08+$0('$%'$*,

/87$-8,%52'

"SVJETLOST", SARAJEVO 1977.

6$'5$I. U SJENCI RASCVETALIH DJEVOJAKA NA SUNCU......................................................4

SUSRETI ................................................................................................................................4
OSNOVNI PRINCIP SVESVIJETA......................................................................................4
SJAJ U TRAVI.......................................................................................................................5
LJUBAV I ELEKTRONIKA .................................................................................................5
ZABORAV .............................................................................................................................6
POVRATAK ..........................................................................................................................7
ZAROBLJENIK AMORA .....................................................................................................7
%(721,260,-(+(1( ...................................................................................................8
TUGA .....................................................................................................................................8
U SJENCI RASCVALIH DJEVOJAKA NA SUNCU ..........................................................9
THE END ...............................................................................................................................9
(/-(,92/-$ .....................................................................................................................9
61$*$=(0/-,1(7((..................................................................................................10
SMJENE ...............................................................................................................................10
KRAJ FLAMINGA ..............................................................................................................10
PRIJEVARA.........................................................................................................................11
II. BOJIM SE............................................................................................................................12
BOJIM SE.............................................................................................................................12
STRAH .................................................................................................................................12
IDEAL ..................................................................................................................................13
RASTIMO, RASTIMO... .....................................................................................................13
DEZOKSIRIBONUKLEINSKA KISELINA ......................................................................14
RIBE .....................................................................................................................................14
KAMENI SPOMENIK.........................................................................................................15
MALODUNOST ................................................................................................................16
SLABOST ............................................................................................................................16
KUGA...................................................................................................................................17
7-(/(6122%-$1-(1-(29-(.$.............................................................................17
IZGUBLJENI PRIJATELJ...................................................................................................18
SILAMA DOGMATIZMA ..................................................................................................18
NEMILOSRDNI...................................................................................................................19
JADI MULA MUSTAFE BASESKIJE ...............................................................................19
OTPORI................................................................................................................................20
BJEKSTVO ..........................................................................................................................20
5(/$7,9126761$*(=(0/-,1(7(( .....................................................................20
35(,0867928/-(327,..............................................................................................21
III. HLJEB ................................................................................................................................22
HLJEB ..................................................................................................................................22
7,-(67229-(.$............................................................................................................22
.2(.2*$......................................................................................................................22
STRAH .................................................................................................................................23
GROZA ................................................................................................................................24
OSVETA HLJEBA...............................................................................................................24
POBJEDNIK ........................................................................................................................24
,91(2679$5(1((/-(...................................................................................................25
TETRIJEB ............................................................................................................................25
DOGMATICIMA .................................................................................................................25

3
STROFE ...............................................................................................................................26
.$0,5,927$...............................................................................................................26
SLOBODAR.........................................................................................................................27
GLOGOVE GLAVE ............................................................................................................28
PIONIRIMA .........................................................................................................................28
1(2679$5(1$(/-$ ....................................................................................................29
579$ .................................................................................................................................29
COGITTO ERGO SUM .......................................................................................................30
PSALME DAVIDOVE ........................................................................................................30
0$/2*5$ $1,18 ..........................................................................................................30
CRNA JAMA .......................................................................................................................31
9'59((,29-(............................................................................................................32
'59((,29-(.............................................................................................................32
681(9,6,67(0, ............................................................................................................32
ONIMA KOJI STOJE NA PUTU PROGRESU ..................................................................33
U TAMI ................................................................................................................................34
PRAVI RAT .........................................................................................................................34
TA DA SE RADI?..............................................................................................................34
NA VELIKDAN...................................................................................................................35
HORIZONTI ........................................................................................................................35
PROMAAJ .........................................................................................................................36
1(0202, ....................................................................................................................37
35,52'$,29-(. ..........................................................................................................37
VI. U TRAGANJU ...................................................................................................................38
PRIPREMA ..........................................................................................................................38
POLENOV PRAH................................................................................................................38
AMBLEM.............................................................................................................................39
PRVA DARIVANJA............................................................................................................40
NAJVII DOMET ................................................................................................................40
SAVJEST..............................................................................................................................41
PODVALA ...........................................................................................................................41
PRAUZROK I PRAIZVOR .................................................................................................42
VJETINA KOZE PASE ....................................................................................................42
NA JEDNOM NEBESKOM TIJELU ..................................................................................44
65(1, ................................................................................................................................44
LJUBAV ...............................................................................................................................45
AMANET .............................................................................................................................45
BANDIT NA NEBU ............................................................................................................45
UPORNOST TRAGANJA ...................................................................................................46
PODJELA ULOGA ..............................................................................................................46
3526-($129-(. .......................................................................................................47
SA APSURDOM NE MIRIMO SE......................................................................................47
POVRATAK ........................................................................................................................48
/87$-8,%52' ...............................................................................................................52
67(9$17217,...............................................................................................................53
3-(61,.$2%-$9$ ........................................................................................................53
08+$0('$$%'$*,$ ................................................................................................53

I. U SJENCI RASCVETALIH DJEVOJAKA NA SUNCU

SUSRETI
Jablani su se njihali u struku
kad si ti hitala ulicom
meni
Ljiljani su se u bati otvarali
da te pozdrave
SX]DYLFHWHQDYUDWLPDGRHNLYDOH
LUHLUXNHLVMHQL
vodei te uz stepenice
'RNOHHJUDGRYLGHUDWLVHRVNDJUREOMD
a ]DWLPSRYUD DWL
Zemlja se slegla
poslije tebe
i ja je vie ne poznajem
ni ona mene
Sovuljage zloslutne su mi drutvo
i suha politika
bez maske i vala
Kamenje u kaldrmi je zaraslo u travi
QHGRHNDYGDWLRSHWOMXELVWRSDOD
Usahli bunari tuge u vrtu mome
zatrpani kamenjem i zemljom
i slamom
pritiskaju me i grudi lome

OSNOVNI PRINCIP SVESVIJETA

Zatnuo sam tvoj osmjeh iznad samig ulaza
visoko
nad samim vratima
da mi svijetli
LXVDPRLGDPHJULMH
RWRSOMDYDMXLVQMHJRYHPRMLKVMHDQMD
U jastuku sam uio tvoje apate
NRMHXXUH]DWLXSOHPHQLWLPHUPHU
prikovao sam skamiju za pod
u kojoj si posljednji put sjedila.
ljuske od ljenika spalio
i pepeo zavezao u svetu urnu
$WLLQHVOXWLGDVLVYLMHW]DGXLOD
i obogatila ljudsku misao

5
GRND]XMXLMRMHGQRP
daMHEH]RVMHDMQRVWRVQRYQLSULQFLSVYHVYLMHWD

SJAJ U TRAVI
WRQHPRHPRRSHWGDYUDWLPRYMHWURYH
to su odnijeli apate naih zaklinjanja
i da im udahnemo
WUHXGLPHQ]LMX
WRQHPRHPRRSHW
da sakupimo iskre naih smijanja
rasute na sve strane
i da njima ponovo osvijetlimo nae sobe
Trave su se sklanjale
u dvoritu iza kamenja
NDGVLWLWUHEDODGDSUR HVXQFRNUHWLVHRNUHWDOLLVPLMHLOLVH
VUHQLGDWHSR]GUDYHQDSRYUDWNX
JUXGYH XU HYNDVXL]YLUDOHL]DRJUDGH
meke kao tvoje lice
3HLQHVXVHRWYarale
da nas skriju
VOLYDMXLYRGXVD]LGRYD
da nas zatite
golubovi su izlijetali iz njih
i nestajali
da ne bi presvisli od zavisti

LJUBAV I ELEKTRONIKA
/MXEDYXRYMHNXUHJXOLHWDNR]YDQL
diodni sistem (anode i katode)
Kako se elektroni u cijevi mogu kretati
u stvari
samo od katode do anode
VWUXMDNUR]FLMHYPRHWHLVDPR
u jednom smjeru
istinski
Jer je za proticanje struje kroz cijev
sem emisije elektrona
NRMDVHSRVWLH]DJULMDYDQMHPNDWRGH
potrebna i potencijalna razlika
L]PH XDQRGHLNDWRGH

6
Zatim
i temperatura katode ima znatnog uticaja
Promjenom temperature katode
mijenja se i njena emisiona sposobnost
2EODVWXVSRVWDYOMDQMVWXMHLSDNMHRJUDQLHQD
I dok raspodjela energije slobodnih elektrona
odgovara Fermi-Dirakovoj funkciji
MHGQDLQD
dotle raspodjela brzih emitovanih elektrona
ogovara Maskvel-Bolcanivoj funkciji
raspodjele energije
SRPRXNRMHVHL]YRGLVOLMHGHLL]UD]
(za zavisnist struje od napona u ovoj oblasti):
Ua
11600Ua
Ur
T
Ia = Ir e =Ir e
gdje je Ir e emisiona struja
RGQRVQRVWUXMD]DVLHQMD
1RYLMDLVWUDLYDQMDGRND]DODVX
da se ni anoda ni katoda ne nalaze u srcu
kao to se prvobitno mislilo
YHVXVPMHWHQHQHJGMHXSUHGMHOXPR]JD
SRYH]DQHVDLWDYLPRUJDQL]PRP
po kome su rasturene takozvane erogene zone
NRMHUHDJXMXVODELMHLOLMDH
u zavisnosti od snage diodnog sistema
RGWHPSHUDWXUHWDNR H
VODELMHLOLMDH
i emitovanja i primanja elektrona
Te u ljubavi uopte uzev
QHNRVHUDGXMHLVPLMHQHNRSODH

ZABORAV
Zaboravila si i izdala
naa grudvanja po mekom somotskom snijegu
naih srca
'UDJXOMLWYRJDVPLMHKDYLHQH]YHH
QHXMHVHSMHVPDWYRMLKEHGDUD
VYHWDNLK
Zarastao je u bradu moj podvig kad sam
ko Vronski nekad
EDFLRRJUWDVYRMRGWULKLOMDGHUXEDOMD
preko bare
GDELWLPRJODSUHL

7
da ne ukvasi nogu
Ako te neko ipak zapita
Za ovo
ili za pjesnika
ne reci da zna
MHUVXVDVHHQH]HOHQHXPHNUDMJUDGD
LVDJRUMHOHYHH
LLVSDULOHXWLKRMYRQML
GMHLMLKNROLFD
u parku

POVRATAK
I sad je sve jasno
kao u umi u brdu
kad pozne ledene kie
svale gusto lisje sa njih
=DYUHQHVXYHVYHERUEH
i vjetrovi
vratili se u svoje mjeine
i ti opet meni
Toplo je sad u tvome zagrljaju
kao pod omorikom usred zime
SRNULYHQHSDPXQLPORSWDPDVQLMHJD
Za nama su ostali dani
u tami zaborava
ko selo u dolini pod zimskom maglom

ZAROBLJENIK AMORA
1HGRVWLQLIDQWDVWD
ukrotitelj zvijeri
najamnik poezije
(WRWDMHXLQLODRGPHQH
jedna mala kneginja
u crnom dominu
i u mufu
A to jo nije sve
Natao moje ljubavi
NRQDQRSRELMH HQ
Postadoh trubadur tvoje ljepote

