Modul Latihan Kelab Kitar Semula Sekolah Rendah

PERBADANAN PENGURUSAN SISA PEPEJAL DAN PEMBERSIHAN AWAM
KEMENTERIAN
PENDIDIKAN
MALAYSIA
MODUL LATIHAN
KELAB KITAR SEMULA
SEKOLAH RENDAH
SELAMATKAN BUMI KITA AMALKAN KITAR SEMULA
MODUL LATIHAN KELAB KITAR SEMULA SEKOLAH RENDAH
KANDUNGAN
KATA ALU-ALUAN KETUA PEGAWAI EKSEKUTIF
KATA ALU-ALUAN KETUA PENGARAH PELAJARAN

KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA
ii
KURIKULUM AKTIVITI PROGRAM KITAR SEMULA
iii
RANCANGAN TAHUNAN AKTIVITI KELAB KITAR SEMULA
iv
PELAJARAN 1 : ASAS PENGURUSAN SISA PEPEJAL

1.1
1.2
1.3
1.4
Definisi
Hierarki Pengurusan Sisa Pepejal
Komponen Pengurusan Sisa Pepejal
Jenis Sisa Pepejal Terkawal
a) Sisa Pepejal Isi Rumah
b) Sisa Pepejal Awam
c) Sisa Pepejal Import
d) Sisa Pepejal Khas
e) Sisa Pepejal Institusi
f) Sisa Pepejal Komersial
g) Sisa Pepejal Pembinaan
h) Sisa Pepejal Perindustrian
2
3
5
6
8
11
13
15
17
19
20
PELAJARAN 2 : 3R
2.1 Definisi 3R
2.2 Elemen-Elemen 3R
2.3 Cadangan Aktiviti 3R
2.4 Halaman Seni Kreatif
2.4.1 Melabel pokok-pokok dengan barangan kitar semula
2.4.2 Menghias taman dengan bahan-bahan terbuang
2.4.3 Menghias pagar dengan barangan kitar semula
2.4.4 Sudut kitar semula dan alam sekitar
2.5 Cadangan Program 3R
2.5.1 Gotong-royong dan program khidmat masyarakat
2.5.2 Minggu inovasi
2.5.3 Pertandingan keceriaan kelas
22
22
23
26
27
28
29
30
31
32
PELAJARAN 3 : KITAR SEMULA

3.1 Definisi Kitar Semula
3.2 Warna Tong Kitar Semula Dan Kegunaannya
3.3 Kraftangan Kreatif Kitar Semula
3.3.1 Mencipta Kolaj
3.3.2 Sisa Asah Pensel Warna Yang Berguna
3.3.3 Kumbang Di Taman
3.3.4 Bunga Straw
3.3.5 Merekacipta Pokok Kitar Semula
34
35
36
37
41
42
43
PELAJARAN 4 : PENGKOMPOSAN
Definisi Pengkomposan
4.2 Objektif Pengkomposan
4.3 Pengkomposan Menggunakan Pasu Bunga
45
45
46
PELAJARAN 5 : SISTEM BANK KITAR SEMULA

5.1 Objektif Bank Kitar Semula
5.2 Pelaksanaan Bank Kitar Semula
50
50
PELAJARAN 6 : PROGRAM PERKHEMAHAN
7.0
6.1 Objektif Perkhemahan

6.2 Jadual Tentatif Perkhemahan
61
62
PENILAIAN AKHIR TAHUN
64
MODUL LATIHAN KELAB KITAR SEMULA (Edisi 1)
Modul Latihan Kelab Kitar Semula ini merupakan modul yang pertama diterbitkan
pada tahun 2013. Modul ini merupakan bahan rujukan dan panduan kepada Guru
Penasihat dalam membimbing dan melatih ahli ahli kelab di dalam pelaksanaan
aktiviti aktiviti Kelab KItar Semula.
KATA ALU-ALUAN
KETUA PEGAWAI EKSEKUTIF
Isu pengurusan sisa pepejal dan pembersihan awam

mungkin adalah perkara yang amat mudah dan remeh bagi
sebahangian kita. Namun sebenarnya ia adalah suatu masalah
yang amat kritikal untuk diatasi dengan pertambahan sampah
yang dijana setiap hari semakin meningkat. Anggaran sisa yang
dijana oleh setiap penduduk Malaysia pada tahun 2013 telah
mencapai antara 30,000 tan 33,000 tan. Dengan itu pengurusan
sisa pepejal dan pembersihan awam perlulah diuruskan secara
bersepadu, cekap dan berkesan bagi menjamin kelestarian alam
sekitar dalam kehidupan kita.
Pengurusan sisa pepejal adalah satu proses dimana sisa pepejal diuruskan bermula
dari penjanaan, penyimpanan, pemungutan, pemindahan, pengangkutan dan pelupusan
supaya ianya diurus dengan sistematik dan teratur. Proses tersebut memerlukan peruntukan
kewangan yang tinggi dan bertambah dari tahun ke tahun. Oleh kerana kos pengurusan
sisa pepejal semakin meningkat, maka program kitar semula perlu dilaksanakan bagi
mengurangkan kuantiti sisa pepejal yang dibuang dipunca.
Transformasi minda masyarakat perlu dilaksanakan bagi mengatasi isu penjanaan
sisa pepejal yang terus meningkat setiap tahun disebabkan dengan peningkatan jumlah
penduduk dan pembangunan yang semakin rancak. Menyedari hal ini, PPSPPA dengan
kerjasama Kementerian Pendidikan Malaysia telah bersetuju dan meluluskan Modul Latihan
Kelab Kitar Semula digunapakai dan dilaksanakan di peringkat sekolah rendah dan
menengah di seluruh Semenanjung Malaysia.
Modul ini merupakan bahan rujukan dan panduan kepada guru-guru penasihat
untuk membimbing dan melatih pelajar-pelajar untuk menjadi seorang individu yang
mementingkan penjagaan kebersihan persekitaran dan membudayakan aktiviti kitar
semula dalam kehidupan seharian. Disamping itu, memastikan mesej pengurusan sisa
pepejal dan amalan kitar semula dapat diterima oleh pelajar dengan lebih terancang dan
berkesan.
Aspirasi PPSPPA adalah supaya negara kita dapat mentransformasikan minda
masyarakat dan generasi akan datang yang prihatin dan mempunyai kesedaran yang
tinggi dalam kebertanggungjawaban menjaga kebersihan dan alam sekitar yang
mampan.
Dengan ini, saya mengambil kesempatan untuk mengucapkan tahniah dan
merakamkan penghargaan kepada Kementerian Pendidikan Malaysia dan PPSPPA di atas
usahasama menerbitkan Modul Latihan Kelab Kitar Semula.
Sekian, Terima Kasih
SELAMATKAN BUMI KITA, AMALKAN KITAR SEMULA
(DATUK AB. RAHIM BIN MD NOOR)

Ketua Pegawai Eksekutif
Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal dan Pembersihan Awam
Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal Dan Pembersihan Awam
KATA ALU-ALUAN
KETUA PENGARAH PELAJARAN MALAYSIA
KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA
Assalamualaikum Warahmatullahi Wabarakatuh dan Salam Sejahtera.

Saya ingin merakamkan ucapan setinggi-tinggi terima kasih
dan tahniah kepada Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal
dan Pembersihan Awam dengan kerjasama Bahagian
Kokurikulum dan Kesenian Kementerian Pelajaran Malaysia
atas penghasilan Modul Kelab Kitar Semula. Modul ini
merupakan garis panduan pengajaran serta aktiviti-aktiviti
yang akan dilaksanakan oleh Kelab Kitar Semula di dalam
aktiviti kokurikulum sekolah.
Bersesuaian dengan matlamat penubuhannya, Kelab Kitar
Semula berperanan untuk melahirkan generasi celik bahan di
kalangan generasimuda khususnya murid sekolah. Dengan
terbitnya Modul Kelab Kitar Semula ini diharapkan dapat membantu guru-guru dalam
menjalankan aktiviti alam sekitar di sekolah secara terancang dan sistematik sekaligus
menyalurkan pengetahuan dan kemahiran asas pengurusan sisa pepejal dan kitar
semula agar mereka dapat membudayakan amalan kitar semula dan kepentingan
penjagaan kebersihan persekitaran di dalam kehidupan seharian.
Pelaksanaan kelab ini juga memenuhi hasrat Falsafah Pendidikan Kebangsaan untuk
memperkembangkan potensi murid secara holistik dan bersepadu demi melahirkan
insan yang seimbang dan harmonis daripada aspek jasmani, emosi, rohani dan intelek.
Selain itu, saya percaya ianya selari dengan tuntutan untuk melahirkan modal insan
yang berilmu, berkemahiran, berakhlak mulia dan berketerampilan.
Saya berharap semua pihak yang terlibat dalam pelaksanaan Kelab Kitar Semula ini
akan memberikan sepenuh kerjasama dalam menjayakannya.
SELAMAT MAJU JAYA
(DATUK DR. KHAIR BIN MOHAMAD YUSOF)

Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia
Kementerian Pendidikan Malaysia
ii
KURIKULUM AKTIVITI PROGRAM KITAR SEMULA SEKOLAH RENDAH

KELAB : KELAB KITAR SEMULA
STANDARD KANDUNGAN
1.0 Asas pengurusan sisa pepejal
Definisi sisa pepejal
Hierarki pengurusan sisa pepejal
Komponen pengurusan sisa pepejal
Jenis-jenis sisa pepejal
iii
STANDARD PEMBELAJARAN
1.1 Memahami definisi sisa pepejal
1.2 Memahami hierarki pengurusan sisa pepejal
1.3 Memahami komponen-komponen
pengurusan sisa pepejal
1.4 Mengetahui jenis jenis sisa pepejal
yang dijana
2.0 3R
Definisi 3R
Elemen-Elemen 3R
Cadangan amalan 3R
Halaman Seni Kreatif 3R
Cadangan program 3R
2.1 Memahami definisi 3R

2.2 Memahami elemen elemen 3R
2.3 Mengetahui cara cara mengamalkan 3R
2.4 Mengetahui cara-cara untuk
mempelbagaikan kegunaan
bahan terbuang
2.5 Mengetahui cara cara melaksanakan
program 3R
3.0 Kitar Semula

Definisi kitar semula
Warna tong kitar semula
dan kegunaannya
Kraf tangan kreatif kitar semula
3.1 Memahami definisi kitar semula

3.2 Mengetahui jenis warna tong kitar semula
3.3 Menghasilkan kraf tangan kreatif daripada
barang-barang kitar semula
4.0 Pengkomposan
Definisi pengkomposan
Objektif pengkomposan
Teknik pengkomposan menggunakan
pasu bunga
4.1 Memahami definisi pengkomposan

4.2 Memahami objektif pengkomposan
4.3 Memahami teknik pengkomposan
menggunakan pasu bunga
5.0 Bank Kitar Semula

Pengenalan aktiviti Bank Kitar Semula
Pelaksanaan Bank Kitar Semula
Kepentingan Bank Kitar Semula
5.1 Memahami konsep pelaksanaan Bank

Kitar Semula
5.2 Melakukan Bank Kitar Semula
5.3 Mengetahui kepentingan Bank
Kitar Semula
6.0 Program perkhemahan

Objektif perkhemahan
Jadual tentatif perkhemahan
6.1 Memahami objektif perkhemahan yang

dilaksanakan
6.2 Jadual tentatif perkhemahan yang akan
dilaksanakan berdasarkan kesesuaian
dan kreativiti guru
RANCANGAN TAHUNAN AKTIVITI KELAB

KITAR SEMULA
KELAB : KELAB ALAM SEKITAR/KITAR SEMULA
PENGENALAN : ASAS SISA PEPEJAL DAN KITAR SEMULA
MATLAMAT : MELAHIRKAN GENERASI YANG MEMENTINGKAN PENJAGAAN ALAM SEKITAR
DAN KITAR SEMULA
PERJUMPAAN
KANDUNGAN
OBJEKTIF
AKTIVITI
Pelantikan
Jawatankuasa dan
Suai kenal :
Murid dapat:
-berinteraksi antara
satu sama lain
-mengenali guru
penasihat
-memberikan dan
menyatakan
pendapat
-merancang aktiviti
dengan berkesan
- Ice Breaking
- Memperkenalkan
diri
- Melantik dan
memilih AJK
- Membuat
perancangan
aktiviti
-Siar raya
- Siar raya
- Gambar/
Video/Slaid
- Soalan Kuiz
- Penerangan
daripada
pegawai
PPSPPA/Guru
Mesyuarat:
-Pendaftaran ahli
-Suai kenal
-Lantikan AJK
-Perancangan
program
ALATAN
Pelajaran 1 :
Asas Pengurusan
Sisa Pepejal :
- Definisi sisa
pepejal
- Hierarki
pengurusan sisa
pepejal
Murid dapat:
-memahami
maksud sisa
pepejal
-Menonton
tayangan video/
slide mengenai
asas pengurusan
sisa pepejal
-Mendapat
penerangan
daripada guru
-Mengadakan kuiz
-Menyuai padan
gambar
Pelajaran 1 ;
Asas Pengurusan
Sisa Pepejal
-Penjanaan
-Pengasingan dan
penyimpanan
-Kutipan dan
pengangkutan
-Perpindahan dan
rawatan
-Pemerolehan
semula bahan
dan tenaga
-Pelupusan akhir
Murid dapat:
-memahami
komponen
pengurusan
sisa pepejal.
-Gambar/gambar -Siar raya

