Κωνσταντίνος

Πούλος Τμήμα
Χημείας
Πανεπιστήμιο
Πατρών
 Πράσινη Χημεία:

Ακρογωνιαίος λίθος
για Βιωσιμότητα στην Βοιωτία
•ότι η απεριόριστη
ανάπτυξη είχε
δυσμενείς και
μετρήσιμες
επιδράσεις στο
περιβάλλον και τον
άνθρωπο.
•ότι δεν
διαχειρίστηκε
σωστά τα
επιτεύγματα της
επιστήμης και της
τεχνολογίας
Ότι είναι ώριμη να θέσει
στόχους για την Κοινωνία που
θέλει…
World Commission
on Environment and
Development
Gro Harlem Brundland
πρωθυπουργός της Νορβηγίας
1987

«Βιωσιμότητα είναι η ανάπτυξη

που ικανοποιεί τις ανάγκες του
παρόντος χωρίς να
διακινδυνεύεται η δυνατότητα
των μελλοντικών γενεών να
ικανοποιήσουν τις δικές τους
ανάγκες…».
Παγκόσμια Διάσκεψη του Ρίο
(1992)
Πρωτοβουλία ΟΗΕ και 170 κράτη
υπέγραψαν:

♦ Διακήρυξη του
Ρίο
♦ Agenda 21
Φροντίδα και καθήκον μας για
ασφαλές μέλλον των
απογόνων μας, των
μελλοντικών γενεών και της
ίδιας της γης.
Βασικοί παράγοντες της
Βιωσιμότητας είναι:

•Το υγιές περιβάλλον και η

ανθρώπινη υγεία

•Σταθερή οικονομία που

χρησιμοποιεί
ενέργεια και πρώτες ύλες
αποδοτικά

•Κοινωνικά και πολιτικά

συστήματα που οδηγούν σε μία
•Χρησιμοποιούνται
ανανεώσιμες πηγές ενέργειας
και πρώτων υλών.
•Οι τεχνολογίες που
χρησιμοποιούνται για την
παραγωγή των αγαθών που
χρειάζεται ο άνθρωπος δεν
βλάπτουν το περιβάλλον ή την
ανθρώπινη υγεία.
Agenda 21
•Μετά τη χρήση τους τα υλικά
είναι ανακυκλώσιμα εάν δεν
είναι βιοαποικοδομήσιμα σε
προϊόντα αβλαβή για τον
άνθρωπο και το περιβάλλον.

Agenda 21
Βιομηχανικές διεργασίες είναι

σχεδιασμένες έτσι ώστε :

•Δεν παράγονται απόβλητα ή
•Τα απόβλητα ανακυκλώνονται
ή
•Τα απόβλητα
Agenda 21
βιοαποικοδομούνται.
The significant
problems we face
cannot be solved
by the same level
of thinking that
created them

Albert Einstein
Βιώσιμη Ανάπτυξη – Agenda
21
Πράσιν Green
η Chemistry
Sustainable
Χημεία Chemistry
!
 Πράσινη
Χημεία

Είναι μία νέα Φιλοσοφία

της Χημείας που
βασίζεται στην Πρόληψη
«Προλαμβάνω την ρύπανση
στην πηγή και δεν την
αντιμετωπίζω μετά την
Πράσινη
Χημεία

« Πράσινη Χημεία είναι η

χρησιμοποίηση ενός συνόλου αρχών
με την εφαρμογή των οποίων
μειώνεται ή εξαλείφεται η χρήση ή η
δημιουργία επικίνδυνων ουσιών
στις διεργασίες σχεδιασμού,
παραγωγής και εφαρμογής των
χημικών προϊόντων»
Paul T. Anastas (1990)
 Πράσινη
Χημεία

Στόχοι της Πράσινης Χημείας

•Η μείωση επικίνδυνων χημικών
ουσιών
•Η διατήρηση της Ποιότητας Ζωής
•Η προώθηση των τεχνολογικών
επιτευγμάτων της Χημείας κατά τρόπο
βιώσιμο.
Πράσινη
Χημεία