8
Nepravedno
=DVMHQMXMXLPXGURVWLPQRPH
koje nam dariva Atena Palada
ERDQVND

%(721,260,-(+(1(
Zazidan betonskim blokovima
VHELQRVWLLSDNRVWL
sluganstva i tupavosti
nemam snage da ih raznesem
QHPDPSULMDWHOMDGDSRGPHWQHOH D
ni otre kiseline da ih istopi
Tada je sinuo usred dana tvoj osmijeh
XNRMHPVXVODVWLVXQFHLDUROLMD
to mute um
i griju srca
I blokovi kameni su se isopili
i pretvorili u bijele dvore
mermerne
XDL
.DGVLWLSUYLSXWSUHVNRLRSUDJPRMHVREH

TUGA
Sreo sam je
To je bila jesenja prokisla bata
XNRMRMMHWUDYXOMLQDQDEXMDOD]JD]LODOMLOMDQHLUXH
1L]HOHQRJOLDYLH
gustog
QLOHSWLUDVWRJFYLMHDPHNRJ
Ni slatkih plodova koje smo brali
jo zelene
ni vitkih prutova na njoj
to su znali da oinu
po grudima
i po mati
6DPRVXQMHQHRLRVWDOHMRXYLMHNLVWH
ubjedljivo zelene
L]NRMLKOLHSODPHQ
crn

U SJENCI RASCVALIH DJEVOJAKA NA SUNCU

Izravnjavljeni sastanci
haraju po mojoj dui
mila lica
bole
SHNXVODWNHULMHL
5DNOMDVWHVWULMHOHQHPRJXGDL]YXHP
iz srca
QLRVXQDQHHWQMHL]VMHDQMD
QHL]OMHLYH
VXVQMHLFDXGXL
okrastaloj
brie severac beslovesni
Djevojke laju na mene
nebu i suncu sam
sve dalji

THE END
,YL HK
U umici kraj grada
GYDUD]JROLHQDHQVNDEHGUD
NRGYLMHRJURPQHQDUDQGH
nabubrele
(ispod njh farmerice spale)
na jednom pie the
na drugom end
Otada vie ne idem
na vikend

(/-(,92/-$
7H]DXULVDQMHUD]EMHDOLKPLVOL
prerezalo je reetke mojih zatvora
Tvoj osmijeh je otkravio
]DOH HQRNDPHQMHPRMLK]DERUDYD
Pa ipak
Stresoh okove mojih strasti
WHVPDHPXUXFLVWLMLPNDRSREMHGQLN
A nakon toga
PDULUDMXPRMHHOMH
druge moje
XHWYRURVWUXNLPUHGRYLPD

10

61$*$=(0/-,1(7((
Ima labudova
pa ne vole da im rastu krila Tako
L]DVYDNLVOXDM
neka su nam potkresana krila
WHLHPRELWL
Ima prijatelja
NRMLELPLGDULYDOLQHVHELQR
ogrlicu od krvi
i nabili oko vrata
Imam tako prijateljicu
to mi godinama izdano
zeleni otrov sa usana
LWDNRPHRGUDYD

SMJENE
3ULMHWHHRELOMHQMHQHQHREX]GDQHNRVH
+ODGDQWDODVVQLMHQHSUDLQHSROLFX
Ubijene ptice pod prozorom
1LVQMHJRYLVHPH XVRERPYLHQHWUSH
te prvi mora da nestane
da bi napravio mjesta drugom
I tako redom

KRAJ FLAMINGA
Flamingo pustolovina nosi pod krilom
nazukle vjetrove
/DEXGRYLQMHQRVWL
XSDMXPHVYRMLPNOMXQRYLPD
/HLm golemom otoku
mojih sanja
bludim pogledom
po nedoglednim sahranama ljubavi
i znam
GDHSULMHRELMDOHWL$IULND
QRWRHSDVWLWRSOHNLHQDQMK
U grudima nosim jato gavranova
oblaci zlatoruni u prijateljstvu sa suncem
to nadgledate nadole verige
na zemlji
ne dajte da jelenima i srnama opasu panjake
SRQRQHDYHWL

11
I vi modre kie
QHGDMWHGDREDQLXVYRMRMEH]D]OHQRVWL
(?)
SRVLMHNXPODGDLWD
L]NRMLKHSRWHLVX]H
LLMLHSLVDNLVDKQXWL
XPMHVWRGDVHXMHGRQHED
zanosna pjesma ljubavi

PRIJEVARA
Belzebupe
Raskidam ugovor i stobom
5LMHRGURQLVL
=DOXGVDPGUDRVYHWHNQMLJHSRGQRJDPD
Jer tebi se molih
2HQDLKHOMD
Majko naih strasti
7LWRSRURNHLPUQMXVLMH
Ti koji mi se iz prikrajka smije
Smiluj se
I X LXPHQH
Raskoan VWDQXWLSULSUHPLWL
Tebi i tvojoj presvijetloj sviti
8 L
8 LXWUEXKNDRNRGRQHOXGHHQH
8 LXJODYXNDRRQRPHEDNDOX
Ili u veliki prst od noge
7LNRMLVLL]OLMHLRPQRJH
2X L
8 LXPHQH
,WLVLREHDR
Na treskavicu si me vodio
Dvoru tvome raskonom
Na vatrenim konjma smo letjeli
Prolazili pored groblja

(Bodleru)

12

II. BOJIM SE
BOJIM SE
Bojim se
Bojim se da mi ono
to mi je danas crno
ne postane jednog dana svijetlo i crno
i da labudovi ne budu crni
%RMLPVHGDMHGQRJGDQDVPH HPDNH
QHLVSULMHHse ispred nas
s golubovima u zubima
i svilenim pticama
Bojim se da ono to bih jo da zgazim
da sutra sa njm
ne suzim

STRAH
Bojim se nemilosrdnih svitanja
bojimse natruhlih podneva
ERMLPVHQD]XNOLKYHHUL
Bojim se mrlja na patosu
kad polete
Bojim se odvratnih mirisa
QHSRVWRMHLK
Bojim se kad zagrizem u sopstveno meso
neisueno
Bojim se disanja pakostih
jutarnjih
WRPLVWHXJUXGLXQRL
ILNVLUDMXLPHVYRMLPFUQLPRLPD
Bojim se smrznutih zeba
to padaju ispod krovova
ERMLPVHWHNLKXJRMHQLKPDNL
to sa predumiljajem vrebaju ptice
QDGUYHX
iste boje
Bojim se kia neraqzumnih i ssnjegova naduvenih
Bojim se soha
nezauzetih

13

IDEAL
WDGDUDGLRYMHNNRMLMHXPUR
jo kad su procvetale prve lale
a nije pokopan
Ubijen u zametku
a nesahranjen
lebdi
avet bez dimenzija
bestjelesan
i beskrvan
LXEHVWHLQVNRPVWDQMX
,QHPDWHULMDOQHPRH
ni zvuk ni um ni zavist
QLPUQMXGDRVMHWL
A po zemlji je srebro
blistavo jutarnje srebro
prosuto zlato
prosuta krv po nebu palih junaka
7UHSWHOMXELLFHGMHLMKVnova
u svom bezazlenom smiraju
I vie nita
Iza toga opet poraz
koji se teko sputa
na sve
ko otri i ledeni mraz

RASTIMO, RASTIMO...
Rastimo. Rastimo. Rastimo.
7UR]XEDFVHELQRVWUHH
stara prijateljstva
pucaju po avovima oprobana drugarstva
iz kojih curi gusta bijela krv
Segmenti ulizitva
zato
napreduju jedna za drugim
i uspjeno s obje strane
VGREURPUDXQLFRP
Rastimo Rastimo Rastimo
dobijamo u znanjima
i pameti
gubimo u nevinosti

14
Do jedne crte
Ali koliko ih je preko te crte
kad ljudi opet postaju djeca?

DEZOKSIRIBONUKLEINSKA KISELINA
%RJRPROMNDSURGLUHVYRJDPXLMDND
L]OMXEDYL3UHWLHPRVH
izmakli za tri konjske glave
u neprepoznavanjima
6SRH]LMRPWRQLMHSRPDNODSURJUHVRYMHND
ni za jednu amebu
1H]DGULYRVYRMSXWQDVWDYOMD
nepoznat nama
a ipsk u nama
dezoksiribonukleinska kiselina

RIBE
,]EDHQL]VYHPLUD
i poboden ovdje usred poluostrva
dvadeset hiljada milja udaljen od mora
toliko od vazduha
toliko od vetra
usred poluostrva
zaraslog u bradu
Akonkagva me vie ne zanima
1L.LOLPDQGaro
Maksima Gorkog znam naizust
Ostali ga uzalud dobacuju:
Gomile realizama
Mrve umjetnosti
6JDQMDRPXUXFLVYDNLGDQ
silazim u grad
,YUDDPVHXYHHSUD]QX
7HOHYL]LMVNDPLRSUHPDOHLX]DSHNX
u komade
Iza igle na radiju vrebaju na me
EOX]LGH]
S privrednim bosovima nisam u dobrim odnosima
6YLMHWXNRPHLYLPVXULEH
Velike prije svega
i male
Srebrne i glatke
LVDUD]MDSOMHQLPHOMXWLPD
Ribe u gradu
5LEHXNXL

15
Ribe u postelji
5LEHXGHSX
5LEHGDQLQR
Odvratna nevidljiva sila ispija mi krv
iVUL]NLPH
VYXQR

KAMENI SPOMENIK
.DPHQLVSRPHQLH
Prekini svoja putovanja
i promijeni tvoj hod
uhodani
Preleti varljive ravnine
jednim jedinim letom
i ispenji se na najvii vrh planine
zabluda
i pogledaj
s niva
2EL LJUDGRYH
i u njma pristanitva
i trgove
i parkove
Zastani
GDELWLVYDNRLVSULDRVYRMXSULX
Pa ksd se vrati
YLGMHHGDVLSURPLMHQLRVYRMOLN
i bio ljepi
za jednu meru ljudskiji
A onda opet izroni
LL]PUDQLKVDQMDLGXELQD
iznesi nove bisere
jo krupnije i ljepe
i predaj ih RYMHNX
Djevojke lijepe
SUROD]H LSRUHGWHEHLRVPMHKLYDHWLVH
DWLHLYMHWLVQMPD
i u njihovim srcima
Jer ste umrli
dok je jo svjetlost bila u vama
DQLVWHVDHNDOLVPUW

16

MALODUNOST
Obezuena uvjerenja
RVDND HQLKNULOD
GHUXLVYRMD]DYHWQDKWMenja
klecam
YXNXL]DVRERPVYRMD]DJUFQXWDNOLNWDQMD
JD]H LXELMHQHSWLFHPRMLKQDGD
/HHXEODWXUXQDPRMLKRVWYDUHQMD
iskvaena i teka
i ne vie bijela
Plove u nedogled labudovi mojih misli
YUDDMXLVHLRGOD]HLSRQRYR
LQHXVSLMHYDMXLGDVHVSXVWH na zemlju
i da mi pozajme svoja krila
Niko me vie ne obilazi
VDPRSRFUQMHORVXKRGUYHH
SURYODHLVHNUR]VQLMHJ
SUXDPLVYRMHWDQMXQHLNUKNHUXNH
GDELXYHDORNORYQRYH
mojih jeza

