ISPITIVANJE DIESEL MOTORA

SKICA POKUSNE INSTALACIJE

I - Sustav koenja; II - Sustav hlaenja; III - Sustav mjerenja potronje goriva; IV Sustav mjerenja potronje zraka; V - Garnitura U-cijevi za mjerenje niskih tlakova;
VI - Ureaji za provjeru sastava ispunih plinova; VII - Upravljaki stol.
1 motor, 2 konica, 3 elastina spojka, 4 temeljna ploa, 5 rasplinja, 6
priguni spremnik, 7 priguni ureaj, 8 spremnik goriva, 9 mjerna posuda,
10 trokraki pipac, 11 rashladnik voda-voda, 12 dovod vode, 13 ispuni
lonac, 14 analizatori plina, 15 temperature u rashladnom sustavu, 16
temperature u ispunom sustavu, 17 tlak ulja, 18 broj okretaja motora, 19
upravljake ruice (motora i konice)

DIESEL MOTOR (karakteristike)

D = 110 mm
S = 140 mm
L = 245 mm
R = 70 mm
= 18
z = 4
Radni volumen: V H

d 2
1,12

sz
1,4 4 5.32 dm 3
4
4

Izmjerene veliine i zadane standardne veliine:

-

teoretski krak konice

Lb = 0,7162 m

tlak okoline:

po = 743,5 mms = 0,9913 bar

temperatura okoline

to = 18,5 C

tst = 20 C
pst = 1,013 bar
- optereenje na konici: Fn = G = 435 N
-

standardne vrijednosti:

broj okretaja motora:

Gorivo:
-

n = 1900 min-1

donja ogrjevna mo:__________ Hd = 42000 kJ/kg

gustoa:____________________ g = 0,835 g/cm3
sastav diesel goriva:__________ c=86%, h=13%, o=1%
masa potroenog goriva:______ mg = 100 g
vrijeme za koje se gorivo potroi: g = 24,2 s
Privjeena pumpa goriva: _____ np = n/2 = 950 min-1

pr = 166 mmH2O = 0,0166 bar

pv = 355 mmH2O = 0,0355 bar
p1 = 123 mmH2O = 0,0123 bar

pad tlaka u kolektoru zraka

pad tlaka u venturi cijevi:

pad tlaka u cijevi ispred venturija:

maseni protok vode kroz izmjenjiva topline:

w = 2 s
temperatura vode na ulazu i izlazu izmjenjivaa topline:twu = 79 C ; twi = 88 C

temperatura vode na ulazu i izlazu rashladnika ulja:

maseni protok vode kroz rashladnik ulja:

temperatura i tlak ulja:

tiwu = 15 C ; tuwu = 76 C
mhu = 440 kg/h
tu = 91 C ; pu = 3,4 bar

temperatura ispunih plinova:

tip = 630 C.

mhv = mhw/w = 432 kg/h

ODREIVANJE POJEDINIH PARAMETARA MOTORA

1. EFEKTIVNA SNAGA MOTORA:

Pe M Fb Lb 2 n 435 0.7162 2
Pe 61,98 kW

1900
61987 W
60

2. FAKTOR KOREKCIJE

p st
T
1,013
291.5
o

1,019
po
Tst 0,9913
293

3. KORIGIRANA SNAGA MOTORA

Peo k Pe 1.019 61.98 63.157 kW

Peo 63,157 kW
4. ZAKRETNI MOMENT MOTORA
M eo

Peo

Peo 63.157 10 3

317.6 Nm
2n 2 1900 60

5. SREDNJI EFEKTIVNI TLAK

Peo
63.157 10 3
4

0.7497 10 6 Pa

3
V H 2n
2 1900 60
5.32 10
p e 7.5 bar

pe

6. SATNA POTRONJA GORIVA

m g

mg
g

m g 14.876

100
4.1322
24.2

g 3600
kg
s 1000 14.876 h

kg
h

7. SPECIFINA EFEKTIVNA PORTONJA GORIVA

m g

14.876
kg
0.23554

Pe 63.157
kWh
g
b e 235,54

kWh

be

8. CIKLUSNA POTRONJA GORIVA

3
kg 10 g h
14.876

m g 1
h 60 kg min
Vg

0.07814
g n p
g
0.835 3 950 4
cm
mm 3
Vg 78,14

cikl.

cm3

cikl.

