Y BAN NHN DN TP.

HCM
S KHOA HC V CNG NGH

B GIO DC O TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM

BO CO NGHIM THU
( chnh sa theo gp ca Hi ng nghim thu)
NGHIN CU VN CHUYN GI CA CC
DOANH NGHIP FDI TRN A BN TP.H CH
MINH: THC TRNG V GII PHP
CC THNH VIN THAM GIA:
1.TS Phan Hin Minh
2.Ths. Phan Trn Trung Quang.
3. GS.TS. V Thanh Thu.
4. TS. Nguyn Vn Sn.
5.PGS.TS. Mai Hong Minh.
6. Ths.Nguyn Vn Cng.
7. TS.inh Th Thu Oanh

THNH PH H CH MINH
THNG 1/2014

Tm tt ni dung nghin cu ti : Nghin cu vn chuyn gi ca cc

doanh nghip FDI trn a bn thnh ph H Ch Minh: Thc trng v gii
php.
Ch nhim ti: TS. Ng Th Ngc Huyn.
Nghin cu gm 145 trang, 34 bng s liu, 34 biu , 5 ph lc, chia lm 4
chng:
Chng 1: Chuyn gi v kim sot chuyn gi trong hot ng FDI.
Chng ny lm r bn cht ca hot ng chuyn gi, lm r vai tr v hu qu
ca chuyn gi; nu cc cch thc cc cng ty a quc gia thc hin
chuyn gi nh th no ? Chng 1 cn gii thiu cc phng php
kim sot hot ng chuyn gi ca cc cng ty a quc gia c hot
ng lin kt, c bit nhn mnh C ch tha thun nh gi trc
(Advance Pricing Agreement- APA) trong cng tc chng chuyn gi.
Chng 2: Nghin cu hin tng kim sot chuyn gi ca cc nc v bi
hc cho Vit Nam : Nghin cu kinh nghim ca cc nc tiu biu
ca nhm nc cng nghip pht trin nh Hoa K, Anh, c, Nht Bn
... v cc nc chu khc nh Trung Quc, n , Hn Quc cho
php rt ra nhng c s khoa hc v thc tin a dng v sinh ng: v
th ch chnh sch, v t chc qun l nh nc n ngun lc...
gip phn tch su sc hn thc trng hot ng chuyn gi v kim
sot chuyn gi thnh ph H Ch Minh ni ring v Vit Nam ni
chung chng 3. V to c s nhm nghin cu xut gii php
trong chng 4 ca n nghin cu ny.
Chng 3: Phn tch thc trng kim sot chuyn gi cc doanh nghip FDI
trn a bn thnh ph H Ch Minh.
Trong chng 3 nhm nghin cu s dng c phng php nh tnh v phng
php nh lng vi s liu th cp ly t Tng cc thu Vit Nam, cc
thu TP. H Ch Minh, phng qun l doanh nghip thuc Ban qun l
HEPZA; v s cp t phiu kho st cc chuyn gia am hiu v hot
ng chuyn gi ti cc doanh nghip FDI c hot ng lin kt
nh gi phn tch thc trng nghi vn chuyn gi ca cc doanh nghip
FDI trn a bn thnh ph H ch Minh. Vi nhng s liu minh ha
thc t nhm nghin cu khc ha r nt thc trng hot ng
chuyn gi v mc ca hin tng ny trong cc doanh nghip FDI
c hot ng lin kt. V c bit nhm tc gi phn tch hot ng
kim sot chuyn gi ca Tng cc thu Vit Nam v cc thu

Tp.HCM trn 5 kha cnh: th ch, php l phc v cho kim sot
chuyn gi; nh gi c s vt cht v d liu thng tin; nh gi hot
ng lin kt, hp tc kim sot chuyn gi; phn tch thc trng gim
st thanh tra thu v nh gi thc trng ngun nhn lc c quan thu,
rt ra c nhng thnh cng v nhng tn ti hn ch; nghin cu
nhng nhn t khch quan v ch quan tc ng bao gm nhn t tc
ng thun li v khng thun li.
Chng 4: Cc gii php nng cao hiu qu kim sot chuyn gi i vi
doanh nghip FDI trn a bn TP.HCM: Trong chng 4 nhm
nghin cu xut 02 nhm gii php kin ngh vi c quan qun l
Nh nc cp TW v thnh ph , cc gii php tp trung vo 07 vn
: Hon thin h thng php l, chnh sch, c ch c lin quan ti
qun l hot ng chuyn gi ti cc doanh nghip FDI c hot ng
lin kt; Nng cp c s vt cht k thut v xy dng d liu thng tin
phc v cho kim sot chuyn gi;Tng cng hp tc trong v ngoi
nc h tr kim sot chuyn gi;Tng cng cng tc thanh tra,
kim tra i vi cc trng hp nghi vn chuyn gi;Vn t chc
qun l v o to ngun nhn lc qun l chuyn su phc v cho
cng tc kim sot chuyn gi; Tng bc p dng c ch APA trong
cc doanh nghip FDI v cc bin php khc.
Kha t : Chuyn gi trong cc cng ty FDI, Gi tha thun trc APA; Kim sot
hot ng chuyn gi...

