‫زندگانی حضرت محمد‪ ‬و‬

‫خلفای راشدین ‪‬‬

‫هی نوجوانان‬
‫ویژ ‌‬

‫تألیف ‪:‬‬
‫دکتر مصطفی السباعی‬

‫ترجمه‬
‫احمد ازغ‬
‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬ ‫‪2‬‬

‫فهرست مطالب‬
‫صفحه‬ ‫عنوان‬
‫هی مؤلف ‪4...........................................................‬‬ ‫مقدم ‌‬
‫زندگانی پیامبر‪ ‬پیش از آنکه پیامبر شود ‪7...........................‬‬
‫سفرهای رسول خدا‪ ‬به خارج از مکه ‪9..............................‬‬
‫محمد‪ ‬در غار حرا‪10.....................................................‬‬
‫بعثت پیامبر‪10........................................................... ‬‬
‫اولین کسانی که به پیامبر‪ ‬ایمان آوردند ‪11.........................‬‬
‫هجرت مسلمانان به حبشه ‪12...........................................‬‬
‫تحریم اقتصادی بر رسول خدا‪ ‬و بنی هاشم ‪13....................‬‬
‫فوت ابی طالب عموی پیامبر‪ ‬و خدیجه همسر آن حضرت ‪13. .‬‬
‫معراج پیامبر‪14.......................................................... ‬‬
‫ههای عرب ‪14.................................................‬‬ ‫دعوت قبیل ‌‬
‫هجرت به مدینه ‪15.........................................................‬‬
‫ورود پیامبر‪ ‬به شهر مدینه ‪17.........................................‬‬
‫گهای پیامبر‪) ‬غزوات( ‪18...........................................‬‬ ‫جن ‌‬
‫غزوه بدر کبری ‪18.........................................................‬‬
‫هی جنگ بدر ‪20........................................................‬‬ ‫نتیج ‌‬
‫هی احد ‪20..............................................................‬‬ ‫غزو ‌‬
‫هی بنی نضیر ‪22.......................................................‬‬ ‫غزو ‌‬
‫هی احزاب ‪23..........................................................‬‬ ‫غزو ‌‬
‫هی بنی قریظه ‪24.....................................................‬‬ ‫غزو ‌‬
‫جنگ حدیبیه ‪25..............................................................‬‬
‫هی خیبر‪27..............................................................‬‬ ‫غزو ‌‬
‫هی مؤته ‪28.............................................................‬‬ ‫غزو ‌‬
‫هی فتح مکه ‪29........................................................‬‬ ‫غزو ‌‬
‫هی حنین ‪31............................................................‬‬ ‫غزو ‌‬
‫هی تبوک ‪32............................................................‬‬ ‫غزو ‌‬
‫وفات پیامبر‪33.......................................................... ‬‬
‫ابوبکر صدیق‪36...........................................................‬‬
‫زندگانی او در چند سطر‪36...............................................‬‬
‫نام و نسب ابوبکر‪36................................................... ‬‬
‫‪3‬‬ ‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬

‫خصوصیات ابوبکر‪ ‬پیش از اسلم ‪37.................................‬‬

‫اسلم ابوبکر صدیق‪37................................................. ‬‬
‫خلفت ابوبکر‪37........................................................ ‬‬
‫عمر بن خطاب‪38...................................................... ‬‬
‫زندگانی عمر ‪ ‬در چند سطر ‪38.......................................‬‬
‫نام و نسب عمر‪39..................................................... ‬‬
‫صفات عمر‪39........................................................... ‬‬
‫عمر‪ ‬در دوران جاهلیت ‪40.............................................‬‬
‫مسلمان شدن عمر‪40................................................. ‬‬
‫دوران همنشینی عمر‪ ‬با پیامبر‪40................................. ‬‬
‫عمر‪ ‬در زمان خلفت ابوبکر‪41.................................... ‬‬
‫عمر‪ ‬در عصر خلفت خویش ‪41......................................‬‬
‫عثمان بن عفان‪42...................................................... ‬‬
‫زندگانی عثمان‪ ‬در چند سطر ‪42.....................................‬‬
‫نام او ‪43.....................................................................‬‬
‫صفات عثمان‪43........................................................ ‬‬
‫مسلمان شدن عثمان‪43.............................................. ‬‬
‫عثمان‪ ‬همراه پیامبر خدا‪43........................................ ‬‬
‫عثمان‪ ‬در دوران خلفت ابوبکر و عمرم ‪44........................‬‬
‫عثمان‪ ‬در زمان خلفتش ‪44...........................................‬‬
‫علی بن ابی طالب‪44.................................................. ‬‬
‫زندگانی او در چند سطر ‪44..............................................‬‬
‫هی او ‪45..........................................................‬‬ ‫نام و کنی ‌‬
‫ولدت و دوران بچگی او ‪45..............................................‬‬
‫شمایل علی‪46.......................................................... ‬‬
‫اسلم علی‪46............................................................ ‬‬
‫علی‪ ‬با پیامبر خدا‪46................................................ ‬‬
‫علی‪ ‬بعد از رحلت پیامبر‪47........................................ ‬‬
‫خلفت علی‪47........................................................... ‬‬
‫شهادت او ‪47................................................................‬‬
‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬ ‫‪4‬‬

‫بسم الله الرحمن الرحیم‬

‫هی مؤلف‬
‫مقدم ‌‬
‫تهخخایی وجخخود‬ ‫هها و مزی ‌‬ ‫در تاریخ زنخخدگانی رسخخول خخخدا ‪ ‬فایخخد ‌‬
‫ههخخای روحخخی‪ ،‬عقلخخی و تخخاریخی بخخرای خواننخخدگان‬ ‫دارد کخخه از جنب ‌‬
‫حترین آنها عبارتند از‪:‬‬ ‫تبخش است که واض ‌‬ ‫لذ ‌‬
‫لترین تاریخ زندگی پیامبری مرسل یخخا‬ ‫‪ -1‬زندگانی محمد‪ ‬کام ‌‬
‫ههخخای علمخخی و‬ ‫حترین را ‌‬ ‫یباشد که با صخخحی ‌‬ ‫بزرگترین مصلح دنیا م ‌‬
‫نترین آنها نقل شده است به طخخوری کخخه در پیخخش آمخخدهای‬ ‫مطمئ ‌‬
‫ههای شگفت انگیز در زنخخدگانی آن حضخخرت‪ ‬جخخایی‬ ‫بزرگ و حادث ‌‬
‫برای شک و گمان وجود ندارد‪.‬‬
‫‪ -2‬همه مراحل زندگانی پیامبر خدا‪ ‬بخخه طخخور کامخخل واضخخح و‬
‫نهخان اسخخت و تاریخخخ نویسخخان دوران زنخخدگانی ایشخان را از زمخخان‬
‫ازدواج عبخخدالله و آمنخخه والخخدین آن حضخخرت‪ ‬تخخا زمخخان وفخخاتش‬
‫ههخخای فراوانخخی را از‬ ‫هانخخد‪ ،‬حادث ‌‬‫بررسخخی نمخخوده و آن را ثبخخت کرد ‌‬
‫دوران تولخخد‪ ،‬بچگخخی‪ ،‬جخخوانی و نوجخخوانی ایشخخان بخخرای مخخا بخخازگو‬
‫تهای خخخارجی پیخخامبر‪ ‬و تجخخارت‬ ‫هاند و در خصوص مسافر ‌‬ ‫نمود ‌‬
‫هاند‪.‬‬‫سهایی به ما آموخت ‌‬ ‫ایشان قبل از بعثت در ‌‬
‫هاند بخخه شخخکل‬ ‫در مورد زندگانی ایشان بعد از آنکخخه پیخخامبر شخخد ‌‬
‫حتری تمام مراحل آن سال به سال بررسی شخخده و‬ ‫کاملتر و واض ‌‬
‫بها )اظهر مخخن الشخخمس(‬ ‫زندگانی او برای مسلمانان به قول عر ‌‬
‫یباشد و این امتیازی است که هیچ کخخدام از پیخخامبران سخخابق آن‬ ‫م ‌‬
‫هاند‪.‬‬
‫را نداشت ‌‬
‫‪ -3‬سیرة رسول خدا‪ ‬بازگو کنندة زندگانی انسخخانی اسخخت کخه‬
‫هها‬‫خداوند او را به رسالت مکرم نمود‪ ،‬و زندگی ایشان بخخا افسخخان ‌‬
‫مخلوط نگشت او هرگز مورد پرسخختش قخخرار نگرفخخت کخخه در ایخن‬
‫یفرماید‪:‬‬‫رهگذر خداوند م ‌‬
‫‪‬‬ ‫‪  ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪5‬‬ ‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬

‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬

‫)احزاب ‪(21 /‬‬ ‫‪ ‬‬
‫»يقين خا ً بخخراى شخخما در ]روش و رفتخخار[ پيخخامبر خخخدا الگخخوى‬
‫نيكويى است براى كسى كه همخواره بخه خخدا و روز قيخامت‬
‫اميد دارد و خدا را بسيار ياد مىكند«‪.‬‬
‫ههای اجتمخخاعی زنخخدگانی یخخک‬ ‫‪ -4‬زندگی رسول خدا‪ ‬تمام جنب ‌‬
‫هی زنخخدگانی‬ ‫یشخخود‪ ،‬چخخه سخخیرة او بخخازگو کننخخد ‌‬ ‫انسان را شامل م ‌‬
‫محمدی جوان است که قبل از پیامبر شخخدن نیخخز راسخختگو و امیخخن‬
‫بود‪ ،‬او بعد از آنکه پیامبر شد برای دعوت مردم به دیخخن اسخلم از‬
‫هها استفاده نمود‪.‬‬ ‫هها و وسیل ‌‬
‫جذابترین را ‌‬
‫از طرفی پدر و شوهری مهربان و خوش اخلق بود کخخه حقخخوق‬
‫ینمخخخود و از دیگخخخر سخخخو‬ ‫زوجیخخخن و والخخخدین را کخخخامل ً رعخخخایت م ‌‬
‫یکخخرد‪،‬‬‫هایی راستگو بود که حقوق همنشینان را رعخخایت م ‌‬ ‫فرستاد ‌‬
‫های پیروز‪ ،‬سیاستمداری سخخربلند‪،‬‬ ‫ایشان جنگجویی شجاع‪ ،‬فرماند ‌‬
‫های امین و متعهدی راستگو بود‪.‬‬ ‫همسای ‌‬
‫‪ -5‬روش زنخخدگی و اخلق محمخخد‪ ‬بخخه تنهخخایی دلیخخل راسخختی و‬
‫یباشخخد زیخخرا پیشخخرفت رسخخول خخخدا‪‬‬ ‫راستگویی آن حضرت‪ ‬م ‌‬
‫فقط از طریق معجزات و کارهخخای )خخخارق العخخاده( نبخخوده اسخخت‪.‬‬
‫ههای طخخبیعی از یخخک‬ ‫بلکه آن حضرت مانند یک انسان از طریق را ‌‬
‫پیروزی به پیروزی دیگری رشخخد نمخخود‪ ،‬او اذیخخت و آزار کخخافران را‬
‫قبول کرد تا پیام خداوند را به مردم رساند و یارانی بخخرای ایشخخان‬
‫های حکیم‬ ‫یجنگید او فرماند ‌‬ ‫پیدا شد و هر وقت نیاز به جنگ بود م ‌‬
‫و موفق بود‪.‬‬
‫بها فقط معجزات نبوده زیخخرا‬ ‫پایه و اساس مسلمان شدن عر ‌‬
‫معجزه فقط برای کسانی دلیخخل اسخخت کخخه آن را ببیننخخد و خداونخخد‬
‫فقخخط بخخرای احخخترام پیخخامبرش و سخخرکوب دشخخمنان آن حضخخرت‬
‫کارهای خارق العاده را به ایشان خلعت نموده است‪ .‬و گرنه همه‬
‫مسلمانان از راه وجدان و عقل‪ ،‬اسلم را پخخذیرفته و بخخه پیخامبر‪‬‬
‫هاند‪.‬‬
‫ایمان آورد ‌‬
‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬ ‫‪6‬‬

‫زندگانی حضرت محمد‪‬‬

‫بخش اول‬
‫‪7‬‬ ‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬

‫زندگانی پیامبر ‪ ‬پیش از آنکه پیامبر شود‬

‫نهای عخخرب یعنخخی‬ ‫رسخخول خخخدا‪ ‬در یکخخی از بزرگخخترین خانخخدا ‌‬
‫هی بیخخن هاشخخم از‬ ‫خانواده بنی هاشم به دنیا آمده است زیرا طایف ‌‬
‫ههای‬ ‫هی بنخی هاشخخم از بزرگخخترین شخخاخ ‌‬ ‫ههای طایف ‌‬‫بزرگترین شاخ ‌‬
‫ههای عرب و‬ ‫هی قریش بودند و قریش نیز از بزرگترین طایف ‌‬ ‫طایف ‌‬
‫هترین آنان بودند‪.‬‬
‫بلندمرتب ‌‬
‫پیامبر‪ ‬به یتیمی بزرگ شد زیرا پدرش عبدالله فوت نمخخود در‬
‫حالی که رسول خدا‪ ‬در شکم مادرش دو ماهه بود‪ .‬و در شخخش‬
‫سالگی مخخادرش آمنخخه نیخخز فخخوت نمخخود و پیخخامبر خخخدا‪ ‬در دوران‬
‫هی تلخ محروم بودن از محبت پدر و مادر را چشید‪ ،‬بعد‬ ‫بچگی مز ‌‬
‫از فوت آمنه عبدالمطلب پدر بزرگ پیامبر‪ ‬سرپرسخختی او را بخخه‬
‫عهده گرفت‪ ،‬در هشت سخخالگی رسخخول خخخدا‪ ،‬عبخخدالمطلب نیخخز‬
‫فخخوت کخخرد و بعخخد از او ابوطخخالب عمخخوی پیخخامبر‪ ‬سرپرسخخت آن‬
‫حضرت شد تا او بزرگ و نیرومند گردید؛ قرآن کریم به یتیم بودن‬
‫یفرماید‪:‬‬‫رسول خدا‪ ‬اشاره نموده و م ‌‬
‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪‬‬
‫)ضحی ‪(6 /‬‬ ‫‪‬‬
‫»آیا یتیم نیافت تو را پس جایت داد«‪.‬‬
‫رسول خدا‪ ‬چهار سال زندگی اولش را در صخخحرا و در میخخان‬
‫خانواده بنی سعد بسر برد کخخه صحرانشخخینی بخخاعث شخخد تخخا دارای‬
‫جسمی قوی‪ ،‬بدنی سالم و زبانی فصخیح شخود و در دوران بچگخی‬
‫اسب سواری را به خوبی یاد بگیرد‪ ،‬هخخوای پخخاک و آرامخخش صخخحرا‬
‫استعدادای خدادادی آن حضرت را درخشان نمود‪.‬‬
‫در دوران بچگی نجابت از او نمایان بود‪ ،‬ذکاوت و نورانیخختی کخخه‬
‫یکرد‪.‬‬ ‫های را به خویش جذب م ‌‬ ‫در پیشانیش ظاهر بود هر بینند ‌‬
‫محمخخد‪ ‬در بچگخخی بخخر روی فخخرش مخصخخوص پخخدر بزرگخخش‬
‫ینشست و به جز او کسخخی حخق نشسخختن بخخر روی آن فخرش را‬ ‫م ‌‬
‫نداشت و هر وقت فرزندان عبدالمطلب برای نشستن بر روی آن‬
‫فخخرش بخخا پیخخامبر‪ ‬بخخه نخخزاع م ‌‬
‫یپرداختنخخد عبخخدالمطلب بخخه آنخخان‬
‫یگفت‪ :‬دست از فرزندم بر دارید همانا او در آینده دارای مقخخام‬ ‫م ‌‬
‫و منزلت بزرگی خواهد بود‪.‬‬
‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬ ‫‪8‬‬

‫یکخخرد و‬ ‫او در اوایل جوانی گوسفندان مردم مکخخه را چوپخخانی م ‌‬

‫یگرفت و در بیست و پنخخج سخخالگی بخخا امخخوال و‬ ‫از آنان دستمزد م ‌‬
‫یهای خدیجه ل مشغول تجارت شد‪.‬‬ ‫دارای ‌‬
‫رسول خدا‪ ‬هرگز در مراسم لهو و لعخخب جوانخخان هخخم سخخن و‬
‫مها‬‫سال خویش شرکت نکرده و خداوند از حضخخور در ایخخن مراس خ ‌‬
‫ههخخای مکخخه‬ ‫هانخخد‪ :‬روزی در یکخخی از خان ‌‬ ‫محفخخوظش نمخخود؛ آورد ‌‬
‫مراسم عروسی برگخزار بخود و صخدای آواز آن مراسخم بخه گخوش‬
‫رسول خدا‪ ‬رسید او تصمیم گرفخخت کخخه در آن مراسخخم شخخرکت‬
‫نماید اما خداوند چشمانش را به خواب برد و فقط گرمای آفتخخاب‬
‫بیدارش کرد‪.‬‬
‫هرگز در بت پرستی با قوم خویش مشارکت نکخخرده و گوشخختی‬
‫یکردنخخد نخخخورده اسخخت‪ ،‬شخخراب‬ ‫تهخخا قربخخانی م ‌‬‫را کخخه بخخرای ب ‌‬
‫ننوشیده‪ ،‬قمار نکرده و هیچ وقت سخن زشتی از زبخخانش شخخنیده‬
‫نشده و با کسی ترک سخن ننموده است‪.‬‬
‫رسول خدا‪ ‬از همان اوایل رسخخیدن بخخه سخخن درک و تمیخخز بخخه‬
‫فردی صخخاحب خخخرد و اهخخل رای و نظخخر مشخخهور بخخود کخخه داسخختان‬
‫تعمیر کعبه و قراردادن )حجر السود( درجایش دلیلخخی روشخخن بخخر‬
‫این مخدعی اسخت؛ از آنجخا کخه کعبخه بخر اثخر سخیل حخادثه دیخده و‬
‫دیوارهای از هم شکافته بود مردم مکه تصخخمیم گرفتنخخد کخخه آن را‬
‫خخخراب کننخخد و از اول بسخخازند و همیخخن کخخار را انجخخام دادنخخد امخخا‬
‫هنگامی که نوبت قرار دادن )حجر السود( در جایش رسید مخخردم‬
‫یخواست ایخخن افتخخخار‬ ‫های م ‌‬ ‫دچار اختلف زیادی شدند و هر طایف ‌‬
‫نصیب او شود‪ ،‬اختلف آنان شدت یافت و همخخدیگر را بخخه جنخخگ و‬
‫قتل تهدید کردند‪ ،‬سپس گفتند‪ :‬هر که از درِ بنی شخخیبه وارد شخخود‬
‫ما به داوری او راضی هسخختیم و اولیخخن کسخخی کخخه از ایخخن در وارد‬
‫شد رسول خدا‪ ‬بود‪ ،‬وقتی او را دیدند گفتند‪ :‬محمد‪ ،‬امین است‬
‫و ما به داوری او راضخخی هسخختیم‪ ،‬پخخس از آنکخخه رسخخول خخخدا‪ ‬از‬
‫موضوع باخبر شد عبایش را پهن کرد سخخنگ را در داخخخل آن قخخرار‬
‫های از عبخخا را بگیخخرد آنخخان‬‫های گوش خ ‌‬ ‫داد و به آنان گفت‪ :‬هر طخخایف ‌‬
‫سنگ را بلند کردند تا بخه جخایش رسخید و پیخامبر‪ ‬خخود‪ ،‬آن را از‬
‫هی مخخردم‬ ‫داخل عبا برداشت و بخخر روی دیخخوار کعبخخه گذاشخخت؛ هم ‌‬
‫‪9‬‬ ‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬

