You are on page 1of 491

. .

:
, ,
3

2009

[94+902+39](210:262.516)(477.7)
63(47)
843
:
. ., . ;
. ., . ;
. ., . ;
. ., . . ( );
. ., . ;
. ., . ;
. ., . ;
. ., . ;
. ., . ;
. ., . ;
. ., . . ;
. ., . . ;
. ., . ;
. ., . ;
. ., . ;
. ., . ;
. ., . ;
. ., . ;
. . (
)
. ., . . ( );
. ., . .
:
65082, , . , 12,
. . ,
:
. ., . ;
. ., .

. . , 1 29 2009 .

: 16384 4856 10 2010 .


: , , - .
3. : , 2009. .

. .

:
, ,

2009

[94+902+39](210:262.516)(477.7)
63(47)
843
:
. ., . ;
. ., . ;
. ., . ;
. ., . ;
. ., . . ( );
. ., . ;
. ., . ;
. ., . ;
. ., . ;
. ., . ;
. ., . . ;
. ., . . ;
. ., . ;
. ., . ;
. ., . ;
. ., . ;
. ., . ;
. . (
)
. ., . ;
. ., . . ( );
. ., . .
:
65082, , . , 12,
. . ,
:
. ., . ;
. ., .

. . , 1 29 2009 .
:
16384-4856 10 2010 .
: , , - .
3. : , 2009. .


9
I.
. . () 2 (
/13-22)11
. . ()
- (XI-VI . . .)22
. . (, ) -.......30
. . () IX-III . . .
. .
. IX-III . . . (, 2008. 192 ., .)39
. . () . ....65
II.
. . () ..72
. . () . . 76
. . (, )
.82
. . (c) - ( )98
. . (-, ) .102
. ., . . () - ( )...112
. . (, )
( )...117
. . (, , )
...126
(-) . . ()
.......134
. . ()
.....156
III.
. . ()
181
. . () : ....192
. () XII .
202
. . () . ..214
. (, )
...236
. . (, )
..258
. . () 19211923 . ....268
. . () -
.....275

IV. , , ,
. . () (
XVIII XIX )282
. . (), . . (, )
(1942-1944 .).
1.302
. . () . . ,
.310
. () (1903-1908).
2.....314
. (, ) .
() , ..325
V. , ,
: ,
(1937-2008 .)
. . (, ), . ., . . ()
..327
. . (, ) . . ...369
. ., . . () :
.......378
. . () . .
...381
. . ()
.385
*
*
*
- . ., . . () . . :
...400
. . () : 90-
(1887-1919)..404
. () : - .410
. . () , ....413
. . ()
. . (1868-1927) XX .....416
(-) . . () IV . :
............................................................426
. . () 430
.....................................................................................................................442
...............................................................................................................445
...........................................................................................................................................451
Resumes.........................................................................................................................................459


.10
.
. . ()
2 (
/13-22)..11
. . ()
- (XI-VI . . .)22
. . (, ) -....30
. . () IX-III . . .
. .
. IX-III . . . (, 2008. 192 ., .)...39
. . () .
65
II.
. . () .72
. . ()
. . 76
. . (, )
..82
. . (c) - ( )...98
. . (-, ) ..102
. ., . . () -
( ).112
. (, )
( )...117
. . (, , )
....126
(-) . . ()
.....134
. . ()
.....156
III.
. . ()
181
. . () : ...192
. () XII .202
. . () .
.214
. (, )
..236
. . (, , )
.....258
. . ()
1921-1923 . ...268

. . () -
...275
IV. , , ,
. . () ( XVIII
XIX )...282
. . (), . . (, )
(1942-1944 .). 1....302
. . () . . , .310
. () (1903-1908).
2......314
. (, ) .
() , ....325
V. , ,
: ,
(1937-2008 .)
. . (, ), . ., . . ()
..327
. . (, ) . . ....369
. ., . . () :
....378
. . () . .
....381
. . ()
.........385
*
*
*
- . ., . . () . . :
..400
. . () : 90-
(1887-1919).. 404
. ()
: - ....410
. . () , .....413
. . ()
. . (1868-1927) XX . ...416
(-) . . () IV . : .426
. . () ..430
.............................................................................................................442
.................................................................................................................448
...........................................................................................................................................451
Resumes.........................................................................................................................................459


,
,
, .
( )

3- : , , -
5 : , ,
, , , , , , .
, , ,
, 16
2008 . . . , . . , . . ,
. . , . . , . .
,
- .
. . , , ,
; , ,
(. . , . . , . . , . . .).
39 , , , ,
- ,
. , ,
, , , , , , ,
, , , .

- ,

, .


,
,
, .
( )

3- : , , --
5 : , ,
, , , , , , .
16 2008 .
, , ,
. . . , . . , . . ,
. . , . . , . . ,
- . , . . , , ,
; , ,
(. . , . . , . . , . . .).
39 , , , , - : . ,
, , , , , ,
, , , , , .
- ,

,
.

903.01(477.74)"632"
. . ()

2 (
/13-22)
2 1978 .
2007 .
. . 1 . , , , - . 1992 2006 /13 -22.
, (1 1) 5 -7 , .
. 2 ,
.
, . 2
/9-12 1986-1988 2 . /13-22 , .
/13-22, , , - ,
- : /13-22 ( ) /13-22 ( ). /13-22 1999 .
( ) 10
: 0 1 ( ) 2-9 ( ); ,
,
.
, ,
, - .
0 .
, . 1 - - . 2 ( ).
2 . /13-22
, .
, , 10 %
. ,
. .
/13-22 10
330141 (35316
294825 ). - , , 11

,

. , ,
: .
/13-22 (. 1).
,
( ) .
( ), ( ) ( ). ,

, ( , ).
(, , ).
1. .
2. -13/22. . 0-9.

-
%
441
24,2
239
13,1
337
18,5
178
9,8
184
10,1
48
2,6
42
2,3
12
0,6
9
0,5
6
0,3
6
0,3
2
0,1
4
0,2
120
6,6
139
7,6
14
0,8
40
2,2
1821
100

-
%
1023
50,0
562
27,5
87
4,2
72
3,5
37
1,8
5
0,2
4
0,2
2
0,1
3
0,1
151
7,4
85
4,1
5
0,3
10
0,5
2046
100

-
%
1464
37,9
801
20,7
424
11,0
250
6,5
221
5,7
53
1,4
46
1,2
14
0,4
9
0,2
6
0,2
6
0,2
5
0,1
4
0,1
271
7,0
224
5,8
19
0,5
50
1,3
3867
100


( ),
, 2.
.
( ), , (,
, (
).

12

.
, . , , ,
, , , . , , , , . , , -, , . /13 -22 1-9
14 12 / (.
1, 1).
/13-22 (2280 .),
59 % . 401 ( ). (1464 .),
37,9 % (801 .),
20,7 % ,
. : , , , ( ),
, ,
, ( ),
, , (
). (
), , . ,
.
, , , , (424 ., 11 % ), , ,
( ) . ,
. ( ),
. 760 2
.
,
.
, .

.
495 . (12,8 %). (250 . 6,5 %) , ,
. ,
, - , ( ). (),
. (221 .) , , . .
(9 .) , . (53 .)
, ,
. (0,1 %),
(0,2 %), (0,4 %), (0,2 %).
13

46 . (28 ., 60,9 % ).
: - (4 .), - (3 .), -
(3 .), - (2 .); - , -, -,
-, -, - ( 1 .).

:
97,3 % 2,7 % 99,1 % 0,9 %
.

2 ( , , ).
3 (
) 8 ( ).
8
.
2. .
2. -13/22. .
/.

0
1
2
3
4
5
6
7
8
9

-
%
103
4,5
137
6,0
185
8,1
395
17,3
224
9,8
236
10,3
209
9,1
263
11,5
229
10,0
304
13,3
2285
100

-
%
133
4,5
361
12,1
284
9,5
386
13,0
296
9,9
426
14,3
760
25,5
332
11,1
2978
100

-
%
103
1,9
137
318
6,0
756
14,4
508
9,6
622
11,8
505
9,6
689
13,1
989
18,8
636
12,1
5263
100

, ,
3, 4 5 3 .
,
1 2 (. 3).
( 1 2 )
25 12 , 8 ( ).
/16 2- , /13,
/13, /14, /16, /14, /15 3- , /13 4- , /13, /14,
/15, /15, /16 5- , /20, /16 7- , /20, /20 8-
/20, /21 9- . ,
,
, (. 1, 2).

14

3.
( 1 2 ) . 2. -13/22. .
/.

0
1
2
3
4
5
6
7
8
9

-
%
2
3,5
3
5,3
5
8,8
10
17,5
6
10,5
6
10,5
5
8,8
6
10,5
6
10,5
8
14,0
57
100

-
%
3
4,1
9
12,2
7
9,5
10
13,5
7
9,5
11
14,9
19
25,7
8
10,8
74
100

-
%
2
1,5
3
2,3
8
6,1
19
14,5
13
10,0
16
12,2
12
9,2
17
13,0
25
19,1
16
12,2
131
100

/13-22 2
4 .
, ,
, ,
.

.
:
1. . ., . ., . .
2. ., 1989.
2. . .
// . ., 1993. . 4-8.
3. . . 2
// : . . 3:
. , 2002. . 49-52.
4. . . 2 //
: . , 1997. . 76-86.

15

1.
1. / . 2.
-13/22. . 0-9 1 .
/
.

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

/
.

13

14

15

16

17

18

19

20

22

7
8

21

: / , , *
.
16

/
.

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

9
/
.

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

17

2. .
2. -13/22. . 0-9.

13
9
6
31
6
9
5
3
11
3

14
7
7
9
17
13
5
3
5
6
1

15
2
2
3
2

16
1
4
1
9
10
5
4
8
5
2

17
3
6
2
7
3
6
2
10
2

18
1
5
6
10
3
15
3
6
9
1

19
6
3
3
13
8
24
14
7
13
3

20
2
7
4
8
11
6
22
15
34
10

21

13
2
4
6
49
14
20
6
21
8
7

14
3
1
10
58
22
8
6
8
5
2

15
3
1
14
24
4
3
7
7
5
2

16
4
5
10
39
9
4
5
2
7

17
2
4
6
11
14
3
2
3
1

18
1
4
8
9
8
4
3
6
1
7

19
4
2
3
17
10
16
7
3
4
3

20

13
2
5
17
24
37
32
13
16
9
4

14
4
5
10
30
24
34
17
18
18
4

15
3
5
9
17
13
28
17
9
11
13

16
3
5
4
17
7
23
13
6
5
5

17
2

18
3
5
11
18
4
2
8
4
3
1

19
3
2
9
14
7
13
14
4
7
4

20
5
4
5
9
16
12
10
6
9
10

1
3
4
4

3
16
14
8
6
2
5
1

18

2
11
19
9
11
7
25
57
35

22
1
3
2
5
8
4
10
17
8
11

. 0
. 1
. 2
. 3
. 4
. 5
. 6
. 7
. 8
. 9

21
4
3
6
10
10
13
15
20
23
30

22
2
2
7
11
6
24
19
21
16

. 0
. 1
. 2
. 3
. 4
. 5
. 6
. 7
. 8
. 9

21
1
4

22
1
2
1
3
11
12
6
21
11
16

. 0
. 1
. 2
. 3
. 4
. 5
. 6
. 7
. 8
. 9

3
3
13
6
23
14
21
17
6

12
7
14
10
21
14
16


13
7
10
22
20
10
9
16
11
6

14
2
5
5
21
9
7
14
8
6
3

15
4
5
20
27
16
31
12
19
17
7

16
3
4
32
21
20
52
23
26
21
17

17
3
4
11
10
15
11
6
6
4

18
1
2
10
14
12
1
8
3
8

19
2
7
18
8
9
7
4
8
6

20
1
2
13
24
10
10
15
15
21
10

21
5
1
10
23
7
4
13
13
13
13

22

10
7
3
8
5
16
18
16

. 0
. 1
. 2
. 3
. 4
. 5
. 6
. 7
. 8
. 9

2.
1. /13-22
2.

19

2. /13-22
2.

20

21

3. /13-22
2.

22

23

903.01(4-11/13)"627"

. . ()

- (XI-VI . . .)
-
. ,
(X-VI . . .).
-
.
X VI . . . .
- ,
( , ),
.
-
? , . ,
,
. 1 . .
. , .
, 2 .
. ,
, ,

3 . , ,
- .
, ,
4 . , , , 5 .
,
- ,
6 .

( , rapid climatic events)
, , .
( , Termination I), , 9,95 . b2k, 9,3 . b2k 8,2 . b2k7 . .
- .
. .
, , . . , 24

. , .
, ,
8 .
, , , ,
, . ,
, , , , . . . , ,
. , . , . 95,4 % , 95,4 %
9 .
. . , , / , . .
,
, . .

(. 1). ,
,
. ,
,
.
7100 6200 . calBC.
, ,
. 8,2 . . b2k. . , ( 6260 5790 . calBC)

10 . ,
,
11 . . . .
,
- . 12 .

.
. .
8200 . . b2k,
.
.
. . 25

- 13 .
,
.
.
,
, ,
.
, -
.
, 11,4 . b2k.

, (. 1).

. . 9,95 9,3.
, 9,3.

.
. 8200 . . b2k
.
-
(. 1).
, . 9,3 . . b2k ,
8,2 . . b2k. .
, 9,95 . . b2k,
9,3 . . b2k.
-
(. 1 ). .
. . 9,95 . . b2k, 8,2 . . b2k.
, .
-
(. 1). .
8,2 . . b2k. 77007400 calBC. ,
, . 8200-7300 . calBC 6500-5700 . calBC.
-
(. 1). . . ( )

8600 . calBC 9,95 . . b2k. 9,3 . . b2k
, , ,
26

.

, 8,2 . . b2k.
- .

. ,
. . . ,
,
.
,
. 9,95 . . b2k
, . .
14 .
.
.
, 9,3 . . b2k. , ,
.
(,
)15 .
8,2 . b2k ,
.
, , .
.
, , ,
, .
, - .
, .
.
,
.
.
:
1. . . : , ,
, 2001; . .
//. 2005. . 11. . 8-16; Bonsall C., Maclin
M. G., Payton R. et al. Climate, floods and river gods: environmental change and the MesoNeolithic transition in southeast Europe //Before Farming. 2002. Vol. 3-4. P. 1-15; Chapman
J. Demographic Trends in Neothermal South-east Europe //The Mesolithic in Europe. Papers
presented at the Third International Symposium, Edinburgh, 1985 /Ed. C. Bonsall. Edinburgh,
27

1989. P. 500-515; Dergachev V. A. , Dolukhanov P. M. The Neolithisation of the north Pontic area
and the Balkans in the context of the Black Sea floods //The Black Sea Flood Question. Changes
in Coastline, Climate and Human Settlement /Ed. V. Yanko-Hombach, et al. Springer, 2007.
P. 489-514.
2. Bottema S. The late glacial in the Eastern Mediterranean and the Near East //The Enviromnental History of the Near and Middle East Since the Last Ice Age /Ed. W. C. Brice.
London, 1978. P. 15-28; Crciumaru M. Lanalyse pollinique des coprolithes de la station
archeologique de Vlasac //Vlasac. Mezolitsko naselje u Derdapu /Ed. D. Srejovi and Z. Ltica.
Beograd, 1978. II. P. 31-34; Mii B. Ekoloko-fitocenoloka istraivanja /B. Mii, D. oli,
A. Dini //D. Srejovic Lepenski Vir. Nova Praistorijska Kultura u Podunavlju Beograd, 1969.
. 207-223.
3. Willis C. The vegetational history of the Balkans //Quaternary Science Reviews. 1994.
Vol. 13. P. 769-788.
4. Stefanova I., Atanassova J., Delcheva M. et al. Chronological framework for the Lateglacial
pollen and macrofossil sequence in the Pirin Mountains, Bulgaria: Lake Besbog and Lake Kremensko-5 //Holocene. 2006. Vol. 16. P. 877-892; Feurdean A., Wohlfarth B., Bjrkman L. et al.
The influence of refugial population on Lateglacial and early Holocene vegetational changes in
Romania //Review of Palaeobotany and Palynology. 2007. Vol. 145. P. 305320; Asioli A.,
Trincardi F., Lowe J. J. et al. Rapid communication Short-term climate changes during the Last
Glacial-Holocene transition: comparison between Mediterranean records and the GRIP event
stratigraphy //Journal of Quaternary Science. 1999. Vol. 14. P. 373-381.
5. Ruth U., Bigler M., Rothlisberger R. et al. Ice core evidence for a very tight link between
North Atlantic and east Asian glacial climate //Geophysical Research Letters. 2007. Vol. 34.
P. 706-711.
6. Alley R. B. Ice-Core Evidence of Abrupt Climate Changes //Proceedings of the National
Academy of Sciences of the United States of America. 2000. Vol. 97. 4. P. 1331-1334;
Alley R. B., Gow A. J., Johnsen S. J. et al. Comparison of deep ice cores //Nature. 1995. Vol.
373. P. 393-394.
7. Rasmussen S. O., Vinther B. M., Clausen H. B. et al. Early Holocene climate oscillations
recorded in three Greenland ice cores //Quaternary Science Reviews. 2007. Vol. 26. 15-16.
P. 1907-1914; Vinther B. M., Clausen H. B., Johnsen S. J. et al. A synchronized dating of three
Greenland ice cores throughout the Holocene //Journal of Geophysical Research. 2006.
Vol. 111. P. D13102.
8. Neustupn E. Metoda archeologie Plze, 2007.
9. Ramsey Bronk C. Probability and Dating //Radiocarbon. 1998. Vol. 40 (1). P. 461474; Ramsey Bronk C. Radiocarbon Calibration and Analysis of Stratigraphy: The OxCal Program
//Radiocarbon. 1995. Vol. 37(2). P. 425-430.
10. Bonsall C., Maclin M. G., Payton R. et al. Cited work P. 7-9.
11. Ibid.
12. Bori D., Miracle P. Mesolithic and Neolithic (dis)continuities in the Danube Gorges:
new AMS dates from Padina and Hajduka Vodenica (Serbia) //Oxford Journal of Archaeology. 2004. Vol. 23(4). P. 341-371.
13. Bonsall C., Maclin M. G., Payton R. et al. Cited work P. 2-4.
14. . . . .,
1982; . . ' (IX-VII . . .). ., 1982.
15. Barbaza M. Les civilisations postglaciaires. La vie dans la grande fort tempre Paris,
1999. P. 52-55.

28

. 1. -

29

30

d18O: GRIP, 50
, NGRIP, 50 .
: , ,
- , - , - ,
.
31

903.7(292.464)

. . (, )
-


, (
), , (dolia), , , IV-V . . .1 ,
, , . 2 . .
( 3 )
( ) ( ),
4 . , , , . , .
1990 . - ( ) 5 .
, . . -
(. 1), (. 2). , , (
),
II III . . .
,
(. . 3) .
, ,
.
(0,32 0,32 0,04 ) - , . ,
,
(. 4), 6 ,
- (II-IV .)
(. 5) - (II-III .)7 .
II-III ., II
III .8 , 269/270 . 9
32

II-III .10 , ,
II III .11
(
) (II-IV .) 12 .
-
. , II-III ., , 13 . , III
IV . . . , (opus mixtum), III VI-VII . . .14 , .
,
- ,
, . 15, III-IV . ,

III . . .
,

,
. . 16,
.
, , ,
( ) ,
(), .
, - ,
. IV . . . - (
, ) 17 .
18 , - , ,
. , , ,
,
, 19 . . 20
IV . . . - , . .
. , , 21 . . .
,
. - 22 , , ,
.
,
- ,
33

( ) (). ,
, ,
, , . IV-V . . .
, -
.

V-III . . . 23 ; -, ,
. V-VI . 24 . . - VI V . . . , , 25 .
.
, . 26 , , . ,
,
27 . ,
. ,

. , . . 28 :
, , , ,
, :
;
;
,
.
:
, ,
. ,
. ,
, , .
; , .
, XIII . . .
, - .
, 29 .
, . . 30 . , (Cod. Theod. XVI. 10, 12)
, - ,
34

XI-XIV . , 31 . . . . , XVIIXIX . ,
, , , . , (, -). , (Od. XI. 33-36).
, .
() 32 , ,
: , ,
; , ,
, (), , ,
,
, ;
. , , ,
- , .
, . ,
, , -
, ,
33 . ,
, ,
. ,
( ), .
.
34 -

,
. ,
, ,
, .
:
1. . , //. XI. ,
1984. . 41, . 48.
2. . //.
VIII. 1987. . 39.
3. . . , //. XIV.
, 1985. . 7-8.
4. .: . . 2. , 1958. . 24.
. . 1990 ., , .
35

5. .: . . , 1906. . 20, 407; .


(- ). , 1963. . 276;
- ., . .
, 1978. . 16, 43, 83; . .
. // . II . . , 1991.
. 24-25. 1989-1990 . , , ,
. .
6. Mikhailov St., Sestrimska M. The Old School in Kyustendil. Materials from archaeological
excavations. Sofia, 1981. P. 66-69.
7. . ., . . . ., 1985. . 108, . 35.
8. .: . ., . . -
- //. ., 1983. . 47-59, . 1.
9. . . II-III . . . //
. ., 1984; . ., . .
. . . 101, 132; .: . . (
. ). ., 1991. . 140-141; Krapivina V. Olbia in the Roman Period //Limes.
Bologna, 1994. P. 190.
10. Sultov B. Ceramic production on the territory of Nicopolis ad Istrum (II-ndIV-th c.)
//Terra Antiqua Balkanica I (. . LXXVI, 2. 1983.) ,
1985. . 76-79.
11. Ibid. P. 81. Table XVII; XL, 5; L, 5.
12. , 0,13 ,
III . . ., .
1990 . .
13. . .
//. . XXIV. , 1961. . 155:
III .
14. . . 195.
15. .
//. - . . 53. . 1. 1959. , 1960.
. 396.
16. .
. . . . //Thracia Antiqua, 2. , 1977. . 95-100.
17. .: . //Studia
Thracica, 1: - . , 1975. . 180-195; .
//Terra Antiqua Balcanica 2.
(. . . LXXVII, 2). , 1985. . 260-273; . .
. ., 1993. . 156-161.
18. . . . , 1989. . 92.
19. . . 75-79.
20. . . . . 97.
21. . . ? ., 1994. . 80-81.
22. . . //. . 1. ., 1987. . 234; - . .
// . . 299.
23. . . // . ., 1992.
. 110-111.
24. . . //
. . 155, 168.
36

25. . . //
. ., 1976. . 124-130.; . .
VI-IV . . . ., 1989. . 96-98.
26. . ( II-I . . . .) //.
1991. 1. . 1-11; . ( II-I . . . .) //
. . 1999. . 165-183.
27. . .
( . . 216-232 233-241) ( II-I
. . . .) ( II-I . . . .).
28. . . (XIV-XIII .). ., 1987. . 99.
29. .: . . , 1990. . 7-34.
30. .: . . . , - . , 1929.
31. . . 267; . .
, 1972. . 114.
32. . . . . . 273-275; . . . . 107-110.
33. . . . . 111-113.
34. . . -90: //. 2000.
1. . 81-87.

37

. 1. ,
.

. 2.
-,

.

38

. 3.

. 3. .

39

. 4. , .

. 5. , .
40

9031(477)"638"

. . ()
IX-III . . .
. .
. IX-III . . .
(, 2008. 192 ., .)

.
.
, , , IX-III . . . XIX ,
.
.
. . .
(. 1) , 4- , ,
. (. 5-8)
IX-III . . .
, ,
, , .
(. 2, 4-5) ,
, , .
-, 1 .
, , , , . ,
, , 2 . . 1.

. .

. 2. :
1 ; 2 ; 3 ;
4 ; 5 ; 6 ; 7 ; 8
; 9, 10 , IV,
III; 11-13 II, ,
; 14 ; 15
; 16 ; 17
; 18 ; 19 ; 20 ; 21 ; 22 ; 23 ; 24 ; 25 ;
26 ; 27 ; 28 ; 29 (: , 2008, . 8, 1)
41

, 3 . ,
- -
( -)
. -
. , .
, .
(IX VII . . .) (. 9-25) , , .
42 , , .
,
(. 2).
4 .
,
, . . . , IX VII . . .
, , , ,
. . . 5 ,
6 .
.
(. 3)7 .
, , (VI-V . . .) (. 27-54).
(VII-V . . .) ( V III . . .).
. .
: (. 3).

.
,
60 .
(. -2,
. 9) VI .
. . VI
V . . .
. .
. 3.

:
(: . .
//. 1978. . 27. . ,
. 16. . 4)
, .
50 .
(. 4, 14).
. , . ,
V . . .
42

. .
. ,
-. 6 7 .
, , . ,
.
(17 ).
() ,

.
. . : , ,
, , , ,
, , , .
,
.

V III . . . (. 57-107).
250,
250 121 .
. 4. - . . ,
: , ,
1 ; 2 - IV-III . . . ; 3 ; 4 ; 5 (. 5).
; 6 ; 7
; 8 - . ., , ; 9 ( , -); 10 ; 11 ( - ); 12 ; 13 ; 8 .
14 ; 15 ,

(: , 2008, . 26,
2)
,
.
. 5. V III . . .
: 1 ; 2 ; 3 ;
4 ( -); 5 6 ; 7 ; 8-10 ( IV,
II), ; 11 ; 12 ; 13 ; 14 ; 15 ; 16 ; 17
( -); 18 ; 19 ; 20 ; 21 ; 22 ; 23 ; 24 ; 25 ;
26 (: , 2008, . 26, 3)
43

, .
, . .
, , . , .
, ,
. . - .
. ,
,
. , , ,
.
9 . , , ,
, , .
, .
, 10. , 11 .
,
,
. ,
,
12 .
, ,
13 . ,
. ,
-14 . -15 .
,
.
,
. .
, , 16 .
, , 17 .
(Herod. IV, 8-10),
.
, 18 .
, , ,
19 . ,
20 .
21 .
22 .
. .
1 4 . (. 39, . 12, 16).
. ,
, VI-V . . .23
.
, (. 39-40; 79-80,
82-84)24 . ,
. 4
. 2, , 25 ,
44

26 . 27 .

, 28 . ,
Cauri (. 170. . 38, 9),
29 .
. .
(. 41-42; 84-85). 30 . , ,
, 31 .
1 9 . (. 6, 2-3)32 .

(. 42, 80, 86-87).
IV-III . . . (. 86-87).
.
2-3, 33 ,
.
, , .
34 .
35 . 9 . (. 46, 140. . 9, 1),
7 . , . , ,
. , - (?).
36 .
. 6.
,
(. 117. . 13, 2)37 . 1 38 .
9 . , , ;
: 1 (Arist. De anim. passim; Plato. Phaedz., 2451; Plut. Qu. C.
; 2-3 702 ibid; Mor. 72, 75), .
(: , .
2008, . 168, .
36)
, .
39 .
. . .
5 . (. 86).
,
40 . ,
. 41 . ,
III-II . . . : . :
42 .
.
, ,
, 43 . , (Herod. IV, 1-4). , -
45

44 . , ,
45 . 46 .
,
47 . ,
, , , .
, (Herod. IV, 5-7, 10). , , , . . . , (. 49-50, 98-104).

(. 46-47, 101).
48 . , ,
49 .
50 .
. , , ,
51 . .
52 .
. . .
53 .
. . (. 101, 116), (
, )
, 1 9 . ,
.

(. 89, 114). . . , . ,
.
54 . ,
55 .

15 12 . (. 89,
116-117).
, , .
,
,
56 .
, 57 ,
58 .
(, )
. . . (.
89, 114),
.
, , - . 7.


. (: ,
, 2008, . 166, . 34)
46

, 59 .
60 .
. . , ,
, (. 7, 3) 2 5 .
(. 94, 114, . 34, 3). , .
,
61 . 62 , .
63 . 64 . 65 .
, ,
. , , , , : ,
66 .


2 5 . .
( ) .
,
(. 8). ,
,
, (. 97,
. 46, 2).
.

. 67
, -
68 . ,
, ,
- ,
69 .
. , .
(. 9).
. . .
,
- . 9.
(. 116-117). 2
5 . ,
(: ,
,
2008, . 167, . 35)
. ,
. 8. 2 5 . (: , 2008, . 178, . 46, 2)

47

. ,
70 .
71 .
. .
(. 48-49, 97-98). ,
. .
14 . ,
72 .

. , , , , (. 91-92).
9 . ( V . . .)
, , ,
73 . .

. . .
. . ,
74 . , .
1 17 . ( . 98).
, , , 75 .
, ,
9 . . . . , (. 98, . 38, 1). , .
, 76 .
,
, ,
, .
77 . pars pro toto. ,
, . 3 2 II (. 10)
,
78 . , VI V . . .79
80 .
. , .
.
. 10. - 81 .
3/2 . ,
(: - 82 .

. ., . .,

6 . (. 11, 1-6)83 .
. . . .
- 84 .
. 31, 3)

48

85 .

,
,
.
. 11. , 6 . , 86 .
(: . ., -
. ., . . . . . .
31, 3)
, (. 12).
- V .
. . , ,
,
, 87 .
- , .
, (?)
88 .
. 12.

1976 . . , .
89 .
, (. 13).

90 . -
,
,
VI V .
. . () , . . . ,
,
. 13. .

91 .
2004 . -, ,
,

92 .

- .
,

,
-
(. 14),
-
,
.


93 ,

. 14.

49

- . -
. 94 .
, , . - (.
15, 3) 1 U ,
95 , 7 (. 10, 1-2),
96 .

6 . 97 . ,
98 . 99
. 15. (. 11, 8). ,
: 1-2 ,
7; 3 - 1 U - V . . . 100


. . 101 , ,
, .

(. 16-17) 9
. (. 94-95, ). 102 . 2 21 . 103 .

3 17 .
, (. 94, ).

. . 16. , 1 9 . , 104 .

(, 2008, . 94
95, 2)

, -
(Herod. IV, 134) ,
, 105 .
,
,
, . .
- 106 .
-
,
. 17.
1 9 .
-107 .
(, 2008, . 94-95, 1)
50


, (. 18) XIX . 108 . ,
. 109 .
, -,
.

, , .
VI IV . . .

, .
. IV III .
. .110 . .
--,
. . . , .
. . ,
,
, , ,
. . 18. , .
-,
111 .
. . 112 . ,
, .
, , . 113 .
, .
( ).
114 , ,
115 .
116 . .
, 117 ,
, 118 . ,

119 , (
) , .
, , ,
?
(. 109-124) . .
.
, , , ,
, , - 120 .
. ,
51

. (. 15, 3) U 121 , -122 , . . ,


, - . ,
,
123 .
.
. .
-. , 124 .
, , , , , 125 . , , , 126
. 127 .
, , .
. , , 128 .
.
. ,
, , , :
, , . ,
, 129 .
130 .
131 . 132 .
, . .
. ,
. ,
, .

. . , .
:
1. . . //
. ., 1967; . . -
//. 1970. 2; . . - - //. 1993.
2. . ., . .
//. . 8. , 2007;
. ., . ., . .
: //.
2004. 2 (12); . . , ,
: , , . , 2008.
3. . ., . ., . . . . .,
1989.
4. . . - //. , 1993; . .
-
//
52

V . . . V . . . ., 1994; . ., . .
// . ., 1984.
5. . ., . . // .
. ., 1985; . . -
// . ., 1996. . 196.
6. . ., . ., . . . . . . 20.
7. . . . : , ,
1907 . : . . -
//Studia Thracia. , 1975. . 85-87.
. V; . . //. 1978. . 27. . 16. . 4.
8. . . // ;
. .
//. 1999. 1; Simonenko A. V. Eine sarmatische Bestattung mit Tamga-Zeichen
im Gebit Olbians //EA. 2004. . 10.
9. . . //
. . . 37. ., 1981; .
// .
., 1989; . .
// .
. ., 1989.
10. . .
//. 1973. . 308. . 114.
11. . . . , 2004. . 74.
12. . . ( ) //
. ., 1982. . 17.
13. . . . ., 1975. . 180-181.
14. . . //. 1992. . 2. . 149.
15. . . // . .,
1984; . . - // . ., 1986; . .
// . ., 2000; . // .
. ., 2002.
16. . . //
. ., 1921; . . //. 1934. 3;
. . //. 1992. . 2.
17. . . . ., 1985. . 119 .
18. . . . ., 1981. . 17; . ., . .
- I . . . ., 1991. . 45.
19. . . //. V . ., 1887;
. . // . ., 1982.
20. Hom. Od., XIX, 575; XXI, 125; Herod. III, 21, 30; Ktes. Knid. Hist. Pers., 29; III;
. . . . 114. . 80; . .
. ., 1983. . 23.
21. OSPE. 460; . .
//. 1998. 3.

53

22. . . - . ., 1977. . 167-169.


. 11; . . . ., 1988. . 49-51; . .
- . ., 1989. . 15-17; . .
. ., 1992. . 124.
23. . .
//. 1948. . 22; . .
// . . 1956. 50. . 185;
. . // . 1962. . 89.
24. :
. . . . 11; . .
. . 66-67; . ., . . //. 1992. . 3. . 159.
.
, .
, .
.
, : . . . ., 1984. . 77; . . . . . 76.
.
, . ,
: . . . ., 1971.
. 42; . .
. ., 1985. . 181. . 306; . . . . . 73.
25. . ., . ., . . .
// . ., 1978. . 62. . 33, 4-5.
26. . . //. . . . , 1989.
27. ,
, (death-coin).
VI . . .: . . . ., 1988. . 31;
. . V-IV . . . ., 1974. . 106; - .
. ., 1974. . 63, 130-133; . .
( ). ., 2005. . 217.
: . . . ., 1961. . 51, 57-58, 86-87, 93.
: . .
. ., 1962. . 33-34. VI-III . . .
: . .
. . 2. , 1950. . 76; . . . , 1955. . 60; . .
( 1956-1972 .) // .
. , 1976. . 22; . . VI-II . . . ,
1978. . 132-133.
, , , VIII-XV .: . ., . .
. ., 1984. . 150-161. : . .
X-XII . : . ., 1988.
: . . , //. . . 4-5.
, 1928; . ., . ., . . . 54

// III-I . . . , 1983.
: . . ,
//. . . 1890. . 14.
. 102-104; 184; . . . ., 1989. . 296-297; .
. .-, 2001. . 137.
28. . . . . 175-176.
29. . . ., 1954. . 208-230.
30. - . . //. . 4. ., 1887.
. 53; . . , . ., 1913.
. 47-48.
31. Herod. IV, 62; . . - . . 153;
. . . . 45-50.
32. III . . . , , , , , ( . . . . 49; . . . 49) -
( . . -
//. . 1969. . 236) . , , .
: (Amm. Marc. Res Gestae, XXXII, 2, 23).
(: 120).
: . . ., 1990. . 60.
-,
. ,
, : . . ., 1976. . 63-64; . . . 15.
33. . . I-II . //
. . 1. . ., 2002. . 72-76.
34. , , .
. ,
.
, , : . .
// . ., 1975. . 249-250.
35. (Apoll. Rhod. 1, 466470, Verg. Aen, X, 773-775; Pap. Stati. 548-550). (Apoll. Rhod. I, 466-470),
. ,
: . .
. . 282. :
. . . . . 77-78.
36.
, , . .
, ,
, : . .
. ., 1964. . 162-170; . .
. ., 1968. . 150; . .
VII-V . . . ., 1973. . 86-87; . .
- //. 1977. 3; . .
. ., 1983. . 99; . . . .
. 31-32; . . . . 178.
55

37. . ., . . V . . .
// . ., 1991. . 119-120. . 1, 14.
38. . ., . . . // . ., 1987; . ., 1986. . 249.
39. . . . ., 1957. . 53;
. . . ., 1983. . 28; . . . . //
. ., 1984; . .
// . ., 1990. . 72-73; . .
. . 214.
40. . . - // . ., 1961. . 140-143; . .
//
. VI . , 1992. . 23.
41. . . . 70-71.
42. , ,
membrum virile, . . . ,
,
. ,
,
: . . , . . 2 //. 1980. 3.
. 70-71. : . . ,
//. 2004.
. 7. . 135.
43. : ,
: . . . .,
1986. . 196; . .
//. 1986. 3. ,
, : . .
. 134.
: . . . . . 82-83. : . .
// . - XVIII .
., 1886. 45-46.
44. . . . . ., 1987. . 7375. . 53; . 33.
45. . ., . . . . . 122.
46. . . . ., 1979. . 53. . 37; . .
. ., 1983. . 68, 71, 73; . ., . . . . . 88,
93. . 3, 6.
47. ,
. , . : . .
. ., 1984. . 121-134; .
: () // . . ., 1999. . 23; . .

56

. 73; . ., . .
- . , 2000. . 184-186.

.
...
( . . // . ., 1986. . 38, 47).
48. . . . .,
1961; . . . . 103.
49. Herod. IV, 6; . . //,
. ., 1968.
50. , ,
, .
: . . - . .-., 1940. . 74; . .
. , 2006. . 61.
51. . . //. 1980.
2. . 200; . . //. 1950.
2. . 176.
52. . . //. 1970. 4. . 203-206; . .
//. 1977. 4. . 234;
. ., . . (
) //. 1978. 1. . 203.
53. . . . ., 2004.
. 79.
54. , , . ,
. ,
: . . : //
. . ., 1990.
. 15.
, ,
krman, : . ., . . //.
V-VIII. ., 1999. . 496-497.
,
, , , .
: . . //.
I-IV. ., 1989. . 449. : . .
. ., 1989. . 211-213.
55. .
( . . :
,
. . 3. ., 1865. . 159-209; . . //. 1992.
. 24; . . . , 1990),
, .
, .
: , ,
57

, .
, , , . ,
, , ,
: . . //. 1992. . 2.
, , : . .
. . 180. (Plat. R.P., X, 617
b-e). : . ., . .
.
// . ., 1981. . 58; . .
. ., 1981. . 240; . . . ., 1982.
. 212; . . // . ., 1985. . 466;
. . //. 1988. 1. . 91; . .
, ,
// .
. ., 1990. . 15.
56. . .
//. 1962. 103; . .
// . . ., 2000. . 32 .
57. . . //. 1978.
. 1-12. . 2. . 69. . 33, 48-49; . .
//. 1985. 3. . 98-99.
58. ().
. :
Petrie W. M. F. Amuletes, illustrated by the Egyptian collection in University college. London,
1914. . 16. Pl. IVa-g. .
- ,
, : . . . ., 1986. . 142-144.
: . . . . 145-146.
59. . . //
. , 1987; . .
//-
( ). . . 1. , 1996.
60. . . . . 185, 196.
61. .: . . //. 1994.
2. . 61. . 2, 1; . //. 1996. 2. . 1, 3.
62. . . // .
., 1977.
63. . .
//. 1971. 178. . 138; . .
. ., 1986. . 64-68.
64. . . 250, 265, 270-271, 273, 320-321, 325, 334335.
65. . . //.
1946. . 8. . 36-37; . . //. 1950.
. 13. . 2 -, 4 -; . . . 57-60; . ., . . .
. . 88. . 6, 2).
58

66. : . ., . . .
. ., 1974. . 88.
, : . .
//. 1992. . 1.
, : . . : .
., 1899. . 214-215; . . . ., 1916.
. 209-218.

: . . . . . 689-692; . . . ., 1865. . 70; . . . ., 1882. . 166 .
(Polid. VII, 70)
, , . . . .
, ,
, -
, : . . . . 87, 221-223. . .
- -: . .
. . . //
. ., 1979. . 141.

: . .
I . . . I . . . // .
IV-I . . . ., 1996. . 142.
67. . . . ., 1983. . 37; Neverov O. J. Les bagues et
les pierres graves provenant de Nymphaion //Archeologia. T. 46. Warszawa, 1995. . 72.
68. . . . . 81-98.
69. . . . 30-31. . 5; . .
//. 2001. 1; . .
. ., 2005. . 298.
70. . . . . . 31-32; . .
. . 178. . 57, 15.
71. . . . . 102-103.
72. : 1)
, . .
: . . //. 1954. . 21. . 103;
. . - //,
. ., 1968. . 116. : . . - . . 97-100.
2) ,
, , .
.
: . .
//. 1964. 3. ,
. ,

59

, : . . // . ., 1977. . 169-170.
. . ,
: . . . . 147, 172.
(Paus. VII, 21, 12).