slaid/ video yang -Komputer riba
menerangkan
mengenai
komponen
pengurusan
sisa pepejal
iv
Pelajaran 1 :
Asas Pengurusan
Sisa Pepejal
Jenis Sisa Pepejal
Terkawal
- Sisa Pepejal Isi
Rumah
- Sisa Pepejal
Awam
- Sisa Pepejal
Import
- Sisa Pepejal Khas
- Sisa Pepejal
Institusi
- Sisa Pepejal
Komersial
- Sisa Pepejal
Pembinaan
- Sisa Pepejal
Perindustrian
Murid dapat:
-memahami
punca punca
sisa pepejal
dihasilkan
- Siar raya
-Mendapat
- Gambar/
penerangan
Video
daripada guru
-Menonton
tayangan video/
slideshow berkaitan
sisa pepejal
terkawal
-Menyuai padan
gambar tentang
pemahaman murid
mengenai sisa
pepejal terkawal
Pelajaran 2 :
3R
- Definisi 3R
- Elemen-elemen
3R
- Amalan 3R di
sekolah dan di
rumah
Murid dapat:
-mempelajari
maksud 3R
-membezakan
elemen reduce,
reuse dan recycle
-mempelajari
amalan-amalan
3R yang dapat
dipraktikkan di
sekolah dan di
rumah
-Mendapat
penerangan
daripada guru
-Menonton gambar
/video yang
menerangkan
elemen 3R
-Mewarnakan
logo 3R
-Siar raya
-Gambar/video
-Soalan kuiz
-Gambar logo
3R
Pelajaran 2 ;
3R
-Halaman seni
kreatif 3R
Murid dapat:
-Menanamkan
sikap bekerjasama
-Memperkukuh jati
diri untuk menjadi
manusia yang
bertanggungjawab pada alam
sekitar
-Menjanakan idea
kreatif dalam
menggunakan
barang-barang
terbuang
-Melabelkan pokok
dengan barangan
kitar semula
-Menghiasi taman
dengan barangan
kitar semula
-Menghiaskan
pagar dengan
barangan kitar
semula
-Membajakan
kawasan landskap
sekolah
-Mewujudkan sudut
/taman 3R
-Tin aluminium,
botol plastik,
kadbod,baja,
kompos
Pelajaran 2 :
3R
-Gotong-royong
dengan
menerapkan
elemen
pengasingan sisa
Murid dapat:
-mengenal pasti
bahan yang boleh
dikitar semula dan
yang tidak boleh
dikitar semula
-pengalaman
amali selain
daripada
pembelajaran di
dalam bilik darjah
sahaja
-Mengadakan
-Plastik sampah
pembahagian
-Penyapu
kumpulan
-Tong sampah
-Mendapat
penerangan
daripada guru
-Mengambil
bahagian dalam
aktiviti gotongroyong dengan
penerapan elemen
pengasingan sisa
Pelajaran 3 :
Kitar Semula
- Pengenalan
mengenai kitar
semula
- Bahan bahan
yang boleh dikitar
semula
- Tong kitar
semula
- Langkah-langkah
mengitarkan
barangan
dengan betul
Murid dapat:
-mempelajari kitar
semula
-mencari maklumat
mengenai bahanbahan yang boleh
dikitar semula
-mengetahui
jenis-jenis tong kitar
semula
-cara-cara
mengitar
barangan dengan
betul
-Mendapat
penerangan
daripada guru
-Melihat gambargambar dan tong
kitar semula bagi
memperkukuh
pemahaman
-Mengenal pasti
barang-barang di
persekitaran sama
ada boleh dikitar
semula atau tidak
-Gambar tong
kitar semula
-Barangan kitar
semula
contoh:
surat khabar,
tin aluminium
Pelajaran 3 :
Kitar Semula
-Mencipta kolaj
Murid dapat:
-mempelajari
teknik teknik
membuat kolaj
- merangsang
daya reka cipta
dan kreativiti
-Mendapat
penerangan
daripada guru
-Menghasilkan
lukisan berasaskan
bahan-bahan
terbuang
-Kulit kerang
-Telur
-Batang aiskrim
-Bahan-bahan
terbuang
10
Pelajaran 3 :
Kitar Semula
-Sisa asah pensel
yang berguna
Murid dapat:
-merangsang daya
kreatif dalam
menghasilkan
lukisan yang
menarik
-mempelajari
teknik
menggunakan
sisa asah pensel
dalam lukisan
yang dihasilkan
-Mendapat
penerangan
daripada guru
-Melukis lukisan
mengkut kreativiti
-Menampalkan
sisa asah pensel
di atas lukisan
yang dihasilkan
secara kreatif
-Kertas lukisan/
kertas A4/
manila kad
-sisa asah
daripada
pensel warna
yang beraneka
-pensel warna/
krayon
-gam
-butang
bentuk mata
vi
vii
11
Pelajaran 3 :
Murid dapat:
-pendedahan
Kitar Semula
-Lawatan ke Pusat kepada keadaan
sebenar pusat
kitar semula
kitar semula
-melihat sendiri
langkah-langkah
yang dilakukan
untuk
penghantaran
dan penjualan
barang di pusat
kitar semula
-memahami
kaedah
penghantaran
barangan kitar
semula
-Melawat ke Pusat
kitar semula
-Menyediakan
soalan sebelum
lawatan
(tanggapan awal)
-Membuat refleksi
-Menyediakan
laporan yang
terbaik
12
Pelajaran 3 :
Kitar Semula
-Mereka cipta
pokok kitar semula
Murid dapat:
-menjana idea
kreatif dalam
menghasilkan
pokok kitar semula
-menghargai
barang-barang
terbuang dan
menggunakannya
untuk dijadikan
perhiasan
-Mendapat
-Ranting kayu
penerangan
-Tin-tin
daripada guru
-Tali
-Mereka cipta
pokok kitar semula
mengikut daya
kreativiti
murid-murid
13
Pelajaran 3 :
Kitar Semula
-Melukis dan
mewarna
bertemakan kitar
semula
Murid dapat:
-Penerangan
-Kertas lukisan
-memperkembang daripada guru
-Pensel warna
daya kreativiti
-Melukiskan dan
-Warna air
mewarnakan
gambar yang
berkaitan dengan
kitar semula
14
Pelajaran 3 :
Kitar Semula
-Hari Kitar Semula
Murid dapat:
-memperkembang
daya komunikasi
dan interaksi
-berkongsi ilmu
yang dipelajari
dalam kelab
bersama dengan
murid-murid lain
-memahami cara
penjualan barang
kitar semula
-meningkatkan
semangat kerja
berpasukan
-Membuat
pameran
mengenai 3R
-Mengadakan
pengumpulan dan
jualan barangan
kitar semula
-melukis dan
mewarna bertema
kitar semula
-Menyertai kuiz
- Mengadakan
pertandingan
keceriaan bilik
darjah
Contoh:
-Pusat kitar
semula
komuniti
-Kilang kertas
-Kilang plastik
-Kilang kaca
-Pusat kitar
semula TESCO
-Bahan-bahan
pameran
-Penimbang
-Kalkulator
-Buku stamp
-Barangbarang kitar
semula
-Kertas lukisan
-Pensel warna
-Warna air
15
Pelajaran 4 :
Murid dapat:
-mempelajari
Pengkomposan
-Membuat kompos teknik-teknik
mengkompos
menggunakan
menggunakan
pasu bunga
pasu bunga
-mempraktikkan
kaedah
pengkomposan
ini di rumah
Pembahagian
kumpulan
-Penerangan
daripada guru
-Membuat kompos
dengan
menggunakan pasu
bunga mengikut
langkah-langkah
yang telah
diterangkan
-Pasu-pasu
bunga kosong
-Sisa-sisa dapur
/sisa-sisa kebun
-Tanah-1 pasu
-Air
16
Pelajaran 5:
Bank Kitar Semula
Murid dapat:
-memahami
perjalanan Bank
Kitar Semula
-mengaplikasi
aktiviti kitar
semula dalam
kehidupan
seharian
-memahami nilai
yang ada pada
sisa pepejal
-Mendapat
penerangan
daripada guru
atau pihak yang
berkaitan
-membuat buku
setem
-mengenal pasti
stesen penerimaan
barang
-merancang sesi
penghantaran
barangan kitar
semula
-Siar raya
-Slaid
-Garis panduan
Bank Kitar
Semula
-Penimbang
-Kalkulator
17
Pelajaran 6 :
Perkhemahan
Mewujudkan
perasaan
cintakan alam
sekitar di samping
mengumpul
barangan
kitar semula
18
Penilaian akhir
tahun
-Plastik sampah
-Mengadakan
bengkel tentang
-Penyapu
kesedaran alam
-Tong sampah
sekitar dan teknik
penanaman pokok -Khemah
-Beg
bakau dan
-Makanan dan
pemuliharaan
pantai
minuman
-Mengadakan
-Bahan-bahan
bicara berirama
untuk kompos
-Mengadakan
-Barangan
penerokaan
kitar semula
-Memburu harta
karun
-mengadakan
Raja rimba
-Resolusi dari rimba
-Mengadakan
program
perkhemahan
di sekitar taman
rekreasi
Menjalankan majlis Laporan akhir
Guru dapat :
-Membuat
penghargaan dan aktiviti kutipan
rumusan markah pengiktirafan ahli
barangan kitar
kepada ahli kelab kelab dan
semula
dan murid-murid
murid-murid
yang berjaya
berkenaan dengan
dalam
kutipan barangan
pengumpulan
kitar semula tertinggi
barangan kitar
setiap akhir tahun.
semula terbanyak
viii
FAKTA
GAS RUMAH HIJAU TERDIRI DARIPADA..
- Karbon dioksida dibebaskan ke atmosfera apabila sisa
pepejal, bahan api, kayu dan barang buatan kayu dibakar.
- Metana dibebaskan semasa proses pembuatan dan
pengangkutan arang, gas asli dan minyak; penguraian
sisa organik ditapak pelupusan sampah dan perternakan.
- Nitrous oksida dibebaskan semasa aktiviti dalam pertanian
dan industri serta pembakaran sisa pepejal dan bahan api.
- Hydrofluorocarbons (HFCs), perfluorocarbons (PFCs), dan
sulfur hexafluoride (SF6) merupakan gas rumah hijau yang merbahaya
disebabkan oleh aktiviti industri. Punca pembebasan HFC adalah dari peti
sejuk, hawa dingin, aerosol dan pelarut. PFCs and SF6 kebanyakan
dibebaskan oleh industri / kilang pemprosesan seperti pembuatan
semikonduktor.
Untuk setiap 3500 tan sampah yang

dihasilkan (satu tan sampah
menghasilkan 150 liter leachate/
air sampah), lebih kurang 525000
liter leachate dihasilkan.
Sumber : StarMetro : Isnin, 27 April 2009
ASAS PENGURUSAN
SISA PEPEJAL
YANG SISTEMATIK
1.1 Definisi
BERDASARKAN AKTA PENGURUSAN SISA PEPEJAL

DAN PEMBERSIHAN AWAM 2007 (AKTA 672)
SISA PEPEJAL Termasuklah
Apa-apa bahan
sekerap atau bahan
lebihan lain yang
tidak dikehendaki
atau keluaran yang
ditolak yang timbul
daripada
penggunaan
apa-apa
proses
Apa-apa benda yang

dikehendaki
dilupuskan kerana
sudah pecah,lusuh,
tercemar atau
selainnya rosak
Apa-apa bahan
lain mengikut akta
ini atau mana-mana
undang-undang
bertulis lain yang
dikehendaki oleh
pihak berkuasa
untuk dilupuskan
Tidak termasuk buangan terjadual sebagaimana yang diperihalkan di bawah Akta

Kualiti Alam Sekeliling 1974. Tidak termasuk kumbahan sebagaimana yang
ditakrifkan dalam Akta Industri Perkhidmatan Air 2006. Tidak termasuk sisa radioaktif
sebagaimana yang ditakrifkan dalam Akta Pelesenan Tenaga Atom 1984
1.2 Hierarki Pengurusan Sisa Pepejal