‫یحد و مرز‬ ‫یهای ب ‌‬ ‫راضی شدند و به این ترتیب خداوند از خونریز ‌‬

‫میان آنان جلوگیری نمود‪.‬‬
‫هی‬ ‫رسول خدا‪ ‬در همان اوایل جوانی به راستگو و امین طایف ‌‬
‫قریش مشهور بود و آنخخان او را بخخه انسخخانی خخخوش اخلق‪ ،‬خخخوش‬
‫هها و صخخاحب زنخخدگانی و‬ ‫نخخام‪ ،‬خخخوش معخخامله‪ ،‬وفاکننخخده بخخه وعخخد ‌‬
‫یشناختند‪ ،‬به همیخخن علخخت خخخدیجه ‪-‬رضخخی اللخخه‬ ‫های راست م ‌‬ ‫سیر ‌‬
‫عنها‪ -‬به محمد‪ ‬علقمند شد و اموال خخخویش را بخخرای تجخخاتر در‬
‫اختیارش گذاشت‪ ،‬خدیجهل بعد از مدتی به ایشان پیشنهاد نمود تا‬
‫هی سخخن پخخانزده‬ ‫با او ازدواج کند و رسخخول خخخدا‪ ‬هخخر چنخخد از جنب ‌‬
‫سال کمتر از خدیجهل بود اما پیشنهادش را قبخخول نمخخوده و بخخا او‬
‫ازدواج کرد‪.‬‬
‫گفتار خدیجه ‪-‬رضی الله عنها‪ -‬در مورد رسول خدا‪ ‬بزرگترین‬
‫دلیل برای خوش اخلقخخی آن حضخخرت‪ ‬در دوران پیخخش از بعثخخت‬
‫هی‬ ‫یباشد‪ ،‬از آنجا کخخه پخخس از نخخازل شخخدن اولیخخن مخخرحل ‌‬ ‫ایشان م ‌‬
‫وحخخی؛ پیخخامبر‪ ‬در حخخالی کخخه ترسخخیده بخخود و بخخدنش بخخه شخخدت‬
‫یترسخخید خخخدیجهل گفخخت‪:‬‬ ‫یلرزید به خانه برگشخخت او از خخخود م ‌‬ ‫م ‌‬
‫یکند زیرا تخخو‬‫نترس‪ ،‬به خدا سوگند او هرگز تو را خوار و رسوا نم ‌‬
‫یکنخخی‪ ،‬روزی‬ ‫یدهی‪ ،‬به افراد ضعیف کمک م ‌‬ ‫هی رحم انجام م ‌‬ ‫صل ‌‬
‫یآوری‪ ،‬مهمخخان نخخواز هسخختی و مخخردم را در انجخخام‬ ‫بخخه دسخخت م ‌‬
‫یدهید‪.‬‬‫کارهای نیک یاری م ‌‬

‫سفرهای رسول خدا ‪ ‬به خارج از مکه‬

‫رسول خدا‪ ‬پیش از آنکه پیامبر شود دو بار به شهر بصری در‬
‫منطقخخة شخخام سخخفر کخخرده اسخخت‪ ،‬بخخار اول در دوازده سخخالگی بخخه‬
‫همراه عمویش ابو طالب جهت تجارت به شهر بصری سخخفر کخخرد‬
‫و بار دوم در بیست و پنج سالگی جهت تجارت با اموال خخخدیجهل‬
‫نیز به این شخهر رفخت؛ پیخامبر‪ ‬در ایخن سخفرها هخم بخه سخخنان‬
‫تهای سخخاکنان آن‬ ‫یداد و هم در آثار شهرها و عاد ‌‬ ‫تاجران گوش م ‌‬
‫ینگریست‪.‬‬ ‫دیار به دقت م ‌‬
‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬ ‫‪10‬‬

‫محمد ‪ ‬در غار حرا‬

‫چند سال پیش از بعثخخت پیخخامبر‪ ،‬خداونخخد علقخخه بخخه خلخخوت و‬
‫گوشه نشینی را در دل آن حضرت قرار داده بود ایشان هر سخخال‬
‫در ماه مبارک رمضان در غار حخخرا بخخه عبخخادت خداونخخد و تفکخخر در‬
‫یپرداخت‪ .‬حضرت همین کار را ادامه داد‬ ‫تهای بزرگ الهی م ‌‬
‫نعم ‌‬
‫تا در آن غار وحی بر او آمد و قخخرآن کریخخم بخخر قلخخب پخخاکش نخخازل‬
‫شد‪.‬‬

‫بعثت پیامبر ‪‬‬

‫وقتی پیامبر‪ ‬چهل سال را تمام کرد وحی برایشان نازل شخخد‪،‬‬
‫)ام المؤمنین( عائشهل چگونگی نخخازل شخخدن وحخخی را ایخخن چنیخخن‬
‫هی نخخازل شخخدن وحخخی بخخر‬ ‫یگویخخد‪ :‬اولیخخن مخخرحل ‌‬
‫یکنخخد او م ‌‬ ‫بیخخان م ‌‬
‫بهای راست و صالح بود؛ پیخخامبر‪ ‬هخخر خخخوابی‬ ‫رسول خدا‪ ‬خوا ‌‬
‫یگردیخخد‪ ،‬او‬
‫هی آن ماننخد روشخنایی صخبح آشخخکار م ‌‬ ‫یدیخخد نخختیج ‌‬
‫رام ‌‬
‫بهای پشخخت‬ ‫هنشخخینی علقمنخخد شخخد و شخ ‌‬ ‫سپس بخخه خلخخوت و کنار ‌‬
‫سرهم در غار حرا خلوت نمود و در آنجا مشخخغول عبخخادت خداونخخد‬
‫بود تا اینکه در آن غار وحی برایشان نازل شد‪ ،‬جبرئیل نزد او آمد‬
‫و گفت‪ :‬بخوان‪ ،‬محمد‪ ‬گفخخت‪ :‬خوانخخدن نم ‌‬
‫یدانخخم‪ ،‬جبرئیخخل او را‬
‫گرفت و چنان فشارش داد که پیامبر‪ ‬ناراحت شخخد بخخاز رهخخایش‬
‫کرد و گفت‪ :‬بخوان‪ .‬بخخاز هخخم محمخخد‪ ‬گفخخت‪ :‬خوانخخدن نم ‌‬
‫یدانخخم‪،‬‬
‫جبرئیل تا سه نوبت او راگرفت و فشار داد و در بار سوم گفت‪:‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪  ‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫)علق ‪(5-1 /‬‬
‫»بخوان به ]يمن[ نام پروردگخخارت كخخه ]سراسخخر هسخختى را[‬
‫آفريخخد * انسخخان را از خونپارههخخاى بسخخته آفريخخد * بخخخوان و‬
‫‪11‬‬ ‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬

‫پروردگارت بس گرامى است * كسى كه ]نوشخختن[ بخخا قلخخم‬

‫آموخت * به انسان آنچه را كه نمىدانست‪ ،‬آموخت«‪.‬‬
‫رسول خدا‪ ‬در حالی که ترسخخیده بخخود و بخخدنش م ‌‬
‫یلرزیخخد بخخه‬
‫هی خخخدیجهل برگشخخت و گفخخت‪ :‬مخخرا بپوشخخانید‪ ،‬ایشخخان را بخخه‬ ‫خخخان ‌‬
‫های پوشاندند تا ترسش برطرف شخخد سخخپس واقعخخه را بخخرای‬ ‫پارچ ‌‬
‫یترسم‪ ،‬خدیجه گفت‪ :‬نخخه‬ ‫خدیجهل بیان کرد او گفت‪ :‬از خویش م ‌‬
‫یکنخخد‬‫نترس‪ ،‬به خدا سوگند خداونخخد هرگخخز تخخو را خخخار و رسخخوا نم ‌‬
‫یدهخخی‪ ،‬و بخخار ناتوانخخان را بخخر دوش‬ ‫هی رحم را انجام م ‌‬ ‫زیرا تو صل ‌‬
‫يکني‪ ،‬مهمان نواز هستی و‬ ‫يکشي‪ ،‬و به مستمندان رسيدگي م ‌‬ ‫م ‌‬
‫یکنی‪.‬‬‫در انجام کارهای حق کمک م ‌‬
‫خدیجهل محمد‪ ‬را به منزل پسر عمویش ورقه بن نوفل بخخرد‬
‫او از علمای بزرگ نصاری بود خدیجهل بخخه ورقخخه گفخخت‪ :‬ای پسخخر‬
‫یگویخخد‪ .‬ورقخخه بخخه محمخخد‬‫هات را گخخوش کخخن چخخه م ‌‬ ‫عمو‪ ،‬برادر زاد ‌‬
‫های؟ محمد‪ ‬واقعه را به او گفت؛ ورقه‬ ‫گفت‪ :‬بگو چه چیزی دید ‌‬
‫گفت‪ :‬او ناموس اکبر بوده‪ ،‬یعنی جبرئیل‪ ‬کخخه بخخر موسخخی‪ ‬نیخخز‬
‫نازل شد و تو رسول خدا‪ ‬هستی‪ ،‬ای کاش زمانی که قومت ترا‬
‫یکنند من زنده بودم‪ .‬پیغمبر‪ ‬فرمود‪ :‬مگر آنخخان‬ ‫از شهر بیرون م ‌‬
‫مرا بیرون خواهند کخخرد؟ ورقخخه گفخخت‪ :‬آری‪ ،‬هیخخچ پیخخامبری نیامخخده‬
‫مگر آنکه با وی دشمنی شده و من اگخخر تخخا آن روز بمخخانم تخخرا بخخه‬
‫شدت یاری خواهم کرد ولی ورقه مدتی بعد از آن فوت کرد‪.‬‬
‫اولین کسانی که به پیامبر ‪ ‬ایمان آوردند‬
‫اولین کسی که به پیغمبر‪ ‬ایمان آورد همسرش خدیجه ‪-‬رضی‬
‫الله عنها‪ -‬بود پس از او علی بن ابی طالب‪ ‬که ده سال داشخخت‬
‫ایمان آورد پس از علی‪ ‬مولی پیامبر‪) ‬آزاد شخخدة او( زیخخد بخخن‬
‫حارثه و پس از آن ابوبکر صدیق‪ ‬به رسخخالت آن حضخخرت ایمخخان‬
‫های که مسلمان شد بلل بن رباح حبشی بود‪.‬‬ ‫آوردند؛ و اولین برد ‌‬
‫پیامبر‪ ‬مدت سه سال به طور محرمانه کسانی را که به عقل‬
‫و خرد آنان اطمینان داشت به دین اسلم دعوت کرد تا جمعخخی از‬
‫مردان و زنان صاحب عقل و خرد مسلمان شدند‪.‬‬
‫پس از آنکه تعداد مسلمانان نزدیک به سی نفر شد خداونخخد بخخه‬
‫پیامبر‪ ‬دستور فرمود تا آشکارا مردم را بخخه دیخخن اسخخلم دعخخوت‬
‫نماید و به آن حضرت فرمود‪:‬‬
‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬ ‫‪12‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪  ‬‬
‫‪)   ‬حجر ‪(94 /‬‬

‫یشوی و اعخخراض کخخن از‬

‫»پس آشکار کن آنچه را که امر م ‌‬
‫مشرکین«‪.‬‬
‫در این مرحله مشرکان اذیت و آزار خخخود را نسخخبت بخخه رسخخول‬
‫خدا‪ ‬و مسلمانان شروع کردند و از اینکه پیامبر‪ ‬خخخدایان آنخخان‬
‫را باطل خوانده و همگی را به پرستش خدایی یگانه کخخه چشخخم او‬
‫یبیند دعوت نموده‪ ،‬آنان به وحشت افتادند‪.‬‬ ‫را نم ‌‬
‫پیامبر ‪ ‬در این مخخدت مسخخلمانان را محرمخخانه در خانخخة )ارقخخم‬
‫یشخخد بخخرای آنخخان‬‫ینمود و آیاتی را کخخه نخخازل م ‌‬ ‫پسر ارقم( جمع م ‌‬
‫یداد؛ در‬ ‫یکرد و به آنان احکخخام دیخخن و شخخریعت نشخخان م ‌‬ ‫تلوت م ‌‬
‫این هنگام خداوند به پیامبر‪ ‬امر فرمود که اقوام و نزدیکانش را‬
‫از عذاب الهی بترساند و آنان را به دین اسلم دعوت کنخخد ایشخخان‬
‫ههخخای قریخخش را بخخه آنجخخا‬ ‫در بالی کخخوه صخخفا ایسخختاد و همخخة طایف ‌‬
‫دعوت کرد‪ ،‬ایشان را به پذیرش دیخخن اسخخلم و تخخرک بخخت پرسخختی‬
‫فراخوانخخد و آنخخان را بخخه بهشخخت تشخخویق نمخخود و از آتخخش جهنخخم‬
‫ترساند؛ ابولهب گفت‪ :‬هلک شوی ای محمخخد‪ ،‬مخخا را بخخرای همیخخن‬
‫های؟‬‫موضوع به اینجا آورد ‌‬
‫سپس قریش خواستند تا پیامبر‪ ‬را اذیت کنند ولی ابو طخخالب‬
‫عمخخوی آن حضخخرت از پیغمخخبر‪ ‬پشخختیبانی کخخرد و او را بخخه آنخخان‬
‫تسلیم نکرد اما وقتی که کافران از آنجا دور شخخدند ابخخو طخخالب از‬
‫محمخخد‪ ‬خخخواهش کخخرد کخخه تبلیغخخش را کخخم کنخخد تخخا کخخافران او را‬
‫نیازارند ولی پیامبر‪ ‬فرمود‪ :‬به خدا قسم اگر آفتاب را در دسخت‬
‫راست و ماه را در دست چپ من بگذارند از دعوت خود دست بر‬
‫یدارم تا مأموریت خود را انجام دهم یا در این راه کشته شوم‪.‬‬ ‫نم ‌‬

‫هجرت مسلمانان به حبشه‬

‫پس از آنکه پیامبر‪ ‬این جواب را به مشرکان داد آنان اذیت و‬
‫آزارشان را نسبت به رسول خدا‪ ‬و یارانش‪ ‬شدیدتر کردنخخد تخخا‬
‫بعضی از یاران پیغمبر‪ ‬زیر شخخکنج ‌‬
‫ههای کخخافران شخخهید شخخدند و‬
‫‪13‬‬ ‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬

‫هی خخخویش‬ ‫بعضی دیگر نابینا یا مجروح شدند ولخی آنخخان بخخر عقیخخد ‌‬
‫ثخخابت ماندنخخد مشخخرکین چخخون اسخختقامت و پایخخداری مسخخلمانان را‬
‫دیدند تصمیم گرفتند که بخخا پیخخامبر‪ ‬صخخلح کننخخد و بخخه آن حضخخرت‬
‫یدهیم و تو‬ ‫گفتند‪ :‬هر چه مال ثروت از ما درخواست کنی به تو م ‌‬
‫یکنیخخم بشخخرط آنکخخه از تبلیخخغ ایخخن دیخخن دسخخت‬ ‫را پادشخخاه خخخود م ‌‬
‫برداری‪ ،‬اما پیامبر‪ ‬نپذیرفت و دعوتش را ادامه داد‪.‬‬
‫در این موقع رسول خدا‪ ‬که مشرکین قریش بخر اذیخت و آزار‬
‫یدادند به یارانش فرمود‪ :‬از مکه بیرون رویخخد و‬ ‫اصحابش ادامه م ‌‬
‫یکنخخد‬
‫به حبشه هجرت کنید که در آنجا پادشاهی عادل حکخخومت م ‌‬
‫یشخخود تخخا خداونخخد بخخرای شخخما‬ ‫و در آن سرزمین بر کسی ظلم نم ‌‬
‫هی اول دوازده مرد و چهخخار زن بخخه‬ ‫گشایشی حاصل کند؛ در مرحل ‌‬
‫حبشه هجرت کردنخخد آنخخان پخخس از آنکخخه در حبشخخه خخخبر مسخخلمان‬
‫شدن حضرت عمر‪ ‬و آشخخکار شخخدن اسخخلم را شخخنیدند بخخه مکخخه‬
‫بازگشتند ولی مدت زیخخادی در مکخخه نماندنخخد و بخخاز هخخم بخخه حبشخخه‬
‫برگشتند که در هجرت دوم به حبشه تعداد آنان بخخه هشخختاد و سخخه‬
‫مرد و یازده زن رسیده بود‪.‬‬

‫تحریم اقتصادی بر رسول خدا ‪ ‬و بنی هاشم‬

‫در این مدت مشرکین تعهد کردند که ارتباط خخخود را بخخا رسخخول‬
‫هی را نوشخختند‬ ‫خدا‪ ‬و طایف ‌‬
‫هی بنی هاشم قطع کنند آنهخخا عهخخدنام ‌‬
‫که براساس آن پیمان بستند با مسلمانان خرید و فروش ننماینخخد‪،‬‬
‫ازدواج نکنند و با آنان نخورند و نیاشامند و هیچ گونه صخخلحی را از‬
‫ایشان نپذیرند؛ این عهدنامه دو یا سه سال طول کشید که در این‬
‫یهای زیخخادی وارد آمخخد و‬ ‫مخخدت بخخه پیخخامبر‪ ‬و همراهخخانش سخخخت ‌‬
‫سخخپس مهلخت ایخن پیمخخان بخا سخعی و تلش بعضخی از خردمنخخدان‬
‫قریش بپایان رسید‪.‬‬

‫فوت ابی طالب عموی پیامبر ‪ ‬و خدیجه همسر آن‬

‫حضرت‬
‫]در سال دهم بعثت[ ابو طالب عموی آن حضرت‪ ‬فوت کخخرد‬
‫هاش رسخخول خخخدا‪ ‬دفخخاع‬ ‫او تخخا زنخخده بخخود بخخه شخخدت از بخخرادرزاد ‌‬
‫یگرفتنخخد در طخخول‬
‫یکرد و قریش چون ابخخو طخخالب را احخخترام م ‌‬ ‫م ‌‬
‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬ ‫‪14‬‬

‫زندگی او بخخه شخخخص پیخخامبر‪ ‬آزاری نرسخخاندند بخخه همیخخن خخخاطر‬

‫مخخرگ ابوطخخالب بخخاعث انخخدوه فراوانخخی بخخرای پیخخامبر‪ ‬شخخد و آن‬
‫هی‬ ‫حضخخرت خیلخخی تلش نمخخود تخخا ابوطخخالب در بسخختر مخخرگ کلم ‌‬
‫)شهادتین( را بگوید اما او بخاطر دوری از سخخرزنش قخخوم قریخخش‬
‫شهادتین را نگفت‪.‬‬
‫در همان سال خدیجهل نیز فوت کرد او همیشه پشتیبان پیخخامبر‬
‫‪ ‬بود و هنگام دشمنی مشرکان با آن حضرت‪ ‬از غخخم و هخخم او‬
‫یکاست به همین خاطر پیامبر‪ ‬آن سال را )عام الحزن( سخخال‬ ‫م ‌‬
‫غم و اندوه نامید‪.‬‬
‫از آنجخخا کخخه پخخس از وفخخات ابوطخخالب و خخخدیجهل اذیخخت و آزار‬
‫تتر شخخد آن حضخخرت بخخه‬ ‫مشرکان نسبت بخخه رسخخول خخخدا‪ ‬سخخخ ‌‬
‫هی ثقیخف کسخانی بخه‬ ‫طخائف رفخت بخه امیخد آنکخه در میخان طخایف ‌‬
‫سخنان او را گوش کننخخد و دعخخوتش را بپذیرنخخد و ایشخخان را یخخاری‬
‫رسانند ولی آنان پیامبر‪ ‬را به شکلی ناجوانمردانه جواب دادنخخد‪،‬‬
‫هها را تشویق کردند که آن حضرت‪ ‬را سنگ باران نمودنخخد تخخا‬ ‫بچ ‌‬
‫خون از پاهای مبارکش جاری شد‪.‬‬

