You are on page 1of 45

FURG

Fundao Universidade Federal do Rio Grande


Centro Regional de Estudos, Preveno e Recuperao de
Dependentes Qumicos

Drogas de Abuso
Da Preveno ao Tratamento
De 26 a 29 de junho de 2003
Fundao Faculdade Federal de Cincias Mdicas de Porto Alegre

Prof. Fernando Amarante Silva Titular de Farmacologia (FURG)

FURG

Fundao Universidade Federal do Rio Grande


Centro Regional de Estudos, Preveno e Recuperao de
Dependentes Qumicos

LCOOL
Aspectos Toxicolgicos

Amarante/2003

OBEJTIVOS DA PALESTRA
1 Levantar as preocupaes relacionadas ao uso de
bebidas alcolicas.
2 Apresentar:
alguns conceitos;
os efeitos sobre o SNC;
o mecanismo de ao e o fenmeno de tolerncia;
as caracterizar a dependncia do lcool;
as conseqncias do uso
Amarante/2003

OBEJTIVOS DA PALESTRA

AS PREOCUPAES

Amarante/2003

A PREOCUPAO

ACONTECIMENTO

IDADE

1 drinque

12 - 14

1 intoxicao

14 - 18

1 problema leve

18 - 25

1 problema grave

23 - 33

Incio do tratamento
A morte
Loureiro e Lacks/2002

40
55 - 60

A PREOCUPAO

USO NA VIDA

FONTE/ANO

10 CAPITAIS ESTUDADAS
(Fundamental e Mdio)

> 75,0

CEBRID 87,89,93,97

IES servidores (FURG)

98,2

CENPRE 1997

IES estudantes (FURG)

96,0

CENPRE 1997

DOMICILIAR

68,7

CEBRID 2001

So Jos do Norte (Fundamental


e Mdio)

71,7

CENPRE 2002

Fronteirias (Fundamental e
Mdio)

63,3

CENPRE 2002

Prontos-socorros (cidades
fronteirias)

18,1% (PSPu) CENPRE 2002


13,1 (PSPu)

A PREOCUPAO

CUSTOS SOCIAIS

NDICE

FONTE/ANO

LEITOS HOSPITALARES

32%

ABEAD/90

CONSULTAS PSIQUITRICAS

56%

SUS/2000

ACIDENTES DE TRNSITO FATAIS

68%

P. RODOVIRIA/2001

AUXLIO DOENA

6 lugar PREVIDNCIA/2000

ABSENTESMO AO TRABALHO

3 lugar ABEAD/90

PIB

5,4%

ABEAD/90

IMPOSTO RECOLHIDO

2,4%

ABEAD/90

A PREOCUPAO

SHOW DA JUVENTUDE
GRAVE
6%
MODER.
31%
LEVE
63%

Fonte: CENPRE/2001
GRFICO 12- Grau de severidade da sndrome de dependncia pelo lcool

OBEJTIVOS DA PALESTRA

OS ASPECTOS CONCEITUAIS

Amarante/2003

O QUE O LCOOL?

uma substncia depressora do SNC, MAS


QUE, quando usada pela primeira vez no se
parece com tal.

TEOR ALCOLICO DAS BEBIDAS

TIPO DE BEBIDA

% LCOOL

Fermentadas: produzidas a partir dos gros e frutas


CERVEJA
VINHO

3-9
12-20

Destiladas: resultantes da destilao de bebidas


fermentadas
UISQUE

40-50

CONHAQUE

45-55

CACHAA

48

Compostas: resultante da combinao entre bebidas


fermentadas e destiladas + substncias aromticas
GIN

48

OBEJTIVOS DA PALESTRA

OS EFEITOS NO SNC

Amarante/2003

O LOBO FRONTAL (0,3-1,2g/litro = 2 drinques)


Neurnios
Excitatrios
EUFORIA

Lobo
Frontal
Neurnios
inibitrios

PERDA DA SOCIABILIDADE
DAS INIBIES
DA ATENO
DO JULGAMENTO
EFICINCIA PARA TESTES

Lobo
Parietal
Lobo
Occipital
Lobo
Temporal
Cerebelo
Tronco
cerebral
Medula

O LOBO FRONTAL (0,3-1,2g/litro = 2 drinques)

PERDA DA SOCIABILIDADE
DAS INIBIES
DA ATENO
DO JULGAMENTO
EFICINCIA PARA TESTES

O LOBO PARIETAL (0,9-2,5g/litro = 4-7 drinques)