Pelan Perancangan Strategik Nasional untuk Pengurusan Sisa Pepejal (2005)
menggariskan pengurusan sisa pepejal hendaklah berteraskan kepada hierarki
pengurusan sisa pepejal. Hierarki ini terdiri daripada elemen-elemen berikut yang
disusun mengikut keutamaan:
Memilih bahan yang digunakan dengan

bijak bagi mengurangkan jumlah sisa
pepejal yang dihasilkan
1.
Pengurangan
2.
Guna Semula
Bahan atau produk yang digunakan

secara berulang-ulang
3.
Kitar Semula
Proses
penghasilan
produk
daripada bahan kitar semula
4.
Rawatan
Perantaran
5.
Pelupusan
baru
Insinerator, pengkomposan, MRF,RDF
Lebihan sisa pepejal akan dihantar ke

tapak pelupusan sanitari.
KINI
MASA HADAPAN
PENGURANGAN
GUNA SEMULA
KITAR SEMULA
RAWATAN
PERANTARAAN
PELUPUSAN
AKHIR
Sumber : Pelan Rancangan Strategik Nasional Untuk Pengurusan

Sisa Pepejal (2005)
1.3
KOMPONEN PENGURUSAN SISA PEPEJAL
Pengurusan sisa pepejal bersepadu merupakan sistem yang menggabungkan 6

elemen penting yang sejajar dengan konsep pembangunan mapan dari segi kesihatan
awam, ekonomi, kejuruteraan, pemuliharaan, nilai estetika, kesedaran awam serta
persekitaran. Eleman yang dimaksudkan adalah seperti di bawah:
Penjanaan
Isi Rumah,
Komersial,
Perdagangan &
Institusi
Pelupusan Akhir
Tapak Pelupusan
Sanitari
Pengasingan dan
Penyimpanan
Kutipan dan
Pengangkutan
Perpindahan dan Rawatan

Stesen pemindahan, MRF, RDF,
Pengkomposan & Rawatan Termal
1.4 Jenis Sisa Pepejal Terkawal

Sisa pepejal terkawal sebagaimana yang ditetapkan di dalam Akta 672 adalah
terdiri daripada :-
A) Sisa Pepejal Isi Rumah
Apa-apa sahaja sisa pepejal

yang dihasilkan oleh
sesuatu isi rumah,
dan daripada jenis yang biasanya
dihasilkan oleh atau
dikeluarkan oleh mana-mana
premis apabila dihuni
sebagai rumah kediaman, dan
termasuklah sisa taman.
Contoh Sisa Pepejal Isi Rumah

Sisa makanan, kertas, kadbod, plastik,
tekstil, kulit
sisa taman, kayu, kaca bahan logam
seperti tin aluminium dan sebagainya
Sisa Pukal
Sisa Kebun
Sisa Isi Rumah
B) Sisa Pepejal Awam
Apa-apa sisa pepejal

yang dihasilkan di
tempat awam, yang di bawah
penyeliaan atau
kawalan mana-mana
pihak berkuasa tempatan
Contoh Sisa Pepejal Awam

Sampah yang terdapat di jalan-jalan di bawah senggaraan
oleh Pihak Berkuasa Tempatan (PBT), sisa landskap, sisa dari
taman permainan, pantai dan kawasan
rekreasi yang lain
Contoh Sisa Pepejal Awam
Sisa Pepejal
Di Kawasan Awam
Sisa Pepejal
Di Taman Rekreasi
Sisa Pepejal
Di Kawasan Kemudahan Awam
Sisa Pepejal Di Kawasan Jalan Awam
Sisa Pepejal di Kawasan Pantai
10
C) Sisa Pepejal Import
Apa-apa pepejal yang

dihasilkan oleh negara lain
dan diimport ke negara
kita untuk
diproses
ataupun dilupuskan
Contoh Sisa Pepejal Import

Kertas, kadbod, tin, kaca dan
lain-lain bahan yang diimport dari
luar untuk digunakan oleh industri pembuatan
sebagai bahan mentah dan dikitar semula.
11
Contoh Sisa Pepejal Import
Punca Sisa Pepejal Import

Sisa yang telah dihasilkan di negara luar yang diimport ke Malaysia.
12
D) Sisa Pepejal Khas
Apa-apa jenis sisa pepejal

terkawal yang ditetapkan
sama ada :1. Berbahaya atau boleh
membahayakan kesihatan awam.
2. Sukar untuk diolah,
disimpan atau dilupuskan
Contoh Sisa Pepejal Khas

Tayar terpakai dan bahagian kenderaan yang dibuang
13
Contoh Sisa Pepejal Khas
Punca Sisa Pepejal Khas

Premis perindustrian dan bengkel kenderaan
14
E) Sisa Pepejal Institusi

Apa-apa sisa pepejal yang dihasilkan oleh:- Mana-mana premis yang diluluskan di bawah mana-mana
undang-undang bertulis atau oleh Pihak Berkuasa Negeri untuk
digunakan keseluruhan atau sebahagian besarnya bagi rumah
ibadat
- Mana-mana premis yang dihuni oleh mana-mana Jabatan
Kerajaan Persekutuan atau Negeri, Mana-mana Pihak Berkuasa
Tempatan atau mana-mana badan berkanun
- Mana-mana premis pendidikan
- Mana-mana kemudahan jagaan kesihatan termasuklah hospital,
klinik dan pusat kesihatan.
- Mana-mana premis yang digunakan sebagai zoo awam, muzium
awam, perpustakaan awam dan rumah anak yatim
Contoh Sisa Pepejal Institusi
Contoh Sisa Pepejal Institusi

Apa-apa jenis sisa yang dijanakan hasil daripada aktiviti harian institusi yang disebutkan
di atas dan ini adalah tidak sisa pepejal khas yang memerlukan cara pelupusan yang
berasingan.
15
Punca sisa Pepejal institusi

Sekolah, universiti, hospital, penjara dan bangunan kerajaan
Punca Sisa Pepejal Institusi
16
F) Sisa Pepejal Komersial
Ialah merangkumi sisa pepejal yang dihasilkan daripada apa-apa aktiviti

komersial
Contoh Sisa Pepejal Komersial

Kertas, kadbod plastik, kayu, sisa makanan, kaca, logam dan apa-apa jenis
sisa yang terhasil dari aktiviti yang tidak termasuk dalam sisa pepejal
17
Punca Sisa Pepejal Komersial

Stor, restoran, pasaraya, rumah tumpangan,
kedai percetakan, stesen-stesen perkhidmatan
dan sebagainya
18
G) Sisa Pepejal Pembinaan

Merupakan apa-apa sisa pepejal yang dihasilkan daripada apa-apa aktiviti
pembinaan atau perobohan termasuk kerja pemajuan, penyediaan, pembaikan atau
pengubahan
Contoh Sisa Pepejal Pembinaan

Kayu, papan lapis, konkrit, besi, drywall, permaidani, kadbod, gentian kaca, tanah, dan
lain-lain sisa yang dihasilkan dari aktiviti di atas
Punca Sisa Pepejal Pembinaan

Kawasan pembinaan baru, kerja-kerja pengubahsuaian atau perobohan bangunan
dan sebagainya.
19
H) Sisa Pepejal Perindustrian

Sisa Pepejal Perindustrian
Apa-apa sisa pepejal yang dihasilkan daripada aktiviti perindustrian
Contoh Sisa Pepejal Perindustrian

Sisa yang terhasil dari proses pengilangan tidak termasuk sisa pepejal khas
Punca Sisa Pepejal Perindustrian

Industri fabrik, industri pembuatan makanan,ndustri ringan, industri berat dan sebagainya
20
3R
M O D UL L A T I H A N K EL AB KI TAR SEMU LA SEKOLAH RENDAH
2.1 Definisi 3R
3R bermaksud Reduce (Pengurangan), Reuse (Penggunaan Semula) dan
Recycle (Kitar Semula). Elemen 3R juga merupakan sebahagian daripada
Hierarki Sisa Pepejal. Penerapan amalan 3R di kalangan masyarakat secara tidak langsung dapat mengurangkan penjanaan sisa pepejal serta jumlah sisa pepejal yang
dihantar ke tapak pelupusan.
2.2 Elemen-Elemen 3R
Pengurangan (Reduce)
- Memilih bahan digunakan dengan bijak bagi mengurangkan jumlah sisa pepejal yang
dihasilkan
Penggunaan Semula (Reuse)

- Aktiviti menggunakan semula bahan atau sebahagian daripada bahan yang mana
masih boleh digunakan lagi.
Kitar Semula (Recycle)