‫معراج پیامبر ‪‬‬

‫هی )اسخخراء و‬ ‫پس از آنکه رسول خدا‪ ‬از طایف برگشت حادث ‌‬
‫معراج( رخ داد و از مسجد الحرام تخخا مسخخجد القصخخی بخخه رسخخول‬
‫خدا‪ ‬شب روی شد )اسراء‪ :‬در وقخخت شخخب رفتخخن( و از مسخخجد‬
‫هاش در‬ ‫نها عروج کرد او در همان شخخب بخخه خخخان ‌‬ ‫القصی به آسما ‌‬
‫هی قریش گفت‪ :‬امشب به معراج‬ ‫مکه برگشت؛ پیامبر‪ ‬به طایف ‌‬
‫هام آنان آن حضرت را مسخره کردند ولی وقتی بخخه ابخخوبکر‪‬‬ ‫رفت ‌‬
‫یدرنگ او را تصدیق نمود بخخه همیخخن‬ ‫گفتند‪ :‬محمد به معراج رفته ب ‌‬
‫جهت ابوبکر‪ ‬بخخه صخخدیق و قخخوی الیمخخان لقخخب گرفخخت در شخخب‬
‫معراج خداوند پنج فرض نمخخاز را بخخر هخخر مسخخلمان بخخالغ و عخخاقلی‬
‫فرض نمود‪.‬‬

‫ههای عرب‬
‫دعوت قبیل ‌‬
‫یکرد و آنخخان را بخخه‬
‫هها ملقات م ‌‬‫پیامبر‪ ‬در مراسم حج با قبیل ‌‬
‫ینمخخود در ایخخن‬‫پذیرش دین اسخخلم و تخخرک بخخت پرسخختی دعخخوت م ‌‬
‫‪15‬‬ ‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬

‫هی اوس و خزرج ملقخخات کخخرد‬ ‫مراسم روزی با هفت نفر از طایف ‌‬
‫و آنان را به دین اسلم دعوت نمود آنها مسلمان شدند و به مدینه‬
‫برگشتند‪ .‬و در سال بعخخد‪ ،‬دوازده نفخخر دیگخخر از انصخخار در مکخخه بخخا‬
‫رسول خدا‪ ‬پیمان بستند و پس از بیعخخت بخخا پیخخامبر‪ ‬بخخه مخخدینه‬
‫برگشتند پیامبر‪ ‬مصعب بن عمیخخر را نیخخز همخخراه آنهخخا بخخه مخخدینه‬
‫فرستاد تا در آنجا قرآن را به مسلمانان تعلیخخم دهخخد و شخخریعت را‬
‫به آنان بیاموزد که در پی این حادثه اسلم در مدینه منتشر شد‪.‬‬
‫و در سال بعد از آن‪ ،‬هفتاد مخخرد و دو زن بخخرای انجخخام مراسخخم‬
‫حج از مدینه به مکه آمدند و در آنجا با پیامبر‪ ‬بیعت نمودند آنخخان‬
‫پیمان بستند که پیامبر‪ ‬را یاری دهند‪ ،‬او را تأیید نماینخخد و چیخخزی‬
‫یدارنخخد از آن‬ ‫هی خخخویش روا نم ‌‬ ‫را کخخه بخخرای فرزنخخدان و خخخانواد ‌‬
‫یکنند سپس آنان نیز به مدینه برگشتند‪.‬‬ ‫حضرت نیز منع م ‌‬

‫هجرت به مدینه‬
‫خبر مسلمان شدن تعداد زیادی از مردم مدینه به گوش قریش‬
‫رسید و آنخان اذیخت و آزارشخان را نسخبت بخه مسخلمانان شخدیدتر‬
‫کردند به همین خاطر رسول خدا‪ ‬به مسخخلمانان دسخختور فرمخخود‬
‫که به شهر مدینه هجرت کننخخد؛ مسخخلمانان بخخه طخخور محرمخخانه بخخه‬
‫مدینه هجرت نمودند ولی عمر بن خطاب‪ ‬آشخخکارا هجخخرت کخخرد‬
‫یخواهد به مدینه هجخخرت کنخخد بخخه آنخخان گفخخت‪:‬‬ ‫او اعلم نمود که م ‌‬
‫یخواهد مادرش به عزایش بنشیند فخخردا در ایخخن وادی‬ ‫کسی که م ‌‬
‫سر راه من قرار گیخخرد ولخخی کسخخی جخخرات نداشخخت کخخه در راه او‬
‫حاضر شود‪.‬‬
‫وقتی مشرکین قریش فهمیدند که مسلمانان در مدینه در عزت‬
‫هیی‬ ‫یبرنخخد در محلخخی بخخه نخخام )دارالنخخدوه( جلسخ ‌‬ ‫و آرامش بسخخر م ‌‬
‫تشکیل دادند آنها تصمیم گرفتند کخخه شخخخص پیخخامبر‪ ‬را بخخه قتخخل‬
‫های جوانی نیرومند انتخخخاب شخخود و بخخا‬ ‫برسانند گفتند‪ :‬در هر طایف ‌‬
‫هها تقسیم شخخود‬ ‫هم محمد را بکشند تا خون او در میان همة طایف ‌‬
‫هی آنان جنگ کنند بلکخخه و فقخخط‬ ‫و طایفة )بنی مناف( نتوانند با هم ‌‬
‫با پرداخت خونبها راضخی شخوند آنخان ایخن چنیخن پیمخانی بسختند و‬
‫هی آن حضرت کمین گرفتند تا‬ ‫جوانان انتخاب شده در کنار درِ خان ‌‬
‫شخخب هجخخرت ایشخخان را بکشخخند امخخا رسخخول خخخدا‪ ‬آن شخخب در‬
‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬ ‫‪16‬‬

‫بسترش نخوابید و از علی بن ابی طالب‪ ‬خواست تا در جخخای او‬

‫تهخخای مخخردم را کخخه نخخزد پیخخامبر‪ ‬بخخود بخخه‬ ‫بخوابخخد و صخخبح امان ‌‬
‫صاحبانشان برگرداند‪.‬‬
‫هاش را ترک نمود ولی کسخخانی کخخه در کمیخخن‬ ‫آری‪ ،‬پیامبر‪ ‬خان ‌‬
‫بودند تا ایشان را به شهادت رسانند آن حضرت را ندیدند‪ ،‬رسخخول‬
‫هی ابوبکر‪ ‬رفت؛ ابوبکر از پیخخش دو شخختر را بخخرای‬ ‫خدا‪ ‬به خان ‌‬
‫سواری پیامبر‪ ‬و خودش آماده کرده بود آنان برای رفتن از مکه‬
‫آماده شدند ابوبکر مردی را اجاره گرفت تا ایشان را از راهی بخخه‬
‫طرف مدینه راهنمایی کند که کخافران بخه آن راه پخخی نبرنخخد‪ .‬آری‪،‬‬
‫رسول خدا‪ ‬و ابوبکر صدیق مکه را ترک گفتند در حخخالی کخخه بخخه‬
‫هی ابخخوبکر‪ ‬کسخخی از هجخخرت‬ ‫جز علی بن ابی طالب‪ ‬و خانواد ‌‬
‫آنان خبر نداشت‪ ،‬آنان به همراه راهنمای خویش از مسیر یمن به‬
‫طرف مدینه حرکت کردند تا به غار )ثور( رسخخیدند و در آنجخخا سخخه‬
‫شب ماندند‪.‬‬
‫نجخخات پیخخامبر‪ ‬از قتخخل بخخرای قریخخش قیخخامتی شخخد آنهخخا از راه‬
‫معروف مکه به مدینه به دنبال محمد‪ ‬و یارش ابخخوبکر ‪ ‬رفتنخخد‬
‫اما ایشان را نیافتند سپس از راه یمن تا غار ثور رفتند در دم غخخار‬
‫ماندند بعضی از آنان گفتنخخد‪ :‬شخخاید محمخخد و رفیقخخش در ایخن غخخار‬
‫یبینید کخخه عنکبخخوت درِ غخخار را‬ ‫باشند و بعضی دیگر گفتند‪ :‬مگر نم ‌‬
‫هاند همخة اینهخا‬ ‫تنیده و کبوتران در آنجا لنه سخاخته و تخخم گذاشخت ‌‬
‫تها اسخخت کسخخی داخخخل ایخخن غخخار نشخخده‬ ‫دلیل بر آن است که مد ‌‬
‫یدیخخد کخخه در دم غخخار‬ ‫است‪ .‬ابوبکر‪ ‬در حالی کخخه پخخای آنخخان را م ‌‬
‫هاند از ترس جان پیامبر‪ ‬نگران شخخد و گفخخت‪ :‬ای رسخخول‬ ‫ایستاد ‌‬
‫یبینخخد‪ .‬پیخخامبر‬
‫خدا‪ ،‬اگر یکی از آنان جلو پایش را نگاه کند ما را م ‌‬
‫‪ ‬به ابوبکر آرامش داد و فرمود‪ :‬ای ابخخوبکر‪ ،‬نظخخرت چیسخخت در‬
‫هی‬ ‫مخخورد دو نفخخر کخخه سخخومی آنخخان خداونخخد اسخخت‪ .‬قریخخش در هم ‌‬
‫هها اعلم کردند هر کسی کخخه محمخخد و رفیقخخش را بکشخخد یخخا‬ ‫طایف ‌‬
‫یشخخود آنخخان بخخرای‬ ‫هی نفیسی بخخه او داده م ‌‬ ‫آنان را اسیر کند جایز ‌‬
‫این کار جایزه بزرگی را تعیین نمودند تا طمعکاران را فریب دهند‬
‫مردی به نام )سراقه بن جعشم( برای این کار آماده شد و دنبخخال‬
‫آنان رفت تا برندة این جایزة بزرگ شود‪.‬‬
‫‪17‬‬ ‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬

‫رسول خدا‪ ‬به همخخراه رفیقخخش ابخخوبکر صخخدیق ‪ ‬غخخار ثخخور را‬
‫ترک نموده و از کنار دریای احمر به طرف مخخدینه حرکخخت کردنخخد؛‬
‫پس از آن که مسافت زیادی را طی نموده بودند سراقه بخخه آنخخان‬
‫نزدیک شد ولی پاهای اسب سخخراقه در داخخخل شخخن و ماسخخه فخخرو‬
‫رفت و نتوانست به آنان برسد؛ سراقه سه مرتبه به اسب خویش‬
‫فشار آورد اما آن حرکت نکرد او در این هنگام بیدار شد و فهمیخخد‬
‫هی پیامبر‪ ‬است و از همانجا ایمان آورد‪ ،‬پیخخامبر‪‬‬ ‫که این معجز ‌‬
‫به سراقه مژده داد که بازوان کسری )پادشاه ایران( به دست تخخو‬
‫یپوشی سپس سراقه بخخه مکخخه برگشخخت و‬ ‫خواهد افتاد و آنها را م ‌‬
‫اعلم نمود که او محمد و ابوبکر را ندیده است‪.‬‬

‫ورود پیامبر ‪ ‬به شهر مدینه‬

‫رسول اکخخرم‪ ‬در راه مخخدینه اول وارد روسخختای قبخخا شخخد و در‬
‫آنجا اولین مسجد در اسلم را بنا نهاد سخخپس بخخه مسخخیرش ادامخخه‬
‫هی )بنخخی سخخالم‬ ‫داد هنگام فرا رسیدن نماز جمعه ایشان وارد قبیل ‌‬
‫بن عوف( شدند و در آنجا نیز مسجدی ساخت و اولین نماز جمعه‬
‫در اسلم را در آن مسجد اقامه نمود و پس از اقخامه نمخاز جمعخه‬
‫به طرف مدینه حرکت کردند‪.‬‬
‫اصحاب و یاران آن حضرت روزها در مدینه منتظر قدوم مبارک‬
‫ههخخای اطخخراف مخخدینه بخخال‬ ‫ایشان بودند و هر روز صبح بخخر فخخراز تپ ‌‬
‫یرفتند‪ ،‬آنان وقتی که رسول خدا‪ ‬را دیدند بسیار خوشخخحال و‬ ‫م ‌‬
‫یخواندند‪.‬‬ ‫شادمان شدند و شادی کنان این سرود را م ‌‬
‫مخخخخخخن ثنیخخخخخخات الخخخخخخوداع‬ ‫طلخخخخخخخع البخخخخخخخدر علینخخخخخخخا‬

‫مخخخخخخخا دعخخخخخخخا للخخخخخخخه داع‬ ‫وجخخخخخب الشخخخخخکر علینخخخخخا‬

‫جئت بخخخخخخخالمر المطخخخخخخخاع‬ ‫أیهخخخخخخا المبعخخخخخخوث فینخخخخخخا‬

‫رسول خدا‪ ‬اولین اقدامی که در مدینه انجججام داد‪ :‬در‬

‫مکانی که شتر آن حضرت‪ ‬خوابید مسجدی سخخاخت و آن محخخل‬
‫هی یتیم بود پیخخامبر‪ ‬در مخخورد قیمخخت زمیخخن بخخا آنخخان‬‫زمین دو بچ ‌‬
‫یبخشخخیم ای رسخخول‬ ‫صحبت کرد آنان گفتند‪ :‬ما زمین را بخخه تخخو م ‌‬
‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬ ‫‪18‬‬

‫خدا‪ ،‬پیامبر‪ ‬قبول نکرد بلکه آن را بخخه ده دینخخار از آنخخان خریخخد و‬

‫مسخخلمانان را بخخرای سخخاخت و سخخاز مسخخجد دعخخوت نمخخود آنهخخا بخخا‬
‫سرعت به ساخت مسجد پرداختند که خود حضرت‪ ‬نیز بخخا آنخخان‬
‫یکرد تا ساختمان مسجد به پایان رسید‪ .‬رسول خخخدا‪‬‬ ‫همکاری م ‌‬
‫پخخس از سخخاختن مسخخجد دومیخخن اقخخدامی کخخه در مخخدینه انجخخام داد‬
‫برقراری عقد اخوت و برادری میان انصار و مهاجرین بود کخخه هخخر‬
‫هی‬ ‫شخخخص مهخخاجری را بخخرادر شخصخخی از انصخخار خوانخخد و نخختیج ‌‬
‫برادری این شخخد کخخه هخخر شخخخص انصخخاری بخخرادر مهخخاجرش را بخخه‬
‫هی خویش برد و مال خود را دو قسخخمت کردنخخد و نیمخخی از آن‬ ‫خان ‌‬
‫را به مهاجرین بخشیدند‪.‬‬

‫گهای پیامبر ‪) ‬غزوات(‬

‫جن ‌‬
‫هنوز مدت زیادی از استقرار پیامبر‪ ‬در مدینه نگذشته بود کخخه‬
‫گهخخایی میخخان آن حضخخرت‪ ‬بخخا قریخخش و همدستانشخخان از‬ ‫جن ‌‬
‫ههای عرب صخخورت گرفخخت‪ ،‬در اصخخطلح تاریخخخ نویسخخان هخخر‬ ‫طایف ‌‬
‫جنگی که بخخا حضخخور شخخخص پیخخامبر‪ ‬میخخان مسخخمانان و کخخافران‬
‫صورت گرفته باشد )غزوه( نام دارد و هر جنگی که بخخدون حضخخور‬
‫شخص آن حضرت میان آنخخان صخخورت گرفتخخه باشخخد )سخخریه( نخخام‬
‫دارد‪.‬‬
‫ههای پیامبر‪ ‬بیست و شخخش غخخزوه اسخخت‪ ،‬و تعخخداد‬ ‫تعداد غزو ‌‬
‫ههای آن حضخخرت سخخی و هشخخت سخخریه اسخخت؛ امخخا در میخخان‬ ‫سری ‌‬
‫غزوات ایشان یازده غزوه بیشتر مشهورند‪.‬‬

‫غزوه بدر کبری‬

‫این غزوه در روز هفدهم ماه رمضخخان سخخال دوم هجخخری انجخخام‬
‫شد‪ ،‬علت غزوة بدر کبری به این قرار بود که رسول خخخدا‪ ‬چنخخد‬
‫نفر از اصحابش را فرستاد تا در کمیخخن کخخاروان مشخخرکان کخخه بخخه‬
‫سر کاروانی ابوسفیان از شام به طخخرف مکخخه حرکخخت کخخرده بخخود‬
‫قرار گیرند و اموال آنان را بگیرند اما پیامبر‪ ‬در این اقدام قصد‬
‫جنگ با کخافران را نداشخت ولخی ابوسخفیان کسخی را نخزد قریخش‬
‫فرستاد و آنخخان را بخخرای دفخخاع از کخخاروان دعخخوت نمخخود مشخخرکان‬
‫قریخخش بخخا لشخخکری شخخامل هخخزار سخخرباز جنگجخخو‪ ،‬یکصخخد اسخخب و‬
‫‪19‬‬ ‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬

‫هفتصد شتر بخخرای جنخخگ بخخا مسخخلمانان حرکخخت کردنخخد امخخا لشخخکر‬
‫مسلمانان شامل سیصد و چهارده نفر مرد بود که بیشخختر آنخخان از‬
‫انصار بودند در لشکر مسلمانان فقط هفت شتر و دو اسب وجود‬
‫داشت‪.‬‬
‫پیامبر‪ ‬پیخخش از آنکخخه وارد جنخخگ شخخود بخخا اصخخحابش بخخه ویخخژه‬
‫انصار در مورد جنگ مشورت نمود مهاجرین رضایت خود را اعلم‬
‫یخواهخخد نظخخر آنخخان را‬ ‫نمودند سپس انصار فهمیدند که پیامبر‪ ‬م ‌‬
‫نیز بپرسد‪ ،‬سعد بن معاذ ‪ ‬که بزرگ همخخة انصخخار بخخود گفخخت‪ :‬ای‬
‫هایخم‪ ،‬تخو را تصخخدیق نمخوده و‬ ‫رسخخول خخخدا‪ ،‬مخخا بخخه تخخو ایمخخان آورد ‌‬
‫های حق اسخخت و در مقابخخل آن‬ ‫هایم آنچه را که تو آورد ‌‬ ‫شهادت داد ‌‬
‫هایم کخه بخه حخرف تخو گخوش دهیخم و‬ ‫بخا شخما عهخد و پیمخان بسخت ‌‬
‫یخخخواهی‬ ‫فرمانت را اجرا کنیم‪ .‬پس ای رسول خدا‪ ،‬هر کجا که م ‌‬
‫حرکت کن و ما با شما هستیم‪ ،‬قسم به خدایی که تخخو را بخخه حخخق‬
‫فرستاده است اگر ما را به داخل این دریا ببری بخخدون آنکخخه یکخخی‬
‫یشخخویم‪ ،‬مخخا در جنخخگ‬ ‫از ما تخلخخف نمایخخد همگخخی بخخا تخخو وارد آن م ‌‬
‫ینماییم‪ ،‬امیدواریم که‬ ‫یکنیم و صداقت خود را اعلم م ‌‬ ‫مقاومت م ‌‬
‫خداوند اعمال ما را باعث روشنایی چشم شما قرار دهخخد پخخس بخخا‬
‫هی انصخخار نیخخز سخخخنان‬ ‫اذن و برکت خداوند ما را حرکت دهید‪ ،‬هم ‌‬
‫سخخعد را تأییخخد نمودنخخد؛ پیخخامبر‪ ‬بخخا سخخخنان او خوشخخحال شخخد و‬
‫فرمود‪ :‬بخه برکخت خداونخد حرکخت کنیخخد مخخژده بخاد شخما را همانخا‬
‫خداوند پیروزی یا شهادت را به من وعده داده است‪.‬‬
‫بهای بدر رسید و در آنجا‬ ‫نترین آ ‌‬ ‫پیامبر‪ ‬حرکت کرد تا به پایی ‌‬
‫اقامت نمود یکخخی از اصخخحاب بخخه نخخام حبخخاب بخخن منخخذر گفخخت‪ :‬ای‬
‫رسول خدا‪ ،‬آیا با دستور خداوند در این مکان اقامت فرمودید کخخه‬
‫ما حق اظهار نظر نداشته باشیم یا نظر شخصی و تاکتیکی جنگی‬
‫است؟ پیخامبر‪ ‬فرمخود‪ :‬نخه وحخی خداونخد نیسخت بلکخه تخاکتیکی‬
‫جنگی و نظری شخصی است‪ ،‬حباب بن منذر‪ ‬جای دیگری را به‬
‫بتر بخخود و‬‫پیامبر‪ ‬پیشنهاد داد کخخه از نظخخر تاکتیخخک جنگخخی مناسخ ‌‬
‫بهخخای بخخدر تسخخلط کامخخل داشخختند و‬ ‫مسخخلمانان در آنجخخا بخخر آ ‌‬
‫یتوانستند آب را از لشکر مشرکین قطع کنند پیامبر‪ ‬پیشخخنهاد‬ ‫م ‌‬
‫حباب را پذیرفت و به همخخراه یخارانش بخخه آنجخخا رفتنخد کخه پخس از‬
‫اقامت در آنجا‪ ،‬سایبانی برای پیامبر‪ ‬ساختند‪ .‬وقتی دو لشکر در‬
‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬ ‫‪20‬‬

