita prema doku na kojem su u postojeem stanju komunalni vezovi. Navedeno
parkiralite funkcionie u reimu sa kontrolom pristupa i naplatom parkiranja bez vremenskog
ogranienja.
Na pristupnoj saobraajnici za putniki terminal obavlja se parkiranje vozila (upravno na
kolovoz) za zaposlene u putnikom terminalu.
Navedena pristupna saobraajnica pored putnikog terminala se protee cijelom duinom
postojeeg lukobrana ka zapadu i u postojeem stanju omoguuje ribarima kolski pristup do
postojeih objekata (hangar, hladnjaa, suvi vezovi, itd.) i dalje do kraja lukobrana koji
obezbjeuje postojei ulaz u marinu.
U zoni putnikog terminala kao i u neposrednom okruenju ne postoji parking prostor za vozila
koja ekaju na ukrcavanje na brodove. Takoe, ne postoji prostor na kojem bi se omoguilo
formiranje redova vozila koja se ukrcavaju na brodove ve se to deava spontano na prilaznoj
saobraajnici putnikom terminalu i djelovima gradske uline mree.
Mirko Futi
14

5. ELEKTROENERGETSKA INFRASTRUKTURA
5.1. Prenosni sistem 110KV
Marina Bar se napaja elektrinom energijom iz distibutivnog sistema Optine Bar. Primarni izvor
napajanja distributivnog sistema je transformacija 110/35 KV Bar instalisane snage 2x40MVA
i prema prognozi GUP-a Bara moe zadovoljiti potrebe konzuma ovog podrucja do planskog
perioda 2020 god.
U daljoj perspektivi planirana je gradnja transformacije 220/110KV kao trajno rjeenje. TS
Bar je povezana u sistem prenosa preko DV110KV Podgorica-Budva-Bar i DV110KV
Podgorica-Bar; DV110KV Bar-Ulcinj napaja podruje Ulcinja preko sabirnica 110KV TS Bar.
Problem nastaje kod havarije na jednom od dva napojna DV iz pravca Podgorice i Budve jer
jedan ne bi moglo preuzeti cjelokupno optereenje konzuma Bara i Ulcinja.
5.2. Srednjenaponska mrea 35KV i 10KV
Mrea 35KV i 10KV na uem podruju grada je kablovska; mrea 10KV se napaja iz TS
35/10KV Topolica instalisane snage 2x8MVA. Luka Bar se napaja is sopstvene TS 35/10KV
2x8MVA. U granicama obuhvata Marine ne postoji ni jedna TS 10/0,4KV; dio Marine na
naponskom nivou 0,4KV napaja oblinja TS Luka Bar u vlasnitvu luke a sjeverni dio Marine
(prema plai) napaja se iz mree ED Bar.
Vrno optereenje u TS 35/10KV Topolica dostie 15MVA odnosno 3,5MVA u TS Luka
Bar (GUP).
Mirko Futi
15

6. TELEKOMUNIKACIONA INFRASTRUKTURA
Telekomunikaciona pristupna mrea na podruju Marine Bar sastoji se od telekomunikacione
infrastrukture sa 4 PVC cijevi 110mm koje dolaze od TK kablovskog okna OK19 do okna
OK19A na raskrsnici prema Luki Bar. Od navedene pozicije do terminala u marini postavljene
su 2PVC cijevi 110mm i 3 tk okna .
U tehnikoj prostoriji terminala se nalazi 100-to parni izvod povezan sa RSS Topolica1 kablom
TK 59GM 50x4x0,4mm.Takoe je uraen i optiki privod kapaciteta 24 optika vlakna sa
optikog kabla o.v. 24SM. Svi kablovski prvaci su povezani na glavni - vornu centralu Bar
odnosno RSS Topolica1 kablovima sledeceg tipa i kapaciteta:
TK59GM 500x4x0,4mm, TK59GM 50x4x0,4mm, Opticki kabal kapaciteta 24 opticka vlakna.
Novi kapaciteti telekomunikacione mree sa kablom TK59GM 50x4x0,4mm su iskorieni 30%
i ine telekomunikacione pristupnu mreu koja moe da podri servise nove generacije ADSL,
LLICG, MIPNET, LLTCG i IPTV.
Komutaciono vorie TKC Bar i IPS Topolica1 pruaju mogunosti PSTN , ISDN BRA, ISDN
PRA telekomunikacionih servisa kao i broadbend ADSL, IPTV, MIPNET i LLICG servisa. ATC
Bar je povezana sa ATC Podgorica, ATC Ulcinj i ATC Budva preko optikog spojnog Bar
Podgorcia i Budva-Bar - Ulcinj.
Kada su u pitanju televizijski kablovski sistemi KDS na predmetno podruju postoji KDS koja je
zastupljena u gradskom podruju. Glavni Radio difuzni sistem RTCG se nalazi na Rumiji i TV
kablovski operateri prenos TV signala realizuju beinim RD putem osim BBM koji prenos vri
beinim putem koristeci MMDS tehnologiju.
U skladu sa savremenim trendovima razvoja telekomunikacija postoji veoma irok spektar
telekomunikacionih servisa kao i razliit pristup pojedinih telekomunikacionih i kablovskih i TV
operatera. Osim telefonije operateri pruaju usluge Broadband Internet prenosa, prenos TV
signala inim i beinim putem, prenos podataka, VOIP, VoD i slicno.
Crnogorski Telekom prua servise Fiksne telefonije (POTS, ISDN BRA, ISDN PRA), Interneta i
Prenosa podataka (ADSL, LLICG, MIPNET, LLTCG) i prenos TV signala najnovije generacije
IP Televiziju. Svi ovi servisi se ostvaruju inim putem preko bakarnih i optikih kablova.
M-Tel prua usluge Fiksne telefonije i Interenta beinim putem i uskoro e na ovaj nain ove
sevise realizovati i operatori elektronskih komunikacija Telenor, BBM, WiMAX Montenegro i
Montenegro Connect koji su kod agencije registrovani za navedene vrste usluga.
Servise mobilne telefonije pruaju tri operatera i to Crnogrski Telekom, Telenor i M-Tel i n a
podruju Marine Bar je visokokvalitetna pokrivenost signalom sva tri operatera. Kvalitet
pokrivenosti signalom mobilne telefonije i kvalitet Data odnosno Mobilnog Interent servisa
zavisi od pozicije i udaljenosti bazne stanice kao i od tipa baznih stanica (elija) GPRS , EGPRS
ili EDGE i 3G.
Mirko Futi
16

7. HIDROTEHNIKA INFRASTRUKTURA
7.1. Vodosnabdijevanje
Analizirano podruje se snabdijeva u okviru vodovodnog sistema Bar. Optina Bar je dosta
dobro pokrivena vodovodnom mreom. Barski vodovod je grupni vodovod koji snabdjeva
gradska naselja Bar, Stari Bar, Sutomore i jo 14 naselja rasporeenih du morske obale i u
neposrednom zaleu.
Vodovod Bar se snabdjeva vodom sa sedam izvorita. Turcin, Susta, Kajnak, Zaljevo su karstni
izvori smjeteni istono i svjeveroistono od Bara i od njih se voda doprema u sistem
gravitacijom. Brca je karstno izvorite smjetno u blizini obale i voda se u sistem doprema
pumpanjem kao i sa izvorita Velje oko i Orahovsko polje smjetenih u zaleu. Vodovodni
sistem Bara raspolae sa 7 rezervoara Spile, Marovici, PK Kurilo, Golo Brdo, Canj, uanj i
Stari Bar ukupne zapremine 4850m3, to je nedovoljan rezervoarski prostor za postojee
potroae: stanovnitvo i privredu.
Barska vodovodna mrea pokriva povrinski podruje od oko 20 km2, najudaljenije take su na
udaljenosti od oko 15 km, i visinski pokriva podruje od 0 m.n.m do 200 m.n.m. Iako je u
rasponu od 200m i trebala bi imati III visinske zone, zbog nedostatka rezervoarskog prostora
visinske zone snabdjevanja nisu strogo izdiferencirane. Marina Bar kao i Luka Bar, pripada I
visinskoj zoni, koja se snabdjeva u zimskom periodu sa izvorita Brca, Kajnak i Zaljevo odnosno
sa sa rezervoara anj, Golo Brdo i uanj. U ljetnjem periodu u ovo podruje se doprema voda
sa izvorita iz zalea Orahovsko polje i Velje oko.
Posmatrano podruje se snabdjeva sa postojeeg izvorita Kajnak u zimskom periodu, odnosno
izvorita Orahovo Polje i Velje Oko u ljetnjem periodu.
Podruje Marine nalazi se u I visinskoj zoni snabdjevanja u administrativnom centru, uz samu
Luku Bar koja ima prioritet u snabdjevanju i visinskim poloajem i lokacijski kao i prioritet kao
znaajan privredni subjekat. Do sada u ljetnjem periodu Luka Bar nije podlijegala restriktivnom
snabdijevanju kao vie visinske zone, tako da ni za objekte Marine Bar se ne oekuje restriktivno
snabdjevanje vodom. Nedostatak vode u Barskom vodovodnom sistemu, preteno u II i III
visinskoj zoni ce biti nadoknaen vodom iz Regionalnog vodovodnog sistema.
7.2.Odvoenje otpadnih voda
Na nivou Optine Bar, u prethodnom periodu, pokrivenost kanalizacionom mreom je oko 60%,
odnosno 60% ukupnog stanovnitva je prikljueno na gradsku kanalizaciju, a za gradsko
stanovnitvo taj procenat je 65%. Bar ima ukupno oko 60 km kanalizacione mree od cega oko
57 km gravitacione mree i 2.3 km potisnih cjevovoda sa pumpnim stanicama Botun, Topolica,
Volujica i anj. Najvea pumpna stanica je Volujica i ona zauzima centralno mjesto u Barskom
sistemu.
Bar pored manjeg procenta prikljuenog stanovnitva na kanalizacionu mreu ima pored Ulcinja
najveu jedininu duinu kanalizacionog kolektora po stanovniku na Crnogorskom primorju.
Mirko Futi
17