9. EFEKTIVNI STUPANJ KORISNOSTI MOTORA

3600
kJ
kg
be

H
d
kg

kWh

3600
0.364
0.23554 42000

10. MEHANIKI STUPANJ KORISNOSTI MOTORA

Pe p e
pe

Pi pi p e p m

Pri nominalnom reimu rada mogu se preporuiti slijedee granice mehanikog

stupnja djelovanja i srednjeg efektivnog pritiska:

etverotaktni
karburatorski Otto motori
Plinski Otto motori
etverotaktni brzohodni
Diesel motori
etverotaktni sporohodni
Diesel motori
etverotaktni Diesel
motori s prednabijanjem
Dvotaktni Diesel motori
Dvotaktni Diesel motori
s prednabijanjem

pe [bar]

0.70 0.75

6 - 10

0.75 0.82

5-6

0.70 0.80

6-8

0.75 0.85

5.5 6.5

do 0.92

12 18 i vie

0.70 0.80

4-6

0.75 0.92

7 9 i vie

Odreivanje srednjeg tlaka mehanikih gubitaka (trenja)

1. metoda:
Pri proraunu motora mehaniki stupanj korisnosti motora moe se izraunati
priblino, koritenjem priblinih izraza za odreivanje srednjeg tlaka trenja u funkciji
srednje klipne brzine. Orleen-ova metoda:
Za karburatorske motore s S/D>1:

pm=0.49+0.152cm [bar]

Za karburatorske motore s S/D<1:

pm=0.39+0.132cm [bar]

Za Diesel motore s direktnim ubrizgavanjem:

Za Diesel motore s podijeljenim prostorom
izgaranja:

pm=1.03+0.118cm [bar]

srednja klipna brzina:

1900
m
c m 2 S n 2 0.14
8.8667
60
s
pm=1.03+0.135cm = 1.03+0.1358.8667 = 2.23 [bar]

p m 2.25 [bar]

pm=1.03+0.135cm [bar]

2. metoda:
Aproksimacijske formule prema Maass-Klier. Srednji tlak trenja pm Dieselovih motora (bez krine
glave) jednak je:
p m p m,0 p m, j
j

p m,0 - osnovna vrijednost tlaka trenja motora, koji radi s malim optereenjem, s ventilskim
mehanizmom i pumpom za ubrizgavanje ali bez drugih pomonih ureaja. Ova veliina odreena je
promjerom cilindra D [m] i srednjim klipnom brzinom cm [m/s].
Za motor zagrijan na radnu temperaturu vrijedi:
2
p m,0 A0 A1 c m A2 c m

A0 0.609 0.026 D
A1 0.0453 D 0.02143 D

A2 0.00835 0.00024 D 0.00017 D 2

m
cm 2 S n
s
pm, j - dodaci (poveenja) na tlak trenja ovisni o optereenju i pogonu pomonih ureaja.
p m,1 - odreuje se na temelju optereenja motora pe i oblika prostora izgaranja:

motori s izravnim ubrizgavanjem (sa slobodnim usisom): pm,1 0.01375 pe 0.00282 pe2
motori s komorom (pretkomora i vrtlona komora; sa slobodnim
usisom): pm,1 0.02748 pe 0.00263 pe2 0.0019 pe3
p

nabijeni motori, cm14 m/s: pm,1 L 1 0.5 0.035 cm (pL tlak nabijanja, p0 tlak okoline)
p0
nabijeni motori, cm>14 m/s: pm,1 0

p m,2 p m,5 - obuhvaaju ureaje neophodne za rad motora, a raunaju se prema najveoj snazi Pe,max
p m,2 0.1 0.15 [bar] pumpa za podmazivanje + mokri karter

0.1 0.15 [bar] pumpa za podmazivanje + suhi karter

p m,3 0.1 0.3 [bar] pumpa za rashladnu vodu u zatvorenom krugu hlaenja motora
p m,4 0.2 0.4 [bar] pumpa za svjeu rashladnu vodu u otvorenom krugu hlaenja brodskih motora

p m,5 0.25 0.40 1 [bar] ventilator kod zrakom hlaenog motora, kod nazivne brzine vrtnje

0.25 0.35 1 [bar] ventilator kod vodom hlaenog motora sa saastim hladnjakom
Pe, A Pe.S

- faktor poveanja snage uslijed nabijanja (Pe,S efektivna snaga motora sa slobodnim
Pe, S
usisom, Pe,A efektivna snaga nabijenog motora.)