Summary of Research Topic: "Dealing effectively with the challenges of

Transfer Pricing in FDI enterprises in Ho Chi Minh City: Issues and
Solutions".
Project Leader: Dr. Ngo Thi Ngoc Huyen
ABSTRACT
The study consists of 150 pages, including 34 tables, 34 charts, 6 appendix, divided
into 4 main chapters.
Chapter 1: Transfer pricing issues & current governance in FDI activities.
Transfer pricing is a major issue for corporations, as transfer pricing is a key
element in corporate taxation strategies. This study clarifies the nature of transfer
pricing activities, illustrates how corporations can benefit from effective transfer
pricing policies, and the loss the government gains as a result of transfer pricing.
Chapter 1 also introduces a number of controlling methods over transfer pricing
activities of multinational companies for the authority, with emphasis on the
technique called Advance Pricing Agreement (APA) commonly used in the battle
against transfer pricing.
Chapter 2: The study of transfer pricing phenomenon in different countries,
how it is controlled and lessons learned for Vietnam
Learning from the experiences of how to deal with transfer pricing effectively
from industrialized countries such as the U.S.A, UK, Australia, Japan and from
other Asian countries with similar background such as China, India, and South
Korea allowed us to understand the challenges of transfer pricing more thoroughly;
hence the groundwork for later analysis in Chapter 3 about the case in Vietnam.
This chapter also provides the foundation for proposed solutions to deal with this
phenomenon in Chapter 4.
Chapter 3: Analysis of transfer pricing control situation in FDI enterprises in
the area of Ho Chi Minh City.
In Chapter 3, the research team used both extensive qualitative and quantitative
methods to examine the current situation of transfer pricing issues in FDI
enterprises in the area of Ho Chi Minh. The authors have also analyzed the
implementation of controlling transfer pricing by GDT Vietnam and Department of
Taxation Ho Chi Minh City in various aspects including the presence of current
institutional and legal system for transfer pricing control, building sophisticated
infrastructure of data and information network, effective collaboration between
different authorities and the reliability of auditors/ tax inspectors. All of the
elements above have drawn to certain success and shortcomings, showing us

numerous objective and subjective factors that we need to pay close attention to
when proposing solutions in later chapter.
Chapter 4: Solutions to improve the efficiency of transfer pricing control for
FDI enterprises in HCM City
In Chapter 4, the authors have proposed 7 solutions for controlling transfer pricing
more effectively including the improvement of current legal system and taxation
policies which are closely related to the management of transfer pricing in FDI
enterprises, the advancement of information network infrastructure, the
synchronization in action between different authorities in different geographic
areas, the solidification of tax inspection and regular examination for suspected
cases of transfer pricing as well as extensive training for governmental workforce
about the application of the APA in FDI and other measures to control transfer
pricing.
Keywords: transfer pricing in FDI enterprises, advance pricing agreements, APA ;
consolidated base taxation

MC LC
Mc s

Tn chng; mc

Trang

Cc ch vit tt trong nghin cu

Li m u

ngha v tnh cp thit ca cng trnh nghin cu

Mc tiu nghin cu

i tng v phm vi nghin cu

Nhim v nghin cu

Tng quan cc cng trnh nghin cu lin quan n ti

5.1.

Cc tc phm nc ngoi

5.2

Cc tc phm trong nc

im mi ca cng trnh nghin cu

Phng php nghin cu

Ni dung nghin cu

Chng 1

Chuyn gi v kim sot chuyn gi trong hot ng

10

FDI
1.1.
1.1.1.

Cc khi nim c bn
Khi nim v Chuyn gi trong hot ng u t trc tip
nc ngoi (FDI)

10
10

1.1.2.

V sao c hin tng chuyn gi

11

1.1.2.1.

Nguyn nhn khch quan

11

1.1.2.2.

Nguyn nhn ch quan

14

1.1.3

18

1.1.3.1.
1.1.3.2.

Vai tr v hu qu ca hot ng chuyn gi ca cc cng

ty Quc t
i vi cc tp on a quc gia MNCs
i vi cc nc xut khu vn u t

1.1.3.3.

i vi nc tip nhn u t

20

1.1.4.
1.1.5.

1.1.5.1.

Hnh thc chuyn gi trong giai on u ca qu trnh

TQT
Hnh thc chuyn gi trong giai on trin khai d n

Nhp khu nguyn liu t cng ty m hoc cc cng ty

thnh vin trong cng 1 tp on nc ngoi

18
19

21
21

22

1.1.5.2.
1.1.5.3.
1.1.5.4.
1.1.5.5.
1.1.5.6.
1.1.5.7.
1.1.6.
1.1.6.1.
1.1.6.2.

Lm qung co nc ngoi vi chi ph cao

Chuyn gi thng qua hnh thc nng chi ph cc n v
hnh chnh v qun l
Thc hin chuyn gi thng qua iu tit gi mua bn, hng
ha
Chuyn gi bng hnh thc ti tr qua nghip vay t cng
ty m
Lp nhiu cng ty nc tip nhn u t iu tit chi
ph gia cc cng ty thnh vin .
Chuyn gi bng hot ng ti tr
Cc hnh thc chuyn gi khc
Chuyn gi thng cc trung tm ti to ha n

22
22
22
22
23
23
23
23
23

1.1.7.
1.2.
1.2.1.

S dng chng khon hn hp

Cc du hiu nhn bit chuyn gi cc doanh nghip FDI
Cc phng php kim sot hot ng chuyn gi
Xy dng cc phng php phng php nh gi th
trng i vi cc giao dch quc t

1.2.1.1.

Nguyn tc xc nh gi th trng i vi cc giao dch

Quc t

25

1.2.1.2.

Phng php xc nh gi truyn thng

26

1.2.1.3.

Nhm phng php xc nh li nhun giao dch

29

1.2.2.

K kt hip nh chng nh thu 2 ln.

31

1.2.2.1.

Ni dung

31

1.2.2.2.

Mc ch k hip nh

31

1.2.3.