-Proses penghasilan produk baru daripada bahan kitar semula.
22
2.3
Cadangan Aktiviti 3R
PENGURANGAN (Reduce)
REDUCE
Fikir Dulu Sebelum Buang
Banyak barang yang dianggap sebagai sisa boleh digunakan untuk tujuan lain. Jadi
pengurangan sisa boleh dilakukan dengan mempelbagaikan penggunaan.
Cadangan:
Beli barangan mengikut keperluan dan bukan mengikut perasaan.
Minimumkan penggunaan kertas dengan menggunakan kedua-dua
belah halaman kertas semasa membuat cetakan.
Edarkan dokumen seperti laporan atau memo dalam bentuk mel
elektronik.
Elak beli barangan yang dibalut dengan bahan yang tidak boleh dikitar
semula
Guna beg guna semula semasa membeli belah
Gunakan bekas makanan sendiri
Gunakan bateri yang boleh dicas semula
23
REUSE
PENGGUNAAN SEMULA (Reuse)
Daripada sentiasa membuang barang, fikirkan cara-cara untuk menggunakannya
semula. Dengan mengguna semula barangan, anda boleh mengurangkan ruang yang
diperlukan bagi tapak pelupusan sampah dan memulihara sumber-sumber semulajadi.
Cadangan:
Gunakan belakang kertas terpakai atau belakang sampul surat sebagai

catatan nota. Gunakan semula pakaian lama (contohnya baju, tuala) untuk tujuan
pembersihan Dermakan buku lama, perabot dan pakaian kepada orang yang
memerlukan atau badan kebajikan daripada dibuang Guna semula bekas plastik dan
kaca sebagai pasu untuk tanaman Gunakan bekas terpakai (contohnya bekas plastik
dan kaca) untuk menyimpan barangan.
24
PLEASE RECYCLE
RECYCLABLE ONLY
KITAR SEMULA (Recycle)
Kitar semula adalah merujuk kepada memperbaharui atau menggunakan semula
barang-barang terbuang dan terpakai untuk dijadikan bahan-bahan mentah.
Langkah awal kitar semula yang efisien adalah dengan mengetahui jenis barang yang
dibeli dan cara untuk mengitarnya semula.
KITAR SEMULA MENGIKUT JENIS BARANG
Banyak barang yang boleh dikitar semula contohnya kertas, plastik, logam dan kaca.
Barangan lain seperti perabot, barangan elektrik, bahan binaan dan kenderaan juga
boleh dikitar semula tetapi masyarakat kurang peka untuk memulakannya.
BELI PRODUK YANG BOLEH DIKITAR SEMULA
Jika membeli barang di pasar raya, kita harus membeli barang dalam bekas yang
boleh dikitar semula seperti tin, bekas plastik dan bekas kaca.
BELI PRODUK YANG DI BUAT DARIPADA BAHAN KITAR SEMULA
Anda boleh mengetahui sesuatu produk itu mesra pengguna daripada label produk
tersebut.
MENGHASILKAN KRAFTANGAN DARIPADA BAHAN YANG BOLEH DIKITAR SEMULA
Anda boleh menghasikan kraftangan daripada barangan yang biasanya dibuang.
Satu botol plastik boleh menghasilkan satu bekas pensel yang cantik.
TONG KITAR SEMULA DAN PUSAT PENGUMPULAN
Kenalpasti lokasi tong kitar semula atau pusat pengumpulan yang berhampiran
dengan kawasan anda bagi memudahkan penghantaran barangan kitar semula.
25
26
2.4
HALAMAN SENI KREATIF 3R
2.4.1
MELABEL POKOK-POKOK DENGAN BARANGAN KITAR SEMULA
Objektif
:Memberi pengetahuan kepada umum mengenai

nama- nama pokok-pokok
Aktiviti
: Menampal barangan kitar semula seperti kadbod keras, dan

botol-botol plastik pada kawasan sekitar pokok-pokok
Peralatan
: Botol minuman plastik dan kertas kadbod
2.4.2
MENGHIAS TAMAN DENGAN BAHAN-BAHAN TERBUANG SEPERTI BOTOL

PLASTIK, TIN ALUMINIUM DAN TEMPURUNG
Objektif
: Mencantikkan taman sekolah dengan bahan-bahan

terpakai
Aktiviti
: Mewujudkan papan tanda daripada bahan terbuang

menerangkan nama taman
Peralatan
: Botol minuman plastik dan kertas kadbod
27
2.4.3
28
MENGHIAS PAGAR DENGAN BARANGAN KITAR SEMULA
Objektif
: Mewujudkan landskap yang lebih menarik di sekeliling

sekolah
Aktiviti
: Memperindahkan pagar contoh dengan barangan kitar semula

sepanjang pagar membentukkan nama sekolah
Peralatan
: Contoh botol minuman plastik,tin dan lain-lain
2.4.4
SUDUT KITAR SEMULA DAN ALAM SEKITAR
Objektif
: Supaya murid-murid celik minda berkenaan dengan

kempen kitar semula dan memelihara alam sekitar
Aktiviti
: Membangunkan atau mewujudkan sudut, lorong, galeri, bilik,

dan rumah kitar semula
Peralatan
: Cat
29
30
2.5
CADANGAN PROGRAM 3R
2.5.1
GOTONG-ROYONG DAN PROGRAM KHIDMAT MASYARAKAT
Objektif
: Meningkatkan hubungan antara pihak sekolah dengan

masyarakat
Aktiviti
: Mengadakan hari gotong-royong pihak sekolah, murid-murid,

ibu bapa dan komuniti di sekitar sekolah
Peralatan
: Plastik sampah, penyapu, tong sampah
2.5.2
MINGGU INOVASI
OBJEKTIF:
1) Murid dapat melahirkan idea dan kreativiti yang tersendiri
PELAKSANAAN:
1) Pembahagian kumpulan
2) Pembentangan dari setiap kumpulan mengenai barang yang telah
direkacipta
31
2.5.3
PERTANDINGAN KECERIAAN KELAS MENGGUNAKAN BAHAN KITAR SEMULA
OBJEKTIF:
1) Melahirkan pelajar yang kreatif
2) Mengurangkan kos untuk menceriakan kelas
PELAKSANAAN:
1) Menghasilkan barang hiasan menggunakan barang-barang 3R
32
KITAR
SEMULA
RECYCLE
3.1
DEFINISI KITAR SEMULA

Kitar Semula ialah proses penghasilan produk baru daripada bahan kitar
semula Diantara bahan-bahan yang boleh dikitar semula adalah surat khabar,
majalah-majalah, buku-buku dan risalah, kertas putih dan bercampur, kadbod
(termasuk kotak tisu,kotak kasut, dan kotak kadbod lain),botol,tin aluminium,
botol plastik,dan lain-lain
Bayangkan jika berpuluh-puluh juta helai kertas di kitar semula, ia dapat

menyelamatkan hampir 75,000 juta batang pokok balak di Brazil dan Filipina. Ini
menjimatkan kos penebangan pokok-pokok dan mengimbangi ekosistem dalam
bumi.
34
3.3
KRAFTANGAN KREATIF 3R
3.3.1
MENCIPTA KOLAJ
OBJEKTIF:
1) Melahirkan pelajar yang kreatif dan inovatif
PELAKSANAAN:
1) Menghasilkan lukisan berasaskan bahan-bahan terbuang
36
3.3.2
SISA ASAH PENSEL WARNA YANG BERGUNA
Bahan-bahan yang diperlukan ialah:

1. Sisa asah dari pensel warna
yang beraneka
2. Manila kad, kertas A4
3. Pensel warna/ krayon
4. Gam
5. Butang bentuk mata/
atau apa-apa butang yang sesuai
Sebelum aktiviti bermula, pastikan sisa

asahan dari pensel-pensel warna telah
dikumpulkan. Jika kanak-kanak mengasah
pensel-pensel warna yang masih elok
sudah pasti ini akan menjadi satu
pembaziran pensel-pensel warna yang
masih elok. Jadi, pastikan guru telah
meminta kanak-kanak mengasah pensel
warna mereka (yang memang perlu
diasah) ke dalam bekas tertentu
beberapa hari sebelum aktiviti berjalan.
Tunjukkan cara mengasah terlebih dahulu
bagi memastikan sisa yang diasah itu tidak
terlalu pendek. Sisa sisa asahan kemudian
dipilih dan dikumpulkan.
37
LANGKAH-LANGKAH:
Lakarkan bentuk seekor ikan di atas

beberapa keping kertas manila kad. Jika
hendak lebih mudah lagi lakarkannya di
atas sekeping kertas A4 dahulu kemudian
difotostat
untuk
diagihkan
kepada
kanak-kanak. Pastikan ruang dalam
badan ikan itu luas supaya kanak-kanak
lebih mudah dan bebas mencorakkan
ikan mereka. Namun terpulang kepada
guru samada hendak kanak-kanak
menjalankan aktiviti ini secara individu,
berpasangan mahupun berkumpulan.
Bimbing kanak-kanak untuk mulakan