2
p m,0 A0 A1 c m A2 c m

A0 0.609 0.026 D 0.609 0.026 0.11 0.61186

A1 0.0453 D 0.02143 D 0.0453 D 0.02143 0.11 0.044772
A2 0.00835 0.00024 D 0.00017 D 2 0.00835 0.00024 0.11 0.00017 0.112 0.00837
1900
m
c m 2 S n 2 0.14
8.8667
60
s

p m,0 0.61186 0.044772 8.8667 0.00837 8.8667 2 1.6672 [bar]

pm,1 0.01375 pe 0.00282 pe2 0.01375 7.5 0.00282 7.52 0.0555 [bar]

pm,2 0.11 [bar]

pm,3 0.12 [bar]

pm,5 0.3 [bar] , (=0)

p m p m,0 p m, j 1.6672 (0.0555 0.11 0.12 0.30)

j

pm = 2,25 bar
3. metoda:
-

tlak mehanikih gubitaka pomou Willansove krivulje:

Gh = m g - satna potronja goriva= f(pe)

pm = 2,25 bar
m =

pe
7 ,5bar

p e p m 7 ,5bar 2,25bar

v 0.769
11. INDIKATORSKA SNAGA MOTORA

63,157kW
= 82.1 kW
m
0,769
Pi 82,1 kW
Pi =

Peo

12. KOEFICIJENT PUNJENJA MOTORA

m stv
mteor

p uk Vstv
R Tuk
p T V

uk st stv
p st Vteor p st Tuk Vteor
R Tst

puk tlak zraka u usisnom kolektoru:

puk= po-pr
Tuk temperatura zraka u usisnom kolektoru: Tuk= To
Vteor - teorijski volumenski protok zraka:
m3
2 1900 60
2n
Vteor V H
5.32 10 3
303.24

4
h

Vstv - stvarni volumenski protok zraka:

p v m 3

1 h

pv pad tlaka u venturi cijevi

p1 tlak zraka u cijevi ispred venturija:
p1= po-p1
p1= 0.9913-0.0123=0.979 bar
0,979 * 10 5
p
kg
1gustoa zraka u cijevi ispred venturija: 1 = 1 =
=1,16

287 293
RT1
m3

p
Vstv 14.7188 1 0.665 v
p1

m3
0.0355 355

Vstv 14.7188 1 0.665

251

0.979 1.16

p o p r Tst Vstv 0.9913 0.0166 293 251

0.8
p st
Tuk Vteor
1.013
291.5 303.24

v 0.8
13. KOEFICIJENT VIKA (PRETIAK) ZRAKA

Z
Zo
Zo stehiometrijska koliina zraka potrebna za potpuno izgaranje 1 kg goriva:
Omin nm 3 Z
Z0

0.21 kg G
c h s
o kmol O2

12 4 32 32 kg G
kmol O2
0.86 0.13 0.01
Omin

0.10385

12
4
32
kg G
nm 3 Z
0.10385
Z0
0.4945

0.21
kg G
Omin

Z stvarna koliina zraka koja dolazi na 1 kg goriva: Z

z kmol Z
m
g kg G
m

p r Vz
Tr
Tr temperatura zraka u (usisnom) kolektoru zraka: Tr= TO =291.5 K
pr tlak zraka u (usisnom) kolektoru zraka: pr= po-pr
p1= 0.9913-0.0166=0.9747 bar
m3
Vz volumni protok zraka kroz motor: Vz = Vstv = 251

h
z Tr =>
pr Vz m

z
m

m3
0.9747 10 5 Pa 251

p r Vz
h
kmol Z

m z

10.093

J
Tr

8315

291
.
5
K

kmol K
Z

z 10.093
kmol Z
m

0.678

g 14.876
m
kg G

Z
0.678

1.37
Z o 0.4945
TOPLINSKI BILANS MOTORA

Osnovna jednadba toplinskog bilansa:

Qg = Qe + Qhw + Qhu + Qip + Qost

Qg koliina topline dovedena gorivom
Qe efektivno iskoritena koliina topline
Qhw - koliina topline odvedena rashladnom vodom
Qhv - koliina topline odvedena hlaenjem ulja vodom
Qr koliina topline odvedena ispunim plinovima
Qost ostali toplinski gubici
14. KOLIINA TOPLINE DOVEDENA GORIVOM
Qg = m g

Hd = 14,876 kg/h * 42000 kJ/kg = 624792 kJ/kg

Qg = 624,79 MJ/kg
15. KOLIINA TOPLINE KOJA SE EFEKTIVNO ISKORISTI
kJ
kJ

Qe = 3600 * Peo kW 3600

s

h
kJ
Qe = 3600 * 63,157 kW = 227 265
h

 M J
Qe = 227.27

16. KOLIINA TOPLINE ODVEDENA RASLADNOM TEKUINOM

hlaenje bloka vodom

kJ
kg
kJ
Qhw mhw c w t wu t wi 432 4.187
352K 361K 16279

h
h
kgK
M J
Qhw = -16.28

odvedena hlaenjem ulja

kJ
kg
kJ
Q hu m hu c w t wiu t wuu 440 4.187
288K 349K 112379

h
h
kgK
M J
Qhu = -112.38

h
Qw = Qhw + Qhu = -16,28 112.38
M J
Qw = -128.66

17. KOLIINA TOPLINE ODVEDENE ISPUNIM PLINOVIMA

Qip m g

M c

tip
i pmi 0

T M c
ip

tR
z pmz 0

T kJh
R

Mz = Z = 0,678
TR = T0 =291.5 K

c pmz 0

18.5

= 29.088 kJ/kmolK

cpmi kJ/kg - specifina toplina pojedinog plina u dimnim plinovima

kmol dim
Mi
- broj molova pojedinog plina u dimnim plinovima
kg g
Cpmz kJ/kgK - specifina toplina zraka
kmol z
Mz
- broj molova zraka po jedinici goriva
kg g
Koliina dimnih plinova (vidi tablicu u AV6):
kmol CO2
g
0,86
M CO2 c
0,0716

12
12
kg g
kmol H2O
g H 2O 0,13
M H 2O =
=
= 0,065

12
2
kg g

 kmol O2
M O2 = 0,21 * ( - 1) * L0 = 0,21 * (1,370-1) * 0,4945 = 0,0385

kg g
kmol N2
M N 2 = 0.0357 mN 0.79 Z 0 = 0 + 0,79 1,37 0,4945 = 0,535

kg g

Plin
CO2
H2O
O2
N2

M i c pmi 0

kmol dim
Mi

kg g
0.0716
0.065
0.0385
0.535

630 C

c pmi 0

kJ
kmolK

46.076
36.373
31.877
30.239

630

kJ
M i c pmi

kgK
3.299
2.364
1.227
16.207
23.097

kJ
Qip 14.876 23.097 903 0.678 29.088 291.5 224742
h
Qip = 224.7 MJ/h

18. OSTALI TOPLINSKI GUBICI

Qost = Qg -Qe Qw Qip

Qost = 624,79 227,27 128.66 224.74
Qost = 44.12 MJ/h
19. POSTOTNI UDIO POJEDINIH KOLIINA TOPLINE
-

dovedena koliina topline gorivom:

qg = 100

efektivno iskoritena toplina:

qe = 100 * Qe/Qg = 36,38

toplina odvedena hlaenjem:

qhw = 100 * Qw/Qg = 20.59

toplina odvedena ispunim plinovima: qip = 100 Qip/Qg = 35.97

ostala koliina topline:

qost = qg (qe + qw + qip) = 7.06

%

MJ/h
Toplinski tok doveden gorivom

624.79

100.00

Efektivno iskoritena toplina

227.27

36.38

Odvedeno rashladnom vodom

128.66

20.59

Odvedeno ispunim plinovima

224.74

35.97

44.12

7.06

624.79

100.00

Predano okolini
Suma

a) Brzinska karakteristika

b) Toplinski bilans

c) Karakteristike optereenja

d) Univerzalni dijagram za ge