: . . , 1971.
,
: . . //. 1993. . 7.
73. . ., . . . . . 120-121, . 1, 3.
74. . . (VI-II
. . .) //. 2006. 2. . 132. . 1, 1.
75.
. . . . , , , . . . . . , ,
, . . . ,
: . .
//. 1957. 2; . . ,
//. 1958. 1; . .
- //- . , 1968. . 39; . .
//. 1972. 1. . 111; . . . . . 82.
, ,
, : . .
//
. V . --, 1990.
76. : . .
. . 162.
.
: . () //. 2006. . 3.
. 209 .
: . . . 19.
( . .
//. 2006. . 3. . 328),
. , : Grakow B. N. Monuments de la culture scythique entre le Volga et les mounts Oural //ESA. 1928. - Vol. 3; . . - // . 1934. . 61/33;
. . //. 1969. 4; Ghirshman R.
Le passebride en defense de sanglier cher les peoples iraniens //AA. 1977. Vol. 25. . 5178; . .
//. 1991. . 31; . ., . .
// , 1994.
,
, ,
.
60

.
. : , , , , , (), ,
. , ,
. . : Ghirshman R. Op.
cit. . 33.
77. ,
: . .
//- . ., 1976.
,
. , ,
: . . . . 111.
78. . ., . ., . . . . . 60. . 31, 3.
79. - . ., . .
//. 1965. 3. . 251; . .
//. 1966. . 8. . 29. . 4, 18, 28; . . V-III . . . //. 1967. 1-4. . 93.
. 8, 16, 17, 19; . . V . . . .
//-. 1970. . 23. . 179. . 1, 4; . .
. ( 1972-1975 .) // .
., 1980. . 109. . 47; . .
//. 1984. . 46. . 80; . ., . ., . .
. //
(IV . . . IV . . .).
. , 1997. . 50. . 4, 23-24.
80. . . //. 1963. . 15. . 56;
. . . 57; . .
. 96; . .
// - . ., 1984. . 68; .
( VI-III . . .)
//. 2005. . 2. . 234. . 7, 2.
81. . .
? //. 1947. . 1; . .
- // - . ., 1980; .
// - . ., 1981.
82. . . , //.
1958. 7. . 43. . 5.
83. . ., . ., . . . . . 67. . 36, 9-15.
84. . . //
. . 1956. 50. . 183. . 23; . .
. 64-67. . 1, 1-2; . . 234. .
5, 1.
85. . . . . 98-99. . 6, 1-2.
86. . . . . . // . 1959.
364; . .
//. . 1982. . 54. . 3; . . .
. 86.
87. . . . . 150.
61

88. . . . 73 . . 2, 2; 3; . .,
. .
//. 1989. 2. . 59. . 3, 2.
89. . ., . . //.
1985. 49.
90. . . . 121.
91. . . . 40. . 19, 26; 20,
27; . . //. 1971.
2. . 81, 83. . 9, 4; . ., . . . . . 50-54. . 1;
. . . . 91-92; . . //
. .
, 1995. . 53-54.
92. . . . 221, 225. . 1, 1.
93. . . . 27, 33. . .
. ., 1971. . XVIII .
94. . . - //-
. ., 1976. . 79. . 2, 5, 8, 25;
. . . 95. . 2, 6, 15.
95. . . . . 95. . 5, 4.
96. . . . . . 1, 1; . ., . .
, //
- . ., 1986. . 62. . 1, 1; 2, 1; . .
. 221. . 1, 3-5.
97. . ., . ., . . . . . 66-68. . 36, 3, 16;
. . . . 59. . 1, 2; .
. 89-90. . 1, 1; 2.
98. .
, . ,
( . . . . . 279).
( . .
. . 118-119; . . ( ). ., 1996. . 64)
, , ,
( . . . -, 1984. . 48-50).
99. ,
, ,
, . : . .
//. , 1999; .
//. 2002. . 1. . 80.
100. . . . . . 158. . XVIII, 6-7; . . .
. 223-225; . . . 31, 6; . . . 84 .; . .
( . ) //. 1977. . 1-33.
. 13, 4; . .
//. 1994. 4.

62

101. . . . . 59. . 1, 1-3; .


. 90-91. . 1, 1; 2, 1-3; .
. 221. . 1, 7.
102. ,
. .
, .
(' ), , , : . ., . .
//-
. ., 1976. . 40; . . (. trizna .) // 1977. ., 1979. . 12 .; . .
. . 79 .; . .
. . 122-123, 151, 194-195 .
103. . ., . . IV . . . //
. ., 1982.
104.
( . . . ., 1977. . 20-25),
. : . .
. (VII-VI . . .). ., 1975. . 160. . II, 22; . .,
. . . ., 1992. . 147-148.
, . . ,
: . . . ., 1989. . 126.
,
: . .
// . .,
1977; . . . . 60-63.
105. . . . . 81; . .
(VII-III . . .). . . . . ., 1975. . 17.
. 1; . . . . 60-64; . .,
. . . .; . , . .
// . ., 2005.
106. . . . 111.
107. . . . 247. . 19.
108. . . . . . 245-246. . 8, 4.
109. . . . ; . .
//
(IV . . . IV . . .). , 1997.
110. . . . ., 1981. . 36-39. . 9; . ., . . , - . ,
1975. . 75.
111. . . -
//. 1977. . 27; . . . . . 362.
112. . . . . . 65.
113. (Hymn. Hom., V, 153, 474),
. ,
(Apollod., I, 5, 2; Hyg., fab. 147).

63

, (Plat.
Apol., 41a).
114. , :
; ; (.
. ., 1972. . 106).
115. (Herod. IV, 59)
,
, . -
, , : . . // . . 16. ., 1975.
. 255; . . . 220; . .
. . 44; . . //. ., 1977;
. . . . 50-53; . ., . . . . . 54-55, 64-66. . 2, 2; 4, 4.
116. . .
//. 1948. 4; . .
//. 1961. . 2. . 77; . . HERODOTEANEA. . 1962.
. 4.
117. Zgusta L. Personnennamen griechischer Studte der nordlischen Schwarzmeerkuste.
Praha, 1955. S. 141, 184, 197, 236-239; . . -
. ., 1960. . 37, 55, 60, 215; . . . ., 1970. . 157-158; . ., . . . . . 46.
117.
, , , ,
, , .
54 ( . . . . .
10).
118. , , : . .
II-I . . .: //II . , 1993; . .
. . //. 2001. . 4.
.
, . , , ,
. . :
, : . ., . .
- //. 2004. . 15.
119. . . . 251 .
120. . . -
// . ., 1986. . 19-26; . .,
. ., . . . . . . 75.
121. Ebert M. Ausgrabungen auf dem Gute Maritzyn, Gouv. Cherson //PZ. 1913. B. V.
S. 9-11. Abb. 6 a; . . .
. 1-2. ., 1914. . 31. . 8; . ., . . . . . 63-64.
. 1, 3; 2, 2; . . . 221. . 1, 3.

64

122. . . - . .,
2005 ().
123. . . .
. ., 1966. . 168-174.
124. Herod. III, 167; . . VI-III .
. . ., 1999. . 171.
125. : . .
. ., 1976. . 166; . .,
. . -
( ) // .
., 1991; . .
//. 1992. 2.
- - :
. . . , 1978. . 283.
,
.
.
. : . ., . . VII-IV .
. . ., 1986. . 131-132. . 31, 6. VI-VII . . .
, -:
. . - // . ., 1988. . 31-32.
126.
: . ., . ., . .
//. 1982. 11. . 110-111.
- ... , .
, ,
( . ., . .
//
. . 1 (5). , 1974.
. 87).

. .
,
. : . .
//. 1931. . 9. . 8-10. . 1; . .
. ., 1976. . 68.
.
, , .
: . . .
., 1977. . 15-17; . 120-124; . .
. ., 1986. . 83;
. . . , 1988. . 107;
. . . ., 1990. . 208. . 27; . . . . , 1996. . 194-105.
127. . .
// . . .
80. ., 1988.

65

128. . . ( ) // . . . 80. ., 1988.


129. . .
. //. 1964. 3; . . // .
. 35. ., 1988. . 97.
130. . . . . . 10; . .
. ., 1979. . 136.
131. -
, , XVIII
(Hom. Il., II, XVIII, 368 ff.), , (Hom.
Il., 426; IX, 468; Hom. Od., XXIV, 71).
. , , . ( . . . . . 62). (Plat. Legg.,
XI, 920d; Hes. Opp., 429-431) (Myth.
Vat., I, 1; II, 63-64). .
, , .
. ,
(Aesch. Eum., 13), ( . . .
. . 65-66; . . -
//. 1953. . 72. . 157-163). ,
: . . .: . . . -
. ., 2005 //. 2006. . 13. ,
(Paus. I, 30, 2). ,
. .
(Schol. Aristoph. Ran., 131).
, : . .
// . . 1. ., 1925. . 275 .; . . .
. . 53-133.
132. . . . . 130. . 41; .
. 428-429.

66

903.2(477.74)"631/634"

. . ()
.
2007 . . . (
280/0694 26 2007 .).
, ( - . )
(. 1), ( . , ) ( .
. ) ( ).
. .
.
89 1 .
. 200/350-500 ( 2 -
. ) 1,5-2 ( ). , .
. . .
, , -
.

(, , 2007 .).
,
, , 10 . . . 1.
.

100 . . ,
.
, (. 2). 60-

.
, -

, - ( . .
)2 ,
50 200 10

20/40 ( -).

.

(
). ,
67

.
. , (
) -
1-1,5/2 . ,
(
) .
. , /.
.
-
. . , , ,
() /.
.
2- -
. .
. . . . 3 . ,
. . 4 . , - , .
. . . 1965 -1966 .
( . )
( ) I-IV.
520 2 -
- . 5 . 260
. . : 1
220 , (
); 2, 3 4 80,
240 580 6 . , . . . 1978 . 7 .
1,
180 .
. . . (, 1991)
- (. 61). ,
, , 1,5 -1,6
.
.
. . , ,
, . ,

200 , , , . . -.

. . 1,5
- . . , , 68

,
( ).

. . . ,
,
1,
(. 3).
1.
( )
. , 80 , .
/ 22/23 . , ,
. , . , , , .
. , , 57
(. 4, 1-4).
1. 1.
.

1
2
3
4
5
6
7
8
9

10
11
12
13


2-


/





/

()

-
1
2
9
17
5
11
1
1
6

1
1


3 .
1
(. 5).
:

1
1
57

) 40 ;
) 20 ;

69

) 25-30 ;
) .
1 101 . , 2 18
(. 4, 5-12).
2. 1. 1.

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14

1-




/

-
2
3
1
1
1
5
44
16
16
2
1
1
8
2
103

15-30 ,
70 .
.
2 30 , ,
,
(. 6). .
3. 1. 2.

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11

70

1

4

1

4
/
34

11

18

1
3

1

1

79

15).

2 79 . 21 (. 4, 13 -

3 35-40 , ,
. 10-15
25-30 . ,
2 .
3 85 . 13 (. 4,
15-19).
4. 1. 3.

1
2
3
4
5
6
7
8
9


-
,
,

2
324 .
2
.
1
,
3
/
31
.

9
.

29

1
,

3

.
10
1
11
1
12
1
, ,

85

. ,
, .
. .
.
.
, .
,
. . . . 8 . , ,
()9. , . . ,
/ .
2. ( )
. , 200 1,
, . / 7/8 22 (. 4). , ,
(. 4, 20-23).
. .
3. ( )
. , / 3/4 4/5 22 (. 4).
71

1- . . . ,
1 ( 45 , 30 ,
), 100 / 5
. . , 9
: 1 .; 2; 1; 1
.
-.
5. 2. .

1
2
3
4
5
6
7
8
9

-
1
2
1
4
2
5
2
1
1

4.
( ) . / 7/8 21 (. 4). ,
90 ( 40 , 15 , ),
80 / 6 .
25-30
. . , 7 10
1
: 1;
20
1; 1;
1 3.
, -.
5. ( )
. , / 2/3 23 , .
3 20 40 /, 1 ,
( 45-50 , 75-80 ,
). .
5 : 1; 1; 1 2. , -.
, ()
: ) , . . . .
; ) - . , / ; )
. , 100
.
:
1 ;
,
-
. - , , 1 /
(, , , );
, ( , 0,5 ),
72

, ;
, 1,
.
:
1. . ., 1957.
2. . .
//. 1966. . 5. . 172.
3. . .
//. 1957. . 1. . 4-9; .
1962 //. , 1964. . 12-17;
. .
//. 1960. . 1. . 219-223.
4. . . - //. 1967. . 2. . 155-168; .
//. 1971. 185. . 252-261; .
- //150 . , 1975. . 7-10; .
//. 1976. . 8. . 15-21.
5. . .
//. 1966. . 5. . 172-173.
6. . . . 173, 179.
7. . . - . ., 1978. . 52-53.
8. . . .
//. 1976. . 8. . 157-161.
9. . . //.
1962. . 4. . 133-135.

73

94(477)(=512.165):655.41
. . ()



. ,
, ,
,
.

, , . ,
, - ,
, .
,
, , ,
, .
, , ,
. ,
. .
1837 .
, . 1 , , , 2 . , ,
XIX ,
, .
(50- 80- . XX .)
. . : . 1810 . 3 .
. 4 . :
:
( ), ( ),
( )5 . , ,
6
,
. . (18611938 .). 1909 1912 .
: (Ay Evangeliya slavn bukvalarnnan),
(Allahl Liturgiya rus bukvalarnnan),

72

(Eski Baalantnn Ayozlu Istoriyas), (Eni Baalantnn Ayozlu


Istoriyas), (Saatlar hem psaltirin psalomnar) . 7
1934 . . (
)8 , , .
,
1957 .,
9 .
1959 .,
(
)10 .
11 , , , ,
.
, ,
.
15. 08. 1992 ., 472

. .
, . ( )
(. ).

1990 . ( ) - 12 , 1992 .
( ) 13 ,
( )
1993 14 . ,
, 15 .
.
(
,
. .
( . ,
).
, , ,
.
, ,
16 . ,
17 .
, ,
.
.
, . , .
.
, ,
. .

, ( 22 73

VIII/I 18 ) , .
, , ,
.
26 1996 .
, - ,
: ( ) (
).
, , 19 .
:
1. 1812-1861 .
. . . 3. . 2. , 1969. . 179.
2. . . : .
, 2002.
3. . . (50-80- . XX .). .
: , 1993. . 6-7, : . . .,
1989. . 3.
4. . Bessarabiana. , 1911. . 80.
5. . . .
50 // . ., 1899. . 688.
6. . . . . . 7.
7. akir Mihail. Besarabiyal gagauzlarn istoriyas //Ay boba Mihail akir. Gagauzlar:
istoriya, adetlr, dil hem din. S. 93.
8. Ciachir M. Basarabial Gagauzlarn istoriyas. Chiinu, 1934.
: akir Mihail. . .
9. . . . : , 1990. . 4-5;
(). , 1994. . 12-13.
10. ( ). , , . /.
. . : , 1959.
11. . . //
. . -, 2006. . 540-543.
12. - ( -). . .: ,
1990.
13. ( ). ( . . .). . . . .
.: , 1992.
14. . . ( ). . : , 1993.
15. . 40- ( ) //.
, 1999. . 39.
16. (. . ). .:
. . . . . , 1994.
17. . 28
1996 . (. ). : , , 1997.
18. .: 05. 02. 1996 .
19. : , : .
74

(. . . ). . I. ., . . . . , 1995. ( . . 63-87); . . ., 1998.


, :
1. - ( -). ( . .
.). . . . . .: , 1990. 24 .
2. ( ). ( . . .). . . . .
.: , 1992.
3. . . ( ). . : , 1993.
64 .
4. . . ( ): . : , 1995. 48 .
5. . . (): . : , 1995. 64 .
6. . . ( ): , . : , 1996. 40 .
7. - ( -): . . . . .
: , 1996. 56 .
8. . . ( ): . : , 1997. 56 .
9. . . ( ): . : , 1997. 28 .
10. . . . ( . ).
. .: . . . .
, 1997. 24 .
11. . . . . . : , 1998. 56 . .
.
12. (): , . . . ., . . :
, 2001. 96 .
13. ( ). . . . . :
, 2002. 52 .
14. . . (). . : , 2002.
56 .
15. ( ). : , 2003.
48 .
16. - ( ).
. ., 2003.
17. ( ). : , 2004.
96 .
18. ( ).
/. . . . : , 2004. 52 .
19. . . ( ). : , 2004.
80 .
:
20. (. . ). .:
. . . . . , 1994. 15 .
21. . 28
1996 . (. ). : , , 1997. 64 .
22. . : () () (
.
:

).

.,
2004.

72
.

75

39:929 (477.74)"19"

. . ()

. .

, . 1920 -1930-
(
) , , . ,
,
, . . , ,
, (, . ),
1 .
, , . ,
. . .

, , . , .
,
.
. , . . 2 . , , .
. - (. -).
. .
, 1 (!) : . . 3 .
. (
) .

. (
. ). ,
, ,
( ) .
. . , ( ,
) 4 . .
, , .
. , (
) ,
, , . ,
.
, ,
- 5 . . . , .
76

,
( ,
).
, ( 37 ) 6 .
,
7 .

. . . (
. -, . -), . . . , . . . ,
,
, .
.
. .
23 (4 ) 1894
. .
, - , 1913 . , - 1918 ,
, . . .
1918-1922
. 1922 . , , - ,
9 . , , ,
,
.
1923 . ,
. 1925 1929 , , ,
, , . . 9 , . 10 , . 11 , . . , , .
, . , ,
. : ,
, 1928
( ) .
. . .
1917 1927 ,
. ,
, 12 .
, 1920- ,
, ,
,
77

( . ) - , .
. 1934 , , . ( )
. , 1937 1945
, , . , . , 1946 , , 1946 1947 .13 1947 , 1949 .,
. ,
, . , .

, 13 .
18 1953 .

,

1917-1927 (, 1929),
80-90- . . (, 1927), 14 .
,
, .
.
:
15 ,
16 , :
17 , 18 ,
19 . , , ,
, 70-
. . , ,
. .

,
, . , , , , , . .
, . , - ,
20 .
, ,
. ,
. , , , 21 . , , .
, , .
78

. , .
, . , , .
,
( ), 1920- ,
. , .
1925 ,
, , , 1926- ,
. ( 60 ), :
, , . .
,
, ,
, .

,
22 . '
, ' , ,
'23 . , , (-)
, . ' . , ( ), ( ), ( ), ,
(, ), (), (), , ,
24 . , . ,
25 .
' .

. , , ,
. ,
, , . , . (
, ) ( ,
. . 26 ) .
. , ,
. , , 79

,
, .


. 27 .
. , . ,
.
-
15 1929 28 .
,
. . ,
. , .
,
. ,
, (, -
- ). . ( 1934 ),
, ,

. ,
, ,
, . 1920- .
, ,
, .
, . , ,
,
, .
1920- ,
, ,
, .
, ,
. - -, . . . ( ) . ,
,
.
:
1. . (
. ) //www.history.org.ua/zbirnyk/1519.pdf
2. . . . . // .
. 2. ., 1990. . 560.

80

3. . . . //
. ., 1984. . 114-121.
4. . //
+. 2003. 16 . . 4.
5. ( ) //www.ihst.ru/
projekts/sohist/material/dela/ slavist.htm.
6. .
7. . // . 2008.
20 .
8. . . . . . 560.
9. . .: . . . .
//: , , - . . 1. , 2007. . 291-293.
10. . .: .
: . ? // :
, , : - . . . 21-25 1995 . ,
1995. . 192-193.
11. . .: .
// :
, , : - . . . 21-25 1995 . ,
1995. . 135-137; . ., . . . . //. 1993.
11-12. . 92-108; . // . 2007. 2. . 130-145.
12. . //. 1927. . 3.
. 154; . 1917-1927.
., 1929. . 20-25.
13. . . . . . 560.
14. . . . . -
// . 1925. 5. . 200-202.
15. .
// . 1925. 5. . 103-111.
16. . // . 1925.
6-7. . 50.
17. . :
// . . 1926. 1. 60 .
18. . ' //
. . 1. ., 1928. . 12-26.
19. . //
. . 3. ., 1929. . 3-23.
20. . . 105.
21. . . 109.
22. . . 3.
23. . . 5.
24. . . 7-13.
25. . . 21-29.
26. . . 59.
27. . . 3-23.
28. . . .

81

39(=512.165):616-08:633.8

. . (, )


1.
-, ,
,
, ,
.
, ,
, .
, ,
. ,
, . ,
,
. ,
, ,
, , , .
; .

1 . , , , ,
, ,
, . , ,
. ,
,
- .

. , . 15

.
2.

, . , , ,
.
, , , , . , 2007-2008 . 2 .
, (),
evelli insann ilalar (.
). okumaa
82

(. ).
.
, .
. .
, XIX .3
(, ) 4 .
3.
,
, . / . (Hederlez kar).
, , ,
: Hederlez otu pek bk dual i
/, , () .
, ,
,
.
,
. , -
,
. 5 .
,
. , - , , , -, (Tarakl mesind sznt).
6 . . ,
, , Stratan ayr7 .
, -, 2-3. .
, , ,
(gn ileri gidrkn), . , .
,
() .
. , : Erdn imdat varm insana / ()
(. ). , ;
. , , .
. . .
, . (24 /7 ) (genger).
4. ,
, :
, , .
83

8 .
(venik) . ,
, , , . (fen).
, , .
.
, . , .
. - ,
(donadardlar feslennn kruay). ,
. . .
, ,
, . 9 .
, , , .
5. ,

. , - ,
( ),
(ayazma) 10 . , -,
. . ,
2 .

,
, .
. ,
(ayazma). 3 : Ote na; Tatl Nostru; Imprat erezit 11 . -. (dumana deni bu otlar).
6. ,


.
( 7, 1820). , -
.
(ila otu)
. ( . .),
.
( ).
,
, .
1. Lzgr otu (. ).
. , ( ). , ( ),
. (. ).
84

2. 5 parmak otu ( 5 ). .
(urama . ),
, (. ).
3. 12 karda (12 ). :
12 .
(baaratrm). 12 , (. ).
4. Tadnsala. ,
, .
( ) (. ).
5. Kpek otu ( ), 12
. ( . .)
6. Genger /dragayka i (); ,
, kelek, eytan
yldz (. )13 . bembecik , , pembecik, -. 9 ,
(okumaklan),
, (. ).
7. Sar salkm ( ). , ,
( ).
2 (kpcik) ,
: Sn da ol koorucu onnara! / !
(. ).
8. Salkm i . , .
ruja (). ,
14 .
9. Papuoy pskl . ,
.
10. Llka /lelka (). ( ), 15 . 10 . . . ,
16 .
11. Yas naani , .
, (kara naani ),
.
12. Ren kk ( ).
. hren yapraa .
13. Talah otu , . .
, , . , .
17 .
14. Deli otu .
. , ,
(kurt). (deli otun tohumu),
(. ).
ttula otu.
15. Kr gl /yaban gl (. / ).

85

16. Kaz otu (. ). ,


, . : (. ).
17. , ,
, :
(krmz saplar). ,
(brika otu), (romaka /laylaykka)18 ,
ceviz yapraa , sar iek (. ) , ; lek otu 19 .
18. Kenevir otu (). .
19. or otu (). , . - (msk). ,
(kl otu)20 .
20. Makavey fesleni , (1/14 );
7.

.
,
, .
, , .
ulakl hastalk hastalk.
aar (h)astalk , . , 1946 -1947 .
, , , .
. , (ftiga),
(bbrek talar) .,
. (kzlrk, yakma ( ), korku iin, nazar iin .),
.

: 1) , ; 2) ;
3) ; 4) . ,
.
8. ,
1. Urama . , . , , , - ( ),
: ( );
; ; . urad
(). , ,
(b),
. , ,
.
, .
21 . , , , -

86

(giisi suyu). , ,
, .
, , (lu suyu), , -
( . .), .
. , ,
.
. ,
(zm . ), ,
: . , . . .
(, , ) . ( ).
, (bobalarn bobalar),
22 .
, .
(su ottan) (ykr) .
, .
, . , . (
).
.

, .
-, : Kem saat (. , , ) . (. , . -).
2. Nazar . (
, ). . .
, , . ,
. ,
. :
, 23 .
3. (korkudan) (kekelem) . (okard bacalkta papuoy uununnan), .
,
, (papuoy uunnu ttedrdi).
, 24 .
. ,
(pak un) (kepek). ,
(indi baka trl okunr).
: Daya-taa gitsin. Bendn yok olsun. Bana yaklamasn. Sendn
yok olsun. Sendn yraklasn. Sana yaklamasn! / (, ).
. . .
. !.
,
, (, , . .). ,
. 87

.
, 25 . . ,
9. ,
: Korkusu kalsn bacalkta! / () ! 26
,
.

(ate banda). .
. (. ).
, , .
9 ( 200 ) ,
.
, .
3 . , : Ey, Allahm, korkumu ierim. Pakla benim canm! /, ,
(). ! (. ).
. , .
.
(Allahn sralar). (. ).
.
4. Klinu , , . .
,
. , .
() . .
: Na kesersin ? / ( )?
: Klinusunu keserim ! / ( )! , , 27 .
5. 3
(kpr altndan alack) (. ). , (gecerrdilr) (su
delii). , .
. . , 100
, 28 .
6. .
, .
(gn ileri gidrkn) 9 (bk).
, , ,
. (kazk aatan),
; .
. , ,
. .
29 .
.

88

, : (Ate iin sbdrm)


(. ).
9.
7. Kpek hastal . . , ,
(arkas tl nic kpekt). , , , (aar gdiynn),
30 , 31 .
-
.
, .
, . .
. . .
, , , (kpek otu),
. ,
, . ,
, : Ymrta gibi paklansn, kenevir gibi
paklansn, alma gibi kzarsn, domuz gibi dzlsn! / , , , !.
3 . , (aan ay gider
geeri). , (uaan deerdi geerlesin).
, (aan
ay gider ileri ay ileriykn) uak ilerlesin (.
). - ,
(uak ilerlesin nic fidan ileree). (cumeertesi). 32 .
,
(,
) (. ).
, 33 .
8. Kanck memesi /kpek memesi . . , .
.
9. Udma ( ),
( , .). .
. , (at paras didrdi onu),
().
, .
(urard geeri) (. ).
. , -
, . 34 .
10. Psr yakmaa . .
, (popka),
.
(okardlar ymrtylan).
89

9 . , ,
(yakardlar) (. ).
11. Kara yank . . ,
(bundan bk yoktu).
- , (
koor gibi). , .
, , (. ).
(bradavia) .
12. Kzamak / kzmak , . , 3 (kzar),
3 (durr) 3 (geeri urr / geerer).
. - .
13. Su i (iek bozumu . .) , .
. , , (su i), st i (. ).
(9
).

. ,
35 . iek
/halis iek (. / ), . , .
14. Tatl yara . . -, . / yara.
15. Giciik . , dolmu
kurdeinnn.
, (kkrt), - (gkta)36 .
, .
16. Lia , . ,
kara taun gt (. ). . .
17. Harpack . ,
(stn slemilr fna laf nic ani nazarlan). ,
, : Tfu, bn grdm yarn grmeym! Hav, hav, hav! /, , , ! , , !
37 . ,
, , , , , . . :
, - 38 .
, ,
. 3, 6
9 . , .
9 .
9 . ,
(ingen parmaa), (. ).

90

10.
18. Babia ( , ).
srg, prpiria [], rek /rek tutr,
. , , ,
, , . . (okardlar bacalkta). (kl), (demir kak) .
(ierderlr o suyu).
(uaan ekleni yalrlar, krua yaprlar hep o sudan); ,
. ,
(. ).
. ,
, .
. , ,
(kenevir otunu), 3 , , , 3 .
, ,
, .
. . (uaa ierdersin). , (gb
toplansn). , , ,
(keserim babiasn, daadrm, skrm, baalrm).

. ,
. ; ,
39 .
,
40 . ,
, (damaan),
(. ).
19. Solucan . , .
20. Dalak i / dalak olma ,
( ).
kesm dalan (. ). , . , . ,
, .
. , ,
: Na kesersin? / ? : Uaan dalan
keserim! / ! .
, . 3-
(sznt pnar)
(izindn), . ,
, : Nic tuz er(iy)e, uaan
daala da l erisin! / , ! 41

91

21. Ksma , . ,
, (hepsindn bkt).
, . , (okr
hem lamylan keseer).
22. Sanc , , . . ,
. ,
, , (gezdridi o ymrty) (. ).
(daalr), . ,
.
, 42 . . . ,

. , , .
, , 43 .
23. Sarlk . , ,
kara sarlk . 44 . ,
,
. , (popkack).
(yakardlar) , , .
, (fna kan) ,
.
24. Ba aars . . , , (. -).
. (kafam skard kilipln yapaa kilin),
(kvradardlar), -, , 45 .
. : , 46 .
25. Ak /ak benek . . . , , ,
, , ,
47 . , -, .
. ,
, ,
- .
26. apak ,
(. , . ). 48 .
27. Kulak aars .
.
, (. , . ).
.
(yaprak eil iektn) (, -
) , 49 .

92

().
. 50 .
, , : kaba kulak (. )51 .
28. rek aars . , . (
, .) . ,
(gb zlm). .
(gbek saarmaa /gbeyni toplamaa),
, , ( kvradardlar). ,
, .
. . ,
.
: , , ,
, (? . .).
, 52 .
( )
. . , (aan rek daalr), ,
(rek toplamaa), , .
, 2-3 .
29. Ylanck . (kask)
(. , . ),
. .
30.
, (ren kk).
. ,
(. ).
31.
53
. , ,
hren yapraa (. ).
11.
32. Stma
. (titireder, der). (. , . ).
silkmk (. ), , . . . , . , , (su delii)54 .
.
33. suuklamak
-. (urlar), ,
(banka), .
,
(. ). -

93

: , (kzdrd aun da
otrard onun stn) (. ).
34. duma / duma olma , ,
.
(buu araplan /arap buusu).
(kzdrdlar ta),
, , 55 . .

yas naani.
, . .
35. , yorgaca (),
56 , , , .
eek sr (.
) []. ,
yorgaca delii ,
. ,
, ( ).
(srk iin)
(araplan kepek).
. , , .
(pitack) . , 57 .
(kaynanm arap).
36. buaz
(buazlan kaldrmaa). ,
(onnar yaslr, brtan(e)
bmerlr)58 .
12. .
,
(),
. ,
; , ; .;
. ().

. . , , -,
, .
( ) ,
.
( )
.
, .
. ,
59 .
(
) , ( ) . .
94

,
, .
. ,

. , ,
, .
,
.
, , I . , .
,
ila ( . ilalamaa ).
, , ,
, (
, . .).
,
( ). . , () , .
, : , , ( )
. . , .
(, , .) (,
.), .
3 9. 3 9, :
3 () 3 . .;
9 (, , ,
3 , 3 ).
. ,
. , .
, , , . - (), , , .
( ),
. , .
,
.
. , 95

.
, ,
.
,
, .
,
.
.
, .
: 3, , ( ), ( ,
, , . .)60 . ,
- , .
:
1. . ., . . .
., 2001. //vvs@aari.nw.ru
2. . . ( ), 20072008 . .
3. . . //. 1901. 4. . 18-20.
4. -- ( ). ., 1973;
-- ( ). Chiinu, 2002.
5. . . , . .
6. . . , . .
7. . . , . .
8. . . :
. , 2007. . 91-95.
9. . . . Chiinu, 2002. . 83; .
( ,
). Chiinu, 2005. . 226.
10. . . , . .
11. . . , . .
12. . . , . .
13. . . 168, 626.
14. . . -, . .
15. . . , . ., . .
16. . . . . . 18.
17. . . , . .
18. . . 93, 315.
19. . . , . .
20. . . , . .
21. . . , . ., . .
22. . . , . .
23. . . . . . 17.
24. . . , . .
25. . . , . .
26. . . , . .
96

27. . . , . .
28. . . . . . 20.
29. . . , . .
30. . . , . .; . , . .; . -,
. .
31. . . , . .
32. . . , . .
33. . . -, . .
34. . . , . .
35. . . , . .
36. . . , . .
37. . . , . .
38. . . . . . 18.
39. . . , . .
40. . . . . . 19.
41. . . , . .
42. . . , . .
43. . . . . . 19.
44. . . , . .
45. . . , . .
46. . . . . . 18.
47. .
48. . . , . .
49. . . -, . .
50. . . . . . 18.
51. . . 224.
52. . . . . . 19.
53. . . , . .
54. . . . . . 27, 20.
55. . . , ..
56. . . , . ., . .; . -, . .
57. . . , . .
58. . . , . .
59. http://www.ctp-sorbent.ru/idu.htm
60. . . , . ., . -, . .

97

39(=162.1)(477)

. . ()
-
( )

. , ,
- .
.
XVIII ., ,
, .
.
. -
. , , ( ,
), , , . , , . XVIII XIX .
.
.
,
, , .
.
. XIX ., . ,
, .
.
- .
,
. ,
, .
,
. , , , , , ,
, , , . , , .,
, .
.
, , . . , .
.
, , . .
.
.
, , 1928 -
98

2 . , .
,
XVII . 1800 1928 . ,
. . .
, , - ,
. 1927
. , -, -, -, -
(, , , , , , ,
, , , , , ,
, , , , , ).
1915
3607 , .

.
. ( ):
, , , , , , , ; ; ,
, ; - :
, ; -
; ,
. : Detineatis... Wpolu Blenkitnym podkova wezlami Nagol, w
Srodku jej jeden Kzyz Kawalierski, takiz Drugi na Barku Podkovy w... Ch... Frzy Piora... po
Bitve z Prusacami ot Leszka piontego nadany Bunduz... Lubyzowi Roku 1199 Tem 2 (?) Sal 76
do wpisania pa... y... Herbnicy. Urodzeni Lozinsky, Lusanovsky, Lu... Lozinsky
.
. - , , ,
, ; , , , ... , , ,
, , . ,
.
. , . .
- , ;
, ,
, . .
. , , .
. ,
. : , , . ,
.
, ,
. 1920- , 99

, , ,
, . , ,
: ... , , , , , , .
: , , , , ,
. .
?
(. . 1), . , ,
, .
1.

XVIII . .

5
3

4
3

()

()

()

()

()

()

()

()

1 1928

11
78
20
13
49
21

10

10 1

555
582
618
281
314
158

11

11 2

12
15

16 2

213
266

373

42

139

53

96

35

11 4

13

749
1146
661
321
309

288
402
512

14

372

186

54

11

18

11

11

105

26

10

38

13 6

11

18

34

14 3

160

77

100

490

1 , ; 2 ; 3 ,
; 4 ; 5 ; 6 ; 7
.
,
1920- - .
, , , . , . . ,
. .
. . , , 1920-1930- , ,
, - .
. .
,
. , - , .
,
-, , , , . ,
, . , .
, - . - . ,
, -
.
:
1. . .
1920-30 . ., 1999; 1932-1933. . 1-3. .,
2003-2006; . ., . ., . . 1932-1933 .
, 2008.
2. . - () // . . 10. . . 11635; ., . -
//- . . 3. ., 1929;
XVIII . // . . 10.
. . 11632; . . // . . . 17441; .,

.
.
.

101

39(=512.165):281.9:316.347

. . (-, )

. , -
. ,
, ,
. , ,
: 1 , ,
II . . . ,
- 2 .
, , . , .

(, , ). ,
.
,
. .
. - , . . , , ,
IX XI .
, - 3 . IX .
, , , - ,
4 . ., ,
I . .
,
. - (VII .) ,
, . ,
, ,

5 . , 6 ,
.

102

864 . (852-889)
. (893-927)
. 927 ., (927-970),
.
1018 . . 1186 .
.
. , . 30 . XI . .
,
-
- . ,
1054 ., ( 1096, 1147 1189 /90 .)
7 .

( 1246 .) , .
1204 .
8 , , 9 .
, -
, (1018-1186).
, ,
. ,
10 . XI . , - 11 . , , -
12 . - (, , ), , ,
. ,
1186 . ,
. XIV .
,
: XIII . ,
XIV . 13 .
XIV . - .
70- , ,
14 . ,
.
, ,
, XV-XVI ., XVII . ,
, , - ,
.
, -, , , ,
15 .

103

, ,
-. , ,
.
.
1242 . -16 . 1352 .
. XIV .
.
- . , .
17 .
, , , 18 . -
, : ()
()19 .
.

. , ,
, , , , ,
, 20 .
, -
-
, :
( ), ( )
( )21 . ,
,
. , - , ,
. .
. ( ), . - . -
, , , , . , , . (
XIV . ). - , , 22 . , , , XVI .
20 % . 80 %,
, , , , ,
23 .
. , - 24 .
, ,
: , , 104

,
,
.
,
25 .
,

( ),
, - 26 . ,
.

. .
- . () () 27 . ( XVI, XVII XVIII .)28 . ,
XVIII ., .
.
, ,
(1762),
- , , ,
29 . , ,
.

- XVIII . 30
, - 1839 ., () ,
, 31 ,
. : . ,
(1830), . 1840- .
.
-
32 .
(1870).
,
33 . ,
. , , ( , ) , ,
. , , ,
,
( )
.

. . 105

. . , , ,
, , ,
.
XIX .
-. , . , ,
.
, , . , ,
.
XVIII .
. . , , -, , ,
. , ( . . ,
. . ), -
XVIII-XIX . ,
. . 34 . , ,
, , ,
, 35 .
,
, . .
,
, ,
, , ,
,
.
,
( ),
( ). .
, ,
. , , .
, , . , , , ,
,
. .
,
, 1893 .:
, , ,
-
. : , ,
106

,
. () ,
:
,
. ,
, , ,
,
.
,
, - , . , , , : --, : 36 .
(,
, ) .
, ,
, , .
XIX .
, .
.

, ,
.
. .

.
. , 1907 . .
( )
( . ).
.
(1934) , .
. , , ,
, .
( ), , , 80- 37 .
. ,
,
.
- ( , - ) 38 . , . , , . ,
. . . 107

XIII-XIV . -. XIII .
.
1243 . - II 39 ,
. - - II40 ,
, .
, 41 . .
-- .
.
-,
42 . B 1279 . 43 ,
44 , ,
. 1261 . .
, ,
, 45 .
XIII . . ,

. .
46 . :
, (
), , (
),
( XIII .)47 ( )
( 1270 .
. , , )48 .
XIV .,
(), ( 1299-1301 . )49 .
XIV . . I
50 .
, , ,
. , , , , , .
, . . , .

.
, . ,
. 1980 -,
.
. ,
. .
. .
,

. ,
108


, .
. ,
, , , -
51 .
( 1957 .
) , .
. .
. . 52 , . . 53 , , , .
, , , , . .
, ,
.
. , ,
. -.
,
.
.
. , . ,
90 % , .