dengan menampal pada bahagian
badan berhampiran ekor terlebih dahulu.
Seterusnya
penuhkannya
dengan
menampal
secara
bertindih-tindih
mengikut bahagian. Cara ini akan
membuatkan bahagian sisik ikan yang
terhasil akan lebih kemas dan menarik.
38
Setelah berjaya memenuhi seluruh bahagian badan ikan, bahagian sirip dan ekor
akan diwarnakan dengan pensel warna
Sudahkan hasil kerja dengan melekatkan

butang mata pada ikan dan kemaskan
bentuk ikan yang terhasil.
39
Hasil kerja ini boleh digunakan sebagai kad ucapan ataupun hiasan dinding. Secara
tidak langsung melalui projek ini guru berjaya menggalakkan kanak-kanak untuk kitar
semula bahan-bahan terbuang.
40
3.3.3
KUMBANG DI TAMAN
BAHAN-BAHAN:
1. Sudu plastik
2. Marker hitam dan merah
3. Kad manila (lebihan kertas keras)
4. Gunting
5. Gam UHU
LANGKAH-LANGKAH
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
I)
Potong tangkai sudu plastik. Tinggalkan untuk bahagian kepala

sahaja.
Lukis bentuk sayap kumbang di atas kepala sudu.
Kemudian lukis beberapa bulatan yang kecil untuk
menggambarkan badan kumbang dengan menggunakan
marker warna hitam.
Warnakan seluruh sayap dengan marker warna merah.
Tekapkan kepala sudu di atas kad manila dan lukiskan
bulatan mengikut bentuk sudu.
Potong manila kad kecil-kecil untuk dibuat kaki kumbang.
Kemudian tampalkan kaki tersebut di kad manila yang telah
dipotong mengikut bentuk sudu tadi.
Warnakan kaki kumbang dengan marker hitam.
Tampal kaki kumbang dengan menggunakan gam UHU.
Hiaskan mengikut kreativiti masing-masing
41
3.3.4
BUNGA STRAW
BAHAN-BAHAN :
1. Penyedut minuman (straw)
2. Beg Plastik (pelbagai warna)
3. Pita pelekat berwarna hijau
4. Gunting
LANGKAH-LANGKAH :
a)
b)
c)
d)
e)
42
Potong bucu plastik mengikut segitiga.

Ambil 5 plastik yang telah dipotong dan cantumkan untuk
dijadikan kelopak bunga.
Kemudian lekatkan plastik yang sudah menjadi kelopak
menggunakan pita pelekat yang berwarna hijau.
Lekatkan kelopak yang telah bercantum itu pada straw.
balut straw dengan pita pelekat hijau untuk dijadikan
tangkai bunga.
3.3.5
MEREKACIPTA POKOK KITAR SEMULA
OBJEKTIF:
1) Menjana idea kreatif dalam menghasilkan pokok kitar semula
2) Meningkatkan semangat kerjasama berpasukan
43
44
4.0
Pengkomposan
Terdapat pelbagai jenis kaedah pengkomposan tetapi di sini hanya dinyatakan
satu kaedah sahaja iaitu pengkomposan menggunakan pasu bunga.
4.1
Definisi Pengkomposan
Pengkomposan adalah cara semulajadi untuk mengitar semula bahan organik.
Ianya satu proses di mana bahan organik yang mudah reput diuraikan oleh
mikroorganisma dalam kehadiran oksigen. Hasil proses ini adalah kompos yang
bermanafaat kepada alam sekitar sebagai baja semulajadi untuk berkebun
dan berladang.
Oleh itu, anda boleh menggunakan baja kompos ini kepada
pokok
buah-buahan atau sayur sayuran anda bagi menghasilkan hasil tanaman
organik yang bermutu tinggi, bernilai dan baik untuk pengguna mengamalkan
pemakanan yang sihat.
4.2
Objektif Pengkomposan
Mengurangkan kuantiti sisa pepejal ( sisa organik ) yang perlu dilupuskan
di tapak pelupusan sampah dan membantu memanjangkan jangka
hayat tapak pelupusan sampah.
Mengubah bahan organik yang boleh mereput menjadi bahan yang
stabil.
Menyediakan nutrient yang boleh menyuburkan tanah.
Meningkatkan tahap kebersihan persekitaran
sekitar.
dan penjagaan alam
45
4.3
Pengkomposan Menggunakan Pasu Bunga

Bahan Untuk Pengkomposan Menggunakan Pasu Bunga
Pasu-pasu bunga kosong
Sisa-sisa dapur
Sisa-sisa kebun Tanah 1 pasu
46
4.3.1 Langkah-Langkah Pengkomposan Menggunakan Pasu Bunga

- Letakkan selapis batu kerikil di dasar pasu bunga untuk tujuan peredaran udara.
- Tambahkan selapis tanah (lebih kurang 2 inci) ke atasnya. Masukkan sisa-sisa
dapur dan daun kering (sekiranya ada).
- Lapisan hijau diselang-selikan dengan lapisan bahan kering dalam kadar yang sama
tebal. Proses ini diulangi sehingga ruang itu hampir penuh.
- Tutup lapisan ini dengan selapis tanah (rengangkan). Semua lubang dan celah
hendaklah ditutup dengan tanah untuk mengelakkan serangga perosak dan haiwan
seperti lalat, lipas, kucing, dan anjing daripada menggali sisa-sisa makanan dalam
kompos.
- Isipadu tanah hendaklah 20% daripada isipadu sisa-sisa buangan. Ulang proses ini
setiap hari sehingga pasu bunga itu penuh. Gunakan pasu lain apabila pasu yang
pertama itu sudah penuh.
- Kompos anda akan siap dalam masa 4-5 minggu dan boleh digunakan sebagai baja
tumbuh-tumbuhan, pokok dan halaman rumput.
- Anda boleh menggunaka pasu ini sekali lagi untuk mengambus sisa-sisa atau
menggunakan pasu baru. Pasu-pasu ini boleh dihimpunkan di atas pasu-pasu lain,
tetapi kandungan di dalamnya hendaklah selalu lembap.
* Bahan Hijau- Kulit buah-buahan, sayur-sayuran, kulit telur, sisa-sisa makana dan
bahan- bahan yang boleh dikompos.
* Bahan Kering- Daun kering, rumput-rumput, kayu-kayan, jerami, serbuk kayu.
47
Teknik Pengkomposan Menggunakan Pasu Bunga
Tanah
Daun kering
Sisa makanan
Daun kering
Sisa makanan
Tanah
Batu kerikil
48
BANK KITAR
SEMULA
5.0
BANK KITAR SEMULA DI SEKOLAH
5.1
Objektif Bank Kitar Semula
Berikut adalah objektif pelaksanaan Bank Kitar Semula di sekolah:
50
(1.1)
Meningkatkan tahap kesedaran, keperluan serta kepentingan kitar

semula di kalangan para pelajar sekolah rendah dan menengah
melalui pendidikan secara teori dan praktikal.
(1.2)
Menggalakkan para pelajar mengamalkan konsep dan kaedah

3R melalui program yang dijalankan.
(1.3)
Mengajar amalan kitar semula secara betul di kalangan para pelajar.
(1.4)
Memupuk dan memperkukuhkan amalan kitar semula di kalangan

generasi muda seperti pelajar sekolah.
(1.5)
Memupuk sikap suka menabung di kalangan para pelajar.
1.
Taklimat kepada pihak yang terbabit

Memberi taklimat kepada pihak pengetua sekolah / Guru Besar serta
pihak JPN/ PPD bagi membincangkan perkara-perkara berikut:
2.
3.
(1.1)
Menetapkan
yang terlibat.
tarikh, program dan sasaran pelajar pelajar
(1.2)
Penubuhan jawatankuasa urusetia program iaitu Skuad Bank

Kitar Semula di sekolah.
(1.3)
Tatacara pengumpulan barangan kitar semula, perlantikan

vendor bagi mengutip barangan kitar semula, penyimpanan
dan pengagihan hasil jualan.
Promosi Bank Kitar Semula di sekolah

(2.1)
Pihak sekolah mengadakan taklimat kepada para pelajar

mengenai Bank Kitar Semula.
(2.2)
Mengedarkan pamplet Bank Kitar Semula kepada pelajar.