‫مقابل هم قرار گرفتند رسول خدا‪ ‬ص خ ‌‬

‫فهای لشخخکر مسخخلمانان‬
‫را میزان نموده و آنان را بخخه جنخخگ و شخخهادت تشخخویق فرمخخوده و‬
‫سپس جنگ شروع شد‪.‬‬

‫هی جنگ بدر‬

‫نتیج ‌‬
‫هی بدر با پیروزی مسلمانان به پایان رسید که در این جنخخگ‬ ‫غزو ‌‬
‫هفتاد نفر از مشرکین کشته و هفتاد نفر دیگر از آنان اسیر شخخدند‬
‫پیامبر‪ ‬پس از دفن کشته شدگان اسیران را به مخخدینه آورد و در‬
‫آنجا در مورد برخورد با اسیران با اصحابش مشورت نمخخود؛ عمخخر‬
‫بن خطاب‪ ‬گفت‪ :‬آنان را بکشید و ابوبکر صخخدیق‪ ‬گفخت‪ :‬آنخخان‬
‫را در مقابخخل فخخدیه آزاد کنیخخد رسخخول خخخدا‪ ‬پیشخخنهاد ابخخوبکر را‬
‫پذیرفت و با گرفتن فدیه از مشرکین اسیران آنان را آزاد کرد‪.‬‬

‫هی احد‬
‫غزو ‌‬
‫هی احد در پانزدهم ماه شوال سخخال سخخوم هجخخری صخخورت‬ ‫غزو ‌‬
‫گرفت زیرا قریش همیشه در فکر آن بودند کخخه روزی انتقخخام بخخدر‬
‫را از مسلمانان بگیرند آنان لشکر بزرگی را برای حمله بخخه مخخدینه‬
‫آماده کردند که سه هزار مخخرد جنگجخخو و هیفخخده زن در آن لشخخکر‬
‫نهخخا هنخخد دخخختر عتبخخه و همسخخر‬ ‫شخخرکت داشخختند یکخخی از آن ز ‌‬
‫ابوسفیان بود کخخه پخخدرش در جنخخگ بخخدر کشخخته شخخده بخخود آنهخخا بخخه‬
‫های در کنار کوه احد آمدند‪.‬‬ ‫در ‌‬
‫رأی رسخخول خخخدا‪ ‬و تعخخدادی از اصخخحابش بخخر آن بخخود کخخه‬
‫مسخخلمانان از مخخدینه خخخارج نشخخوند بلکخخه در همانجخخا بماننخخد اگخخر‬
‫مشرکین حمله کردنخخد از شخخهر دفخخاع کننخخد امخخا بعضخخی از جوانخخان‬
‫مسلمان مهاجر و انصاری به ویژه کسانی که در جنگ بدر شرکت‬
‫نداشته بودند اصرار نمودند که از مدینه خارج شخخوند و بخخه طخخرف‬
‫دشمن حرکت کنند پیامبر‪ ‬رأی آنان را پذیرفت و به همراه هزار‬
‫مرد جنگجو حرکت کردند؛ هنگام حرکت رسول خدا‪ ‬چند نفر از‬
‫یهود را دید که با عبدالله بن ابی رئیخخس منافقخخان در میخخان لشخخکر‬
‫هاند؟ گفتند‪:‬‬ ‫مسلمانان بودند پیامبر‪ ‬فرمود‪ :‬آیا آنها مسلمان شد ‌‬
‫نه‪ ،‬پیامبر‪ ‬فرمود‪ :‬به آنان بگویید‪ :‬برگردند زیرا مخخا از مشخخرکین‬
‫یخواهیم‪.‬‬
‫علیه مشرکین کمک نم ‌‬
‫‪21‬‬ ‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬

‫در وسط راه نیز رئیس منافقان به همخخراه سیصخد نفخخر از آنخان‬
‫برگشتند و لشکر مسلمانان هفتصد نفر شد‪ .‬پیامبر‪ ‬حرکت کرد‬
‫تا به صحرای احد رسید به طوری که پشت بخه کخوه کخرد و رو بخه‬
‫فآرایی نمخخود و بخخرای هخخر صخخفی‬ ‫دشخخمن ایسخختاد‪ ،‬لشخخکر را صخخ ‌‬
‫هایی عبخخدالله‬ ‫هی تعیین کرد و پنجاه تیرانخخداز را بخخه فرمانخخد ‌‬ ‫فرماند ‌‬
‫بن جبیر انصاری بالی کوه فرستاد تا از پشت از مسخخلمانان دفخخاع‬
‫کند پیامبر‪ ‬به تیراندازان دستور فرمود که از پشت مسلمانان را‬
‫نگهبخخانی دهنخخد و بخخه مشخخرکین نیخخز تیرانخخدازی کننخخد و تخخا بخخه آنخخان‬
‫دستوری نرسد هیچ وقت کوه را ترک ننمایند‪.‬‬
‫جنخخگ شخخروع شخخد و خداونخخد مسخخلمانان را بخخر مشخخرکین پیخخروز‬
‫فرمود‪ ،‬تعدادی از آنان کشته شدند و بقیه نیز فرار کردند‪ ،‬پس از‬
‫تهای به جا ماده‬ ‫فرار مشرکین مسلمانان مشغول گردآوری غنیم ‌‬
‫از مشرکین شدند تیرانخخدازان وقخختی متخخوجه شخخدند کخخه مشخخرکین‬
‫هانخخد و مسخخلمانان مشخخغول جمخخع آوری غنیمخخت هسخختند‪،‬‬ ‫فرار کرد ‌‬
‫گفتند‪ :‬وقتی که خداوند پیامبرش را پیروز کرده پس ماندن مخخا در‬
‫عآوری کنیخخم‪،‬‬ ‫اینجخخا لزومخخی نخخدارد و مخخا نیخخز برویخخم غنیمخخت جم ‌‬
‫هی پیامبر‪ ‬را بخخرای آنخخان‬ ‫هی آنان )عبدالله بن جبیر( توصی ‌‬ ‫فرماند ‌‬
‫بازگو نمود و هشدار داد که سنگر را تخخرک نکننخخد امخخا آنهخخا گفتنخخد‪:‬‬
‫جنگ تمام شده و نیازی به ماندن در اینجخخا نیسخخت‪ ،‬عبخخدالله بخخا ده‬
‫نفر دیگر در آنجا ماندند و سنگر خویش را ترک نکردند ولی چهخخل‬
‫هی مشخخرکان‬ ‫نفر دیگر رفتند؛ خالد بن ولید کخخه در آن روز فرمانخخد ‌‬
‫هانخخد از پشخخت بخخه‬ ‫بخخود فهمیخخد کخخه نگهبانخخان کخخوه را تخخرک نمود ‌‬
‫مسلمانان حمله کرد و آنان را در محاصره قرار داد‪ ،‬شایع شد که‬
‫پیامبر‪ ‬کشته شده‪ ،‬بعضی از مسلمانان بخخه طخخرف مخخدینه فخخرار‬
‫کردنخخد و مشخخرکین بخخه پیخخامبر‪ ‬نزدیخخک شخخدند آن حضخخرت را‬
‫سنگباران کردند او به زمین افتاد و بیهوش شد‪ ،‬صورتش مجروح‪،‬‬
‫هها لب پایینش نیز زخمی شد‪ ،‬کلهی زرهی کخخه پوشخخیده بخخود‬ ‫گون ‌‬
‫شکسته شد و مشرکین ایشان را محاصره نمودند اما آن حضرت‬
‫‪ ‬بخخه همخخراه تعخخدادی از مسخخلمانان مقخخاومت کردنخخد؛ یکخخی از‬
‫مشرکین به نام ابی بن خلف سوگند یاد کرد که تا محمد را نکشد‬
‫های بخخه او‬ ‫بر نگردد او به پیخخامبر‪ ‬حملخخه کخخرد ولخخی پیخخامبر‪ ‬نیخخز ‌‬
‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬ ‫‪22‬‬

‫گهخخا فقخخط آن‬ ‫انداخت و او را کشت‪ ،‬رسخخول خخخدا‪ ‬در هم ‌‬

‫هی جن ‌‬
‫یک نفر را کشته است‪.‬‬
‫یکی از شهیدان این جنگ حمزه‪ ‌‬عموی پیامبر‪ ‬بود کخخه هنخخد‬
‫همسر ابوسخخفیان شخخکمش را پخخاره کخخرد و پیخخامبر‪ ‬بخخرای شخخهید‬
‫شدن حمزه بسیار نگران شد‪.‬‬
‫شهیدان مسلمان در این جنگ بخخه هفتخخاد نفخخر رسخخیدند و کشخخته‬
‫شدگان مشرکین بیست و سه نفر بودند‪.‬‬
‫هی بنی نضیر‬
‫غزو ‌‬
‫های از یهخخود بودنخخد کخخه در همسخخایگی مخخدینه‬ ‫بنخخی نضخخیر طخخایف ‌‬
‫هی خزرج بودند و در میان‬ ‫سکونت داشتند آنان از همپیمانان طایف ‌‬
‫آنها و مسلمانان پیمان همکاری و صلح و سلمتی بسته شخخده بخخود‬
‫های کخخه در قخخوم یهخخود ریشخخه‬ ‫ولی همان طبیعت شخخر و خیانتکخخاران ‌‬
‫دوانده است آنان را بخخر آن داشخخت کخخه پیمخخان خخخویش را بشخخکنند‬
‫روزی که پیامبر‪ ‬به همراه بعضی از اصخخحابش میخخان آنخخان رفتخخه‬
‫های تکیه نموده بخخود قخخوم‬ ‫بود در حالی که آن حضرت بر دیوار خان ‌‬
‫بنی نضیر با هم مشورت کردند تا کسی را بفرسخختند کخخه از بخخالی‬
‫بام خانه سنگی بر پیامبر بینخخدازد و ایشخخان را بکشخخد‪ ،‬پیخخامبر‪ ‬از‬
‫یدرنخگ آنجخا را تخرک‬ ‫هی آنان آگخاه شخد و ب ‌‬ ‫طرف خداوند به توطئ ‌‬
‫گفت و به شهر مدینه بازگشت یارانش نیز بدنبال آن حضخخرت بخخه‬
‫مدینه برگشتند پیامبر‪ ‬فورا ً به قخخوم خیانتکخخار بنخخی نضخخیر پیخخامی‬
‫فرستاد که فوری مدینه را ترک نمایید و در شهر من ننشینند زیخخرا‬
‫هاید‪.‬‬‫شما با آن نیت خیانتکارانه پیمان را شکست ‌‬
‫بنخخی نضخخیر آمخخاده شخخدند کخخه مخخدینه را تخخرک کننخخد ولخخی رئیخخس‬
‫منافقان )عبدالله بن ابی( نگذاشت آنان بروند و گفخخت‪ :‬بخخا محمخخد‬
‫یدهیم و دو هزار نفر را بخخه یخخاری‬ ‫جنگ کنید ما نیز شما را یاری م ‌‬
‫ههایشخخان سخخنگر‬ ‫یفرستیم آنان نیز پشیمان شدند و در قلع ‌‬ ‫شما م ‌‬
‫ههایمخخان را‬ ‫گرفتند و به رسول خخخدا‪ ‬پیخخام فرسخختادند کخخه مخخا خان ‌‬
‫یکنیم و هر کاری در توان دارید انجام دهید‪.‬‬ ‫ترک نم ‌‬
‫پیامبر‪ ‬به همراه اصحابش به آنان حمله کردند آنها نیز بخخا تیخخر‬
‫ههای منافقان به آنان عملی‬ ‫و سنگ از خود دفاع نمودند ولی وعد ‌‬
‫نشد و هیچ کمکخی بخرای آنهخا نفرسخختادند پیخامبر‪ ‬آنخان را کخامل ًً‬
‫محاصره کرد و آنها نیز استقامت نمودند پیخخامبر‪ ‬ناچخخار شخخد کخخه‬
‫‪23‬‬ ‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬

‫درختان خرمای آنها را ببرد در این هنگخخام گفتنخخد‪ :‬اجخخازه دهیخخد مخخا‬
‫شهر شما را ترک کنیم پیامبر‪ ‬فرمود‪ :‬به شرطی به شما اجخخازه‬
‫یدهم شهر را ترک کنید که سلح همراه خود نبرید ولی اموال و‬ ‫م ‌‬
‫یهای خود را هر اندازه کخخه شخختر قخخدرت حمخخل آن را داشخخته‬ ‫دارای ‌‬
‫های از‬ ‫باشد همراه خود ببرید خون شما نیز محفوظ است و قطر ‌‬
‫یشود؛ آنهخخا هنگخخام خخخروج از شخخهر هخخر چیخخزی را کخخه‬ ‫آن ریخته نم ‌‬
‫ههای خخخویش را ویخخران نمودنخخد تخخا‬ ‫یتوانستند با خود بردند و خان ‌‬ ‫م ‌‬
‫مورد استفادة مسلمانان قرار نگیرد بعضی از آنها به خیخخبر رفتنخخد‬
‫هی جخخرش در‬ ‫که در نزدیک مدینه بخخود و بعضخخی دیگخخر میخخان طخخایف ‌‬
‫هی شام رفتند‪.‬‬ ‫منطق ‌‬

‫هی احزاب‬
‫غزو ‌‬
‫هی خندق است‪ ،‬این غزوه در ماه شوال سخخال‬ ‫نام دیگر آن غزو ‌‬
‫پنجم هجری انجام شد زیرا هنگامی که بنخخی نضخخیر مخخدینه را تخخرک‬
‫هی قریخخش را‬ ‫کردند بعضی از رئیسان آنها به مکخخه رفتنخخد و طخخایف ‌‬
‫هی‬ ‫برای جنگ با پیامبر‪ ‬دعوت کردند رؤسای یهود نیخخز بخخه منطق ‌‬
‫ههای بنی خزاره‪ ،‬بنی مره و اشخخجع را بخخرای‬ ‫غطفان رفتند و طایف ‌‬
‫جنگ با مسخخلمانان دعخخوت کردنخخد و آنهخخا نیخخز پذیرفتنخخد و همخخه بخخه‬
‫طرف مدینه حرکت کردند هنگامی که به پیامبر‪ ‬خخبر رسخید کخه‬
‫ههای یهود به اتفاق قریش برای جنگ با مسلمانان بخخه‬ ‫هی طایف ‌‬
‫هم ‌‬
‫هاند آن حضرت‪ ‬نیز در خصوص دفاع از شخخهر‬ ‫مدینه حرکت کرد ‌‬
‫مدینه با اصحابش‪ ‬مشورت نمودند‪ .‬سلمان فارسخخی‪ ‬پیشخخنهاد‬
‫نمود که در کنار مدینه خندق بزرگی کنده شخخود پیخخامبر‪ ‬پیشخخنهاد‬
‫سلمان را قبول کرد و دستور داد تا در اطراف شهر خندقی کنخخده‬
‫شود و شخصا آن حضرت نیز بخخه همخخراه یخخارانش مشخخغول کنخخدن‬
‫خندق شد؛ وقتی که قریش و هم پیمانانشان به مخخدینه رسخخیدند و‬
‫خندق را دیدند همه متحیر شدند زیرا پیش از آن‪ ،‬کنخخدن خنخخدق در‬
‫بها رسم نبود و آنان با خندق آشنایی نداشتند‪.‬‬ ‫میان عر ‌‬
‫تعداد لشکر کافران در این جنخخگ ده هخخزار و لشخخکر مسخخلمانان‬
‫سه هزار نفر بود‪ .‬بخخا عبخخور بعضخخی از اسخخب سخخواران مشخخرک در‬
‫جاهای تنگ خندق شروع شد امخا مسخلمان فخوری آنخان را کشختند‬
‫سپس شخصی بنام نعیم بن مسعود بن عامر خدمت پیامبر‪ ‬آمد‬
‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬ ‫‪24‬‬

‫هی او هنخخوز خخخبر‬‫و اعلم کرد که مسلمان شده اسخخت ولخخی طخخایف ‌‬
‫هی بنی قریظه هستم و آنها به من‬ ‫ندارند‪ ،‬گفت‪ :‬من دوست طایف ‌‬
‫اطمینان دارند‪ ،‬پس ای رسول خدا‪ ،‬هخخر دسخختوری کخخه لزم اسخخت‬
‫بفرمائید تا اجرا کنم پیامبر‪ ‬فرمود‪ :‬تو فقط یک نفر هستی پخخس‬
‫از ما کنار گیخخر! و بخخا حیلخخه و فریخخب بخخه مخخا کمخخک کخخن زیخخرا جنخخگ‬
‫سیاسخخت و فریخخب اسخخت‪ ،‬نعیخخم بخخا سیاسخخت میخخان قریخخش و هخخم‬
‫پیمانانشان تفرقه انداخت‪ ،‬و خداوند نیخخز در شخخبی بخخارانی و سخخرد‬
‫باد شدیدی را برای دشمنان فرستاد به طوری که چادرهایشخخان را‬
‫لهایشخخان پخخر از‬
‫کهای آنخخان را واژگخخون نمخخود د ‌‬ ‫زیر و رو کرد و دی ‌‬
‫تخخرس و وحشخخت شخخد و در همخخان شخخب فخخرار کردنخخد صخخبح زود‬
‫مسلمانان کسی از دشمنان را ندیدند‪.‬‬