, .
(
). ,
.
, .
, .
, 2006 .
,
( 2008 .) .
-
. - . , - ( ,
1972 . ,
), , - . . ,
,
.
.
: (
109

1994 .)54 , Eni Baalanti (


, 2006 . ) 55 .
,
( , ) .
-. XIX ., , .
, . . .
. ( ) ,
. , .
. ,
. -, .
:
1. . - -? , 1998.
2. . . :
. . . . . . ., 1967; . .
. //
( 100- . . ).
, 1999. . 154-176; . :
. , 2002; . // . .
-, 2006. . 8-43; . . ,
XIX XX . , 1980. . 7.
3. -
. ., 1988. . 3.
4. . . //
. 20.
5. . ., . . //
- . . ., 1999. . 195.
6. . , 1993. . 167.
7. . ., . . VII-XII . // . ., 1985.
. 302.
8. . . 163.
9. . . 165.
10. . . 2. ., 1992. . 159.
11. . . 160.
12. . . 356.
13. . . 358.
14. .
15. , . . 1. ., 2006.
. 10.
16. . . 2. ., 1992. . 363.
17. . . ., 1999. . 34.
18. . XVI-XVIII . //
. . 3. ., 2000. . 82.
110

19. . . 83.
20. , . . 11.
21. . XVI-XVIII . //
. . 78.
22. .
23. . . 73.
24. . . 3. ., 1993. . 261.
25. , . . 12.
26. . . 12.
27. . . 3. ., 1993. . 261.
28. . ., . . . . . 213.
29. . . , 1992. . 19.
30. . . 1. ., 1989. . 263.
31. . . 273.
32. . ., . . . . . 209.
33. . . 218.
34. . . : ,
? //. ., 2000. . 365.
35. . . 365.
36. . //
XIX . , 2005. . 29.
37. . . 92.
38. --. -. , 1987.
39. . . 2. ., 2000. . 283.
40. . . , . , 2001.
. 553.
41. . . . . 5. ., 2002. . 341.
42. . . .
., 2005. . 1. C. 58.
43. . T. 1. ., 2003. C. 55.
44. . //
... C. 88.
45. . ., . . .
., 1992. C. 108.
46. . . . ., 2000. C. 14.
47. .
// ( ).
. 1223-1556. , 2002. C. 136.
48. . . . . 5. ., 2002. C. 336.
49. . . . , . ., 2006. C. 172.
50. , . C. 13.
51. . . . ., 1998. . 19.
52. . . . , 1993. . 126.
53. . . . , 2004. . 6.
54. . , 1994.
55. Eni Baalanti. M., 2006.

111

392.5[(=161.1):(=161.2)](477)

. ., . . ()
-
( )

, ,
, , , . ,
-
. -
1950-1980- , .,
, . , :
. (), . ( ), . (). , .
- XVIII .
, 12 1 . ,
, , .
- 1821
. 1957 2 .
, -.
- , ,
, 1813 . 1946 3 . .

, , , 1996-2000- .
, , ,
, . ,
. , . 4 .
, , ,
, : , -
. , ,
, ,
, , , (-)5 .
. . ,
, , ,
, 6 .
,
7 . ,
, , ( ) , 8 .
112

,
, 9 .

10 . . 11 .
-

. . , , 12 , ,
, .
,
, , , , , :
, .
. , . . -
, .
, , (. )
- () ,
. , . : ,
, ,
.
,
. , . , ,
,
.
. . -
,
, ,
, , .
, ,
.
, , .
. - . , 1-3 .
.
, , .
,
, : -
, .
.

, .
.
113

, ,
.
, . .

: , , , . .
. , . ,
, . , .
: , , .
. 2
, , . ,
. .
5-6 . , .
.
, .
,
. :
, , , , , ( ).

( ), .
. .
, , .
.
. . , ,
. .
,
. .
- , , ,
, ; .
,
. ,
. ,
, . , ,
.
.
. .
-
( ), .
. .
. , ,
.
.
. . 114

, , , .
,
.
. ,
, , . - , - .

.
, .
, ' (, , , ).
( ),
.
. .
, .
:
1. : . ., 1978. . 501.
2. . . 503.
3. . . 506.
4. . ., . ., . .
. . 319341.
5. . . 327329.
6. . ., . . -
: // , , - : . . -, 2002. . 118-126; .
(20-80- . .). , 2008.
7. , / .
, 2005.
8. . . 5.
9. . . ( ) // - . . , 1997. . 169-173; .
( ) // : . . - . .
, 1997. . 244-247.
10. . .
. // .
. . ., 1999. . 102-107; . :
//. 1999. . 9. . 51-56.
11. . . -
// : . . 3. . , 2002. . 329-331.
12. . . // . - . .
2. , 2000. . 101-104; .
( .) //. 2000. . 10. . 118-133; . 115

( ) //. 2001. . 11. . 199206; . ( ) //. . : - .


: , , . , 23 -24
2006 . . 2. , 2006. . 206-213; .
//: . . 4. , 2007. . 95101; . // . . 139-142.

116

94(478):323.1:316.347"1991/20"

. . (, )

(
)1

, . , . , ,
, .
,
- , .

, .

2 .
. -
. .
: , ,
, , ,
3 .
, .
,
.
: , . - . . . . - , .
, , ,
, - . . . . , ,
. . .
, , 4 . . , . 5 , . . 6 .
, , : , . .
, 117

. ,
, ,
, .
. .
. . , .
. , , , , . , , . . . , , ,
7 . , , ,

.
, , , . : , ,
, ,
.

; , , , ; ,
, 2007 .; .
, ,
, .
. ,
90- . .
- , , , ,

. , 8 .
. . , ,
, , , . XIX .,
( ,

).

.
. ,
,
.
118

. , , , , . , , ,
, .
: , , . .
, , , .
, ,
. moldovean

. ,
,
. 9 . , ,
,
. , ,
. : , ,

10 .
, , .
1812 ., , ,
, ,
( ), ( ).
, , ,
. .
.
. .
.
, ,
,
11 ( , de iure de facto
).
, , (
, ). , .
. ,
, ,
. ,
. , ,
., ,

119

. .
,
. . . , , 12 . , , XIX .,
, , : ,
, , . 13 . , 14 .
XIX .

. 1812 1918 ., 1918-1940, 1941-1944,
1940, 1944-1989,
, , ( ).
, ,
, .
,
XIX ., , , .
, . ( , )
. ,

, , , ,
. ,
( ) , ( ,
), .
, , , ,
.
,
,
, , .
, , ,
(- , ).
, , .
. ,
,
.
120

, ,
, , .
: ,
( ,

)15 . ,
, ,
. ,
, , , , , , . , ,
.
,
. , ,
16- (
).
.
. . . , , , , , ,
, .
- ,
. , ,
,
, - - .16
, ,
, .
. ,
. . , , .
? , ,
17 . . .
, 100 -
2002 . :

18 .
,
. 90- . ,
, ,
, .
19
.
.
20 , ,
21 . ,
(
121

.). ,
. , , () .
22 .
, ,
. -, , ,
, , , , . ,
.
.
.
, ,
, .
, ,
,
, ,
, , , .
. , ,
, (), .
,
(
. . ,
).
, . , .
.
.
. .
- . 12 1993 . ,
,
, . , ,
23 . , , , 24, .
.
, 25 .
.
-
() .
-
. ,
,
.

122

1812 . . - , ,
, (, , ) , . , .
: ,
. ,
, , .

40-70 . . 80- . .,
. 80- . 1-
, .
.
-
90- , - .
.
, . XIX .
, , . ,
,
. XIX
. , ,
, , .
, ,
, .
,
- ,
, .
. , .
. ,
, ,
, , . , ,
.
( ).
XIX .,
.
.
,
.
90- -
.
, . , , ,
, . , 123

.
, . . ,
, . ,
,
, , . 26 .
, , ,
.
, , , . ,
.
:
1. , ,
, .
, 2000 .
2. David D. Laitin. Identity in Formation: The Russian-speaking Population in the Near
Abroad. Ithaca and London, 1998.
, , 1998 . .: . .
// . ., 1999. . 65-102.
3. .: . . // . . . .,
2003.
4. . . ., . ., . . .
., 1999. . 32-35 .
5. . . . 1991; . .
., 1998.
6. . .
// . 100. ., 1996.
7. . . . . . 81 .
8. ,
, . ., ,
. . . , 1997. . 6-21.
, ,
, (,
2007). . . . .: .
. , 2003.
.
(, 2002). . . : . .
//
( ). , 1999. . 14-15; . .
. . . .
9. , , .

124

,
.
10. , .
. , , , ,
. (
). .
. ,
,
. ,
, .
11. :
, 1812 . ( ).
12. . . . , 2003. . 229.
13. . 231.
14. ., . . , , . , 1998, . 35-37 .; . .
. //
. 2000. 4. . 13-35; . .
., 2003; . : Troebst tefan. Noi suntem Transnistrieni! Istoria politicii n PMR.
15.
,
: ,
22-23. 10. 2003 . . , 2003. . 254-269.
16. . , , , .
., 1994. . 167.
17. . . . // . , 2000.
4. . 14.
18. . . ( )
//. . . .-, 2002. . 183.
19. , . ! // . 1990. 1 .
20. . //.
1999. 1 (5), . . 52-54.
21. . . 54.
22. : , ?
.
// . 2007. 28 .
23. . . . . . 135,
. . : . 1993. 2 (22),
.
24. .
25. . , , // . 2006. 10 (46), .

125

26.
.: . . :
//Minoritrile Naionale i Relaii Interetnice tradiia european i
experiena noilor democraii pentru Moldova. Vol. 2. Iai, 2002. P. 170-183.

126

39(=512)

. . (, , )

XX XXI .
( ).
:
) ,
( );
) , -, . .;
) ( ,
. ;
) ( ).

. - ,

.
. ()
:
) - ( );
) - ( );
) - ( 1236 . );
) ( 1551 . ).
.
. 1 ,
. 2 , . . 3 .

, () . , () .

126

, , ,
.
2. , :
) ( I .);
) ( II . 40-50- . VIII .);
) - ( 40-50- . VIII . 1236 .);
) ( 1243 1552 .);
) ( 1551 .).
: -, -, , , , .
:
1. ;
2. ;
3. , ;
:
) ;
) () . .;
) ;
) .
, ,
:
1. ;
2. ;
3. ;
4. ;
5. ;
6. ;
7. ;
8. ;
9. .
(, )?
( XIX .) ( ).
.
, , , - . . , ,
, .
. , - .
?
1. .
. (,
. .) ,
. , , .
:
.
,
. , . . ,
,
127

,
, ,
.

, , ,
, ,
. , ,
.
, :

2. ,
.
3. .
, :
1. ();
2. ;
3. ;
4. ().
.
. ?
.


()


( )

,
( ).

1
128

1) I . ( 1500 );
2) ( 800 );
3) - (500 );
4) (316 );
6) ( 500 ).
,
. ,
, ( XIX .).
()
. : , . . , . , ,
. .
, , ,
. , .
, ,
, 4 .
. . . :
, ,
. ,
, .
, -,
. , ,
.
.
, ,
,
, .
. 5 .
,
, ,
,
. (219 . . .).
.
,
. , , .
.
, , , . , , , ,
10000 .
, .
;
. ,

. -.
,
. .
, .

129

, , , ,
6 .
. . , () , , .
, ,
.
, . ( , ) , 7 .
:
(. . 8 , . . 9 ). ,
() .
, -,
( ). .

, ,

().
, 10.
, , ,
, .
. .
:
1) ,
.
,
, ,
. .
2) .
, ,
,
.
3) ,
.
4) :
, 11 .

130

.
. , ,
, .
.
, :
1. ;
2. ;
3. ;
4. ;
5. .
. . , ,
.
.
. , , ,
.
. - (
, . . ). -
, . -;
; ; .
. ,
. . .
.
, ( ). ,
.
, ,
. :
10 . , . 24 , :
, , .
, , ,
.
, : ,
. , .
, ,
. , , , .
, , .
.
. , . , , , .
. , ,
, ,
,
, .
131

, , .
, , ,
, .
, .
(2-4 ),
. , .
.
. 300 . .
, , , ,
( , 20 % ),
1,5 . , . . ,
. , .
(
). 300 . .
, .
. ,
(, ), ,
. , , .
.
. ,
, , , ,
.
, . . ,
, ,
. , , .
,
. ,
. , , , () , .
, ,
, .
; ,
. .
, .
.

, .
. ,
. ;
, . , . . ,
.
.
132

. , -, , ,
, (). , , , .
.
, . ,
, . , ,
176 . : ,
, : , ,
, ,
- 12 .
:
1. . . 7168 . . .13
2.
.
3. , .
4. , ( ).
5. , ,
( ).
:
1. . . ., 2004.
2. . . . ., 2004.
3. . . . ., 2003.
4. . . . ., 1960. . 81.
5. . . 27.
6. . . . . 63; . . ,
. . I. .-., 1950. . 46-47.
7. . . . ., 2002. . 51.
8. .
9. . . . , 2003.
10. . . . . . . 46.
11. . . . . ., 2002.
12. . . . . . 76-81.
13. . . . , 2000.

133

94(477.74)(=512.123):81373.231

(-) . . ()

,
,
1 . , ,
. ,
,
.
, (,
), - , , ,
.

. .
, , , , . , , . ,
, ,
, 2 ; , , ,
,
3 . .
, , ,
.

.
( ) .
,
,
. , ,
. , ()
. , , . . , , , .
4 . () ( , , ,
. .). ,
,
, , , .
,
. , ,

, , , 134

. 5 .
, ,
. , - ,
, ,
, . 10 ,
, , . . 6
(, ), , 7 , , ,
. ,
. ,
, , .
, , (
, ?) 8 .
, ,
, , ,
.
, : ,
.
. . 9 , . 10 , . . 11 , .-. . 12 , . . 13 , . . 14 (.
) .

. , ,
, .
. ,
1807 ., 200
, . . (. .)15 .
. ,
,
(. )16 .
. (.
.)17 .
(. .
[]). , ,
, . ,
. , ,
, 1821 .,
18 , .
, 250
.
.
, .
,
, ,
.

135

: 1. , , ,
; 2. , :
(), (), (),
(); 3. () ,
( , ) , , . ,
, , , , ,
; 4.
,
, ,
; 5. ,
. ,
, ., 1-2-3

.
. ,
, ,
( ), , , ,
, , . ,
, ,
: , .

, : - /- (.), :
/ (.) + .
. (bd llh)
, ,
, , (bd lKarm)
, (bd l-aml)
19 .
, : / (.).
: bd
al
, (),
: bd al-al
, ().
, : /- (.).
: Ab (-),
,
. . Bakr
-
(632-634), Bqir
, ,
.
, : -
XVII . (), - /- (.) -, :
/- (.) + .
. dil
, .
, : (.) + .
. azy . (. .-., . . . az:, . az)
(), 20 . .
, : (.) + .

136

, : - XVII . ()
+ , (.) + , , (?):
(.), (.), , + .
. j , . , ,
, , j ,
. : , ,
, 21 .
22 .
, : (.).
, . Aad
.
, : Aidar Kastangal / () (
23 ), , - (.)
.
. Hadar

(656-661), h .
, : - XVII . ()
+ .
, : (.).
, . Anas
, .
, : Ack Mursa /- (), - - 1807 . (.), : Akaraman Agi /- () , , + , Akbasch / () , , + , , - / (.) , Ackbolat / () , , + ,
, /- (.) , , + , Aksakal / () .
. q . , , (
- ,
, , ) , 24 .
, (?), : (.). . ,
, + = > .
. aka /aqa + . . -j25 .
, : Akaraman Agi /- () , , + rmn.
, : Akbasch / () , , +
, , , ( ) : , .
, : Ackbolat / () , , +
, .
, : - / (.) .
, : /- (.)
, , + .
, , (?): /- (.).
. (.-., . .) aksak /aqsaq 26 .
, : Aksakal / () .
, , (?): (.).
, . ala , ( ) 27 qaz
28 .
, : Alemschi / ().
137

: 1. . / / , , , ., . + . . -29 . , . 2. . lim
,
+ . . -i.
, : Alebei /- (), - XVII . (), Ali Mursa /- (), /- (.), Almaga / (), , ( . ) ,
,
, -, /- (.),
- (.), Tschawschali /- , /- (.), . 30 , : -
/- 1807 . (.) ,
+ , (.) + ,
/- (.) + , -- /-
(.), + .
. Al
,
(656-661).
, : (.) + .
, : /- (.).
.
, : (.).
, , , . .
, : Asan Aga /- (), Gadgi Assan / (), /- XIX . (.). . .
. Hasan
,
, .
, : - (.) .
. atalyq < ata + . -lyq, , .
-, : - (.) .
. atalyq < ata + . -lyq, , .-.
() . , , ( ). ,
, .
, ,
,
. , 31 , , , .
, : Aschikeoi /- () .
.-. . , ; -, ,
. iq
, .
, (?), (?): Aschim Gaschi /- ().
, (, ) . .
.
-, : Aschim Gaschi /- () -.

, . .
/, : - (.), : Badseren / () , + .
138

.-. , , .
, : Badseren / ().
.-. , + / ( .) 32 .
-
.
, : Badur / (). , . .
, , . .
, : - / (.).
. Bad
, , ( ),
/ + .
, : (.) + bj, Baitimir / ()
, Edelbai / () + , Kosbai / () + , Kuptschak Denisbai / () () + , Togusbai
/ () , / (.) + .
. bj , , , - ,
, -, () ,
33 . , 34 .
, : Baitimir / () .
, : Balaban / ().
.-. . 1. , 2. .
, : (.) + . , ., .-.
, , , (. ., . ).
, . ,
, , , .
, : (.) + .
, . .
/, : Batir Mursa /- (), ()
XVII . (), : --
/- (.) + , - (.)
+ .
. batur /btr , , , . . 35 , , .
, : - (.) , + .
, : Akbasch / () , Karabasch / ()
.
. b , .
, : - (-- ?) /-
XVIII ., XIX . (.).
. . Ab Jazd
, Ab , , (), , + . Jazd
.
, : Bebeul /- () ; .
, . bebe , . 36 .
, : Bebeul / () ; .
, , : - /-
1807 . (.) , , + . . .
, : - /-
1807 . (.) , , + .
139

, : Bei Mursa /- (), .


. bej /beg /bek /bij , , , , ,
, , ,
- , ()
, , , -37 . bij38 .
, : Bekirolu /- () , : -
(.) + .
. . Bakr
,
- (632-634), . Bqir
, , .
, : Bektasch / () + , . .
, : Bektasch / () + .
. 39 . , , , .

-.
, : (.).
.
, : (.) .
. be .
, : (.), + . .
, (?): Budack / ().
. , . , , .
-40 .
, , (?): (.) + .
.
/, : Bulat Mursa /- (), , : Ackbolat /
() , , + , , Kotschbolat /
() + , , /-
(.) + , .
. . bolat < pld
, .
, : (.) , .
. bri . 41 .
, (?): Burlack Agi /- (), (.).
, , ,
. . 42 .
, : - / (.), + .
. botu, bota, buta (., .) , 43 .

, , (?): (.). . .
. al
, (), .
, : -- /-
XVII . () + , / (.)
+ . . .
. al
, (), .
, : -- /-
XVII . () + .

140

, , (?): (.).
.
, (?): Gadsche / (), : Gadge Batr / ()
+ , Gadgi Assan /- () + , Ion Gaschi
/- () + , Aschim Gaschi /- -.
. .
/
, , ,
, , , . . .
, : Dongasi / () ; ; . . + ,
/ (.) / + ,
- (.) + , - (.) + .
. . z
, .
, : Gassin Paga / (), - (.). . .
/, : -- /- (.) +
, , , + .-. ,
- (.) Ka . + , , , .-.
, /- (.) ,
(.) , ( ) / (.)
, (?) + , , , .-.
, /- (.) +
, , , .-. .
. kerj/ girej/ graj , , ,
, , qyly
gerej - 44 .
, ,
, ,
, 45 . . .
, .-. ,
. . . -.
46 .
,
, ,
47 . , .
, -
() , ,
, 48 .
, .
(. . )49 ,
, , . . ,
50 51 . ,
. Kera , , 52 .
, : - (.) + .
. Husan
, , . .
, : - (.) + .

, : /- (.).
., .-. . dvlet , , , .

141

/, , : Deoi Mrsa /- (), (.),


- /- (.), /-
(.).
. deve (?).
, : Kuptschak Denisbai / () () +
, ! .
. tiz () 53 . ,
- .
, : Kuptschak Denisbai / () () +
, !. ,
.
, . .
, : (.) .
. din . dn
.
, : /- (.).
.
-, : . .
, : Dongasi / () ; ; . . + .
, . don ; ; . ..
, : Dongasi / (), , ; ; . . +
.
, : /- (.).
.

, : - - 1807 .
(.).
.
, : - /- (.).
. 1. . m ; 2.
. m
, ( ); 3. . mi
. , , .
, : Dschan Mursa /- (), : - /
1770 . (.) + , Dschangsuit /
() + , Dschansuit / () , Kuitschuk Dschangsut
/ () , Buik Dschangsut / ()
, Dschantimir Mursa /- () + ,
/ - (.) + ,
Dschantu / (), (.) + .
. . n
, .
, , (?): (.) + .
, : - /
1770 . (.) + .
, : Dschangsuit / () + , Dschansuit
/ () , Kuitschuk Dschangsut / ()
, Buik Dschangsut / () .
, : Dschantimir Mursa /- () + .
, (?): Dschantu / ().
, . . n
, + . . -t,
.
, : Dschapar / ().
142

. abbr
, ( ).
, : -
1770 . (.), (.).
.
, : - (.).
.
, : - (.) + .
, . all
, .
, : - (.) + .
, : / (.) + , ,
(?): (.).
. jegen /ijen . . 54 .
, : / (.) + .

, : Edelbai / () + .
. dl ( .
. , . 55 ).
, : Edelbai / () + .

/, : Ibraim Agi /- (), (.),


(.), : Kara Braim / () .
. Ibrhm
< (.-. ).
, : Ischeke Mursa /- () , +
.
. iki .
/, : - /-
1807 . (.), - /- (.).
. Ils
< (.-. ).
, : Isakiui /- - () .
. s
< (.-. ).
, : Islome / (),
, - (.), - 1770 . (.), -- /- (.) .
. Islm
, .
/, : Ismail Mursa /- (),
/- (.), (.), :
(.).
. Isml
< (.-. ).
, : Ion Gaschi /- () + .
, , . .
.
-, : Ion Gaschi /- (). + .
, : Ischeke Mursa /- () .
. i , . , , . 56 . . .
, : Ischeke Mursa /- () .

/ / /, : Jesch Mursa /- (), - (.).

143

. jes /i . . , , ,
, , ,
, 57 , , . -58 ,
: Ischeke Mursa /- () . . .

, : - /- (.), + .
, : - /- (.), + .
. Qdir
( ).
, : Kasak Mursa /- ().
. qazaq , , , , ,
, 59, . 60 . .,
61 .
/, , (?): - (.), (.), :
-- /- (.) + , (.)
+ .
. qazi . z
, , .

( ) (. ~ ~ ).
, . .
, : Meschen Caimursa / - (),
, - , Kaitschuk / ( . . -
/-), : Kai Mambet Bai Mursa /- () + + .
, . 62 .
-, : Kai Mambet Bai Mursa /- ()
+ + .
, : Kaitschuk / () + . . . - /-.
, .
, : - (.) () + , . .
, : Kalmk Mursa /- (),
/- (.).
. qalmyq , ( ),
: , . .
. . qal- +
. -maq , ,
/ , 63 .
, : Kan Mursa /- (), , : Kantemir Mursa / () XVII .
+ , /- (.)
+ , .
. qan /an , , , , ,

64 . , . qan . 65 .
, , (?): (.),
(.).
, . kn + aj ,
, , aj kn.
kn, aj .
66 . ,
67 . + .

144

, , : /-
(.), /- (.),
(.) + , + , .
, : Kanbul / (). , . .
, : Kantemir Mursa /- (), XVII . .
, : Kaplan / (), Kaplan Jerei / (), Kaplan
Mursa /- ().
. qaplan /kaplan , , , 68 ,
.
() .
, .
,
, .
, , 69 .
, : - (.), : Karabasch / () ,
Kara Braim / () , Kara Mambet / ()
, Kara Magmet / () .
. qr , .
, : Karabasch / () , .
, : Kara Braim / () , + .
, : Karadsche Mursa /- (), - (.).
. . karaca , ; , .
, : Karai Mursa /- ().
. qaraj , . : .-. (,
, ), . qara 70 .
, : Kara Mambet / () , + .
, : Kara Magmet / () , + .
, : Karaschikiur / () , + .
, : Kasai / (), Kasai Mursa /- (), -
(.), /- (.),
(.).
.
, : Kedermambet Mangit / (), + .
. . Qdir
( ).
, : Kedermambet Mangit / () + .
, : - XVII . ().
. kemal . kaml
, .
, : (.). . .
, : /- (.) ,
.
. kk , , .
, : /- (.) ,
.

( ). , ,
,
. , , .
71 .
145

, : Kocsche Mursa /- (), : - /


+ ; , ; ; ; , ,
(.).
.-. , . koca ; , ; ; ; , , , . ; , ; ,
72 , , , ,
.
, : - /- (.)
.-., ., . . / /gzel , ~ .
, : (.). , ; ,
; ; ; , , + .
, .
, : (.).
.
, , (?): (.),
/- (.).
, ., . horoz, .-. .
, : Korkmas / ().
. kork- /qorq- . -maz
!, .
, : Kosbai / () + .
, .-. , . . .
, : Kosbai / () + .
, : Kotschbolat / () , , ,
, , , , + , .
, : Kotschbolat / () + , .
, . ka , , , , ,
, , ,
() - 73 .
, : Kudurugliu /- () .
. kudur /kutuz /kuduz , , .
, : - / (.) + ; , ; ; ; , , .
. quli .
, : - / (.) + ; ,
; ; ; , , .
, : -- /-
XVII . ().
. qutluq , , ,
, ,
74 .
, : -- /-
XVII . () + .
, : -- /- (.) .
. qyzyl .
, : / (.) + .
, . Qyrym , -, .
, : / (.) + .
146


, , : - 1770
. (.), /- (.), (.),
(.).
. mama , mama , 75 + . . -j.
mama = mama + . . 76 .
, , : - / (.),
(.), /- (.),
/- (.), (.), Mambetsche
/ () ( . . . -),
(.), (.), (.), :
/- (.) , , + , - / 1770
. (.) , + , Kai Mambet Bai Mursa /- ()
+ + , Kara Mambet / () , Kedermambet
Mangit / (), Ormambet Mursa /- (), .
-, Rosmambet / ().
, . Muhammad
,
.
, : .-. ( . -) .
, (?): Mantschr / (). , .
< Manehr
.
, : Kara Magmet / () .
, . Muhammad
, .
, : Memi Aga /- ().
, . . .
, : - (.), , --
/- (.).
. melig (),
, , , ,
, ,
, , 77 .
/ /, : - /-
1807 . (.), (.) ,
(.).
, . miras 78 .
, , : (.), Sultan Murat /
() + , /-
(.) , (.), - (.) .
. Murd
.
/, :
, , ,
, : - /- (.).
. mrza , , , . mirza < . amr
, , + . zade
>
(a)mir za(da) , , 79 .
147

, : Murtasa / (), ,
-, , 80 .
(.).
. Murtad
, .
, : - /- 1807 . (.), (.).
. Ms
< (.-. ).
, : (.), - (.).
. Musf
[] ( ).
, : (.).
. . muslim
, , .

, : Naures Mursa /- ().


. Narz
, ,
, , .
-, : XVII . ().
.
, , : (.).
. Niz
.

/, : Omarbi /- (), Omeer / (), Umar /


().
. Umar
- (632-644).
, , (?): (.), (.).
/ , + . . -.
, : Orak Gasi /- (), - (.), :
/- (.), /- (.),
-, ,
XVII . (), : (.),
- ,
() .
. oraq /oraq , 81 , , ,
. . . .
, : Ormambet Mursa / () + .
, .
Or, , . . oraza /uraza ;
( -) .
, : (.), : - / (.).
. Usmn

(644-656).

, : Pascha Mursa /- (), :


(.) + .
. < .
, .

, : Rosmambet / (). , , - .

148

, : ( ) / (.) ,
(?) + .
, . sa , , , adet ,
.
/, : Saidack Mursa /- (), (.).
. sadaq , , , . sadaqy
, , , 80 .
, : Aksakal / () , , +
.
. sakal /saqal .
-, , . . . . . -.
, : - (-, ) XVII . () + , .
.
. Salmn
.
, : - (-, ) XVII . () + ,
. .
, . .
, : Sansuit / (). . .
, , : (.) . ,
, + = > .
. sarsak /sarsaq , , .
, , : (.). . ,
, + = > .
, : (.), - .
. sary /sary , 83 .
, , (?): (.).
. sat- . , , , . .
.
, : (.), , . sa ,
, , .
, , (?): (.), /-
(.).
. Said
, .
, . .
-, . .
, : Badseren / () , + .
.-. ( .) / 84 .
- .
, : (.).
.
, . .
, : -
1770 . (.), (.), (.),
Sultan Murat /- () + ,
/- - (.), (.),
(.), -- (.).

149

. sultan , , .
Suln
, .
, : Surum Agi /- ().
, .-. ( ) , .
, : (.).
.
, , (?): (.), (.).
.
, : Sschanst / () , ; , ,
+ , Sansuit / () , Dschangsuit / () ,
+ , Dschansuit / () , Kuitschuk Dschangsut / ()
, Buik Dschangsut / () .
. st .

, : Tagai Kastangal / () /
85 , .
. taai taa , 86 , .
Tu
, .
, , (?): (.) + .
. taz .
, , (?): (.) + .
, : - (.)
. Taq
.
, : (.).
.-., ., ., . tan 87 , ., .-. tan , ,
.
, : Bektasch / () + ,
.
. ta , , .
/ /, : -
1770 . (.), (.), :
XVII . () , + , Kantemir Mursa
/- () + + , Schantimir Mursa
/- () , + , Baitimir / () +
, (.), Dschantimir Mursa /- () ,
+ , (.) , , ,
+ , / - (.)
+ , , : (.) , ;
, , + , (.), -
- 1807 . (.) + .
. temir /temr /demir
, (, . ), , , 88 .
, : / -
(.) + , .
, . .
, : - 1770 . (.).
.-. , , ; + . . -.
/, : Togusbai / (), - (.).
150

. toquz /doquz . . ,
. dokuz babaly , . 89 .
/-, : Togusbai / (), -, 2- -
(.) /.
, : Tollmos / ().
tol- ( )
. , ,
, 90 . tol-
aj .
-mz ( ). , ,
tol, , ,
dolu , , , , , .
, : Topal / ().
.-. . .

, : Bebeul / () ; , -
(.) .
.-. ul .
, : Umar / (), . .
, : Unbet Agi /- ().
.

, , : /Hadschibriam () + , - /- + (.), /
(.) ( ) . . .
.
/
.
, : Hadschibriam / (). .
. , , , .
, : - (--) /- 1783 . (.).
. all
.

, , (?): Tschawschali /- () + .
. vu ; ,
.
, : Tschawschali /- (). .
, , (?): (.) + .
.
, , (?): (.) + .

, : - /- (.).
. abn
.
/, : Schantimir Mursa /- () , ;
, , + , Sschanst / () , ;
, , + , Sansuit / () , :
, ; , , + (.).
.-. . / , ; , , .

151

, : Sschanst / () , ; ,
, + . . .
, , : Schantimir Mursa /- (), :
(.) , ; , , + .
, : -- () + , () + ,
-- () , - -
1807 . (.) + .
. h . h
, , .
, : Karaschikiur / () , + .
. akr
, ( ).
, : Scholoman / ( ), . , .
.

, , . .

, , : (.) .
. nus
< (.-. ).
/, : (.), : -- / (.) + .
. usif
< (.-. ).

, : - /- (.).
. aqub
< (.-. ).
:
1. (-) . .
//: , , - . 2008. . 2. . 119-126.
2. . . , , .
. ., 1987. . 68.
3. - . . ., 2001.
. 664.
4. . . . ., 1967. . 82-83.
5. . . . ., 1979. . 94.
6. . . ,
//. ., 1969. . 125.
7. . . 128.
8. .: - . . 619723.
9. . . .
1730-1823. . 2. 1796- 1823- . , 1838; .
. , 1848; . ,
. , 1994; .
// . . 1. , 1867. . 358-412.
10. . (1790-1832).
//. 1912. 48. . 1-144; . 1860 .
//. 1913. 49. . 178-222.
11. . .
XVII . .-., 1948; .
152

XVII . // . .
( ). ., 1994. . 13-115.
12. .-. . - XV-XVII . -, 1988.
13. . . . ., 2002.
14. . . .
// . . 214-235.
15. . . . .
47-53.
16. Carte de la Moldavie pour server a LHistorie militaire de la guerre entre les Ruses et
les Turcs leve par LEtat Major sous la direction de F. G. Bawr.
17. . (1790-1832). . 19, 45-46; .
1860 . . 193-196 .
18. , , ,
,
,
, 1822 1828 . , 1899.
19. : .
.
20. - . . 229.
21. . . 630.
22. . //- . ., 1963. .
485, 487.
23. . . 1770-1807 //-.
. - . . 2. , 2006. . 15.
24. - . . 679-680; ., : . . ( ). . .
. . ., 2003.
25. - . . 291.
26. :
. . - . , 2005, :
Ukraynaca-trke. Trke-ukraynaca. /., /.
27. - . . 607.
28. . . 171.
29. . // . . , 2000. . 12-14; . .
. . ., 1964. . 4.
30. . . . . 155.
31. . , 2009. . 290.
32. : http://amarhuu-borhuu.narod.ru/name.html
33. - . . 668-670.
34. . //- . . 485-487.
35. - . . 560.
36. . //- . . 307.
37. - . . 320, 664, 669.
38. . //- . . 485.
39. . . . . 134.
40. . ., . . -
. . 1. ., 1994. . 130.
41. - . . 159, 642-643.
153

42. . . ( )
//: , , - . 2007.
. 1. . 123; akir M. Prut hem Dnestr aralarnda moldovadak kasabalarn, komunalarn,
klerin hem fermalarn trk-tatar adlarnn aklamalar hem bu adlarlan baal korunmu kimi
legendalar //akir M. Gagauzlar: istoriya, adetlr, dil hem din. Chiinu, 2007. S. 129.
43. - . . 448.
44. . //- . . 486.
45. - . . 674-675.
46. . . . . 123-124.
47. .
48. . . // . . . . 5. ., 1968. . 522.
49. . . ( IX I XVIII
.). .-, 1994. . 74.
50. . .
// -2008. . IV.
: . . ., 2008. . 610-619.
51. . .
// -2006. . III.
: . . ., 2006. . 373389.
52. . . . . 157 , .: -
. . 675.
53. - . . 89.
54. . . 293.
55. . . 90.
56. . ., . . . . . 2. . 459.
57. - . . 660-661.
58. . ., . . . . . 2. . 457.
59. .
: . . . . 2-3. ., 1889.
. 364 ., . . // . . . . 5. ., 1968.
. 535-536, : .
// . 1997. 1-2. . 21-26.
60. . ., . ., . . . - . , 1988. . 164-165.
61. . . . . . 93.
62. . . . ., 1990. . 27.
63. . . . . . 206-207.
64. - . . 321, 666-668.
65. . //- . . 485-488.
66. - . . 628-630.
67. . //- . . 485-488.
68. - . . 157-158.
69. . . . 4. ., 1995. . 20, 378, 721.
70. : . . . ., 2003.
. 16-17.
71. . . 10, 368, 719.
72. : - . ., 1973.
73. - . . 701-702.
154

74. . . 686-687.
75. . . 665-666.
76. . //- . . 486.
77. - . . 687-688.
78. . . 348.
79. . . . , 1992. . 246.
80. . . - (1484-1595). , 1992. . 12-13.
81. - . . 469.
82. . . 567, 561.
83. . . 601-602.
84. .
85. . . ... . 15.
86. - . . 297.
87. . . 42.
88. . . 635.
89. . . 587-588.
90. . . 697.
:
.
.
.
.
.-. -
.
.-.
.-.
.-. -
.
.
.
.
.
.-.
.-.
.
.
.
. ()
.-. -
.-. -
. . . -
.
.
.
.
.

155

39:323.1(477.74)

. . ()


. , .
, , , 1 .
.
, , , .
2 .
,
,
, .
- - ,
.
XVIII
XIX ., ,
, ,
.
, . ,
, . , , , , , ,
.

, , , .

. XIX .
. .
3 . , , ,
, , ,
. . . ,
, , 4 .
, , . . , , , , . . , XX . 5 , XIX XX . ,
.
, (70 -80-
156

. XIX .). ,
, ,
. XIXXX . ,
, ,
. . 6 . . . .
- , .
. . 7 .
, , .
,
,
8 . , , ,
.
, ,
.

.
( 150 ) 9 , .
.
(26 ) 10 ,
1944-1991 . ( 60 )11 .
1991-1995 .12, .
, , ,
.
,
, . . . . 13 .
,
()
14 .

, 15 .
, : ,
, . , . .
.
. . 16 . ,
,
, .
, ,
, XX XXI .
, , :
17 , 18 , 19 ,
157

20 , 21 , 22 .
,
. . 23 . . 24 . , ,
,
.
, ,
, .
, ( , - , ) .


: , 1917 .
. , 1918-1944 ., 1944-1991 .
, 1991-1995 . , , , , - ,
, , .

. . . XX .
, 70-80- .
XIX . , ,
, , XIX-XX .
,
. . .
, , , -
, , , . , , , , (, 1884),
,
. - .
, - , , , ,
, . , ,
,
, .
. .
() .
, , - , ,
, ,
. 1. ,
- ,
158


- XIX . 2.
, , .
, , . . . . XIX . 1917 .
3. , 1918-1944 (
1940-1941 . ).
, , : 1918-1931 . , . . , 1931 . 4. 1944
1991 ., , , , , , , . 5.
1991 .
.
,
, , - ,

,
. 25 .
,
, ,
. XIX . , ,
. , - 1806-1812 .
. .
, ,
, , , . .
, , 26 .
:
, , ,
27 .
,
,
, , .
, ,
. 28 . XIX . -. . ,
1831 1835 . , .
,
, .
. .
. . ,
1845 ., , , - -

159

29 . , ,
1830 . , , , 30 .
, . .
, ,
, ,
, ,
, ,
()31 .
. 32 .
XIX . . . .
, .
: ,
; ,
,
, ,
; , , ,
,
, . ,
,
33 .
. . .

,
, , . . .
34 .
, ,
. . . : ,
, , 35 , : , , ,
. , , ,
, 3- 4- .
, , ,
, , ,
, , ,
, ,
36 .
. . , , : , ,
. , .
, , .
, ;
. ,
, .
, , , ;
160

, : , , ,
. , , , ,
, , , ,
50- . , ( ), ,
. , ,
, . , .
, ,
, -, 37 .
:
. ,
(), ,
. , , 38 ,
:
, , ,

, ,
39 .
, ,
, . .
, , , ,
. ,
, , , ,
, . ,
(. ): , , ,
(): ,
- ( ), ():
, .
. . . -,
, 40 .
,
1837 . ,
,
. , ,
, 41 .
. ,
42 .
1851 . .
1850- 1860- .
. 43 . , , , , .
. . 44 . .
, . ,
, ,
161

,
. ,
, ,
()
45 .
1860- . .
, , ,
46 .

-
.
, , , . . . , ,
: ... , . , ,
. , ,
.
.
. , ,
XI XII . 47 . , ,
.
:
.
XVIII ,
.
, ,
, . ,
. , ,
, , , .
48 .
1869 . . 49 .
, , , ,
,
. , .
, ,
. , ,
.

. . , ,
1263 . 50
,
,
, ,
XIX . .
, .
162

,
. , .
, (. ), () , , 51 .
.
52 . ,
, 53 .
.
,
,
54 .
,
,
1884 . .
(), () 55 . ,
, , ,
. .
, XIX .
,
- . ,
, , ,
.
,
.

. . . . . ,
, .
,



.
,
. XIX-XX
.56 ,
, 1908 . 57 , 1914 .
58 .
.
: . ; ;
;
, ; ;
: , ;
; ; ;
; ; : ;
; ; ; . .
163

. . , ;
. . ; . . . . ; ; ; ; : ; ; ;
; ; ; . . .
: ,
,
, 59
: ( , , , ,
, , , , , , ),
( , ), - (, ,
, , , ) (, ,
-, ).
, ,
,
. . .
. :
, 60 , 61 ,
, , ,
, .
. . : -
, ( ), , .
. - :
, ,
, , 62 .
:
: .

. . ., , ,
, . .
.
. . . ,
, , 63
:
: ,
, , , . .

- .
, ,
64 .
: ,
164

.
, , ,
-
, ,
, ,
,
. ., .
, 65 .
: ,


66 .
:
,
: , ,
, 67 .
, . .
.
: , , ,
, ,
,
68 . , . . , .
, ,
: (,
),

,
, , , . . 69

. . .
, , . .
, , ,
. ,
,
, (0,8 %), ,
1897 . 170.170 , 3 ,
, .
,
70 .
, . .
,

.

165

,
71 .
. .
. . , .
72 , ( , ) 73 . . . , , . ,
,
( ,
. . ),
.