C ch tha thun nh gi trc (Advance Pricing

Agreement- APA) trong cng tc chng chuyn gi
Khi qut chung
Cch thc thc hin tha thun APA
Cc loi APA
Phm vi p dng APA
Nhn xt v phng php APA

32

Kt lun chng 1

38

Chng 2

Nghin cu kinh nghim chng chuyn gi ca cc nc

v cc bi hc rt ra cho Vit nam

39

2.1.

ngha nghin cu kinh nghim kim sot chuyn gi

ca cc nc trn th gii

39

1.2.3.1
1.2.3.2
1.2.3.3
1.2.3.4
1.2.3.5

23
25
25

32
32
35
36
36

L do nghin cu kinh nghim chuyn gi ca cc nc

Chuyn gi ca cc cng ty a quc gia trn ton cu rt
trm trng v phc tp , i hi phi c s lin kt gia cc
nc mi thc hin chng chuyn gi
Nghin cu kinh nghim kim sot chuyn gi cc
nc cng nghip pht trin

39
46

41

2.2.1.1

Nghin cu kinh nghim ca Hoa K

Tnh trng chuyn gi ca Hoa K rt trm trng

2.2.1.2.

Hoa K n lc kim sot chuyn gi

44

2.2.2.

Nghin cu kinh nghim ca Anh quc

51

2.2.2.1.

Tnh trng chuyn gi ca Anh cng rt trm trng

51

2.2.2.2.

Kinh nghim kim sot chuyn gi ti Anh

52

2.2.3.

Kinh nghim kim sot chuyn gi ti Nht Bn

53

2.3.

Kinh nghim ca cc nc chu khc

54

2.3.1.

Kinh nghim ca Trung Quc

54

2.3.1.1.

54

2.3.1.2.

Ti sao Vit Nam phi nghin cu kinh nghim kim sot

chuyn gi ca Trung Quc ?
Cc bi hc kim sot chuyn gi ca Trung Quc

2.3.2

Kinh nghim ca n

57

2.3.3.

Kinh nghim ca Hn Quc

59

2.3.4

Kinh nghim kim sot chuyn gi ca mt s nc

ASEANs

60

2.4

Bi hc kinh nghim rt ra cho Vit Nam v thnh ph H

Ch Minh

61

Kt lun chng 2

63

Phn tch thc trng chuyn gi v kim sot chuyn

gi cc doanh nghip FDI trn a bn thnh ph H
Ch Minh
Tnh hnh chung v hot ng chuyn gi ti cc doanh
nghip FDI
Khi qut chung v hin tng k khai l ca cc doanh
nghip FDI ti Vit Nam
Thc trng cng tc thanh tra kim tra ca ngnh thu
chng chuyn gi
Thc trng hot ng chuyn gi ca cc doanh nghip
FDI trn a bn thnh ph H Ch Minh

64

2.1.1.
2.1.2.

2.2.
2.2.1.

Chng 3

3.1.
3.1.1.
3.1.2.
3.2.

40

41

55

64
64
65
66

Nghin cu cc hnh thc chuyn gi trong cc giai on

hot ng ca cc doanh nghip FDI trn a bn thnh ph
HCM hot ng ca cc doanh nghip FDI hot ng trn
a bn thnh ph H Ch Minh
Hnh thc chuyn gi trong giai on u ca qu trnh u
t ca cc doanh nghip FDI

67

3.2.1.2.

Nghi vn chuyn gi cc doanh nghip FDI ang hot

ng trn a bn thnh ph H Ch Minh giai on trin
khi d n

68

3.2.2.

Nghin cu hin tng chuyn gi trong ngnh may ti cc

KCN & KCX ca TP.HCM

76

3.2.2.1.

Tnh hnh chung cc doanh nghip FDI ngnh dt may

ang hot ng ti cc KCN & KCX TP.HCM

76

3.2.2.2

Tnh hnh hot ng kinh doanh v ti chnh ca cc doanh

nghip FDI trong ngnh dt may ang hot ng ti cc
KCN & KCX TP.HCM.

77

3.2.2.3

79

3.3.1.

Nhng du hiu chuyn gi nhm doanh nghip FDI

ngnh dt may ti cc KCN & KCX TP.HCM
Mt s in hnh v nghi vn chuyn gi cc doanh
nghip may ang hot ng ti KCN v KCX TP. H Ch
Minh
Nghi vn chuyn gi ti cng ty trch nhim HH Coca cola
Vit Nam
Kt qu kho st v tnh hnh chuyn gi ca cc doanh
nghip FDI trn a bn TP. HCM.
Phn tch hot ng kim sot chuyn gi ti cc c
quan thu TP. H Ch Minh
V hnh lang php l t chc kim sot chuyn gi

3.3.1.1.

Giai on (1988-1997)

94

3.3.1.2.

Giai on (1997-2004)

94

3.3.1.3.

Giai on t nm 2004 n nay

95

3.3.2.

101

3.3.3.

nh gi c s VC v d liu thng tin phc v cho cng

tc kim sot chuyn gi.
Thc trng hp tc, phi hp kim sot chuyn gi.

3.3.4.

Gim st ngha v thu ca cc doanh nghip

105

3.2.1.

3.2.1.1.

3.2.2.4.

3.2.3
3.2.4.
3.3.

67

81

86
87
94
94

104

3.3.5.

nh gi thc trng b my qun l v nhn s phc v

cho cng tc kim sot chuyn gi.

107

3.3.5.1.

V b my kim sot chuyn gi

107

3.3.5.2.

V nng lc cn b qun l kim sot chuyn gi

108

3.3.6.