SLABOST
Kvazari i pulsari
udaljavaju se strelovitom brzinom
i glasDLPYLHQHXMHP
Siao sam sa zemlje
i zbog njenog poslunog obrtanja
SUHVWDRGDMHELXMHP
Veliki reditelj svemira
LXNURWLWHOMVD]YMH D
mnogih
i bijede ljudske sive
Ruilac vasione
(popud stranog ive)
Pa ipak jadno-jadno slab
LEH]ULMHL
spram nHGRVWLQHWXSRVWL
vremena
koje me mlavi
UDVSLQMHQDNUVWLHUHL
nezasitno u ljudskoj patnji
i krvi

17

KUGA
/HMOHFLXPDMXQHGRODDKX
od umora
Djeca se po progonima ne igrahu
od zmija
3HOHQDYRNDPDXPLUDKX
od otrova
LYRNHEH]SHOD
Goveda se po aharima zavaljivahu
od gladi
Ograde u namete propadahu
i nade
od snijega
3UHGNXDPDVWUDDULVWDMDKXVNRDQMHQL
od straha
0XOHVDPUWYDFDRKHQHX]LPDKX
RGXDVD
a mrtvace vie ne zakopavahu
od jada
Pjesnici vie ne pjevahu

7-(/(6122%-$1-(1-(29-(KA
Veliki kiseli mrak spustio se na grad
i na nas
jo kad sam prolazio pored mjesta
na brodu
RGDNOHVPRSRLQMDOLNOL]DQMH
natrag
$PUDNMHELROMXWLWHDN
i otrovan
i mi smo padali po ulicama kao snoplje
i ostali na njih
OHHL
I sad mi tumaramo gradom
mrtvi
DLYL
nepokopani

18

IZGUBLJENI PRIJATELJ
Jedan zub
JRGLQDPDYHNDNRPLVHOMXOMD
i ne mogu da ga izvadim
A danas
jednim prstom povukoh
i izvukoh ga
bez boli
i bez krvi
A bio je veliki kao u starog lava
i sada sam plijen onih
koji mi dotleJPLDhu oko nogu

SILAMA DOGMATIZMA
6MHWLWHVHYDLKOD DNRMH
jo stoje zavezane za obale
i prazne
HNDMXLQDXWRYDU
$UHNOLVWHLKGDHWHLKSXQHLVWRYDULWL
GDELLKVSLOL
Sjetite se vaih postelja u svili
koje ste popunili
$UHNOLVWHGDHWHLKL]EDFiti
na smetlite
Vijekovi su proli
a vi ne umirete
vae gvozdene ograde koje nosite sa sobom
ne rasturite
Sjetite se
ta vam je reklo vrijeme
LWDHYDPUHL
9MHWDUHUD]QLMHWLYDHVMHPH
koje ste bacili
u mora (sjeverna)
A ikre vae iz toplih mora L]EDFLYDHQDNRSQD
JGMHHVHVPU]DYDWLLXJLQXWL
Pa ipak
da se razumijemo
LVWLPROLHRSDORLVYHKOR
DOLQHXSDPRLGUYHHPODGR
zrelo

19

NEMILOSRDNI
I sluah
pisak trava u polju
SRG]DKXNWDOLP]DPDVLPDNRVDD
,MHNDGUYHD
SRGWHNLPXGDUFLPDGUYHD
I gledah
6X]HNRGPODGRJLWD
LVSRGEULWYHREDQDGL
u prolazu
,NDNRWHHNUYRGUXMD
koji se spremao da zakiti goru
a mi smo ubrali da bi zakitili
1DDOXWDQMDLGUKWDMHFYLMHD
WRRHNXMHUXNH
NRMHHJDRWUJQXWLRGVYRMLMHK
Preklinjanja behara proVXWRJLVSRGYRNL
GDVHYUDWLVYRMLPWXNRYLPD
,VNULYDQMDRYMHND
od svoje sopstvene misli

JADI MULA MUSTAFE BASESKIJE

(Mula Mustafa Baseksija je ostavio
za sobom dnevnik dogadaja u Sarajevu u razmaku od 1750-1803)
Ocitah lekciju iznenadenoj kukuruzovini
koja se godinama nadmece samnom
neubedljivo
]DODXLVHVDORPXWRYOMHQLKDUDQD
8VUFXRVWDGHDO
WUDJLQRRVYMHGRHQQHL]PHQOMLYRXDPHED
i podmitljivim betonskim koljem
te slomih kotiledone mojih nada
i arhegonije mojih snova
Ispevi se na vrh Kordiljijera
jednim pogledom shvatih postanak svijeta
LQMHJRYORJLNLQHVWDQDN
potamnjeh slavu Ptolemeja
Tad zgrabih nasumce aku zvijezda
i bacih je dolje

20
u ambis
XLYDMXLXQDSULMHGXSDNRVWL
*UDEHOMLYFLH]ERJQMLK
obrubljivati glave jedni drugima
LNLWLHVQMLPDVYRMHNROLEH
ponosno
Mejljivo
sastavi kronogram u pofalu
JODYRVMHDPDOMXGVNLKVUFD

OTPORI
9MHLWRSRNUDMHYLPD
i s kose na kosu
s glavice na glavicu
VXYLNDQDXYLN
I opet
uvijek na meti
HWYUWDVWLKVMHNLUD
uspjenih

BJEKSTVO
ObHH]EH HQRSULVOXNLYDQMH
progoni moju volju za rad
GUDHLMHL
L]D]LYDMXLSVHRVYHWH
Rasute misli skrivaju se jo dublje
VOLMHXLVYRMLPUDPHQLPD
Rafali mojih bjesova ispunjavaju zrak
]DVOXQR
,]GDQRQDVLSDMXLYLQDXPRMHVWDYRYH
.RQFHQWULQDYDWUD
VODHQDJRPLOX
lobanje mojih ideja
prazne

5(/$7,9126761$*(=(0/-,1(7((
Rano sam se odigao od zemlje
da bih se pomijeao s plavim visinama
koje provjeravaju vrhove
kamene
ohole
RVWDYOMDMXLQMLYHOMXEDYLSXVWH
LOLSUHSXWDMXLLKGUXJLPD

21
Pa umjesto raskih slasti
koje su me vilinski mamile sebi
brzo sam bio opasan vatrom
i ledom
,DUVHELQRVWL
i otro kamenje pakosti
raznijeli su mi snagu
Predomisliv se ipak,bez poze
RGOXLKGDRGPRWDPNRQRSDF
LVSXVWLKVHQDLURNDSOHD
LYRWDSUR]H
izgubivLVHXQMHQLPNDQMDYDQMLPD
hrapavim

35(,0867928/JEPOTI
3HPMHWDMXLEUGDLSODQLQH
SURQD RK]ORNREQLSXWWUDJDQMD
LVWLOMHLPDQDVXNDQQDVSUXGRYLPDEROD
XVSMHKGDVHRVORERGLPDPRYLQHGXKD
(trnovit put bolji ali bolji)
SHYDOL]D]HLERDQVNLXP
I tu zaostadoh
JD]HLSRGYRGQHL]YRUHEOLMHGH
pomiren unaprijed sa spoticanjem
O kako su snaga i slabost
rasko i jad
mladost i starost u bliskom srodstvu
i krhki
i kako ulaze jedni u druge
,]GUDYGXJR
u ispitivanju
RGOXLKGDSRUXLP]JUDGX
od proticanja neuspjha
i iskivih vasionu
navalivi se svom snagom na jednom njenom kraju
da bi izazvao njena urlanja
i njena proklinjanja
Sad je to za mene bio opet novi vidik
jer je prosijecanje puta kroz neprohodne prijedele
i novo
SUHLPXVWYRXOMHSRWL

22

III. HLJEB
HLJEB
To nije hljeb
7RMHXGRYLQDVLSDLOLRGYUDWQLRNWRSRG
to sa bezbroj svojih pipaka
mami
VWHH
i pipa
LSRGPXNORX]DVMHGLYUHEDLHND
I svakog dana
u svojoj utrobi samelje
sve to je najljepe
NRGRYMHND

7,-(67229-(.$

RYMHkje zamijeen sa brigom

NDX
,VDUDGRX
naravno
,VDVYHWORXXPD
kao to pre znamo
i sa pregalatvom
,VDXSRUQRXGDXYD
osvojeno
LGDQHX]PLH
,VDYHOLDQVWYHQRPWHQMRP]DWUDHQMP
i pustolovinom duha
da bi se sjedinio s bogom
Ali i sa hljebom
]DPLMHDQMHRYMHN
i to mu ne da da se odigne
od zemlje

.2(.2*$
Mrzim hljeb
kad god se okrenem
kud god se okrenem
hljeb
ta god pomislim
hljeb

23
-XHKOMHE
'DQDVKOMHE
Sutra hljeb
Hljeb mi je nabio brnjicu na usta
1HXMHP
ne vidim
Zbog hlMHEDVDPSUHVWDRGDRVMHDP
Nalazim se deset hiljada metara
pod vodom
XFDUVWYXYMHLWHWDPH
i tiine
YMHLWRQLMHP
jurim
u potjeri za hljebom
usta su mi otvorena
samo za hljeb
Zbog hljeba sam gluh
zbog hljeba sam slijep
Zbog hljeba nisam lijep
Mrzim hljeb
Ne podnosi ni on
mene
Uspio sam da doprem
do same jazbine
izdaje
Na njenim vratima
bilo je napisano
hljeb

STRAH
Veliki bijeli hljeb
SULEOLDYDRVHNPHQL
QH]DGULYR
GDPHVYRMLPPUVNLPNDQGDPDHSD
i smota
i stvari

24

GROZA

1RDVVDPVQLRXdovite
NDNRNUXLL]QDGPHQH
u vrelom kotlu
RYMHNVDGUXJHSODQHWH
Bio je veliki kao hljeb
straan kao hljeb
straan kao hljeb
lijep kao hljeb
mrzak kao hljeb

,VELHPXUXFL
il s tekim hrastovim maljem
kao hljeb
juri za mnom

OSVETA HLJEBA

7UDRVam za hljebom
krupnim koracima
DRQQLMHSUHVWDRGDPLL]PLH
i da me mami

A kad sam mislio da sam ga sustigao

LLVSUXLRUXNX]DQMLP
iznenada se izmakao
LMDVDPVYRPGXLQRPSDR
nasred ulice

2QGDMHRQNUXLRL]QDGPHQH
nekoliko trenutaka
visoko
Zatim se pretvorio u kamen
LVYRPVYRMRPWHLQRPVUXLRVHQDPHQH
L]JQMHLRPLVUFH

POBJEDNIK

,]DWRJDVDPXLR
8LRXLRLXLR
i najednom je preda me stao
hljeb
Imao je miroljubiv izgled
smijeio se na mene I
otada smo prijatelji
-HUVOXLPH
hrani me i brani
LSRPDHPLXXHQMX
i u penjanju

25

IV.1(2679$5(1((/-(
TETRIJEB

(Emiru Vaizu)

Pijesnici vode porijeklo

od tetrijeba
Jer tetrijeb kad pjeva
zaturi glavu unazad
]DPXUL
i sav se preda pjesmi
i nita nezna za drugo
niti oka otvara
QLWLKRHGD]QD
I tada je najlake
ubiti