Memasang kain rentang di tempat yang mudah dilihat
oleh para pelajar.
Kutipan dan kaedah bayaran

(3.1)
Membuka akaun. Dua akaun asas yang perlu dibuka untuk

Bank Kitar Semula di Sekolah iaitu:
(3.1.1) Akaun pelajar. Setiap pelajar yang terlibat dengan
Bank Kitar Semula ini akan dibekalkan denga buku akaun
Bank Kitar Semula. (Seperti lampiran 2)
** SETIAP PELAJAR BERTANGGUNGJAWAB MENJAGA BUKU INI DENGAN BAIK DAN DIBAWA
SETIAP KALI PROGRAM BANK KITAR SEMULA
51
(3.1.2) Akaun Skuad Kitar Semula (Hasil jualan kitar semula

setiap pelajar akan dipotong 5% untuk kos pentadbiran
dan pengurusan. Hasilnya akan diserahkan kepada
pihak sekolah)
(3.2)
Aktiviti kutipan barangan kitar semula:

(3.2.1) Pelajar membawa barangan kitar semula ke sekolah
setiap minggu pada hari yang telah ditetapkan.
(3.2.2) Skuad Bank Kitar Semula akan mengumpulkan

barangan kitar semula di tempat pengumpulan iaitu
di perkarangan sekolah atau tempat yang telah
ditetapkan.
(3.2.3) Skuad Bank Kitar Semula akan merekodkan maklumat

seperti jumlah berat dan nilai jualan barangan
kitar semula ke dalam buku log.
(3.2.4) Nilai jualan akan ditukarkan ke bentuk setem dengan

nilai RM 0.10, RM 0.20, RM0.30, RM0.50 dan RM1.00
setiap cetakan. Pelajar perlu melengkapkan kad setem
yang disediakan dan memenuhkan satu muka surat
bernilai RM10.00 untuk dimasukkan ke dalam akaun
pelajar.
(3.2.5) Hasil jualan barangan kitar semula dimasukkan ke dalam
akaun pelajar.
52
4.
Jualan barangan kitar semula

(4.1)
Penentuan dan pelantikan agen kutipan samada konsesi atau swasta.

Antara kriteria yang diperlukan:
(4.1.1) Vendor yang menawarkan harga pembelian yang tinggi.
(4.1.2) Dapat memberi perkhidmatan kutipan pada hari yang telah

ditetapkan oleh pihak sekolah.
5.
(4.2)
Barangan kitar semula yang telah dikumpulkan oleh Skuad Kitar

Semula dijual kepada agen yang dilantik.
(4.3)
Skuad Kitar Semula mendapatkan wang dan resit jualan serta

merekodkan nilai jualan ke dalam buku log.
(4.4)
Penyelarasan hendaklah dibuat di antara pihak sekolah, guru,pihak

PPSPPA dan vendor bagi memastikan semua barangan kitar semula
yang dikumpulkan pada hari yang ditetapkan dijual serentak pada
hari yang sama. Ini boleh mengelakkan masalah ketiadaanruang
bagi penstoran barangan kitar semula di sekolah.
(4.5)
Rekodkan jualan ke dalam buku log.
(4.6)
Hasil jualan barangan kitar semula akan disimpan oleh pihak sekolah.
Pengeluaran wang hasil jualan barangan kitar semula

(5.1)
Pengeluaran wang hasil jualan barangan kitar semula daripada akaun

pelajar bergantung kepada keputusan yang dipersetujui oleh pihak
sekolah.
53
6.
7.
54
(5.2)
Pelajar perlu mengemukakan buku akaun Bank Kitar Semula semasa

proses pengeluaran wang.
(5.3)
Guru bertanggungjawab akan merekodkan jumlah wang yang

dikeluarkan dan tarikh pengeluaran di dalam buku akaun bank
pelajar berkenaan. Segala maklumat pengeluaran berkenaan perlu
direkodkan secara kemas dan betul di ruangan catatan di dalam
buku akaun tersebut.
(5.4)
Jumlah wang yang dipohon dan buku akaun bank akan diserahkan
kepada pelajar berkenaan.
Kemaskini data dan laporan

(6.1)
Mengemaskini maklumat belian, jualan,

wang jualan barangan kitar semula.
serta
urusan pengeluaran
(6.2)
Menyediakan laporan penyata bulanan bank kitar semula.
Pemantauan program
(7.1)
Mesyuarat penyelarasanJawatankuasa Skuad Kitar Semula diadakan

setiap enam bulan sekali bagi membincangkan permasalahan serta
cadangan penambahbaikan untuk Bank Kitar Semula di sekolah.
(7.2)
PPSPPA negeri menganalisis program dan mengatasi masalah yang

berbangkit bagi tujuan penambahbaikan.
(7.3)
PPSPPA negeri menghantar laporan kepada Bahagian Kitar Semula

dan Kesedaran Awam, Ibu Pejabat PPSPPA pada minggu pertama
setiap bulan.
CARTA ALIR BANK KITAR SEMULA DI SEKOLAH

3. KUTIPAN BARANGAN
KITAR SEMULA
1. TAKLIMAT KEPADA PIHAK

YANG TERBABIT
- Taklimat kepada pengetua
/ Guru Besar sekolah
mengenai:
~ Penetapan tarikh dan
program
~ Penubuhan
Jawatankuasa Skuad
Bank Kitar Semula
~ Tatacara pengumpulan,
~ Pelantikan vendor,
penyimpanan barangan
kitar semula dan
pengagihan hasil jualan.
2. PROMOSI
PROGRAM
3R DI SEKOLAH
- Mengadakan
taklimat kepada
pelajar.
- Memasang banner
di pintu masuk
sekolah
7. PEMANTAUAN
PROGRAM
- Mengadakan
mesyuarat
penyelarasan
Jawatankuasa 3R
setiap 6 bulan.
- PPSPPA negeri
menganalisa
prgoram dan
mengatasi masalah
berbangkit.
- PPSPPA negeri
menghantar
laporan
kepada Ibupejabat
PPSPPA pada
minggu pertama
setiap bulan.
6. KEMASKINI DATA
DAN LAPORAN
- Mengemaskini
maklumat belian,
jualan serta urusan
jualan barangan
kitar semula.
- Menyediakan
- Membuka akaun setiap

pelajar dan akaun skuad
kitar semula.
-Pelajar membawa
barangan kitar semula
ke tempat pengumpulan di
sekolah
- Skuad Bank Kitar Semula
merekodkan maklumat
jumlah berat dan nilai
jualan ke dalam buku log.
- Nilai jualan akan
ditukarakan ke bentuk
setem dengan nilai
RM 0.10, RM 0.20, RM 0.30,
RM 0.50 dan RM 1.00
-Hasil Jualan akan
dimasukan ke dalam akaun
pelajar
5. PENGELUARAN WANG
HASIL JUALAN BARANGAN
KITAR SEMULA
4. JUALAN
BARANGAN
KITAR SEMULA
Pengeluaran wang
hasil jualan
barangan kitar
semula daripada
akaun pelajar
bergantung
kepada keputusan
yang dipersetujui
oleh pihak
sekolah.
- Menjual barangan
kitar semula kepada
vendor yang telah
dilantik
- Skuad kitar semula
mendapatkan
wang da resit jualan
serta merekodkan
nilai jualan ke
dalam buku log.
55
MUKA DEPAN BUKU BANK KITAR SEMULA
BUKU STAMP BANK KITAR SEMULA

NAMA SEKOLAH
NO. AKAUN
NAMA PELAJAR
TAHUN
: SK TAMAN MEDAN
: BKSSKTM 260510 0450
:
:
TANDATANGAN PENGESAHAN
ANGGOTA PPSPPA
56
TANDATANGAN PENGESAHAN
PENJAGA
CONTOH BUKU LOG BANK KITAR SEMULA
>
>
>
>
57
CONTOH BUKU AKAUN PELAJAR ( 'STAMP BOOK')
58
GAMBAR AKTIVITI BANK KITAR SEMULA DI SEKOLAH
Gambar 1:
Antara barangan kitar semula yang
berjaya dikumpul oleh pelajar sekolah
Gambar 3:
Skuad Bank Kitar Semula sedang
menimbang barangan kitar semula
yang dibawa oleh pelajar.
Gambar 5:
Jumlah nilaian jualan
ditukarkan ke dalam bentuk setem
Gambar 2:
Pelajar menghantar barangan kitar
semula ke tempat pengumpulan
Gambar 4:
Pelajar sedang beratur untuk
mendapatkan kad setem untuk
dimasukkan ke dalam buku akaun
Gambar 6:
Skuad Bank Kitar Semula
memasukkan data ke dalam sistem
59
PROGRAM
PERKHEMAHAN
6.0
PROGRAM PERKHEMAHAN ALAM SEKITAR DAN KITAR SEMULA
6.1 Objektif Perkhemahan