EXCITAO
Lobo
Frontal
Neurnios
inibitrios

Neurnios
Excitatrios
Lobo
Parietal
Lobo
Occipital
Lobo
Temporal

Cerebelo
INSTABILIDADE EMOCIOMNAL
INCOORDENAO MOTORA

Tronco
cerebral
Medula

O LOBO TEMPORAL (1,8-3,0g/litro = 7-10 drinques)


Neurnios
Excitatrios
Lobo
Parietal
Lobo
Frontal
Neurnios
inibitrios
CONFUSO MENTAL
VISO
EQULBRIO
FALA
ANDAR

Lobo
Occipital
Lobo
Temporal

Cerebelo
Tronco
cerebral
Medula

O CEREBELO (2,7-4,0g/litro = 9-10 drinques)


Neurnios
Excitatrios
Lobo
Frontal
Neurnios
inibitrios
INRCIA GERAL - ESTUPOR
VMITOS
INCONTINNCIAS

Lobo
Parietal
Lobo
Occipital
Lobo
Temporal
Cerebelo
Tronco
cerebral
Medula

O SIST. RETICULAR ATIVADOR (3,5-5,0g/litro = 12 + drinques)


Neurnios
Excitatrios
Lobo
Parietal
Lobo
Frontal
Neurnios
inibitrios

Lobo
Occipital
Lobo
Temporal
Cerebelo

COMA

Tronco
cerebral

Medula

MEDULA (+ 4,5g/litro = 12-15 drinques)


Neurnios
Excitatrios
Lobo
Frontal
Neurnios
inibitrios

Lobo
Parietal
Lobo
Occipital
Lobo
Temporal
Cerebelo
Tronco
cerebral

MORTE
Medula

OBEJTIVOS DA PALESTRA

MECANISMO DE AO

Amarante/2003

MECANISMO DO LCOOL
LCOOL
+

Cl-

Extra

Ca2+
TAURINA
2

Intra

LCOOL
_

Inibitrio

GLUTAMATO
3

Excitatrio

1= receptor GABAA
2= subunidade alfa e beta de receptor ionotrpico
3= receptor de N-metil-D aspartato (NMDA)

MECANISMO DO LCOOL

Potencializao da inibio mediada


por GABAA, semelhante ao dos
benzodiazepnicos

Inibio da entrada de clcio atravs


dos canais de clcio regulados por
voltagem
Inibio da funo dos receptores
NMDA

Mecanismo de Ao do
lcool

Mecanismo de Ao do
lcool

OBEJTIVOS DA PALESTRA

O FENMENO DA TOLERNCIA

Amarante/2003

TOLERNCIA

EFEITO DO USO CRNICO

O neurnio torna-se mais excitvel, de modo a corrigir os efeitos


depressores do lcool. o fenmeno de tolerncia instalado

OBEJTIVOS DA PALESTRA

CIRCUTO CENTRAL
DA RECOMPENSA

Amarante/2003

Circuto Neuronal da
Recompensa

Crtex cerebral (Cc)

(Cc)
CIRCUITO
CENTRAL DE
RECOMPENSA

(Cc)

Via Da
Ncleos basais
(Cc)

Via 5-HT
(Cc)
Via Na

Via glutamatrgica
(Cc)

Ncleo accumbens

Via endorfinas
. ventral tegumentar
Via do GABA

Via taurinrgica

OS MEDIADORES
1- DOPAMINA = a preferncia pelo lcool reduz a concentrao
no nucleus accumbens.
= uso crnico, taxa de liberao aumenta.
2- SEROTONINA = inicial reduo da concentrao, enquanto
que o nmero de receptores aumenta.
3- ENDORFINAS = o consumo de lcool aumenta a taxa de
liberao de endorfinas provocando a sensao prazerosa do uso
de lcool
4- ANGIOTENSINA= alteraes em suas taxas
Laranjeira et al, 2000; Naranjo et al,1990; Litten,1991

OBEJTIVOS DA PALESTRA

A DEPENDNCIA

Amarante/2003

DEPENDNCIA DO LCOOL

AS CARACTERSTICAS

SNDROME DE ABSTINNCIA DO LCOOL (SAA)


Densidade de
canais de Ca L(+)
NA (+):
ef. CRV; nuseas
vmitos; piloereo;
midrase; tremores;
hipertermia