Otpadne vode se uputaju u prirodni recipijent odnosno more bez preiavanja preko dva vea
podmorska ispusta anj (prenika 250mm, duine 1500m, dubine 40m, za 10.000 do 15.000
ekvivalentnih stanovnika ES) i Bar (prenika 400, duine oko 350 m, dubine 70m, za 20.000 do
35.000 ES).
Barski sistem je koncipiran tako da se voda iz neposrednog zalea sliva prema obali i vodi
glavnim obalnim kolektorom sa prepumpavanjem u PS Topolica i Volujica i bez preiavanja
uputa u more.
Takoe se i otpadne vode Sutomora vode na PS Botun, a anja na PS u anj i bez preiavanja
isputaju u more. Za cjelokupno podruje Barske optine predviena su tri u eraja za
preiavanje otpadnih voda Bar, Sutomore i anj za tri kanalizaciona podsistema Optine.
Na podruju Marine na junom doku je smjeten kanalizacioni vod profila 200mm koji se vee
na gradski kanalizacioni kolektor profila 500mm i to na vod koji ide paralelno sa etalitem uz
Luku i ide prema PS Topolica. Otpadne vode Marine su komunalnog karaktera, ali i vode sa
poveanim sadrajem ulja i masti.
Treba striktno voditi rauna da se nakon isputanja preicene otpadne vode u recipijent ne smije
ni u kom slucaju naruiti kvalitet recipijenta odnosno recipijent mora ostati u okviru klase i
kategorije recipijenta predvidene Uredbom o klasifikaciji i kategorizaciji povrinskih i
podzemnih voda (Sl.l. CG 27/07) i Zakonom o vodama (Sl.l. CG 27/07).
7.3.Odvoenje kinih voda
U okviru odvoenja atmosferskih voda Marine postoji vie kategorija: odvoenje atmosferske
otpadne vode sa krovnih povrina i odvoenja sa povrina oko objekata i sa saobraajnih i
parkirnih povrina. Sadanje stanje u okviru odvodenja atmosferskih voda je takvo da ne postoje
posebno kolektori za odvoenje atmosferskih voda. Odvoenje atmosferske vode sa oblinjeg
prostora Topolice koncipirano je tako da se vode odvode sabirnim kolektorima ulicama koje su
upravne na Ulicu Marala Tita i Jovana Tomaevica. Kolektori za atmosfersku kanalizaciju se
ulivaju u sjeverni dio Luke Bar i u sjeverni dio Marine.
7.4. Upravljanje vrstim otpadom
U marini Bar tretman otpada (vrsti otpad, zauljene vode i fekalne vode) se obavlja odlaganjem
otpada u za to predviene plastine kontejnere, odnosno spremnike.
Za sada se vrsti otpad u marini odlae u plastine kontejnere/spremnike i to u posebni spremnik
za elektrini vrsti otpad (stare, odnosno istroene akumulatorske baterije i slian elektrini
otpad), a ostali vrsti otpad se takoe odlae u za to predviene kontejnere.
Separacija ostalog vrstog otpada se jo uvijek ne radi na adekvatan, odnosno propisan nain,
nego se sav ostali vrsti otpad odlae u kontejnere bez separiranja, odnosno odvajanja.
Mirko Futi
18

Za odlaganje zauljenih voda i slinih materija unutar marine Bar je predvien plastini spremnik
od oko 1.000 litara kapaciteta u koji se redovno odlau zauljene vode i sline materije po potrebi,
kako sa plovnih objekata u marini tako i sa ureaja na kopnenom dijelu marine.
Uprava marine Bar je potpisala ugovor sa specijalizovanom firmom Hemosan iz Bara, za
preuzimanje i daljnje tretiranje svih vrsta otpada sa podruja marine Bar, te ova firma redovno
vri preuzimanje, odnosno pranjenje ovih spremnika kada se isti napune.
Na podruju Marine Bar, otpad se sakuplja i odvozi kamionima za vrsti otpad na postojee
odlagalite otpada kod tunela na granici optine Bar i optine Ulcinj u okviru sakupljanja i
odvoenja vrstog otpada sa podruja Optine Bar.
Na istu deponiju se odlae i graevinski otpad odnosno otpad nastao ruenjem i rekonstrukcijom
postojeih graevinskih objekata.
Mirko Futi
19

8. ANALIZA POSTOJEIH LUKIH KAPACITETA NA PODRUJU BARA
8.1. Osnovne karakteristike prostora
U ovoj analizi nalaze se marina Bar i dio gradskog etalita na koji ona direktno izlazi, kao i
pomorski putnicki terminal. Prostor se moe okarakterisati malim brojem objekata, jedini vei
objekat je zgrada putnikog terminala u kojoj se nalaze kancelarije preduzea Barska plovidba
AD Bar koje je vlasnik zgrade putnikogterminala i koje prua usluge korisnicima zgrade
terminala i obavlja poslove pomorskog prevoza putnika i tereta. U ovoj zgradi smjetene su i
kancelarije preduzea AD Marina Bar koje upravlja marinom, kao i ugostiteljski sadraji.
Slika 2.
Iako je predmetno podruje direktno nadovezano na gradsko etalite i preko njega na sam centar
grada, ono ne funkcionie kao dio gradskog jezgra ve je odsjeeno od njega i sadrajno i
ambijentalno. Razlozi za to lee u nainu na koji marina danas funkcionie odnosno aktivnostima
i sadrajima koji se unutar nje odvijaju a prema kojima je i citav prostor kopnenog dijela marine
prilagoen.
Mirko Futi
20

8.2. Postojei nain korienja prostora
Glavni dok i spoljni lukobrani marine prvenstveno se koriste u svrhu zadovoljavanja primarnih
potreba vlasnika plovnih objekata, a koji se tiu njihovog odravanja i servisiranja, izvlaenja iz
vode, manevrisanja na kopnu i sl. Shodno tome, dokovi su pretvoreni u servisne i pristupne
povrine koje su vrlo neuredene i primarno namenjene vlasnicima brodova a znatno manje
drugim korisnicima i posjetiocima marine.
Pratei sadraji marine poput prodajnih lokala (specijalizovanih ili onih opte potronje),
ugostiteljskih(restorana, kafia i sl.) i uslunih lokala, zastupljeni su u maloj mjeri i kompletna
ponuda locirana je unutar zgrade putnikog terminala. Nautiki sadraji (specijalizovane radnje
za prodaju nautikog pribora i opreme i sl.) trenutno se nalaze van podruja same marine
odnosno u sklopu kompleksa objekata sa suprotne strane gradskog etalita.
Kolski saobraaj i povrine za parkiranje dominiraju nad pjeackim povrinama, automobili
zauzimaju sve pristupne povrine, kako one na glavnom doku uz zgradu pomorskog putnickog
terminala, tako i samo etalite. Time je kretanje kroz marinu dodatno oteano i njeni dokovi jo
nepristupaniji.
8.3. Problemi u postojeem nainu korienja prostora marine
Slika 3.
I.A - Nain korienja dijela podruja oko glavnog drumskog prilaza marini
Prilazni punkt je zajedniki za pomorski putniki terminal i marinu. Pri tome, ovdje se nalazi
kontrola ulaza u marinu kroz koju se odvija i servisni prilaz (tj. ulaz cisterne sa gorivom),
naplatni punkt za parking, kao i prilaz zaposlenih i posjetilaca marine. Kako i putniki terminal
ima veoma kompleksan reim ulaza i kontrole, ovaj punkt je izuzetno optereen i od kljune
vanosti za obezbjeenje uslova efikasnog odvijanja aktivnosti i marine i putnikog terminala.
Mirko Futi
21

I.B - Karakter marine i pitanje servisiranja plovila i planiranja suvih vezova
Trenutno se servisiranje odvija na glavnom gatu, u dijelu odmah iza zgrade putnikog terminala.
Taj prostor je vrlo zaputen i neureden. Od pomonih objekata prisutan je manji sanitarni blok a
radionica je u formi hangara montanog tipa.
I.C - Komunalni i ribarski vezovi
Pitanje lociranja ribarskih i komunalnih vezova umnogome utie na funkcionisanje akvatorije
marine. Ribarski vezovi su trenutno locirani uz spoljni zapadni lukobran akvatorije, koji se
trenutno i koristi jedino za obezbjeenje pristupa ribara. Shodno nametnutoj ulozi, on je u
potpunosti pretvoren u prostor za zadovoljavanje potreba ribara, izvlaenje mrea i privremeno
odlaganje ulova. U dijelu uz zapadni lukobran su trenutno najpovoljniji uslovi za poveanje
kapaciteta marine. Komunalni vezovi nalaze se u najatraktivnijem dijelu akvatorija, njenoj
istonoj strani koja izlazi na gradsko etalite.
I.D - Lociranje pumpe za gorivo i ureenje lukobrana na kojem se nalazi
Postojea lokacija pumpe za gorivo je, posmatrano sa aspekta obezbjeenja pristupa i naina
kretanja cisterne kroz prostor marine, najpovoljnija. Preostala povrina lukobrana koristi se za
servisiranje amaca, njihovo skladitenje na suvom i sl.
I. E - Prostor etalita i mogunosti njegovog korienja i ureenja
Ovaj dio marine prvenstveno se koristi kao parking povrina i prostor na kojem se razdvajaju
prilazi gatovima. Meutim, on predstavlja vaan potencijal za unapreenje naina korienja
marine a naroito ostvarivanja kvalitetne veze sa neposrednim okruenjem, a to je gradsko
etalite du kojeg su koncentrisani raznovrsni usluno trgovinski sadraji. U tom kontekstu se
postavlja pitanje proimanja sadraja i komunikacionih tokova marine sa sadrajima i
deavanjima grada.
Nain rjeavanja tog pitanja u mnogome utie i na nivo izgraenosti koji ovaj potez treba da
posjeduje a time i nain njegovog oblikovanja i ureenja. Takoe, pitanje ureenja ovog dijela
marine usko je povezano i sa nainom rjeavanja potreba za parking mjestima to predstavlja
jedan od glavnih problema u nainu korienja kopnenog prostora marine s obzirom na njene
ograniene prostorne kapacitete.
Tokom dosadanjeg upravljanja marinom Bar, evidentirani su jo neki od problema:
-Neadekvatna dubina akvatorijuma marine, potrebno je produbljivanje, naroito na ulazu u
marinu i na dijelu etalista, gdje se sada vezuju barke mjetana. U sluaju izvoenja
produbljivanja, potrebno je prethodno dobiti odgovarajuce dozvole, odnosno predvidjeti nain
odlaganja izdubljenog materijala.
- Pojaati, odnosno rekonstruisati postojei lukobran, pogotovo njegov dio na ulazu u marinu, jer
je znaajno ruiniran.
Mirko Futi
22