DOGMATICIMA
1HSUL]QDMHPYDHJXLMHSLMXNH
za mjerila uzmite vrijeme
drugih
Otvorite vae due
LSRNDLWHYDDVUFD
NDGQDXNURHQRMX]LFLYRGLWHYDHSVH
i iz apoteNHNXSXMHWHHHU]DQMLK
Bojte se
MHUVXNDPLOHQDLKSXWRYDQMDGUXNLMH
od vaih
(Mi u rat nosimo zastave bijele
DYUDDPRLKFUYHQH
krvlju natopljene)
kuglica gvozdenih
u kojima su stisnuto vaa znanja
i bezvodno
XVWDQMXGXHGDL]GUH
od vaih
strijeODVWDNOHQLKRLMX
Svakoga dana batinim bolove bijednih
upijam iskustva mnoga na te srca
2NDPRVUHHGDPLQLNDGQLVWHJXUQXOL u ruke paletu
i svoje hrapave boje
da bih vam urezao slike na platnu
LRYMHNRYMHLR
lovori bi se smijeili na me
VEHULUWQH jeseni

26
LOMXELLFHPRGUH
radosno otvarale svoje latice
zime bi se studene skrile preda mnom
2NDPRVUHHGDPLQLNDGQLVWHRWNULOL
rite svojih misli
(iako nehotice) Nikad
ne bih na vrata nosio svileni gajtan
HNDMXLGDJD]DWHJQHWH

STROFE
,]L LWHL]SOLDND
poto ste se nakvasili
QHJODGLWHYHELXMWHVYRMXPLVDR
da bi uvidjeli da ste na posljednjem brijegu
-HUQHHYDPSHOHQDVYRMLPQRLFDPDGRQRVLWL
med i cvijetni prah
nego krv
DXDKDULPDHYDP
XPMHVWRQMHQRJEOHMDQMDMDJDQMDFD
proplakati pokopana djeca
neutjeno
3URPLMHQLWHULWPRYHYDHJDLYRWD
a u cenzurama vaim
umjesto kame nek bljesne misao
ili ih skratite
Slikujte bar vae epohe
DNRLKQHPRHWHL]PLMHQLWL
i rasturite bez milosti strofe
licemjerstva

.$0,5,927$
(Birokratiji)
TamnaQRLSUD]QD
rudnici zlata plamte na zemlji
Na glatkom plavom mermeru
QHPDMXLWDGDUDGH
9HQHUDL0MHVHFGUHL]DUXNH
SUHWLXMHGQRGUXJRSOHXL
po unaprijed napisanoj muzici
XSUYLPDVRYLPDQDMYHHSUHGVWDYHQDVYLMHWX
Ima li ita ljepe na zemlji
od pravog prijateljstva
LSURYMHUHQRJQDXDUHQLPQDNRYQMLPDVUFD
o koje su se razbijale dumanske sjekire

27
Pa ipak
WRQH]QDLGDRVX XMHPRHSDQLFH
MH]LYRELMHOHLSURUDXQDWH
premnogo
UDVWDYOMHQHRGVYRMLKLOD
SUHVWDOHGDXYODHXVHSODYHWQLORQHED
KDPLULQMLKRYLKLYRWD
LQRHYLVNULYHQLLVSRGQDVORQDQMLKRYLKVWROLFD
XLQLOLVXLKQHVSRVREQLP]DWR
RNUHXLLKSURWLYQHQDSLVDQHNRUHRJUDILMH

SLOBODAR

(Emiru Vaizu u spomen)

3RQHNDGNDHP
Da mi je ko Emir Vaiz nekad
HWUQDHVWJRGLQDGDJRYRULP
po ulicama
LSRGXDQLPD
SRGDPLMDPD
i tekijama
i sijelima
i skupovima drugim
i po grobljima
Pa petnaeste
neka me protjeraju u Jemen
Okomio bih se
i oborio na sve
na pae i vezire
na muftije i na mule
i na duge uleme
na begove mlade i stare
LQDMDQLDUH
Na sirotinju
i na polusirotinju
na sve na sve na sve
QDMHGQHWRLQH]XOXP
na druge to zulum trpe
1DGUYHHLQDNDPHQMH
na nebo i na zvijezde
Ali eto ne mogu
Bog ne miluje sile i azije
On voli skruene
pokorne i slabe
7HXWRVYH]DWYRULWLXVHEH
i u VYRMHLWDEH

28
A onda
preda me stane piramida mermerna
koju smo sagradili
pa od nje
QHYLGLPVPHHRNRQMH

GLOGOVE GLAVE

&HQWULPDPRLLRWSRUD

*ORJRYHJODYHUD]YODHFUQRWLMHVWRSDNRVWL
JD]HLWUDPYDMHPRMLKHOMD
Mravojed vadi grkljan neznanja
i poka]XMHQDPJDHSXUHLVH
3RGNURYRPXRNXGYDJROXEDNOMXMX
mozak jedan drugom
(bolje bi bilo da su se biskali
ako ne mogu da se ljube)
6WRHRYRJDVYLMHWD
WRMHYHEDQDOQR]QDQR
to si ti
Kad mene ne bude vie
NRSULYHRVYHWHSRGLLHVH
u svojoj obijesti
VWHUXLXOLFDPDGLPLJDU
Zaustavih autobus nasred ulice
LNDRDQ9DODQ
SRGPHWQXKOH DGDELKWRNRYLPDRODNDR
5D]GULMHLK]DYHOMDMHVHELQRVWL
zaklonjen fudbalskim loptama tupoglavosti
na kojima otvorih oko
,LVWRGJULMHKD
i slobodan
zasukah rukav i zavukoh ruku do ramena
u rastopljenu maziju
i izvukih je pobjedonosno posutu bijelim injem
Glogove glave se zaljuljae u strahu
i popadae na zemlju

PIONIRIMA
Ako treba
spalite nae harfe
vjere i ljubavi
6WDQLWHQRJRPQDRGVNRQHGDVNH
naih nadaLSR LWH
s talasima na talas
ko s kamena na kamen

29
neokvaeni i neukaljani
Izbacite ljunak iz vaih koljki
da bi produbili virove
vaih saznanja
Postavite brda ispred sebe
VWUHOLFHVYRMHXPRLWHXRWURY
nepravdi
i odapnite ih
SRWRXNORQLWHL]PH XYDV
i vaih srca
YLWORYHVHELQRVWL

1(2679$5(1$(/-$

HOLRVDPGDXPUHPX]HOHQLPKDOMLQDPD
i da vidim golubove
NDNRVWUHORYLWLPOHWRPX]OLMHX
iz svojih gnijezda
prije toga
I da vidim svjetlo jednog sunca
NRMHQLNDGQHH]DL
prije toga
I da vidim obriseMHGQRJSUROMHD
NRMHQLNDGQHHSURL
prije toga
'DSURQD HPL]YRUYRGX
sakrivenu
PH XNDQMRQLPDQHSR]QDWLP
prije toga
I da zgazim jednu krivu liniju
GDELKSRND]DRVYLMHWXGDVHXQMRMNULMHOD
prije toga
Ali su me presrele na drumu
sablasti zelene
i prekunule stabljike na vratu
prije toga

579$
Ubijen sam na spavanju
prije nego to sam stigao
da otvorim prozore
Prije nego to sam stigao
GDSRYHHPSVH
I prije nego to sam stigaqo
GDSURQD HPGMHWHOLQXVDHWLULOLVWD

30

COGITTO ERGO SUM

O vi koji ste se stanjili
i otvrdnuli
NROLHVDVXHQRJERUMD
NRMLXLYRWXQLVWHLPDOL]HOHQLOD
ni svoja ljeta
prometnite se bar jednom
XUDVNRFYMHWRYDMDEXNDXSUROMHH
XDUREQHELMHOHJUXGYHEHKDUD
kestenja
SRUHGDQLKL]PH XYDLKVWRSD
3RNDLWHVYLMHWXGDVWHL vi nekad
QDHSLOLQHNRJ
3RNDLWH
GDVWHLPDOLVYRMDDUNDOMHWD
a ne samo mlake bare
vaih misli
$NRWREDUMHGQRPQHXLQLWH
OHMOHFLHYDVSUH]UHWLLRVWDYLWL
XPHHSUHVWDWLGDVHPROH6YHGULWHOMX
JROXERYHHPRQDOD]LWLUDHSXWDQHSRSXWHYLPD
i NDPHQMHHRVWDWLGDGXELQDJODYL
SURNOMLQMXL

PSALME DAVIDOVE
Blago onome
NRPRHVWUSOMLYRGDHND
bujice da izgube snage
YLURYLGDLVSOLDMX
i rijeke da promijene korita
2QHELWLX]GLJQXWQDQHER
LJRVWLHVHUDMVNLPVODVWLPD
i veseliti nebeskom muzikom
poto prethodno bude razapet ma krstu
i zakucan gvozdenim ekserima

0$/2*5$ $1,18
Pravougli mozgovi
UDGXMXVHQDNURYRYLPDVYRMLKHOMD
RYMHQDQLVODYRP
NDGX]UQXROMXHWQRJSLULQD
SURQD XWUDJRYHQDLKSRNUDGHQLKPLVOL
Okrutno je prolaziti bezULMHL

31
SRUHGQHRDOMHQLKSDQMHYD
L]YRUVYLKQHVUHDL]DOD
JGMHVHUDGRVWLVUHDNULMXL]PH XPXGULKXLFD
SURVMHQLKVMHNLUD
Drhtite vi koji se umivate
QHEULJRPWX LKQHYROMD
LNRMLGDQMXHWDWHSRWHOHIRQVNLPLFDPD
Rijeke vremenaq mogu da usahnu
ali zato prelijevaju svoja korita
NDGRSHWQDGR X

CRNA JAMA
Spojimo licem u lice
i gledamo se
ideal moj nekad i ja
A od tvojih zidina mermernih
gigantskih
ostao je jo samo grub
na dvije noge nezgrapan
krnjatak zub
NUR]NRMLPRGDGDOHNRSURYLUXMHYDUOMLYLKorizont
Oko tvojih ruevina daleko je razbacano kamenje
mermerno
DSRUHGQMLKXJDRQRDORVQR
JOHGDL]YLUXMXLL]WUDYH
u mene
LWUDLSRPR
1DWYRMLPVYHWDNLPOLNRYLPD
EODJLPLLVWLP
gledam
kako su uspjeli da se ispenju
i da iaraju
LXUHXVYRMDQHSRHWLQDLPHQD
i slova nevjeto
Tamo gdje su bile teke grede
QDNRMLPDVHGUDORLWDYR]GDQMH
zjape sad prazne i crne
jame
u koje gavrani i vrane
sviraju svoja gnijezda
i druge grabljivice
sa zlokobnim izrazom na licu
ili sa podsmijehom
ili sa prezirom
U tvoje naputene dvore uspio je da upadne
RYMHN
NRMLXWHELJOHGDJUDEHLVLOX

32
i da ih tragovima svojim
QHLVWLP
uprlja
i izgazi
tvoje lijepo lice
XYRGHLXWYRMHRGDMHNRQMH
LSURYRGHLEOXG
Stojimo tako i gledamo se
ti
NDRFUQLLYRWVYHFD
od kojeg je ostalo jo samo komad slabine
i jedna ugljenisana ruka
sa bijelim krugom na sredini
od mnogog ljubljena. Iz zablude
i ja
WXLGDELLYQD]HPOH
NRMLYLHQH]QD]DWDMHUR HQ
ni ta da radi
MRQHUR HQHNDP
magle da se razmaknu
a ipak da me ne ispiju