, . . .
, , , ,
(, , ,
, , , , , , .),
,
-74 .
, . .
( ), ( ,
). ,
,
, , . .
, ,
, .
. . :
, , . , .
. , . .
. .
. . . . . . . . .
. . . . .
. ,
, . .
, . . , ,
.
, . .

.
. ,
,
. , -
-, , -.

166

, , , -
75 .
. . , ,
.
, ,
XIX-XX ., .
, ,
- , . . ,
. . . . .
. . ,
, ,
76 .
. .
, ,
, 77 .
. .
, 78 .
,
1918 -1931 .
1918 . .
-
, , . ,
, ,
.
. ,
(1918-1940 1941-1944 .)
.
,
. 1918 . ( ,
, )
.
-
. , , ,
,
, 79 , - 80 .
, . .
, : ,
, . - ,
1860 , .
, - .
, 81 . ,
. . , , ,
. , , ,
, , , .
1920 - ,
, ,
. , ,
167

, .
, ,
, ,
.

, -
,
(. ), ().

, , (1884-1947).
, , ,
, ,
, () .
. . - , ,
, .
, , .
. . 82 , . 83 , . . 84 . , . . , ,
, ,
,
, ,
, ,
, , (
. . , , ) . 85 . .
, ,
.
, , , 1927 . ( 1925 .) 1931 .,
.
, , , 86 .
,
- .
,
, , , ,

.
1931 . .
.
1944 .,
. - . , ,
, ,
. ,
1950- .

168

, , 19531991 .
1953 ., , ,
,
.
87 . ,
, , , - . . . ,
,
88 . . .

89 , , , . . ,
. . .
. . , ,
, 90 .
, , . . , , 91 .
. . , , 92 . , , , ,
. ,
, ,
.
1950-
, ,
93 . , . . 94.
, ,

,
.
,
, , , . . ,
. . , . . , . . .
. . ,
, , 95 . ,
.
( , ),
( )
96 .
. . , ,
-97 .
169


,
, 98 .
, ,
(. )
99 .
, , . . , ,
. 100
.
, ,
, , , .
, ,
XIX XX , 101 . ,
102 .

, ,
. , , , , , ,
, , .
. . , ,

. , , , , .
.
,
, .
, ,
- .
, , . ,

. -,

( , , , ,
).
, , . . , , 1980- [ . . .] ,
, ,
.
, ,
,
XX . , , 170

. . . - ,
,
,
103 ( )
. , ,

, , ,
, , .
, ( 1991 .)

. . 104 , .
. 105 , - . . 106 . ,
.
.
, 1980-1990-
. . 107 . . . 108 . ,
, 109 , 110 , ,
111 .
,

,
, ,

.
:
1. . . (
) // : , , .
- (, 26 2007 .).
, 2007. . 119125; . //: , , . 2008. . 2. . 127-136.
2. Schmidt Ute. Bessarabien. Deutsche Kolonisten am Schwarzen Meer. Potsdam, 2008;
() . 200- . , 2007 .
3. . . (,
). //. 1914. .
29. . 28.
4. . . 205-256.
5. . .
XIX XX . // ,
. , 1993. . 169-186.
6. . . 181-182.
7. . . //
. , 1995. . 5-32.
171

8. . . : XVIII . 1995 .:
(. .) /: . . , . . , . . , . .
. , 2003.
9. . . 138-149.
10. . . 255-257.
11. . . 293-297.
12. . . 302-304.
13. . ., . .
: //. 1996. . 3.
. 79-86; .
: //. 1996. . 2. . 99-102;
. // :
( , 120-
). , 1999. . 15-27.
14. . . ()
: //. 2005. . 16. . 35-54.
15. . . 35-38.
16. . . () //. 2005. . 16. . 58-66.
17. . . (XIXXX .). . . . . . ., 1998.
18. . . -
( .). . . . . . ., 1998.
19. . .
20-70- . . . .
. . . , 1999; . .
. . . . . . ., 2001.
20. . . - . . . . . . ., 2004.
21. . . '
- XIX-XX .:
. . . .... . . ., 2004.
22. . . XIX
XX .: - . . . .... . . ,
2005.
23. . . : .
, 2002.
24. . . . (
, ). , 2005; .
: . ,
2007.
25. . , ,
1812 . ., 1813. . 12.
26. . //. 1867. . 6.
27. . . 206.
28. .
- //. 1889. . 15. . 828-840.
29. . . ,
//. 1845. 12. . 6. . 159-187; . . . . . 173.
172

30. . . . . . 140.
31. . . . .
32. .
//. 1838. . 28. 4. . 1-83.
33. . . // . . . .,
1991. . 287; . // . 1888. 41. .
434-451.
34. . . .
. 2.: 1796 1823 . , 1838; . . , 1848; .
. . 1-2. , 1850, 1853.
35. . . . C.
138.
36. . . 139.
37. . . 140-141.
38. . . 144.
39. .
40. 1812-1861 .
. . . 3. . 2. , 1969. . 179.
41. . . //. 1885. . 1. 1. . 117-132; .
, //. 1845. . 8. . 61-82.
42. . . ., 1852; .
.
., 1861; Koeppen P. Die Bulgarien in Bessarabia //Bulletin de la Classe des tiences. T. XI.
13-14. St.-Pbg.-Leipzig, 1854.
43. . //. 1857.
. 19; . // . 1858. 12
.
44. . ,
//. 1860. . 4. . 2-3.
45. . . 461.
46. . ,
: . . 1-2. ., 1862; .
//. 1863. . 5. . 1. . 491-586.
47. . . ,
, . . // . . . . , 1916. . 136.
48. .
49. . .
. . 1. ., 1869.
50. .
// . . . 2. , 1880. . 333.
51. . //. 1873. 18. . 664-669; 19. . 692-702;
20. . 731-735; .
//. 1876. 21. . 789-794; 22. . 859-865; .
//. 1877. 9. . 382-386; . -
//. 1891. 17. . 524-535; 19. . 610-618; 20. . 628-639; 21. . 686-690;
22. . 736-742; 23. . 776-784; . 173

- //. 1875. 21. . 770-788; 22. .


818-823, . : . . //.
1878. 13.
52. .
//. 1869. . 103-111.
53. . //. 1877. 9.
. 386-391.
54. . : - :
, -
. . //. 1882. . .
4. . 231-237; 6. . 350-363; 9. . 462-475; 13. . 706-725; 14. . 760-771;
15. . 812-826; 20. . 1122-1135; 21. . 1160-1171.
55. . ( ) //. . V. . 678;
. ( , ).
//. . V. . 683; . , ,
//. . V. . 681.
56. . . 1.
. 2. //. 1898. 3. . 37-62; 4. . 113-125; .
. //. 1900. 4. . 52-67; .
//. 1902. 2. . 2-7.
57. . . .
//. 1908. 41.
58. . . (,
). . //. 1914. .
29.
59. . . XI.
60. . ., . . . .
// . . '. . . . 15-17 1995 . , 1995. .
86.
61. ' 10- 60 XIX . 1. . //. 2002. .
12. . 106-107.
62. . . . 43.
63. . . 44-45.
64. . . 45.
65. . . 47.
66. . . 46.
67. . . 48.
68. . . 49.
69. . . 67.
70. . . 51-52.
71. . . //.
1937. 1. . 80-87; . - //.
1948. 2. . 156-169; .
// . . . ,
1933. . 504-512.

174

72. . . . ( )
//. 1900. 1. . 44; 1901. 1. . 48; 2. . 49; 4. . 51; 1902. 3.
. 54; 4. . 55.
73. . . . ( ). , 2004.
74. .: . . . . ( 150 ) // . . . (
). , 2004. . 453-459; . . // . . 469-476; . . . : // . . 477-484; . . . .
// . . 485-490.
75. . . . ( ). , 2004. . 13-21; . :
. . X. . ., 1904. . XIV-XXII; . .
. 1903 . //. 1904. . 40. . 3.
76. . . // .
1875. . 1. . 605-620.
77. . . : ,
//. 1900. . 4. . 1-74.
78. . . :
// . 1902. . 2. . 150-160.
79. . . . . .,
1923.
80. . . . . ., 1918, :
, 1993.
81. . . 82.
82. . . : // . . . 1. , 2000. . 114-123; .
() : . . 37;
. //
. . 388-391.
83. . (1884-?) //. 1996. 4. . 266-268; .
. , 2004. . 129-135.
84. . . : ,
//. 2005. . 11. . . . 249-253.
85. . . . (
) //. . 2/3. , 1925; . .
//. . 7-2. . 11 (: .
. , 2005); . . //. . 1-4. . 247. . 112; . //. 1932.
. 10. . 107-122; . ,
. (1926) //. . 1-4. . 246 (
); . //.
1930. . 9. . 3-30; . //. 1928. . 6. . 1-15; . // . . .
- (-). . 1006. 415-417; .
175

// . 1929. 2. . 89-103; .
, (1929) // . . 10. . .
1066 22971.
86. . ., . . //
. III - (. , 24
25 2005 .). ., 2007. . 332-337.
87. . . //. 1953. . 19.
88. . . .: . .
. // .
( 100- . . ). , 1999. .
155, 166-167.
89. : . .
( ) //. 1967. 3; .
: .
. . . . . ., 1967; .
//, . ( ). , 1968; .
// . ., 1971; .
//. 1973. 2. . 84-92; . //. 1993. 17. . 7-20; .
. ., 2004; . .
// -
( ). ., 2005. . 408-446; . . . ., 2006.
90. . .
// . 1965. 1; . -
( , , , , )
//, . , 1968; .
XIX XX .
// VIII . , 1972; .
//
. , 1972; .
XIX XX //. 1975. 5; .
, // . 1975. 3; . ,
XIX . XX . , 1980; .
, XIX . XX . , 1988.
91. . .
//- . ., 1979.
92. . . //
. , 1972; .
//VIII . . , 1972;
. , (XIX XX .) //
. 1973. 2; . XIX XX .
// . 1975. 3; . , ,
// . 1977. 1; .
// . ., 1977; .
// . 1979. 2; .
XIX XX . , 1980; . ., . .
176

//IX . . ,
1975; . . , 1976.
93. . . - //.
1955. . 24; . XIX . //. 1960. . 62; .
XIX . // ; .

//. 1968. . 11. . 151-166; . // . , 1972; .
//. 1974.
1. . 45-58; .
//-
. ., 1979; . ., . . - // : XIX XX . .,
1997.
94. . . - . ( ). ., 1966; .
: //. 1984. . 14;
. // : , , . (II ). 5-7 1991 . . .
, 1991. . 23-24; . , : , ,
// :
. ., 1994; . //
. , 1995.
95. . . . ( ) //. 1965. 2. . 64-68; . ,
. (
). - . . .
. . . ., 1967; . . (
). ., 1970; .
//. 1975. 2. . 24-38; .
. (
) //. 1966. . 3. . 54-59; ., . // . , 23 3 1981. : . 2.
. , 1983. . 438-445.
96. . . , , //
. . ., 1970. . 83-150; . //
/ 1973 . ., 1975. . 76-83; . (
) //. 1984. . 2. . 15-27; .
: -
//. . . VII
- . (, 1994). ., 1994.
. 198-206.
97. . . . ( ) //. 1978. 6. . 34-35; .

177

// 1300. , 1983. . 351-359; .


// . ., 1986. . 110-122; .
. //. 1995. . 4.
. 339-347; .
// . .,
1995. . 84-92; . ., . .
. ., 1990.
98. . . . ., 1975. . 21, 39-42,
118, 131-132, 64, 66, 68, 78-79, 92-94, 97-99, 106, 138, 140-143, 146-147, 150, 154, 170-190, 209-218,
233-244; . . . . .
. ., 1976; . // . . : . .,
1994. . 55-68; .
// . : ( ) ., 1998. . 37-43; .
// . 1999. 2-3.
. 174-177; . // :
: . . , 1999. . 145-148; . .,
. . // . ,
1999. 2-3. . 4-6.
99. . .
( XIXXX .) //. 1981. 4.
100. . .
(XVIII XIX ) //
( ). , 1991. . 141-153; .
. , , .
, 1990.
101. . . XIX
//. 1984. 1; . -
- // .
- . 1. ., 1984; .
// , ,
- . (67 1984 ., . ). ., 1984; .
XIX . ( ) //. 1985. 4;
. XIX XX .
, // .
. -, 1986; .
// . . 1. , 1986;
. XIX XX .
. . . . . , 1986.
102. . .
// . . 394.
103. . . ()
. 38.
104. . . 39-54.
105. . . . . . 59-66.
178

106. . . XIX
XX .: - . . . . , 2005.
107. . . -
// .
- : . X . ., 1987. . 102-126; .
//
. ., 1995. . 57-61; .
// : , ,
. . . , 1991. . 147-148.
108. . . //. 1998. . 3; .
//
: . , 1998. ( )
//. 1999. . 8;
, // . 1999.
2-3;
. //. 2000. . 9; //. .
1. -, 2000; //. 2001. 3;
( . .). . .
. . . , 2001.
109. . . . .
, 1996; . . . 6.
. , 1995; . . .
, 1996; . . : 18301835 . // .
. 3. , 2001. . 376-404; .
: 1860- . //
: . , 2000; . -
: V . // . V . , 2000; . :
// :
. . 3. , 2002; .
V . //: . . 1. , 2004; .
//. 2005. 1;
2006. 1; . //. 2002. 4;
- . . : . ( 250-
). , 1996; . . //.
2002. . 12. . 19-20; . (
1917 .) // . .
. 7. ., 2001. . 61-91; . . 1. 60-
. , 1998; . .
. // :

. , 1996. . 75-77; .
( .) // :
- .
, 1996. . 188-191; .
// - :
- , 5-6 2000
179

. , 2001. . 128-131; . . // :
. . 3. , 2002. . 238-239; .
// . : , , , , . 5. .-, 2002. . 8-13; . .
110. . . ( - . - . , 1998; .
. (1920-1929 .). . . . . . ., 1998;
. . - :
// : . ,
2003; . .
: ( ) //REC. 2008. Vol. 4. . 177-183.
111. . .
// . , .
: ,
. ., 1997; .
' //. 1997. 6. . 63-70; . ': ,
, 1995; .
// : , , .
., 1995. . 303-305; .
( ) // ': , , . ,
1995. . 28-31; . ' 70-80 . //
: . , 1994. . 2628; . ' // . , 1997. .
77-79; .
// . , 1997. . 19-22;
.
. . 2. , 1996; . . , 1998. . . //: , , - . . 1. , 2007. . 108113;
.
// - .
6 2007. , 2007. . 3942; . . . 119125; .
. . 127-136; .
XX XXI .:
//. 2008. . 19; . ., . . -
// -
- : . -
(, 3 2009 .) , 2009. . 198-203.

180

III

94(477.74):323.281"1953/1964"
. . ()

- ,
,
1950- 1960-
. , 1953 . .
,
, ,
, .
-
.
13 12 1954

.
- 1 .
. , .
19
1955
. 1954
.
,
, ,

. , 1953
, 1 . 201 . 738 .2
27 1953 1953 2875 , 1850 . ( , 2814
), 958 . 3 .
1953 ,

, - .
.
.
1954
,
, ,
. ( , , ,
, ,
),
4 .
181

,
, ,
, ,
-- ,
, ,
- (, , ),
. ,
5 .
, , , 6 1954 26 , .
,
1954 1956 :


1964
1743
3654
1699


2590
2171
4839
2024 7

,
.

, , ,
.
,
, , -
- .
.
, , , ,
. ,

8 . , , , .
1953-1956 , - , ,
.
1953 .
4267; 1954 732; 1955 395; 1956 307 9 . 1953-1958 0062
24 1953
, ,

182

.
, ,
,
,
, .
: -
. , . , . , . , . ,
. 10 . . . , . , . , . , . , . ,
,
, 11 . . . . 12 . 1953 . . 13 .
1954 ,
. . , . , . ( )14 .
. . 15 .

( 1955 .)
. . 16 .

.
,
, , , , .
,

, .
, .
: ,
, ,
?
, .
,
, , , ,
1956
, , . , , , - ,
. ,
, :
, - , ( 1955 1956 6, 1956 24,
2 1956 16);
,
183

( -
1955 12, 1956 . 70, - 1956
50) - ,
, , ;

, (
1956 98 ).

, , . 1956 141 , , 17 .

V :
1. ,
.
2. ,
,
, .
3. ,
, 18 .
. 26 1956 . - : !
.
<...> , <...>
19 .
, ,
, , 20 .

.
1 14 1956 52 21 .

. . , 25
22 . 6 1956
: ,
- . 23 , 20
. ,
, 24 , . , 25 . 1956 .

. 26 .
,
.
,
. ,
1957 27 .
184


. . 28 .
30 1958 . . . . ,
1957 , 29 .
, ,
,
, , . 1956 , , 19 1956
, . .
, 1956
, ,
.
1950-
. , . 30 .
. . 31 .

. 4 1957 ,
,
... , , .
1957 1958 . 3 4 4
23 ,
27 . 75 .
:

1957 .
2
2
1

1958 .

1959 .
2
2
1 32

1957
- . . . , . 1 33 .
1958
, (
). , , , , ( 11 ). ,
, , 34 .

185

. ,
,
3 35 .
.
. ,
, ,
. 1957 . 80 ,
, --36 .

, - ,
1962 . . . ,
. , . , . . , , , , ,
,
,
, , , - , 37 .
, ,
-
. 1950-
- .

.
,
,
. ,
, 1957 , 1000
.
, , ,
- , :
)
;
) , ;
) , : , ,
, ,
, . .;
) ,
;
) - , 38 .

186


. -
1953-1956 . 17432 ., 4938 25 .
, , 1952 1957 2144 .( 35 % ).

1950- , , ,
, , , , ,
, ,
25 70 %.
.
, 1956 23 ,
1952 1957 . 2,8 . . 1955-1956 . 20
. 1956 643 ., 440 .
39 .

,
,
. , ,
, , -, ,
.
, , ,
.
.
, , . ,
, , .

, . 5 4
1955-1957 . 200
40 .
, ,
3 . , 1956 .
392 , 50 % 41 .
1950- - . -

187

5 4
:
1. - . - .
2.
, , , ,
, .
3. ,
,
, , .
4.
- ,
, ,
.
5. , - ,
42 .



24 1956 .
, . , ,
, , ,
- . .
1950- 998 , 89 ,
,
4 43 .
1957
(), 3 . , . . . ,
. 1959 , . . 7 . .
25 1958 .
10 ; . 6 ; .
5 44 .
- 1957
. , . , . , . , . ,
. , 45 .

. 1954 .
.
. 46 . 1957-1959 , , ,
, . ( . , . ,
. , .
188

-47 ) ,
48 .
. 1962 .
24 49 .
. 1960 . ,
, , , , 50 . 1964 .
. . 51 .
, , ,
.

, , . ,
, ,
, , .
,
. . ,
. 1962 . . .
,
1962 ( 23 1992 . . 1
17. 04. 1991 .)52 .
1961 .
. . 53 . 1962 .
. . , . , . ,
8 1962 .
, 54 . . .
1964 . ,
55 . 1957 1964
54 .56

, 1960-1980- .

. 9.

:
1. . . 9401-. . 12. . 517. . 97-98 .
2. . . (- ) //. 1991. 7.

3. . 1938-1989. ., 2006. . 191.


4. . . 1. . 5. . 234. . 34.
5. . ., 1993. . 246-247.
6. : .
. . . 1953 1956. ., 2000. . 116-117.
189

7. . . 1. . 24. . 4306. . 27.


8. . . ( 1954-1964 .) // . 1999. 4.
. 169.
9. . . 9492. . 6 . . 14. . 14.
10. 58-10.
. 1953-1991. . ., 1999. . 13, 30,
44, 70, 75, 116.
11. . . 63, 172.
12. . . 113.
13 . . 31.
14. . . 228.
15. . . 234.
16. . . 242.
17. . . 1 . 11. . 42. . 96-102.
18. . . 2. . 21. . 9. . 46-56.
19. . . 1. . 24. . 4250. . 364.
20. . . 9. . 77, 150-151.
21. . . 2. . 21. . 10. . 29.
22. 58-10. ... . 273.
23. . . 2. . 21. . 10. . 34.
24. . . 18.
25. . . 15.
26. 58-10. ... . 271.
27. . . 300.
28. . . 313.
29. . . 417.
30. . . 527.
31. . . 466
32. . . 2. . 11. . 42. . 356-358.
33. 58-10. ... . 322.
34. . . 38. . 56-62.
35. . . 1. . 11. . 38. . 62.
36. . . 18. . 12. . 46-56.
37. . . 5. . 36. . 454. . 110.
38. . . 16. . 5-. . 3. . 181.
39. . . 185.
40. . . 210.
41. 1954 . 3 98 , 1956 129 .
(. . 16. . 5-. . 3. . 211).
42. . . 216.
43. . . 7. . 8. . 969. . 89-92.
44. . . 93-105.
45. . . 311, 337.
46. 58-10. ... . 214.
47. . . 524.
48. . . - 1940-1960- : . ., 2005. . 520.
49. . . 521.
50. . . 1. . 18. . 12. . 46-57.
51. . . . . ., 2005. . 521.
190

52. . . 12581-. . 1-20.


53. 58-10. ... . 568.
54. . . 607.
55. . . 659.
56. : 58-10.

191

297(477):311/312

. . ()
:

,
,
.
,
, .
, , ., . . ., ., .,
. , . ,
2000 .
, ( ,
): 414 ,
178 1 .
, ,
.

,
. , ,
, .
, XIII .2 . , ,
. , ,
, ,
. , ,
XIII .

, ,
.

(, ,
, .). (, - VII-VIII ., XIXII ., - XIII .).
XI-XII .3 1221-22 . I . , , . -

192

. 1239 .
.
,

, (1255 -1266 .)
(), -, , (1313-1342 .),
. . -
- -, - ( , .). ,
, ()
, , 4 .
. 5 , XIII . , ,
, - ( . , ). , , (), . , , . ,
(. 1293 1296 .)
,

6 .
, , ()
II (1238?1278), 1260- .
. (
) . ,
(1207-1273). . , ,
7 .
1385 . , -
. 1443 . , 8 .
XV . . 1475 .
,
.
9 .
,
( ), 10
. , ,
, , : , . 11
, - . (
) 12 . ( ,
193

)
--, -
( )13 . ,
14 .

15
() 16 , .

. . XVIII .
, , . , , , ,
(), - 17 .
, , . 1799 18 , . 19 . ,
.
20 , : ( ) , ,
, 40
21 .
.
21 . ( ) 3
, , , - ()22 . -,
, , 40 .
-, ,
. , . - 23.
IV . - ,
12 . - - ()
()24 .
9 , -,
, . () 4
, . () 7 , , , ,
( -), ,
, .
, 25 . ()
3 , 26 .
, ,
. , , , - .
194

, , - IV, . , ,
- 27 .
, 28 .
: , - -,
-.
- IV .
() , , , , .

. , , , ,
. -, ,
: , . ,
() . - ,
, , , ,
- IV ,
, 29 .
, ,
. . . ,
, ,
, .
(9), (7), (4). (), (, ). - , . , ,
, , .
. . , ,
30 .
. ,
,
, . ,
XIII . ,
.
, , , .
, ,
31 .
.
, ( , ). Ce (. 1756 .),

- - , 32 . 195

, - XIII . ,
, 33 .
, ,
()34 .

, ,
. 1923 .
, 20-
, , . 1944 .
( )
.
,
, . ,
, ,
(). , ,

( ), ()35 .
,
. XII . -
- (1077-1166). (),
(), ().
, XII .
- -. ()
.
- ( ),
, .
, , (. 1624 .), - - ( ).
XIX . (. 1833-34 .)36 .

-, -. -
(-, . ) -
- . - ,
(50-60- XIX .), . ,
, - , , ,
37 .
, . .
. (
, , ,
) 196

, ,
-, ().
, , -, ()
- , .
- , 38 .
- ,
- ( 1821 .), . - ,
. - .
, , - , .
, -
, , , .
( )
.
, ,
( , -), .

( ).
- .
( )
- , , . , . (), , .

, - .
, , ,
(. ). (1888-1959),
39 .

. ( , ,
. .) (
() ),
,
40 . ( )
.
,
.
, ,
- .
, .
,
197

, ,
. , ,
- .

,
. , ,
,
. ,
1- 2- , 3- (
) -
, 4-, , , ,
( ) 41 .
, 11 2001 . ,
( ) 42 .
,
( ).

, 43 .
(
) , . 2 000-
, (, , .).
, .
, , , 44 .
:
( , ), 45
.
. : . , , XXI .
(, ) , 46 .
, . ,
, , , ! ,

,
-
198

. , , , 47 ,
(, , ), ,
- .
, .
-, XIII . , , ,
;
-, , ,
;
-,
- ,
: (
) ;
-, , ,
.
:
1. . //.
2005. . 18 (57). . 179-192.
2. . . 180.
3. . . //. 1999. 7. .
73-76
4. : . . , 2001. .
44-45.
5. .
//. 2006. 79. . 140-149.
6. . . 145.
7. .
8. . .
//. 2000. 14. . 59-63.
9. . . //. 1999. 7.
. 73-76.
10. , (., . ) , ,
.
11. . . //. 2004. 55.
. 2. . 7-10.
12. - .
13. . . . .
199

14. . . (
// - . . 1. , 1997. . 395.
15. , . . , ,
(
). ,

, , . , , , ,
.
16. . . c (16411667). , 1996.
17. . .
XVIII . ., 1887. . 123.
18. . 1799 . ., 1800.
19. . 1786 . ., 1941.
20. . .
.
21. . . . . . 396.
22. . . 397.
23. .
24. : . ., 1991. . 267.
25. . . . . . 398.
26. . . 397.
27. . . 399.
28. . . 400.
29. . . 399.
30. . . 400.
31. . . 39-41
32. - , - I - II. , -. , 1832. . 78-79.
33. . . . ., 1994. . 20-29.
34. , ( ). , () , ,
. ; , ,
-. .
, ,
( ,
) [ . //
. 2005. 1. . 108-116].
35. IV ( ).
36. ( ). ., 2001. . 345346.
37. . . : . ,
2003. . 59.
38. . . 49-50.
39. Hakan Yavuz M. Islamic Political Identity in Turkey. Oxford, 2003. . 145-149.
200

40. . .
//http://www.muslims-volga.ru/?id=376
41. , ! . . ( ). ., 2005. . 542.
42. . : . ., 2004. . 11-12.
43. . . 12.
44. ., : Cheryl Benard. Civil democratic Islam, partners, resources, and
strategies. RAND Corporation, 2003. . 46; Baran Z. Hizb ut-Tahrir: Islams Political Insurgency. Washington, DC: The Nixon Center, December 2004. . 132-133.
45. , -, 2002 . (
, ). 18 2002 .
, ,
. : -,
, ,
( . . . ., 2005. . 9).
46. ., : . . ., 2005. .
64, 93-94.
47. ., :
//http://izrus.co.il/dvuhstoronka/article/2009-01-07/3318.html;
- //http://www.niurr.gov.ua
/ru/ukr_rus/bulletin_2/ekstremizm.htm; . . //. 2003. 37. . 308-312.

201

94(477.83/86):327(560)"11"

. ()
.

, - .
. .
.
, . (1071) . . - .
. , ,
. ,
,
1 .
. - .
, 2 ,
. () . 3
(-- -), .
, . . .
29. 04. 1091 . i . i i i ii ii
i I i i i i. i i i i i . i
: i : i
i i i, i 10 i,
4 . i i 5 i i, i
i5 . i i . 6 . i
, , i .
. ii , .
ii
i.
,
7 .
20. 07. 1104 .
8 .
, .
,
, .

. i i 20. 05. 1134 ., i i i ,
(), 9 .
202

i . 10 ,
. 11 , . 12 , . 13 , . 14 , . 15 , . 16 , . 17 , . 18 , . 19 , . 20 , . 21 ,
. 22 . 23 .
(. 24 , . 25 , . 26 , . 27 ,
. 28 , . 29 , . 30 , C. 31 , . 32 ).
. . , , . , ,

33 . ?
-
(1836-1907).
. .
,
V-XV .34 ,
- . ,
. .
, . . , VXV ., , , .
, . 35 . . V-XV . ?

.
,
, . 1097 .
, .
- ,
36 .
. ,
, ,
. - ,
,
. - . 37 .
. - -
- . ( ) .
. , , , , , ,
, . , 38 .

. - .
6 ,
.
?
1144 .39 , ,
203

, 40 (
, - .),
. . - -.
,
.
.
- 1127 /1141 ., ;
- 1141 .41
,
. , (
). , 20. 05. 1134 . 1144 .,
. ( ), ,
,
.
II . i -Iii (11001165) ii ,
i i i II (1130-1154), i -
i i i ii [] i [] 42 .
. -, , 43 .
,
, 44 .
.,
1375-1381 .45 ( 1409 .)46 .
, , , , , , , .
() , , 47 . -48 ( , , . 49 ). , 1412 . . ,
-, .
50 . . .
, (
) - .51
( .
, , - .,
52 ),
,
( , , ,
, , , ,
, -53 ), , , . , ( )
54 .

, 55 , ,
() 13. 08. 1388 .
, , ,
204

, , , 56 .
, (
1636 . ). (, , . .) 57 ,

.
, ,
- , , ,
,
.
, .
58 , .
, , i
, i 59 , i
i i i 60 , i i 61 .
i
i62 i -i []. i
ii (, i i i i i), i
( i i) i-,
,
.
, ,
i, , i , i
i i, , i i. i, i , , i .
i, i i. ,
i ii i i.
i i. i i i, , ,
, i ii i i 63 .
,
,
, ,
, 64 .
, ,
, . , , ,
65 (,
), , , , , 66 , 67.
, ,
. 68 . , ,
. .
1144 . . , 1148 . , 69 .
, 1144 . 1150 .
70 .
205

. 1164 . i ii i .
. i
i. i ii- i,
i. , , i ii i . i
I I i i, , i 71 .
1164 . i i ii i. ...i i
i, , i
, i ii . , ,
- 72 .
ii, i i, i , i i i.
i ii i i:
i , , i, i , i
i, i ( i i i
i ii), i ,
i i i i, i, i i i, i i
i, i i , i , i 73 . .
1165 .
, :
, - ,
, 74 . , ,
. .
.
,
, 75 .
,
- . , ,
, 76 .
1169 .77 ,
- 1169 . 78

79 . ,
- 17. 09.
1176 .80 , , , 81 .
ii hypospondos, iii i
ii i socii populi Romani.
, ,
82 . , i i i ii
ii i i i i . i:
83 .
i i i i
i i. . i
i i. i (III .) i
206

i i : ii ,
i , , 84 .
(1185), .

.
, . 85 .
. . 86
, 87 ( . , , 88 ,

, ,
VIII .
) 89 (
90 ,
). 91 . ,
.
i, , ...
ii
i .
i ,
i92 .
, .
i 1186 . i i i,
ii ii. i i i i ,
i 1187 . . , i i, i , i i, , i i i, i , 93 . 94 ,
95 .
i, . 96 .
. 97 . .
, i i i i
i 98 ,
.
. , . 99 , ,
-, . , 1186 . ...
100 .
, , 101 . 102 .
-
, ,
103 .
I i i
i. i ,
III. i i
i. -
1186-1187 ., . , .
207

i , , .
i i i.
i i i, i, , i i
i, i , . i
, i i i, i .
ii 104 . - . , , . ... iii i105 . . i i i i i
, ii , i -ii i IIIV .106
. 1187 . ,
, i i i, i 107 , .
.
. 108 ,

.
, . ,
, ,
.
- .
- 1200 .,

, , . . ,
1197 1198 . 109 , .
.
- . .
,
.

, .
,
.
, . .
-
., .
:
1. . . // . . .
., 1999. . 505-506.
2. . . . . .:
//Rossica Antiqua. .
2006 . ., 2006. . 6-39.
3. . : . , 2006. . 323.
208

4. . . ., 1965. . 237.
5. . . 236.
6. . // . . . 1. ., 1908.
. 101.
7. . . 2. . 240-241.
8. . . . 333.
9. . . 2. ., 1953. . 26.
10. . . , .
- . ., 1884. . 207.
11. . . 1134 . //. .
, . . . -
/ . . . . ., 1904. . 366-369.
12. . -. . 2. , 1905. . 421-422.
13. . . . 2. , 1973. . 364-365.
14. . . - . ., 1950. . 169171; . . . 194.
15. . .
. ., 1951. . 143.
16. . . - . ., 1956.
. 437-438.
17. . . - - . // VII . ., 1961. . 75.
18. . . - .
// . . 2. ., 1966. . 30-31.
19. . . - . ., 1968.
. 228-229.
20. . . 1185 . (
) // .
. .-, 1998. . 26-27.
21. . . .
//Stratum plus. .--. 1999. 5. . 357-407.
22. . ( VI .).
, . , 2000. . 152.
23. . . - . -
. , . ., 2001.
. 220-222.
24. . . 1134 . // VIII
. . 2. ., 1895. . 163-164.
25. . . . 1134 . // VIII . . 2. ., 1895. . 173-176.
26. Panaitescu P. P. Diploma barladeana din 1134 si hrisovul lui lung Koriatovici din 1347
//Revista istorica Romana. 1932. T. 2. V. 1.
27. . . . , 1964. . 82-83.
28. . . //. 1969. 9. . 20-22; .
- - .
., 1985. . 78-82.
29. . -
- //. . 3. 1986. . 12-13.
30. Spinei V. Moldova in secolete XI-XIV. Chiinau, 1994. P. 21.

209

31. . . . -VI .
., 1996. . 71-72.
32. . . //
. .
VIII .-. . . . ., 1996.
33. . . . . 357-358.
34. . . . 1134 . . 173-17.
35. . . . . 377-379.
36. . : . . 338, 347.
37. [ .] . ., 1989. . 551.
38. . .
. ., 1957. . 60; . .
1952-1957 . , 1959. . 12-13; . . -IV . ., 1967. . 12.
39. . . 2. . 318-319.
40. . . 1. . 311.
41. . . . 334.
42. . . 1154 . //. 1952.
. 43. . 3-44; . . -. ., 1999.
. 164-156. - .: Al-Idrisi. Opus geographicum sive Liber ad
eorum delectationem qui terras peragrare student. Fasc. 1-9. Neapoli-Romae, 1970-1984.
43. . , , - , , // , - . . 1. ,
1865. . 24-49.
44. . . //. . 40.
., 1952. . 223.
45. . . ( XIV-XV .).
., 1975. . 366.
46. . .
// . 1973 . ., 1974. . 150-163.
47. . . 2. . 505.
48. . . , 1960.
. 104-105.
49. . - - -:
//
. . 10. . . ( 25 50- ). . 1. ., 2000. . 449-457.
50. . . - (XIII-XIV .). ., 2004. . 230-234.
51. Barnea I. Elementy dawnej kultury materialnej ruskiej I wschodniej (X-XII w.) w
Dinogetia koo Gaacu //Postpy Archeologii. 1956. 5. S. 211-258.
52. Spinei V. Op. cit. P. 178.
53. . -
// V . , 18 25 1985 . . 3. . 1. ., 1987. . 100-110.
54. . . . . 357-407.
55. ()
( ), 28. 08. 2002 . -

210

- . .
56. . -
// . . 1. .-, 1992. . 10-11.
57. Grecu A. Panowanie bugarskie na pod Dunaju w IX-X w. //Postpy Archeologii.
1956. 5. S. 211-258.
58. . . //. . 1943.
87. . 12 .
59. . . . ., 1968. . 115-116;
. . (VI .). ., 1997.
60. . . (
) //. 1969. 5. . 95-101.
61. . . - .
// . . . ., 1973. . 181.
62. . . VIII-IX . -
//Stratum plus. .--. 1999. 5. . 313-327;
. .
// . . 328-337.
63. . ( . .
//. 1966. 2. . 19-21; . ? (
) //. 1969. 5. . 95-101).
64. . . . , 1879. . 3637; . . . . . // .
1978. 2. . 43; . . //. 1980. . 41. . 111; . . // . 2006
//www.tellur.ru.
65. . . . . // - .
. . . 1937. . 9. . 158; . .
. //. . 1947. . 1. . 109.
66. . . . ., 1948. . 125.
67. . . . . 168-171.
68. . . ,
(- .) // . . 1980 . ., 1981. . 119.
69. Bolacov-Ghimpu A. A. La localization de la cit Byzantine de Demnitzikos //Revue de
etudes Sud-Est Europens. 1967. Vol. 5. 3-4. P. 543.
70. Ioannis Cinnami Epitome rerum /Rec. E.Meineke. Bonnae, 1836. P. 115.
71. . . . . 195-196;
.: Niceta Choniata. De Manuele Comneno. Lib. 4. Cap. 2. C. 172-173.
72. . .
. , , . ., 1977. . 66.
73. // ,
- . . 1. ., 1860. . 420.
74. . . . 66-67.
75. . . . 343.
76. . . 349.
77. . - - .
//Byzantinoslavica. 1950. T. 11. S. 32-60.
211

78. Miklosich F., Mller J. Acta et diplomata graeca medii aevi sacra et profana. Bd. 3.
Vindobonnae, 1865. P. 35.
79. . . ., 1981. . 76.
80. Choniatae Nicetae. Historia /Rec. I. A. van Dieten. Berolini, 1975. P. 247; Ioannis
Cinnami. Epitome rerum P. 267; //
. ., 1984. . 83; Lilie R.-J. Die Schlacht von Myriokephalon (1176):
Auswirkungen auf das byzantinische Reich in ausgehenden 12. Jahrhunert //Revue des Etudes
Byzantines. 1977. T. 35. P. 257-275.
81. . . . 636.
82. . .
( ) //
. . 1987 . ., 1989. . 168.
83. Welt der Slaven. 22. 1977. S. 86-88.
84. . . - . , ,
. ., 1979. . 74, 76-77, 83-85, 91.
85. .
// - . . 6. ., 2006. . 595-608.
86. . . . ., 2006.
87. . ? //. 2007. . 2. . 74-79.
88. . . . . 2. .-., 1966.
89. .
90. . // . ,
10. 10. 2005. , 2005. . 27-35.
91. . . . . ., 2004; .
. :
. 2005 //chernov-trezin.narod.ru.
92. Nicetae Choniatae. Historia. . 323-325.
93. Nicetae Choniatae. Orationes et epistulae. Berolini et Novi Eboraci, 1972. P. 93.
94. Ibid. P. 129. 29-30; 312. 1-4; 333. 50-57; 347. 39-40; 348. 62-65.
95. . . . 111.
96. . . . , 1879. . 3536.
97. . . . 77.
98. .
. . 597-598.
99. Malingoudis Ph. Die Nachrichten des Niketas Choniates ber die Entstehund des zweiten bulgarischen Staates //Byzantina. 1978. 10. S. 49-148.
100. . . // . .
. ., 1999. . 354-362.
101. Brtianu G. Rechercher sur Vicina et Cetatea Alba. Bucharest, 1943. P. 93.
102. Ostrogorsky G. Geschichte des byzantinishen Staates. Mnchen, 1940. S. 287;
Wolff R. L. The Second Bulgarien Empire. Its Origin and History to 1204 //Speculum. Vol. 24.
1949. P. 167-206.
103. . . , 1913. . 6-7; .
1185 //
. . 45. , 1933. . 427; . . 1186-1936. , 1937. . 23.
104. . . // . . . ., 1975. .
33.
105. . . 34.
212

106. . -
- XIIXIV . //. . 22-24. , 1948. . 219.
107. . . ... . 109-110.
108. . . // : ,
. ., 1982. . 12-20; . . ., 1996;
. , , -V .
// . . 1. , 1999.
. 361-460; .
( ) // :
.
. 30-31 2001 . , 2001. . 268-276.
109. . . - . ., 2002. . 82.

213

94(477.74):929"16"

. . ()
- .

XVII . ,
().
. ,
, - .
,
. , ,
.
-,
-
XVII .
, .
. . , ,
1 .
. , , -. , , ,
, , ,
. ,
, ... XVII . ,
. 2 .

. . . ,
- XVII . , ,
, -.
. . ,
,
3 .
, , . . ,
4 .
. . . ,
,
, -
- . . . ,
214

, -
, . -
5 .