DA (-):
disforia

SAA

GLUTAMATO (+):
obnubilao mental;
alucinaes;
convulses
Laranjeira;Nicastri; Jernimo; Marques e equipe/2000

GABA (-):
ansiedade; convulso;
hiperestimulao
glutamatrgica

OBEJTIVOS DA PALESTRA

A METABOLIZAO

Amarante/2003

METABOLISMO DO LCOOL
Etanol
CH3CH2OH

NAD+
lcool
desidorgenase
NADH
NAD+

NADH

NADPH+O2
SMOE

Acetaldedo
CH3CHO

NADP+

Aldedo
desidrogenase
Acetato
CH3COO-

SMOE = Sistema microssomal de oxidao do


etanol
NAD = Nicotinamida da adenina dinucleotdio

OBEJTIVOS DA PALESTRA

AS CONSEQNCIA

Amarante/2003

EFEITOS LCOOL
Trato gastrintestinal
Fgado = 15-30% hepatopatia grave
Esteatose
hepatite
cirrose
Risco est relacionado tanto a quantidade mdia quanto
durao do consumo
a secreo gstrica e pancretica
pancreatite, gastrite e hemorragia

o risco de

Leso do intestino delgado = diarria, perda de peso e


deficincia de vitaminas

Kastzung/2003

EFEITOS LCOOL
Sistema nervoso
Tolerncia, dependncia psquica, dependncia fsica
sndrome de abstinncia.
Neurotoxicidade que tem incio com parestesias distais
nas mos e ps, distrbios da marcha e ataxia.
Outros distrbios = demncia e doena desmielinizante
(mais rara)
Sndrome de Wernicke-Korsakoff (rara) = paralisia dos
msculos oculares,ataxia e estado de confuso que pode
progredir para coma e morte
Kastzung/2003

EFEITOS LCOOL
Sistema cardiovascular
Miocardiopatia por ruptura da membrana, reduo da
funo da mitocndria e do retculo sarcoplasmtico,
acmulo de foslipdeos e cidos graxos e supra-regulao
dos canais de clcio dependentes de voltagem
Arritmias atriais e ventriculares por anormalidades no
metabolismo do potssio e magnsio e liberao de
catecolaminas.
Hipertenso em 5% das pessoas que bebem + de
3 drinques/dia.
Curiosamente, a incidncia de coronariopatias menor
nas pessoas que bebem de 1 a 3 drinques/dia.
Kastzung/2003

EFEITOS LCOOL
Sangue
Hematopoese afetada por: distrbios metablicos,
nutricionais e medulares.
Anemias leves por deficincia de ac. Flico e
Anemia ferropriva causada pelas hemorragias
Anormalidades em plaquetas e leuccitos responsveis
pelo comprometimento hemosttico e maior freqncia
de infeces.

Kastzung/2003

EFEITOS LCOOL
Sistema endcrino
Ginecomastia e atrofia testicular.

Desequilbrio hidroeletroltico, induzido por diarria e


vmito bem como pelo aldosteronismo secundrio.

Hipoglicemia, provavelmente, por reduo da


gliconeognse heptica.

Kastzung/2003

EFEITOS LCOOL
Sndrome alcolica fetal
1 retardo do crescimento corporal.
2 - microcefalia.
3 coordenao inadequada.
4 desenvolvimento deficiente da regio facial mdia.
5 anomalias articulares de menor gravidade.
6 defeitos cardacos e retardo metal.
Kastzung/2003

EFEITOS LCOOL
Sistema imune e aumento do risco de cncer
O uso crnico do lcool aumenta a o risco de cncer de
boca, faringe, laringe,esfago e fgado.
Interaes entre lcool e outras drogas
Farmacocinticas:
Ativao das enzimas microssomais hepticas (uso crnico).
Ex. Acetaminofeno x lcool = toxicidade do primeiro.
Inibio do metabolismo heptico (uso agudo)
Ex. Fenotiazinas ou sedativos x lcool = potencializao.
Farmacodinmica:
Potencializao dos efeitos das drogas depressoras.
Kastzung/2003

Coordenao do CENPRE: Fernando Amarante Silva


E-mail dcffas@furg.br
Home-page www.cenpre.furg.br
www.octopus.furg.br/drogas
Telefone: (53) 232 9433 TELE-VIDA
(53) 231 8703
Rio Grande/RS/Brasil

You might also like