V. '59((,29-(.
'59((,29-(.

'UYHHFYMHWDGYDSXWXMHGQRMJRGLQL
MHGQRPXSUROMHH
jednom u zimu
Prvi put grudve snijega
drugi put s grudvama behara
RYMHNMHGQRP
XLYRWX
razmejta bure
mijenja rijeka korita
SUHPMHWDVD]YMH D
i otvara luke za pridole brodove
Poneko nijednom

681(9,6,67(0,
WDELPRJOLXLQLWLREODFL
da zaustave mjesec kad se zlokobno ustermi na nas
ili da skrenu njegovu putanju
da ga odbiju od sebe
Da li je time to ga za ternutak pokriju
XLQMHQRVYH"

33
Malo
ta bi mogao GDXLQLPMHVHF
da raspri oblake
i da ih izmrvi i razjuri?
Malo
.RELPRJDRXLQLWRWR"
Sunce
6XQFHDUNRELPRJOR
LPRH
Ali koje sunce?
I zato ne zaboravimo da je svako od nas sunce
LGDVHRNRVYDNRJRGQDVRNUHXSODQHWH
$NRVDPRWRPLKRHPR

ONIMA KOJI STOJE NA PUTU PROGRESU

3RYDOMDQHWUDYHQHPRQRVWHQMX
SRGVQLMHQLPJUXGYDPD
0HVR]HOHQRJOLDSULVLOQRVWHUH
poslunu zemlju
smrznute zebe padaju ispod krovova
GUYHHXJUXGLJORUXNHXYLV
DSXXLSROLWYHSRVOMHGQMH
SXQLVXGMHMLVWRPDFLXWH strugotine
8KRGDQHPDNHSUXDMXPHNHDSH
LNDQGHL]QMLKNUR]QR
u opustjele sokake
vjetrovi se krve u visinama
ELOMHHL]DGRELMHQHUDQH
XGRYLWLPDVUD]MDSOMHQLPHOMXVWLPD
s jednom vilicom na nebu
a s drugom na zemlji
QHPRHQLWDGDXPDNQH
to gura progres naprijed
$NDGGR HYDNWLVDKDW
NRULMHQMHHVWDUQRXVWDWL
i pozvati vas na odgovornost
SDSUDWHRWYRULWLUDOMH
LVSULHYDVVYRMRPYDWURP
VWUYLQHHYDPGURERYH]DWURYDWL

34

U TAMI
Uporna zemlja
u svom besmislenom okretanju
RPHWDMXLPoje koncentracije
ne prestaje da pravi osmice
Posljedica toga je
QR
9HHUQMLREODFLQDKRUL]RQWX
ljube se sa vrhovima planina
ERMHLLKVODWNR-crveno
7RLPD]DSRVOMHGLFXSULX
Dok djelo ostaje iza suhog granja
u sjenci
QHVKYDHQR

PRAVI RAT
Dok se mi istrebljujemo ratovima
(pravednim i nepravednim)
rijeke se spajaju
OMXEHLVH
i odnose na umor i znoj
SRWSRPDXLQHVHELQRPRUD
RVPLOMDYDMXLLK
Lako je otkinuti slabanu lalu
DOLXLQLPRGDPUWYDWLMHOD
i u mirovanju
pokrenu se
i projure pored nas
8inimo da se brijegovi zaspali
probude
8LQLPRGDXVWYDULPD]DLJUDVUFH
i da plesan progovori
Budimo dakle te rijeke
tihe
ali neumorne
EXQHDOLQHVHELQH
LSRNDLPR svijetu najprije djelo
DRQGDWHNSULX
Budimo
budimo to to nikad nismo bili

TA DA SE RADI?
2WULXJORYLQMLKRYLKRLMX
]DERUDYOMDMXQDQMLKRYDUR HQMD

35
HOHNWULQL]XELQMLKRYLKHOMXWL
SURGLUXVDPLVHEH
Pripitomnjene zvijeri otimaju se
YUDDMXLVHVYRMLPNROMNDPD
na tabutima pleu heruvimi razuzdani
2VORER HQLVYRMLKKRURYD
bestidno pokazuju svoje tabane
Jedino jo
UD]RUXDQMHDQ HODQHSROD]LLP]DUXNRP

NA VELIKDAN
1D9HOLNGDQXPHHKXDWL
DQHHELWLYMHWUD
WXDLJUDGSDGDHL]YHGUDQHED
DQHHELWLREODND
2YFHLMDJDQMFLHL]EH]XPOMHQRMXULWL
DQHHLPDWLPMHVWDJGMHGDse sklone
RGDUD
3WLFHHSDGDWLVDQHEDPUWYH
DQHHELWLGMHFD
GDLPSUL X
i da ih uzmu u ruke
1D9HOLNGDQHSDGDWLPUDN
DQRLELWLQHH
]HPOMDHMDDWL
LSUHVWDHGDVHRNUHH
DQLNRJGDMRMSULWHNQHXSRPR
/MXGLHXPLUDWLXJRPLODPD
kao nekad skakavci
da su ih zgrtali lopatama
A sve zbog toga
WRMHRGODLFDWDQNRJYODNQD
jedna
nasilno ispravljena

HORIZONTI
3XWXMXLWDNR
na svom dalekom putu
zaustavih ume
u njihovom kretanju
da ih ponizim

36
Poruih brda i planine
u njihovom razmiljanju
lijenom
i popunih njima doline
u njihovom podavanju
Usahnuh rijeke i mora
u njihovom kajanju
i ispih oblake
LGDGRYHVXURYH
u njihovo plakanju
Rasturih ravne kamenjare
XQMLKRYRPNDQMDYDQMX
nenasitom
Skidoh nebeski svod
i survah ga iza horizonata
svih
i iza njega otkrih
opet
SRHWDNVYLMHWD
LSRHWDNMHGQHQRYHOMXEDYL
opet varljive

PROMAAJ
Zaletio sam se
i nisam uspio da iskopam najljepi dragulj
iz zemlje
1LVDPXVSLRGDHSDPQDMNUXSQLMLELVHU
sa dna mora
I nisam uspio da vratim vremena
koja su prohujala kroz svemir
i ostala za mnom
Ali neka upamte zeleni dragulji
SUHLHQL
neka utuve mutni biseri
jedini pravi
neka znaju prohujali vjetrovi
razuzdani
QHHEXGLOQLFLHWDWLSRPRULPD
MDXLELMHVQHDWH
1HHRWUDLQRHYDQDVHOLWLVYHPLU
SLMXLPOLMeka iz njega
1HHVHJRUHSUHQHPDJDWL
da bi busenje nezatravljeno urazumilo
3ULMHHVHYMHWURYLYUDWLWLXNROLMHYNHVYRMH

37
QHJRWRHNROLMHYNHVSDVLWLU D
=DWRVORQR
VWUHVLPROHGHQH]PLMHVQHJRYDVDGUYHD
dok jo ima vremena
sklonimo teke olupine brodova
]DVYDNLVOXDM
LVSXQLPRHOMHVLMDPVNLKEOL]DQDFD
LOLVOLQLPD
LVWLLHPRGR]DGQMHJQHED

1(0202,

Ja sam veliko i silno

QHPRQRPRUH
to nebrojne brodove
polomljene
XVYRMRMXWURELVODH
I srazmjerno su na mojoj strani
kao odnos mora i kopna na zemlji
htio bi da se izlijem
i da pokrijem pustinju pijeska
otre kose kamena
Sodome i Gomore
gradove nepravdi
Ali ne mogu
LQHPLHPVH
o hridi debele da udarim
i da ih razmrskam
Spiram samo ljunak oprani
SRNRMLOLYHSXW
i bijesno razbijam snagu o gluho stijenje
RVWDYOMDMXLVRLSMHQXQDREDOL
i travuljinu divlju i mrtve ribe
NROMNHEH]EURMQHWRDSXXRQHPRLPRUD
XXUHQHRJRPLODPDQDDOX
a u srcu mom haraju
zmije
UD]QRVHJDLHUHH
LSHNXQDDUX

35,52'$,29-(.

0RHOLRYMHN
ko ULMHNHXVDKOHNDGQDGR X
i preljevaju soja korita
radosno?

38
.RGUYHH
bijelo od inja
LFUQRRG]LPVNHU H
WRRLYLLROLVWD
OMXEDNDMXLVHL]QRYD"
Ko zvijezda
poto se istroi i postane
crna jama
JGMHVDPRMHGDQQMHQDWRPWHL
kao na zemlji planina
0RHOLRYMHN?

VI. U TRAGANJU
PRIPREMA
Prije nego to se otisnemo niz svemirska prostranstva
JGMHHPRSURQDLVWRSX]HPOMH]DVHEH
i zakopati se
PDNDUWRELRLVXURYLOHGHQLJOHHU
morali smo isprati najprije dobro
RGMHXVYRMX
i okupati se
LRLVWLWLREXX svoju
i posuti se pepelom po glavi
i umiti lica svoja jo jednom
Da ne bi sa sobom ponijeli
lica svoja
i tijela svoja
i srca svoja
da nebi ponijeli sa sobom
WRELQDPRPRJXLOROHW
i zaustavilo nas na pola puta

POLENOV PRAH
/XWDMXLWDNRSRVYHPLUX
aFLOMQDPMHNDRWRVPRYHUHNOLELR
WUDHQMHERJD
vidimo da mnoge zvijezde jo ne bijahu ugaene
WHVHSULEOLDYDVPRNDRRQRGLMHWH,NDU
ERMHLVHGDQDVYDWUDQHELVSULOD
i istopila na brod
iako ne bijae od voska
Druge bijahu naslagama leda debelim pokrivene
WHLSRUHGQMLKSURODDVPR
izdaleka

39
1HNHVHWHNSXDKXXSDULLKOD DKX
]DVLSDMXLQDVVYRMLPYUHOLPGDKRP
=DQHNH]QDYDVPRRGDYQRYH
GDVXODLREPDQD
A bijahu iste kao zemlja
LSURODDVPRSRUHGQMLK
ravnoduno
ili s dosadom
LOLVPUQMRP
ili sprijetnjom
1DMHGQRMWHNVHELMDH]DHRLYRW
XEDULMHGQRMYUXRM
JGMHJDSURQD RVPR
Ali i tu ne znadosmo da li razvio izn sebe
VOXDMHPLVWLFDMHPHOHPHQDWDSRJRGQLK
i toplote
LOLMHEDHQXOHWX
7HVHQH]DGUDYDVPRGXJRQLQDMHGQRM
NRULVWHL se poukom iz prolosti

AMBLEM
Dosta imae nebeskih tijela
na kojim bijae isti amblem
kao i nas
velika riba na nebu
GULPDQMXX]XELPD
VUHSLHPNRMLSRGUKWDYD
slobodno
,SRWRVPRYH]QDOLNDNRLYH
gdje bi ugledali amblem taj
obilazili bi daleko
i ne sputasmo se
$ELMDHLKNRGNRMLKVH]QDNWDMQHYL DH
jasno
nego zamagnjen tminom
i obavijen
ali vjeto
SDVHSRQHNDGLQMDHVXQFH
ponekad mjesec mlad
ponekad jato zvijezda
treperi
1RL]YMHEDQRRNRQDH
EU]RSUHSR]QDYDHOD
LXSRVOMHGQMHPDVXuspijevasmo da zaokrenemo