‫هی بنی قریظه‬

‫غزو ‌‬
‫جنگ بنی قریظخخه در سخخال پنجخخم هجخخری پخخس از جنخخگ احخخزاب‬
‫هی یهود بنی قریظخخه‪،‬‬ ‫انجام شد‪ .‬پس از آنکه نیت پلید و خیانتکاران ‌‬
‫بهای هم پیمان آنها برای پیامبر‪ ‬آشخخکار شخخد‬ ‫قریش و سایر حز ‌‬
‫و نیز آنان در جنگ احزاب پیمخخان خخخود را بخخا پیخخامبر‪ ‬شکسخختند و‬
‫یرسخخید یهخخود‬
‫هیی که بیان شد به پایان نم ‌‬ ‫اگر جنگ احزاب به شیو ‌‬
‫بنخخی قریظخخه جنخخایت بزرگخخی را در مخخدینه علیخخه مسخخلمانان انجخخام‬
‫یدادند لذا پیامبر‪ ‬تصمیم گرفت که این خیانتکاران را ادب کند‬ ‫م ‌‬
‫و مدینه را که پایگاه تبلیغ و جهخخاد بخخود از شخخر آنخخان پخخاک نمایخخد او‬
‫هی مسلمانان اعلم کند که نماز عصر را‬ ‫کسی را فرستاد تا به هم ‌‬
‫نخواند مگر در بنی قریظخه؛ مسخخلمان همخه جمخع شخدند پیخخامبر‪‬‬
‫پرچم را دست علی‪ ‬داد و بخخه همخخراه سخخه هخخزار مخخرد و سخخی و‬
‫شش شتر به بنی قریظه حمله کردند آنان را بیست و پنج روز در‬
‫محاصره قرار دادند وقتی بنی قریظه به تنخخگ آمدنخخد بخخه پیخخامبر‪‬‬
‫گفتند‪ :‬کسی را حکم قرار دهید که در مورد ما داوری کند؛ از آنجا‬
‫هی اوس بودنخخد پیخخامبر‪ ‬سخخعد‬ ‫که بنی قریظه از هم پیمانان طایف ‌‬
‫بن معاذ بزرگ قوم اوس را حکم آنان کرد و پیامبر‪ ‬داوری سعد‬
‫هها و‬‫تهخخا‪ ،‬دسیسخخ ‌‬‫را در مخخورد آنخخان پخخذیرفت بخخدین طریخخق خیان ‌‬
‫ههای یهود علیه پیامبر‪ ‬در مدینه تمام شد‪.‬‬ ‫حیل ‌‬
‫‪25‬‬ ‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬

‫جنگ حدیبیه‬
‫هی سخخال ششخخم هجخخری بخخود زیخخرا‬ ‫این غزوه در مخخاه ذی القعخخد ‌‬
‫رسول خدا‪ ‬در خواب دید که به همخخراه اصخخحابش در حخخالی کخخه‬
‫بعضخخی از آنخخان سرهایشخخان را تراشخخیده و بعضخخی دیگخخر موهخخا را‬
‫هاند و از هیخخچ چیخزی تخرس‬ ‫هاند با امنیت وارد کعبه شخد ‌‬ ‫کوتاه کرد ‌‬
‫ندارند و مشغول انجام مناسک عمره هستند پیامبر‪ ‬پس از آنکه‬
‫این خواب را دید به مردم دستور داد که برای انجام حج عمره بخخه‬
‫مکه حرکت کنند؛ پیامبر‪ ‬در این سفر قصد هیچ گونه جنگی را با‬
‫قریش نداشت‪ ،‬مهاجرین و انصار بعد از آنکه شش سال از دیخخدن‬
‫هی مکرمه و کعبه الله محروم مانده بودند بخخا اشخختیاق کامخخل و‬ ‫مک ‌‬
‫هی خخخدا حرکخخت کردنخخد پیخخامبر‪ ‬بخخه‬ ‫عشق فراوان بخخه دیخخدن خخخان ‌‬
‫همخخراه یخارانش در جخایی بخه نخام )ذی الحلیفخه( احخخرام بسخختند تخا‬
‫هی مردم به ویژه قریش بدانند که آنخخان قصخخد جنخخگ را ندارنخخد‬ ‫هم ‌‬
‫تعداد آنان نزدیک به ‪ 1500‬نفر بود آنخان بخه جخز سخلح مسخافرت‬
‫هیچ گونه سلحی به همراه نداشخختند )سخخلح مسخخافرت در آن روز‬
‫عبارت بود از شمشیری کخخه در غلف باشخخد( پیخخامبر‪ ‬بخخه همخخراه‬
‫یارانش رفتنخخد تخخا وارد جخخایی بخخه نخخام )عسخخفان( شخخدند و در آنجخخا‬
‫شخصخی نخزد آن حضخرت ‪ ‬آمخد و بخه او خخبر داد کخه قریخش از‬
‫هاند آنان لباس جنگ را پوشیده و سوگند یاد‬ ‫آمدن شما با خبر شد ‌‬
‫هانخخد کخخه نگذارنخخد هرگخخز شخخما را وارد مکخخه شخخوید؛ پیخخامبر‪‬‬ ‫کرد ‌‬
‫فرمود‪ :‬وای بر قریش‪ ،‬جنگ آنان را خورده است‪.‬‬
‫وقتی پیامبر‪ ‬وارد حدیبیه )جایی نزدیخخک مکخخه( شخخد بعضخخی از‬
‫هی خزاعه نزد آن حضرت‪ ‬آمدند و علت آمخخدن او و‬ ‫مردان طایف ‌‬
‫اصحابش به مکه را از ایشان پرسیدند پیامبر‪ ‬به آنان گفخخت‪ :‬مخخا‬
‫هایم‪ ،‬آنان‬ ‫هی خدا و انجام عمره به اینجا نیامد ‌‬ ‫جز برای زیارت خان ‌‬
‫برگشتند و به قریش گفتند‪ :‬شما در مورد محمخخد عجلخخه کردیخخد او‬
‫برای جنگ نیامده بلکه آمده که ایخخن خخخانه را زیخخارت کنخخد؛ قریخخش‬
‫بها بخه مخا بخد‬‫گفتند‪ :‬نه به خدا قسم نباید وارد مکه شود زیرا عر ‌‬
‫خواهد گفت‪ .‬سپس قریش یکی به نام )عروه بن مسخخعود ثقفخخی(‬
‫را به نمایندگی از خود نزد محمد‪ ‬فرستادند تا با ایشان مخخذاکره‬
‫کند عروه هنگامی کخخه نخخزد پیخخامبر‪ ‬و اصخخحابش آمخخد و محبخخت و‬
‫فداکاری اصحاب را نسبت به آن حضرت‪ ‬مشاهده نمود پخخس از‬
‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬ ‫‪26‬‬

‫گفتگو با بعضی از یاران پیامبر‪ ‬نزد قریش برگشخخت و محبخخت و‬

‫یهای اصحاب را نسبت به پیامبر‪ ‬برای آنها بیخخان نمخخود و‬ ‫فداکار ‌‬
‫آنان را به صلح با محمد‪ ‬تشخخویق کخخرد امخخا آنخخان قبخخول نکردنخخد‪،‬‬
‫سپس پیامبر‪ ‬عثمان بن عفخخان‪ ‬را بخخه مکخخه فرسخختاد تخخا هخخدف‬
‫سفر پیامبر‪ ‬به مکخه را بخخه آنهخا اعلم کنخخد‪ ،‬عثمخان دیخخر کخرد در‬
‫هاند پیخخامبر‪ ‬نگخخران‬ ‫میان مسلمانان شایع شد که عثمان را کشخخت ‌‬
‫یگردیم تا با این قوم بجنگیم(‪.‬‬ ‫شد و فرمود‪) :‬ما بر نم ‌‬
‫هی درختی نشست و مسلمانان را دعخخوت‬ ‫رسول خدا‪ ‬در سای ‌‬
‫کرد که پیمان ببندند که با کافران جهاد کنند تخخا در راه خخخدا شخخهید‬
‫شوند و هرگز از جنگ فرار نکنند‪.‬‬
‫قریش همین که شنیدند که مسلمانان با پیخخامبر‪ ‬پیمخخان جهخخاد‬
‫هاند ترسخخیدند و آمخخاده صخخلح شخخدند آنهخخا شخصخخی را بخخه نخخام‬ ‫بسخخت ‌‬
‫)سهیل بن عمرو( به نمایندگی از خویش نزد پیامبر‪ ‬فرستادند تا‬
‫حنامه را به قرار ذیل بنویسند‪:‬‬ ‫مفاد صل ‌‬
‫‪ -1‬پیامبر‪ ‬و اصحابش امسخخال وارد مکخخه نشخخوند و بخخه مخخدینه‬
‫برگردند ایشان سال آینده با سلح مسافر وارد مکه شخخوند و سخخه‬
‫روز در آنجا بمانند‪.‬‬
‫‪ -2‬دو طرف مدت ده سال با هم جنگ نکنند‪.‬‬
‫‪ -3‬اگر کسی از مسلمانان به مکه آمد و نزد قریش رفخخت او را‬
‫نزد پیامبر‪ ‬برنگردانند‪.‬‬
‫‪ -4‬اگخخر کسخخی از اهخخل مکخخه نخخزد پیخخامبر‪ ‬آمخخد او را بخخه مکخخه‬
‫برگردانند‪.‬‬
‫قبول مفاد این عهدنامه برای بعضی از مسلمانان خیلی سخخخت‬
‫بود حتی بعضخخی از آنخخان در مخخورد آن بخخا پیخخامبر‪ ‬بحخخث و گفتگخخو‬
‫کردند که تنخخدترین آنخخان در ایخخن مخخورد عمخخر بخخن خطخخاب‪ ‬بخخود و‬
‫پیامبر‪ ‬در جواب عمر گفت‪ :‬من بنده خداوند هسخختم و مطمئنخخم‬
‫که خداوند مرا ضایع نخواهد کرد‪.‬‬
‫پس از آن پیامبر‪ ‬به یارانش دستور داد که احخخرام را بشخخکنند‬
‫طهای‬ ‫امخخا آنخخان چخخون کخخه هنخخوز وارد مکخخه نشخخده بودنخخد و شخخر ‌‬
‫صلحنامه هم بر آنان سخت بود احرام را نشکستند ولی پیخخامبر‪‬‬
‫خخخودش احخخرام را شکسخخت و اصخخحاب نیخخز از آن حضخخرت پیخخروی‬
‫نمودند‪.‬‬
‫‪27‬‬ ‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬

‫ههای آن صخخلح کخخه قبخخول آن بخخرای مسخخلمانان‬ ‫اما ارزش و فاید ‌‬

‫هنگری و‬ ‫سخت بود بعدا ً آشخکار شخخد و پیخخامبر‪ ‬بخا تخخوجه بخخه آینخخد ‌‬
‫یکخخرد‬
‫حکمتی که داشت و امداد وحخخی نیخخز ایشخان را پشخختیبانی م ‌‬
‫هی صلح حخخدیبیه فتخخح مکخخه‬ ‫طها را پذیرفت‪ ،‬بزرگترین ثمر ‌‬ ‫این شر ‌‬
‫بود که بعدا ً انجام شد‪.‬‬

‫هی خیبر‬
‫غزو ‌‬
‫این جنگ در روزهای آخر ماه محرم سال هفتخخم هجخخری رخ داد‬
‫هی قریش امین شد‬ ‫زیرا پیامبر‪ ‬پس از صلح حدیبیه از شر طایف ‌‬
‫یهخخا‬
‫و تصمیم گرفت هم چنانکه داخل شهر مدینه را از وجود یهود ‌‬
‫تهای یهود کخخامل ً پخخاک‬‫پاک کرده بود اطراف مدینه را نیز از جمعی ‌‬
‫ههخخای محکمخخی داشخختند کخخه در آنهخخا‬‫یها در خیبر قلع ‌‬‫کند زیرا یهود ‌‬
‫نزدیک به ده هزار جنگجو همراه با اسلحه و مهمات زیخخادی وجخخود‬
‫داشت و آنان همیشه اهل مکر و حیله بودند که باید پیش از آنکخخه‬
‫برای مسلمانان مشکل آفرین شخود و ایجخاد نخاامنی کننخد آنخان را‬
‫بکلی از بین برد بهمین خاطر پیامبر‪ ‬دسخختور داد کخخه مسخخلمانان‬
‫به خیبر حمله کنند و آن حضرت بخخه همخخراه هخخزار و ششصخخد مخخرد‬
‫جنگجو به آنجا حرکت کرد هنگامی که بخخه خیخخبر رسخخیدند پیخخامبر‪‬‬
‫های به نام )حسن النطاف( کخخه جنگجویخخان یهخخود در‬ ‫در نزدیک قلع ‌‬
‫آنجا سنگر گرفته بودند ایستاد اما حباب بن منذر گفت‪ :‬یا رسخخول‬
‫الله‪ ،‬من با این منطقه آشنایی کامخخل دارم‪ ،‬جخخایی کخخه مخخا هسخختیم‬
‫موقعیت خوبی ندارد زیرا آنان بخخر مخخا مسخخلط هسخختند و شخخبانه از‬
‫یکنند پیامبر‪ ‬پیشنهاد حباب‬ ‫تهای خرما به ما حمله م ‌‬ ‫پشت درخ ‌‬
‫را قبول فرمود و لشکر را به جای دیگری انتقال داد؛ جنگ شخخروع‬
‫هها را یکی پس از دیگری فتح کردنخخد بخخه جخخز‬ ‫شد و مسلمانان قلع ‌‬
‫های آخخخر کخخه سخخاکنان آنهخخا بخخه صخخلح راضخخی شخخدند تخخا از‬‫دو قلع ‌‬
‫سرزمین خیبر بیرون روند و پیغمبر‪ ‬نیز با آنان صلح کرد‪ .‬کشخخته‬
‫شدگان یهود در جنگ خیبر نخخود و سخخه نفخخر و شخخهیدان مسخخلمانان‬
‫پانزده نفر بودند‪.‬‬
‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬ ‫‪28‬‬

‫هی مؤته‬
‫غزو ‌‬
‫این غزوه در مخخاه »جمخخادی الول« سخخال هشخختم هجخخری انجخخام‬
‫یهای شام است که الن )الکرک( نخخام‬ ‫شد‪ .‬مؤته روستایی از بلند ‌‬
‫دارد‪.‬‬
‫جنگ مؤته به آن علت رخ داد که پیامبر‪ ‬به پادشاه بصری کخخه‬
‫هی‬ ‫های نوشت‪ ،‬ایشخخان نخخامه را بخخه واسخخط ‌‬ ‫هی هرقل بود نام ‌‬‫نمایند ‌‬
‫یکی از اصحاب به نام )حارث بن عمر ازدی( فرستاد این نیز یکی‬
‫یفرستاد؛‬ ‫ههایی بود که پیامبر‪ ‬به پادشاهان جهان عرب م ‌‬ ‫از نام ‌‬
‫وقتی که نخخامه رسخخان پیخخامبر‪ ‬وارد روسخختای مخخؤته شخخد یکخخی از‬
‫پادشاهان عخخرب کخخه پیخخرو قیصخخر روم بخخود بخخه حخخارث گفخخت‪ :‬کجخخا‬
‫یروی؟ آیا فرستاده محمد هستی؟ او گفت‪ :‬آری‪ ،‬نماینده محمد‬ ‫م ‌‬
‫‪ ‬هستم‪ .‬او را زنجیر کرد و گردنخخش را زد‪ ،‬ایخخن خخخبر بخخه رسخخول‬
‫خدا‪ ‬رسید‪ ،‬پیامبر‪ ‬خیلی نگران شد زیرا تا آن وقخخت هیخخچ یخخک‬
‫نهای آن حضرت شهید نشخخده بخخود پیخخامبر‪ ‬لشخخکری‬ ‫هرسا ‌‬ ‫از نام ‌‬
‫سه هزار نفره را برای جنگ با آنان فرستاد‪ ،‬رسول خدا زید پسخخر‬
‫حارثه‪ ‬را فرمانده آن لشکر کرد و به آنان توصخخیه کخخرد کخخه اگخخر‬
‫زید شهید شد جعفر بن ابی طالب‪ ‬فرمانده شخخود و اگخخر جعفخخر‬
‫هم شهید شد عبدالله بن رواحه‪ ‬فرمانده شود‪ ،‬رسخخول خخخدا بخخه‬
‫زید بن حارثه دستور فرمود‪ :‬در جایی کخخه حخخارث بخخن عمخخر )نخخامه‬
‫رسان پیامبر( شهید شده قرار گیرد و مردم آنجا را به قبخخول دیخخن‬
‫اسلم دعوت کند اگر پذیرفتند خیلی خوب و اگر قبخخول نکردنخخد بخخا‬
‫یاری خداوند با آنان بجنگنخخد‪ .‬لشخخکر بخخا برکخخت و اسخختمداد خداونخخد‬
‫حرکت کرد و شخص پیامبر‪ ‬آن را بدرقه فرمود‪ :‬وقخختی آنهخخا بخخه‬
‫جایی بخخه نخخام »معخخان« رسخخیدند؛ شخخنیدند کخخه هرقخخل پادشخخاه روم‬
‫لشخخکر بزرگخخی را بخخرای رویخخارویی بخخا آنخخان آمخخاده کخخرده اسخخت‪،‬‬
‫مسخخلمانان بخخا هخخم مشخخورت کردنخخد بعضخخی گفتنخخد از پیخخامبر‪‬‬
‫درخواست کمک کنیم که برایمان نیرو بفرسخختد یخا دسخختور دیگخخری‬
‫صادر کند تا انجام دهیم اما عبدالله بن رواحه گفت‪ :‬سخخوگند بخخخدا‬
‫هایم‪.‬‬ ‫یترسید همان چیزی است که برای آن آمد ‌‬ ‫آنچه از آن م ‌‬
‫یجنگیخخم‬ ‫یخواهیم‪ ،‬ما با تعداد زیاد یا بخخا قخخدرت نم ‌‬ ‫ما شهادت م ‌‬
‫هی آن‬ ‫بلکه سلح جنگ ما دینی است که خداونخخد مخخا را بخخه واسخخط ‌‬
‫‪29‬‬ ‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬

‫گرامی داشته است ما یکی از دو )حسن( را داریم یخخا پیخخروزی یخخا‬

‫شهادت‪.‬‬
‫همه لشکر نیز با او موافقت نمودنخد و وارد جنخگ شخدند‪ ،‬جنخگ‬
‫شروع شد و زید بن حارثه که پرچم را در دست داشت جنگیخخد تخخا‬
‫شهید شد پس از او جعفر بن ابی طالب پرچم را در دست گرفت‬
‫او سوار بر اسب جنگید سپس ناچار از اسب پیاده شد و جنگید تا‬
‫دست راستش قطع شد پرچم را با دست چپ گرفت دست چخخپ‬
‫نیز قطع شد پرچم را در آغوش گرفت تا شهید شخخد در حخخالی کخخه‬
‫هی تیر و شمشیر در بدنش خورده بود پس از او‬ ‫هفتاد و چند ضرب ‌‬
‫عبدالله بن رواحه پرچم را گرفت و جنگید تا بخخه شخخهادت رسخخیدند‬
‫هی جنگجویخخان خالخخد‬ ‫پس از شهادت عبدالله بن رواحخخه بخخا رأی هم ‌‬
‫بن ولید فرماندة آنان شد‪ ،‬این اولین جنگی بود در اسلم که خالخخد‬
‫کهخخای نظخخامی‬ ‫در آن شخخرکت کخخرده بخخود او بخخا بکخخارگیری تاکتی ‌‬
‫توانست لشکر را نجات دهد و آنخخان را بخخه مخخدینه برگردانخخد‪ .‬جنخخگ‬
‫هی )جزیخخره‬ ‫مؤته اولین جنگی بود که مسمانان در خخخارج از منطق ‌‬
‫العرب( بر علیه روم انجام دادند هر چند شخص پیخخامبر‪ ‬در ایخخن‬
‫جنگ حضور نداشت اما چون که جنگجویخخان زیخخادی در آن شخخرکت‬
‫هانخخخد زیخخخرا معمخخخول ً تعخخخداد‬
‫کخخخرده بودنخخخد آن را غخخخزوه نامید ‌‬
‫هها کم بخخود‪ .‬پیخخامبر‪ ‬در ایخخن جنخخگ لقخخب‬ ‫تکنندگان در سری ‌‬ ‫شرک ‌‬
‫خالد بن ولید را )سیف الله( شمشیر خدا نامید‪.‬‬