- Na kopnenom dijelu marine prostori za servisiranje, odnosno odlaganje na suvom plovnih
objekata nije adekvatno obiljeen. Neophodno je postovanje propisanih uslova za takav prostor.
- Zatita kopnenog i vodenog dijela marine od zagaivanja bilo sa kopna, bilo sa mora nije
adekvatno napravljena.
- Problem ribarskih brodova, odnosno njihov smjetaj u marini nije adekvatno rijeen. Uopte se
ne vodi rauna o zatiti od zagaivanja sa ovih brodova.
- Problem smjetaja amaca civilnog stanovnitva nije rijeen na adekvatan nain.
8.4. Problemi u nainu korienja prostora putnikog terminala
Stanje na putnikom terminalu u sklopu luke karakterie slijedee:
- Uobiajeni meteoroloki i maritimni uslovi u luci, na terminalu omoguavaju prihvat putnikih
ro-ro brodova pretpostavljenih veliina (kakve su sada) na siguran nain.
- Uplovljavanje brodova sa otvorenog mora u luku i prilaz putnikom terminalu moe se smatrati
uobiajenim i ne predstavlja veu opasnost za sigurnost plovidbe (ovo vai uz pretpostavku
tehnike ispravnosti svih brodskih ureaja).
- irina plovnog puta predstavlja donju granicu za plovni put koji se koristi za jednosmjernu
plovidbu za vee brodove.
- Podruje okreta brodova ispred terminala moe se smatrati relativno sigurnim za potrebe
manevra okreta brodova pretpostavljene veliine koji se sada vezuju na terminal.
- Dubinu mora je potrebno redovno nadzirati i odravati.
- Postojee navigacione oznake zadovoljavaju uobiajene zahtjeve sigurnosti za uplovljavanje i
isplovljavanje brodova u/iz terminala.
- Manevar dolaska i priveza brodova odnosno odveza i isplovljavanja moe se izvoditi danju i
nou.
- Privezne bitve na terminalu zadovoljavaju mjere maritimne sigurnosti tokom boravka broda na
mjestu priveza.
- Istovremeno manevrisanje dva vea broda u dijelu gdje se nalazi terminal ne bi trebalo
dozvoljavati.
Manje, srednje i vee jahte, a povremeno i amci za line potrebe ulaze i izlaze u unutranji dio
lukog akvatorijuma, cime se u znaajnoj mjeri negativno utie na sigurnost uplovljavanja i
isplovljavanja brodova. Ovo iz razloga to se jo uvijek u junom dijelu od terminala za privez
ro-ro putnikih brodova nalazi marina. Ovo je indirektan uticaj na sigurnost plovidbe, to
zahtijeva i poveani oprez svakog plovnog objekta, a to je pogotovo izraeno tokom ljetnjih
mjeseci.
Kada je putniki terminal Luke Bar u pitanju, shodno ISPS Kodeksu, sam terminal nije
adekvatno ukljuen u cjelokupni bezbjedonosni sistem Luke Bar.
Mirko Futi
23

9. IZVOD IZ PROSTORNOG PLANA BARA (2007.)
Nautiki turizam je jedan od favorizovanih selektivnih oblika turizma i stoga je ovaj vid
turizma potrebno dalje razvijati zbog prirodnih bogatstava, prednosti obale mora i jezera,
poloaja crnogorske obale, konstantno rastue potranje, a naroito zbog ekonomskih efekata
koji se postiu realizacijom ovakvog vida turizma. Posebna panja usmjerena je na pretvaranje
bivih vojnih i industrijskih kapaciteta, kao i devastiranih oblasti u marine, koje pokazuju
pozitivan uticaj na ekologiju (zato to je funkcija marine manje tetna po okolinu od postojee
funkcije ovih oblasti, a nema korienja dodatnog zemljita), imid destinacije i investicioni
kapital (jer postoji vec rijeena komunalna infrastruktura). Nedostatak ovih oblasti je esta
potreba za proirenim i u pogledu kapitala intenzivnim icenjem brownfield lokacija.
U vezi sa osiguranjem odrivog razvoja i ouvanjem ekoloke ravnotee, izbjegavanjem
korienja plaa i drugih vanih turistikih resursa i procjenom ekonomske opravdanosti,
sljedee lokacije za marine ce se zatititi od zahtjeva i upotreba koje su u suprotnosti ili ometaju
predvienu namjenu:
- Dae se prioritet umjerenom opremanju postojeih nautickih taaka koje su locirane u
okviru izgraenih i operativno osposobljenih djelova obale, kao to su Kotor, Tivat, Bar i Budva.
Potrebno je dovriti izgradnju marine unutar Luke Bar.
- Vee servisne marine sa dovoljno velikim kapacitetima treba da nautikim ekspertima
obezbijede sve neophodne sadraje: optine Bar i Tivat.
- Standardne marine sa kapacitetima koji zadovoljavaju potrebe nautikih eksperata na svim
ostalim kljunim lokacijama: rt Kobila, Liman u Ulcinju, Bigova i Kumbor.
- Specijalizovane marine odnose se na lokacije za koje postoji veliko interesovanje nautikih
eksperata, meutim, zbog odreenih ekolokih ogranienja, planiranje izgradnje mora se vriti
veoma oprezno: Ada Bojana, Buljarica, Rijeka Crnojevia i Virpazar (za Rijeku Crnojevia i
Virpazar ovo podrazumijeva uglavnom revitalizaciju i opremanje kejova).
- Postojece luke i marine e se unaprijediti u pogledu kvaliteta usluga.
Mirko Futi
24
Slika 4. Izvod iz prostornog plana Bara
Mirko Futi
25

10. IZBOR LOKACIJE I SADRAJA LUKE NAUTIKOG TURIZMA
10.1. Izbor lokacije
Odabir lokacije za izgradnju odnosno dogradnju postojee marine temelji se na:
- steenim obavezama (propisi, planovi vieg reda, ugovor o koncesiji...)
- postavljenim ciljevima, usklaivanju razliitih interesa korisnika, lokalne i dravne uprave,
- zatiti prostora, unapreenju i ouvanju ivotne sredine.
- analizom postojeeg stanja predmetnog podruja i potencijala i ogranienja za dalji razvoj
lokacije,
- generalnog koncepta namjene povrina ne samo predmetnog dijela ve i ireg obalnog poteza
Bara,
- trino finansijske projekcije razvoja podruja,
- smjernica nadlenih institucija i referentnih primjera iz mediteranskog podruja.
U tom kontekstu, prvenstveno bi trebalo izvesti dogradnju i unapreenje postojee marine i
prostora putnikog terminala kako bi se kompletirala postojea nautiko-turistika ponuda Bara,
uz izgradnju novog lukobrana u eventualnoj II fazi realizacije.
10.2. Planirane namjene
10.2.1. Luka nautikog turizma MARINA BAR
Marine predstavljaju specijalizovane turistike luke ciji je akvatorij prirodno ili vjetaki
zatien. Osposobljene su za prihvat, snabdijevanje posade i turista, odravanje i opremanje
plovila, sa direktnim pjeakim pristupom svakom plovilu na vezu i mogunosti njegovog
korienja u svakom trenutku.
Unutar kompleksa marine predvieni su:
1. Pristanite
Pristanite se sastoji od ulazno-izlaznog dijela, akvatorija i lukobrana.
Ulazno-izlazni dio marine predstavljaju kapiju marine, odgovarajua luka svijetla (svetionik) i
manevarski prostor pred ulazom namijenjen okretanju brodova pri ulazu odnosno izlasku iz
marine.
Akvatorij ini jezgro svake marine. Akvatorij u svom sastavu ima pumpu za gorivo, vodene
prolaze, sidrita i gatove.
Mogui kapacitet ovake marine je maksimum 850 plovnih vozila to premauje postojei
kapacitet marine, pa se predvia i njeno proirenje i aktiviranje akvatorije sa druge strane
postojeeg zapadnog lukobrana (izgradnjom novog spoljnjeg zapadnog lukobrana).
Pumpa za gorivo bila bi dislocirana na novu poziciju uz novoplanirani ulaz u marinu, na kraju
Mirko Futi
26

sjevernog lukobranu. Time se omoguava opsluivanje ne samo plovila koja su za dui period
stacionirana u marini ve i onih koja trae kratku i brzu uslugu. Do pumpe je obezbijeen
servisni pristup za gorivo.
Gatovi su namijenjeni sidrenju i vezivanju plovnih objekata. Oni mogu biti nepokretni i pokretni.
Ovim planom dat je raspored gatova samo kao ilustrativan prikaz mogue organizacije akvatorija
marine i radi provjere broja plovila koji se untar nje mogu skladititi.
Lukobran je osnovno sredstvo zatite marine od struje i talasa. U skladu sa eventualnim
proirenjem kapaciteta marine, potrebno je i produenje i ojaavanje postojeeg sjevernog
lukobrana kao i izgradnja jo jednog spoljnjeg lukobrana na zapadnom dijelu marine.
Slika 5.
2. Centar marine
Nautiko - turistiki centar predstavlja okosnicu svih deavanja u marini. On objedinjuje sve
aktivnosti vezane za upravljanje marinom sa prateim sadrajima kojima se obezbjeuje visok
nivo usluge korisnicima marine (vlasnicima plovila) i njenim posjetiocima. Da bi marina mogla
da rauna i na gradsku populaciju kao na svog korisnika, centar marine treba da razvija i sadraje
zanimljive iroj strukturi korisnika, i time obezbijedi aktivan ivot marine i van plovidbene
sezone.
Nautiko - turistiki centar obuhvata:
Mirko Futi
27

- Upravu marine - predstavlja prostor iz kojeg se sprovodi rukovoenje svih aktivnosti marine
ali i pruaju osnovne informacije o njoj. Ovdje se mogu organizovati kancelarijski prostori
uprave marine, info punktovi sa svim podacima o samoj marini ali i njenom okruenju, carinski i
policijski punkt, turistike agencije i rent-a-car slube, ambulanta, sanitarni blok i svi drugi
primarni usluni sadraji marine.
-Trgovinske radnje: prodaja nautikog pribora i opreme (nautiko-navigaciona oprema i
ribolovno-komandna oprema), salon za prodaju brodova i amaca, manji trgovinski lokali
specijalizovanog tipa poput nautike knjiare, suvenirnice, foto radnje i sl., manji trgovinski
lokali sa sadrajima opte potronje poput butika odjee i obue, apoteka i sl.
- Ugostiteljski lokali: kafii, restorani, picerije, barovi i sl. ...
- Klupske prostorije - objekat jedriliarskog kluba unutar kojeg se mogu planirati klupske
prostorije, kole jedrenja, teretane i druge prostorije za fitnes, ugostiteljski sadraji, manje
povrine za rekreaciju na otvorenom i sl. Jedriliarski klub moe da posjeduje manje servisne
povrine kako bi se obezbijedili uslovi izvlaenja i servisiranja manjih jedrilica.
- Smjetajne kapacitete unutar marine: "boutique" hotel.
Za organizaciju sadraja nautiko-turistikog centra marine predvieni su glavni gat na kojem
dominiraju specijalizovani nautiki i smjetajni sadraji te postojei sjeverni lukobran, uz
gradsku plau, na kojem treba razvijati sadraje za iru strukturu korisnika-posjetioce plae i
gradskog etalita-kako bi marina postala dio i svakodnevnih deavanja centra Bara.
3. Promenada marine - glavno etalite marine
Promenada marine je njen osnovni integriui dio odnosno prostor koji povezuje sve sadraje u
marini od servisnog dijela, preko akvatorija do centra marine tj. smjetajnih i ugostiteljsko
trgovinskih sadraja. Promenada se protee neposredno uz akvatorijum marine, obezbjeuje
direktan pristup svim pontonima, a od nje se dalje odvajaju staze i pristupi ka svim sadrajima
odnosno objektima marine. Takoe, promenada predstavlja i neposrednu vezu sa okruenjem
odnosno gradskim etalitem na koji se direktno nadovezuje.
Po svojoj namjeni ovo je potez zelenih i slobodnih povrina ograniene namjene: parterno
ureene povrine oplemenjene razliitim oblicima ozelenjavanja (drvoredi, manje ozelenjene
povrine, vodne povrine i sl.). Ovaj potez treba da bude bogato opremljen ne samo urbanim
mobilijarom neophodnim za ureenje pjeakih povrina-klupe, kandelabri, korpe za smee i sl.ve i elementima karakteristinim za marine a koji su u slubi obezbjeenja funkcionisanja
plovila (bitve, prikljuci za struju i vodu...) i same marine (infornacione table, oglasni panoi
turistikog i maritimnog karaktera, panoi za ekoloko informisanje i edukaciju posjetilaca i
korisnika marine...).
Promenada je dominatno namijenjena za pjeaku komunikaciju ali je obrada partera takva da
moe da primi i kolski saobraaj kako bi bila obezbijeena dostupnost svih pontona, ekonomski
pristupi svim objektima u marini kao i prilaz interventnih vozila.
Mirko Futi
28