40
najednom
LGDSURGXLPROHW

PRVA DARIVANJA
A na jednoj planeti ne znavahu
ni za alkohol
ni za puku
ni za sifilis
LLYOMDKX
Te im ostavimo to
LUHNRVPRGDVXWRUHNYL]LWLQDHJLYOMHQMD
ponosno
to im darujemo
a oni nam zahvaljivahu
neumorno
JOHGDMXLXQDVVGLYOMHQMHP
I veselismo se s njima
mnogo
i bratimismo
Kad ali
SRVOLMHQDVVWDQXJD DWL
kamenjem
i proklinjati nas
WHVHMHGYDL]YXHPR
i dokopamo naeg broda
i u bezazlenosti svojoj
SURGXLPRGDOMH

NAJVII DOMET
A kaGSUR RVPRSRUHG%XNRYLK*ODYD
QDNRMHQHVYDDVPR
da bi tako izbjegli opasnost sukoba
spustesmo se na planetu Znanje
2VWDYLVPRVWUDUDNRGOH D
SRWRVPRVHRLVWLOLRG]YLMH]GDSUDLQH
koja se bijae naslagala na nas
LSR HPRXJUDG
Ali stanovnici Znanja
kao to smo se i pribojavali
bijhu negostoljubivi
LVHELQL
te prije i nego to ispitae
ko smo od kuda smo
i kojim se bogovima klanjamo

41
osue na nas vatru iz njihoYLKRUX a
XELODNLK
=QDPRWDLPDWHGDQDPNDHWH
i znamo vae petate
SRUXHQDP
Mi smo YHGRVWLJOLQDMYHLVWHSHQ]QDQMD
LQHPDQLWDGDOMHL]YDQVHELQRVWL
GUXJRMHVYHOD
1DPUJR HQDOLFDSRVHGDPRXOD H
i otplovimo
i dugo gledasmo ispod nas
jer shvatismo
GDMH]QDQMHEH]OMXGVNRJRVHDQMD
VQDJDNUYRORQH]YMHULVDPR
a oni ne prestajahu sa vatrom
odozdo
dok ih ne izgubismo iz vida
a onda brzo zaboravismo

SAVJEST
A na jednoj planeti
imae jedna velika i plahovita
rijeka
Tu najprije bacahu savjest
koju silovita voda
odnosae
i valjae niz valove
Iza toga bi im davali hljeba
I jedahu

PODVALA
1DMHGQRMSODQHWLQHPDKXXWYU HQRJPRUDOD
i zakon se ne potivae
nego bijae moralno sve to je interes
skupine jedne
ili jednog miljenja
ili kaste jedne
A drugo ne bijae moralno
to je interes drugih
ili miljenje drugo
ili skupina drugijeh
I guahu se
i satirahu
i na gomile ih donoahu

42
$ELMDKXQDYLVRNRPWHKQLNRPQLYRX
i zraci otrovni
LRWURYLGUXJLLXELODNDRUXMD
tajna
i nevidljiva
vrebahu odasvud
i smrt iz zasjede
jer svako
prema svom moralu nitae
i ubijae
i prema svome interesu
I slLMHSLQHYL DKX
da HXWULMHW
i da im je jedini spas za sve
ULMHREMDYOMHQD]DVYH
i svetinja za svakog
i propovijedasmo
,SURXDYDVPRLK
$OLVHELQRVWELMDHMDDXQMLK
ne posluae nas
i utrijee se uskoro

PRAUZROK I PRAIZVOR
6OLMHGHLWDNRXJDHQe zvijezde
LRKOD HQH
NRMLPDVPRPRJOLGDSUL HPR
vidjesmo na jednoj stanovnike
kako bijahu podigli pesnice prema nama
SULMHWHL
Te se spustismo
A to oni bijahu gladni
i bijahu goli
i bosi
i grickahu u neznanju
i grozotama mnogijem
i moljahu
I ne mogasmoLPSRPRL
jer nemahu slobode
Objasnismo im
LPLQHPRQH]DGUDYDMXLVH

VJETINA KOZE PASE

Zatim stigosmo na zvijezdu
koja se tek bijae ohladila
LQDNRMRMLYOMDKXOMXGLXVUHL
i slozi

43
i u zelenilu velelepnim
X]SRPR sunca
izdanog
A bijae nam nestalo hrane
i goriva bijae nam nestalo
LSLD
i zabave
I rekosmo im
Gle
vi niste jednaki tako kao to mislite
jer ima vas koji su bolji
i od bolje rase
i ima vas koji su gori
i od gore
te bi neke trebalo utrijeti
neke proglasiti za neprijatelje
PH XYama
MHUHYDPGRQLMHWLQHVUHX
i kurvarstvo
i gubu
I povjerovae nam
te ih izdijelimo
na rase
i na nacije
i na vjere
,QDVWDGHERUEDQHYL HQD
LLVWUDLYDQMH
LNUYRSUROLDLVX HQMD
LPUQMDRSDND
1DVQHNLL]DEHUX]DYRGLH
]DQDHOQLNHL]DQDXQLNH
I kitie nas
ordenjem
LFYLMHHP
LOLHPPQRJLMHP
i mi kitismo njih
za zasluge i protiv zlotvora
mnogijeh
I sad je to na posjed u malom kutku svemira
LRVWDHL]DVLQRYHQDH
ako umjednu

44

NA JEDNOM NEBESKOM TIJELU

Na jednom nebeskom tijelu
prostranom
ljudi nemahu svoje ja
I to god bi mi govorili
oni odobravahu
A poslije kad bi mi tvrdili suprotno
oni i to odobravahu
A kad bi opet tvrdili ono prvo
i opet odobravahu
I tako mogli smo dvije godine
ili dvjesta
a oni bi sve mahali glavom
i odobravali
I X DVPRVHYHPD
3D]DNOMXLVPRGDVPRSUHSDWLODPQRJR
i da su bili roblje
LGDHMRGXJR
te nas hvatae zima
od pomisli da ostanemo s njima
Te ni tu ne pobodosmo kolje

65(1,
Imae prostranstva gdje ljudi nemahu
nikakvih bogova
LQH]QDYDKX]DYHHVLOHRGRYMHND
A mi bijasmo ostali bez hrane
i bez goriva
i oskudijevasmo
Brzo napravimo im kipove
LSRNDHPRWDHVQMLPD
I metanisahu
$PLRQGDQDWUSDPRJRULYDXOD H
i hrane
mnogo
i ostavismo ih
VUHQLLPL
MHULKXLQLVPRVUHQLPD

45

LJUBAV
Nanese nas put i na zvijezdu
ugaena i ona odavno
gdje ljudi jo ne znavahu za privatnu svojinu
7HLKSRXLPR
i izdijelimo zemlju
na parcele sitne
LL]UHHPR
postavimo plodove i kamenje
i skladove i brazde
i pripitomimo im pse
GDEROMHXYDMXQMLKRYR
Pa nas zavoljee
LQX DKXQDPRGVYHJD
Ali nas ne ponudie da ostanemo
i da nam ograde nae
i pripitome pse
te se ni tu
pogrekom svojom
ne skrasismo

AMANET
Ako bude sudbine da se ne vratimo vie
na zemlju
LGDVYHPLUXQD HPRNXWDN]DVHEH
i pogodno tle
i vjetrove pogodne
i tu izrodimo porod
i ostarimo
QDMSULMHHPRSRVDGLWL
drvo slobode

BANDIT NA NEBU
6RWNDHQLPSLWROMHPXMHGQRM
i s crnom krpom preko lica
u drugoj ruci
SULNUDGDVHLYXH
od zvijezde do zvijezde
od mjeseca do mjeseca
LSUHWUDXMH
JXUDMXLSred sobom
drkom od revolvera
svog zarobljenika
VLOHLJDGDPXSUL]QD

46
i da mu otkrije tajne hodnike
to vode do beskrajne nebeske riznice

UPORNOST TRAGANJA
Dvanaest hiljada godina
zemaljskijeh
kako smo se otisnuli u svemir
lutamo i tumaramo
od zvijezde do zvijezde
obilazimo
WUDLPRSODQHWXQDNRMRMUDVWHGUYRLVWLQH
tu da se zaustavimo
i da bacimo kotvu
I evo gdje se istrijebismo
negdje nas mori glad i led
QHJGMHH
ponegdje nema ni zraka ni svjetla
zadugo
ili nas oganj vreli satire
LQHPRHPRGDQD HPRYMHLWRSUROMHH
3DLSDNVPRRGOXLOLGDQDVWDYLPROXWDQMH
LGDVHQD]HPOMLQHYUD DPR
jer je i tumaranje bolje
QHJRSUHYD]L HQDUD]PHQDPDWHULMH
LQMHQRYMHLWR
besmisleno okretanje oko sebe
i oko svoje ose

PODJELA ULOGA
Na jednoj planeti poto bi se rodili
odigrali bi svoju igru
brzo
i otpjevali svoju pjesmu
Ili bi se samo izvikali dobro
Neki ni to
Onda bi silazili s bine
i pretvarali se u rugobe
i u nakaze
i u lude svakojake
i u prosjake
I tako neko vrijeme jo
trjalli bi
i ridali
RQHPRDOL

47
DOHL]DVYRMRPLJURP
za svojom pjesmom
i za izvijanjima svojim
A onda pomirivi se sa svojom sudbinom
nestajali bi
i pretvarali se u zemni prah
opet
I nita od njih ne ostajae
samo tiina i zaborav
potrpani vjekovima vremena
Ne pristajasmo na zakone te
i ne prihvatismo njihovo
SRWUSDPRVHRSHWXOD H
i minemo

3526-($129-(.
3UROD]HLSRUHGVD]YLMH D,VWUDLYDMXL
QHVPLMXLGDPXVHGREURSULEOLLPR
]ERJYHOLNRJ]DVOMHSOMXMXHJVMDMD
stigosmo do jedne planete
osrednje
QDNRMRMLYOMDH
SURVMHDQRYMek
%LRMHWX]DWRHQSRND]QL
NDNRUHNRHQDMXHQLMLPH XQDPD
te se zaustavismo
da pogledamo malo odozgo
njegovo
,GRVD LYDVPRGH
mnogo Jer bijae zadovoljan u svemu
LQHPDHWRJDWRELRQMRSRHOLR
te razminemo brzo
u strahu da ne zaspemo
i da ne bi vjetrovi odozdo nanijeli
mirise njegove
LRNUXLOLQDV

SA APSURDOM NE MIRIMO SE
A na jednoj planeti
SRWRELLWDYRJLYRWDUDGLOL
i gradili
najednom bi ostavljali to
i odlazili u grob
tamo da legnu

48
i da se umire
]DYMHLWDYUHPHQD
,X DVPRVH
Pa ih pitasmo za smisao toga
i za svrhu
a oni nam objanjavae
ali ne znadijahu dobro
ni sami
Jer ne bjee to u skladu
ni sa dobrim razumom
DQLVDHOMDPDQMLKRYLP
I ne pomirismo se s tim
DOSRWRRGJRQHWNHQHQD RVPR
ostavismo ih nevoljama njihovim
i navici
i minemo