Η επίτευξη των στόχων της Πράσινης Χημείας

βασίζεται:
•Στις 12 Αρχές της Πράσινης
Χημείας
Σχεδιάζει διεργασίες παραγωγής που:
Χρειάζονται λιγότερη ενέργεια.
Παράγουν λιγότερα ή καθόλου
απόβλητα.
Δεν χρησιμοποιούν ούτε παράγουν
επικίνδυνες ή τοξικές χημικές ουσίες
Χρησιμοποιούν ανανεώσιμες πρώτες
ύλες.
Χημικοί
Χημικοί Μηχανικοί
Φυσικοί, Γεωλόγοι,
Βιολόγοι
Περιβαλλοντολόγοι
Μηχανολόγοι
Οικονομολόγοι
Επιχειρηματίες
Η Πράσινη Χημεία δίνει λύσεις σε
παγκόσμια προβλήματα

Κλιματική
αλλαγή
Παραγωγή και εξοικονόμηση
ενέργειας
Επικίνδυνες και τοξικές
ουσίες
Μείωση φυσικών
πόρων
Παραγωγή
τροφής
Καθαρό νερό
 Συνεισφορά σε CO2 των διαφόρων δραστηριοτήτων

Θέρμανση εμπορική

Ενέργεια για Μεταφορές

5%
διάφορες
εφαρμογές
31%
35%

7%
21%
Θέρμανση
οικιακή
Βιομηχανία
Η Πράσινη Χημεία δίνει λύσεις σε
παγκόσμια προβλήματα

Κλιματική
αλλαγή
Παραγωγή και εξοικονόμηση
ενέργειας
Επικίνδυνες και τοξικές
ουσίες
Μείωση φυσικών
πόρων
Παραγωγή
τροφής
Καθαρό νερό
 Υδρογόνο: Ηλεκτρισμός – Μεταφορές - Θέρμανση

Κελιά καυσίμου

Φωτοβολταϊκά
Η Πράσινη Χημεία δίνει λύσεις σε
παγκόσμια προβλήματα

Κλιματική
αλλαγή
Παραγωγή και εξοικονόμηση
ενέργειας
Επικίνδυνες και τοξικές
ουσίες
Μείωση φυσικών
πόρων
Παραγωγή
τροφής
Καθαρό νερό
 ΑΜΕΣΑ
Οι βιομηχανίες κατεργάζονται τα απόβλητα
ΜΕΣΟΠΡΟΘΕΣΜΑ & ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΑ
Οι βιομηχανίες ενημερώνονται, υιοθετούν και
εφαρμόζουν καινοτομίες Πράσινης Χημείας.
 ΠΑΡΑΓΩΓΗ Kg παραπροϊόντων/
ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ (τόνοι) Kg προϊόντος

Διύλιση πετρελαίου 106 – 108

<0,1
Χημική Βιομηχανία 104 – 106 1-5
Ειδικά χημικά 102 – 104 5-
50+
Φάρμακα 10 – 103 25-
BHC σύνθεση
CH3
H Ibuprofen
H3C

O
Αναλγητικό
CH3 C
O HF
CH3 C
O
O
C
CH3 CH3

H3C

Raney Nickel H2
OH

CH3 CH3

H3C

CO Pd
CH3

CH3 COOH

H3C
 OH OH
OH TS-1/30%
Zeolite
H2O2
OH OH
+
Κατάλυση OH
OH
Πράσινα
οξειδωτικά
Μείωση αποβλήτων
100%
Εξοικονόμηση
ενέργειας (1 στάδιο
αντί 3)
 ΑΜΕΣΑ
Ορθολογική διαχείριση φυτοφαρμάκων
ΜΕΣΟΠΡΟΘΕΣΜΑ & ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΑ
Φυτοφάρμακα φιλικά στο περιβάλλον και ασφαλή
για τον άνθρωπο
Λιπάσματα Πράσινη
Χημεία
PAM (πολυακρυλαμίδιο)
Συντήρηση του εδάφους