4. Servisno-skladini prostor marine
Servisno-skladini prostor marine obezbjeuje: povrine za skladitenje plovila (hangar),
operativno radne povrine za izvlaenje i sputanje plovila i radionice.
- Hangar je namijenjen uvanju plovila na kopnu u periodu kada nije sezona plovidbe. Kapacitet
hangara treba da zadovlji potrebe maksimalno 10% vlasnika plovila.
- Prostor za izvlaenje i sputanje plovila obezbjeuje efikasan svakodnevni kontakt izmeu
mora i kopna to je jedan od primarnih uslova rada svake (servisne) marine. U tu svrhu potrebno
je obezbijediti posebne ureaje poput rampi i travel-lifta, a uz njih i povrinu za privremeno
parkiranje plovila na kopnu, ija je funkcija da u kratkom vremenu prihvati plovila i dalje ih
distribuira u odreeni vodeni ili kopneni dio marine. Ove povrine koriste se i za suve vezove
odnosno kao zimovnici na otvorenom.
- Radionica je namijenjena svim vidovima servisiranja koji zahtijevaju posebne maine i opremu
tako da u njoj treba predvidjeti stolarske, farbarske, mehaniarske, plastikarske, elektriarske i
druge pogone.
5. Interne servisne saobraajnice
Interna servisna saobraajnica je okosnica kolskog saobraaja u marini, kojom se kolski
povezuju i servisiraju sve prostorno-funkcionalne cjeline marine.U funkcionalnom smislu ovo je
dominantno kolski potez na kojem ne smiju da postoje nikakve fizike barijere kojima bi se
onemoguio prolaz dostavnih, interventnih, servisnih i drugih vozila. Uoblikovnom smislu ovo je
povrina koja je na istoj nivelaciji kao i preostali dio promenade, ali sa drugaijom obradom
partera kako bi se i vizuelno odvojila.
10.2.2. Povrine saobraajne infrastrukture
Povrine saobraajne infrastrukture ovim planom su namjenjene za:
1. Vodni saobraaj - pomorski putniki terminal
U planu je i pomorski putniki terminal. Lociran je na glavnom gatu koji razdvaja akvatorij
marine od akvatorija Luke Bar. Predstavlja vaan punkt pomorskog saobraaja za koji se planira
intenziviranje putnikog pomorskog prometa to iziskuje poveanje povrina gata za pristajanje
brodova i unapreenje ponude usluga u skladu sa brojem i strukturom korisnika terminala.
2. Drumski saobraaj
Povrine drumskog saobraaja ograniene su na prostor koji predstavlja ulaz u ovo podruje iz
pravca grada a na kojem onda treba razdvojiti korisnike i posjetioce marine Bar od korisnika
pomorskog putnikog terminala, i sve usaglasiti sa kretanjima du glavnog gradskog etalita. U
sklopu ovih povrina su i parkinzi namijenjeni prvenstveno zaposlenima u marini Bar i
putnikom terminalu, ali i njihovim posjetiocima i korisnicima.
Mirko Futi
29

10.2.3. Povrine specijalne namjene
1. Povrine od interesa za odbranu
Povrina od interesa za odbranu nalazi se u junom delu podruja, uz dio akvatorija Luke Bar u
kojem su trenutno vojni vezovi. U skladu sa tim, povrina gata uz vojne vezove namijenjena je
za potrebe Mornarice Vojske Crne Gore: izvlaenje, skladitenje, servisiranje i sl.
10.2.4. Povrine za pejzano ureenje
Povrine za pejzano ureenje naselja i elementi sistema urbanog zelenila se klasifikuju kao
zelene i slobodne povrine javne namjene. Uz istonu obalu akvatorija marine nadovezuje se
potez gradskog etalita. Ovaj potez je izuzetno vaan:
1. U funkcionalnom smislu jer povezuje gradski centar sa obalom tj. marinom a istovremeno je
dio glavnog pjeackog toka uz obalu,
2. U oblikovnom smislu ovaj potez treba da dobije odlike prepoznatljivog ambijenta pjeaka
povrina bogatog dekorativnog poploanja sa manjim parkovskim cjelinama kao zelenim
oazama. Zelene i slobodne povrine ogranienog korienja imaju izuzetno vanu ulogu u
ureenju parternih povrina same marine a naroito njene promenade kao glavne pjeake
komunikacije. Takoe, nain njihovog ureenja unutar definisanih prostorno-funkcionalnih
cjelina marine uticae i na prepoznatljivost i atraktivnost svake od tih cjelina: povrine uz upravu
marine, uz hotel i jedrliarski klub, uz trgovinsko-ugostiteljske sadraje marine.
10.2.5. Povrine mora
Povrine mora u ovom planu ine povrine unutranjih morskih voda, a obuhvataju akvatorijum
marine Bar i akvatorijum Luke Bar uz koju je organizovan pomorski putniki terminal.
Mirko Futi
30

11. POSTOJEI KAPACITETI MARINE BAR
11.1. Osnovne karakteristike po projektu
Izgradnja velike i moderne Marine Bar zapoeta je 1984.godine.
Projektovana je sa sledeim osnovnim karakteristikama i kapacitetom:
ELEMENTI
Ukupna povrina Marine
Povrina kopnenog dijela
Povrina akvatorijuma
Ukupna duina operativne obale
Broj vezova u moru (mokri)
Broj suvih vezova (na gatovima)
Dubina akvatorijuma Marine
POVRINA - DUINA
147. 911 m
52. 806 m
95. 105 m
3. 703 m
900 vezova
200 vezova
15m
Graevinski radovi na projektovanoj Marini su zapoeti 1986. Godine, ali su zbog tekoa
finansiranja vie puta prekidani. Procenjuje se da je dostignut stepen izgraenosti do januara
mjeseca ove godine oko 65%.
11.2. Osnovne karakteristike izgraenosti Marine Bar
Osnovne karakteristike izgraenosti Marine po pojedinim segmentima:
11.2.1. Graevinsko zemljite:
-
Dijelom uraeni projekti za ureenje prostora;

Ureen proctor oko 2/3 od ukupne povrine 52. 806 m;
Prostor je opskrbljen primarnom i sekundarnom infrastrukturom (oko 2/3). Uraena je
podzemna infrastruktura u veem dijelu Marine;
Ureen parking proctor sa kompjuterskom kontrolom ulaza i izlaza za oko 300 vozila.
11.2.2. Vezovi:
-
Marina ima 8 betonskih gatova na elinim ipovima po 150 m duine i sa ugraenim

bitvama, koje su zbog dotrajalosti u dosta loem stanju;
Operativna obala 1. 305 m za vezivanje veih plovila;
Ukupna duiva operativnih obala u cijeloj marini (na gatovima uz lukobrane, uz obalu i
na gatovima na ipovima) je 3600 metara;
Trenutni kapacitet vezova: 250 opremljenih i "sigurnih", plus 200 upotrebljivih, kao i 50
vezova za jahte duine preko 24 m. u komercijalnom dijelu (ukupno 500 komercijalnih
vezova), te 300 vezova u komunalnom dijelu Marine;
Ureena povrina za 200 "suvih" vezova i servisna zona za 10 plovila na gatovima uz
lukobrane;
Mirko Futi
31

11.2.3. Objekti:
-
Recepcija, povrine 70 m, sagraena 1991. godine i kancelarijski prostor;

Objekat TS toplana 87 m (u funkciji Putnikog terminal);
Servisni hangar povrine 421 m montanog tipa;
Hladnjaa za ribu povrine 453 m montanog tipa;
Benzinska stanica povrine 44 m sa tankvanom 95 m i 2 tanka od 30 t plus 1 od 50 t.
11.2.4. Usluge:
-
Prua usluge snadbijevanja vodom i elektrinom strujom na vezovima jer ima 80

servisnih ormaria sa prikljucima za vodu i 240 prikljuaka za elektrinu energiju (200
prikljuaka 220V 50Hz i 40 prikljuaka 380V, 50 Hz);
Prua usluge snadbijevanja rezervnim djelovima i opremom ima prodavnice nautike
opreme;
Preuzima sve vrste otpadnih voda sa plovila po pozivu;
Prua usluge auto dizalicama nosivosti 50 i 70 tona;
Vri sve vrste servisa plovila;
Prua usluge arteringa i obuke skipera;
Prua usluge ronjenja i pregledavanja oplate dna plovnih objekata;
Obezbjeuje video nadzor nad veinom komercijalnih vezova 24 asa dnevno;
Prua usluge parkiranja za 300 vozila;
Prua usluge keteringa po pozivu;
Prua bankarske i PTT usluge i Wi-Fi usluge;
Vri preglede, domaeg i stranog osiguranja, kao i registracije plovila pod domaom i
stranom zastavom;
Prua usluge pomorske pilotae (peljaranja) po pozivu jer nije obavezna;
Prua usluge veza, uvanja ili zimovnika za plovne objekte po ugovorima, kao osnovnu
djelatnost.
11.3. Poslovanje AD "Marina" Bar:

Poslovnu godinu AD Marina Bar je zapoela sa optereenjem po obavezi plaanja duga prema
Jugopetrolu Kotor u iznosu od cca. 40. 000 , nastalog kao rezultat usmjeravanja prihoda od
njihove prodate robe za izmirenje obaveza prema izvoaima radova za izgradnju
infrastrukturnih objekata Marine u prethodnom periodu.
Planirani poslovni prihod se ostvaruje u procentu od cca. 95% tako da je u protekloj godini i u
prvom kvartalu ove godine ostvaren pozitivan finansijski rezultat, uz izmirenje svih obaveza
prema skoro svim dobavljaima, osim sitnijih tekuih trokova. Isto je postignuto poveanjem
komercijalnih prihoda i smanjenjem trokova sa stalnim umanjenjem plata radnika za 20% u
proloj godini.
Plate radnika su isplaene akontativno za 5 mjeseci ove godine, a ostala je realizacija otpisa
poreza i doprinosa Marine koje je usaglaeno na nivou Ministarstva finansija, Ministarstva
Mirko Futi
32

saobraaja i pomorstva, Prekookeanske, odnosno Barske plovidbe i Marine Bar prilikom
rjeavanja statusnog pitanja Marine u odnosu na vlasnitvo i Morkim dobrom.
Usaglaeni stav je potrebno verifikovati na skuptini akcionara te sprovesti umanjenje kapitala
Drutva. Time se otvara mogunost realizacije odluke Vlade o ponovnoj privatizaciji Marine,
nakon dodjele koncesionog prava Marini i objave tendera.
Time e se takoe otvoriti mogunost valorizacije ukupnih investicionih ulaganja u proteklom
period, jer veoma ozbiljni strateki partneri ekaju na mogunost ulaganja u Marinu.
Navedenim ulaganjima uslovi boravka i ponude Marine ostali sun a zadovoljavajuem nivou za
postojeu potranju i potrebe korisnika.
Prisutno je poveanje stranih korisnika i priliva sredstava u aprilu, maju, junu, julu, avgustu,
septembru i oktobru mjesecu svake godine, uz najavu veeg broja stranih jahti za zimovnik u
Marini (sklopljen 81 pojedinani ugovor).
Konstatan je priliv sredstava od tzv. komunalnih vezova, odnosno vezova za plovne objekte
lokalnog, domicilnog stanovnitva, s obzirom da je stanovnitvu grada dozvoljeno plaanje u
vie rata (sklopljeno je 294 pojedinanih ugovora).
Prihodi od parking su blago umanjeni zbog nerijeenog nepropisnog parkiranja ispred ulaza u
Marinu tokom turistike sezone.
Prihodi od servisa se ne ostvaruju po planu zbog nedostatka strunog kadra.
Prihodi od benzinske pumpe su ostvareni po planu uz iznajmljivanje objekta, ime je postignut
pozitivan efekat uz umanjenje broja radnika.
Prihodi od zakupa prostora i gatova su uglavnom prema planiranim, pri emu se naplata
ostvaruje cikliki oteano.
Prihodi od ribarskih plovnih objekata i hladnjae za ribu su ispod planiranih zbog nedostatka
profesionalnih ribara i adekvatne opreme posebno za ulov plave ribe.
Mirko Futi
33

12. OSTVARENI OBIM PROMETA U 2013. GODINI
KOMERCIJALNI VEZOVI
Godina
2011
2012
2013
%
+2%
Broj plovila-Jahte preko 24 m

49
50
50
KOMERCIJALNI VEZOVI
Godina
2011
2012
2013
%
+2%
Broj plovila - do 24 m
440
450
450
KOMUNALNI (GRADSKI) VEZOVI

Godina
2011
2012
2013
%
+ 6,9 %
Broj plovila
288
301
301
RIBARICE (KOE)
Godina
2011
2012
2013
Mirko Futi
%
+ 33,33 %
Broj plovila
12
16
16
34

13. ORGANIZACIJA AD "MARINA" BAR
13.1. VLASNIKA STRUKTURA
1.
2.
3.
4.
5.
Naziv emitenta: "MARINA" AD - BAR

Ukupno akcija: 1 519 379
Nominalna vrijednost po akciji: 5.7926
Vrijednost akcijskog kapitala: 8 801 154,79 .
AD "Marina" Bar registrovana je kao samostalan pravni subjekt kod Privrednog Suda u
Podgorici dana 11.06.2001.godine, a faktiki poela da funkcionie 16.07.2001.godine.
6. Poslije neuspjele privatizacije, AD Marina Bar je ponovo u dravnom vlasnitvu, a
namjera je Drave da nae stratekog partnera radi privatizacije, ulaganja, proirenja i
dovretka iste.
Struktura kapitala na dan 31.03.2014.godine
Vlasnik
Broj akcija
Drava Crna Gora
295 838
Fond za razvoj Crne Gore
258 283
Fond PIO Crne Gore
203 704
Zavod za zapoljavanje Crne Gore
67 902
Ostala pravna lica
26 338
Fizika lica
667 314
Ukupno
1 519 379
Procenat
19.4710
16.9992
13,4071
4,4691
1,7335
43,9202
100,0000
Vlada je u oktobru 2013. godine raskinula ugovor o prodaji akcija i o koncesiji sa kompanijom
Multikapitals i Latvijas Krajbankom iz Rige koje su 2009. godina kupile 54 % akcija drave i
dravnih fondova. Ugovor je raskinut jer nije potovan investicioni program od 11,5 miliona
eura.
Novo rukovodstvo je poelo sveobuhvatnu revitalizaciju preduzea na novim osnovama. Zadatak
nove uprave je da na kratak rok pobolja operativne aktivnosti meu kojima je i bolja
iskoritenost gatova.
Postojala je situacija gdje su svi raspoloivi kapaciteti, odnosno gatovi marine bili rentirani, ali to
nije bilo popraeno dodatnim uslugama, tako da je firma zavisila samo od prihoda
zakupoprimaoca, to je jako nepovoljna pozicija, a nita nije injeno godinama da se osmisli i
proiri postojei portfolio usluga koje pruaju sve marine u okruenju.
Novo rukovodstvo e uspostaviti saradnju sa lokalnom samoupravom, a i sa lokalnom i
republikom, odnosno dravnom turistikom organizacijom.
Nema logike da najatraktivniji dio marine zjapi prazan, da jo nijesu rijeeni problemi sa
komunalnim vezovima ili da samo nekoliko stotina metara od te marine posluje mnogo manja
marina i nepovoljnijeg poloaja, ali ostvaruje zavidne rezultate i sa manjim brojem zaposlenih
prua vrhunsku uslugu, servis i privlai i mega jahte.
Mirko Futi
35

13.2. OGRANIZACIONA STRUKTURA
Poslovne funkcije preduzea su organizovane u formi pojedinih organizacionih entiteta koji
imaju organizacioni status : SEKTORA, SLUBI I REFERATA.
U preduzeu je inplementiran jedinstveni oblik funkcionalnog modela organizacione strukture.
Bazine poslovne funkcije su pri tome svrstane u tri osnovna sektora i jednu slubu:
- Pravni i kadrovski sektor;
- Komercijalno tehniki sektor;
- Finansijski sektor;
- Sluba marketinga.
Skuptina akcionara
Odbor direktora
Izvrni direktor
Sekretar drutva
Direktor pravnog
i kadrovskog
sektora
Direktor komercijalno-tehnikog
sektora
Direktor
finansijskog
sektora
Sluba
marketinga
Pravna sluba:
1.Samostalni
pravni referent
-statusna pitanja
- normativa
-radni odnosi
-svojinsko-pravni
poslovi
2.Korespodent
ef komercijalno
tehnike slube:
1.samostalni k-t
referent
2.k-t referent
3.referent za iznajmljivanje vozila
4.referent prodaje
na parkingu
5.referent prodaje
na benz. Pumpi
6.radnici na
obezbjeenju
1.Obraunski
radnik
2.Knjigovoa
3.Blagajnik
ef slube
marketinga
Opta pitanja
1.Sekretarica izvnog direktora
2.Arhivar
3.Voza
4.istaica/kurir
Mirko Futi
ef servis slube
1.mehaniar-tesar
2.dizaliar
3.pomoni radnik
36

13.3. ZAPOSLENOST
Karakteristike ovog aspekta funkcionisanja Marine su sledee:
-
Ukupan broj zaposlenih je 21 od kojih su 17 u stalnom radnom odnosu, a 4 na odreeno

vrijeme. Vika radnika nema. Evidentiran je stalan nedostatak strune radne snage u
servisnoj slubi.
Kvalifikaciona struktura zaposlenih je soledea: VSS-6, VS-5, SSS-6, KV-3, NK-1.
Prosjena starosna dob zaposlenih je oko 43 godine.
Prosjean radni sta zaposlenih je oko 24 godine.
Polna struktura je sledea: 7 ena i 14 mukaraca.
Prosjena zarada je na republikom prosjeku.
Marina Bar, nakon velikih odricanja radnika i rukovodstva preduzea, odnosno privrednog
drutva u proteklom periodu, koji su bila neophodna da se u postojeim uslovima poslovanja
obezbijede potrebni uslovi i ponuda ulazi u fazu pozitivnog poslovanja to pokazuju i rezultati.1
Privredna komora Crne Gore Informacija o privrednim kretanjima u pomorskoj privredi za 2013.godinu
Mirko Futi
37

14. SWOT ANALIZA
Polazei od postojeeg stanja resursne osnove Marine, uvida u voenje marketinkih i drugih
poslovnih aktivnosti, perspektiva ukupnog ekonomskog i posebno turistikog razvoja Crne Gore
i dr., mogue je kroz okvirnu SWOT analizu, izvesti ocjenu o determinantama razvoja Marine
Bar.
Ovdje je rije o utvrivanju prednosti (jakih taaka), slabosti (slabih taaka), te uoavanju
potencijalnih ansi i prijetnji preduzeu koje dolaze iz interne sredine i/ili makro okruenja.
a) Prednosti "jake take" su:
-
Povoljna lokacija sa makro i mikro geografskog i geoprometnog gledita;

Kvalitetne poslovne veze sa preduzeem "Barska plovidba" AD Bar u ijem je vlasnitvu
putniki terminal (sa mnogim sadrajima na koje je naslonjena Marina), sa posledicom
emitovanja znaajnih sienergetskih efekata;
U Marini egzistiraju jaht-kluba sa kolom jedrenja i 2 ronilaka kluba sa kolom
ronjenja;
Razuen poslovni portfolio i permanentno unapreenje uslunih kapaciteta, uslunog
programa Marine kroz investiciona ulaganja;
Kvalitetno upravljanje istrumentima marketinga (obezbeenje cjenovne konkurentnosti,
kontinuiranog irenja kanala prodaje, inicirane promotivne aktivnosti kao to je web
site www.marinabar.org, odgovarajui prospekti i dr.);
Zavidno iskustvo u osnovnoj djelatnosti preduzea;
Kvalitetna kadrovska osnova;
Iskusan menadment tim.
b) Nedostaci "slabe take" su:

-
Nekompletna izgraenost Marine (stepen izgraenosti oko 65% );

Odbijanje svetski poznatih osiguravajuih drutava da pokriju plovne objekte za vrijeme
njihovog boravka u tako nezavrenoj i neosiguranoj Marini;
Nedovoljna reproduktivna i reinvesticiona sposobnost AD "Marina" sa elementima
finansijske nestabilnosti;
Pomanjkanje profitno orjentisanog nastupa preduzea (nuno vrebati svaku priliku);
Nedovoljno agresivan promotivni nastup na meunarodnom tritu;
Nedovoljna sinhronizacija u okviru ukupne turistike ponude Crne Gore i Bara;
Nerijeen status lokacija za ribarice i amce na tzv. komunalnim vezovima u Marini Bar;
Sve manja i dosta nepovoljna spremnost finansijskih institucija da kreditiraju dogradnju i
modernizaciju Marine.
c) Prijetnje (interne i eksterne) su:

-
Globalna ekonomska kriza;

Sporost u dinamiziranju privrednog, posebno turistikog razvoja u Crnoj Gori zbog te
ekonomske krize;
Relativno mlado i nedovoljno razvijeno nautiko trite u Crnoj Gori;
Mirko Futi
38

-
Nestimulativni kreditni uslovi finansijskih institucija;

Nepostojanje dugorone strategije razvoja ovog segmenta nautikog turizma na nivou
Republike i posebno Optine Bar.
d) anse su:
-
Blagovremeno pronalaenje snano motivisanih stratekih partnera, tj. brzo okonanje

procesa privatizacije, sa posledicom na realizaciju novih ulaganja i kompletan zavretak
izgradnje Marine, a u sledeoj fazi Nautiko-turiswtikog centra;
Dinamiziranje ukupnog razvoja Republike;
Dinamiziranje turistikog razvoja u irem okruenju, posebno nautiko turistikog
prometa;
irenje postojeeg spektra usluga;
Striktno potovanje ugovornih obaveza od strane zakupaca i utvrivanje jasnih pravila
zakupa u skladu sa razvojnom strategijom Marine;
Konkurentnost cijena usluga u odnosu na marine u okruenju.
Analizom datih nalaza moe se zakljuiti da snaga i prednosti uzete zajedno sa potencijalnim
ansama u odnosu na okruenje nadmauju slabosti i potencijalne opasnosti, a posebno zbog
poveane potranje za vezovima za plovne objekte u odnosu na njihovu ponudu u ovom
momentu.
14.1. USMJERENOST ILI KURS PREDUZEA
Jasno i razgovijetno postavljena vizija i misija, te na toj osnovi saopteni globalni i razvojni
ciljevi preduzea slue kao:
- Osnova za dizajniranje strategije i na njoj zasnovane poslovna politika i ciljevi
preduzea;
- Bitna odrednica izgradnje vlastite korporativne kulture preduzea primjerene vlasnikoj
strukturi i zahtjevima trita.
14.2. VIZIJA
U najirem smislu, vizija koja uokviruje sve aktivnosti jeste da uz ouvanje dugogodinje
tradicije AD "Marina" Bar bude stabilna i uspjena, rastua kompanija posveena pruanju
usluga
zavidnog
kvaliteta
i
najviih
standarda
sigurnosti.
To
znai:
"Biti kompanija koja e zadovoljiti kliente i akcionare, i istovremeno biti atraktivno mjesto
za rad i iskoristiti ansu za mogui rast i razvoj u odnosu na region".
14.3. MISIJA
Misija AD "Marina" Bar proistie iz njene vizije, tradicije, vezanosti za trino podruje u kojem
funkcionie, vlasniku strukturu i osnovnu djelatnost.
S tim u vezi, misija Preduzea je da obezbijedi kvalitetne usluge u nautikom turizmu za
svoje kliente po prihvatljivim cijenama na nain da ojaa svoju poziciju na tritu.
Mirko Futi
39

Trina misija Kompanije podrazumijeva kontinuirano poboljanje performansi u korist
vlasnika, zaposlenih i klienata.
Korisnici usluga Marine su primarna briga Kompanije, koja nastoji da stvori rezultate u skladu
sa oekivanjima klienata, zaposlenih, akcionara, menadmenta, sindikata, dobavljaa i drutvene
zajednice.
Akcionari oekuju da kompanija titi i poveava njihov kapital, kao i da sauva povjerenje u stil
i imid preduzea.
Zaposleni vjeruju u Kompaniju, ali i ona mora da vjeruje u svakog zaposlenog, da ga podstie,
jaa njegovu kreativnost i nagrauje prave vrijednosti. Potpisan kolektivni ugovor dodatno
osigurava status radnika.
Drutvena je odgovornost Kompanije da doprinese bogastvu drutvene zajednice, da potuje
zakone i podzakonske propise, pobolja kvalitet ivota i izjegava tete.
14.4. STRATEKI CILJEVI
Budui razvoj Uprava Preduzea vidi u ve postavljenim koordinatama, tj. nastavljanjem
strategije ekspanzije poslovanja, u okvirima opredeljujue strategije stabilnog rasta. Strateki
ciljevi Preduzea su:
1. Obezbjeenje kontinuiranog rasta izraeno obimom pruenih usluga (broja vezova);
2. Dranje koraka sa konkurencijom, s fokusom na poveanje produktivnosti i poboljanje
kvaliteta pruenih usluga.
14.5. GLOBALNI CILJEVI
Kompanija namjerava da se iri unutar postojeeg trita usluga, titei i jaajui svoju poziciju.
U skladu sa takvim stavovima Uprave, globalni cilj AD "Marina" Bar se moe definisati kao
nastojanje da se znaajno unaprijedi kvalitet usluga u oblasti nautikog turizma uz adekvatan rast
profita.
Ukoliko se u optim naznakama iskau ciljevi po svojim prioritetima, onda bi oni bili sledei:
1. Zadovoljstvo klienata i kvalitet i sigurnost usluga. Usluge uplovljenja, vezivanja,
stajanja na vezu, odravanja, popravaka, snadbijevanja, isplovljenja itd. obavljati
kvalitetno, sigurno i po povoljnim cijenama;
2. Profit. Obezbjeenje zadovoljavajueg iznosa profita na godinjem nivou koji bi bio
dovoljan za izdvajanje dividende vlasnicima i nabavku sredstava za dugorono planiranje
i razvoj,
3. Standard zaposlenih. Zarade zaposlenih, sigurni uslovi za rad i socijalna sigurnost
moraju biti prvenstvena briga uprave Preduzea;
4. Produktivnost. Podii na zavidan nivo produktivnost rada u odnosu na konkurenciju, ali
koji nee voditi pretjeranom iznurivanju zaposlenih i raubovanju sredstava;
5. Sigurnost i ekoloka bezbjednost. Potovati sigurnosne i ekoloke standarde kako ne bi
dolazilo do povreda, gubitka imovine i kako bi se izbjegla bilo kakva opasnost za
okolinu.
6. Drutvena odgovornost-putem potovanja propisa doprineti napretku zajednice.
Mirko Futi
40

15. MARKETING UOPTENO
Marketing (engl. Marketing) tradicionalno predstavlja zbir aktivnosti koje su upotrebljene u cilju
usmjeravanja tokova proizvoda i usluga od proizvoaa prema potroau (korisniku, kupcu,
klijentu).
Marketing se moe predstaviti kroz proces od etiri koraka, koji poinje analizom i definisanjem
"univerzuma" potencijalnih korisnika ili kupaca. Posle prve faze marketinkog procesa slijedi
proces skretanja panje korisnika koji su spremni na kupovinu, iz "univerzuma" ciljane
populacije. U treoj fazi sistemski se utie na potencijalne korisnike da se zainteresuju i prihvate
postojee koncepte ili ponude, koje su kreirane na osnovu marketinkih aktivnosti organizacije.
Konano uspjeh prethodne tri faze trebalo bi da dovede do prelaska "potencijalnih" u "prave"
kupce, putem aktivnosti koje se sprovode da bi potencijalni korisnici obavili eljenu akciju
poziv, kupovina, pretplata, lanstvo, prodaja, skidanje dokumenta (engl. download).
Predstavljeni proces od etiri koraka (PIA panja, interesovanje, elja, akcija; engl.: AIDA
Attention, Interest, Desire, Action), koji se obino odnosi na poetak marketinkog procesa za
neki proizvod, uslugu ili organizaciju. Veina aktuelnih marketinkih procesa u organizacijama
odnosi se na zadatak zadravanja stalnih klijenata kroz aktivnosti kreiranja odnosa s klijentima,
poboljanje korisnikog servisa, bolje predstavljanje prednosti proizvoda i usluga itd.
15.1. MARKETING KAO NAUNA OBLAST
Marketing je disciplina koja se bavi pitanjima trita, potreba na tritu i naina zadovoljenja tih
potreba. Ova oblast se stalno razvija i iri sa razvojem trita i ima za cilj da postavi teorijsku
osnovu za strategije poslovanja na tritu. U teoriji marketinga uspjeh na tritu najee se
dovodi u vezu sa razumijevanjem i zadovoljavanjem trinih potreba (potreba potroaa), ali sve
ee se javljaju i novi, napredniji koncepti. Teorija marketinga bavi se i pitanjima organizacije
marketing funkcije u preduzeu i sve irim spektrom srodnih pitanja. Vaan aspekt marketinga je
demografija jer od starosti, pola i nekih drugih struktura stanovnitva zavisi nain djelovanja na
ciljanu populaciju.
15.2. MARKETING KAO POSLOVNA ORJENTACIJA
Marketing je koncept poslovanja orjentisan prema kupcima. U ovom konceptu projektovanje
proizvoda i usluga poinje od potreba potroaa, a kao cilj djelovanja postavlja se zadovoljstvo
potroaa. U preduzeima gdje je u potpunosti primijenjen marketing koncept o potroaima ne
brine samo odeljenje za marketing ve svi zaposleni, radei sa svijeu da rade zbog potroaa.
Posveenost potroaima u ovim preduzeima posebno se odnosi na zaposlene koji su u
direktnom kontaktu sa njima. Marketing koncept dobija sve vie pristalica zbog dobrih rezultata
koje postie, a javljaju se i u brojne nadogradnje i poboljanja osnovne ideje.
Marketing koncept ima etiri osnovna elementa (poznata kao 4P):
1. Proizvod (engl. Product) treba projektovati da zadovolji potrebe vpotroaa i bude
konkurentan;
Mirko Futi
41

2. Cijena (engl. Price) odnosi se na cijenu proizvoda ili usluga koja mora da bude
prihvatljiva;
3. Mjesto ili distribucija (engl. Place ili Placement) odnosi se na plasman proizvoda ili
usluga do potroaa i
4. Promocija (engl. Promotion) pored reklama ukljuuje i druge vidove promocije:
promotivne rasprodaje, nagradne igre, linu prodaju itd..
Kombinacija ovih elemenata naziva se marketinki miks. Cilj je da se postigne takva
kombinacija elemenata "4P" dac se stekne konkurentska prednost (pozitivna karakteristika koja
odvaja proizvod ili uslugu od konkurentskih) i time zadovolje potroaa, a tako ostvari vea
prodaja i vei profit.
Kombinacijom ovih elemenata dobijaju se alati za razumijevanje kupaca, te za:
-
menadment i voenje istraivanja i analize trita,

razvoj proizvoda i ponuda,
kreiranje, organizaciju i voenje marketinkih kampanji,
brending ili brendiranje proizvoda ili usluga,
voenje odnosa sa klijentima,
planiranje, menadment i organizacija ljudi,
prodajne vjetine i znanja,
finansije i finansijsko planiranje,
planiranje i voenje projekata,
line vjetine pregovaranja i liderstva i
menaderske poslovne vjetine.
Mirko Futi
42