Kt qu kho st v tnh hnh kim sot chuyn gi hin

nay ti cc thu TP. H Ch Minh
Kt lun v hot ng kim sot chuyn gi thnh ph
H Ch Minh
Nhng thnh cng cn pht huy
Nhng hn ch cn khc phc
Cc nhn t tc ng n hot ng chuyn gi v chng
chuyn gi trn a bn thnh ph H Ch Minh

109

Kt lun chng 3

117

Cc gii php nng cao hiu qu kim sot chuyn gi

i vi cc doanh nghip FDI trn a bn TP.HCM.
Quan im v c s xut gii php
Quan im xut gii php
Ph hp thng l quc t, tip thu kinh nghim cc nc i
trc
Ph hp tnh hnh thc tin v kh nng qun l thu ca
Vit Nam
Cc gii php a ra phi c kh nng thc thi (C th chp
nhn c
Khng lm gim tnh hp dn ca mi trng thu ht u
t u t nc ngoi vo Vit Nam
C s xut gii php
Cc nhm gii php xut

118

4.2.1
4.2.1.1

Nhm gii php kin ngh vi cp qun l Trung ng

Hon thin h thng php l , chnh sch, c ch c lin
quan ti qun l hot ng chuyn gi ti cc doanh nghip
FDI c hot ng lin kt

120
120

4.2.1.2

Xy dng c s thng tin v nng cp c s VCKT phc

v cho cng tc kim sot chuyn gi.

125

4.2.1.3

Gii php tng cng hp tc phi hp kim sot chuyn

gi trong cc doanh nghip FDI c hot ng lin kt.

129

3.4.
3.4.1.
3.4.2.
3.4.3.

Chng 4
4.1.
4.1.1.
4.1.1.1
4.1.1.2
4.1.1.3
4.1.1.4
4.1.2.
4.2.

112
112
113
115

118
118
118
118
118
119
119
120

4.2.2.

Nhm gii php kin ngh vi c quanquan3 l Nh nc

thnh ph

129

4.2.2.1.

Xy dng c s d liu thng tin ti cc thu TP.H Ch

Minh

130

4.2.2.2.

Tng cng phi hp gia cc c quan qun l Nh nc

trn a bn thnh ph H Ch Minh

131

4.2.2.3

Tng cng cng tc thanh tra, kim tra

133

4.2.2.4.

Tuyn dng v o to cn b phc v cho cng tc kim

sot chuyn gi

137

4.2.3.

Tng bc p dng c ch APA (Advance Pricing

Agreement c ch tha thun gi trc) trong cc doanh
nghip FDI
Cc bin php khc
Kt lun chng 4
Kt lun chung
Danh mc ti liu tham kho

4.2.4

140
141
143
144
145

MC LC CC BNG TRONG CNG TRNH NGHIN CU.

Bng s

Tn bng

Trang

Bng 1.1.

Tm tt du hiu nhn bit chuyn gi

24

Bng 1.2

Tm tt cc bc t chc thc hin APA ti Hoa K

33

Bng 1.3

Tm tt cc bc t chc thc hin APA ti Trung

Quc

34

Bng 2.1.

Nhng nc c hot ng chuyn gi mnh trn th gii

40

Bng 2.2.

Gi nhp khu 1 s mt hng c hin tng chuyn gi

43

Bng 2.3.

Gi xut khu hng ha t Hoa K c hin tng

chuyn gi

43

Bng 2.4.

Thi gian cn thit hon tt 1 APA mi v ti k

APA ti Hoa K (Thng)

46

Bng 2.5
Bng 3.1.

Thi gian thc hin 1 tha thun APA nm 2012

Kt qu xc nh gi tr vn gp ca cc bn lin doanh

47
68

Bng 3.2

Cc doanh nghip FDI ngnh c kh ti cc KCN &

KCX TP.HCM c du hiu chuyn gi.

Bng 3.3

Th hin t l bnh qun cc loi chi ph so vi doanh

thu ca cc doanh nghip c kh
Li nhun, thu TNDN v t l thu/thu nhp bnh qun
ca cc Doanh nghip c kh ti KCN-KCX TP HCM
giai on 2009-2011
C cu chi ph ca Doanh nghip TOWA Vit Nam
Chi ph li vay do ngn hng BNP ti Vit Nam chi tr
cho tr s chnh
Chi ph bn quyn ca cng ty lin doanh bia Vit Nam

69

Thi gian hot ng ca doanh nghip dt may FDI ti

cc KCN & KCX thnh ph n thi im 2011
Tc tng/gim ti sn, doanh thu v chi ph bnh
qun ca DN nc ngoi ti cc KCN & KCX TP.HCM
(2009-2011)
C cu chi ph hot ng kinh doanh ca doanh nghip
dt may 2009-2011
Tnh hnh li l ca doanh nghip dt may FDI 20092011
T sut li nhun trn doanh thu ca doanh nghip dt

76

Bng 3.4
Bng 3.5
Bng 3.6
Bng 3.7
Bng 3.8
Bng 3.9
Bng 3.10
Bng 3.11
Bng 3.12

68

70

72
75
75

77

78
79
79

may hot ng ti cc KCN & KCX TP.HCM (20092011)

Bng 3.13

T sut li nhun rng ti sn ca doanh nghip dt may

2009-2011

80

Bng 3.14

S lng doanh nghip dt may ti cc KCN & KCX

ca thnh ph thc hin giao dch lin kt theo tng
quc gia

81

Bng 3.15

Danh sch doanh nghip c du hiu chuyn gi

82

Bng 3.16

Tnh hnh bn hng ca cng ty A vi cc bn lin kt

2009-2011

82

Bng 3.17

82

Bng 3.21

Tnh hnh ti chnh cng ty A 2009-2011

T l chi ph sn xut so vi doanh thu ca cng ty A
2009-2011
Tnh hnh vay n ngn hn v di hn ca cng ty may
A 2009-2011
Tc tng doanh thu v tng tng chi ph ca cng ty
B
T sut li nhun kinh doanh ca cng ty B

Bng 3.22

Nghip v gia cng ty B v cng ty lin kt ch u t

85

Bng 3.23

So snh tng hp gia ba cng ty con ca Coca Cola ti

ba quc gia (%)

86

Bng 4.1.