AGROTAIN
N-(nβουτυλο)
τριφωσφωρικό τριαμίδιο

ΤΡΑ Θερμικός πολυασπαρτίτης

Αύξηση απορρόφησης θρεπτικών συστατικών
Αύξηση αποτελεσματικότητας παρασιτοκτόνων
•Φυτοφάρμακα φιλικά στο
περιβάλλον
Spinosad Φυσικό εντομοκτόνο – Δρα στο Κ.Ν.Σ

CONFIRM® Έλεγχος ανάπτυξης εντόμων – Μιμητής

της 20-υδροξυεκδυσόνης

Sentricon® Termite Colony Elimination system

Messenger Φυσικές πρωτεΐνες

® -Harpins

Seranade Βιομυκητοκτόνο
®
 Αξιοποίηση της Βιομάζας
Απεξάρτηση από το Πετρέλαιο
ΒΙΟΜΑΖΑ
 Βιοαιθανόλ
η
Βιοντήζελ
Βιομάζα Βιο-
διύληση

Διαλύτες Χημικά Πλαστικά Ίνες

Λάδια
Πολυμερή από βιομάζα: Πολυγαλακτικό οξύ (PLA)
O O
Ζύμωση OH
Δ
Υδατάνθρακες O
HO
O
Καταλύτης
n
Απόβλητα Ζύμωση
Τυροκομείων PLA
Films

‘Ινες Υλικά συσκευασίας

 Πολύ-υδροξυαλκυλεστέρες (PHA)

Ζύμωση
H3C O
H
*
O n O

PHA
Διάλυμα γλυκόζης

Βιοαποικοδομήσιμο
σε CO2 και H2O

Πλαστικό προϊόν
 OH OH
O O
O O
NH NH2
HO C=O HO n
n
CH3
Chitosan
Chitin

Μεμβράνες για διάφορες εφαρμογές,

Καθαρισμός νερού
Εφαρμογές για προϊόντα μαλλιών και
περιποίησης δέρματος
Διαιτητικές ίνες, Τρόφιμα, Φακοί επαφής
Καρκινογόνο Τοξικό
O
OH
O OH
HNO3
H2 O2
N2O
Ni ή Pt Καταλύτης Cu, NH4VO3
Αέριο
HO
θερμοκηπίου
O
Μη ανανεώσιμη Αδιπικό οξύ
πρώτη ύλη

Πράσινη σύνθεση O
OH
OH
OH
O •Βιοκατάλυση
Βιοκαταλύτης
•Ανανεώσιμες
OH H2 Καταλύτης πρώτες ύλες
OH OH HO
•Μη τοξικές
O
Γλυκόζη Αδιπικό οξύ
Επιλογή προϊόντων από τον Καταναλωτή
Ασφαλή για την
υγεία
Δεν ρυπαίνουν το
περιβάλλον
Χρηστικότη
τα Κόστο
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ
Προϊόντα προσωπικής φροντίδας (π.χ. Λακ
μαλλιών, ξεβαφτικό για τα νύχια)
Κόλλες
Καθαριστικά επιφανειών και γυαλιστικά
Χρώματα και βερνίκια

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ
Κατεργασία τροφών
Μελάνια
εκτύπωσης
Αγροτοβιομηχανία
Καθαριστικά

Φαρμακευτικά προϊόντα
Νερό
Υπερκρίσιμα υγρά
Ιοντικά υγρά
Οργανικοί διαλύτες από βιομάζα
Pressure (bar) scCO2

SOLID Critical SUPERCRITICAL

FLUID
point
74 LIQUID
Triple
point
GAS

Temperature (K) 303

scCO2
Βιομηχανία Ημιαγωγών

scCO2

SC Fluids Inc.
Los Alamos National Lab
Διογκωμένο
πολυστυρόλιο
Παλαιά μέθοδος: CFC

Πράσινη
Χημεία
CO2
Διογκωτικό πολυστυρολίου
Dow Chemicals
Ψύξη με διοξείδιο του
άνθρακα

Κτίρια της ASDA

στην Αγγλία
συνολικού όγκου
412.000 κ.μ.