16. MEUZAVISNOST MARINA I NAUTIKOG TURIZMA
Pojam marina talijanskog je porijekla, a oznaava "malu luku" za prihvat rekreacijskih plovila.
Marina, kao moderan luki objekat za prihvat sportskih i rekreacijskih plovila, prvi put se u
strunoj literaturi spominje (opisuje) 1928. godine. Prema amerikom "Nacionalnom udruenju
proizvoaa motora i amaca " (National Association of Engine and Boat Manufactures
Incorporated of America) "marina je mjesto gdje jedriliari mogu plovilo prikladno vezati,
odnosno usidriti, porinuti u more, popravljati, snadbjeti gorivom i drugim brodskim
potrebtinama, imati topli tu, objedovati na obali i biti na dohvat trgovinskoj, komunikacionoj i
prometnoj infrastrukturi". Dakle, marina preuzima i objedinjuje sve nautiko-turistike usluge i
sadraje od gradnje, porinua i popravaka plovila, do opskrbe nautiara rezervnim djelovima,
gorivom i hranom. U savremenoj marini broj sadraja i usluga koje se nude nautiko-turistikom
tritu, proiren je do te mjere da predstavlja krajnji domet nautiko-turistike prirode.
Prema tome, iako se na prvi pogled moe uiniti da je nautiki turizam izrazito mobilnog
karaktera, vezan uz jedan oblik sportske rekreacije na plovilu, treba naglasiti i sve veu vanost
njegove stacionarne komponente kao jednog od najvanijih inioca u razvoju i unapreenju tog
oblika turizma. Stacionarnu komponentu ine primarni receptivni (prijemni) kapaciteti i
dopunski ili sekundarni kapaciteti2.
U primarne prijemne kapacitete ubrajaju se luke nautikog turizma ili marine, zimovnici (suvi
vezovi ili suve marine), brodogradilita, parkiralita, trgovaki objekti za snabdijevanje,
turistiko-ugostiteljski objekti, proizvodni i proizvodno usluni kapaciteti. Pri tome valja imati
na umu da kapacitet vezova u marini mora biti komplementaran kapacitetu smjetaja neposredno
vezanih uz marinu. Broj vezova u marini uslovljavaju prostorne mogunosti u moru.
Dopunske kapacitete ine tereni i objekti za sport i rekreaciju te ostali pratei objekti. Od
izuzetne vanosti su i prometni, odnosno saobraajni kapaciteti izgraeni na kopnu (cestovni ili
drumski, eljezniki, zrani ili vazduni te uzletita)3.
Problem formiranja marine, kao poetka nastajanja nautikog centra, esto nije toliko u izgradnji
potrebnih sadraja na kopnu i moru, koliko u izgradnji potrebne infrastrukture i cestovnih
komunikacija koje marinu dovode u vezu s potranjom i ostalom ponudom u blioj ili daljoj
okolini marine. Koliko god odreena marina moe autonomno djelovati, ona nuno svoje
aktivnosti dijelom usmjerava i prema drugim lokalitetima u sklopu odreene turistike
destinacije4.
Svi navedeni kapaciteti sastavni su dio ponude nautikog turizma pa stoga usluge, koje se
pruaju u nautikom turizmu, seu od usluga koje se pruaju na plovnim objektima do usluga u
lukama nautikog turizma (iznajmljivanje vezova za plovila, iznajmljivanje plovila, usluge
snabdijevanja nautiara najrazliitijom robom i opremom, uzsluge kojima se sadrajno
upotpunjuje boravak nturista-nautiara poput sportsko-rekreacijskih usluga, kole jedrenja,
ronjenja itd.).
2
Bartoluci, M., avlek, N.:Turizam i sport, Fakultet za fiziku kulturu Sveuilita u Zagrebu, 1998., str. 159.
Bartoluci, M., avlek, N.:op. cit. str. 160.
4
Ivoevi, D.:Nautiki turizam, Novigrad, 1995. str. 15.
3
Mirko Futi
43

Pokazatelji ukazuju da u svijetu danas postoji tendencija proirenja osnovne ponude luka
nautikog turizma i to, izmeu ostalog, upravo veim brojem vezova u moru i na kopnu.
Primjetno je i znatno poveanje broja nautikih turista i to preteno stranih nautiara iz Rusije,
Njemake, Austrije itd.. Zanimljiv je zakljuak da nijesu primjetne vee sezonske oscilacije u
korienju vezova u moru, to izmeu ostalog moe biti i posledica da nautiari esto svoje
plovilo ostavljaju u stacionaru u odreenoj marini tokom cijele godine, to upuuje na nunost
postojanja adekvatnih sadraja u marinama za odravanje i servisiranje plovila.
Uz kvantitativna, potrebno je analizirati i kvalitativna obiljeja nautikog turizma, a njegove
najvee prednosti su upravo povoljne prirodne odlike, visok stepen razuenosti obala,
povezanost i komplementarnost ostrvskog i obalnog pojasa sa zaleem, zatim, svakako,
postojanje turistike supra i infrastrukture te kapaciteti iz tercijalnih i drugih djelatnosti, kao i
povoljnost lokacija za gradnju raznih tipova turistikih luka i drugih nautiko-turistikih
kapaciteta. Meutim, uz sve navedene prednosti koje nautiki turizam ima, javljaju se i neki
nedostaci koje je potrebno anulirati da bi uspjeno konkurisali na svjetskom nautikom tritu.
Neki negativni inioci, odnosno nedostaci nautikog turizma i ograniavajui faktori njegovog
razvoja su:5 sezonski karakter aktivnosti u nautikom turizmu, okupacija mora i obale i razne
presije, te uzurpacija obala, zagaivanje mora naftom i njenim derivatima, bakterioloka
kontaminacija, tj. bakterioloko zagaivanje mora otpadnim vodama i materijama, devastacija
biolokih bogastava mora raznim otpatcima i neistoama, unitavanje ribljeg i vodenog
bogastva (posebno koljki), nesprovoenje odgovarajue ekoloke politike, zatim devastacija i
degradacija krajolika i ambijenta radi izgradnje i koritenja objekata u turizmu uopte, kao i u
nautikom turizmu, okupacija plaa i drugih djelova morskog dobra i opasnost koja se tom
prilikom javlja od, iz godine u godinu, sve veeg broja plovnih jedinica.
Kvalitativna obiljeja reflektuju se i na stavove nautikih turista. Prema istraivanju Tomasnautika 2001 6 nautiari su relativno nezadovoljni ponudom marina. Izrazito su nezadovoljni
"vrijednou za novac" te razliitim uslugama u marinama (uslugama servisiranja plovila, kao i
ugostiteljskim uslugama). Turistikom ponudom turistikih mjesta neto su zadovoljniji.
U buduem razvoju potrebno je naglasiti prednosti i analizirati nedostatke u cilju postizanja i
ostvarenja veeg znaenja razvoja nautikog turizma. Upravo iz tog razloga, u daljem
turistikom razvoju, neophodno je odgovoriti na sledea strateka pitanja:
. kako poboljati poslovne rezultate i kvalitet proizvoda,
. kako poveati konkurentnost na tritu nautikog turizma,
. kako nadvladati slabosti poslovanja i iskoristiti prilike i prednosti razvoja,
. kako efikasno prezentirati vlastite potencijale.
5
Jadrei, V., Nautiki turizam, Pedagoka akademija Zadar, Zadar, 1978., str. 63.
Stavovi i potronja nautiara u Hrvatskoj Tomas-nautika 2001, Institut za turizam, Zagreb, 2002. To istraivanje
sprovedeno je prvi put, te se naziva pilot istraivanje. Istraivanje prikazuje profil gostiju-nautiara koji posjeuju
Hrvatsku. Uz socio-demografska obiljeja, dobili su se podaci o nautikoj floti kao i stavovi nautiara o ponudi
marina te o njihovoj potronji. Tim istraivanjem dobijen je itav niz kvalitativnih i kvantitativnih podataka o
nautikom turizmu neophodnih za planiranje i uobliavanje razvojne strategije nautikog turizma. Navedeni su neki
najznaajniji zakljuci tog istraivanja: nautiari su preteno starija i obrazovanija turistika populacija, i borave
prosjeno due od turista u smjetajnim objektima. To istraivanje bi trebalo postati kontinuirano, to bi omoguilo
stvaranje baze podataka, a koja bi dala odgovore na zahtjeve nautiko-turistike potranje i strategiju razvoja.
Mirko Futi
44

S obzirom na stanje, nuno je preoblikovati dosadanju ponudu nautikog turizma s pravim
znanjem, oseajem i inovativnou. Nuno je valorizovati sve prirodne prednosti nautikog
turizma u cilju pruanja kvalitetnog proizvoda da bi se zadovoljila sve zahtjevnija potranja.
Pretpostavke na kojima bi se trebalo temeljiti daljnji razvoj nautikog turizma uopte su:
-
Potrebno je ostvariti realne investicione programe ulaganja u nautiki turizam i to putem

ulaganja u izgradnju velikih modernih marina za prihvat sve zahtjevnijih nautikih
gostiju, kao i oivljavanjem, revitalizacijom ve postojeih luka i luica,
to prije treba otkloniti nedostatak informativnih i propagandnih publikacija i nautikih
vodia. Veliki problem kojeg treba to prije rijeiti ini statistika evidencija u nautikom
turizmu koje nema. Nije sprovedeno kontinuirano istraivanje razliitih obiljeaja
putovanja i boravka kao i potreba nautikih turista te se ne mogu pratiti trendovi na
temelju samo jednog istraivanja,
Nautikom turizmu treba dati sve one beneficije koje su karakteristine i za druge
nautike zemlje u svijetu. Takoe je vano otvoriti morske granice i liberalizovati
granine i druge vformalnosti za strane nautiare po uzoru na kopnene granice,
Obogaivanje i proirenje nautiko-turistike ponude neophodno je sprovoditi kroz
poveanje izvanpansionske potronje, organizaciju kola, klubova, sportskih drutava,
regata, raznih takmienja, sportskih priredbi, ribarsko-nautikih programa i sl.,
Nautiki turizam namee svakojaku potrebu korektnog i ekoloki svjesnog ponaanja
ovjeka prema prirodi to predstavlja i osnovni preduslov da se nautiki turizam i odri.
U protivnom, ako se narui prirodna ravnotea ekosistema, nestala bi "budunost"
nautikog turizma. Ouvanje okoline postie se podizanjem i irenjem ekoloke svijesti
svih lanova drutva a svakako i uvoenjem projekta Evropska plava zastava za plae i
marine7.
U cilju definisanja strategije razvoja nautikog turizma, nuno je krenuti od istraivanja trita,
te skupljati informacije kako bi se to bolje organizovao nastup na tritu. Neophodno je stvoriti
bazu podataka o potrebama nautikih turista. Potrebno je definiosati ciljni trini segment, koji
se eli privui u marine. Paralelno je nuno pozicioniranje u odnosu na konkurentne nautike
destinacije i definisati osnovne konkurentske prednosti s kojima e se privui nautiki turisti.
Treba pratiti nove trendove na nautiko-turistikom tritu te ih oblikovati u vlastitu
prepoznatljivu ponudu svojstvenu Mediteranu.
Potrebno je nadopuniti i kvalitativno oblikovati cjelokupnu ponudu u marinama. Nuno je nuditi
sadraje primjerene bogatijoj klijenteli poevi od restorana s domaom gastronomskom
ponudom preko razliitih ugostiteljskih i zabavnih sadraja, hotela sa velikim brojem zvjezdica,
trgovakom mreom, uslugama popravaka i remonta jahti ... Treba organizovati razliite
primorske, ribarske sveanosti, valorizovati vlastitu kulturu i tradiciju: klapska pjevanja, nonje,
koncerte, priredbe i svetkovine... Razliitom animacijom je nuno primorati nautiare na aktivan
7
Evropska plava zastava za plae i marine je pokret zatite morske okoline i priobalja koji se ve dvadesetak godina
uspjeno sprovodi u Evropi. Nosioc projekta je evropski fond za obrazovanje u vezi sa okolinom (Fundation of
Environmental Education in Europe FEEE). U projekat je danas ukljueno vie od dvadeset drava kojima je
turizam jedan od stratekih ciljeva. Plava zastava simbolizuje ouvanu i ugodnu okolinu namijenjenu odmoru,
zabavi i rekreaciji, dobro razraen sistem upravljanja obalnim podrujem i odrivi razvoj u turizmu.
Mirko Futi
45