- XVII ., ,
.
,
XVII .; 1621 .
, ; ;
, .
-
, , ,
1620- , . , , 6 .
- , .
Descriptione del Mar Negro e
della Tartaria ( ),
- -7 .
1630 . ,
.
LA DESCRIPTION D'UKRANIE ( ). , , , 8.
.
. . ,

. , , . ,
-9 .
,
. 10
11 . , ,
, ,
.
1621 .
(1622). ,
, .
26 1621 ., -
12 .

c 1622-1623 . ,
(WKW).
215

1621 . , .
,
, . ,
13 .
, - XVII .:
1607 .; , 1617 .
. ; 9 1621 . -
1623 .. , , ,
1650-1652 . . . .
, ,
, - 1430 1652 .
- , 14 .
XVI-XVII . XVIII . - - - - - (
)
1445 . 1745 . -
15 .
.
- , . . ,
, ,
, 16 .
XVI . .
:
. 1610-1620 .,
() ,
(), , ()17 .
XVII . .
, , ,
, .
XVII .
. ,
, , . , , - . . . . ,
- -. :
- , , . .
, - .
18 .
, 1606 .
,
, .
19 . , , -

216

, , .

-
. :
1) , 1593 -1606 .,
,
,
( 20 .
) 20 .
, .
2) -
1594-1596 .
, , .
3) , , ,
, ,
.
4) 1608 1613 , 21 .
, ,

.
. . ,
,
22 .
, , ,
, 100 .
.
,
, . ,
, 1608 . ,
. - ,
.
1610 . ,
II, -,
. . .
. ,
1610 . : ,
. , .
- 15 . ,
,
, 4 . 23 . :
, , ;

217

. , ,
24 .

(1606-1610). - . . - 1610 . .
, .
24 1610 . , .
, . .
,
.
,
, . . 17 1610 .
. , .
. . .
25 .
1617 .
( . .).
. , - ,
,
. 17 1615 . . , () ,
() , . , : , . ,
-, 26 .
1618 .,
: 1612 .
; 1614 . ; 1615 .
. ,
-,
, 27 .
. . . ,
. - ,
, .
, , , ,
, , .
, 12 . , , 28 .
, , (
) ( ) 1615 . ,
.
, , .
,
, 29 .
218

. 1616 . ,
;
, . 30
,
, , 31 .
,
, -. 1616-1617 .
:
, . , .
1617 . - 32 .
- 1617 .
. , , -, ,
.
. , 30 . . , 12 .
20 . .
, - ,
.
Tulczyku-Smilin ( . .),
. (
). , ,
. , 20 . 33 .
. ,
, . . , ,
. ,
, .
, . ,
1617 .
,
, 34 .
23 1617 . - . ,
,
,
.
35 . ,
, -
.
. ,
. ,
, - 17-21 , 50 , , ,
219

, ,

36 .

. 1605 .
,
: , . . , - , .
; , . ,
; - 37 ;
- 1607 ( 10),
:
, , ,
,
, 38 .
-

() . ,
1595 .,
.

: : , , ,
39 .
, . , . III,
1618 . ,
, , 40 .
XVII . . 1619 ., :
, . , , ,
, . , , ,
- , ,
, , , ,
41 .
, , , ,
. , . 1618
- .
:
,
, - . -,
. .
, , ,

220

. , -
.

.
,

.

. - 5
( ) ,
() -
.
-, , .
, 42
.

. .
, .
1619 ., ,
24- , .
1620 . .
,
. ,
.
: 1620 (1069)

. X., 19 (9) , , .
.
- -, -,
, 120 .
8 . ,
, , 12 . 20 . , ,
. , . ; .
... ,
, , .
, . ,
, ,
. ,
.
- , , 12 . ,
, 12 ,
221

. ,
, , .
. .
-...
- - , - ( ), 25 . 8 . . , 12 . 43 . ,

, -
.
, 1621 . , - , - , . ,
, , - (1610-1622) .
, , .
, ,
, . ,
, 50 . ,
, 44 .
, , : , ,
.
, , ,
45 .
,
. , ,
.
: ,
, . ,
, ,
, .
, . : ,
, , ,
. , , : ,
46 .
, II (1618-1622)
, , , 47 .
, , , , , .
, ,
- (1588-1608),
,

222

1598 . - ,
.
, - .
, , . : , , . , ,
,
, , 48 .
, . ,
, , ,
49 . -
, . , ,
, , , . , ,

.
, ,
,
.
. -,
,
50 .
, .

,
: ,
, , ,
. , , .
5-6 , 20 .
, , ,
. , ,
51 .
, -
.
. ,
. ,
- . ,
1621 . 80 , ,
52 .
.
- . ,
, .
, ,
223

. . ,
.
. ,
, 53 .
- ,
9 1621 .,

,
: , , ,
, , , - , , , , , , , III - 1623 .,
1621 .
, , , , , ( ) 54 .
, ,
, . - 1607 1617 . ,
55 .
, -
. , , (1653 .),
, .

.
( ). , () 56 . XVII . 24
. , () 57 .
,
, . ,
-. ,
58 . , ,
,
.
,
, , .

, .
,
.
,
.
, II
, .
,
224

, , , . ,
. -
. ,
, , ,
. ,
, .
-
-. 1610 . - , . ,
,
. . ,
. - ,
, , ,
. -
.
, ,
, ,
. . . .
, 15 1614 .: , , - , -
, , , ,
, , . ,
- .
, ,
, -
, , , , , ,
, . , , , . , - ,
. ,
, ,
.
, , , ,
- . , , , .
. , , ,
59 .
, - ,
. ,
- , 1614 . . . -
, 60 .
, .
,
225

. , ,
. , -
, . , 61 .
, ,
, , ,
(), .
, ,
, , .
II
. 1622 . , , ( 1622 1623 .). . -
- III (16221627). ,
. 1623 . -
. ,
( 30 . .) 62 .
,
. , . ,
.

. , ,
63 . , , ,
.

-,
-: (
1622 .), -,
, , ,
.... ,
-. , , (
. .) - (-),
, (-)
. - , , , ,
, . , - , ,
. - , , ,
64 .
, III (1623-1640). ,
,
-. -
, . , - ,
, 226

. 1623 . .
, 1000 , 300 ,
65 . 8 . . ( 800 .) , ,
150 66 .

, . , -.
() - , .
, . 67 .
1624-1625 .
, , , ,
, . , .
, , 30 .
. ,
,
68 . , ,
.
, , -,
. ,
, 1627 . 69
, , , .
, .
1623 . ,
- . 1625 .,
. . , 1623 ., ,
, , - , .
10 . ,
.
, -
70 .
. ,
- -, ,
-, .
.
1627 .
. -
. 1628 . - , -.
71 .
4 . . ,
- 100 . . - , . -
: 28 4-
227

. , ,
, .
, , .
, - - ,
72 .
, , 1628 .
,
. 12 ,
. , ,
. ( 1000 .)
,
, .
-, .
-
: ,
-, ,
,
.
,
73 .
, , .
: , ,
-, ,
, , , . -
, , , . , , , . -, , ,
74 .
- , .
-, , ,
, ,
( - ). ,
, , ,
-, ,
, 12- , -,
, , ,
, 75 .
, , , .
- , , -,
-, . - ,
. , 1632 . . . 76 .
-,
.
228

, - , . . , . , ,
- 77 , ,
-. , . .
78 .
, .
, .
, -,
. , ,
. -, (
1629 .) . ,
,
, , ,
;
79 .
, , , ,
,
. , , . 1629 . -
: 20 . 15 . .,
, -.
, .
80 .
, .
,
81 . .

-. ,
.
, . .
,
, , 20-30- . XVII .
, - -.
, -, , . , , . ,
, .

229

,
, .
: - .
, , 82 . - , -
83 .
- ,
- .
. 1630 . . 1632 .
,
84 .
1632 . III , , , , . ,
, , . , ,
, , .
, , ,
.
1633 . -
(-), 1636 . 400 . ( ).
, , ,
85 .
. 30- XVII .

. 1630 . -
, 86 . , , , . ,
.
1635 .
. - (1635-1637)
.
,
,
. , ,
87 .
, 1635 .
.
, . 1637 . , 150 , 600 ,
230

88 .
.
, . ,
.

, .
, .
- -, -, -, --, -, - -.
, - -
. , ,
,
89 .
-
. , , , () . 90 .
- --
( ).
- III, :
, .
! ,
. ,
,
, , . , , .
. , .
- - - ,
, .
, , , , . ,
, , , . , : ,
, , ,
, , , ,
, , . ,
: ,
. , 91 .
-, ,
. - (1637-1641), . -
,
-. ,
- -,
. -
. ,
. - .
231

. ,

, , , 5 1637 .
92 .
, , , . 1638-1639 . -
() . , ,
- --,
. ,
- .
, ,
. .
25 , 15 93 .
-,
-, ,
.
, , ,
- I (1515-1523) 1523 .
.
. , - (1524-1532)
, , , XVI ., .
, 94 .
XVI . -:
, . , , , 95 .
- (1532-1551) ,

. - ,

96 . . . :
, - I,
, . , , ,
97 .

. . 1639 . - ,
. . ,
, .
:
1. . .
XV . ., 1887.

232

2. .
// . 1895. 2. . 611-612.
3. . .
XVII . -., 1948.
4. . . ? //Stratum plus. 2000. 5. . 440442.
5. . . . ., 2002. . 452.
6. - . , ,
, - //. 1879. . 11.
. 473-493.
7. . . //. 1902. . 24.
. 95-134.
8. . ... ., 1990.
9. . 1621 . //
. . 2. ., 1890. . 73.
10. . .
., 1871.
11. Pisma St. Zolkilwskiego. Lwow, 1861.
12. . . 1621 . // . -
. , 1985.
13. XV . . . ., . . ., 1984.
14. .
15. -. - . , 1832.
16. . . . . . 101.
17. . . . . . 420.
18. . . 454.
19. Pisma St. Zolkilwskiego. . 180-181, 389-390.
20. . . () 1593-1606 . // . ,
- XIV-XVIII . ., 1992. . 41-42.
21. . . . . . 65.
22. . . 79.
23. . . . . 66.
24. . . (7113-7121 .). ., 1907.
25. . . // . . . . 1. ., 1990. . 663-684.
26. Pisma St. Zolkilwskiego. . 237-238, 406.
27. XV . . 23; Pisma St. Zolkilwskiego. .
406.
28. . 1613-1620 . . 1. ., 1998. . 82-84.
29. . . 79.
30. . . 98-100.
31. Pisma St. Zolkilwskiego. . 301; .
. 94-100.
32. . . 113.
33. Pisma St. Zolkilwskiego. . 310, 435.
34. . . 273.
233

35. Pisma St. Zolkilwskiego. . 277-280; .


. 3. ., 1941. . 42-43.
36. . . . . 612; Pisma St. Zolkilwskiego. . 283-284.
37. . . -,
// XVII .
., 1896.
38. XV . . 186-188.
39. . . 192-193.
40. . .
. ., 1834. . 149-151.
41. . . - //
- . . 1. ., 1964.
. 261.
42. . . 234-235;
XV . . 27.
43. . . . . . 98; XV .
. 55.
44. XV . . 59.
45. . . . . 65.
46. . . . . . 13-14.
47. . . . . . 101.
48. . . . . 73.
49. . . . . . 101.
50. . . //. 1850. . 11.
. 3. . 808; . . . . . 442.
51. . . . . . 160.
52. . . ., 1994. . 246-248; . .

// .
--, 1988. . 105.
53. XV . . 112-114.
54. . . 190-193.
55. .
56. . XV-XIX . ., 1976. . 39-41; . .
- -
XV XV . //-
. , 1988. . 76-78.
57. . . XV-XV .
. ., 1963. . 93-94.
58. . . . . . 442; . . . . 613.
59. . . 68-69.
60. Pisma St. Zolkilwskiego. . 223-224.
61. .
62. . . . . . 110.
63. XV . . 111-113.
64. . . . . . 107; . . . . . 491.
65. . . . . . 114.
66. . . . . 616; . . . . . 483-485.
67. . . . . . 513, . . . . . 114.
68. . . . . . 491-492.
234

69. . . 114.
70. . . 117; . . . . . 270-271.
71. . . . . . 119-121, . . . . . 496.
72. . . . . . 108.
73. .
74. .
75. . . 110-111.
76. . . 113.
77. . . . . . 496.
78. . . . . . 122.
79. . . . . . 132.
80. . . . . . 183.
81. . . 186.
82. . . . . . 510.
83. . . . . . 187.
84. - . . 1. . 3. ., 1863. . 333, 338.
85. . . . . . 189-193; . . . . . 514.
86. . . , 1992. . 176.
87. . . .
, 2003. . 46-47.
88. . . . . . 246-247.
89. . . . . . 514.
90. .
91. . . 514-515.
92. . . 520-521.
93. . . . . . 283-284.
94. . .
20- . XVI . // VII . .
. --, 1994. . 109.
95. . . - //. 1940. . 2. .
61. . 59-60.
96. -. . . . 18.
97. . . . . . 715.

235

94(560)(=512.165)

. (, )
1

, , , .
,
.
.
, , , , , , .
, ,
,
. , ,
, , . ,
.
,
, , , , , . ,
, V- .
.
- .
. , -
. , 2 . .
.

. -
. , ,
,
,
. , -
, .

.
V V . ,
.
: ,
. 1371 .
. 1393 . .

1396 . 1389 .
, . 1459 . 236

,
1453 . , V .
,
.

.
,
.

1683 . , -
.
-, .

.

, .
- ,

.
, ,
.
.

.

,

. ,
, .
. , , . , ,
, , .
,
.
. , ,
, . ,
. . ,
, ,
,
. , . .
.
,
. 237

. , . , .
, , .
.
.
. , ,
.
,
. ,
, , .
,
.
,
.
, , .
.
, ,
.
, , . , , .
.
.
, . .
, , ,
, .

. , .
,
. , .
.
-
. .

, , . , . , , .
-
.
.
, ,
. , .

238

, ,
, .

. ,
, , ,
.
.
,
.
.
, , , ,
.
, . .

.

.
.
,
.
, . . . , ,
, .
.

,
.
- . , . , .
, , . ,
, . , , , .
,
. .
. ,
. V-V .
. .
, , ,
.

,
239

, . ,
, , , .
, .
. -
.

. ,
, .
.
. , ,
.
, , .
. - ,
.
,
.
, .

,
. .
. . .
,
-
. ,
.
, .
, , . ,
,
. , ,
, . 1923 . . ,
, .
.
.
,
.
.
. - , . 1839 ., , , -
3 . .
, , .
240

, , , .
, .
.

. ,
.
.
, . .
.
.
.

.

, .
. ,
. , ,
. , , . ,
, . , , .
.
,
. - ,
. .,
, -
. , - 4 . . ().

. . ,
.
, . ,
. , ,
, , .
: , , ? , :
.

. ,
.
.
241

V-V .
5 .
, .
, ,
, , .

,
. ,
, ,
. ,
.
.

,
.
.
, , ,
. .
,
,
.
.

.
.

, , ,
. , ,
.
,
6 .
, . ,
, ? ., ,
7 .
, . .
? ( ?), .
, .
, , -
8 .
,
,
.
, - , ,

242

,
, .


.
. .
, , .
. . ,
.
. , ,
, .
.
.
, .

. , , , ,
, .
, ,
. ,
. - .
, , , .
. V .
, .
, .
.
. , ,
.

-, .
, ,
.
,
.
, , ,
. ,
, , .
, .
243

, . , , - , ? ,
.
,
. .
. ,
, .
. , , .
,
.
,
.
, .
. 1395 .,
1705 .
, ,
, . , .
. , ,
. ,
, ,
9 .
.

. .
.
, , . , ,
, ,
. , , , .
,
, , . ,
, . ,
,
10 .
, . , .
, , ,
. ,
244


.

. ,
, . . V V . 11 .
.
1439 . .
.
, . V .
-
. , .
.
. , ,
, ,
. , , ,
, .
.
,
12 . , .
.
1492 .
. , ,
. ,
.

. , ,
. , ,
.
, ,
,
.
- V-V .

. . , , 1853 .
. .
, 13 . -

245

, ,
.
,
,
. ,
, , . ,
( ,
, .) , ,
. , , , , .

14 .
, , ,
. , ,
.
, - .

. ,
- , ,
, ,
.
.
. .
, , . , ,

6363 . .
. 5508 ,
5500 . ,
.

, , .

. ,
, , , .
,
. ,
, , , ,
. ,
, , .

. , , , .
, , 246

. , 365 ,
, , .
. ,
-
V ., , , . ( ) . .
, , 967 . , . .
, 681 864 .,
. .
, .
, .
, .
, ,
.

. , , ,
., .
, ,
.
, , .
. , , ,
15 .
. , , .
, ,
, , .

, .
. , , , . ,
,
.
, ,
. ,
247

200 . 800-1000 ,

.
.
, , , .
.
, , . ,
16 .
,
.
- ,
, , , .
. ,
.
. ,
, .
, , . ,
.
.
,
, .
,
, .
. ,
, .
. . , ,
, .
, . , , . ,
.
, . , , .
.
. .
( ),
. ,
. ,
.
, .
, ,
248

. , , ,
, . ,
, . , . ,
, .
.
, , ,
, .
,
.
17 .
, , , ,
18 .

. ,
.
. ,
. ,
, . . ,
, , , , .

- V V . 19
. , , , .
, ,
,
, . ,
- ,
, .
, , 20 .
, . , ,
. .
,
. . , .
. . , , ,
.

V .
.

249

. , .
, , ,
. . V-V . 21 . ,
.
, , , .
.
, , , , .,
, . ,
. , -
. , ,

.
V . ,
, , .
, . 22 . , . ,
, , , . -
.
.
. 1718 .

. , .
- , . ,
, . ,
( 2: 9).
. , ,
. , ,
, . ,
,
.
, .
, ,
, .
.
. ,
,
250

1835 ., . , , 23 .

. V . .
.
, .
. 24 .
,
. ,
. ,
, , .
, ,
. . ,
,
.
. .

, .
.
. , , , .
. .
.
.

, , .
. .
.
, , ,
, .

.
. , .
, . , , - , , .
. ,
. . . . .
251

.
.
V . , . ,
.
- . .
V . , . V ., ,
. .

, .
1393 . , - ,
.
. , .
.
,

. , .
. , , .
, ,
, .
, .
, ,
, .
, , , ,
. ,
, , .
, , ,
, ,
, .
.
. .

.
252

.
, , , . c
.
, .
, .
, . , , .

. , ,
, ,
, 25 . .
.
. .
.
.
, .
, (: 16). , . ,
26 . .
. ,
, , ,
.
. (. ).
, . ,
27 .
.
.
,
.

. ,
V-V .
. ,
, ,
, , 1453 .
, 28 .
, , . , . -

253


29 .

. , 1492 . ,
: 5508 + 1492 = 7000.
. . , .
, .
.
.
(280-337), ,
, (1449-1453),
. . ,
, ,
, .
.
. ,

.
,
.
,
. , ,
. ,
,

1205 .

, , , .
.
.
, .
- : , , , .
.
,
,
. , , .
. .
, , . .
. ,
.
- .
, , .
. 254

. ,
. , ,
.

. ,
. , . ,
.
,
. . , .
, . , , .
.
,
, ,
.
,
, , . ,
, ,
. , , . .
1812 . . , -
, :
() - ,
( ) , , ,
( ) . , 30 .
. 31 .
, . ,
, . , , 1893 . -
32 . ,
,
. ,
, .

. - . ,
-, . , ,
255

, :
. . ,
-, ,
, ,
33 .
, ,
.
. , ,
. , , , .
, -
.
,
.
, -
. ,
.
.
, .
, , .
, ,
.
.
. - ,
.

, .
, ,
.

.
:
1. . . .
2. . . .
, 1848. . 47.
3. . . , 2000. . 23-24.
4. . . , 1994. . 72.
5. .
//. 1953. 3. . 210-212.
6. . . , 2003. . 4142.
7. . . . . 25.
8. . , . , 2006.
. 36-38.
9. . . , 1988. . 95-105.

256

10. . XVXVII . // . 1980. 3. . 32.


11. . ,
V . //. 2000. . 7. . 267-272.
12. .
(XV-XVI .) //. 1973. 2. . 77-93.
13. . . . . 13-15.
14. . . . 2. . .-., 1999. . 263280.
15. . //
XIX . XX . , 2005. . 91, 97.
16. . . , 1993. . 24.
17. . . 2. , 1975. . 464.
18. . // . , 2007. . 110-115.
19. . XV-XVII . //. 1980.
3. . 5.
20. . //
XIX . XX . , 2005. . 27.
21. ., ., . . . 3. , 1988.
. 20-24.
22. . . 22.
23. . //. 1910. . V.
. 1-6.
24. . . : .
, 2002. . 6-10.
25. . . ,
1976. . 74.
26. . // . . , 1996. . 260.
27. .
//. 1992. 3. . 22.
28. . V-V . , 1990. . 374.
29. . :
http://www.ilit.bas.bg/bi/aretov_constantinopol.html
30. . //. 1891. . V.
. 380.
31. . //. 1995. . V. . 153.
32. . . . . 29.
33. . . (
). ., 1995. . 6-7.

257

94(470.344):314.745.24"1941/1945"

. . (, , )

1
-
, . , ,
, .
.
.
- 850 1200 ,
, , ,
, , . , ,
1,5 . .
. , ,
.
, .
(), . 24 1941 . ()
, , ,
,
. . 2 . , .
(- 1941 .)
, 3 . . ( ) 3 ,
(- 1942 .) , 22 ,
. . 4 .
,
. 27 1941 . ,
()
5 .
. , 5 1941 .,

6 ,
.
26 1941 .
. . 7 . , ,
; ,
.
, . 258

25 1941 .
8 , . . . , .
19 1941 .
.
, , ,
. , , , , ,
, , ;
,
; -
; ; 9 .
, ,
(
. . )10 . 16 1941 . ,
208 2 1941 . - 1926,
20 , ,
11 .
1 1941 .
,
, 12 .

. 8 1941 . , 50000
13 .

, - , , , ,
14 . 4 . 1195
. . , , , 15 .
, , ,
, , , 16 .
, ,
, 2-3
.
17 .
: - , 4-5
259

18 .
, . , , ,
, ,
.
1941 ., 2175 .
, , , , (, , , .) 19 , .
,
. , 9 1200 20 , ,
70 . , 21 .
, .
, ,
,
, ,
22 .
.
. 1941 .
62909 23 .
, 1 1942 .
64429 24 . 22109 , 42320 ,
15 28065 25. 1 1942 . 66448 . 15197
21,9 % , 51251 78,1 % 26 .
1 1943 . 70715 . 1944 .

- , . 1 1944 . 28642 ,
1 1945 . 6352 27 .
.
1943 . 568 . (225
), 30,78 % 28 .
, .
1942 . 66448 33332 50 %; 25825 7507
29 .
1 1943 . 7083
, 5276 , 1656 ,
581 , 1646 , - 4000 ,
178 , . 3859 8357 , . 933 , . 21838 4861
, . 5793 , . 797 ,
118 , . 692 , . 581 , . 109 , . 90 , 181 ,
51 , . 37 , . 43 , . 631 , . 430 , . 133 ,
260

. 20 , 741 30 . 70715 .
1941-1942 . 3 388 ,
3 - 219 9 -
493 . 1943 . 400 31 .
, , , .
, . 14 1941 .
. , , .
.

, 32 .
,
: , , , . , , ,
. , ,
.
1943 .
49 320 33 .
: , , , , . ,
-
. , ; , , ,
. , , 34 .
15 1941 . - , ,
. , , , , 35 . ,
. , .
, , 36 .
,
. , , 6 (4 ), 8 . 37 .
- . ,
261

, - . 1943 . , ,
50-100 . ,
3-4 38 . . . , ,
50 . , ,
3 39 .
,
, , , -,
. . , : , , , , ; ,
, . ,
, , , 40 .
, .
,
, . ,
, , ,
. , : ,
!
41 .
- .
,
42 .
13 1941 .
,
, , ,

- : , , , , 43 . 10 1941 . 44 . IV 1941 .
, 7,
4. 1
1942 .
, , . .
400 . . 45 1942 . 63,5 . ., 2 .
.46 , .
, IV 1941 . I 1942 .
, , , 3,9 % 47 . 5 1942 . ,
262

48 . ,
,
, ,
1 5 1500 . 49 .
, 16
1942 . 217 , 50 . 1 1942 .
1500 . . 80 . 51 .
1943 . , ,
, , ,
52 .
,
.
, 1941-1942 .
. () 1942 . ,
() , ,
53 . , , , , , , , ,
54 .
,
: ,
. ,
,
. .
- 1942 . 1943-1944 ., . 1942 .
1943 . ,

, , , , , 55 . ,

.
: -, , , ,
, , , , , , , , , , ,
56 .
, ,

, , ,
.
. 263

, 7 1942 .,
() 57 .
.
1944 . 11168 , 142 %
1943 .58
: .
, . ,
1942-1943 . ,
. , 59 .
, .
.
60 .
: , -, , . , , 21 1941 .
. , 6
1942 . , ,
, 1941 . -
61 .
16 1941 .
150 . . 100 .
62 .
- 1941 .
35 . .63 25 1941 .
600 . . 300 . 64 .
. ,

. . 1942 . :
4594 .,
38730 .; 28
5400 .; 292 76 , 11 ,
140 , 43 ; 169
21762 . 65
, , , . , , ,
.
,
. . 1942 . ,
. 1 1942 . 264

, , , . . 74 %
66 .
, , , , , , , , , , , . .
46 %, 37,2 %, 32 % 67 .
15 1943 .
92,2 % 27837 30188 , 1 1944 . 88,6 % 22358
25237 68 .
, ,
.
,
1 . . 69 , ,
, - .
, , .
, ,
. , ,
, - .

. , , .
. , ,

.
:
1. . . 1941 //
. 1944. 4-5. . 132.
2. , 1941-1945. . . :
/ . . . . ., 1990. . 32, 409;
. .
. ., 2001. . 14.
3. , 1941-1945. . 97, 409.
4. (1917-1967 .). 5-
. 50 . . 3 (1941-1952). ., 1968. . 30-31.
5. . 1941-1945. . ., 1985;
.
. . 2. ., 1961. . 547.
6. . . 1941 . . 132.
7. ... . 2. . 548.
8. . . 203. . 18. . 218. . 5, 6.
9. . . 203. . 18. . 218. . 6.
10. . . 1263. . 3. . 3. . 256; . 203. . 18. . 79. . 360; . 218.
. 1.
11. . . 1263. . 1. . 65. . 40.
12. . . 1263. . 1. . 31. . 14.
265

13. . I. 1917-1945. , 2001.


. 224.
14. . . 203. . 18. . 219. . 45.
15. . . 203. . 18. . 219. . 193.
16. . . 1. . 23. . 109. . 23.
17. . . 1. . 23. . 429. . 76.
18. . . 1263. . 1. . 35. . 53.
19. . . 1263. . 1. . 35. . 50.
20. . . 203. . 18. . 113. . 28.
21. . . 1. . 23. . 125. . 25.
22. . . 1263. . 1. . 39. . 33.
23. . . 1263. . 1. . 50. . 7.
24. . . 1263. . 1. . 36. . 10.
25. . . 1263. . 1. . 50. . 13, 14.
26. . . 1263. . 1. . 53. . 50.
27. ( 1941 -1945 .).
. , 1975. . 249.
28. . . 1263. . 1. . 50. . 13.
29. . . 248, 249.
30. . . ( , ) //.
2001. 4 (23). . 118.
31. . . 822. . 6. . 7 . 3.
32. . . 1. . 23. . 725. . 41.
33. . . 1263. . 1. . 46. . 58, 60; . 203. . 18. . 218. . 14.
34. . . 1. . 23. . 396. . 18, 46.
35. . . 1263. . 1. . 65. . 29.
36. . . 1263. . 1. . 46. . 60.
37. . . 1263. . 1. . 61. . 65.
38. . . 1263. . 1. . 66. . 90.
39. . . 1. . 23. . 429. . 75; . . 1263. . 1. . 36. .
14; . 46. . 68, 84; . 65. . 29.
40. . . // . 1995. 11 .
41. . .
( ) //
. , 1975. . 25.
42. . I. . 218.
43. . . 203. . 18. . 79. . 49.
44. . . :
. . , 2002. . 14.
45. . . . 262. . 1. . 3679. . 2.
46. . . . 262. . 1. . 3679. . 5.
47. . . . 262. . 1. . 3679. . 45, 46.
48. . . . 262. . 1. . 3679. . 69.
49. . . . 262. . 1. . 3679. . 103.
50. . . . 262. . 1. . 3679. . 122.
51. . . 1263. . 1. . 61. . 29.
52. . . 1. . 23. . 426. . 64.
53. . . 1. . 23. . 426. . 65; . . 1263. . 1. . 36.
. 2-5.
266

54. . . 1263. . 1. . 61. . 29.


55. . . 1. . 23. . 78. . 28, 163; . . 1263. . 1. . 29.
. 29; . 36. . 5, 15, 17; . 46. . 83, 153; . 203. . 18. . 113. . 125, 126.
56. (1917-1967). . 5.
. 65; . I. 1917-1945. . 224.
57. . . 1. . 23. . 1239. . 26.
58. . . 1263. . 1. . 65. . 30.
59. . . 203. . 18. . 219. . 213.
60. . . 203. . 19. . 71. . 24.
61. . I. 1917-1945. . 224.
62. . . .
. ., 1982. . 97.
63. . . 224.
64. . . 203. . 18. . 218. . 22, 32.
65. . . 1263. . 1. . 36. . 12.
66. . . 1. . 23. . 424. . 172.
67. . . 1263. . 1. . 69. . 35, 41.
68. . . 1263. . 1. . 65. . 28.

267

94(477.73):323.15"1921/1923"

. . ()
1921 -1923 .

.
, , .
,
.
- -
, XX .
,
,
.
1921-1923 .
,
, ,
1921 . , . , , . ,
.
7 . .
,
( 1921 1923 .).
- ,
1921 1923 .,
. ( 1920 1921 .). ,
, 25 % , 50 % - 1 . ,
, , , .
, , ,
, , :
1920 , , 14 .
, 6- .
( ).
6-
,
.
. : 21 , 10 ,
4 , 4 , 4 , 1 , 1 , 3 , 1 , 8
, 1 , 2 , 2 , 3 , 2 , 1 .
. 2 .
, ,
. , 10
, 3 , 6 , 3 , 2 , 2 , 1 .
, ,
, . 268

:
, . 19201921 . 102 , 171 , 33 3 .
.
, , ,
.
(), ,
. .
, .
,
.

. 1921 ( ,
, ), 19211922 ., 1923 . , , 1921 .
, , . , ,
.
,
, .
, ,
, 1917-1920 . .
. . . , 1921 () , .
.
1920 ,
1921 .
1923 . :
1921 ., 1920 .
, . ,
.
1921 . 4
1921 1922 ., ,
, , .
, ,
5 .
- 18. 06. 1921 . : .
14 . 5 . , ,
, , , 3 . 6 . , () 30. 07.
269

1921 . : ... ,
7 .
.
: 20 , 8 . , , .
.
,
, 2 -3 .
.
, ,
() ,
9 .
,
1921 . .
. 1921 .
65 % , 64 %, 63 %, 45 %,
40 %. 21 (, ,
, ) .
: 1,5 , 2,
1, 10 10 . 10
5 . , 70-80 %.
1921 .

1921 . - 18 : , 60-
. 11 . ,
,
. ()
12 . 1921 .
, , . , . 1922 . ,
: ,
, , , .
500 . . 13
1920 ,
. 6 1921 . .
. , 12 ,
()
. . . 100 .
270

. . , 11 1921
43- 15- . 127 129 12 ,
14 .
, ,
.
.
. : ,
. 5 , 1,5
. ,
15 . .
. 1921 . :
, , .
, .
. , .
. , .
. ,
. , . 51- 16 .

. ,
() 9 1922 .
, .
. ,
, , . :
, , .
, . 17 .
: : !
, , ,
, . , ,
, , - ,
1922 18 . , 276327 .
156906. , , 35 % , 85 %. . -
1922 110375, 800 .
,
. , : , , . , .
50 %, 80 %; . .
. 19 .
271

.
, . 18
: 7 , 8 , 3
. 20 .
1922 . 470 1874 . 1922 1409
5 , 2603 15 , 4497 . 11 .
, : ,
. 21 . , , ,
... , , . . ... 22 .
. 6 7 1922 .
, ,
. 23 . . :
.
, . - ( 1921 . 120 , , , )24 .
, , .
. , 25 .
, 55
, , , 1919 26 .
. 8 ,

. 7 , ... 6
17 . , 27 .
(), , , - .
. ,
. 1921 ,
. ,
, 1922
28 .
1922 .
, , 40 % 1916 . . 1921 . 58 %, 10 % 29 .
1922 . (),
. , , ,
. 16 ,
272

2000 . 300 30 . , ,
, 80 % 31 .
, ,
, . , (
)
.
:
. , 11 , 1922 , , ,
, .
. 32 .
, , .
. ,
. , 1922 .
24,4 . , 19,6 ., 136,6 .
141,7 . . .
.
, , 1921 .
, 47,5 . , , 235 .
. , , .
,
, , ,
1921-1923 ., (), .
, , .
:
1. . . . 185. . 1. . 4. . 1.
2. . . . 185. . 1. . 2. . 4.
3. . . . 185. . 1. . 61. . 23; . . 680. . 1. . 1. . 69.
4. 1921-1923 : . . ., 1993. . 218.
5. . . ( 1921
1923 .) //. . . . , 2000. . 120-121.
6. 1921-1923 . . 26.
7. . . 30.
8. . . 1780. . 1. . 18. . 14.
9. . . . 3. . 1 . 251. . 278.
10. . . . 265. . 1. . 8. . 12.
11. . . 2. . 1. . 316. . 54.
12. . . 1. . 6. . 17. . 7.
13. . .
. ., 1988. . 7-8.
273

14. . . . 265. . 1. . 1. . 10.


15. . . . 265. . 1. . 8. . 59.
16. . . . 3. . 1. . 389. . 6.
17. . . . 3. . 1. . 304. . 196-197.
18. . . . 158. . 1. . 221. . 185.
19. . .
(1921 1923 .) //
. . 2. , 1999. . 47.
20. . . 1921-1923 //
. . .
. . 2. , 1997. . 78.
21. . . . 1567. . 1. . 11. . 1.
22. . . . 185. . 1. . 10. . 26.
23. . . . 185. . 1. . 4. . 271.
24. . . . 185. . 1. . 31. . 13-15.
25. . . 23.
26. . . 29.
27. . . . 185. . 1. . 78. . 4-7.
28. . 1922. 15 24 .
29. . . 1. . 6. . 29. . 14.
30. . . 16.
31. . . 50.
32. . . . 185. . 1. . 23. . 90.

274

94(477.74): 061.23(=16)"1870/1917"

. . ()
-

1870 .
.
, 1858 .
, , , -. 1867 .
, . , 1868 . , 1869 . , 1870 . . , ,
70- .
.
,
.
. 1858-1878, 1960 . ,
: . ,
, .
, . , . , . ,
. .
, , ,

, . , .
, 8 1870 ., ( , )

1 , :
, ,
,
. , - .
., ,
, . 6080- . ,
. - . , , , . .
1860 -
. ,
. -

, , - .
275

-
,
,
(
1862 ).
1876 ., 1880-
.
- , . -,
1882 ., 25 2 .
,
. (), . , . , . , . .
, ,
.
.
14 , 4 138 , 1883 .
31, 9 443 .
1886 . 44 , 28 296 .
( 1892 .) 497 ,
200 .
( ), .
. , , , , .
, . , 42 , 1885 ., 11 8 , 1889 . (
) 22 20 65 3 . 1890 , , ,
. , . , .
. 4
, 1890-
( 1880 -
500-600 , 1890-
300-350 ).
,
( . . , , 1889 . 11 ).
, - . .
, 95 , 5 .

. . ,
.
, , .
,
6 .
276

. , , 1891 .,
. , ,
1891 .
, 1892 . , 1893 .
.
,
. .,
,
7 .
, ,
,
1890- ,
. , 8 .
,
: ,
, ( 1
5 ), , 9 .
,
, ,
, , .
1897 ., ,
, .
. , , ,
, , .
,
. , .
1897-1900 . 406
11 (, , , , , , ,
, , , ), 600 700 10 . , , , (64 ),
(66 ) (58 ). , , ., .
-
, .
1893 . . . ,

- , .
, , . . 11 .
-
. , . , . ,
. , . , . , . . , :
277

. -, , , , . 1891 .
55 - , 30000 12 .

. 100 ,
900 13 .
,
, . . . . .
, ,
60 %,
30-35 %. (46,7 %)
15 ,
.
.
1890- . -
, ,

. ,
. , 9 ( . . ).

. , , 1909 . 34
12000 14 . ,
. , . , .
, , , , . .
. 50 %: 1899
. , 1902 . 25 ,
, 20 15 .
, (
5 ), . , , 1887 . ,
. . , (100 )
.
, -
. . , . ,
. , . , . . .
. ,
. , . , . .
. : . . . . . - ,
. ., ,
: , . , ,
16 .
278

-
. ,
, .
, , , (
, , . ), 1886 . -
. ,
( 1 15 ) 17 . 1890-
.
. ,
1894 . 8 ,
: . 100-
. , -, . ,
. , . ,
. 18 . 35000 , , ,
.
, ,
. ,
,
, . 1885 .
143 , 1890-
2300 19 .
, . . 1893 1895 . 200 ,
1000 20 . 1895
.
.
1888 .
, 1894 . . 1893 .
, 1894 .
, 15 21 . ,
,
.
. 1903 . . ,
.
-
. , . ,
-1, -2, , , , ,
200 100 22 .

279


.
-
: , , .
- , ,
. , 1906 .
- . . .
. , 1886 .
,
, , , , . 1889 .
,
. . . , .

,
,
. 1892 .
,
, ,
- . ,
, 1500 .

, .
. ,
. ,
,
, . , , ... , ,
23 .
, - .
, - ,
, , ,
.
- .
-
, 80-90- . , . 1890- : , - , , .
- , .
, -
, ,
.
280

:
1. . , 1870. . 2.
2. . 1794-1894. . . 1. , 1894. . 766.
3. 1889 . , 1890. . 7-9.
4. 1890 . , 1891. . 5.
5. . 1890, .
6. 1903 . , 1904. . 11-12.
7. 1904 . , 1905. . 9-10.
8. . ( ) //
. 1896. 16 .
9.
1897-1900 . . , 1901. . 5-6.
10. . . 18.
11. 1893 . , 1894. . 28.
12. 1891 . , 1892. . 4.
13. . . 47; . .
. , 1895. . 45.
14. 1910 . , 1911. . 5.
15. 1902 . , 1903. . 17-18.
16. . . // . ., 1993. . 44.
17. . . . . . 20-21.
18. . . 43.
19. . . 17.
20. 1894 . // . .
. . . 41-43.
21. . . 41.
22. 1907 . , 1908. . 8-12.
23. . . 95.

281

IV
, , ,
94(477.73):911.37"1790/1825"
. . ()

( V )

.
V ,
, , .
( ), ,
... . . - 1 .
. . - , , 2002 2 .
: , : , , ,
, ,
. 1791
, () 3 .

. . -, , - ,
. . 4 .

29 1791 .5 ,
50-60 V ., . - 1790 .
. . .
1791 ., -, ,
. (, , , , -, , , , , , , ,
, , ) 978 6 . , 5 , - ,
, 4890 . 1792-1793 .
,
.
. 26
1792 ., : ,
, 7 . 21 1792 . ,
,
, . 8 .
1792 . : ( .
), ( ), ( ) V ( ),
,
282

( )9 . 1793 .,
( V),
10 .
( ) 21 1793 .11 . ,
,
, , . 2-
.
26 , 1261 5757 (3334 2423
). , , , 12 .
5345
(3084 . 2261 .). ,
. 12 : (),
(), , , , , , , , ,
, , 1100 4670 (2588 . 2082 .), 87,37 %
. 11 ,
: . () ( 1792
1793 . 28, 1795 . 24);
. ( 45 82); .
( 41 85); ( 42 84); ( 40 86);
( 51 101); ( 52 102 . ); ( 55 100); ( 75
104); . . ( 67 107 . ) 136
472 (255 . 217 .), 8,83 % .
10 28 (22 . 6 .), 216
262 (219 . 46 .), 558 , 10,43 %. , , . . , ,
1793 , 10 (8 2 ) 13 .
1793 .,
().
,
, : , , , , ,
(), ,
399 67 . . ,
, .