POVRATAK
/XWDMXLWDNRVWLJRVPRGRVDPRJNUDMD
Svemira
gdje ne bijae vie prostora
i ne bijae vremena
WHVHGUDVPRQDRGVWRMDQMX]QDWQRP
da nebi ostali izvan prostora
i izvan vremena
Samo iskrivljena visina I natrag
za nekih stepena dvadeset i tri
7XQLNRJVHPOXWDMXLKVMHQL/MXGVNDELD
DOLEH]WUHHGLPHQ]LMH
kao drugovi Ulisovi u podzemnom svijetu
to lukava Kirka na prijevaru pomori
%UHVSUHWQLPRPFLNQDPD
na usluzi
te nas prevezu na drugoj stranu
sa tekim gvozdenim vratima
klincima metalnim okovana
velikom i nadljudskom snagom
odkrinu ih
5LMHNDVYMHWORVWLQDGQDP]DVMHQLRL
WLLQDYUHORJFUYHQRJDUD
DSXH
I sve ko to je iz mraka gustog nekad

49
ELORYL HQR
na dlanu
Devet krugova tu bjee ko to je znano
U predvorju samom
oni koMLQH]DVOXLYDKXQLGDX XXSDNDR
NRMLQLVXQL]DWDLYMHOL
veliki ljudsko
Insekti jih bodu
i crvi jedu
U prvom pak krugu
bijahu djeca
WRVXXPUODSULMHUR HQMD
S njima zajedno Homer veliki Vergilije
plemeniti i Dante vidoviti
LMRQHNLRQLHNDKXGDEXGXSUHEDHQL
tamo gdje su ehiti
borci vrli to zgiboe za ideale svoje
a ne za drugo
U drugom krugu bijahu bludnice
s njima i grupa pjesnika svih vrsta
to je prodavala svoje talente
za talente srebrne
Zatim sve redom
nasilnici i tirani
ubice i ulizice
LOXSHL3RGODFL
LRQLWRXMGXUPLYLQLEMHKX
izvrtanjima i klevetama
LSRGPHWDLQDPDPQRJLMHP
Zagluni jauci i kuknjava do posljednjeg kutka
dopirahu do njih
Jer po sedamdeset i sedam iz jednog groba
L]ODDKXRLYOMHQL
a po sedamdeset i sedam hiljada bi ih bacili
sa Mosta Pravde
koji je tanji od dlake a otri od sablje
,SDGDKXXWHULMHNHDUD
strmoglavce Sem rijetkih
NRMLXVSLMHYDKXQD0RVWYMHWRGDVHRGUH
LMRGD]DLJUDMXLSUH XJDVPLMHNRP
A onda bi ih vadili i hladili
pa opet iznova bacali

50
Vadili i hladili i opet bacali
I radahu grozno
NDMXLVH,PROMDKX,WUDDKXSRPR
$OLSRPRLQLRWNXG
NUDOMHYVWYDQDVYHVWUDQHYUDMD
WHLKNUJXW]XEDGRHNLYDH
zebanija
jedini odgovor
Zatim i nas prevezu Bezgrene vjerovahu oni
na drugu stranu
Tu VDGYLGMHVPRVYMHWORGUXNLMH
NRWRMHYH]QDQR
LMLVHDUWRLRL]PHGMXGYLMHULMHNH
RERMHQHXGHVQLPSUROMHHP
DL]WLKULMHNDL]ODDKXLVNUH
NRMHXODDKXXFYLMHH
doista
A onda
prostrana zelena polja
po njima vode
bistre i plave i zelene
to protiFDKXNUR]FYLMHH
Na poljanama tu i tamo sjenovito drvo halid
XLMHPVHKODGXRGPDUDKX
QDXQLFLLVQMLPDodabrani
Osmjelimo se i spustimo
da jo i vie pogledamo divote te
LWDNRVWLJRVPRGRVDPLKYUDWU'HQHWD
LMLVWXERYLELMDKXRGEOLVWDYRJPHUPHUD
XYLMHQLJXYDPDELVHUD
kroz njih dragulj A po vratima
i iznad njih i sa strana
OLHVPDUDJGQR
QDLNDQRGUDJXOMLPDL]YLMH]GDPD
od zlata
LRQRLVNLHQRGUDJXOMLPD
i jabukama zlatnim to izvirivahu iz njih
1DMOMHSHHQHHNDKXQDYLGLNX
blisko
s bljeskomGUDJXOMDXGDULQDPXRL
njihova ljepota
2QHGUDKXVODWNRLFUYHQRHUEHRGUXD
QD]ODWQLPSRVOXRYQLFLPD
5XLFDPDFUYHQLPLRQHLVNLHQH
i zlatom i draguljima

51
u prozirnim lakim velovima
crvenim i plavim i zelenim
Otvorenih vrata jo bolje
LXDVXLGrugo vidjesmo sve
,VYHMHELOROMHSHQHJRXSULL
nego u snu
Ali spazismo i misli ljudske
XMHGQRPRNXLXGQX
NDNROHHRNDPHQMHQHL]DU DOH
NDRWHNDNDPHQDLJYR]GHQD XODG
iz davnih vremena
SRNULYHQDU RPLXSOMD
i u mahovima zarasla
A druge ne vidjesmo nigdje
I nudie nas da ostanemo
DELMDHXVORYGDXLYDPRXWLPNUDVRWDPD
a da ne razmiljamo
I ne prihvatismo
1HSULPMHHQLSRYXHPRVH$]DWLP
pohitamo naim brodovima
brzo se podignemo u vis
A onda s gotovom odlukom
EU]LQRPVXQHYD]UDNDXSUDYLPo natrag
SURELMDMXLVHNUR]DULOHG
QH]DGUDYDMXLVHX]SXW
Uskoro ispod nas
mora zelene brojne planine
i neravnine druge
PH XQMLPDLEU]HULMHNHLWLKH
prepune slatke vode
Zelene se pitome doline
XMXVHYHVHORVYLUDODLGLSOH
REDQDGLLVSRGQDV
lijepih kao na slici
Istada ovaca vide se
kao kamenje bijelo u brdu
i sve ko nekad to gledao je
Dedalus hrabri i s njim dijete Ikar
EMHHLL]VXDQMVWYD
QHVSXWDMXLVHQLVNR
da ih ljudi nebi spazili sa zemlje
QLWLKUOHLYLVRNR
da im ne bi sunce rastopilo letilicu od voska
Kad ali ugledasmo ljude

52
na tijelu nebeskom tom
NDNRLYHXL]RELOMX
u jednom kraju
u drugom umirahu od gladi
LPRUDHLKVHELQRVWL]DYLVW
LPUQMDFDURYDH
i nesloboda svake vrste
i licemjerstvo
a amblem im bijae zaklano jagnje
Te se i tu ne spustismo
2VWDVPRGDNUXLPRLHNDPR
QHHOLDPEOHPSURPLMHQLWLWDM
QHHOLMDJQMHRLYMHWL

/87$-8,%52'

LWDYRJLYRWD
u svojoj raketi
usporenoj
NUXLPRNR]HPOMH
Izdaleka i
izbliza
SDLSDNQHPRJXGDVL HP
i da se spustim na zemlju
Jer nigdje ne vidjeh
YUVWRJWOD
za mene
i za moj mali brod

53

67(9$17217,
3-(61,.$2%-$9$
08+$0('$$%'$*,$
8 MHVHQ SUROH JRGLQH GROD PL MH GR UXNX MHGQD ORD GD QH NDHP SURYLQFLMDOQR
XUH HQDXYODVWLWRPL]GDQMXWDPSDQD]ELUNDSMHVDPDL]YMHVQRJ0+DOMLQRYLDXNRMRMVDP
QDYHOLNR]DGRYROMVWYRSURLWDRL]QHQD XMXH]DQLPOMLYHLGREUHSMHVPH%LRMHWR]DPHQH
EXGXL GD XJODYQRP SUDWLP ]ELYDQMD X QDRM VDYUHPHQRM SRH]LML WDNRUHL PDOL RN RWNULH
MHGQRJDXWHQWLQRJLSRWSXQRJSMHVQLNRJVYLMHWDNRGVDVYLPQHSR]QDWRJSMHVQLND$XWRU0
+DOMLQRYL]ELUND)HQLNV6YHPLWRELMDHSRWSXQRQHSR]QDWR0H XWLPLVWRYUHPHQRMHX
DVRSLVX LYRW REMDYOMHQR QHNROLNR SMHVDPD 0XKDPHGD $EGDJLD PHQL VDPR GMHOLPLQR
poznatog pisca, koMH VX PL VH XLQLOH RVREHQLP L LQWHUHVDQWQLP 7DNR VDP XWYUGLR GD MH
WRERQML0+DOMLQRYLXVWYDUL0XKDPHG$EGDJLDXWRUYLHNQMLJDSUR]HWDNR HWDPSDQLK
u vlastitom izdanju) od kojih se jedna zvala NDRLSRPHQXWDSMHVQLND]ELUND Feniks. I
taj mitski feniks postao je QDNRQWRVDPSURLWDRGYLMH-tri stotine njegovih pjesama (u
zbirci i u rukopisima) MHGDQVWYDUQLSMHVQLNLVOXDMNRMLVYRMRPL]X]HWQRXQDODHGDVH
o njemu govori i kojim je isprovociran i ovaj tekst.
0RMH L]QHQD HQMH X VXVUHWX V $EGDJLHP NDR SMHVQLNRP ELOR MH GYRVWUXNR SUYR
SMHVQLNLP WDOHQWRP L VQDJRP SRHWVNH HNVSUHVLMH WM XPMHWQLNRP RVWYDUHQRX L GUXJR
LQMHQLFRP JRWRYR SRWSXQH SMHVQLNRYH DQRQLPQRVWL L]RODFLMH L XVDPOMHQRVWL ,DNR VH
$EGDJLHYDSMHVQLNDNQMLga pojavila u Sarajevu prije osam godina (!) o njegovom pjesnitvu
QLMH QDSLVDQD EXNYDOQR QLMHGQD ULMH 3DUDGRNV MH SRWSXQ DNR ]QDPR NR VYH L R NDNYLP
NQMLJDPD L NQMLLFDPD SLH 8WMHKH UDGL SULKYDWDP GD MH WR GMHOLPLQR ]ERJ VODEH WHKQLNH
opreme knjigeSDL]ERJRQRJXYODVWLWRPL]GDQMXWRW]YR]ELOMQRJNULWLDUDLNULWLDUD
]LKHUDDRGELMDRGLWDQMD'UXJRJREMDQMHQMD]DVDGDNDRGDQHPD2QRVHQDOD]LMHGLQRX
DORVQLPLVWRULMVNLPDQDORJLMDPDQHSR]QDWLKSMHVQLNDPQRJHRGQMLK]DLYRWDRNUXLYDODMH
]QDPR EORNDGD XWQMH L HQMD?, duhovne tromosti i odsustva svakog rizika i hrabrosti u
YUHGQRQHUD]XPLMHYDQMD8QDRMVUHGLQLL0XKDPHG$EGDJLSRVWDMHXQHNROLNRWDNDYVOXDM
MHGQD YUVWD UWYH PDORJUD DQVNRJ NQMLHYQRJ XNXVD L VXYDQMX L SURVX LYDQMX SRHWVNL
QHRELQRJLQRYRJ
1R WD MH QHRELQR L QRYR X SMHVQLWYX 0XKDPHGD $EGDJLD" 'DMPR ULMH VDPRP
pjesniku:
Jednom sam u svemirskom vakuumu
visio
GUHLVHUXNDPD]D]YLMH]GH
DQLMHELORQLNRJGDPLSUXLUXNX
LOLSRGPHWQHVLJXUQDSOHD
i RGUL
I tek tada
UDVSLQMDQGXPDQVNLPRDMHP
vidjeKVUHEUQLODQL
koji je visio ispod dalekog
EOLMHGR]ODWQRJHWYHURXJOD
kako se sputao prema meni
SR]LYDMXLPH