boravak u marini. Potrebno je uspostaviti lini kontakt izmeu zaposlenih i gostiju koji bi
pridonio jo veem zadovoljstvu gostiju. Ponuda marina mora biti nadopunjena ponudom
oblinjih destinacija kako bi turisti jo potpunije zadovoljili sve svoje potrebe. Ujedno je
potrebno organizovati i slubu snabdijevanja nautiara na jahtama prilikom plovidbe pomou
brodova-trgovina s kvalitetnom i cjenovno konkurentnom robom.
U procesu privlaenja turista presudan je kvalitet turistikog proizvoda a ne cijena. Ipak, u otroj
konkurenciji, koja vlada na tritu nautikog turizma, mora se ostvariti optimalni "value for
money". To se odnosi na sve usluge, poevi od cijena veza preko cijena ugostiteljskih usluga i
cjelokupne potronje nautiara u marini i turistikoj destinaciji. Pogrean sistem cijena moe
rezultirati da nautiari trajno odu iz tih marina i odlue se za ponudu konkurencije.
Potrebno je optimizirati distribucije. Prioritet je definisati optimalnu swtrategiju kojom e se
popuniti svi vezovi u marini uz ostvarenje maksimalne cijene. Privlaenjem bogatije klijentele
doi e i do poveanja turistike potronje i u marinama, to e direktno uticati i na prosperitet
odreene turistike destinacije.
Promocija ima presudnu ulogu u procesu upoznavanja potencijalnih turista sa svim prednostima
odreene destinacije nautikog turizma. Nautiki turizam ne moe se posmatrati izolovano od
cjelokupnog turizma, te niti turizam izolovano od ostale privrede, pa je zbog toga optereen sa
svim njihovim slabostima. Treba nastojati napustiti model siromane turistike zemlje masovnog
turizma te napraviti iskorak u svijesti potencijalnih turista kao atraktivna mediteranska nautika
destinacija, prilagoena potrebama savremenog turizma. Nuno je definisati karakteristini imid
kojim e se distancirati od loe konkurencije te potencirati vlastite prednosti. Potrebno je
razliitim propagandnim aktivnostima skrenuti panju potranje i uvjeriti ih u kvalitet turistike
ponude. S tim ciljem nuno je osmisliti kvalitetni nastup na specijalizovanim nautikim
sajmovima kao i na turistikim sajmovima uopte. Najvaniji promoteri su dosadanji gosti koji s
pozitivnim vlastitim iskustvom moraju animirati nove goste za dolazak. Ime drave mora
asocirati na konkurentnu nautiku destinaciju s kvalitetnim proizvodom i nedirnutom prirodom.
Sve te aktivnosti moraju pridonijeti perspektivi nautikog turizma kao i njegovom
multiplikativnom uticaju na sveukupni turizam i cjelukupnun privredu odreene destinacije,
odnosno, za male drave, drave u cjelini.
Mirko Futi
46

17. ZAKLJUAK
S obzirom na veliki zaostatak u odnosu na druge zemlje Mediterana, razvoj nautikog turizma u
Crnoj Gori trebalo bi maksimalno intenzivirati. Radi efikasnijeg investiranja i to breg
formiranja kvalitetne ponude aktivnosti treba usmjeriti u dva osnovna pravca: uredjenje
neophodnim sadrajima i opremanje postojeih nautikih punktova; te izgradnja novih i
savremeno opremljenih marina, koje strukturom i kvalitetom ponude mogu biti konkurentne
slinim u turistikom prostoru Mediterana.
Planirana revitalizacija, rekonstrukcija i izgradnja objekata nautike infrastrukture treba se
sprovoditi u skladu sa namjenom i karakterom morskog dobra uz odgovarajue tehnike,
tehnoloke i pravne mjere ekoloke zatite, te obaveznom izradom procjene uticaja i kapaciteta
svake lokacije predviene za izgradnju marina.
Prioritet treba dati sadrinskom opremanju postojecih nautickih punktova koji se nalaze u
sastavu izgraenih i operativno osposobljenih dijelova obale, kao to su Bar, Kotor, Tivat i
Budva. ini se najhitnijim dokompletiranje marine Bar, jer je tu ve obavljen veliki dio radova.
Planirani dinamian razvoj turizma nesumnjivo e zahtijevati i razvoj obalne plovidbe, to znai
da je idui u susret ovim potrebama neophodno predvidjeti adekvatan prostor na kopnu i na vodi.
Potrebno je posebno posvetiti panju na stvaranju prostornih mogunosti za odvijanje putnikog
saobraaja sa prilagodavanjem i popravkom postojeih i izgradnjom novih pristanita.
AD "Marina" Bar danas predstavlja gotovo potpuno infrastrukturno zaokruen nautiki prostor,
na nevelikoj udaljenosti od tri regionalne nautike "top-destinacije" Hrvatske, Italije i Grke.
Sa takvim referencama, Marina u Baru je ve prepoznata kao "akva-prostor" predvien za
centralni servisni nautiki centar visoke klase.
Definisanje imovinsko pravnog statusa podruja na kome se Marina Bar nalazi, ini se
najvanijim pitanjem koje treba rijeiti u skoroj budunosti. Zavrni investicioni ciklus nee ii u
pravcu prodaje, ve dugogodinje koncesije, koja bi trebalo da obuhvati investicije u sanaciju
glavnog i sekundarnog lukobrana Marine oteenih u nevremenu u januaru 2004.godine, potpuni
zavretak i privoenje namjeni svakog segmenta marine u skladu sa auriranom projektnotehnikom dokumentacijom koju treba uraditi i upotrebnom dozvolom koju treba dobiti za taj
hidrograevinski objekat, bilo da ostane na sadanjoj povrini ili u skladu sa Dravnom studijom
lokacije na znatno veem prostoru.
Samo na taj nain ona moe postati konkurentna marinama u okruenju, posebno u odnosu na
vee plovne objekte tipa mega jahti i svjetski poznata osiguravajua drutva, koja Marinu Bar
trenutno iskljuuju iz podruja na kojima su njihove jahte pokrivene od uobiajenih pomorskih
rizicika.
Mirko Futi
47

18. PRILOG (3D - prikaz mogueg budueg izgleda marine i putnikog terminala)
Slika 6. Marina Bar i putniki terminal
Slika 7. Marina Bar
Mirko Futi
48
Slika 8. Marina Bar i putniki terminal
Slika 9. Putniki terminal Bar
Mirko Futi
49

LITERATURA
1.Nautiki turizam i luke nautikog turizma Sreko Favro, Mirjana Kovai,
2. Bartoluci, M., avlek, N.: Turizam I sport, Fakultet za fiziku kulturu Sveuilita u Zagrebu,
1998.,
3. Ivorvi, D.: Nautiki turizam Hrvatske, Novigrad, 1995.,
4. Jadrei, V., Nautiki turizam, Pedagoka akademija Zadar, Zadar, 1978.,
5. Stavovi I potronja nautiara u Hrvatskoj Tomas-nautika 2001, Institut za turizam, Zagreb,
2002.,
6. www.fzp.moodle.ac.me,
7. www.mrt.gov.me Dravna studija lokacije br. 56, Prostorni plan podruja posebne namjene,
8. www.mrt.gov.me Prostorni plan podruja posebne namjene,
9. www.minsaob.gov.me 10. www.fms-tivat.me Izgradnja luke nautikog turizma predavanje,
11. www.montenegrolines.net - Putniki telminal
Mirko Futi
50

Mirko Fustic

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Mirko Fustic

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

FAKULTET ZA MEDITERANSKE POSLOVNE STUDIJE

NAUTIKI MARKETING NA PRIMJERU MARINE BAR

Tivat - oktobar, 2014

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Tabela 2. Apsolutni dnevni minimum i maksimum temperature vazduha u C

Karakteristini period temperaturnog reima u zoni Bara iznosi:

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Tabela 4. Raspored padavina po godinjim dobima u mm na m2

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

2.3.Geoloki sastav terena

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Slika 4. Izvod iz prostornog plana Bara

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Dijelom uraeni projekti za ureenje prostora;

Marina ima 8 betonskih gatova na elinim ipovima po 150 m duine i sa ugraenim

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Recepcija, povrine 70 m, sagraena 1991. godine i kancelarijski prostor;

Prua usluge snadbijevanja vodom i elektrinom strujom na vezovima jer ima 80

11.3. Poslovanje AD "Marina" Bar:

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Broj plovila-Jahte preko 24 m

KOMUNALNI (GRADSKI) VEZOVI

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Naziv emitenta: "MARINA" AD - BAR

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Ukupan broj zaposlenih je 21 od kojih su 17 u stalnom radnom odnosu, a 4 na odreeno

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Povoljna lokacija sa makro i mikro geografskog i geoprometnog gledita;

b) Nedostaci "slabe take" su:

Nekompletna izgraenost Marine (stepen izgraenosti oko 65% );

c) Prijetnje (interne i eksterne) su:

Globalna ekonomska kriza;

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Nestimulativni kreditni uslovi finansijskih institucija;

Blagovremeno pronalaenje snano motivisanih stratekih partnera, tj. brzo okonanje

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar

Nautiki marketing na primjeru Marine Bar