‫هی فتح مکه‬

‫غزو ‌‬
‫این غزوه در ماه رمضان سال هشتم هجری انجام شد زیخخرا در‬
‫ههخخای عخخرب‬ ‫پیمخخان صخخلح حخخدیبیه آمخخده بخخود کخخه هخخر یخخک از طایف ‌‬
‫یتواند با رسول خدا یخخا بخا قریخش هخخم پیمخخان شخخود در پخخی ایخن‬ ‫م ‌‬
‫هی )بنخخوبکر( بخا قریخش هخخم پیمخخان شخدند و طخخایفه‬ ‫تصخخمیم طخخایف ‌‬
‫خزاعه نیز با پیامبر‪ ‬هم پیمان شدند در همخخان سخخال بنخخوبکر بخخر‬
‫خزاعه حمله کردند و نزدیخخک بخخه بیسخخت نفخخر از آنخخان را کشخختند و‬
‫قریخش نیخز بخا مخال و اسخلحه بنخوبکر را یخاری دادنخد پیخامبر‪ ‬بخا‬
‫شنیدن این خبر خیلی ناراحت شد و برای جنگ بخخا قریخخش خخخود را‬
‫آماده کرد اما آن حضرت‪ ‬هدف و مسیرش را اعلم ننمود زیخخرا‬
‫یخواست قریش با خبر شوند و اطراف کعبه و شهر مکه خون‬ ‫نم ‌‬
‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬ ‫‪30‬‬

‫آلود‪ ،‬و گوشه و کنار آن پر از جنازه گردد ولی یکخخی از مسخخلمانان‬

‫های‬ ‫به نام »حاطب بن ابی بلتعه بدری« به صخخورت محرمخخانه نخخام ‌‬
‫برای قریش نوشت و به آنان اعلم کرده بخخود کخخه پیخخامبر‪ ‬قصخخد‬
‫دارد به شما حمله کند ولی خداوند بخخه پیخخامبرش‪ ‬در مخخورد ایخخن‬
‫نامه خبر داد و آن حضرت‪ ‬چند نفری را دنبال زنخخی کخخه نخخامه را‬
‫به مکه برده بود فرستاد آنان آن زن را بازرسی نمخخوده و نخخامه را‬
‫از او گرفتند پیامبر‪ ‬حخاطب را احضخخار کخخرد و فرمخخود‪ :‬چخخرا ایخن‬
‫های؟ حاطب گفت‪ :‬ای رسول خدا! به خداوند سوگند‬ ‫نامه را نوشت ‌‬
‫من مسلمانم و به خدا و پیامبرش ایمان دارم و من دینم را تغییخخر‬
‫هام‪ ،‬عمر‪ ‬گفت‪ :‬ای رسول خدا‪ ،‬امر فرمایید تخخا گردنخخش را‬ ‫نداد ‌‬
‫بزنم زیرا این مرد منخخافق اسخخت‪ ،‬پیخخامبر‪ ‬بخخه عمخخر گفخخت‪ :‬او در‬
‫بهخخای‬ ‫یدانیخخد خداونخخد بخخر قل ‌‬‫جنخخگ بخخدر شخخرکت داشخخته شخخما نم ‌‬
‫اصحاب بدر آگاه است که فرموده‪ :‬هر چه خواهید انجام دهید من‬
‫هام‪.‬‬‫شما را بخشید ‌‬
‫پیامبر‪ ‬با لشکری ده هزار نفره حرکت کرد‪ ،‬که در راه بعضی‬
‫ههای عرب نیز به آنان پیوستند و ابوسخفیان بخخه همخراه دو‬ ‫از طایف ‌‬
‫نفر دیگر بخخه آنخخان رسخخیدند و او مسخخلمان شخخد‪ ،‬پیخخامبر‪ ‬فرمخخود‪:‬‬
‫هی ابوسخخفیان شخخود در امخخان اسخخت و خخخونش‬ ‫کسی کخخه وارد خخخان ‌‬
‫هی‬ ‫یماند سپس لشخخکر اسخخلم وارد مکخخه شخخد و نماینخخد ‌‬ ‫محفوظ م ‌‬
‫هاش بمانخخد و درش را ببنخخدد‬ ‫پیامبر‪ ‬اعلم نمود‪ :‬کسی که در خان ‌‬
‫او در امنیت است‪ ،‬کسی که داخل مسجد شود در امنیت است‪ ،‬و‬
‫هی ابوسفیان شود نیز امین است‪ ،‬اما پیخخامبر‪‬‬ ‫کسی که وارد خان ‌‬
‫از این عفو عمومی پانزده نفر را که دارای جرم بزرگخخی بخخر علیخخه‬
‫اسلم و مسلمانان بودند جدا کرد و آنان را نبخشید‪.‬‬
‫هی خدا را طخخواف کخخرد‬ ‫پیامبر اسلم‪ ‬پس از ورود به مکه خان ‌‬
‫تهای دور مکه را برداشت سخخپس بخخه داخخخل کعبخخه رفخخت و در‬ ‫وب ‌‬
‫آنجا دو رکعت نماز خواند سپس در کنار در کعبه ایسخختاد در حخخالی‬
‫هی قریخش منتظخر بودنخد کخه آن حضخرت‪ ‬در مخورد آنخان‬ ‫که هم ‌‬
‫حکم صادر کنخخد پیخخامبر‪ ‬فرمخخود‪» :‬ای گخخروه قریخخش‪ ،‬شخخما فکخخر‬
‫یکنید که من با شما چه خواهم کرد؟ آنان گفتند‪ :‬مخخا نظخخر خیخخر‬ ‫م ‌‬
‫های‬ ‫نسخخبت بخخه شخخما داریخخم‪ ،‬شخخما بخخرادر بخشخخنده و بخخرادرزاد ‌‬
‫‪31‬‬ ‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬

‫هی ما هستید‪ .‬پیامبر‪ ‬فرمود‪ :‬من امخخروز چیخخزی بخخه شخخما‬

‫بخشند ‌‬
‫یگویم که برادرم یوسف در گذشته به برادرانش گفت‪:‬‬ ‫م ‌‬
‫‪‬‬ ‫‪                ‬‬
‫‪            ‬‬
‫‪        ‬‬
‫‪    ‬‬
‫)یوسف ‪(92 /‬‬
‫»امروز ملمت و توبيخى بر شما نيست! خداوند شما را‬
‫مىبخشد و او مهربانترين مهربانان است!«‪.‬‬
‫پس شما بروید همگخخی آزاد هسخختید‪ .‬سخخپس همخخه در کنخخار کخخوه‬
‫صفا در اطراف پیخخامبر‪ ‬جمخخع گشخختند و بخخا آن حضخخرت‪ ‬بیعخخت‬
‫کردند که پیرو فرمان خدا و پیامبرش باشند‪.‬‬

‫هی حنین‬
‫غزو ‌‬
‫هی حنین در دهم ماه شوال سال هشتم هجری انجخخام شخخد‬ ‫غزو ‌‬
‫ههای هوازن‬ ‫سبب این جنگ آن بود که پس از فتح مکه سران قبیل ‌‬
‫و ثقیف گمان کردند که پیامبر‪ ‬پخخس از پاکسخخازی مکخخه بخخه آنخخان‬
‫هی محمخخد‪‬‬ ‫حمله خواهد کرد‪ .‬آنها تصمیم گرفتند که پیش از حمل ‌‬
‫هی خخخود کردنخخد‬ ‫جنگ را شروع کنند و مالخخک بخخن عخخوف را فرمانخخد ‌‬
‫مالک دستور داد تا همة آنها به همراه اموال‪ ،‬زن و فرزند و چهخخار‬
‫پایان خویش برای جنگ حرکت کنند‪ ،‬تعداد جنگجویان دو قلعخخه بخخه‬
‫یرسید و پیامبر‪ ‬نیز با آنان اعلم جنگ‬ ‫بیست تا سی هزار نفر م ‌‬
‫نمود‪ .‬تمام کسانی که در مکه بودند چخخه آنخخان کخخه از مخخدینه آمخخده‬
‫بودند و چه کسانی که تازه مسلمان شده بودند برای جنگ حرکت‬
‫هی حنیخخن‬ ‫کردند وقتی که پیامبر‪ ‬به همراه لشکر اسخخلم وارد در ‌‬
‫شدند لشخکر هخخوازن و هخم پیمانانشخان آنهخا را محاصخره نمودنخخد؛‬
‫مسلمانان بخخا مقخخاومت خخخویش آنخخان را شکسخخت و فخخرار دادنخخد و‬
‫مشخخغول جمخخع آوری غنیمخخت شخخدند در هنگخخام گخخردآوری غنیمخخت‬
‫لشکر‪ ،‬مسلمانان هدف تیراندازی کافران قخخرار گرفتنخخد و مخخردان‬
‫تخخازه مسخخلمان فخخرار کردنخخد امخخا رسخخول خخخدا‪ ‬مقخخاومت کخخرد و‬
‫یگخخویم‪ ،‬مخخن فرزنخخد عبخخدالمطلب‬ ‫فرمود‪» :‬من پیامبرم و دروغ نم ‌‬
‫هستم« در میان مسلمانان شایع شد کخخه پیخخامبر‪ ‬شخخهید شخخده و‬
‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬ ‫‪32‬‬

‫هی زیادی از آنخخان مخخایوس شخخدند و اسخخلحه را زمیخخن گذاشخختند‬

‫عد ‌‬
‫ولی بعضی از مهاجرین و انصار در کنخخار رسخخول خخخدا‪ ‬مقخخاومت‬
‫کردند‪ .‬عباس‪ ‬اعلم نمود که رسول خدا زنده است‪ ،‬کسانی که‬
‫فراری شده بودند برگشتند و لشکر مسلمانان مجددا ً قوی شخخد و‬
‫آنان مقاومت کردند تا به پیروزی رسیدند‪.‬‬

‫هی تبوک‬
‫غزو ‌‬
‫هی »عسره« است‪ ،‬ایخخن غخخزوه در مخخاه رجخخب‬ ‫نام دیگر آن غزو ‌‬
‫هی تبوک به این علخخت انجخخام شخخد‬ ‫سال نهم هجری انجام شد غزو ‌‬
‫که دولت روم لشکر زیادی را در شام آماده کرده بود تا به همراه‬
‫ههای عرب به مدینه حمله کننخخد تخخا مسخخلمانان‬ ‫تعداد دیگری از قبیل ‌‬
‫را که خبر فتوحات پی در پی آنان ترس و وحشت را در دل هرقل‬
‫ایجاد کرده بود از پای در آوردند‪.‬‬
‫هی جنگ با هرقل شخخوند‬ ‫پیامبر‪ ‬اعلم نمود که مسلمانان آماد ‌‬
‫در این هنگام هوا خیلی گرم‪ ،‬و جنگیدن بسیار سخت و دشوار بود‬
‫امخخا مسخخلمانان صخخادق و راسخختگو بخخا آرامخخش قلخخب در ایخخن جنخخگ‬
‫شرکت کردند به جز سه نفر که آنان نیز مسخخلمانی صخخادق بودنخخد‬
‫ولی به دلیلی شرکت نکردند‪.‬‬
‫هداران خواست تخخا لشخخکر جیخخش العسخخره را‬ ‫پیامبر‪ ‬از سرمای ‌‬
‫هاندازی کنند آنان امخخوال و دارایخخی زیخخادی را آوردنخخد؛ ابخخوبکر‪‬‬ ‫را ‌‬
‫یهایش را که چهخخل هخخزار درهخخم بخخود خخخدمت پیخخامبر‪‬‬ ‫تمام دارائ ‌‬
‫هی‬ ‫های از امخخوالش را آورد و عثمخخان‪ ‬بخخا هخخدی ‌‬ ‫آورد‪ ،‬عمخخر‪ ‬نیم ‌‬
‫اموال زیادی به تنهایی ‪ 3/1‬هزینه این لشکر را تأمین کخخرد پیخخامبر‬
‫‪ ‬برای عثمان‪ ‬دعای خیر کرد و فرمود‪» :‬پس از امروز عثمان‬
‫هرگز ضرر نخواهد کرد« بعضی از فقیران اصحاب خخدمت پیخامبر‬
‫های نخخداریم کخخه بخخر آن سخخوار شخخویم‬ ‫‪ ‬آمدند و گفتنخخد‪ :‬مخخا وسخخیل ‌‬
‫پیامبر‪ ‬فرمود‪» :‬منم چیزی نخخدارم کخه بخخه شخخما بخخدهم« آنخان بخا‬
‫چشمان پر از اشک برگشتند زیرا چیخخزی نداشخختند کخخه در راه خخخدا‬
‫بدهند‪.‬‬
‫‪33‬‬ ‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬

‫هشخختاد و چنخخد نفخخر از منخخافقین در ایخخن غخخزوه شخخرکت نکردنخخد‬

‫ههخخای دروغخخی را نخخزد پیخامبر‪ ‬بیخخان کردنخد و‬ ‫بعضخی از آنخان بهان ‌‬
‫پیامبر‪ ‬ظاهرا ً از آنان پذیرفت ‪.‬‬
‫)‪(1‬‬

‫پیامبر‪ ‬به همراه سی هزار مرد جنگجخخو مخخدینه را تخخرک نمخخود‬

‫بها در تاریخخخ خخخود دیخخده بودنخخد‪،‬‬
‫این بزرگترین لشکری بود که عر ‌‬
‫پیامبر‪ ‬وارد تبخخوک شخخد و مخخدت بیسخخت روز در آن جخخا مانخخد امخخا‬
‫هی رسول خدا‪ ‬بود‪.‬‬ ‫جنگی رخ نداد تبوک آخرین غزو ‌‬
‫وفات پیامبر ‪‬‬
‫پیامبر‪ ‬پیش از وفاتش حجی را انجام داد که به )حجة الوداع(‬
‫مشهور است‪ ،‬و این تنهخخا حجخخی بخخود کخخه رسخخول خخخدا‪ ‬در تمخخام‬
‫حیاتش انجام داد‪.‬‬
‫یخواهخخد حخخج را‬ ‫وقتی مردم شنیدند که در آن سال پیخخامبر‪ ‬م ‌‬
‫ههای گوناگون جزیرة العرب بخخرای انجخخام‬ ‫انجام دهد آنان از منطق ‌‬
‫هی مهمخخی ایخخراد‬ ‫حج به مکه آمدند‪ ،‬پیامبر‪ ‬در ایخخن مراسخخم خطب ‌‬
‫هی آن حضخخرت مشخخهور اسخخت و در‬ ‫فرمود که بعنوان آخرین خطب ‌‬
‫آن آمده‪:‬‬
‫ای مردم! حرف مرا گوش کنید شاید من بعخخد از امسخخال دیگخخر‬
‫شخخما را در ایخخن مکخخان نخخبینم‪ ،‬ای مخخردم‪ ،‬خخخون و امخخوال شخخما بخخر‬
‫همخخدیگر حخخرام اسخخت تخخا بخخه حضخخور خداونخخد خخخویش بازگردیخخد‬
‫همچنانکه در این روز و در این شهر حرام است‪ ،‬و همانا شخخما در‬
‫قیامت به حضور خدای خویش خواهید رفت و در مخخورد کردارتخخان‬
‫از شما خواهد پرسید‪.‬‬
‫پیامبر‪ ‬پیش از وفات از طریق وحی به نزدیکی بخخودن اجلخخش‬
‫آگاه شده بود و در )حجة الوداع( با مردم خداحافظی کرد‪.‬‬
‫وقتی خبر وفات رسول خدا‪ ‬در میان مخخردم شخخایع شخخد همخخة‬
‫اصخخحاب آن حضخخرت‪ ‬از شخخنیدن ایخخن مصخخیبت بخخزرگ پریشخخان‬
‫شدند‪ ،‬بعضی از آنان قدرت حرف زدن را نداشتند‪ ،‬بعضی بیهوش‬
‫شده و قدرت راه رفتن را نداشتند‪ ،‬عمر بن خطاب‪ ‬شمشیر از‬
‫نیام برکشید و مردم را از سخن گفتخخن در مخخورد رحلخخت پیخخامبر‪‬‬

‫‪ -‬ولی خداوند چندین آیه در مورد منافقان نازل فرمود و به پیخخامبر‪ ‬اعلم‬ ‫‪1‬‬

‫هی آنهخا را‬

‫کرد که هرگز برای آنان استغفار نکنخد و خداونخد هیخچ وقخت تخوب ‌‬
‫نخواهد پذیرفت‪.‬‬
‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬ ‫‪34‬‬

‫منع کرد‪ ،‬ولی ابوبکر ‪ ‬پایدار ماند )او بعد از دیخخدار جسخخد مبخخارک‬
‫پیامبر‪ (‬به میان مردم رفت و گفت‪ :‬ای مردم‪ ،‬کسی که محمخخد‬
‫یپرسخختید همانخخا محمخخد فخخوت کخخرد و کسخخی کخخه خداونخخد را‬
‫را م ‌‬
‫یمیرد‪ ،‬او سپس این‬ ‫هاست و نم ‌‬ ‫یکند همانا خداوند زند ‌‬
‫پرستش م ‌‬
‫آیه را تلوت کرد‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪    ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪  ‬‬
‫‪   ‬‬
‫‪)  ‬آل عمران‬ ‫‪ ‬‬
‫‪(144‬جز پیغمبری نیسخخت و پیخخش از او پیخخامبرانی بخخوده و‬‫‪»/‬محمد‬
‫یگردید‬‫هاند؛ آیا اگر او بمیرد یا کشته شود به عقب بر م ‌‬ ‫رفت ‌‬
‫و هخخر کخخس بخخه عقخخب بخخر گخخردد کوچکخخترین زیخخانی بخخه خخخدا‬
‫یرساند و خدا سپاسگزاران را پاداش خواهد داد«‪.‬‬ ‫نم ‌‬
‫‪35‬‬ ‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬

‫راشدین‪‬‬
‫زندگانی خلفای‬
‫بخش دوم‬
‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬ ‫‪36‬‬

‫ابوبکر صدیق ‪‬‬

‫زندگانی او در چند سطر‬
‫ابوبکر ‪ ‬دو سال و چند ماه بعد از ولدت پیامبر خدا‬ ‫‪-‬‬
‫‪ ‬به دنیا آمد‪.‬‬
‫او در میان مردان اولین کسی بود به پیامبر‪ ‬ایمخخان‬ ‫‪-‬‬
‫آورد‪.‬‬
‫او تنها همسفر پیامبر‪ ‬در راه هجرت به مدینه و یار‬ ‫‪-‬‬
‫غار آن حضرت‪ ‬بود‪.‬‬
‫دخترش عایشه را بخخه عقخخد پیخخامبر‪ ‬در آورد و او ام‬ ‫‪-‬‬
‫المؤمنین )مادر مسلمانان( شد‪.‬‬
‫ابوبکر اولین خلیفه و جانشین پیامبر‪ ‬بعد از رحلخخت‬ ‫‪-‬‬
‫آن حضرت‪ ‬بوده است‪.‬‬
‫او در سال دهم هجری به خلفت رسید و دو سخخال و‬ ‫‪-‬‬
‫سه ماه خلفت ایشان به طول انجامید‪.‬‬
‫ابوبکر‪ ‬به هنگام وفات درست مانند رسول خخخدا‪‬‬ ‫‪-‬‬
‫شصت و سه سال داشت‪.‬‬
‫او در حجرة عائشه‪ ‬و در کنار پیامبر خدا‪ ‬مدفون‬ ‫‪-‬‬
‫است‪.‬‬
‫یهای تاریخی ابوبکر صخخدیق‪‬‬ ‫یکی از بزرگترین برتر ‌‬ ‫‪-‬‬
‫هها محفوظ‬ ‫جمع آوری قرآن‪ ،‬پس از آنکه پراکنده و یا در سین ‌‬
‫بود )‪. (1‬‬
‫او شخخش فرزنخخد داشخخت‪ :‬سخخه دخخختر و سخخه پسخخر‪،‬‬ ‫‪-‬‬
‫پسرانش عبارتند از‪ :‬عبدالله‪ ،‬عبدالرحمن و محمد و دخترانش‬
‫عبارتند از‪ :‬اسماء‪ ،‬عایشه )ام المؤمنین( و ام کلثوم‪.‬‬