Λυοφιλοποίηση
καφέ Nestle
Κόλλες ξύλου Συντηρητικά ξύλου
Φαινολικές ρητίνες
με βάση την Τοξικά
φορμαλδεΰδη

φορμαλδεΰδη Χρώμιο,
πενταχλωροφαινόλη

Πράσινη
Ρητίνες Χημεία
ACQ Preserve®
από φυτικά έλαια
ΠΡΑΣΙΝΗ
ΧΗΜΕΙΑ

ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ
 Βιωσιμότη
τα

Κοινωνία
Πώς η Πράσινη
Χημεία θα μας
οδηγήσει στην
Βιωσιμότητα;
Πορεία προς το ΟΡΑΜΑ…

Πράσινη
Χημεία
Διάχυσ
η αλλαγή τρόπου
Γνώση,
σκέψης και κουλτούρας

Εκπαίδευ
ση
Βιομηχανί Κοινωνί
α α
 Το επόμενο βήμα…προς το ΟΡΑΜΑ!

Προϊόντα που
Η Κοινωνία παράγονται με βάση τις
πρέπει να εμπιστευθεί αρχές της Πράσινης
την Πράσινη Χημεία
Χημείας είναι ΑΣΦΑΛΗ.
Οι διεργασίες παραγωγής
αγαθών είναι ασφαλείς για το
περιβάλλον και την υγεία του
ανθρώπου
Ενημερώνει και εκπαιδεύει τον καταναλωτή
για σωστές επιλογές.

Είναι βασικός παράγοντας της

ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ
που οδηγεί σε μία ΒΙΩΣΙΜΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ.
 Το επόμενο βήμα…προς το ΟΡΑΜΑ!

Η Βιομηχανία Η Πράσινη Χημεία προσφέρει

να υιοθετήσει καινοτομίες με σχεδιασμό νέων
και
να εφαρμόσει
προϊόντων και/ή βελτίωση
την υπαρχόντων διεργασιών που
Πράσινη Χημεία είναι ελκυστικές για την
βιομηχανία διότι:
•Δεν ρυπαίνουν το περιβάλλον
•Μειώνουν τη χρήση ενέργειας
•Χρησιμοποιούν ανανεώσιμες πρώτες ύλες
•Μειώνουν τα απόβλητα στην πηγή και δεν
απαιτείται τελική επεξεργασία
•Μειώνουν το κόστος
•Βελτιώνουν την εικόνα της βιομηχανίας
 Το επόμενο βήμα…προς το ΟΡΑΜΑ!
Χάραξη σταθερής
πολιτικής για Βιώσιμη
Ανάπτυξη.
Η Πολιτεία
να υιοθετήσει
Στενή συνεργασία
Την Πράσινη Χημεία Ακαδημαϊκής Κοινότητας,
και να στηρίξει Πολιτείας και Βιομηχανίας.
Κοινωνία
και
Βιομηχανία Ενημέρωση/Εκπαίδευση
της
Κοινωνίας/καταναλωτή.
Οικονομική στήριξη
Νομοθεσία
Χημεία για την υγεία του
ανθρώπου

Χημεία για υγιές

περιβάλλον

Χημεία για βιώσιμη

Ανάπτυξη
 Ιδρυτικά Μέλη
Τμήματα Χημείας
•Πανεπιστημίου Πατρών
•Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
•Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Ένωση Ελλήνων Χημικών
Μέλη/Συνεργάτε
Τμήμα Χημείας ς
Πανεπιστημίου Κρήτης
Τμήμα Χημικών Μηχανικών Πανεπιστημίου Πατρών
Τμήμα Περιβάλλοντος Πανεπιστημίου Αιγαίου
WWF Hellas
Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS
 Προώθηση της

Πράσινης
•Εκπαίδευση
Χημείας στην
•Έρευνα
•Βιομηχανία
•Κοινωνία
URL:
www.chemistry.upatras.gr/hgcn
Ο Μικρός Πρίγκιπας του Count Antoine de Saint Exupery

Δεν έχουμε κληρονομήσει

τη γη των προγόνων μας
έχουμε δανειστεί τη γη των
παιδιών μας