Minh ha v thng k ch s ti chnh cho ngnh cung

cp dch v lu tr ca IRS Hoa K.

127

Bng 4.2.

C ch phi hp gia cc thu TP.HCM vi cc c

quan ban ngnh trong v ngoi nc.
Cc bin php ch ti xut

132

Bng 3.18
Bng 3.19
Bng 3.20

Bng 4.3

83
83
85
85

136

MC LC CC BIU TRONG CNG TRNH NGHIN CU.

Biu

Tn biu

Trang

Biu 1.1

S doanh nghip p dng APA hng nm cc quc

gia tiu biu

35

Biu 1.2

Thi gian bnh qun m phn APA ca cc nc trn

th gii (thng/m phn)

37

Biu 2.1

Chi ph chm sc sc khe so snh vi tng s thu b

mt cc khu vc trn th gii nm 2011.

Biu 2.2

C cu cc loi thu ng gp cho Ngn sch Hoa K

t nm 1950-2010

42

Biu 2.3.

Thi gian m phn APA bnh qun ti Hoa K (thng)

46

Thi gian thc hin 1 tha thun APA

2012(Nm).

47

Biu 2.4

nm

41

Biu 2.5

S APA c thc hin qua cc nm ti Hoa K

48

Biu 2.6

S cc doanh nghip ch c tha thun APA ti Hoa

K hng nm

48

S 1

B my t chc Phng thu Quc t ca Hn Quc.

Tnh hnh khai bo l ca cc doanh nghip FDI trn a
bn TP. HCM.
Hiu qu u t ca cc khu vc kinh t thng qua ch
s ICOR
Th hin nguyn liu nhp khu t TOWA Nht Bn
v gi vn hng bn ca cng ty TNHH TOWA giai
on 2009 n 2011.

59

Biu 3.4

Doanh thu v l ca cng ty Coca cola Vit Nam 20042010

86

Biu 3.5

S ngui tham gia tr li kho st

88

Biu 3.6

nh gi cc hnh thc chuyn gi ca cc doanh

nghip FDI

88

Biu 3.7

Mc chuyn gi trong cc doanh nghip FDI theo

nh gi ca cc Bn lin quan

89

Biu 3.8

nh gi v hnh thc chuyn gi thng qua gp vn

bng ti sn hu hnh

89

Biu 3.1.
Biu 3.2
Biu 3.3

66
67
72

Biu 3.9

Chuyn gi thng qua mua nguyn liu ,my mc t

cng ty m

90

Biu 3.10

Chuyn gi thng qua bn hng cho cng ty ph thuc

nc ngoi

90

Biu 3.11

Chuyn gi thng qua gp vn bng cng ngh, thng

hiu ( TS v hnh )

91

Biu 3.12

Chuyn gi thng qua ti tr nghip v vay vn t

cng ty m

92

Biu 3.13

Chuyn gi thng qua hot ng qung co nc

ngoi vi chi ph cao

92

Biu 3.14

Chuyn gi thng qua hun luyn , o to

93

Biu 3.15

Chuyn gi thng qua thu chuyn gia nc ngoi

v tr lng cao

93

Hnh 3.16
Biu 3.16

Kim sot hot ng chuyn gi ca cc cng ty Quc

t

94

nh gi v c ch qun l thu v chng chuyn gi

ti Vit Nam

109

Biu 3.17

Tnh bt hp l ca quy ch Nh nc c lin quan n

chng chuyn gi.

109

Biu 3.18

Mc khng ph hp ca c ch qun l ca Vit

Nam trong xc nh cc loi chi ph so vi thng l
Quc t

110

Biu 3.19

Mc thu trc thu nh vo cc doanh nghip FDI so

vi cc nc trong khu vc

111

Biu 3.20

Hiu qu ca cng tc thanh tra , kim tra ca c quan

thu i vi hot ng chuyn gi ca cc doanh
nghip FDI

112

Biu 3.21

nh gi nng lc cn b thu lm cng tc chng

chuyn gi trong cc doanh nghip FDI c hot
ng lin kt.

112

Biu 4.1

nh gi mc kh khn trong hot ng kim sot

chuyn gi

119

Biu 4.2

Tnh cp thit ca tng cng kim sot chuyn gi i

vi cc doanh nghip FDI

120

Biu 4.3

Hon thin c ch kim sot chuyn gi

121

Biu 4.4

Tng cng cng tc thanh tra, kim tra ti cc doanh

nghip FDI

130

Biu 4.5

Tng cng cng tc hun luyn o to chng chuyn

gi cho cn b thu

133

Biu 4.6

Tng cng cng tc tuyn truyn c ch chnh sch

chng chuyn gi cho cc doanh nghip FDI

140

[Type text]

CC CH VIT TT TRONG NGHIN CU

ALP - Arms length Principle - Nguyn tc xc nh gi tr trng

APA - Advance Pricing Agreement - Phng php tha thun gi trc
CUP - Comparable Uncontrolled Price Phng php nh gi chuyn giao trn c s gi t
do c th so snh c
FDI - Foreign Direct Investment - u t trc tip nc ngoi
GDP - Gross Domestic Products - Tng sn phm quc ni
HEPZA - Ban qun l khu cng nghip-khu ch xut TP.HCM
HMRC - HM Revenue & Custom - C quan thu v Hong gia Anh.
IRS - Internal Revenue Service - C quan thu Hoa K
MNCs - Multinational Corporations - Cng ty a quc gia.
ODA - Official Development Assistance - H tr pht trin chnh thc
OECD - Oganization for Economic Co-operation and Development - T chc hp tc v
pht trin kinh t.
RPM -