54
Za koji se uhvatiKYUVWRLuspeh?
I otada sam stanovnik svemira
i miljenik zvijezda
(V i e)
2YRMHVDPRMHGQDRGL]QHQD XMXLK$EGDJLHYLKSMHVDPDQHLQDMEROMDMHUWDNYXMH
WHNR QDL 1DYRGLPR MH ]ERJ RQRJ WR MH NDUDNWHULVWLQR ]D XNXSQL MR XSROD QHREMDYOMHQ
$EGDJLHY SMHVQLNL RSXV D WR LVWRYUHPHQo u savremenoj poeziji u Bosni i Hercegovini
SUHGVWDYOMDRVREHQXSDLQRYXLRULJLQDOQXSRMDYX3ULMHVYHJDJOHGDQRWHPDWVNL$EGDJLHY
SRHWVNLSURVWRUMHNRVPLNLVYHPLUNRGQMHJDQLMHVDPRMHGQDULMHYHMHQMHJRYDSMHVQLND
PLVDR NRVPLQD ]DRNXSOMHQD NRVPRORNLP YL]LMDPD 8 YLH SMHVDPD $EGDJL SMHYD R
SXWRYDQMX L]PH X ]YLMH]GD WR QHPD YH]H VD SRPRGQRP QDXQR-poetskom fantastikom) i
WUDJDQMX]DVYHPLUVNLPPMHVWRPDXWHQWLQRJLVNRQVNRJOMXGVNRJSRVWRMDQMD8SMHVPL/XWD
MXLEURGJRYRULVHRQHSR]QDWRPNUXHQMXRNR=HPOMHMHU]DSXWQLND-pjesnika i njegov
EURG QHPD YUVWRJ WOD QD URGQRM SODQHWL 8 MHGQRM GUXJRM SMHVPL LVWL VYHPLUVNL OXWDOLFD
NDHGDMHL]EDHQL]VYHPLUDEXGXLGDVYXGDXQMHPXYODGDMXLVWLVXURYL]DNRQLLGD
kao i u nas
velika riba na nebu
GULPDQMXX]XELPD
3URWHVWXMXL SMHVQLN SLH 2 V Y H W X 6 EOLVWDYLP QRHP X UXFL LURNLP L RWULP
L]DDR VDP L] NXH X SRQR L PUDN L VQDQR JD ]DULR X VYHPLU L LVMHNDR QD NULNH
2LJOHGQR QHER MH MHGQD RG $EGDJLevih opsesija, i kad ga priziva (tj. boga, u mnogim
SMHVPDPD L NDG VH HVWRNR SMHVQLNLP VUHGVWYLPD  REUDXQDYD V QMLP 0H XWLP RYDM VH
SMHVQLNXRSWHREUDWLRQHEXWHNNDGVHUD]RDUDRX]HPOMXVYRMXSUYXRSVHVLMX.DHPRWR
naravno, u metafori, ne u VPLVOX JUXERJ WXPDHQMD DOL EH] XYL DQMD SMHVQLNRYH VXWLQVNH
RSVMHGQXWRVWL =HPOMRP 1HERP %RJRP ,VWLQRP RYMHNRP L 3UDYGRP NDR QHLP
HOHPHQWDUQLP L ]D VPLVDRQL LYRW ELWQR NRQVWLWXWLYQLP QLMH PRJXH VKYDWLWL $EGDJLHYX
SMHVQLNXDYDQWXUX
U osnovi AEGDJLHYD SMHVQLNRJ QDJRQD XVORYQR JRYRUHL OHL WUDGLFLRQDOQRKXPDQLVWLNL SRJOHG QD VYLMHW L YMHURYDQMH X KXPDQL LGHDO XWRSLMVNX OMXGVNX ]HPOMX
,VWRYUHPHQRWUDHQMHRYMHNDVDYHOLNLPXYLMHNLPSOLFLUDLQHNRJ%RJDVDYHOLNLP%6SDV
od Istorije koja ne odgovara Pojmu, Transcendenciju. Tim starim i ukletim putem leti i
$EGDJLHY VYHPLUVNL EURG VLPERO WUDHQMD SUDYHGQRJ LYRWD X LVWLQVNRM ]DMHGQLFL
6RFLMDOQRRVMHDQMH X VPLVOXSREXQH SURWLY VRFLMDOQH QHSUDYGH HYRL X SRH]LML YMHQH LGH
zajedno sa svim tim, QDSMHVQLNMHDQJDRYDQNDWNDGNLSWLRGELMHVDNDWNDGYHSRVWDMH
LVWL SDUROD SURSRYMHGQLN PRUDOQRJ LYRWD SR NDWHJRULNRP LPSHUDWLYX $QJDRYDQD L
NULWLND LQWRQDFLMD MHGQRJ GLMHOD $EGDJLHYD SMHVQLWYD SRQHNDG GDNOH SUHNRPMHUQR
HNVSOLFLWQD L HVWRND VDUNDVWLQD L LURQLQD OHJLWLPLH RYRJ SMHVQLND NDR ERUFD NDR
YMHUQLND NODVLQR-SR]LWLYQRJ LGHDOD RYMHND L GUXWYD1HNROLNR SMHVDPDSRGHNVSOLFLWQLP
QDVORYRP  , G H D O  JRYRUL R SMHVQLNRYRM SRWUHEL ]D WLP YMHUXMX ]D YUVWim tlom
bivstvovanja u smislu i  OMHSRWL MHGLQR H QDV OMHSRWD VSDVLWL MHGLQR MH RQD ]DORJD
EXGXQRVWL  NDH VH X MHGQRM SMHVPL 3RWUHED ]D LGHDORP UDVWH V XYLGRP X RGVXVWYR
LGHDOD SMHVQLN MH UD]RDUDQ ]DEOXGMHORX PRGHUQRJ RYMHND NRML EH]ERQo srlja
QDSULMHGVXSURWQRVPLVOXOMHSRWH5D]RDUHQMHNROLNRVKYDWOMLYRWROLNRLQDLYQRDOLQDLYQRVW
MHSMHVQLFLPDGR]YROMHQD7UHEDWDNR HUHLGD$EGDJLHYRSUL]QDQMHLGHDODVDGULVYRMHYUVQL
SRHWVNL PHVLMDQL]DP VYLMHW H VSDVLWL VDPR ERDQVND OMHSota, koja je u nekoj vrsti opteg
grijeha pala u zaborav, sruena sa trona. Reformatorsko-PHVLMDQVNL$EGDJLHYSDWRVSRVWDMHX

55
QHNLP SMHVPDPD XJODYQRP VODELMLP WDNRUHL EROHVQR IDQDWLDQ L QDSDGQR GHNODUDWLYDQ
GR L,VXVH+ULVWHLVUHGLVWYDULQDJUHQoj zemlji. I to u gotovo bukvalnom smislu, ne samo
VLPEROLQR%H] %RJD QDP KOMHEQLMH KOMHEYLQRQLMHYLQRD QLSMHVQLFL YLHQLVX DQ HRVND
ELDQLSURURFL6YLMHWEH]%RJD to je kraj i krah svih vrijednosti.
1DMEROMH $EGDJLHYH SMHVPH PH XWLP RVORER HQH VX LGHMQH WHQGHQFLMH X VPMHUX
WUDHQMD%RJDLRYMHNDEH]FLQLNRJSUH]LUDLNOHWYHQDJUHQRJUHDOQR-LVWRULMVNRJRYMHND
RQHQHSRVUHGQRLSRHWVNLLVWRVODYHWDMQXSRVWRMDQMDVRQXVWUDQXGREUDL]OD%H]LGHMQH
programske deklarativnosti L VXYLQRJ GHSODVLUDQRJ PRUDOL]LUDQMD EH] GLUHNWQLK NULWLNLK
VXGRYD L ILOR]RIVNL SUHWHQFLR]QLK PLVOL $EGDJL SURJRYDUD VPLUHQLMH MHGQRVWDYQLP JODVRP
OLULDUD NRML VYLMHWX REMDYOMXMH QMHJRYH YODVWLWH WDMQH 7R VX LVWLQVNH REMDYH VDPH SRH]LMH
manje kao to autor katkad misli REMDYHWDNR]YDQLKYHOLNLKLGHMDSUHVXGQLKRWNULD
7DNR NDG QH HOL PQRJR SMHVQLN XSUDYR SRVWLH QDMYLH QDMYHD SMHVQLND WHPD PRH ELWL
QDMMHGQRVWDYQLMLOLQLGRLYOMDM7DNRNDGVYMHVQRLQHWUDL%RJDSMHVQLNXVHGRJRGLGDQD H
RQRERDQVNR
'HWDOMQLMDDQDOL]DSRH]LMH0XKDPHGD$EGDJLD GRNRMHHMHGQRPNDGDXWRUEXGH
XFMHOLQLLL]GDYDNLNRUHNWQR*SXEOLNRYDQYMHUXMHPRGRL RWNULHPQRJRVWUXND]QDHQMD
osnovnih pjesnikovih simbola, od kojih smo neke ovdje tek QD]QDLOL 0RJOR EL VH QD
SULPMHUSRVHEQRJRYRULWLR]QDHQMXLVLPEROLFLHVWRXSRWUHEOMDYDQLKULMHLNDRQRMDJQMH
KOMHE QHER ]HPOMD L GU 3RVHEQR MH XROMLYR VWDOQR SMHVQLNRYR RVMHDQMH RSDVQRVWL
VYHSULVXWQH VPUWL SULMHWHHJ L VYDJGD-PRJXHJ XQitenja egzistencije. To je svojevrsni
VLQGURP RVMHDQMD HJ]LVWHQFLMDOQRJ VWUDKD 6DP SMHVQLN VLPERO QHGXQRJ L EH]D]OHQRJ
SRVWRMDQMDLMLMHVPLVDRMHGLQRXSMHYDQMXNDRGDMHXQDSUHGXJURHQLRVX HQQDVPUW
3MHVQLFLYR HSRULMHNOR
od tetrijeba
Jer tetrijeb kad pjeva
zaturi glavu unazad
L]DPXUL
I sav se preda pjesmi
i nita ne zna za drugo
niti oka otvara
QLWLKRHGD]QD
I tada ga je najlake
ubiti
(T e t r i j e b)
Zaista, pjesnik spada u one koje je najlake ubiti. On to zna, pa ipak pjeva. Ali, kako
SMHYDWLGUXNLMHRGWHWULMHEDEH]GDVH]DWXULJODYXXQD]DGL]DPXUL"

=ELUND)HQLNVWDPSDQDXYODVWLWRPL]GDQMXSXQDMHQDDORVWWDPSDUVNLKJUHDNDVDPDXWRUMHSRNXDR
kroz cijelu zbirku, nepotrebno i besmisleno spajanje ijekavice i ekavice, eliminacijom drugog jata!).
*