‫نام و نسب ابوبکر ‪‬‬

‫هاش ابخخوبکر‪ ،‬پخخدرش عثمخخان نخخام داشخخت و‬
‫نام او عبدالله و کنی ‌‬
‫هاش ابی قحافه بود‪ .‬لقب ابوبکر‪ ‬عتیق و صدیق است‪.‬‬ ‫کنی ‌‬

‫ههای چوب‪ ،‬پوست و اسخختخوان شخختر‬ ‫‪ -‬قرآن در زمان پیامبر‪ ‬بر روی تک ‌‬ ‫‪1‬‬

‫به صورت پراکنده نوشته شده‪ ،‬و یا در سینه حافظان قرآن بود‪ ،‬اما ابوبکر‬
‫‪ ‬در زمان خلفتش آن را از این حخخالت خخخارج نمخخوده و در کتخخاب واحخخدی‬
‫جمع آوری کرد‪.‬‬
‫‪37‬‬ ‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬

‫یشود که مخخردم او را تصخخدیق نماینخخد و‬ ‫صدیق به کسی گفته م ‌‬

‫یدرنخخگ هخخر فرمخخانی را کخخه‬
‫هرگخخز دروغگخخویش نخواننخخد‪ .‬ابخخوبکر ب ‌‬
‫یکرد‪.‬‬
‫یفرمود؛ تصدیق م ‌‬ ‫پیامبر‪ ‬از جانب خداوند اعلم م ‌‬

‫خصوصیات ابوبکر ‪ ‬پیش از اسلم‬

‫نهای قریخخش‬ ‫لترین خاندا ‌‬‫او در زمان جاهلیت جزو یکی از اصی ‌‬
‫یدانست‪ ،‬او تاجری موفق بود که‬ ‫بود و نیک و بد را از همه بهتر م ‌‬
‫اخلقی نیکو داشخخت و میخخان بسخختگانش محبخخوب بخخود‪ ،‬هیخخچ وقخخت‬
‫شراب ننوشیده و بت پرستی نکرده‪.‬‬
‫سخخفید گخخون و لغخخر بخخود و صخخورتی اسخختخوانی داشخخت‪ ،‬دارای‬
‫موهای انبوه و قامتی خمیده بود‪.‬‬

‫اسلم ابوبکر صدیق ‪‬‬

‫پس از آنکه خداوند پیخخامبرش را بخخه امخخر رسخخالت مکخخرم نمخخود‬
‫اولین کسی که آن حضرت‪ ‬او را به پذیرش اسخخلم دعخخوت کخخرد‬
‫ابوبکر صدیق‪ ‬بود و او بدون هر گونه شک و تردیخخد ایمخخان آورد‪.‬‬
‫و پا به پای پیامبر‪ ‬اذیت و آزار مشرکان را در مکه تحمخخل نمخخود‬
‫تا توانست رفیق و همسخخفر رسخخول خخخدا‪ ‬در هجخخرت و یخخار غخخار‬
‫ایشان شود‪.‬‬
‫یهخخایش را در راه خخخدا بخشخخید و‬ ‫ابخخوبکر‪ ‬بسخخیاری از دارای ‌‬
‫هی پیامبر‪ ‬بود‪ ،‬چنانکه به هنگخخام‬ ‫همواره تأیید کننده و یاری دهند ‌‬
‫وفات پیامبر‪ ‬ابوبکر‪ ‬نزدیکترین اصحاب به قلب آن حضرت‪‬‬
‫هترین برای جانشینی پس از ایشان بود‪.‬‬ ‫و شایست ‌‬
‫خلفت ابوبکر ‪‬‬
‫در زمانی که مردم با ابوبکر‪ ‬برای خلفت بیعت کردنخخد امخخور‬
‫ههای گونخاگون پریشخان بخود‪ .‬چخرا کخه از سخویی‬ ‫مسلمانان از جنب ‌‬
‫ههای عخخرب‬ ‫رسول خدا‪ ‬رحلت نموده‪ ،‬از دیگر سو برخی از قبیل ‌‬
‫از دین برگشته بودند و برخی دیگر حاضر به پذیرش فرمان کسی‬
‫یها برای جنگ با‬ ‫دیگر پس از پیامبر‪ ‬نبودند و همچنین اینکه روم ‌‬
‫مسلمانان آماده شده بودند و لشخخکر اسخخامه‪ ‬کخخه پیخامبر خخخدا‪‬‬
‫پیش از وفاتش آن را برای رویارویی بخخا لشخخکر روم آمخخاده نمخخوده‬
‫ههای مدینه منتظر رسیدن فرمان حرکخخت بخخود‪،‬‬ ‫بود؛ در کنار درواز ‌‬
‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬ ‫‪38‬‬

‫ابوبکر‪] ‬با وجود چنین مشکلتی[ خلفخخت را بعهخخده گرفتخخه و آن‬

‫را بهتر از هر کسی در طول تاریخ‪ ،‬اداره نمود‪.‬‬
‫گهایی که با از دین برگشتگان انجام داد همانند کسی که‬ ‫در جن ‌‬
‫بخا تخدبیر و دور اندیشخی بخواهخد خخارج شخدگان از فرمخان خخدا و‬
‫رسولش را برای همیشه ادب نماید‪ ،‬ایستادگی و مقاومت نمود؛ و‬
‫به لشکر اسامه‪ ‬برای جنگ با رومیان فرمان حرکت صادر کرد‪.‬‬
‫های برای مسلمانان ایخخراد نمخود‬ ‫او پس از آنکه خلیفه شد؛ خطب ‌‬
‫هام در حالی که بهخختر‬ ‫که در آن فرمود‪» :‬همانا من خلیفة شما شد ‌‬
‫از شما نیستم پس اگر کار خوبی کردم یاریم دهید و اگر بخخه خطخخا‬
‫رفتخخم مخخرا بخخه راه راسخخت هخخدایت کنیخخد‪ ،‬صخخداقت امخخانت و دروغ‬
‫یپنداریخخد از نظخخر مخخن قخخوی‬ ‫خیانت است‪ ،‬و آنکه شما ضعیفش م ‌‬
‫است تا آن که حق او را باز پس گیرم و آنکه نزد شما قوی اسخخت‬
‫در نظر من ضعیف و ناتوان اسخخت تخخا حخخق )دیگخخران( را از او بخخاز‬
‫پس ستانم«‪.‬‬
‫آری‪ ،‬ابوبکر در ایمان به خدا و پیامبرش‪ ‬صادق بخخود و جخخان و‬
‫یها‪،‬‬‫مال خخخویش را در راه خخخدا قربخخانی نمخخود و بخخه هنگخخام سخخخت ‌‬
‫خردمندی بزرگ و دور اندیش بود‪.‬‬
‫بسیار فروتن و پاک دامن‪ ،‬و نسبت به مردم نرم خو و مهربخخان‬
‫یکخخرد‪ .‬ابخخوبکر صخخدیق‪ ‬در‬ ‫تگیری نم ‌‬ ‫بود و هرگز برایشخخان سخخخ ‌‬
‫حالی وفات فرمود که کال و ثروتی از خخخود بخخه جخخای نگذاشخخت‪ ،‬و‬
‫پیش از وفاتش وصیت نمود که عمر فاروق‪ ‬بعد از او خلفخخت و‬
‫جانشینی پیامبر‪ ‬را بعهده گیرد‪.‬‬

‫عمر بن خطاب ‪‬‬

‫زندگانی عمر ‪ ‬در چند سطر‬
‫عمر سی سال پیش از بعثت رسول اکرم‪ ‬بخخه دنیخخا‬ ‫‪-‬‬
‫آمد‪.‬‬
‫عمر‪ ‬پدر خانم رسخخول خخخدا‪‬؛ پخخدر )ام المخخؤمنین(‬ ‫‪-‬‬
‫حفصهل است‪.‬‬
‫او در عمر ‪ 55‬سالگی خلیفه مسلمانان شخخد و مخخدت‬ ‫‪-‬‬
‫خلفتش ‪ 10‬سال و شش ماه به طول انجامید‪.‬‬
‫‪39‬‬ ‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬

‫در مدت خلفتش مناطق شام‪ ،‬عراق‪ ،‬فارس‪ ،‬مصر‪،‬‬ ‫‪-‬‬

‫برقه‪ ،‬طرابلس غربی‪ ،‬آذربایجان‪ ،‬نهاوند و گرگان را فتح نمود‬
‫و شهرهای بصره و کوفه را نیز بنا نهاد‪.‬‬
‫عمر‪ ‬اولین کسی بود که تاریخخخ هجخخری را تأسخخیس‬ ‫‪-‬‬
‫نمود و از آن استفاده کخخرد و نیخخز اولیخخن کسخخی بخخود کخخه نمخخاز‬
‫تراویح را به جماعت اقامه نمود‪.‬‬
‫عمر‪ ‬در حجرة عایشخخه و در جخخوار قخخبر پیخخامبر‪ ‬و‬ ‫‪-‬‬
‫ابوبکر صدیق‪ ‬مدفون است‪.‬‬
‫او ‪ 12‬فرزند‪ ،‬شش پسر و شش دختر داشت‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫نام و نسب عمر ‪‬‬

‫نام او عمر و نام پدرش خطاب فرزند‪ ،‬نفیل‪ ،‬فرزنخخد عبخخدالعزی‬
‫یشود‪.‬‬ ‫است‪ .‬نسبش در کعب بن لوئی به نسب پیامبر‪ ‬ملحق م ‌‬
‫هاش )ابو حفص( است‪ .‬حفص به معنای شیر اسخخت‪ ،‬پیخخامبر‬ ‫کین ‌‬
‫‪ ‬در جنگ بدر این کنیه را به عمر‪ ‬داد‪ .‬لقخخب او فخخاروق اسخخت‪،‬‬
‫پیامبر‪ ‬روزی که عمر ‪ ‬ایمان آورد این لقب را بخخه ایشخخان داد‪،‬‬
‫خداوند با مسلمان شدن عمر‪ ‬به اسلم عزت بخشخخید و او حخخق‬
‫را از باطل جدا نمود‪.‬‬

‫صفات عمر ‪‬‬

‫های مشهور‪ ،‬مقتدر و با شوکت پرورش یافت‪ ،‬کخخه‬ ‫او در خانواد ‌‬
‫های‬‫هی او در زمان جاهلیت برای قریش همچون سخخفارتخان ‌‬ ‫خانواد ‌‬
‫بود که به هنگام وقوع جنگ و مخاصمه میان طایفة قریش با دیگر‬
‫طوایخخف افخخرادی از خانخخدان عمخخر‪ ‬بخخرای مخخذاکره و صخخلح میخخان‬
‫یشد و اگر طایفخة قریخش توسخخط‬ ‫ههای متخاصم فرستاده م ‌‬ ‫طایف ‌‬
‫یکخخرد‬‫یشخخدند‪ ،‬یخخا کسخخی بخخر آنهخخا فخرفروشخخی م ‌‬
‫کسانی نفرت م ‌‬
‫شخصی از خانواده عمر‪ ‬برای پاسخ او انتخاب م ‌‬
‫یگردید‪.‬‬
‫او بلند قامت‪ ،‬گندم گخخونه و دارای صخخورتی زیبخخا بخخود‪ ،‬دسخختان و‬
‫پاهای قخخوی داشخخت و جلخخو سخخرش مخخو نداشخخت‪ ،‬عمخخر‪ ‬صخخاحب‬
‫جسمی قوی و صدایی بلند بود‪.‬‬
‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬ ‫‪40‬‬

‫عمر ‪ ‬در دوران جاهلیت‬

‫هترین جوانخخان قریخخش بخخود و در‬ ‫شترین و آگخخا ‌‬‫او یکخخی از بخخاهو ‌‬
‫تهخخا و ‪ ...‬شخخرکت‬
‫یهخخا‪ ،‬عباد ‌‬‫تهای آنخخان از جملخخه باز ‌‬‫کارها و عاد ‌‬
‫یکخخرد و بخخه‬
‫تهخخا پرسخختش م ‌‬‫ینوشید و بخخرای ب ‌‬ ‫ینمود‪ ،‬شراب م ‌‬ ‫م ‌‬
‫یداد‪ ،‬عمر‪ ‬دارای سواد و به خوانخخدن‬ ‫شدت مسلمانان را آزار م ‌‬
‫و نوشتن آشنایی داشت‪.‬‬

‫مسلمان شدن عمر ‪‬‬

‫او در سخخال ششخخم بعثخخت مسخخلمان شخخد در حخخالی کخخه هنگخخام‬
‫مبعوث شدن رسول خدا‪ ‬عمر‪ ‬سخخی سخخال داشخخت‪ ،‬و پخخس از‬
‫آنکه به دین اسخخلم گرویخخد بخخه همخخان سخخان کخخه قبخخل از اسخخلمش‬
‫یداد کفار را نیز آزار داد و نسبت به آنخخان تنخخد‬
‫مسلمانان را آزار م ‌‬
‫بود‪.‬‬
‫آری‪ ،‬با اسلم عمر‪ ‬خداوند دعای پیخخامبرش‪ ‬را قبخخول نمخخود‬
‫که فرمود‪ :‬خداوندا‪ ،‬اسلم را به واسطة محبوبخخترین ایخخن دو مخخرد‬
‫)ابی جهل پسر هشام یا عمر بن خطاب( به تو عزت بفرما‪.‬‬

‫دوران همنشینی عمر ‪ ‬با پیامبر ‪‬‬

‫او در زمان صحبت و همنشینی با پیامبر‪ ‬مسلمانی متوکل بخخه‬
‫خدا و مطیع پیامبرش‪ ‬بود‪ ،‬بر علیه دشمنان اسلم تند بخخود و در‬
‫ینمخخود عمخخل‬‫کارهای حق نیرومند‪ ،‬و به آنچخخه کخخه خداونخخد نخخازل م ‌‬
‫یکرد‪.‬‬
‫م ‌‬
‫گها همراه پیامبر‪ ‬شرکت داشت‪ ،‬و پیامبر‬ ‫عمر‪ ‬در تمام جن ‌‬
‫‪ ‬همخخواره چنخخان او را تمجیخخد م ‌‬
‫ینمخخود کخخه بخخر بلنخخدی مقخخام و‬
‫منزلتخش در نخزد آن حضخرت‪ ‬دللخت داشخت‪ .‬آری‪ ،‬پیخامبر‪ ‬در‬
‫وصف او فرمود‪ :‬خداوند حق را بخر زبخان و قلخب عمخر قخرار داده‬
‫هی او حق را از باطل جدا نمود‪.‬‬ ‫است‪ ،‬و به واسط ‌‬
‫عمخخر‪ ‬دور انخخدیش و خردمنخخدی بخخزرگ بخخود و در سخخه مخخورد‬
‫خداونخخد مطخابق رأی او آیخخه نخازل کخخرده اسخخت‪ ،‬در هنگخخام رحلخخت‬
‫پیامبر‪ ‬عمر‪ ‬به شدت محزون گشت و در اثر نخخاراحتی گفخخت‪:‬‬
‫رسول خدا‪ ‬فوت نکرده بلکه او رفته با خخخدایش مناجخخات کنخخد و‬
‫‪41‬‬ ‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬

‫یگردد‪ .‬او اعلم نمخخود‪ :‬هخخر کخخه بگویخخد رسخخول‬ ‫به میان مردم بر م ‌‬
‫یزنم‪.‬‬‫خدا‪ ‬فوت نموده گردنش را م ‌‬
‫پس از رحلت پیامبر‪ ‬شدت و تندی عمر‪ ‬با دشخخمنان اسخخلم‬
‫اعم از مشرکین و منافقین زبان زد مردم بخخود‪ .‬و در زمخخان حیخخات‬
‫رسول خدا‪ ‬هر وقت کسخخی بخخا گفتخخار یخخا کخخردار بخخه آن حضخخرت‬
‫یگرفخخت‬ ‫یدرنگ از پیامبر‪ ‬اجخخازه م ‌‬ ‫یکرد عمر‪ ‬ب ‌‬ ‫یاحترامی م ‌‬‫ب ‌‬
‫که گردنش را بزند‪.‬‬
‫پیخخامبر خخخدا‪ ‬مخخژدة بهشخخت را بخخه عمخخر‪ ‬داده و او یکخخی از‬
‫)عشخخرة مبشخخره( اسخخت‪ .‬بخخرای مقخخام و منزلخخت عمخخر‪ ‬در نخخزد‬
‫خداوند همین بس است که رسول خدا‪ ‬به هنگخخام رحلتخخش از او‬
‫راضی بود‪.‬‬

‫عمر ‪ ‬در زمان خلفت ابوبکر ‪‬‬

‫او بخخرای ابخخوبکر ‪ ‬وزیخخری راسخختگو و یخخاوری نیخخک بخخود‪ ،‬و بخخه‬
‫لهای مردم را برای بیعت با ابوبکر‪ ‬متحد‬ ‫هی او خداوند د ‌‬ ‫واسط ‌‬
‫نمود‪.‬‬
‫او همان صلبت و استحکام رأی را که در زمان پیامبر‪ ‬داشت‬
‫در دوران خلفخخت ابخخوبکر‪ ‬نیخخز ادامخخه داد و بخخا عنخخایت بخخه اینکخخه‬
‫شخص ابخخوبکر‪ ‬خخخود مخخردی حلیخخم‪ ،‬بردبخخار و دارای قلخخبی پخخر از‬
‫رحمت و مهربانی بود و وقار و بخشش او سایر صفاتش را تحخخت‬
‫تأثیر قرار داده بود لذا ]در بعضخخی مواقخخع[ بخخه رأی عمخخر‪ ‬عمخخل‬
‫ینمود‪.1‬‬‫م ‌‬

‫عمر ‪ ‬در عصر خلفت خویش‬

‫عمر‪ ‬هنگامی خلیفه شد که )اسلم( به شدت نیازمنخخد مخخردی‬
‫گهای مهلخک فخارس و روم‬ ‫همچون او بود؛ و مسلمانان در دام جن ‌‬
‫مانده بودند و نیز مناطق تازه فتح شدة اسلمی نیازمند حاکمخخانی‬
‫با تقوا و تزکیه شده بود که همانند عمر بن خطخخاب‪ ‬بخخا صخخلبت‪،‬‬

‫یباشد‬‫‪ -‬منظور آن است در بعضی مواقع حاکم نیازمند خشونت و تندی م ‌‬ ‫‪1‬‬

‫یتوانست به‬‫اما ابوبکر‪ ‬به خاطر شدت مهربانی و بردباریش نم ‌‬

‫خشونت و شدت متمسک شود در بعضی موارد که نیاز به این عمل بود به‬
‫رأی عمر‪ ‬عمل م ‌‬
‫یکرد‪) .‬مترجم(‬
‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬ ‫‪42‬‬