Resales Price Method-Phng php gi bn li

ROA- Return on Assets - T s li nhun rng trn ti sn

ROE - Return On Equity - T s li nhun rng trn vn ch s hu.
TIEAs- Tax information exchange agreements- Tha thun trao i thng tin v thu.
TNMM - Transaction Net Margin Method - Phng php li nhun rng nghip v chuyn
giao.
VCKT- Vt cht k thut
WTO: World Trade Organization - T chc Thng mi th gii

LI M U
1. NGHA V TNH CP THIT CA TI NGHIN CU
Trn 25 nm k t khi c lut u t nc ngoi (12/1987 09/2013) Vit Nam
thu ht trn 15.298 d n vi tng s vn ng k ln trn 223,040 t USD1. Cc d n
u t FDI gp phn quan trng thc y nn kinh t Vit Nam pht trin nhanh, hi
nhp c hiu qu vi nn kinh t th gii. C th, nm 2012 cc d n FDI chim 20,1%
GDP; 66% kim ngch xut khu; nhiu ngnh kinh t quan trng ca Vit Nam c s tham
gia ca hot ng FDI nh khai thc du kh, sn xut hng in in t, bu chnh vin
thng, dch v du lch, ti chnh, ngn hng gp phn a nn kinh t Vit Nam pht trin
hi nhp nhanh vi nn kinh t khu vc v th gii. Cc d n u t thu ht trc tip
gn 1 triu lao ng v gii quyt hng trm ngn lao ng gin tip khc. Vit Nam ang l
1 trong 5 nc c tc tng trng cao nht th gii trong gn 12 nm qua vi ng gp
khng nh ca hot ng u t trc tip nc ngoi. Tuy nhin, bn cnh cc thnh tu,
hot ng FDI cn bc l nhiu tn ti, trong du hiu chuyn gi nhm ti thiu ha s
thu phi np ti Vit Nam gy tht thu cho ngn sch ca Vit Nam, to ra s cnh tranh
khng lnh mnh v thiu bnh ng gia cc nh u t.
Thnh ph H Ch Minh l a phng thu ht vn FDI ln nht nc, tnh n
ngy 20.09.2013 thu ht 4.613 d n vi tng s vn ng k trn 33,486 t USD, nhng
cng l mt trong nhng a phng c nhiu doanh nghip FDI b nghi vn thc hin
chuyn gi nht. Nm 2012, Cc thu Tp.HCM thc hin thanh tra 312 doanh nghip k
khai l lin tc, trong c doanh nghip giao dch lin kt c du hiu chuyn gi. S liu
ca Cc Thu TP.HCM cng cho thy, s doanh nghip FDI khai bo l trn 4 nm chim
trn 50%, c th hn doanh nghip FDI ch chim khong 3% tng s doanh nghip trn a
bn nhng mc l m khi doanh nghip ny khai bo chim hn 20% tng s tin m cc
doanh nghip trn a bn khai bo l; c nhng doanh nghip thnh lp cch y 5-10 nm,
nm no cng khai bo l s tin ln hn vn ch s hu, nhng doanh thu li tng lin tc.
Hin ti, hin tng chuyn gi lan sang c cc doanh nghip trong nc vi tc ngy
cng tng v th thut ngy cng tinh vi nh hng xu n ngun thu ngn sch quc gia
v a phng, lm gim tnh cnh tranh lnh mnh ca mi trng kinh doanh. Cc vi
phm ph bin nht ca doanh nghip FDI b pht hin l: sai phm trong vic hch ton
chi ph trc nhng cha chi; trch lp d phng cha ng quy nh; chi ph khng c ha
n, chng t, vt nh mc; hch ton chi ph khng phc v sn xut kinh doanh; chi
ph tin lng, khu hao khng ng quy nh ca B Ti chnh; hch ton chi ph li vay
khng ng quy nh. V d, cng ty m phn b chi ph cho cng ty con ti Vit Nam m

B K hoch u t 20.09.2013
2

thc cht cc khon chi ph ny phi hch ton cho cng ty m ti nc ngoi. c bit, c
n 90% doanh nghip FDI hot ng trong lnh vc may mc trn a bn thnh ph c kt
qu kinh doanh thua l, trong khi hu ht cc doanh nghip trong nc c ng ngnh ngh
u c li cao. Chuyn gi ti cc doanh nghip FDI tr nn ph bin v tinh vi m cc c
quan qun l Nh nc gn nh rt kh kim sot. ng trc tnh hnh ny cn nghim tc
nh gi thc trng chuyn gi ca cc doanh nghip FDI trn a bn thnh ph ni chim
gn 30 % d n FDI ca c nc; nghin cu nhng nhn t tc ng v xut h thng
cc gii php gip cho cc c quan qun l Nh nc kim sot hin tng ny i vi
doanh nghip FDI.
2. MC TIU NGHIN CU
+ Phn tch thc trng chuyn gi ca cc cng ty c vn u t nc ngoi trn