. .
1795 .14 , ( 84 )
5373 (2960 . 2413 .). ,
56 , 14
. ( 24) 34 ;
: ( 27) 86 , ( 47) 14,
( 72) 25, ( 73) 167, ( 82) 7, ( 84) 19, ( 85)
12, ( 86) , ( 92) 70,
283

( 100) 34, ( 101) 13, ( 104) 22, ( 107) 112,


615 (338 . 277 .) 11 % .
86 ( ) 102 ( )
. .
(, , , ,
, , , , , 4406
(2377 . 2029 .) 82,5 %.
: 212 (115 . 97 .), 122 (120 .
2 .).
18 (10 . 8 .). , 352 (245 .
107 .), 6,5 % .
. . . ,
. . 1792 .15
1799 ., - ,
16 . ,
1795 .
1792-1793 .
. . -. 22 1794 .,
17 . 18 1795 . .
, 27
1795 .18
. . . : ,
, ( ), . .
,
19 . . ( )
. . . .
1790 .20
. . ,
. ,
1794 . -.
( 50 ), 26
. 21 .
, 1796 ., . , 1795
. . , 17 1794 ,
- 1789-1792 . .
, 406 22 . 860 . 19 1794 .
88 , 40 .
50 . 23 30 , 134 . , (
). ., ,
,
24 .
.
284

. , . () 1794 . ,
, 25 .
, , , - . 1791 . , 26 . - -.
, . 1792 .27
,
, 1795 . : (), , , (
), ,
(), , , , , () .
. .
4500 28 .
1799 . 1795 . . . , , , , , , , , , ,
. , ,
. ; , , ,
. ; . ; . ; , () , ( )
29 .
1798 .30
, .
1809 . (. 1, . 1)31 .
,
, 1792 1808 ., .
, 1830-
, ,
, 29 1808 .
, ,
, , ,
32 .
, ,
. ( ) 14 7 : 1 ; 2, 13 19;
3; 12 20 99992 . 2038 . . 6882 .
3159 . (. 1, . 1 1 2).
62 22045 . 6203 .
4123 . . 48 (47
) .
( 26 L), ( 1)
( 21) 38600 . 995 . . 3328 . 3178 . . .

285

1809 . ,
, 5170 . 995 . 707 . 1514 . ,
28606 . 1400 . 1092 . 357 . , . 24 1797 .
29500 . 1200 . .
5878 . 109 ., 1797 .
33 . 24 1802 .
20 1802 .,
,
, ,
, ,
50 . . , , , . 19 1802 .
30700 ., . -.
1802 . 5878 . 109 .,
30700 . , ,
.
, , 34 . 1802 .

23 1816 ., .
(
) ,
( , , , ) , .
27752 . 1199 ., .
(, , , , . .)
25512 . 1903 ., 5170 . 995 .
, . 1802 ., 1200 . .
1809 . ,
. 1801-1802 . - : ( 38-39, . ); ( 54 w
74 - . 75
); ( 37, . 43
), 44 47,
23, 55394 ., 2113 . . 4133 .,
2165 . . . 1 D
, 1805 . , (
-).
, ,
, 1803-1808 . , , 24
(6000 .), . (4500 .) . (1500 .);
( 4500 .) 15 . ;
, ( 25, . . );
( 25, ); (
17 6000 .), 6000 . G
286

); ( 18
. 59);
( , , 26). 1804 .
1053 .
, .
35 .
( 6,
. ) ( 99
). ,
70441 . 3682 ., 3550 . . .

,
, 1829 .
1809 . . .
, . 1808 .
, , , 1809 . ,
. .
( 7 3000 . 50 . ); . ( 4 4400 .); 1810 . . ( 8 9 1500 ). ,
1809 . . 507 (258 . 249 .) . .
, 6000 . , . .
( 184),
, 36 .
1809 . 112 , 509110 . 67635 . . (484882 . 5146 . . 24228 .
16175 . . ) 44,52 % ,
47,24 %, 8,23 %. ,
( ) .
1809 .
- .
: 3- (, ), 49- ,
3- , 4- - 13- , 14
28444 (17137 . 11307 .).
, 7770
(5235 . 2535 .), 9117 (5615 . 3502 .),
6030 (3119 . 2911 .), 2755 (1444 .
1311 .), 2772 (1724 . 1048 .).
9,74 %, 32,05 %,
62,93 %, 27,37 % (
).
1792 1809 .,
.
. - , ,
. - ,
, ,
287

, ,
,
.
:
1. :

. 1791 // . . : , , . , 2002.
2. - . .
, , , 1792 . // . . -...
3. . . 846. . 16. . 18364. . -. . 20150.
4. . . - , - //. 1876. . . . 16-24.
5. . 1790-1840 .
//. 1844. . . . 258.
6. - . . :
, , , 1792 . // . . - . 98-110.
7. . . . 17017. 26 1792 . ., 1830. . 301; 17018. 26
1792 . . 301-302.
8. . . 262-265.
9.
1792 //
. 1875. . . . 325-328.
10. . . . . 1. . 18727. . . . 1-23.
11. . : : ,
, ,
, , , ,
, ,

, : 21 17 93
//. 1913. . . . 1-22.
12. . . 9-12.
13. . . 1775-1800 . ., 1959. . 201.
14.
// (1864-1876 .).
, 1916. . 40-45.
15. . - (17891793 ): //- 1415-1797: . . . , 1999. . 190.
16. : () ,
, . 1799 . . ., 1799.
. 38 // .
288

17. . .
1730-1823. . . , 1836. . 227.
18. . . . 27 1795 ., 17300. ., 1830. . 641-645.
19. , . .
., . . , 1848 . 26.
20. . . . . 1. ,
1957. . 42.
21. . . //. 1875. . 9. . 286-287.
22. . . . . . 42.
23. . . (1789-1793). ., 1950. . 121-124.
24. : . . .
, 1883. . 44.
25. . . . . . 42.
26. . 54.
27. . . . ,
1900. . 188-189.
28. // . 1836. 43. . 505.
29. : ()
30. 1798 //. . 1350. . 312.
. 22. . 161-163: , -11. . 2. . 2-3.
31.
. 1809 . . 1. (1804-1817 .) //. . 1.
. 220. . 1. . 504-516.
32. . :
. 2- . . 1. ., 1863. . 63.
33. . . .
//. 1894. . V. . 76.
34. . 79-80.
35. . 1794 1803 . , 1885. . 42.
36. ...

289

1.
1. 1809 (
, )

3
4
1950

982

183

3145

476
1285

144

2745

250

25

204

225

139

2850

211

171

149

1520

665

1400

592

300

447
689

170
289

800
19211
2038

12
2104
1585

10

170
283
243
511

379
277
204
237

26000

1400

4400

48
1300


C
D

F
2

.
5
6

33

290

20

1
5

10

11
12
13



1500 .


()




[] 750
750 ,

.


750 ,

.

()


1796

1500

939

874

12000

463
2050

10

3000

50

1500

50

1500

50

1500

75

532
747

264
543

1500
9270
7500

50
1577
750

453

148

12000

250

291

1
14

15

16
17

18

19

20

21

2




1410



12000





:


1500 .

25

1500

1500

10

1500

210

184

6000

190
1500

6000

98

97

3000

160

202
602

143
447

13905

130
1200

11

3500

1170

328

118

6500

210
374

177

173

4500

160

150

135

4500

225
379

292

1
22

23

24

25

26




-



:

-
:










1000, 53

18

22

7500

300

13404
2113

533
565

6000

106

454

341

215
164

213
150

145

149

6000

100

159

164

1860

22

135

134

3000

1284

5170
995

707
1514

135

134

23081

1311

88

98

293

1
27

28

29

30

37

38
39
40
41

42

2



8000








-

,



1-

-



52

45

18000

950

73

35

6000

290

3000

200

99

19

15

3000

220

202

189

7500

813

487

454

7500

1351

500

50

4500

146

6000

180

920

10

5
294

1
43

44

45

46
47

Z
53

54
V

W
72
73

2




















7125

42 45



-

3000

120

1600

50

6000

93

221

150

6000

1077
398

6000

365

250
280
2340

6000

153

48

35

4000

255

4125

223

3000

14
1600

171

171

4500

200

196

106

7500

65

295

1
74

75

76

77

78
79

80

81

2
-










,
500


.


500

9000

270

584

519

6000

317

500

25

28

17

3000

3000

35

12

3900

1150

16

10

2400

296

1
82

83
84
85

86

87
88




575
750

250 ;


500

25







500
,





,

2800

13

3000

28

18

1500

20

15

13

1500

40

16

11

1500

15

10

1500

2900

297

1
89
90

91

92

93

94
95
96
97
98

99

100

101

,
:










,


2-

2200

26

20

4500

92

30

4500

200

40

24

4500

21

3000

100

44

12000

28

18

3000

34

31

1500

200

200

3000

53

39

4500

15

4500

298

1
102

103

104

105
106

107

108

2







,

570





500




1500

45

50

35

12000

377

300

40
2025

21

1500

25

1500

40

21

20
4500

100

10

3000

100

26

18

1500

40

299

1
109

110

d
111

112

2



.

:









1500

30

656

73
400

2000
1500

3000

12

1500

25

300

2.
. 1. 1806 ,
( ):

301

94(477):329.73(=161.2)"1942/1944"
. . (), . . (, )

(1942-1944 .)
1
,
. ,
1 , ,
, ,
, .
, ,
. .
. 1

,
(), ()

3843 2 1942
,
, :
.
, ,

23 1942




1942 .
,
, , , ,
.

, , ,
.
,
.
, 1942 ,
, 2
.

302

, , ,
.
, .
, , .
,
, .
,
. ,
, , , .
1. .
) . :
, , ,
, .
, , , : .
,
, ,
, ,
3 .
, .
) .
, , .
,
, ,
.
, 4 (,
. .),
, ,

(, ), .
1. .
, , -
.
, -
,

- .
,
,
, .

, .
303

, , .
.
, ,
, -
, .
, , , .
,
.
, , , , , , , 5 .
2. .
:
,
, ,
.
, ,
, , .
, , . ,
.
, , , : , , , .
.
, - , , ,
, ,
. ,

, , ,
, ,
, .
3. .
, ,
.
, ,
, , , .
, 6 , ,
4 1942 , ,
. ,
9.
.
.

304

, . , , -.
, ,
, .
1942
. , , .
.
: ? , : .
.
, . ,
.

, , , .
-
. .
.
,
, ,
.
.
, .
, .
, , , .
14-16 , , , ,
.
, , ,
. , , (90 %)
, , , .
(, , )
, , .
.
,
.
, - .
,
.

305

, ,
, , , .
, , .

, ,
.
. . .
. 1. . 129/1942. . 95-101.
. 2
,


21 19 1942
, , .
, .
7 , .

.
:


3-


,
,
.
, .

, , .
. .

. , , . .

, .
. , .
.
,
.
. . .
. 1. . 129/1942. . 34.
306

. 3


113 23 1942
1941
.
, ,
. , , 1941 .
:
,
, .
:
( )
( )
( , . , . , )
: ,
,
.
, , ,
8 .

.
:

3- , 3-
. . .
. 1. . 129/1942. . 112.
. 4



21 26 1942
, .
.

307

, ,
, ,
.
- , ,
, , .
,
. , .

,
.

()
:

3-
. . .
. 1. . 129/1942. . 114.
. 5



183 16 1942
. , , ,
, .
, . , , .
, , ,
- , ,
.
.


()
:
. . .
. 1. . 129/1942. . 133.
. 6



308

330 23 1942

:
1. 73 , .
2. 23 , ,
.
3. 10 , ,
, .
4. 2 , .
, -
.

()
:

. . .
. 1. . 129/1942. . 147.
:
1. .: .
//: , ,
- . 2008. . 2. . 191-197.
2. , .
3. . .
4. .
5. ().
6. . , .
7. .
8. .

309

94(477.74):72:929"18"
. . ()
. . ,


- . . . , , 1 . ,
. .

- .
, .
.
.
, . . 2 . ,
, , , . .
.
1. .
13 1825 .
596

(. . 59. . 1. . 450. . 3)

-
, , ,
.
, , ,
. ,
45
.
.
2. . .
12 1828 .
(. . 59. . 2. . 164. . 1, 2)

, 2- .
. ,
, ,
.
, , -
.
310

,
, , , ,
.
1-, , , 5

.
2-, , ,
,
, , , , .
3-,
, ,
.
4-, ,
,
, .
5-, ,
,
.
6-,
.

3.

24 1828 .
12735
(. . 88. . 1. . 50. . 12-14.)

. -
, , ,
- , , ;
,
,
,
, , ,
, ,
, ,
;
,
311

,
.
,
,

,
.
, ,
,
,
,

- .
, , - , ,
, .
, , , , ,
,
, ,
,
,
,
[ ] . . .
4. - . .
. .
20 1829 .
11198

(. . 59. . 1. . 982. . 1)


, .
;
: ,
, , .
,
, ,
, .
,
;
.
- . . .
312

5. . .
6 1830 .
6
(. . 59. . 2. . 164. . 8)
, , : 1 - ,
, , ,
, ,
,
,
,
.
:
1. . . - . .
(1823-1854) //. 2002. 1. . 68, 69; . .
// . , 2002. C. 106, 109; . . . . //. 2003.
. 14. . 113-123; .
. // . -
. . 1. : . , 2003. . 22-29.
2. . . //.
1911. . 29. . 99-102.

313

94(477):930:929"1903/1908"

. ()
(1903-1908). 2.
10
11. . [1906]

!
, , , .
, .
, ,
.
, . . , . , :
.
, ,
, , ,
[] [] 1
. ,
. , []-, , . [] ,
, , ; , . (14 -) 2
. , ,
, !
, , ,
. , ,
.
, , , ,
, , .
30 ., 3- 10 ., 4- ; .
, .
. .
, , ,
3 .
. . 468. . 1. . 21. . 23-24.
11
26. . [1906], . , 56.

!
1907 .
, 30
.
, ,
.
. [18]76 ., , ,
, ,
314

. ,
, , .
, !
1907 .
, , [] , 8 %, 10 . , ,
. 6- .,
20 .
3 , , 12 ; , 18 . ., 42 .
, , , ,
, ; , ,
, , , . , , , , .
, , .
, . , .
, . , , . , .
.
, : 4
5 200 . 6 [] 7 8
100 , ,
, .
, ,
, , , .
, , , , 1907 .
, . .
. .
. . 468. . 1. . 21. . 18-20.
12
15. . 1907, []- 56.
, ,
, .
, ,
.
([]-[], 56).
, .
, ,
, . ,
, 10 ,
.
, , , .
. . 9 , ,
.

315

, .
, .
.
, ; , ,
, .
, ,
. , , , ,
[-] , .
, .
!
. ,
.
, , , ,
.
,
, .
, ,
, ! , .
, !.
, ,
. 1 10 , (
, ,
; ). , , . , , .
, , . ,
, .
, , -
, .
, , .
, , (), .
, ( ,
), . 15 []
700 ., 3000 , . , ,
, 20 .
.
, 12 , ,
4 .
, !
. .
. . 468. . 1. . 21. . 27-30.
13
19/6. V. 07.
!
!
, ,
20 . ,
. , 1507 , 1700.
316

, . ,
, . ,
, , ,
, .
,
5, 10 . 500
, : , , ,
. , 100 .
, , .
, . , ,
, .
, , , .
, . , ,
, ,
.
. .
. , ,
11 . 12 , 13 ,
[]. , , .
- . . 323. . 1.
. 13.
14
9. . 1908, .

!
, , ,
,
,
. !
, .
,
.
. .
P. S. ,
, .
. . 468. . 1. . 21. . 31.
15
5. . 1908.

!
, 29 []
14 .
. . . 15 ,
[] , , .
-, . 317

, . , ,
. , ,
100 . 3 .,
.
, , ,
, , . , :
. , , .
. .
. . 468. . 1. . 21. . 32.
16
9. VII. 1908, . .

!
, , .
, , ,
, ,
.

, . , , .
, , ,
.
, .
,
.
, , 1200
18 -19. ,
. ,
, , , .
? ,
;
, . ,
.
;
, , .
- , , .
, ?
, ,
, ,
:
!
, , .
: , ,
. ,
. ,
, .
318

, , , , , .
, .
, ,
.
.
, ,
, , . ,
, 1500 ,
.
. , , , 1500
. 1909 ,
, . .
, , , , ,
, , .
, .
, , ,
, , , , .
, , .
, .
1500 [] ,
, ,
, .
, , ,
, , .
, 1909 , .
. , , .
.
?
.
, , ,
, . , ,
.
, .
,
.
, , , ,
.
. .
. . 468. . 1. . 21. . 33-38.
17
1908 . 25 .

!
, , , ,
.

319

,
. , ,
, , , .
, . ,
, , , .
, ,
1910 . , .
1500 ,
. , . ,
.
,
; , , 1909 .
, , ,
, , .
, , ; ,
, . , 2 -
, .
,
1909 . , ,
.
, -
, [] .
, 1500 []
.
. .
. . 468. . 1. . 21. . 39.
18
2. VIII. 1908.
; ,
.
, VII .
16 .
,
, , , .
, .
.
, ,
, .
!
, ,
, .
,
.
, , , ,
, .
, ...
. ,
, , , .
320

,
17 . , , .
, !
.
. .
. . 468. . 1. . 21. . 40-41.
19
2. . 1908.
, ,
.
,
.
, , 50 ,
, ,
.
[] , ,
, , ,
, .
, , , , ,
, .
, , ,
. [] , , .
, , - , , ( ) ,
.
. .
. . 468. . 1. . 21. . 42.
20
26. . 1908.

!
, , , , , ,
, . ,
, . ,
.
, , , , , .
18 ( 16 ., ),
, , ,
. , 12 ,
, , .
, , 1909- ; : ,
, .
321

, , ,
. , , . ,
, , .
18 ;
19 , ,
20 .
, . , ,
, , .
; .
. .
. . 468. . 1. . 21. . 43.
21
20. . 1908.

!
.
,
,
.
, ,
.
. ,
: ,
. , 15 25 .
50 ,
, .
, , ,
, , .
, .
: 21
[]-. , , []
22 , , ,
, []
[] . ,
23 , .
. .
, , : ,
, ; .
. . 468. . 1. . 21. . 45.
:
1. ( )
, 10 1906 .
.
2. -
. 1906 20
322

1914 . . . . ,
. , . , . .
3. . 29 1905 . , 9 .
, , . .
.
1906 . (.: . . XVIII.
( . 4. ., 2004. . 75-85); . . .
- 20- . .
( . -----, 1996. . 152).
4. (1866-1956) , ,
.
5. , ,
- 1906-1907 . . . , . . ,
. . . . . . 1906 .
.
6. , . - .
7. - ,
1904 . . . , - . .
8. -,
, 1906-1907 . . . ,
. . . . , . .
.
9. (1868-1946) , , ,
. 1901 . , , .
.
10. . ,
.
11. . 100 -
, 30-31 1903 .
12. (1873-1924) - ,
, , .
, , .
13. (1847-1919) - ,
, , , . , , .
14. . ,
1908 . ,
. , ( 602), .
15. , .
. 1917 .
. . 1918 .
, .
16. - .
. . . VII . 307318 318-323.
323

17. ,
: 1000
. . ,
, 1907 . ,
.
18. . : (1888 -1965),
(1885-1964) (1887-1964).
19. .
20. (1892-1928).
21. (1848-1926) ,
1904 . , 1905 . ,
-, 1908 . , 1909
.
22. . . , , ,
.
23. (1802-1889)
, , . 1876 .

324

94(477.74)(=512.165):281.9

. (, )
. ()
,

( /
Kuru) , . ( ) 1811 . 1
, ,
a, , .
. 1820 ., 25 1821
( )2 . . 23
(6 ). , . ,
3 .
.
, ,
( , ).
, 1944 . .
. .

. 50- 60-
XX . , . 1960 . , 1959 .
, 4 . , , , .
(, . - .).
, 60- ( ),
. .
. ,
, .
, (. 1, 2).
2001 .

.
. ce . ,

,
. 1. , .

. ,
. 2008 .
. . ,
325

. , o (
) , .

,

.
,
,

. , ,
,
:
, , ,
.
. 2. .
:
1. . //
I . . , 2005. . 96; Bulgar S. Kuru kyn istoriyas
(Vinogradovka ky, Bolgrad rayonu, Odesa oblasti, Ukraina) //Sabaa Yldz. 2005.
33. . 2.
2. .
XIX //
. . 1. , 2005. . 146-160.
3. . e ( ).
, 2004. . 359.
4. . . . //: a, ei, ii ii-i o.
2008. . 2. . 78.

326

V
, ,

: ,
(1937-2008 .)

94(477):930:929"19"
. . (, ), . ., . . ()

,
, . ,
, . . . , , .
19 1937 . . (
. )
. : ( ), ,
, - ,
, - -. . .
- : , .
327

, . .
( ),
-- . III
- . . . .
. . . .
.
1960 . . .
,
. . .
,
-, . 1965 .
(. ), 1967 ., ,
. . , .
1968 . . . , ,
. ( ,
-, ),
.
( ),
- ,
.
- .
-, 1983 .
1976 . . .
-- ,
- 1989 . 2
7 , 7 5
.
- .
1987 . . . . 1989 . . 1993-1999 .
, ( 1996 .)
( 1998 .).
- ,
, , ,
.
. 1994 2003 . . . ( 2000 . ) . .
.
2004-2007 . . .
. . . , 2007 .

328

- . . 2005-2007 .
.
. . . .
.
. . .
140 . 1978 .
. (
).
() (, 1988), --- (
, 1994), (, 1995), (, 1995), (,
1995) .
. .
, . NS.
. . . 1989 .
.
: (1992-1995 .),
- (1995 .), ,
(1995-2004 .), .
(1997-2002 .), (2003-2006 .),
-: (2006 .),
. (2005 .)
.
1995 . . .
, 1999 . ( ).
.
. .
- ,
.
1996-2003 .
, 1999 .
- . . .
. . ,
, , : NS (1997),
( 1- , 2002),
200 (2003), ,
,

, (2007),
: (2007),
(2007) .
16 2008 ., 3 71- ,
, . . . . .
.

329

16 2009 . ,
, ' , 19
- (. )
.

1
1960
1. //. 1960. . 1. . 281-284.
1961
2. . //
. 1961. . 58-61.
1965
3. // 1963 .
1965. . 3-8.
4. // . . 17-20.
1966
5. //. 1966. 2. .
96-103.
6. - //. 1966. . 5. . 235-244. (: . .).
1967
7. -
//. 1967. . 2. . 155-168.
8. - . . . . . .
., 1967. 28 .
1968
9. //. 1968. . 261-262.
1969
10.
// 1967 . . 2. ., 1969. . 22-25.
11. . // . . 99102. (: . .).
12. //. 1969. 5. . 146-147. (: . . .).
13. // . 1969.
. 5. . 260.
14. // . . 421.
15. // . . 454-455.
1971
16. - //. 1971. . 7. .
93-110.
17. //. 1971. . 3. . 105-107.
18.
// . . 113-115. (: . .).
330

19. // . 1971.
. 127. . 50-53. (: . .).
1972
20. //
- V . ., 1972. . 73-75.
21.
//. 1972. 185. . 252-261.
1973
22. //. 1973. . 274-275.
23. // . . 332-333.
1975
24. //150 .
. , 1975. . 7-10.
1976
25. //.
1976. . 8. . 15-21.
26.
//-
. ., 1976. . 112-126. (: . .).
27. // .
. 130-150. (: . .).
1977
28. //. 1977. . 374-375.
29.
// . 1977. . 149. . 46-53.
30. . // . ., 1977. . 37-51. (: . .).
1979
31.
//. 1979. 29. . 80-82. (: . .).
32. //. 1979. . 322-323. (:
. .).
33. -
//. 1979. . 405-406. (: . ., .
.).
1980
34. - //- - . .,
1980. . 5-21.
35. // :
, . ., 1980. . 90-109.
36. //
. ., 1980. . 164-171. (: . .).

331

37. // VIII
. , 1980. . 28-29. (: . .).
38. 2 //. 1980. . 340341.
1981
39. 1 2
// - . ., 1981. . 5-17. (:
. ., . .).
40. // . . 17-22. (:
. .).
41.
// - . ., 1981. . 5-12.
(: . ., . .).
42. // . . 85-91. (:
. .).
1982
43. . ., 1982. 176
.
1983
44. . . . .
... . . ., 1983. 54 .
1984
45. 1 // :
. ., 1984. . 4-14. (: . ., . .).
46. - //50
- . ., 1984. . 103-106.
1985
47. //
- . ., 1985. . 31-45.
48. 2 //. 1985. . 357-358.
49. //. 1985. 4
. 5-20. (: . .).
50.
// . ., 1985.
. 80-81. (: . .).
51. // . 1985. 2. . 39-40
52. 2 //. 1985. . 310-311.
53. // ,
- . , 1985. . 260.
1986
54. //
. ., 1986. . 13-26.
55. // . . 53-96. (: ..,
. .).
332

56. .: . . . ., 1985
//. 1987. 3. . 148-149.
1987
57. //. 1987. . 416.
1988
58.
//. 1988. 57. . 116-120. (: . .).
59.
// XV . , 1988. . 2.
1989
60. 2 // : ,
, . ., 1989. . 113-125.
61. 2. -
. ., 1989. (:
. ., . .).
62.
// . ., 1989. . 27-30.
63.
// . . , 1989. . 103-104.
64. //150 .
. , 1989. . 5-8.
65. 2 //
. . . , 1989. . 9.
66.
// : . ., 1989. . 54-63.
67.
// . . ., 1989.
. 216-218.
68. The paleoecological situation on the Black Sea steppe in the Late Paleolithic
//Antiquity. 1989. Vol. 63. 241. . 787-783.
69. Recherches archeologiques dans la region du Nord de la Mer Noire (recherches sur
la paleolithique et la mesolithique) //Leau et les Homes... Venna, 1989. . 13.
1990
70.
. // : ,
. , 1990. . 31-33. (: . ., . .).
71.
// .
, 1990. . 11-14.
1991
72.
// : , , . 2-
. , 1991. . 150-151.
73. : //
. , 1991. . 88-95.
333

74.
-

-
//-
. ., 1991. . 5-17.
1992
75.
// .
, 1992. . 47-49.
76. // . ., 1992. . 10-24.
77. //Studia
Prahistorica. 11-12. Sofia, 1992. . 18-28.
1993
78.
//. . , 1993. . 3-7.
79. // . ., 1993. . 4-8.
1994
80. // 200.
, 1994. . 159-160.
81. 13
// . ., 1994.
. 51-55. (: . .).
82. 13 // . , 1994. . 161-180. (:
. .).
83. . , 1994. (:
. ., . .). 240 .
84. Landscape Dynamics and Mesolithic Settlement in the North Pontic Steppes
//Lands-cape in Flux. University of Newcastle-upon-Tyne, 1994. . 12-13.
1995
85. () - // . . 2. , 1995. . 1-11.
86. : // . 1995. . 1. . 3752. (: . .).
87. - // , . ,
1995. . 14-15.
88. Bison Hunters in the Late Paleolithic of the Ukraine //La Bison Gebier et Moyen de
subsistance. Toulouse, 1995. . 39.
89. - //. . 1. , 1995. . 6-11.
90. ()
//. . . 1995. . 19. . 17-29.

334

91. //
. , 1995. . 12-14.
1996
92. //.
1996. . 3. . 3-14.
93. :
//. 1996. . 3. . 79-86. (:
. .).
94. ( )
//. 1996. 3. . 39-50. (: . .).
95. : // -
: . ., 1996. . 82-85.
96.
-: //. 1996. . . .
2. . 99-102. (: . .).
97. //
-. 1996. 5. . 129-138.
98. //
. , 1996. . 3-6.
99. ( -)
// . . 11-16.
100. // . . 16-21.
101. // . . 49-52.
1997
102. - (1. - ) //
: . ( , 60-
. . ). , 1997. . 14-27.
103. - (2. ) //. 1997. . 4. . 3-9.
104. //. 1997.
. 5. . 3-10.
105. // . , 1997. . 19-22.
106.
// . , 1997. . 40-41.
107. Landscape Dynamics and Mesolithic Settlements in the North Pontic Steppes
//Landscape in Flux Central and Eastern Europe in Antiquity. Oxbow Books, 1997. .
253-262.
108. // . . 1. . ., 1997. . 10-14.
109. . // . . 44-47.
110. // . . 51-113. (: . .).
111. // . . 114-152.
1998

335

112. //
- . --, 1998. . 23-24.
113. Scythia Before the Scythians //Archaeological Reports. 1998. . 22. . 1-9.
(Cooper.: Dolukhanov P., Seferiades M.).

1999
114. : . ., 1999. (: .
., . .). 240 c.
115. //. 1999. . 8. . 8-67. (: . ., ., . ., . . .).
116. La Scythie avant les Scythes //Archeologia. 1999. 369. . 66-73.
(Collabor.: Dolukhanov P., Seferiades M.).
117. 2
//Stratum plus. 1999. 1. . 322-325.
118. // :
( , 120-
- ). , 1999. . 13-27. (:
. .).
119. Bison Hunters in the Late Paleolithic of the Ukraine //La Bison: gibier et moyen
subistance des bommes du Paleolithique aux Paleoindiens des Grandes Plaines Toulouse,
1999. . 343-349.
2000
120. //
: . , 2000. . 7-20.
121. Les Bison prehistoriques DAnetovka //Archeologia. 2000. 39, 370. . 5055. (Collabor.: Seferiades M.).
2001
122. .: . . . ., 1998. 336 . //. 2001. . 11.
. 385-389. (: . .).
2002
123. ( ) // . . , 2003. . 3-8.
124. // . , 2002. . 9-32.
125. Black Sea level changes and distribution of late Paleolithic and Mesolithic popula tions in the Northern Black Sea region //8 EAA Annual Meeting 24-29 September 2002.
Thes-saloniki, 2002. P. 203.
126. // . , 2002. . 11-21.
127. :
//. 2002. . 12. . 534-536. (: . ., . .,
. .).
2003
128. : //
. ., 2003. . 6-9.

336

129. First Cattle-Breeders of the Azov-Pontic Steppes //Prehistoric Steppe Adaptation


and the Horse. Cambridge, 2003. P. 299-306.
130. : ( 70- ) //. 2003. . 14. . 6-11.
131. .: . ., . ., . . . ., 2002.
// . . 272-275.
2004
132. : 1792-1799 .
// :
. 2004. . 2. . 5-29. (: . ., . .).
133. : . (1792-1822). . 1. ,
2004. (: . ., . ., . .).
134. Mesolithic economy in the North Pontic steppes //BAR. 1224. Oxford, 2004.
. 73-77.
2005
135.
// . 2005.
. 11. . . 8-16.
2006
136. The Dynamics of population forming processes in the North-Western Pontic area
in the Late Paleolithic and Mesolithic //2 Plenary Meeting and Field Trip of project IGCP-521
Black Sea-Mediterranean corridor during the last 30 ky: sea level change and human
adapta-tion (2005-2009). Odessa, 2006. P. 163-164.
137. : . (1792-1822). , 2006.
().
138. - 1801-1806 . //. 2006. . 9. . 209-224. (:
. ., . .).
139. .: . . .
. : , 2003. 203 . //
. 2006. . 9. . 276-285. (: .).
2007
140. Fluctuations in the level of The Black Sea and Mesolithic settlement of the Northern
Pontic area //The Black Sea Flood Question: Changes in Coastline, Climate and Human
Settle-ment. Springer, 2007. P. 371-385.
141. - ( )
// . . 70-
- , , ,
, . -, 2007. .
22-28.
142. - // .
. 147-153. (: . .).
143. The Mesolithic Settlement of the Lower Danube-Prut-Dniester-South Bug interfluvials: The Early Mesolithic Assemblages //Atti della Societ per la Preistoria e Protostoria

337

della Regione Friuli-Venezia-Giulia. Trieste: Centralgrafica Snc, 2007. XVI. . 13-28.


(Cooper.: Kiosak D.V.).
2008
144. //
. 2008. . 83.
(-: ., .)
145. - //Pontika.
Recent Research in Northern Black Sea Coast Area. Proceedings of the International
Conference, Krakow, 18 th of March 2006. Krakow, 2008. P. 191-203.
146. . . (
) //: , , - . 2008. . 2. . 48-54.
147. : //
. 75- ( ). , 2008. .
101-106.
2009
148. Formation dynamics of the population of the northwestern Pryornomorja Steppe
in the Upper Paleolithic and Mesolithic //Quaternary International. 2009. Vol. 197. Iss.
1-2. P. 8-11.
149. // : - . . 96. . 83. . . .
(1937-2008), , , , ,
, . , 2008. . 33-37. (: ., . .).
150. The Mesolithic Settlement of the Lower Danube-Prut-Dniester-South Bug interfluvials: The Late Mesolithic Assemblages //Atti della Societ per la Preistoria e Protostoria
della Regione Friuli-Venezia Giulia (Cooper.: Kiosak D.V.). ( ).
:
1. . . - . ., 1978.
2. . . . ., 1979.
3. - . .,
1980.
4. - . ., 1985.
5. - . ., 1985.
6. 150 1839-1989. .
, 1989.
7. . . . ., 1990.
8. . ., . ., . . . .
- . ., 1991.
9. . ., . ., . .
- . ., 1992.
10. . ., 1992.
11. . . 1. , 1995.
12. . 2. , 1995.

338

13. . ( 3- . ,
1995 .). , 1995.
14. . . . 6. . , 1995.
15. : . . .
, 1996.
16. . . . . 1. , 1996.
17. . ., . ., . . .
: . .
1. , 1996.
18. : . , 1996.
19. . ., . ., . . .
: . - . . 2.
, 1997.
20. . . 1. . ., 1997.
21. . , 1998.
22. : . , 1998.
23. : IV . . . ,
1998.
24. . . . , 1998.
25. . ., . ., . .
. . , 1998.
26. : (
, 120- ).
. , 1999.
27. . . 1. , 1999.
28. . . -
. , 1999.
29. . . . , 2000.
30. . ., . ., . . .
: . . 1.
, 2000.
31. . ., . .
- ,
. , 2000.
32. . . - .
. , 2000.
33. . ., . . . .
, 2001.
34. . . . , 2001.
35. -
. , 2002.
339

36. . , 2002.
37. . . : .
, 2002.
38. . . . , 2002.
39. . . .: .
, 2002.
40. . . : .
, 2002.
41. . . - .
, 2003.
42. . . ,
- . , 2003.
43. : . , 2003.
44. . , .
, 2004.
45-59. ()
. . 1-15. , 1995-2004.
60-63. :
. 2003-2006. 1-4.
64. : . . 9.
, 2006.
65. . - . , 2007.
66. . -. , 2009.
:
1. . . . . .
. . ., 1985.
2. . . . . .
. . . ., 1989.
3. . . . . . . .
. ., 1991.
4. . . . . . . . . ., 1992.
5. . . IX-VI . . . (
). . . . . . , 1997.
6. . . -
1999 . . . . . . ,
1999.
7. . - (
). . . . . . ., 2000.
8. . . .
. . . . . ., 2001.
9. . . XIX XX :
. . . . . . , 2003.

340

10. . . (2080-
. XX .). . . . . . ., 2004.
11. . . - . . . . . . ., 2005.
12. . . - (XI VI .
. .). . . . . . , 2009.
, . .
1. : . ( , 60- . . ). , 1997.
2. . . 70-
- , , ,
, . -, 2007.
3. . ., . ., . . . . .
, 2009. 9 .
4. : - . . 96. . 83. .
. . (1937-2008), , , ,
, , / . . Ghetti . F.
, 2008. 248 .
. .
1. . ., . . 60
//- : . (
, 60- . . ). , 1997. . 4-6.
2. // : . (
, 60- . . ). , 1997. . 7-13.
3. 60- //. 1997. 3.
. 54-55.
4. . . // .
. 7. , 1997. . 76-81.
5. . ., . . .
// . 2. 3. , 1997. . 3-7. (
) ( ).
6. . . // . . 1. , 1998. .
123-127.
7. . . //. . , 1999. . 314-315.
8. . . . ,
//- () . . 4 (-). , 2000.
. 147-150.
9. . . . , ,
// () . . 4 (-). , 2005.
. 162-166.

341

10. . . ! // .
- 70- ,
, , ,
. -, 2007. . 8-10.
11. . ., . .
(19. 02. 1937 16. 02. 2008) //. 2008. - 4. . 184-186 (
).
12. . . . .
- . . . // :
-- . . 96. . 83. .
. . (1937-2008), , , , ,
, -. , 2008. . 30-31.
13. . . // :
. . . 4. , 2008. . 26-30.
14. . . //. 2008. - 3. .
237.
15. . . // 2006-2008. . , 2008. . 292-295.
16. . . //.
2008. 2. . 111-113.
17. . ., . . //. . 19. , 2008. .
456-462.
18. Dolukhanov P. In memoriam Vladimir Nikiforovich Stanko (1937-2008)
//Quaternary International. 2009. Vol. 197. P. 6-7.
19. . ., . ., . .
// . . 327-368 ( ).
20. . ., . . : -
// . . 378-380.
21. . . . .
// . . 381-384.
22. . . // . . 385399.
. .
1. - . ., . ., . . .
, 2000. . 7.
2. (1865-2000). , 2000. . 141-142, 184-186,
217-218.
3. 10 . , 2003. . 61, 199-200.
4. . . () : //. 2007. . 16. . 39-41.
5. . - . , 2007.
. 11, 13.
6. . -. , 2009. . 369.

342

7. -
: http://www.pn.mk.ua/news/7630.html ( 30. 01. 2009 .).
8. :
- // . 2007. 6. . 7.

343

:
1. 2
.
. . .
.
.
. . 1969 . ,
, , .
, .
.
, . ,
, , , , , ,
.
. . , , ,
, .
. ,
, .
.
. . , ,
, .
. . ,
.
. , .
, , .
, . . , , ,
.
, , .
. . ,
, .
.
, .
, .
.
. , . .
, . . ,
, ,
- , .

344

. .
. ,
.

- , .

, .
.
,
.
. . ,
. , . , ,
, .
, - .
. , .
: ,
. ,
.
. .
, . , ,
, , - . ,
. - .
. .
, ,
, .
.
. , ,
. . , , , , .
, ,
, , .
, . , ,
. .
. ,
, ,
, . , ,
, , ,
- . , ,
, .
. ,
345

, . . ,
-.
, , . , .
- . ,
.
.
. .
. . , . . , . .
. . . , .
1976 .
-
-. . . .
. ,
, .
, , .
, , , .
.
, , . , . . , , . , , ,
, , .
, ,
.
. ,
. . .
, , . , . , , . .
. . . , , , . 1983
, , . .
, - .
,
. ,
.
1989 . . .
.
, , ,
. .
.

346


. .
. . . 199 3 . .
. , 1994 .
. .
.
.
- .
, .
. , ,
, .
, . .
, , .
, , ,
. .
.

, . . .
. . .
-.
. 15 14 . .
, . - - , :
, . .
.
2004 ,
, . .
, , .
, ,
, .
, ,
. . . ,
.

. ,
- .
- , ,
, .
, .
,
.
70 -
.

347

. ,
. , , , .
, 19 .
, .
. , 15 .
, . ,
. . 16 2008
. 71 -.
- , ,
, , , , .
.
2. . . 3
4 ,
. ,
. , , . ,
, , , , , , , ,
. .
, . . ,
,
. . - . . , ?
- , .
,
: , ,
.
.
-, ,
. , . -
, ,
.
. . -
, . - ,
, .
, , , IV
, ,
. . . , ,
. . , . .
.