Objektif
Mewujudkan perasaan cintakan alam sekitar di samping

mengumpul barangan kitar semula
AktivitI
Mengadakan program perkhemahan di sekitar

taman rekreasi
Peralatan
-Plastik sampah
-Penyapu
-Tong sampah
-Khemah
-Beg
-Makanan dan minuman
61
6.1
JADUAL TENTATIF PERKHEMAHAN
Jumaat
3.00 3.30ptg
3.30 4.30 ptg
4.30 5.00 ptg
5.00 6.30 ptg
6.30 9.00 mlm
9.00 11.30 mlm
11.30 12.00 mlm
ATURCARA
PENDAFTARAN
PENGENALAN DAN UNDANG-UNDANG
SOLAT ASAR & MINUM PETANG & PEMASANGAN KHEMAH
PERMAINAN DINAMIK (1)
SOLAT MAGHRIB, KULIAH, SOLAT ISYAK
PENCIPTAAN / PERSEMBAHAN / PERBINCANGAN KUMPULAN
MINUM MALAM DAN TIDUR
Sabtu
5.00 7.00 pg SOLAT SUBUH DAN TAZKIRAH
7.00 8.30 pg SENAMAN & SARAPAN PAGI
8.30 10.00 pg PERMAINAN DINAMIK (2) Bengkel 3R
10.00 10.30 pg MINUM PAGI
10.30 1.00 ptg PERMAINAN DINAMIK (3) LDK sayangi flora dan fauna
1.00 2.00 ptg MAKAN TENGAHARI, SOLAT ZOHOR
2.00 4.30 ptg PERMAINAN DINAMIK (4) Treasure Hunt
4.30 5.00 ptg MINUM PETANG & SOLAT ASAR
5.00 6.30 ptg PERMAINAN DINAMIK (4)- Explorace
6.30 9.00 mlm SOLAT MAGHRIB, KULIAH DAN SOLAT ISYAK
9.00 11.30 mlmPERSEMBAHAN MALAM KEBUDAYAAN
11.30 12.00 mlm MINUM MALAM DAN TIDUR
Ahad
5.00 7.00 pg SOLAT SUBUH DAN TAZKIRAH
7.00 8.30 pg SENAMAN / KAWAD DAN SARAPAN PAGI
8.30 10.00 pg PERMAINAN DINAMIK (5) Raja dan Ratu Rimba
10.00 10.30 pg MINUM PAGI
10.30 11.30 pg PERMAINAN DINAMIK (6)- Aktiviti sosial (gotong royong
bersihkan hutan/ pantai)
11.30 12.30 T/hariRUMUSAN AKTIVITI
12.30 2.00 ptgMAKAN T/HARI / BERKEMAS / SOLAT ZOHOR
2.00 ptg PROGRAM TAMAT DAN BERTOLAK BALIK
Nota :
Semua permainan yang terlibat merupakan permainan motivasi. Di akhir setiap aktiviti guru akan
menerangkan kepada semua peserta apa pelajaran yang mereka dapat dalam setiap permainan tersebut.
Guru akan kaitkan beberapa aspek iaitu diri sendiri, keluarga, guru, rakan-rakan dan sekolah.
62
PENILAIAN
AKHIR TAHUN
7.0
64
PENILAIAN AKHIR TAHUN
Objektif
: Membuat rumusan markah kepada ahli kelab dan murid-murid

yang berjaya dalam pengumpulan barangan kitar semula terbanyak
Aktiviti
: Menjalankan majlis penghargaan dan pengiktirafan ahli kelab dan

murid-murid berkenaan dengan kutipan barangan kitar semula
tertinggi setiap akhir tahun.
Peralatan
: Laporan akhir aktiviti kutipan barangan kitar semula
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
1-800-88-7472
w w w. a d u a n s i s a . m y
PERBADANAN PENGURUSAN SISA PEPEJAL & PEMBERSIHAN AWAM

Kementerian Kesejahteraan Bandar, Perumahan Dan Kerajaan Tempatan
Wisma UOA Pantai, Tingkat M, 2, 3 Dan 4,
No. 11 Jalan Pantai Jaya (Jalan 4/83A),
59200 Kuala Lumpur
Tel : 03-2245 9292 | Fax : 03-2245 9293/9394 | Website : www.ppsppa.gov.my

Modul Latihan Kelab Kitar Semula Sekolah Rendah

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Modul Latihan Kelab Kitar Semula Sekolah Rendah

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

PERBADANAN PENGURUSAN SISA PEPEJAL DAN PEMBERSIHAN AWAM

MODUL LATIHAN KELAB KITAR SEMULA SEKOLAH RENDAH

KATA ALU-ALUAN KETUA PENGARAH PELAJARAN

KURIKULUM AKTIVITI PROGRAM KITAR SEMULA

RANCANGAN TAHUNAN AKTIVITI KELAB KITAR SEMULA

PELAJARAN 1 : ASAS PENGURUSAN SISA PEPEJAL

MODUL LATIHAN KELAB KITAR SEMULA SEKOLAH RENDAH

PELAJARAN 3 : KITAR SEMULA

PELAJARAN 5 : SISTEM BANK KITAR SEMULA

PELAJARAN 6 : PROGRAM PERKHEMAHAN

6.1 Objektif Perkhemahan

PENILAIAN AKHIR TAHUN

MODUL LATIHAN KELAB KITAR SEMULA SEKOLAH RENDAH

MODUL LATIHAN KELAB KITAR SEMULA (Edisi 1)

MODUL LATIHAN KELAB KITAR SEMULA SEKOLAH RENDAH

Isu pengurusan sisa pepejal dan pembersihan awam

(DATUK AB. RAHIM BIN MD NOOR)

Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal Dan Pembersihan Awam

MODUL LATIHAN KELAB KITAR SEMULA SEKOLAH RENDAH

Assalamualaikum Warahmatullahi Wabarakatuh dan Salam Sejahtera.

(DATUK DR. KHAIR BIN MOHAMAD YUSOF)

Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal Dan Pembersihan Awam

MODUL LATIHAN KELAB KITAR SEMULA SEKOLAH RENDAH

KURIKULUM AKTIVITI PROGRAM KITAR SEMULA SEKOLAH RENDAH

2.1 Memahami definisi 3R

3.0 Kitar Semula

3.1 Memahami definisi kitar semula

4.1 Memahami definisi pengkomposan

5.0 Bank Kitar Semula

5.1 Memahami konsep pelaksanaan Bank

6.0 Program perkhemahan

6.1 Memahami objektif perkhemahan yang

Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal Dan Pembersihan Awam

MODUL LATIHAN KELAB KITAR SEMULA SEKOLAH RENDAH

RANCANGAN TAHUNAN AKTIVITI KELAB

-Gambar/gambar -Siar raya

Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal Dan Pembersihan Awam

MODUL LATIHAN KELAB KITAR SEMULA SEKOLAH RENDAH

Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal Dan Pembersihan Awam

MODUL LATIHAN KELAB KITAR SEMULA SEKOLAH RENDAH

Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal Dan Pembersihan Awam

MODUL LATIHAN KELAB KITAR SEMULA SEKOLAH RENDAH

Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal Dan Pembersihan Awam

MODUL LATIHAN KELAB KITAR SEMULA SEKOLAH RENDAH

MODUL LATIHAN KELAB KITAR SEMULA SEKOLAH RENDAH

Untuk setiap 3500 tan sampah yang

MODUL LATIHAN KELAB KITAR SEMULA SEKOLAH RENDAH

BERDASARKAN AKTA PENGURUSAN SISA PEPEJAL

Apa-apa benda yang

Tidak termasuk buangan terjadual sebagaimana yang diperihalkan di bawah Akta

Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal Dan Pembersihan Awam

MODUL LATIHAN KELAB KITAR SEMULA SEKOLAH RENDAH

1.2 Hierarki Pengurusan Sisa Pepejal

Memilih bahan yang digunakan dengan

Bahan atau produk yang digunakan

Insinerator, pengkomposan, MRF,RDF

Lebihan sisa pepejal akan dihantar ke

Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal Dan Pembersihan Awam

MODUL LATIHAN KELAB KITAR SEMULA SEKOLAH RENDAH

Sumber : Pelan Rancangan Strategik Nasional Untuk Pengurusan

Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal Dan Pembersihan Awam

MODUL LATIHAN KELAB KITAR SEMULA SEKOLAH RENDAH

KOMPONEN PENGURUSAN SISA PEPEJAL

Pengurusan sisa pepejal bersepadu merupakan sistem yang menggabungkan 6