‫عفت‪ ،‬مهربانی و تیز هوشی با مخخردم عمخخل نماینخخد‪ .‬آری‪ ،‬عمخخر‪‬‬

‫خلفت را به عهده گرفت و در این مدت برگ زرینخخی را در تاریخخخ‬
‫تهخخای فخخارس و روم‬ ‫گهای مسلمانان با دول ‌‬ ‫اسلم رقم زد‪ .‬او جن ‌‬
‫را که ابوبکر‪ ‬شروع کخخرده بخخود بخخا پیخخروزی مسخخلمانان و تسخخلط‬
‫تهای مصر‪ ،‬شام‪ ،‬عراق و فارس به پایان رساند‪ ،‬او‬ ‫آنان بر مملک ‌‬
‫ارکان حکومت را با برترین شیوة تشریعی چنان تشکیل و تنظیخخم‬
‫نمود که در تاریخخخ اسخخلم بعخخد از رحلخخت پیخخامبر خخخدا‪ ‬مانخخدگار و‬
‫مشهور شد‪ ،‬و کسانی را بر شهرها حاکم نمود که صفات قخخدرت‪،‬‬
‫مهربانی‪ ،‬نرمش‪ ،‬تندی‪ ،‬عدالت و تسامح را در خود جمع نمخخوده و‬
‫حکومت عمر‪ ‬در این مورد ضرب المثل شده بود‪.‬‬
‫خداوند او را رحمت کند و از او راضی شود و به جخای اسخلم و‬
‫تهایش را جبران فرماید‪.‬‬ ‫مسلمین اجر و پاداش زحم ‌‬

‫عثمان بن عفان ‪‬‬

‫زندگانی عثمان ‪ ‬در چند سطر‬
‫عثمان ‪ ‬در سال پنجخخم عخخام الفیخخل ‪ - ...‬سخخالی کخخه‬ ‫‪-‬‬
‫هاش را )از حملخخه ابرهخخه( محفخخوظ نمخخود ‪ -‬متولخخد‬ ‫خداوند خخخان ‌‬
‫شده است‪.‬‬
‫هنگام وفخات رسخول خخدا‪ ‬عثمخان بخن عفخان‪ 58‬‬ ‫‪-‬‬
‫سال داشت‪.‬‬
‫عثمان‪ ‬با دوتا از دختران پیامبر‪ ‬به نا ‌‬
‫مهخخای رقیخخه‬ ‫‪-‬‬
‫و ام کلثوم ‪-‬رضی الله عنها‪ -‬ازدواج نموده و هخخر دو در حیخخات‬
‫او وفات نمودند‪.‬‬
‫در ماه محرم سخخال ‪ 24‬هجخخری در عمخخر ‪ 70‬سخخالگی‬ ‫‪-‬‬
‫خلفت را بعهده گرفت‪.‬‬
‫در مخخاه ذی الحجخخه سخخال ‪ 35‬هجخخری در عمخخر ‪83‬‬ ‫‪-‬‬
‫سالگی به شهادت رسید‪ ،‬مدت خلفتش ‪ 12‬سال بود‪.‬‬
‫یکی از کارهای نیک و جاویخخدان عثمخخان بخخن عفخخان‪‬‬ ‫‪-‬‬
‫گردآوری قرآن در یک مصحف و بر یک قرائت است‪.‬‬
‫عثمان ‪ 9‬پسر و ‪ 8‬دختر داشته است‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪43‬‬ ‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬

‫نام او‬
‫نامش عثمان پسر عفان پسر ابی العاص پسخخر امیخخه‬ ‫‪-‬‬
‫فرزند عبد شمس فرزند عبدمناف اموی قریشی بود‪.‬‬
‫او پنج سال بعد از ولدت پیامبر خدا‪ ‬به دنیخخا آمخخد و‬ ‫‪-‬‬
‫هنگام بعثت پیامبر‪  35‬سال داشت‪.‬‬

‫صفات عثمان ‪‬‬

‫او دارای صورتی زیبا‪ ،‬پوسخختی نخخازک‪ ،‬گنخخدم گخخونه و ریشخخی پخخر‬
‫یمو و دستانی نیرومند و بازوانی قوی داشت‪.‬‬ ‫بود‪ ،‬جلو سرش ب ‌‬

‫مسلمان شدن عثمان ‪‬‬

‫او در عصر جهالت نیخخز انسخخانی بخخا عفخخت‪ ،‬سخخخاوتمند و خخخوش‬
‫اخلق بود‪ ،‬خردمندی و استحکام رأی او مشهور بود‪ .‬لذا به محض‬
‫اینکه ابوبکر‪ ‬به پذیرش اسلم دعوتش نمود بخخدون درنخخگ قبخخول‬
‫کرد و در خدمت پیامبر‪ ‬مسخخلمان شخخد و جخخزو مسخخلمانان صخخدر‬
‫اسخخلم گردیخخد‪ .‬هنگخخامی کخخه عمخخویش )حکخخم( از مسخخلمان شخخدن‬
‫عثمان با خبر شد او را زنجیر کرده و گفت‪ :‬آیا تو از دین اجخخدادت‬
‫های‬‫های؟ به خدا تو را رها نخواهم کرد تا از دینی که پذیرفت ‌‬
‫برگشت ‌‬
‫منصرف شوی‪ .‬عثمان‪ ‬گفت‪ :‬به خدا قسم هرگز از آن دین جدا‬
‫نخواهم شد‪ ،‬عمویش در حالی که از او مأیوس شده بخخود رهخخایش‬
‫نمود‪.‬‬
‫عثمان ‪ ‬همراه پیامبر خدا ‪‬‬
‫او به همراه پیامبر خدا‪ ‬مسلمانی نمونه و بخخا اخلص بخخود کخخه‬
‫جان‪ ،‬دارایی و استراحتش را فدای راه خدا و پیامبر‪ ‬نمخخود‪ ،‬بعخخد‬
‫هی دخخخترش را بخخرای‬ ‫از مسلمان شدن عثمان‪ ‬پیامبر خدا‪ ‬رقی ‌‬
‫او عقد کرد و عثمان‪ ‬به همرای همسرش به حبشه هجرت نمود‬
‫و پس از بازگشت از حبشه باز هخم بخه مخدینه هجخرت کخرد‪ ،‬او در‬
‫گها و جلسات با پیخخامبر‪ ‬بخخود و از آن حضخخرت‪ ‬جخخدا‬ ‫هی جن ‌‬ ‫هم ‌‬
‫نشد بخخه جخخز در جنخخگ بخخدر کخخه بخخه علخخت مریخخض بخخودن همسخخرش‬
‫نتوانست شرکت کند‪ ،‬رقیة همسخخر عثمخخان‪ ‬در سخخال جنخخگ احخخد‬
‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬ ‫‪44‬‬

‫وفات نمود‪ 1‬و پیامبر خدا‪ ‬دختر دیگخخرش )ام کلثخخوم( را بخخرای او‬
‫نکاح کرد و به همین مناسبت لقبش )ذی النورین( شد‪.‬‬
‫عثمخخان‪ ‬در آمخخاده کخخردن لشخخکر جنخخگ تبخخوک نقخخش مخخؤثری‬
‫داشت‪ .1‬آری‪ ،‬عثمخخان‪ ‬چنخخان از پیخخامبر خخخدا‪ ‬جخخدا شخخد کخخه آن‬
‫هی یخخارانی بخخود‬
‫هی بهشت را به او داده بود‪ .‬و از جمل ‌‬ ‫حضرت مژد ‌‬
‫که همواره با مال و جان خویش برای نشر دین اسلم و استحکام‬
‫ههای آن همراه پیامبر‪ ‬صاحب سهم بودند‪.‬‬ ‫پای ‌‬

‫عثمان ‪ ‬در دوران خلفت ابوبکر و عمرم‬

‫او در دوران زنخخخدگانی ابخخخوبکر و عمخخخرم جخخخزو بزرگمخخخردان و‬
‫مشاوران حکومت بود و از کسانی بخخود کخخه بخخه هنگخخام رخخخدادهای‬
‫مهم رأی و نظر آنان مورد اعتماد بود تا اینکه بعد از شهادت عمر‬
‫‪ ‬او خلیفه شد‪.‬‬

‫عثمان ‪ ‬در زمان خلفتش‬

‫عثمخخان‪ ‬در میخخان ‪ 6‬نفخخر از بزرگخخان اصخخحاب بخخرای خلفخخت‬
‫انتخاب شد و مردم با او بیعت کردند و مدت خلفتش ‪ 12‬سال به‬
‫هی اول کخخامل ً موفخخق بخخود و‬
‫طخخول انجامیخخد کخخه در شخخش سخخال ‌‬
‫مسلمانان از نعمت امنیخخت و آسخایش برخخوردار بودنخد بعخخد از آن‬
‫ههای یهود به ریاست )عبدالله بن سبا(‬ ‫هی دسیس ‌‬ ‫هها به واسط ‌‬
‫فتن ‌‬
‫هی آخر خلفت عثمان‪ ‬کار مسلمانان‬ ‫شروع شد و در شش سال ‌‬
‫هها خاموش نشخخد تخخا عثمخخان‪ ‬بخخا دسخخت‬ ‫مضطرب شد‪ .‬و این فتن ‌‬
‫چند نفر از افراد بدبخت و رئیسان فتنه جویان به شهادت رسید‪.‬‬

‫علی بن ابی طالب ‪‬‬

‫زندگانی او در چند سطر‬
‫علی اولین کسی بخخود کخخه در دوران بچگخخی مسخخلمان‬ ‫‪-‬‬
‫شد و همراه پیامبر‪ ‬نماز خواند‪.‬‬

‫‪ -‬به جنگ احد همین کتاب مراجعه شود‪.‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪ -‬به جنگ تبوک همین کتاب مراجعه شود‪.‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪45‬‬ ‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬

‫رسخخول اکخخرم‪ ‬شخخب هجخخرت علخخی‪ ‬را در بسخختر‬ ‫‪-‬‬

‫تهخخای مشخخرکین را‬ ‫خویش خواباند و او را مأمور نمود تخخا امان ‌‬
‫که نزد پیامبر‪ ‬بود به آنان برگرداند‪.‬‬
‫هل دخخخترش‬ ‫پیامبر خدا‪ ‬در سال دوم هجری فخخاطم ‌‬ ‫‪-‬‬
‫را برای علی‪ ‬عقد کرد‪.‬‬
‫علی بن ابی طالب‪ ‬در ده سالگی ایمخخان آورد و در‬ ‫‪-‬‬
‫بیست و سه سالگی هجرت نمود و به هنگام وفخخات پیخخامبر‪‬‬
‫او سی و سه سال داشت‪ ،‬و در سن شصت و سه سالگی بخخه‬
‫شهادت رسید‪.‬‬
‫علی‪ ‬در ماه ذی الحجه سال ‪ 35‬هجری به خلفخخت‬ ‫‪-‬‬
‫رسید و خلفتش چهار سال و هشت ماه به طول انجامید‪.‬‬
‫او در مخخاه رمضخخان سخخال چهلخخم هجخخری بخخه شخخهادت‬ ‫‪-‬‬
‫رسید‪.‬‬

‫هی او‬
‫نام و کنی ‌‬
‫اسمش علخی نخام پخخدرش ابخی طخالب پسخخر عبخخدالمطلب پسخر‬
‫هاشخخم پسخخر عبخخدالمناف قریشخخی هاشخخمی اسخخت‪ .‬نسخخب او در‬
‫یرسد‪.‬‬ ‫عبدالمطلب جد اولش به پیامبر‪ ‬م ‌‬
‫یباشد‪ ،‬پیخخامبر او را )ابخخوتراب(‬
‫هاش ابوالحسن و ابوتراب م ‌‬
‫کنی ‌‬
‫نامید و علی‪ ‬همیشه دوست داشت که او را )ابوتراب( خوانند‪.‬‬

‫ولدت و دوران بچگی او‬

‫‪ -‬علی‪ ‬سی و دو سال بعد از میلد پیامبر خدا‪ ‬متولد شد‪.‬‬
‫ابوطالب پدر علخخی‪ ‬از بزرگمخخردان قریخخش و )شخخیخ الشخخیوخ(‬
‫آنان بود‪ ،‬او در صدر اسلم در دفاع از پیخخامبر‪ ‬جلخخوگیری از آزار‬
‫مشرکین نسبت به آن حضرت نقش مؤثری داشت‪.‬‬
‫همند و تنگ دست بود‪ ،‬پیش از‬ ‫از آنجا که ابوطالب شخصی عائل ‌‬
‫بعثت‪ ،‬پیامبر‪ ‬و حمخخزه‪ ‬توافخخق نمودنخخد کخخه ابوطخخالب را یخخاری‬
‫هی بعضی از عیالش را به عهده گیرند که )در پی ایخخن‬ ‫دهند و هزین ‌‬
‫تصمیم( علی‪ ‬سهم پیامبر‪ ‬شد‪ .‬و تا زمان بعثت رسول خدا‪‬‬
‫هی آن حضرت و در دامن ایشان تربیت یافت‪.‬‬ ‫او در خان ‌‬
‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬ ‫‪46‬‬

‫شمایل علی ‪‬‬

‫پیشانیش مو نداشت‪ ،‬گندم گونه بود و موهای سخخفیدی داشخت‪،‬‬
‫علخخی‪ ‬دارای دسخختانی نیرومنخخد‪ ،‬بخخازوانی توانخخا‪ ،‬صخخورتی زیبخخا و‬
‫های بزرگ بود‪.‬‬
‫جث ‌‬

‫اسلم علی ‪‬‬

‫تهای دوران جهخخالت مخلخخوط نشخخد‬ ‫یها و عاد ‌‬‫او هرگز به آلودگ ‌‬
‫زیرا در سن ده سالگی اسلم را پذیرفت و اولین کسی بود که در‬
‫این سن مسلمان شد‪.‬‬
‫ههخخای مکخخه علخخی‪ ‬را دیخخد کخخه‬ ‫روزی ابوطالب‪ ‬در یکی از در ‌‬
‫همخخراه رسخخول خخخدا‪ ‬مشخخغول نمخخاز خوانخخدن بخخود بخخه او گفخخت‪:‬‬
‫های؟ گفخخت‪ :‬پخخدر‪ :‬بخخه‬ ‫فرزندم‪ ،‬این چه دینی است که پیرو آن شخخد ‌‬
‫هام و آنچخخه را کخخه او از جخخانب خداونخخد‬ ‫دین رسول خدا ایمان آورد ‌‬
‫یخخخوانم و از‬ ‫هام و بخخه همخخراه او بخخرای خخخدا نمخخاز م ‌‬
‫آورده پخخذیرفت ‌‬
‫یکنم‪.‬‬‫ایشان پیروی م ‌‬
‫ابو طالب گفت‪ :‬پسخخرم‪ ،‬محمخخد جخخز بخخه راه خیخخر تخخو را دعخخوت‬
‫نکرده پس همیشه با او باش و هرگز از ایشان جدا نشوی‪.‬‬

‫علی ‪ ‬با پیامبر خدا ‪‬‬

‫یهای علی‪ ‬از بدو پذیرش اسلم‬ ‫یها‪ ،‬ایثارها و جانفدای ‌‬
‫فداکار ‌‬
‫موجب شد که او در قلب پیامبر‪ ‬جای گیرد و یکی از محبوبترین‬
‫یاران آن حضرت شود‪.‬‬
‫چه او در تمخام غخزوات شخرکت نمخود مگخر در جنخگ تبخوک کخه‬
‫رسول خدا‪ ‬او در مدینه جای خویش گذاشت‪.‬‬
‫هی برائت نخخازل شخخد علخخی‬
‫در سال نهم هجری هنگامی که سور ‌‬
‫‪ ‬از طرف رسول خدا‪ ‬مأموریت یافت تا آن سوره را به مردم‬
‫ابلغ نماید‪.‬‬
‫آری‪ ،‬ایثار و همراهی علی‪ ‬با پیامبر خدا‪ ‬تا هنگام رحلت آن‬
‫حضرت استمرار یافت‪ ،‬و رسول خدا‪ ‬پیخخش از وفخاتش‪ ،‬فخاطمه‬
‫‪47‬‬ ‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬

‫رضی الله عنها را برای علی‪ ‬عقد نموده و بخخه او مخخژدة بهشخخت‬
‫داد و جزو )عشرة مبشره( شد‪.‬‬

‫علی ‪ ‬بعد از رحلت پیامبر ‪‬‬

‫علی‪ ‬در عصر خلفت ابوبکر‪ ‬بهترین یاور و وزیر او بود کخخه‬
‫همخخواره بخخا صخخداقت و اخلص بخخرای پیخخروزی اسخخلم و سخخربلندی‬
‫یکرد‪.‬‬ ‫مسلمانان کار م ‌‬
‫او نیز در دوران خلفت عمر‪ ‬یکی از بزرگمردان دولت بخخود و‬
‫یکخخرد علخخی‪ ‬را در‬ ‫هنگامی که عمر‪ ‬به خارج از مدینه سخخفر م ‌‬
‫یداد‪.‬‬
‫جای خود قرار م ‌‬
‫وقتی که نوبت به خلفت عثمان‪ ‬رسخخید علخخی‪ ‬ماننخخد سخخایر‬
‫اصحاب با او بیعت کرد و همواره یاور و پشتیبان او بود‪.‬‬

‫خلفت علی ‪‬‬

‫علی بعد از شهادت عثمخان‪ ‬خلیفخخه شخخد و مخخردم بخا او بیعخخت‬
‫کردند‪ ،‬اما فتوحات اسلمی که از زمان ابوبکر‪ ‬شروع شده بخخود‬
‫ههای داخلخخی بخخرای مخخدتی متوقخخف‬ ‫در روزگار علی‪ ‬به خاطر فتن ‌‬
‫ههخخای‬‫یداد و روزگخارش نیخز از فتن ‌‬‫شد و اگر اجل به او فرصخت م ‌‬
‫ههای عخخدالت‪،‬‬ ‫یشد به حقیقت زمان خلفتش از جنب ‌‬ ‫داخلی پاک م ‌‬
‫استقامت‪ ،‬برکت برای اسلم و رحمخخت بخخرای مسخخلمانان یکخخی از‬
‫هترین دوران تاریخ اسلم بود‪.‬‬‫درخشند ‌‬

‫شهادت او‬
‫مردی از خوارج به نام ابن ملجم علی‪ ‬را به شخخهادت رسخخاند‪،‬‬
‫او برای علی‪ ‬کمین گرفت و هنگخخام خخخروج ایشخخان بخخرای اقخخامه‬
‫نماز صبح شمشیری به او زد و به زمین خورد مخخردم دور علخخی‪‬‬
‫جمع شده و ابن ملجم را نیز اسیر کردند و نزد آن حضخخرت بردنخخد‬
‫او گفت‪ :‬قصاص نفس نفس است‪ ،‬اگر من مردم او را آنچنان که‬
‫مرا زده قصاص کنید و اگر زنده مانخخدم در مخخورد او نظخخر خخخواهم‬
‫داد‪ .‬آری‪ ،‬علی‪ ‬بعد از ضربت خوردن دو یا سخخه روز زنخخده مانخخد‬
‫سپس در سال چهارم هجری دار فانی را وداع گفت‪.‬‬
‫زندگانی حضرت محمد ‪ ‬و خلفای راشدین ‪‬‬ ‫‪48‬‬

‫او یکخخی از علمخخا و دانشخخمندان اصخخحاب و مشخخهورترین فقهخخای‬

‫آنان بود‪.‬‬
‫تهای او آن چنخخان‬‫علی‪ ‬مردی شجاع‪ ،‬وارع و زاهد بود‪ ،‬فضیل ‌‬
‫بسیار است که امام احمد‪ ‬گوید‪ :‬برای هیخخچ یخخک از اصخخحاب بخخه‬
‫هی علی‪ ‬فضایل نقل نگردیده است‪.‬‬ ‫انداز ‌‬

‫و السلم‬