a bn thnh ph H Ch Minh
+ Nghin cu nhng nhn t tc ng khch quan v ch quan n hin tng chuyn
gi v kim sot chuyn gi ca cc c quan Nh nc i vi cc doanh nghip FDI trn
a bn thnh ph H Ch Minh. c bit nghin cu hnh lang php l c lin quan hot
ng chuyn gi ca cc cng ty c hot ng lin kt; nu cc hn ch, mu thun ca cc
vn bn mang tnh lut v ang gy tr ngi cho kim sot v ngn nga hin tng
chuyn gi cc doanh nghip FDI.
+ xut h thng cc gii php v mt chnh sch, t chc qun l Nh nc nhm
kim sot hot ng chuyn gi ca cc cng ty c vn u t nc ngoi trn a bn thnh
ph H Ch Minh.
3. I TNG V PHM VI NGHIN CU
3.1. i tng nghin cu:
Hin tng chuyn gi trong cc doanh nghip FDI.
Hot ng kim sot chuyn gi ca Vit Nam , tp trung vo hot ng kim sot
chuyn gi ca c quan thu
3.2. Phm vi nghin cu:
Nghin cu c th hin tng chuyn gi trong cc doanh nghip FDI ngnh may v
c kh l hai ngnh c t l doanh nghip FDI thua l ln.
a bn nghin cu l thnh ph H Ch Minh
4. NHIM V NGHIN CU:
thc hin cc mc tiu nghin cu, nhim v m nhm nghin cu ti s thc hin
nh sau:
Lm r bn cht ca hot ng chuyn gi cc doanh nghip FDI: vai tr v hu
qu ca chuyn gi.
3

 Cc cch thc kim sot chuyn gi p dng vi cc doanh nghip FDI.

Nghin cu kinh nghim kim sot chuyn gi ca mt s nc v rt ra cc bi hc
hu ch cho Vit Nam v cho TP. H Ch Minh.
nh gi thc trng cc hnh vi chuyn gi ca cc doanh nghip FDI trn a bn
thnh ph H Ch Minh rt ra cc kt lun lm c s cho nghin cu cc bin
php kim sot chuyn gi mang tnh thc tin v khoa hc.
nh gi cc vn bn php l lin quan n kim sot chuyn gi Vit Nam, nu
c tn ti, mu thun lm hn ch vic kim sot chuyn gi ti Vit Nam ni
chung v thnh ph H Ch Minh ni ring.
nh gi hot ng kim sot chuyn gi ca c quan thu trn a bn thnh ph
H Ch Minh rt ra nhng thnh cng v nhng hn ch, tn ti.
xut h thng gii php nng cao hiu qu hot ng kim sot chuyn gi i vi
cc doanh nghip FDI trn a bn thnh ph H Ch Minh.
5. TNG QUAN V CC CNG TRNH NGHIN CU LIN QUAN N TI:
Khi thc hin ti ny nhm nghin cu tip cn cc kt qu nghin cu, lun n tin
s, lun vn thc s, cc bi bo... trong v ngoi nc v cch thc nh gi chuyn giao,
thc hin chuyn gi ca cc tp on a quc gia; cc b lut v cch thc kim sot
chuyn gi ca OECD, ca cc nc trn th gii v Vit Nam. Mt s nghin cu in
hnh c cp di y.
5.1. Cc tc phm nc ngoi:
1. Price Water House Cooper International transfer pricing 2012. Ni dung gm 2
phn: phn 1 gii thiu v cc hnh thc chuyn gi trn th gii, phn 2 gii thiu
v cc hnh thc kim sot chuyn gi ni chung v c th tng quc gia - trong
c Vit Nam. Nghin cu ny cp nguyn tc nh gi chuyn giao ca cc cng
ty a quc gia m hp lut, khng b kin trn thu. Ti liu cho thy c nhng cng
ty nh PWC Hoa K sn sng cung cp dch v cho cc cng ty a quc gia v
chuyn gi.
2. Elliott, Jamie (1999) Managing international transfer pricing policies: a grounded
theory study. Lun n tin s ti i hc Glasgow. Lun n cp chnh sch kim
sot chuyn gi ca cc nc cng nghip pht trin nh Anh, Hoa K p dng
chng li hin tng chuyn gi ca cc cng ty a quc gia ngy cng gia tng c ng
vi qu trnh ton cu ha, tc gi phn tch nhng im mnh v tn ti ca cc
chnh sch ny v xut h thng cc quan im v hon thin cc chnh sch kim
sot chuyn gi.
3. Mansour M Moussavi, The economic impact of multinational transfer pricing in
Third World countries: The case of Iran. Trong lun n tin s nghin cu s tc
4