348

, , , .
, . ,
. (
, ) .
60- ,
. .
, -
.
.
, , ,
. . . -
30 , . . . ,
. . . ,
20-30- . ,
,
-
. .
-, , , . ,
, ,
, , ,
- ,
.
,
, . IV
,
- .
. -. , , ,
terra incognita. . ,
, .
,
. , .
, .
, ,
.
.

. . . , .
349

V .
, , . . . 1959 .

, , .
-
. ,
, , , , .
- ,
.
,
. ,
.
, -.
.
.
, - .
. .
- ,
, , .
. . , . . , . . ,
. . , . . , . . , . . , . .
, . . , . . , . . , . . . . , . .
, . . , . . , . . , . . ,
. . , . . , . . , . . .
-, ,
. , . ,

. . -. ,
. . . , .
, ,
, - ,
- . . .
, .
. ,
- , . . , . .
.
, ,
. . ,
.
,
-. , ,
. , ,
350

, .
.
60-
.
, .
,
, .
. . , .
. , , . . ,
. . , . . , . . ,
. . , . . , . . ,
100 , ,
. , , .
.
.

. . ,
. . .
. . . .
. .
- ,
.
.
, , . .
,
. .
, . .
, .
- ,
- -,
- .
- ,
.
-
- .
.
. . - . . ,
. . -.
-
351

.
,
- ,
.
, ,
, - . ,
. , ,
. ,
, .
. -, ,
- . , ,
, , ,
- , .
- ! , ,
. .
, , ,
, . ,
.
, ,
- , ,
, . ,
, .
, , , -
.
, -
. . ,
. , ,
. -
- ,
. .
, ,
. .
. . , -,
. :
. -,
. , , , -. ,
, -,
:
. ,

.
. ,
. . . . . ,

- .
352

,
.
.
. -
, -
. . , - .
,
.
, , , . ,
-: ? . ,
-, , , .
, .
. , .
, ,
, ,
- -
- .
- , ,
. ,
,
.
, ,
, , , ,
.
, , . ,
, , , !
. , ? , , .
, , . . , .
, .
3. . . 5
. 60- .
- .
,
-. .
1960 .
.

- ,
-
, - .
353


,
.
, 6.
: . . ( ),
. . ( ), . . .
, , , , .
.
.

,
.
, . .
.
- , , ,
, ,
, . . . .
.
. ,
. , , ,
, .
.
... 1962 . .
, () -
, . ,
- -
. ,
. . , , 7 . .
. , ,
.
. . . .
. , ,
- ,
.
,
, ,
, , , , . , ,
, ,
,
- . . . , ,
354

. ,
,
8.
. . , .
( . . ), 1963 .
.
. . .
, .
,
, .
. . ,
.
, , , . . . .
, , , , . ,
- : .
, ,
, , -
...
1964 .
- .
. . . , , .
. .
, , .
.
- . ,
- ,
- .
, ,
, . . .
, , , ! , . . .
. . , .
, , ...
- , . . ,
, ,
- . . .
, ,
.
355

,
, .
. . . ,
, , .

, , ,
.
. - , .
:
, .
.
1964 . . . . .
, ,
. , .
. , , .
- , ,
, , .
, .
, . . 9.
. , , . -,
.
... . . .
, , .
, . . :
! ! . ! ! - .
, , , , ,
.
. . , ,
, , ... ,
- , ,
, - , . . . ,
, .
.
, . .
-, 1966 .
,

356

. 1. . . : . .
, ?, . . , . . .

.
1967 .

. . ,
, , 10.
. . , .
I 11. . .
- , . . , . . ,
. ,
. . , . .
. . . ,
.
- , , .
,
.
, , . . :
,
.
, ,
, , ...

357

, :
, , ...
. 2. ,
1960-70 . . : . . ,
. . , . . .
. , ,
, .
, - , .

. , . :
, ?
, , :
, , .
, . . , , ,
. ,
- .
. ,
. ,
, . . , ,
.
, ,
: , .
, , , ,
. -
- ... .

358


. ?!
- , , , . .
. . . . . . -
.
, , ,
. , . . . (
), . . , :
! !
, , .
, ... ,
. . .
. . , . . .
, . , . . .
. ,
- , , ,
-.
. . , 50-
, ( 5000
) ;
- ;
.
- . . .
,
, - , , , ,
.

, ...
... , ,
, , , ,
,
- . . . .
. , ,
. . ! . !
? - , , ,
:
, ?
, , ...
, . , , ...
, , .
. . .

359

. , ,
.
,
-. , ,
- , ,
.
, . . , . . , , , ,
,
, .
32 , , . . , .
. ,
- , ,
, .
- ,
. , , ,
- , .
-, , .
.
. . , ,
, ()
.
- , , ,
.
? . . . .
, , ...
, , ,
- . ...
?
.
, . . , .
? ? .
, ,
, . , , , .
1970 .
- 12. , , , :
. . , . . .
,
.

360

.
, . . . .
, ,
- . , . . :
, ? , , ...
! .
,
,
. , , .
. , , - ,
. . ., , . - ,
, -
. .
, , ,
-. . .
,
-, , .
, ,
,
-, . . 13.
. . .
, , , 2
3 , 14.
.
70- , . . ,
,
-, .
, , ,
, . , , , .
-, ,
.
,
- 2002 ., ,
. . .
15.
. . .
. , , , , .
361

? , ,
- , .
, - . . , .
- ,
, , , ,
, - - , , ,
- ,
.

- ,
.
, ,
, , , . .
- , ,
.
, - ,
.
-, . . , :
!..
. ? ,
...
, , .
, .
. . . ,
, , , . . -
, . . . 16.
. . . ,
, , .
. ., ,
. , ,
- .

. 17.

,
, . . ,
, , 18.
362

- 2 1993 .
( )
. . . ,
- .
, . . ,
- . ,
. , , - ,
-, . .
. 3. .

. , . . .
-. .
,
. ,
- 2
.
-, ,
... . . ,
.
, , , .
.

363

,
, .
.
,
- .
-. , ,
. . . ,
. , .
,
, 19. ,
, . . ,
- . .
, . . ,
, .
.
.
, .
, , - , :
- , , ,
...
-
, , :
, , ( !),
.
.
- ,
.
, 2003 , 1, ,
, ,
,
. . .
, -
. . , , .
. , , .
? ...
. - ...
.
. . , .
- ,
- .
, . . ,
, . -,
. :
. . .
364

: . ,
, . ,
, :
.
, , : ,
.
. . ,
- -, , ,
, . , ,
, .
. ,
, .
. . : ,
,
( , ). , ,
- , .
2007
.
. . . .
. , . -
, .
- :
, ...
, , , .
. . ,
, .
. . .
, . , -
, , .
, . . , ,
, ,
- .

- 2 3.
, .
.
. . .
: , , ... , .
. ,
, -,
. . 365

. : . . ,
. . , . . , . . .
.
. .
. , .
. . . .
, . . .
- . . : 2.
.
-. . . . :
, .
. . .
,
,
-, , ,
, .
, .
,
, .
.
- .
, .
, .
. . , ,
--, , ,
.
- :
, . , .
, , ?
? . , ,
-, . , ,
- . , ,
.

, , .
, , .
- , - .
.
.
.
366

, ,
, , .
, , ,
, , .
- !
Post scriptum: , . ,
, , , .

4. . . 20
, . 1960 ,
, 5,

. .
, , .
,
, . , , , , , , , , - ( ),
. , , , , ,
.
10- :
.
, ,
. . ,
, (
-, , , ,
- )
(1888-1978), 20- -
- . , 1956 , ,
,
-, , 24-

. -
, ,
.
,

. 1961 -1962 .
, , ,
. - , , , , . 367

.
- .
1962 , , ,
-
- . , , , .
, . , . , . . . , .
, . , . , . -, . , . , .
, , . , . , . , .

, , , ,
, , .
.
1961 (),
-. , , 1961 .
-, -
, , ,
, . . . ,
, ,
,
2 ,
. , .
, ,
. , .
, , . . .
, . , . . :
1967 ., 60- .
,
.
. . , . , 9-
1959 . ,
. , . , , ,
. , , .
. (.,
1951), . , ,

, ! ,
.
368

, , ,
. , . ,
. , . , . .
. , , . ,
, 300 , 70 . , , .
. . ( ),
:
-, . , .
, , 10
5 , - ,
. ,
. .
. . ,
, , , .
. ,
, .
, ,
, , . , ,
, , .
. , , ,
.
. ,
, ,
, , .
.
.. ,
. ,
, ,
, .
, ,
. ,
- .
. . , . . , . , ,
- - (., 1981)
,
, . . ,
. . , ,

, , .
, ,
, 1959 . .
.

369

, . .
. . , , ,
- , ,
. . , . .
,
, .
. (
) .
- , ,
.
1983 ,
, , , .
. .
. . ,
- ,
, .
, ,
. ,
.
, . , - , .
, , , . ,
.
-
. ,
XIX XX ., , .
XIX . , , , ,
, . , , ,
XIX ,
, 80- XX .
- . ,
, , ,
. . . . ,
,
, , .
, ,
.
1997 .
, 31 , .
,
.
370

, ,
, .
2002 . . ,
.
.
, 26-29 1999 , ,
, .
- (1864-1937),

,

.


. ,

-
, -. .
- ,
, , .
,
, , , ,
. , , ,
.
. 4. . . .
, . , ,

-
, ,
. ,
( . ). 1986 1987
. . ,
, , ,
. .
, 2008 -
- .
. - , , , 100- (?) . , 10- ,
371

. 5. . . .

- ,
16- , - ,
, ,
. ,
15 , 65- .
- . ,
. ,
.
, ,
,
, , .
! !
, 19 2009 .
5. . . 21
( ),
, - . ,
- . ,
- .
- . , 19- 1937 .
, - .
, .
. :
( ) -, , .
, :
. .
, , - , ,
, . ,
, . ,
-. 26 1943 ,

. .
, . .
: , ,
. , .
--, .
.
,
, . .
(. ).
- . ,
. , .

372

, ,
. .
. . -, . .
1960 .
.
, , ,
-, . ,
. .
: ,
. .
. ,
. . .
. . .
,
.

. , , ( ) .
. ,
. .
- . .
. , .
, . . . 6
2- . .
2 ,
, .
. . . , .
6. . .
. . , .
40 , 1965 ,
, . ,
, .

, .
, , ,

.
,
. , ,

373

. ,
, .
, - , , .
, ,
, . , ,
, .
,
.
-. , , .
, ,
. . , , .
, , , , ,
,
, , .
, ,
-, . ,
.
!
:
1. . . 60, 70- (. ). .
2. , . 1952 .,
, , , -
-, - .
.
3. , . 1936 ., ,
, , ,
-
, - .
4. / , . ,
- ,
- .
5. , . 1938 . . . 40 . . , . . .

- . .
6. ., . // 1965-1966.
1967. . 1. . 109-110;
7. . . I . . //.
1960. . 1. . 281-184;

374

8. . . .
// 1963 . 1965. . 47-51;
9. . . - II . .
. ., 1985. . 24-25, 34-35.
10. . ., 1977.
11. . ., . .
. // . ., 1977. . 37-65.
12. . . . . //.
1971. . 2. . 113-115;
13. . ., .
//. 1978. 3. . 29-46; .
. . .,
1981;
14. . . - . .
.... . . ., 1967.
15. . . // . , 2002. . 11-21.
16. . . 1930-1932
.: . - / /. ., 1933; . . .
. // . 1935. 516. . 177-178.
17. . . -
(- ) // : . ( , 60 . . ). , 1997. . 14-27.
18. . . ; .

-
. ( )
// . . 70-
-, , ,
, - . -, 2007. .
22-28.
19. . ., . .
//. 1996. 2. . 72-79.
20. , . 1943 ., . . ,
,
.
21. , . 1937 .,
. . , . .

375

94(477):378:929
. . (, )
. .
19 1937 . .
. ,
-, , .
.
. . .
-
- , -
. .
,
--, . - ,
. .
- . . .
. . .
. .
. . . .
, ,
. 1839
. ,
- ,
.

. 1959 .
,
. . , . . .
, .
. . , . .
. , ,
.
. , .
. 1959
-
- . . ,
.
, -. . . . 1.
, , . .
, ,

376

. .
. . .
. . -. , .
, .
. . , ,
. .
, ,
, . .
.

- ,
.
. . , ,
2.
30 , , .
- .
- .
, .
-. , !
. . . . . . , . . .
. ,
, ,
- . . . .
. . .
, - alma mater.

, , , . ,
, ,
. . . .
- , . . .
. .
, ( .).

.
.

. ,
. ,
377

. . .
.
, - . -
. . .
. , , , . -,
- - . - ,
, - , - :
, , , ,
, ,
.
. .
, , , ,
. 1.
, .
. -,
, -
. -
.
,
. . -. . .
. . ,
, , , .
.
1976 . -
.
. . .
- . ?! , .
. ,
, . :
, ,
-, , ,
, ,
-, .
,
. . . 2
7 - , 7 5
.
1975 . 15 ,
378

- , -,
- .
1978 . . . ( - .).
, , 3.
1982 .
4.
, .
. . 5.

, .
- , , .
.

. 2.

, , , . ,
, , . .
, , , , ,
. , ,
. . ,
. ?! ,
. . ,
, , , ,
, , ,
- ( !). ,
379

. , ?
?
. .
, . . . .
. .
-, . 1988 .
, .
1989
. , .

. 1993
.
- .
,
. .
(-1, -2 -13, -22,
20 ).
,
,
(- . . )
( . . ).
. . . 1990
. 1994
- . ,
-. .
1995 . . 1996
,
1999 .
, , . : 3 -
- (
1995)6, 1- -
( 1996)7, - , 120-
( 1998) 8,
( 2006)9, . . 10.
- , ,
, .
- .
.
. . - . . -.
, ,
, ,
.
-, - .
. . .
, . . ,
. . ,
380

. . -, . . , . . , . . 11.
, .
150 ,
. , , 12. ,

, , , .
. .
. . 1995
.
1999
- .
, , . ?
. , !

. . .
( ), . , ,
.
.

. ,
. . . . 1997
.
13.
. . . !
! .
. ,
, , ( ).
2002 .
. 14.

381
. 3. .

,
.
. .
,
- 15.
.
-

.
2004 16.
2004 .
. ,

. 4. . . .

. . , , .
. . , ,
, . . .
.
. .
,
. . .
-, . .
382



. . .
, ,
, , , ,
, , . .
,
. 2007
- 16.
. . 2007 . .
-.
.

. 16
2008 .

.

,

. ,
, .
-, , -, , ,
, - . -, ,
, . .
.
16 , ,
. ,

,
. 5. . . . . .
.

19
72 . -
. . , ,
. -
, , , , !

383

:
1. . . . . ( ) //: , , -
. 2008. . 2. . 48-52.
2. . . - . . . .
. . ., 1967.
3. . ., . ., . .
1 2 // - . ., 1981. . 5-17. . ., . ., . . 2. ., 1989.
4. . . . .
., 1982.
5. . . . .
. . ... . . ., 1983.
6. . ( 3- . ,
1995). , 1995.
7. . (
, 1996 ).
, 1996.
8. : ( ,
120- ). , 1999.
9. : . . 9.
, 2006.
10. : . . .
, 1996; : IV . . .
, 1998.
11. .: . ., . ., . .
// . . 327-368.
12. .
13. . . 1. ., 1997.
14. . , 2002.
15. . .
// . . 385-399.
16. . ., . ., . ., . . :
. (1792-1822). . 1. , 2004.
17. .: . ., . . :
// . . 378-380.

384

94(477):930:929"19"
. ., . . ()
:


- ,
.
19 1937
( ).

. ,
. . , (,
, ),
.
2004
. . ,
. ,

.
1.
, 2005 .
- ,
- (,
, , , , ).
- , ,
2. . .
- .

,
, (
-
)3.
2005
.

. , , ,

. ,

385

, .
- ,
- .
,
.

. . .
, ,
, 4-5: ,
,
- ,
.
, ,
-
-, . 2005

. , (
).


.
2006
- .
.
. .

. 2007 . :
,
, ,
- (
,
- )4. 2007

.
, - .
2007 . .
5.
-
. .
71-, , .
,
-, ,
, .

386

, , . .
-,
- .
:
1.
. . .
2. . -2006, //
: . . . . . 380-381. , 2008. . 209-214; . .
- 2006-2007 .
//VI - . .
. , 2008. . 70-74; . .
- -
// .
70- , , ,
, . -,
2007. . 22-28; . . -
. //, 1. .-, 2007. . 29-35.
3. . 11.
. . , 2005.
4. . . // :
. . . 4. , 2008. . 26-30.
5. .

387

903(477.74):929
. . ()
. .

. . 50-60- . . ,
- .
(, , )
, - , , , , ,
-
.
,
.

. . -, . .
-
- . . - 1. . .
-
. . --.
-
. .
.
1938 . . . ,

2.
, ,
,
, .
. . ,
,
, , , -
.
50-
; ,
-
.
.
. . , . . , . . , . . .
. . , - -3.
. . . . ,
,
4.

388

. . ,
, .
, . . , . . ,
,
- . .
- .
60- .
. . .
. ,
, 5, , . . . .
60- . I-II
. . . , 6.
, . . , , , ,
- ,
(
), , ,
7.
70- .
8. 1989 . . . . .
, II, . .
9.

,
-


.
. . . . ,
-
, - . -
, , -, -,
.
, . . 60- ., . , ,
: . , ,
.
, 389

, , ,
-, .
. . ( -
. ), 1963 .
-
,
10. 1982 . , ,
- ,
- , ,
- -
- 11.
, 60-80- .
. . . . 12.
,
.
, -
: 1) , 2) , 3)
.
, , ,

.
, . ,
-
, , . , , :
1) -;
2) ( );
3) ( );
4) -;
5) - ().
, .
, , ,
.
-
. , , 12. ,
. .
.
-I . . . -
, 390

. .
, ( ; ) .

,
,
, , , : , , , , , . ,

,
.
,
. . .
-
-
-
-.

:
1. // . . 70 , , ,
- , . -,
2007. . 8-10.
2. . . . .-., 1938.
3. . . //. 1951. . 16 . . 90- 152.
4. . . . ., . .
. , 1994. . 192.
5. . . / . ., . . // .
. . 1-5. .-., 1964. . 37-41; . .
- // VII
- . ., 1964.
6. . .
//. 1960. 4. . 14-25.
7. . . .
8.

391

8. . . //. 1971. . 3.
. 105-107; . .
// 1978 . ., 1978. . 378-379.
9. . ., . ., . .
2. ., 1989.
10. . . .
., 1982.
11. .
12. . . . ., . . . .

392

39:929(477.74)
. . ()

(1937-2008)
- .
. .
, ,
. ,
- ,
- , ,
, , 1,
. .
.
. .
-. .
, XIX . -
(), , , , ,
, -, , , 2.
, - ,
.
: (1801) (1802) (.
), (1803), () (1806), (1802,
), (1804) (1802) . . .
( ): (1802), (1802), (1803) 3.
, ,
, ,
.
, . .
, ( )
- . , , ,
- , .
. . , . . , 1803
4, ,
- 1802 . 5 ,
33 , 107 , , 1803 . 35 , 109
, 1804 . 21 , 65 , 1805 . 1 , 1807 . 2 , 5
, 1811 . 1 , 7 ,
6.
.
. . , , , ,
,
(, , , , ), (
) . -

393

, 40 % ,
10 % 7. ,
( , , ), ,
,
. . ,
, , , , ,
/ (. . ),
. . -,
, ,
.
. . - , , ,
-, ,
.
, ,
,
. 1920-
800 2-3 2 , . , ,
, , ,
, 8.
, .
, , , , ()
. , .

, . , ,
-, ,
- .
- . ,
, - ,
,
.
, . .
, ( , ,
),
, .
, , ,
, (,
, , , ,
). ,
,
,
. ,
394

. . , ,
( 1980- ) ,
, , ,
- ,
-
, , ,
-
.
,
. . . , - ,
. ,
.
, ,
, - 9.
- . . 10. , ,
- , (),
- ,
- ,
- . ,
, , ,
, - , ,
- .
,
, 11.
, , ( , , ),
, , , , .
12, ,
13 . ,
( ,
XVI . 14), ,
, , ,
,
, , ,
- .
-
- . , ,
,
, 15.
, ,
,
, ,
,
-, , ,
395

. .
() ,
,

, . .
, , , ,
(
) () 16,
17.
, . . ,
, , , , -, , .
400 !
. . , , , .
, ,
, ,
- . . .
, , ,
, ,
- , ,
- , ,
- . . 18
, , . .
, ,
--. ,
, ,
( ) ,
, ,

.
,
, .
,
,
(. .
, -, ,

-,

,
,
,
,
1990- ; , ,
, -),
. ,
. .
396

,
, -
.
- . .
. -, , ,
,
. , ,
, . -, ,
, -
-, , , ,
, ,
- , -
. ,
. . .
,
(1884-?) , , ,
,
. . .
, . . , , 19. , . . (
, , ),
- -
.
, . . . (. ), ,
. . , . . ,
.
20.
, - , ,
, - ,
. .
,
- 21.
, ,
, ,
.

397

, . . (. . 1),
. . , , (1812 1897). : 1897 . 87 (. 15),
. . : ( 1897 85 ) 22.
: , , .
( 1897
85 ) 23.

(1843-?)
. .
. . . . . . :
87
'
,
,
- .

, ,
-
-,

-, .
-

10-15

. 1.
, -

( ),
- .
, ,
, ,
-,
: , , 24.
,
, ,
, ( ), (), ( 19
). .
. . , ,
.
: ,
,
398

, . , 10 -12
, : ,
,
. , ,
25.
,
, . , , -
, , -
- .
.
: , , , . , , . ,
. . - , . . ,
. (. 150), ,
( ) .
, , ,
. . , ,
. ,
-, . . (1946 .) , , ,
- 9 ,
.
. . , 26. .
1884 . . 1905 . , ,
- , - ,
- 1910 .
, , 4 .
,
, () .
1921 ., , . . , , ,
,

.
1920- . . ,
- ,

, - ,
-
( 1929 .), - .
1933 . . .
.
399

, ,
,
. 1946 . . . ,
. ,
( ), .
- .
. . ,
.
27, 28 ,
29, 30,
, (, , ) , , 2005 . 31

32.
:
, ,
, ,
, .
. .
33, , 34, 35,
36. , . . - . . (. 149), ,
-
1924-1925 . :
,
37. , , ,
. ,

. 38.
, , . . (
8 ) , . ,
, ,
1932 . .
,
39.
,
. . .
- 1990 -
(- ).

.
- . . XX
400

. , ,
.
, .
-.
:
,

.
, ,
.
, , ,
,
( -),
, , ,
. ,
,
, . ,

,
.
, .
,
,
, .
-
, . , . .
-,
- , ( ). :
;
, ,
, , ,
. ,
, - , . .
, - ,
. , , -
, , .
,
, , 40.
, , ,

. , . .
, , ,
, 1990- .
401

- ,

,
-,
, ( ),
,
, - , ,
. - ,

41.
. .
, . . ,
, ,
, - .
, , ,
, . ,
,
.

. .
1990-
. , 1989 .,
-, . , ,
,
, . .

,
.
( -) ,
-.

. . ,
- ,
1980- , ,
.
-, , ,
. 1991 .
,
-, 42,
, ,
, ,
- .
,
, --,
.
402

. . , , ,
-,
- . ,
- ,
,
. , ,
-, , . .
- , , ,
.
. . 1995 . ,
43.
,
2003-2006 . 44.
,
- , 120-
45 46
( - , ).

. , , ,
. . .
47.
, . . .
(. ), 10 1986 .
,
48. . .
- , ,
.
. .
. . , -

. . ,

, -
,

. . .
. . ,
-
.

-
,
403

- . . , . .
,
- . .
, , - (. . 2).
-
- 1980-1990- .
49. 3-
-
- . , 1-
. . -
. -
,
: - , ,
, , , (. 3). , ,
. . . ,
(
),
.
. .
. 2. . .
, . .

,

-
, 24 1991
.


(.
4-5).
. .




- .

. 3. ,
. , . -
, .
-
404

, - -
1991 . 2- 50.
.
-
.
- , -
, 51.
,


-

.

-
. . .

, ,
, . -,



, .
. , -
.. -
. 4. .
. .5.
()

,
, , ,
, - , ,
, . ,
, , . . .
. , , -
.
, , , : . . . . 52, ,
, .
. ,
- , ,
-
. ,
405

,
( ) , ,
, ,
- ,
- 53.
. .
.
. . , , , ,
, . ,
,
, .
, . .
, ,
- ,
.
, . . (
-) .

, , , .
- ,
,
. .
, ,
-.
, ,
-
, .
, ,
. . .
, ,
- . . .
,
.
,
- .
- ,
-,
.
:
1. . . // .
. 7. , 1997. . 76-81; . // :
( ). . 1. ,
1998. . 123-127;
, : 60 -

406

//. 1997. 3. . 154-155;


, . .
. . , :
. ., . . - //
. 1997. 3. . 3-6.
2. . . 2. //. 1892. . 39. . 381.
3. . .
1731-1825. . 2. , 1838. . 35-37; . . 1.
., 1958. . 10-11; ., . .
. , 1993. . 11; . .
(, , )
// . . 1. , 1999. . 67, 94, 109-110, 114, 117-118.
4. . . . (
) //. . 2/3. , 1925. . 217.
5. . . 252. . 1. . . 998. . 1-13.
6. .
7. . . . . . 217.
8. . . 217-218.
9. . . 1. ., 1958. . 39-40.
10. . . . . . 217.
11. . 1. . . 2. , 1964.
. 15-16.
12. . . 40; .
() //-
. , 1960. . 239-257.
13. . ., . . (
) //. 1994. . 1. . 167, . 10
. 179; . . //. 1996. . 3.
. 73, 77.
14. . . 16.
15. (
. . . . ) //. 1995. 1. .
96-97.
16. . . 16; . .
. , 1985. . 17.
17. . . 17.
18. . . ' 10- 60- XIX . 1. .
//. 2002. . 12. . 104-106.
19. . . :
- // .
- . . 1. , 2000. . 114-123.
20. . . , 2005.

407

21. . // .
. . 148-150.
22. . . //. . 7-2. . 11.
23. .
24. .
25. .
26. . (1884-?) //. 1996. 4. . 266-268; .
. , 2004. . 129-135; . .
; . . :
, // .
2005. . 11. . . . 249-253.
27. . . . //.
. 1. , 1925. . 22-23; . //. 1926.
. 3; . (. ) //. . 1-4.
. 247. . 13.
28. . . . . 217-238.
29. . . //. . 1-4. . 247. . 1-12.
30. .
//. 1932. . 10. . 107-122; . ,
. 1926 //. . 1-4. . 246 (
); . . ,
, : ,
(1925).
31. . .
32. . . //.
1930. . 9. . 3-30; ., : . . 1-4. . 140.
33. . .
//. 1928. . 6. . 1-15.
34. . .
// . . . -
(--). . 1006. 415-417.
35. . . // . 1929. 2. .
89-103.
36. . . ,
(1929) // . . 10. . . 1066 22971.
37. . . - //.
. 2/3. , 1925. . 167-168.
38. . . 166-167.
39. . . ()
-: //. 2007. . 16. . 37-38.
40. /. . . . . ., 1968. . 15.
41. . . . .
// . . 381-384.
42. 10 . , 2003. . 39-47.
43. . . 199-200.
408

44. :
. 2003-2006. 1-4.
45. : (
, 120- )
/ . . . , 1999.
46. : . . 9.
, 2006.
47. . . XIX
//. 1984. 1; . -
- // .
- . 1. , 1984; .
// , ,
- .
(6-7 1984 ., . ). ., 1984; .
XIX . (
) //. 1985. 4; .
XIX XX . , //
. . -,
1986; . //
. . 1. , 1986.
48. . . XIX
XX . . . . . , 1986.
49. . . ()
... . 39-41.
50. . .
// : , , . 2- . , 1991. . 150-151.
51. . ., . . -
XIX-XX . // : - . . 96. . 83. . . . (1937 2008), , , , , , .
, 2008. . 124.
52. . ., . .
: //.
1996. . 3; .
: //. 1996. .
. . 2; . - //
: ( , 120 ). , 1999.
53. .: . ., . .,
.. // . . 337-339.

409

94(470+571):929
- . ., . . ()
. . :

, - .
- .
, 2007 , - ,
- . 6-7 2008
200- - .
- : ,
- . .
.
- 25
(, , ).
. . ()

XIX . . . , , , . ,
. . ,
. 40-50- XIX .
,
. . . . ()
:
.
,
. . -. . .
.
-

. . . () - - . . (
-

),

,
, .
, . .
, ,
,
, .
,
.

. . . . ()

410

XIX .,
,
- . . .
,
- ,
-, -,
1849 . .
.
. () .
. . 180- .
. . 1828 . I
,
.
-
- 15 ,
.
. . ()
. . , . . . .
.

:
XIX . ,
XX .

. . ()
1840- . . ,
.
, . ,

, .
. . -
. . ()
- ( XIX ).
,
, - .
,
, .
, 11,5 1812
1858 .

. . . . ()
. . 1830 .
-. ,
. . . .
, - ,
411

,
, ,
.
, . .
,
. (1825)
(1826), -.
. . - . . () . . .
, , ,

.

. . () . . .
-
, , , , .
. , , . ,
.
, - ;
. . ,
. ,
-
, .

. . () . . .
. . () . . . . . ,
,
.
-
.
. . () . .
. .
Journal d`Odessa ( 1834 .)
. ,
,
- . ,

. -,
.

. . ()
. .
412

. . ()
, I
.

- . . () .
. . .
- ,
, , .
. . ()
XIX .
, (
), ,
.
,
. . . . ()
. ( . . ),

.
,
- ,
- , .

-
.
,
-
. . () . . . .
- - .
,
.
, ,
, ,
. -
.
,
. . ,
, I .

413

94(32):929"1887/1919"
. . ()
: 90-
(1887 -1919)
,
, . ,
, , , , , , ,
.
- , ,
, -
.
. , ,
,
,
, . ,
. . . , ,
, ,
. , . ,
, ,
, , ,
. 90- , ,
.
,
,
. . , -
. ,

. , ,
-. 2 1920 . ,
--, . . ,
, 1.

. . 2,


. . .
, 1920- . 1980- .,
, . . . . . 3 . 4 , . . (18681920) ,
-. 100
5. , -,
414

1980- .,
. . 6.
. . , ,
,
. . .
, , . . 7,
. . 8, . . 9
.
. . 10, . . 11, . . 12.

. . , .
2000 .
. . - 13,
.
, ,
, , ,
,
.
. . , ,
, .

,
. . . , , , ,
.
15 (2) 1887 .
.
-, 14.
,
(1896-1900) (1900-1906).
-
- , 1910 .

. . ( ), . .
( ), . . ( ), . . (
), . . ( , ).
. . (
- . , . , . )
. .
,
. 1913 . ,
- ,
-
.
. . - ,
. 15,
.
415

. .
.
3008. 16,
,
.
, -
, ,
17.

.
1915 . - . . -, -
- .
, -
,
. . , .
, 1915 /16
. . (1 )
- (2 ),
( )
18. . .
- ,
-.
1916-1917 . . . (1886-1949) . .
- ( )
, 1917 /18 ,
, 19. 20 1917 .,
24 , - ,
. . ( ), . . (
) . . (
) . . ( ) 20.
. . ,
.
--
. . , . 1918 .
21.
. .
- , , ,
, .
. . .

,
22.
416

1912-1915 ., , . .
23.

,
1911 .,
, . . 24. 3 1915 .
. .
. - :
, . ,
, - ,
25.
. .
, (1913),
-
(1915),
(1915-1916).
-. , 1915-1916 .
, 1915 .
- .
, - . ,
. . -
. .
. .
. .
. . ,
,
- .
- 26.
. . . 1916 .

,
- , ,
27.
. . ,
. 1917 ., 28.
,
, ,
. . . . , 1894 .
. 1908 -1922
. .
.
. . - . , ,
, ,

417

,
. 29. , ,
.

(. ), (. ), (. ) .
, 759 2291 ,
1969 . . -
30. ,
, , . (
. . ) , -,
. , , ,
,
.
. . ,
,
. ( )
- .
. . ,
, ,
, - ,
, . ,
, -, , ,
31.
. . , - ,
, -
,
. . .
,
. - ,
.
1919 . . . 32.
, , 29 1919 .
.
-, 33.
. 14 1920 .
(. . 16
1920 .) -
. . -34. .
. .
, -
. :
, ,
418

. , , ,
, 35.
. .
. , .
- , ,
.
, ,
- , , ,
- . ,
, . ,
. . ,
,

.
:
1. . 1920. 2 .
2. . . . // . 1922. 1. . 139142.
3. . .
(1917-1959). ., 1961. . 10.
4. . . ., 1981. . 314.
5. 100 . ., 1968. . 330.
6. . . //. 1986. 5. . 168-169;
. - : //
. 2006. 2. . 26-27.
7. . // . 1994. 12. . 140-142.
8. . . (V . 41 . .).
. ... . . . ., 1999. . 15.
9. . . //
. 2003. 4. . 82-87.
10. . . /. . . . .,
1998. . 149.
11. . . -
: 1866-1916 //. 2001. . 11. . 334.
12. . . . // . .
. ., 2002. . 8-10.
13. . . . / .
. . . . ., 2000.
14. . . 45. . 1. . 527. . 1.
15. . . . . . 139140.
16. . . 3008.
//
. . 7. ., 1913. . 133-187.

419

17. . . . . . 168-169.
18. . . . . 140-141.
19. . . 45. . 11. . 13. . 187 .
20. . . 45. . 4. . 2017. . 24.
21. . . . . . 141.
22. . . . . . 82.
23. Coplica 1912-1915 // . . 4. . 2. ., 1915. .
200-225.
24. . . . . //. 1999. . 8.
. 192.
25. . . . . . 169.
26. .
27. . . . . . 142.
28. . . 1. , 1917; //. . . V. , 1918.
29. . . . . . 169.
30. . . . . 314.
31. . . . .
32. . . 45. . 4. . 2033. . 21.
33. . . . . . 141.
34. . . 45. . 12. . 208. . 2 .
35. . . . . . 168.

420

94(477.74)
. ()
:
- ( ., .
? .: , 2008. 224 .: .)
2008 ,
. , (
, ) ( , ),
, ,
-
, .
,
, ,
, ,
- .

, ,
- - .

?.
, - ,
. ,
( ,
, , ),
- ,
- .
- ,
, , - ,
, -.
:
- ()
( )
. ., ,
- . :
- ,
(
), .
, , , ,
.
,
, - ,

421

:
(, ), - ,
( ), ,
; : , , , , , , ;
: , ... ,
, ,
!
,
.
1. , -
(, , , ,
() ; , ,
- ). ,
-
- , .
, ,
, , ,
, XVII .
, .
, , , , , , , .
2. ,
. ,
. ,
, . ', , ,
. !
- ,
(. . .).
,
,
. ,
. ,
,
, .
,
.
, ,
,
.
422

, -VII ,

, ,
, . ,
,
.
3.
, . , ,
, , ,
, . ,
- ,
, .

-- ,
.
4. .
, ,
.
, ,
, ,
. ,
, .
, , , , ,
-, .
, , .
, - , , , .
5. . ,
, . ( 12 0
, , .) ,
:
,
( 90 100 /16).
,
. ,
, , ,
, , .
.
, ,
.
,
-. ,
423

.
?
- , .

,
, .
, , , ,
, , .

424

94(477):929"19"
. . ()
,
. . 12 1885 . .
1. .
. 2.
.
. .
, . 1899 . , 1905 . 3
,
4.
1905 . - , 1906 .
.
. . .
:
1910 . 4- 5.
1912 . .
. . . , ,
, 650 ,
: . : ... ,
- .
, - ,
. , .
, ,
XIV ... 6
. - . ,
1908 .
. . 1908 . 5 7. . . , . ., . . .
. .
. . , 1908 .
. . .
. .
-
8.

425

1 1910 . -
: 1911 ., ,
1 1911 . . . , . . . .
, 9.
1909 .
. 1910 .
. , . , . , . 10.
1912 . -
11. 1906 .
,
.
30 1911 . 30 1913 . . .
12.
. . .
, . . 29 1912 .
- :
13.
. .
- , . . , .
1914 . 14.
1917 . . .
. ,
1917 . . ,
26 . -, - . , .
. : ,
, , :
, . . ,
, . . -, .
. ,
, , , 15.
1922 . . . , .
,
16.

: XVII XIX . ( 1786-1835 .) 17.
. .
,
1926 . ,
426

. 1931 . . .
, -, , .
- . ,
.
, 11 1934 .
. :
. .
. - . ,
... .
() 11
1934 . -
, - - ,
18.

, 1934 . , - .
1934-1935 . .
,
. 19.
. ,
-,
.
9 1936 . . . .
, , , ,
.
. . ,
3 1936 . .
- 1936 . . . 54 -11
54-10 . -
5 ,
- 20.
. . . . .
28 1937 . ,
-. . ,
.
1938 ., - 5
21.
.

427

:
1. . . 45. . 4. . 1343. . 3.
2. . . 479. . 6.
3. . . 1343. . 3.
4. .
5. . . 479. . 2.
6. . : 1905-1909 . , 2004. . 245.
7. 1908 . , 1909.
.13.
8. . . 45. . 4. . 1343. . 9.
9. . . 19.
10. 1910 . , 1911. . 3.
11. . . 2. . 11. . 117. . 2.
12. . .45. . 4. . 1343. . 49.
13. . . 32.
14. . . 55.
15. . . . . 247.
16. . . . // . ., 1991. . 202.
17. . . 204.
18. . . 203.
19. .
20. . . 204.
21. .

428

94(477.74):378.4:929"1900/1927"
. . ()
. .
(1868-1927) .
-
- .
- - .
-
. ,
.
.
( )
( ) (1868-1927 .). .

, ,
.
.
.
. . .
.
, , 1. .

() . . .
. . 2.
. 1920- ,
(
)3.

.
(
. . (1917-1927)
4). , .
, -
. , .
.
,
. . .
. .
. -
. , - , ,
.
. 1903 .
. . 1889 -1893
.

429

,
. --. . .
- , .

.
.

. 1900-1903 -

( )5. 1902 1,
2 4 .
,
. -
. .
. , 1890-
. . .
-

. 29
1903 . -
. . ,
, -,
6.
25 1904 . ,
V-XVI . . , . . . .
. . .
.
. . . , .
. , ,
. ,
- , .
( ). ,
, .
. 1904
. .
. . (1876
). , ( . )
. -. 1909
, .
. 1- (3 , 6 ).
.
,
430

.
- VI- . .
. 1915 .
- , .
,
-, ,
, .
, -
.
: ,
7.
, , .
. 1904
, :
-
,
, ,
240
160 (2/3), , , 8.
. ,
- , . .
, , . (-).
: ,
, -
, ,
, , ,
- : ,
! , -, -!. ,
, - , :
, , ! , ,
: -, , ,
, , , !.
, 9.
. - . ,
1915-1916 10.
- , . -
- .
, 1860- -
, , ,

(1833-1910)11. . . .
, 1903-1904
431

- : ,
.
, .
. .
12.
. .
. . .
. .
13.
. ,
. -
.
. - ,
, ,
, ,
, .
. 1905 .

- . .
-. .
. -
. - . 9 1905 .
. .
, - (. ) 14.
. . .
.
, , .
. , .
. .
, . . ,
, - .
, ,
--
. , .
. , 15.
1905 1907 . 1905 ,
- . . 12
-. . .
- ,
, ,
16.
, .
.
432

. , ,
, ,
, ,
. 17 1 1905 9 , .
, . , . , . ,
:
,
.
,
, .
24 9.
, 18.
-
. .
19. . , .
.
.
. . , ,
.
. . .
. ,
1905 .
. .
. 1906
. . ,
. . 20.
1907 . .
, 1906
-, , ,
. -
, 21.
.
, , .

- , ,
, .
. . . ,
22. 1905
. , .
- ( 1907 ). .
. , ,
. 1907 . :
, .
, , -. ,
, , , 23. ,
433

, 1907
. , . .
. .
, ,
. 1908 . . : 6 ,
, , , . 5
, , , 24.
- . . -
. 1908 . 14
, - .
( , ).
19 , .
, 25. .
-
. , .
. 1913 .
, 1905, 1906
,
( - ).
. ,
-.
- 26. - .
. 1913
, -, ,
.
27.
1910 -
.
. , 1913 . -
. !. . ,
, 28. .
.
, .
, .
. 1906 , ,
. , . .
, 29. .
, 1908 .
. -, .
30. , 1906 -1907
, 1920- . : ,
, .
-
434

,
, 31. . :

.
,
, , -
32.
, 14 1912
. . . 3 1913
.
.
. , .
33. 1906 . 2
- 2 3 -4
. 1911 .
,
. . .
1915
-
, . ,
34.
. 35.
, . .
. .
. 12 1913
.
- 1920 . 1913 - .
,
. 36.
1915 - ,
-.
.
. 400 ,
- , (
- - ).
. , ,
, . . ,
37.
.

- . .
435

,
5-6 . ,
, -
38. . ,
. ,
39. , . ,
. , . , .
. . .
- ,
, . . .
- . , ,
-
, []
.
. , .
1917 . .
- ,
. ,
, . ,
- .
. 40. , ,
, . :
45 , 3 . 1927
- 41.
. .
1915 . 42.
,
1920- .
, . 1920-
.
, ,
. . . , - 43.
. -
: 1) V . ; 2) V . V
. ; 3) 1589 .
.
. ,
- . . , .
-- . , , .
- : . , . - . , ,
44.
436

.
. . .
. , . , ,
-,
.
.
, .
.
.
. - . . .
, 1912 .
. , .
, 45.
. ,
- . ,
. - 46.
. . 16 1913
. ,
, , 47. .
: - (
1904 ),
( 1908), ( 1913 ).
.
,
. 7
( . -, 3
. ,
,
( ), 200 ). , .
- .
, . 50-
- 1915 . 1910 . .
- . 1915
- ,

. . .
( ) 48.
, 1917 .
. 1905-1907 . .
437

, ,
. 1907 .
, , , . . .
1920- .
-. .
- ,

.
.
.
. -. ,
, 1920- . ,
.
:
1. . . ( ). .-, 1996. C. 86-88.
2. . . . . // ()
-. . . 4. , 2005. . 437-439.
3. . . . .
/ . . . . . . , 2006. C. 3, 6, 7, 10, 13, 15-24, 25, 26, 29;
. ., . ., . ., . . . . , 2000. . . 3, 10, 11-12, 13, 18, 26, 28, 236,
251.
4. . , . .
1917-1920- :
- // . . - .
2008. . 6. . 186-207. . : . (.
) // . 2008. 29 .
5. . . . 16. . 465. . 1450. . 74.
6. . . 166. . 12. . 8756. . 3.
7.
- 1915 . , 1916. . 195-196.
8. - . . 429
(). . 6548. . 49.
9. -. : , ,
, /., . , . . . . ., 1994. . 513.
10. . , //. 1991. 10.
. 65.
11. . . . . // . . 25-
- . , 1890. . 487-489.
12. . . 1035. - . 39
. 21; . 38. . 117.

438

13. . . 1909 // .
(1882-1952). , 2004.
. 38.
14. . . . . , 1905;
. 1905. 11 .
15. . . 45. . 19. . 557. . 21-22.
16. , 13
// . 1905. 17 .
17. ( 10 % ) // . 1905.
27 .
18. . . 45. . 11. . 31. . 152.
19. . . (1903-1908) //
. ., 1971. . 30.
20. // . 1906. 20 .
21. . - . 45. - . 19. . 557 . 21-22.
22. // . 1905. 12 .
23. - . . 429
(). . 6665.
24. . . . . V.
. 2351. . 2.
25. . . 45. . 9. . 10 . 112.
26. . . 45. . 12. . 1081. . 3, 5.
27. // . 1913. 31 .
28. // . 1913. 24 ; // . 1913. 9 .
29. . . 1035. . 1. .
42. . 85.
30. . ., 1909. . 7.
31. - . . 429
(). . 6721.
32. . . 6646.
33. (). . 376. . 11.
. 32. . 74.
34. . . 334. . 1. . 7539. . 11, 22.
35. . . . :
- //: , , -. . 1. , 2007. . 294-302; ., .
.: ,
// - . 2008. 5. . 31-40.
36. . . 334. . 5. . 5. . 104, 120.
37. // . 1915. 10 .
38. // . 1916.
30 .
39. (). 1927. 9 .
40. . // . 1917. 25 .
439

41. (). 1927. 9 .


42. . 1915. 4 .
43. . .
. . . . ., 1904.
44. . 1904. . . . 154-156.
45. . .
. . .
, 1912.
46. . . . ., 1991. . 84, 240, 243, 244; . .
. . XIV . XVI . ., 2002.
. 344; . . ., 2002. . 145, 472.
47. . . 108.
. 1. . 4. . 55-56.
48. - . . 429
(). . 6767.

440

378.32:930:85:297
(-) . . ()
IV
.
:
2007 .
, ,
.
: : .
, , IIIIV ,
-- , , ,
, , 35
, , , , ,
, -, ,
. , ,
-,
.
. , , , . ,
,
- ,
.
: ,
- ,
, ,
.
,
, .
, ,
. . :
, ,
,
- .
, ,
1997 .
1.
,
, ,
. -

441

. , ,
.

2004 .

- . ,
- , ,
-,
2.

, ,
. . , . . , . . , . . , . . .

. . , - .
. .

, -, , , ,
,
, ,
-.
3.
IV
.
,
25 2009 . ,
, ,
, - ,
, .
, , ,
.
.
- XIII-XIV . - . - -

. ,
- , - ,
-
. ,
- -.
, ,
, 4.
,
,
.
442

.
, . .
6 , .
: . ,
.
XVIII XX , - , .
, . ,
(-) . . .
, , XV XIX .
- ,
.
-,
,
.
,
, .

: ,
- ,
- ,
, -
.
, - : :
-, : ,
, .
, ,
: ,
,
. (
- ), ( ),
( , - ),
( -) - ( :
, ,
).
,
, ,
, , .
, .
-, , 13 49 ,
, , , ,
,
.

443

.
.

,
. .
, . .
.

,
, - - ,
- , ,
, 5.
. .
, , IV

,
.
, . . , -
,
, , , .
,
, : 1) ; 2) ,
; 3)
.

IV .
.
. 1. :

:
1. . ., . ., . . .
. ., 2006. . 43.

444

2. . . . ., . . . 10;
http://www.arraid.org
3. . . //http://www.islam.com.ua
4. C., , . . - - (XIV ) //
. ., 2008. . 155-161.

445

94(477.74):930:929"19"
. . ()

20 2009
, , ,
.
, ,

,
,
, , .
, , , , ,
, ,
,
. , ,
. , , ,
, , , , . ,
. , , , .

446

, ,
, ,
, , , ,
, .
, , ,
, , 3040- .
, .
, , , , , ,
. , , , .
, , :
.

. 7 1928 -
.
(1900 )
, , .
(1901 ) . 1932 .
. .
1942 . ,
( ). 1942
. 1943 .
.

.
14- ,
. , 1942 ., -
, , ,
. , :
- , , ( ,
).
, .
, , ,
. ,
,
.
. .
, 1944 1945
. 1945 -,
628 . . 1945 . 1948 .
( )
26 . .
, ,
447

,
.
- , 1945 .
. 1947 . ()
-
- . 1948 . 8
5 . . 1948 .
(). 30 1948 .
.
1 1948 . /
82200 - , , . 1949 . ( ).
41 7- . 1949 .
- - . .
.
14 1951 . - , . .

. 1951 . . . 3 105 33-
- .
1953 . .
1955 .
1- 71- 33-
.
6 1956 ., , ,
.
18 1956 .
.
, 1988 . 60- . . , . . . . .
:

,
, . :

, ,
, .

. ,
: . . , : 448

.
: . , ,
,
, (
).
: .
.
, ,
, . , -
- , . -
, ,
,
, ,
, -,
! , , .
-, , .
, .
. . ,
, , 2
.
1 1959 .,
. , .
. 1957 .
- . ,
,
. . . .
,
.
(
. . ) ,
-,
, .
, . , , ,
, ,
- . , ,
. ,
- , .
, . .
- , ,
.
. . . .
- , ,
.
449

- . . , , ,
. : , ,
. . . ,
: 1961 . ,
1962 .
. 1962 .
. . ,
637757.
, ,
. ,
, ,
, , ,
, ,
,
50- 60- , .
, ( )
, ,
- ,
( ,
, -),
-.
.
,
60- , , 19621964 .
. . . . . .
, , ,
: :
. , , ,
.
, 1 1964 . . .
. . . . 1965 .
-
- . 29 1965 .
.

.
1966 . . . .
,
(), , ,
. 1960 .
. 1968 . ,
450

, ,
.
, .
, ,
2008 . , , ,
, .
- . . ( ,
- . ,
,
- . .) ,
,
.
1967 .
. , 60- 1988 ., 15,5
. 1968 . . .

. . .
. , , , ,
,
, ,
, 27 1970 .
.
,
, . . . ,
,
. . . .
-, . .
:
. 11 1970 .
. . - . 12
1972 .
. . .
. . . , 20 .
(
1972 .),
( 1974 .), -
. 1975 . . .

451

-
.
: . .
- , ,
, . :

. 80 -
. . ,
- 200 , 85
- .
, -
- ,
(,
. . 1987 .).
.
-
, ,
. . . ,
, , ,
, ,

.
, 70-

: ,
, ,
- ( . .
?
9 1975 .).
-

. .
-

-
. . .

. :
. .
, 10 .
20 30 ,
. .
: , ,
452

- .
. .
,
, -
. , . . , . .
, . . , . . , . . , . . , . . , .
. , . . , . . , . . , . . , . .
, . . , . . , . . , . . ,
. . , . . , . . , . . , . . , . .
, . . , . . , ,
80- : . . , . . , . . , . . , . . ,
.
, ,
,
. . , ,
:
,
, .
,
. . ,
-
, , .

, . . . . (
,
), : . .
, . .
- ,
- , . .
, . . ,

.
,
. . ,
.
. .
. . . 200
,
60-.
.
.
-
. . .
453

1983 .
50- . 1984
. .

, . . .
. 1985 .
. .
. 29 1987
. .
. ,
( 1974 . , )
50,
60, 70 . 21 1985 ,
,
. . .

1989/1990 ,
. 1991/1992
- . -
. . . 1992 . .
. . 1994 .
( . . ).
( . . , . . , . .
), , . .
- ,
, .
. . . . . . 1994 . . . .
,
. ,
.
. .
. ,
-
.
, : ,
250
. ,
. . .
(19621988 .) (
) ,
- . , 178
, 30
, 17
454

, ( . .
- -
, . .
1986 .), 1970
1981 ( ., . ., . .,
. ., . ., . ., . ., . ., . .,
. .,
19411945 . . .).
: 1962 . 26 ,
, ,
70- .
-:
11 (7 ) 4 .
., 2 . ., . .,
. ., . ., . . . .
1975 . .
- . . . 30-
.
. . :
. 1917 . 1918 . (, 1967);
(, 1972);
1917 : ( ) (, 1975);
(, 1975). (. );
: - 3-
-- -
1944 . (, 1980); :
, 1917 1918 . (, 1980);
(, 1981) (. -);
-
(19051917 ) (, 1983) (.
); : - 1944 . 3- (2-
., . ., , 1984); (2 -, .,
. ., , 1985) (. );
(, 1986);
(, 1986)
(. ); (, 1986. 4 ,
12); . . : - . :
- (, 1988) (. );
(, 1989).
,
. . ,
.
, ,
455

. . 80-
- .
,
1988 . (
) .
, - ( )
, ,
, 1992 . ,
,
.
1995 . 50-

, . , ,
30 ,
1965 .
, ,
,
, . ,
, ( 1, 2 4-),
, , , ,
, ? ?
- ,
10 : 1995-2005 .
. .,
, : ? ? (, 1997);
? : (, 1998);
. : , .
(, 1999); (, 2001); :
(, 2003).
-
.
, , -, ( ), - ,
. ,
. . 2000 .
, ,
, 60-
,
1941 ., .
2001 .
60 (1941-2001) (, 2001). 456


, 60-
(, 2004).
- 1941 .
. .
, 1944 .
. . .
. . . .,
. . 2004 .


2005 . 60- .
,
( ).
, . .
. ., ,
, . .
(),
. 2005 .,
, ,

, , ,
, , ( ). 2007 .
( . .),
- . .,
2008 .
. . . ,
- , ,
, -
, -,
. , . .
2009 ., -
.
, ,
. 2005- ,
,
, -
. . .
60- ,
. , 60-
- (, 2005).
2007 .
1956 ..
457

, ,
2008 . ,
90- : ,
. , : ,
1956 .
. .
. . . .
,
15 .
,
. . , :
. ., . ., . ., . ., . .,
. ., . ., . . .
19 2010 . . .
-,
- . . , ,
- , . .
. , ,
,
. . , . ., . ., . .
. ,
, . .
. ., . . ,
, ,
,

.
-, ,
- , . . ,
- :
. , ,
,
,
.
, , .
, , ,
.
. .
: .

458

/

. . .





.










-


.
. .













. .








442


















. . .

. .
. .
.


443





-



-






-



.
.
.
.
. V V






AA Aribus Asie
BAR British Archaeological Reports
EA Eurasia Antique
ESA Eurasia septentrionalis antiqua
IOSPE Latyschev V. Inscriptionales antiquae orae septentrionalis Ponti Euxini. Graecae et
Latinae
PZ Prhistorische Zeitschrift
REC Revista de etnologie i culturologie

444


, ,
, (, ).
, . . ().
, , ,
- ().
,
. . ().
,
().
, . . ().
, , . . , ().
, , ,

,
().
, , -

. . ().
,
. . ().
, ,
. . , ().
,

. . ().
, , (, ).
, ,
. . (, , ).
, ,

. . , ().
- , ,

. . , ().
, ,

(, ).
, ,

. . ().
, , , ().

445

, ,
, (, ).
, ,
. . , ().
, , . . ().
,
().
, ,
. . , ().
, ,
. . ,
().
, . (,
).
, ,
-
().
,
(-, ).
, . . ().
, ,
. . , ().
, ,
. . ().
, ,

. . , ().
, , . . , ().
,
. . ().
, ,

. . ().
, ,
(, ).
, , . . ,
(, , ).
,
(, ).
(-) ,
. . ().

446

,
. . ().
, ,
. . , ().
, ,
. . ,
().
. ., ,
, ().

447


, ,
, (, ).
,
. . ().
, , ,
- ().
, . . ().
, ().
,
. . ().
, ,
. . ,
().
, , ,
, ().
, , -

. . ().
,
. . ().
, ,
. . ,
().
,

. . ().
, , (, ).
, , . . . (, , ).
, ,
. . , ().
- , ,
. . , ().
, ,

. . ().
, ,

(, ).
448

, ,
, ().
, , , (,
).
, , . . ,
().
,
().
, , . . . ().
, ,
. . ,
().
, ,
. . ,
().
,
. (, ).
, , - ().
,
(-, ).
,
. . ().
, ,

. . , ().
, ,
. . ().
, , , ().
, ,

. . , ().
,

. . ().
, , . . ().
, , (,
).

449

, ,

. . , (, , ).
, (, ).
(-) ,

. . ().
,
. . ().
, ,

. . , ().
, ,
. . ,
().
. ., ,
().

450

/
. . ()

(
/13-22)

II ( ). ,
.
. . ()

-
(XI-VI . . .)

- .
. . (, )
-
,
,
. ,
, ,
, .
. . ()
IX-III . . .
. .
. IX-III . . .
(, 2008. 192 ., .)
. .
, - .
.
. . ()
.
, . .
. . ()


,
, 1993 . , ,
451

, . ,
. ,
.
. . ()

. .
,
. . .
, .
. . (, )


,
, . ,
. ,

, . , : , , . . ,
.
,
, .
. . (c)
- (
)
.
, ,
.
. . (-, )



. ,
(
) .
-. XIX . , . .
, . .

452

. ., . . ()
-
( )
,
( -
.: (), ( ),
()).
, ,
.
. . (, )

(
)

.
.
. . (, , )


.
- ,
.
(-) . . ()

'
, ' XVII XIX . ,
, ,
.
. . ()


: , , , . ,
, ,
.
. . ()


1950 1960- , 453

,
.
. . ()
:
. ,
, ,
.
.
. ()
XII .

. :
, - , ,
- - .
. . ()
.
- -
XVII ., , , ,
. ,
. , ,

. , .
,
XVII .
. (, )


, -
,. ,
, - .

.

454

. . (, , )



.
, , , .
.
. . ()
1921-1923 .
1921-1923 . : , , ,
. , ,
, .
. . ()
-

-

.: , , ;
.
. . ()
( V
.)
, .
, V
. 1795 ,

( ).
. . (), . . (, )

(1942-1944 .). 1
, , , / . , ,
, .

455

. . ()
- . . ,

, 1823-1854 . -
. . . , .
. ()
(1903-1908). 2
. , . . 11 .
. (, )
. ()
,

.
. XIX . .
. . (, ), . ., . . ()

, , . . .
, , , , , .
: . , . , . ,
. , . .
. . (, )
. .
. . , ,
. , . . .
. ., . . ()
:
,
. .
. . (2004-2007 .).

456

. . ()
. .

. . - . . .
50- .

. 60- . . - , . ,

.
. . ()

. , XX .
- . ., . . ()
. . :
- . , , -
,
.
. . ()
: 90-
(1887-1919)
-, . . .
.
, , .
. ()
:
- ( ., .
? .: , 2008. 224 .: .)
-
. . ?.

457

. . ()
,

. . . -
.
. . ()

. . (1868-1927) XX .
, , , ,
, . . (18681927).
(-) . . ()
IV
:

IV
,
, , , . :
, .
. . ()


. .
.

458

RESUMES
Glavenchuk A. V. (Odessa)
SECONDARY FLINT PROCESSING AT THE UPPER PALEOLITHIC SETTLEMENT OF
BISON HUNTERS ANETIVKA II (EXCAVATIONS OF PRODUCTION AREA /13-22)
This article treats the results of investigation of the Upper Paleolithic settlement of Anetivka II (steppe Pontic region). The particular attention is paid to the settlement area where flint knapping and retouching activities were concentrated.
Kiosak D. V. (Odessa)
POPULATION DEVELOPMENT AND RAPID CLIMATIC EVENTS OF EARLY
HOLOCENE IN SOUTH-EASTERN EUROPE (XI-VI MIL. BC)
The paper deals with the issues of ecological influence on the Mesolithic population of
South-Eastern Europe.
Krykin S. M. (Moscow, Russia)
HE HEARTHS FROM ANCIENT THRACE LANDS
This article is devoted to original fires with the vertical diged in chimneys, which were
found by Soviet archaeological group near Kjustendil town, but it wasnt found scientific interpretation. Maybe, they were eschary of Autochthon population from mountainous Balkan
regions, which connected either with the archaic, wide spread agricultural cult, or with funeral
repast.
Ostroverkhov A. S. (Odessa)
THE STEPPE BOG AND DNESTR REGION IN IX-III CENTURIES BC. POLEMIC NOTES
ABOUT MONOGRAPH OF J. S. GREBENNIKOV CIMMERIANS AND SCYTHIANS OF
THE STEPPE BOG REGION (IX-III CENTURIES BC) (NIKOLAYEV, 2008. - 192 P., PL.)
In article on the basis of the complex analysis of the monographic J. S. Grebennikov is
given the comparative characteristic of Latecimmerians and Scythian monuments of two next
regions, the role of Steppe Bog and Dniester Regions in historical development of Northwest
Black Sea Coast is defined. The author of article gives considerable attention to problems of
Cultural- and Religiological character.
Pistruil I. V. (Odessa)
STONE AGE SITES FROM THE MIDDLE STRETCH OF MALY KUJALNYK RIVER
The paper is devoted to the presentation and analysis of Stone Age sites found in the
course of field surveys in the vicinity of Chervonoznamjanka village, Ivanovka district,
province of Odessa.
Boshkov V. M. (Odessa)
GAGAUZS EDITION OF THE BOOKS IN UKRAINE AND ETNOCULTURAL REVIVAL
OF GAGAUZ PEOPLE
In the article history of Gagauzs edition of the books is examined in Ukraine, from the
first book which went out a seal in 1993. Among editions which are analyzed, majority is made
by books, printed in Odessa. It is official editions, folklore collections and artistic works of
authors natives of Odessa region. To the article the list of literature, given out in Ukraine
Gagauzs language is given.
459

Buzeychuk V. M. (Odessa)
THE ETHNOLOGICAL INVESTIGATIONS OF K.O. KOPERJYNSKYI (THE ODESAS
PERIOD OF SCIENCE WORKING)
The article is dedicated to analysis of ethnological works of prof. K. O. Koperjynsky, who
is known as famous literary critic. These works arent big part of science inheritance of notable
researcher, but very important.
Kushnir V. G. (Odessa)
THE PROBLEM OF THE STUDY POLISH OF SOUTH-EASTERN PODILLYA (THE ORAL
HISTORY MATERIALS)
Article deals with the problem of the study of South-Eastern Podillya Poles' culture on the
basis of oral history materials. Statistical dates on the dynamics of regional Polish gentry's
number are analyzed. Author regards Polish gentry's descendants as bearers of the information
on its cultural legacy.
Kvilinkova E. N. (Kishinev, Moldova)
THE TRADITIONAL MEANINGS GAGAUZIANS ABOUT MEDICINE HERBAGE AND
POPULAR WAYS OF TREATMENT OF DISEASES
In the article are researched popular ways of treatment of diseases, in which base are
laying magical spells, and also herbage treatment. Is noticed, that in present Gagauzians have
very developed institute of quackery. On the base of field material is showed, that not very
small part of the popular ways of treatment is closely related with mythological looks of the
folk on the diseases how on real creatures. Respectively, in the ways of treatment with them are
reflected traditional looks: diseases were cute, burned, drunk and else. Is noticed, that in
present is wide practiced treatment by regional quacks. On base of analyze collected by author
field material is making conclusion that information about treatment with help of popular
methods and medicine herbage were saved worse than treatment with use of medical magic
and spells.
Paptsova A. K. (Chadyr-Lunga, Moldova)
THE ROLE OF RELIGIOUS FACTOR FOR THE PROCESS OF THE ETHNIC
CONSOLIDATION OF THE GAGAUZ PEOPLE
This article concerns the problem of the role of religious factor for the process of the ethnic
consolidation of the Gagauz people. One of the main ideas of the article consists in the fact that
the belonging with the Christian first of all, orthodox world, played extremely great role
practically for each of the stages of ethnogeny of the Gagauz people. In the Balkan period of
history precisely the Christianization of the Gagauz people avoided the assimilation of this
people by Turk-Moslems. In the 19th Century on the Budzhaks territory confessional identity
contributed to the process of further consolidation of the ethnos. Specifically, on this basis arose
the first historical concept of the Gagauz people. The processes of ethnic mobilization increased
the role of the lingual identity of the people, but did not reduce the role of religious one.
Specifically, religious identity determines the cultural stereotypes of this people.
Petrova A. O., Petrova N. O. (Odessa)
UKRAINIANS AND RUSSIANS PARALLELS WEDDING CEREMONIALISM
In work reconstruction and the comparative analysis is carried out, specific lines of wedding ceremonialism of Ukrainians and Russians. Wedding has kept traditional structure of a
460

ceremony as a whole, but has the local features, that is a consequence of development of wedding ceremonialism in specific conditions of the polycultural environment.
Stepanov V. P. (Kishinev, Moldova)
ON THE SUBJECT OF DIFFERENT SIDES OF ETHNIC IDENTICITY (ETHNOPOLITICAL
REALITIES IN THE MOLDOVIAN POSTSOVIET SOCIETY)
In the article the question of the population identity of the Moldova Republic in the
process of forming an independent state are considerate. The historical conditions are analyzed,
in what the self notion (self idea) and the idea of the surrounding nations among different
ethnical groups and the possible perspectives of further dynamics of ethnonational processes in
the republic are analyzed.
Tafaev G. I. (Cheboksary, Chuvashiya , Russia)
THE SOURCES OF THE FORMATION OF PATRIOTISM OF GENDER AND TRIBE IN
THE HUNNU EMPIRE
The subject of the investigation the genesis of primeval patriotism in the frames of their
residing (being) in the Hunnu Empire. The author makes an a Hempt to characterize the social
political situation on the background of the civilization approach and also he treys to investigate the formation of primeval patriotism of protochuvashians in the Hunnu empire conditions.
Khudayberdyeva (Ashirgeldy-gyzy) O. A. (Odessa)
MATERIALS TO DICTIONARY OF THE FIRST NAMES OF NOGHAY OF NORTH
PRICHERNOMOR'YA
The article is the dictionary of the first names of Noghay, who living on territory of North
Prichernomor'ya in XVII to the middle of XIX century. The proposed of reconstruction of the
names, extracted from different historical documents, cartographical and toponymycal sources,
their short etymology and credible reasons of nomination.
Chizhov G. P. (Odessa)
FROM HISTORY OF ETHNOLOGIC STUDIES OF NATIONAL MINORITIES OF ODESSA
REGION
The article is devoted history of ethnologic researches of compact national minorities of
Odessa region: Russians, Bulgarians, Moldovans, Gagauzs and Albanians. An author offers an
original division into periods of development of historiography of ethnologic researches of
these ethnic groups, lights up the features of the stages which were selected, and characterizes
in a chronologic order basic labours from noted problem.
Bazhan O. G. (Kiev)
THE POLITICAL REPRESSION IN THE SOUTH OF UKRAINE IN THE PERIOD OF THE
KCHVUSTCHOV THAW (1950-1960)
In the article are considered the main directions and ways of realization of the repressive
politics of the force structures in the South of Ukraine in 1950 mid/ 1960 years, are analyzed
the legislative and normative acts, operative and other materials of law -defending
organizations.

461

Brylov D. V. (Donetzk)
SUFISM IN UKRAINE: THE HISTORY AND THE PRESENT
The author is investigation the question of Sufism spreading on the territory of Ukraine
on the Crimean materials. The important part of taricats in the process of spreading of Islam is
underlined, (emphasized) and also their place in the spiritual life of the Crimean khan
organization, especially on the materials of the famous traveller Evlia Chelebi. The author also
pays attention to the role of sufistic societies in the process of the revival of Islam in
contemporary Ukraine.
Voytovich L. (Lvov)
VYSANTY AND THE GALICIAN PRINCIPALITY IN THE LOW DUNAI COAST IN THE
XII CENTURY
In the article is considered the spreading of the boundaries of the Galician principality
and the Galician-Volyn State up to the coasts of the how Dunai in the context of the relations of
these countries with the Byzantine empire. Here are analyzed the role of Galicia principality in
Byzantine (contradiction) with standing with the nomads or the North Black Sea coast, the
Galicion-Volyn dynasties.
Gizer S. N. (Odessa)
KANTEMIR FUGLEMAN OF BUDZHAK HORDE. PAGES OF BIOGRAPHY
Analysed an author some aspects of military-political activity of fugleman of Budzhaks
Noghay of Kantemir-murza bright representative of nomadic aristocracy of beginning of the
XVII c., active participant of many events of history of Ukraine, Poland, Russia, Crimea and
other countries. It becomes firmly established in research that after Khotins war and from the
moment of assigning of Kantemir for position of Silistra beylerbey in Crimea the process of
strengthening of role and influence of Noghays murzas passes on a public policy. This process,
naturally, caused dissatisfaction of representatives of the Crimean aristocracy main Crimean
families. A long-term fight, bloody and destroying for all of the state, recommences. Internal
opposition of feudal groups for power, for influence on the Crimean policy and section of
military booty was the determinative of internal political life in the first decades of the XVII c.
Grigorov G. (Blagoevgrad, Bulgaria)
UNNOTICEABLE PRESENCING OF GAGAUZ PEOPLE IN OTTOMAN EMPIRE
In the article an author offers the reconstruction of various spheres of culture and way of
life of Gagauz people before their migration in Bessarabia, in the context of political, economical
and ideological situation at the Ottoman empire. A linguistic situation, assimilative processes,
in a civilized manner anthropological features of ancestors of Gagauz people is analysed in
particular. An author spares the special attention the question of identity of Gagauz people in
the days of their dwelling within the limits of the Ottoman empire.
Grigor'ev A. D. (Cheboksary, Chuvashiya, Russia)
EVACUATION AND PLACING O F POPULATION O F WESTERN REGIONS O F TH E
USSR IS O N TERRITORY O F CHUVASH ARSR IN YEARS O F G REAT PATRIO TIC
WAR
In the article the process of evacuation of population of western districts of Soviet Union
is examined to Chuvashiya during Great Patriotic war and his settling. Difficulties are analysed
which arose up for an migrants and aborigine population and also payment of population of
462

Chuvashiya in the process of settling of migrants. Statistical materials are pointed in relation to
these processes.
Kotlyar Y. V. (Nikolaev)
ETNICHESKY MENSHINY NIKOLAEVSHINE GOLODOMORA 1921 -1923
In article is characterised 1921-1923 many studied aspect golodomor 1921-1923 on
Nikolaevshchina hunger among representatives minority ethnoss: Jews, Germans, Poles and
Bulgarians. The thesis is proved that golodomor was tragedy not only the Ukrainian people,
and all ethnoss which lived in territory of Ukraine.
Synyavska O. O. (Odessa)
THE CULTURAL AND EDUCATIONAL ACTIVITY OF THE SLAVONIC
PHILANTHROPY SOCIETY OF ODESSA
The article discloses the dynamics, forms and subjects of cultural and educational activity
of the Slavonic Philanthropy Society of Odessa at the end of XIX at the beginning of XX
century. The author has analyzed pages from the history the activity of the society for the
realization of public readings, lectures, musical and literary of soirees in Odessa.
Argatyuk S. S. (Odessa)
SETTLEMENT IN STEPPE PART OF LEFT-BANKNESS OF DNESTR (IN THE END OF
V BEGINNING OF CENTURY)
Sources and archived documents, related to beginning of settling of the Ochakov area
after its tacking to the Russian empire, are analysed in the article. An author gave a mind on the
origin of squire, state and foreign settlements in the period of settling of steppe part of Left-bankness of Dnestr in the end of V beginning of century.
Vintskovskiy T. S. (Odesa), Nikulcha I. Y. (Kahul, Moldova)
DOCUMENTATION OF GOVERNMENTAL ARCHIVE OF ROMANIA ABOUT
UKRAINIAN INDEPENDENT MOVEMENT IN TRANSNISTRIYA (1941-1942). PART 1.
Documents, offered to the reader, continue the series of publications on the history of
foundation and activity of Ukrainian nationalistic movement. There are documents, studied by
authors in founds of governmental archive of Romania, which give us opportunity to watch the
importance of danger for Romanian special agencies caused by Ukrainian separatism.
Goncharuk T. G. (Odessa)
A FEW ORDERS OF M. S. VORONTSOV, WHICH SUBSTANTIALLY INFLUENCED ON
BUILDING AND EQUIPMENT OF ODESSA
In the article published and analysed texts of five documents which light activity of leader
of South Ukraine in 1823-1854 governor general M. S. Vorontsov. Documents touch deliveries to
Odessa of foreign stone planting, of greenery of city and organization of private building.
Starovoytenko I. (Kiev)
LETTERS OF EUGEN CHIKALENKO TO NIKOLAY ARKAS (1903-1908). PART 2
The publication of E. Chikalenkos letters to famous Ukrainian cultural activist, composer
and historian N. Arkas is continued in these materials. There are another 11 letters published in
second part.
463

Hatlas E. (Poznan, Poland)


FROM CHRISTIAN LIFE OF GAGAUSES OF VINOGRADOVKA VILLAGE (KURCHI),
BOLGRADIAN AREA OF ODESSA REGION
Some aspects of history of the church and religion life of Gagauz people in Vinogradovka
village, Bolgradian area of Odessa region are studied in the material. The main levels are from
the history of Christian church of St. George beginning from its foundation in first part of XIX
century. The influence of irreligion policy of soviet government on the Christian life of Gagauz
people is analyzed.
Agbunov M. V. (Moscow, Russia), Dzigovskiy O. M., Shabashov A. V. (Odessa)
STANKO VOLODYMIR NIKIFOROVITCH
The article is dedicated to famous archaeologist, historian and ethnographer Stanko V. N.
The biography of the scientist is given, the largest and the fullest list of his science works,
science edition is included, works, dedicated tj him. In biography materials notes on his close
people are given: M. Agbunov, I. Chernyakov, V. Nikitin, etc.
Agbunov M. V. (Moscow, Russia)
STANKO V. N. AS ORGANISATOR OF SCIENCE
Author analyses the career of V. N. Stanko, especially paying attention to his activity as
the organisation of science creation. The ascent in the article is made on the fact that V. N.
Stanko played the main part in formation of line of science departments on the south of
Ukraine.
Gorbenko K. V., Smirnov A. I. (Nikolaev)
VLADIMIR NIKIFOROVICH STANKO: LAST YEARS OF CREATIVE WAY
In the article activity is characterized on organization of science, pedagogical and scien tific creation of V. N. Stanko during his work in Nikolaevs state university V. A. Sukhomlinsky (2004-2007).
Radzihovska O. . (dessa)
V. N. STANKO AS A SCHOLAR OF ETHNIC AND CULTURAL PROCESSES IN THE
PALAEOLITHIC AND MESOLITIC IN NORTHERN BLACK SEA REGION
This paper proposes a short survey of V. N. Stankos contribution to the research of Paleolithic and Mesolithic complexes in South-Eastern Europe. V. N. Stanko started his career as an
archaeologist in the later fifties. By that time a significant amount of research had a lready been
carried out, which included largescale excavations and a series of critical position works from
a range of specialists in the theoretic area. During the sixties V. N. Stanko became a member of
the group of outstanding soviet scholars, which was doing an extensive research at the Paleolithic and Mesolithic sites to highlight current gaps and identify key questions for investigations. His works raised a number of questions, especially about the degree of coherence of the
late Paleolithic and Mesolithic communities in Northern Black Sea region, and the ways in
which these communities may have interacted with other communities in Europe and Asia.

464

Shabashov A. V. (Odessa)
VLADIMIR NIKIFOROVICH STANKO AND DEVELOPMENT OF ETHNOLOGY IN
ODESSA
In article is discussing the role of Vladimir Nikiforovich Stanko about appearing of
ethnology in Odessa. It underlines that he played deceiving role in appearing infrastructure of
this science in Odessa at the end of XX century.
Izbash-Gotskan T. A., Shklyayev I. N. (Odessa)
N. S. VORONTSOV AND HIS EPOCH: HISTORIANS VIEW
Key moments of lectures of international scientific conference The Second Vorontsov
reading are represented in that article. A conference was dedicated to elucidation of
government, administrative and military-political activity of Vorontsov epoch, and to the role
of Orthodox Church in developing of Northern Black sea coast and Novorssia as well.
Levchenko V. V. (Odessa)
EGIPTOLOGY ITS ELEMENT: TO NINETEENS OF THE DAY OF DEATH OF
ALEKSANDR LEOPOLDOVICH KOCEJOVSKIY (1887-1919)
The article is devoted to famous scientist Egyptologist, reader of Novorossiyskiy
university A. L. Kocejvskiy. Is presented history at the moment of writing article scientific and
public literature about his life and creative works. Are examined facts about biography and role
of social cultural reasons, also daily life, on the line of scientists life.
Litvinenko A. (Poltava)
REGIONAL PROBLEMS IN NEW METODOLOGICAL APPROACH: HISTORICAL AND
CULTHURAL ASPECTS (CHERNYAKOV I., ROMANYUK V. CHTO BYLO NA MESTE
ODESSY? K.: AVTOGRAPH, 2008. 224 P.: IL.)
The positive sides of popular scientific book of Chernyakov I. and Romanyuk V. Chto
bylo na meste Odessy? are examined in a review.
Misechko A. I. (Odessa)
PAVEL GRIGORYEVICH KLEPATSKIY, AS HISTORIAN AND SOCIAL-POLITICAL
STATESMAN
A vital way and scientific activity of scientific P. Klepatskiy is examined in the article. His
active social and political activity is analysed in Ukrainian national motion.
Muzychko . (Odessa)
ACTIVITY OF THE PROFESSOR OF NOVOROSSIYSKY UNIVERSITY O. Y. SHPAKOV
(1868-1927) IN ODESSA OF THE BEGINNING OF XX CENTURY
In this article the biography of the professor of Novorossiysky University, the Odessa
supreme female courses O. Y. Shpakov (1868-1927) is researched. The main attention is given to
his pedagogical activity. Documents of from the Kiev, Odessa and Simferopol, Moscow
archives, materials of press are used.

465

Khudayberdyeva (Ashirgeldy-gyzy) O. A. (Odessa)


IV ALL-UKRAINIAN COMPETITION OF RESEARCHES OF ISLAM FROM YOUTHS OF
SCIENTISTS THE NAME OF AGATANGEL CRYMSKY CIVILIZATION OF ISLAM:
HISTORY AND MODERN
A report is devoted IV All-Ukrainian competition of researches of Islam from youths of
scientists of the name of Agatangel Crymsky, in which characterized the organizers of this
measure, his terms, value and prospects of further, and also results over of competition are
brought. An author also characterizes work of conference Civilization of Islam: history and
modern, which took place together with rewarding of winners of competition.
Schetnikov V. P. (Kiev)
MEMORY OF PROFESSOR YAKUPOV NAZYM MUKHAMEZYANOVICH
This article is given dedicated to the analysis of vital way and scientific creative research
of professor of the Odessa national university of the name of I. I. Mechnikov Yakupov Nazym
Mukhametzyanovich.

466

: , ,
- , , , , , , - .
, ,
:
1.
: ; ; ; , , , ; ,
, . , , .
() , ().
2. Microsoft Word
, 12 Times New Roman, 1,5,
4, : 2,25 , 2,25 , 2,75 , 2,75 . 1
, . (. )
.
(). ,
: lukomoria@mail.ru shebashaga@ukr.net
3. 1. 1
( ,
). : 1. . . ,
, : ,
(), (
),
;
. :
. . ()

V .
.

. ,
(, , ) . :

(. ) (. )1 . . 2 .
(
:
). :
:
1. . - //
. 1928. . 9. . 2, 37.

4. . . 1. . 20. 14284. . 102.

.
!
,
. :

.
. , ,
, -, (
). : .*; .*; .*.; .*.*;
100*. (,
*).
-
.
(. 1) (. 1).
4. 2. , 1, 2. :
2. . . () .
, ,
, ,
, , , (
), . :
, ,
. . , ().
5. 3. : 3. . .
: (
) ( ) .
6. 4. ( ). :
4. . . , . ., ,
.
7. , .
, () ,
.

!

: , ,
-
- ,
, , ,
,
- .
, ,
:
1. : ; ; ; , ,
, ; , , . ,
, . () , ().
2. Microsoft Word
, 12 Times New Roman, 1,5,
4, : 2,25 , 2,25 , 2,75 , 2,75 .
1 , . (. )
.
(). ,
: lukomoria@mail.ru shebashaga@ukr.net.
3. 1. 1,
( ,
). : 1. . .
, : ,
(),
( ), ()
;
. :
. . ()

XVIII
XIX .
.

. ,
(, , ) . :

(. ) (. ) 1 . . 2 .
(
:
). :
:
1. . - //
. 1928. . 9. . 2, 37.

4. . . 1. . 20. 14284. . 102.

.
!
,
.
:


. . ,
, , , (
). : .*; .*;
.*.; .*.*; 100*. .*. (,
*).
-
.
(. 1) (. 1).
4. 2. , 1,
2. : 2. . .
() . ,
, , , ,
, , , , (
), .
:
, ,
. . ,
().
5. 3. : 3. . .
: (
) ( ) .
6. 4. ( ). :
4. . . , . ., ,
.
7. . ,
() ,
.

!


:
, , -
3
( )
:
, , -
3
( )
: (-) . .
25. 11. 2009. 29. 11. 2009.
84108 1/16 .
.
. . . 38,5
300 . ____
:
65020 , . , 29;
.: (048) 716-46-01.
718-50-88.
, 67400,
. ., . , 44.

You might also like