ng kinh t ca cc tp on a quc gia n cc nc th gii th 3, trng hp

ca Iran. C th tc gi cp n hin tng chuyn gi ti cc cng ty du m ca
cc tp on a quc gia, khin Iran b tht thu thu, to mi trng kinh doanh bt
bnh ng i vi cc doanh nghip ni a. Tc gi xut cc bin php m OECD
xy dng thc hin kim sot chuyn gi trong iu kin c th ca Iran.
4. E. Baistrocchi and I. Roxan (eds.), 2012. Resolving Transfer Pricing Disputes: A
Global Analysis London: Cambridge University Press. Cc tc gi phn tch hn
180 trng hp chuyn gi t 20 khu vc php l i din trn ton cu, nu r cch
thc gii quyt tranh chp chuyn gi, gii thch php lut v chuyn gi nh th no
trong thc t v xem xt x l tranh chp gia ngi np thu v c quan thu nh
th no trn th gii. Ti liu cung cp cc kin thc, k nng l mt b sung cn
thit hng dn ti liu ca OECD v gi chuyn giao, kim sot chuyn gi cho
cc doanh nghip a quc gia v cc c quan hnh chnh thu, trong tp trung vo
cc vn chuyn gi, nhng khng cp ti tranh chp c th.
5. Ti liu ca OECD OECD Transfer Pricing Guidelines for Multinational
Enterprises and Tax Administrationsal nm 2010. y l ti liu hng dn cho
cc cng ty a quc gia; c quan qun l thu ca cc nc v cch thc tha thun
gi giao dch quc t hn ch ti thiu vic trnh thu gy thit hi cho nc tip
nhn u t FDI, nhng cng trnh nh thu 2 ln l tn hi n hot ng ca cc
cng ty a quc gia. Trong ti liu hng dn ca OECD nm 2010 cng nu nhng
thay i ca iu khon 25 so vi n phm hng dn 2009.
Nhn xt v cc ti liu nc ngoi: Cc tc phm trn nu nhng vn l lun c bn v
chuyn gi; cc phng php m cc nc p dng chng li hin tng chuyn gi; cc
hin tng chuyn gi tiu biu v xu hng cc cng ty a quc gia hay p dng chuyn
gi khi u t trc tip nc ngoi nhng nm gn y. Tuy nhin, cha c tc phm nc
ngoi cp ti hin tng chuyn gi ca cc cng ty a quc gia ang hot ng ti Vit
Nam, cng cha c cng trnh nh gi vic qun l, kim sot chuyn gi ca cc c quan
qun l Nh nc Vit Nam thi gian qua.
5.2. Cc tc phm trong nc:
6. Ban ci cch v hin i ha ca Tng cc thu Vit Nam, nh gi thc trng
qun l thu v chuyn gi ti Vit Nam giai on 2006-2010 v nh hng nng
cao hiu qu qun l thu i vi hot ng ny trong thi gian ti, pht hnh
nm 2011. Ni dung gm 4 phn: Phn 1 cp nhng vn l lun c bn v
chuyn gi v kim sot chuyn gi; Phn 2 nu kinh nghim ca mt s nc trong
hot ng kim sot chuyn gi v cc bi hc rt ra cho Vit Nam. Phn 3 nh gi
thc trng qun l thu i vi hot ng chuyn gi ti Vit Nam gia on 20065

2010; Phn 4 nu gii php nng cao hiu qu qun l thu i vi hot ng chuyn
gi ti Vit Nam. y l ti liu b ch v hot ng chuyn gi ti Vit Nam, l gii
mt phn cc nguyn nhn dn ti hot ng chuyn gi ngy cng nhiu. Tuy nhin,
tnh ton din v chuyn su ca n vn cn nhiu hn ch, cc gii php xut
thiu tnh trit .
7. B ti chnh Vit Nam Ti liu tham kho kinh nghim quc t v qun l thu.
Ti liu gm: Phn 1, Nhm vn n gin ho th tc hnh chnh v thu - nghin
cu kinh nghim ca 6 nc: Hn Quc, Anh, New Zealand... trong vn quy nh thi
gian thu thu; Phn 2, Nhm vn v phc v mc tiu ci cch - hin i ho v
hi nhp, ph hp thng l quc t - Nghin cu kinh nghim ca 8 nc v tha
thun gi trc (APA) v rt ra bi hc kinh nghim cho Vit Nam; Phn 3, nhm
vn v nng cao hiu lc, hiu qu ca qun l thu ph hp vi thc t v cc
vn bn php lut c lin quan. Ti liu cp kinh nghim ca cc nc 1 s vn
lin quan n chuyn gi v kim sot chuyn gi. Nhng nghin cu v c s
php l thc hin qun l hnh vi chuyn gi, c ch phi hp gia cc quc gia...
cha c cp.
8. Nitin Jain Chuyn gi trong ngnh may Vit Nam. Chuyn gia ph trch lnh
thu quc t (Chuyn gi ca Ernst & Young ti Vit Nam). Hi tho t chc ti H
ni t ngy 27/02 n ngy 1/03/2013 trong bi bo co ca mnh tc gi c 13 nm
kinh nghim trong lnh vc chuyn gi phn tch su v kh nng chuyn gi din
ra nh th no ti cc cng ty FDI ngnh may c hot ng lin kt, tc gi cng
xut cc kin ngh c th mang tnh chuyn su v kim sot chuyn gi trong cc
doanh nghip FDI ngnh may ang hot ng ti Vit Nam.
9. TS. L Xun Trng, 2011. Kim sot chuyn gi Vit Nam: Tip tc hon
thin khung php l v cc iu kin thc hin. Tp ch ti chnh s 7/2011. Bi
vit ny khi qut nhng n lc trong hot ng kim sot chuyn gi ca ngnh thu
thi gian qua, l gii cn nguyn nhng hn ch trong hot ng kim sot chuyn
gi v xut mt s gii php nng cao hiu qu hot ng kim sot chuyn gi
cc c quan thu.
10. Phan Th Thnh Dng, 2010. Php lut v kim sot chuyn gi Vit Nam. Lun
n phn tch kh su sc c s php l iu chnh kim sot chuyn gi Vit Nam,
tnh hnh p dng php lut v kim sot chuyn gi v thit lp c s cho vic hon
thin php lut v kim sot chuyn gi Vit Nam.
Nhn xt v cc tc phm v cng trnh nghin cu trong nc m nhm nghin cu
tip cn v vn chuyn gi trong hot ng u t FDI: cc cng trnh khc ha
c kh y cc l thuyt v bn cht ca chuyn gi v cc th thut chuyn gi ca
6

cc cng ty a quc gia; nghin cu hin trng chuyn gi ca cc doanh nghip FDI ang
hot ng ti Vit Nam v cc nghin cu xut mt s gii php cho cc c quan qun
l thu ca Nh nc Vit Nam kim sot hin tng chuyn gi ca cc cng ty FDI.
Hn ch ca cc tc phm trn: cha nh gi ton din; v l lun cc tc phm trn
cha l gii trit ti sao qu trnh kim sot chuyn gi thc hin rt kh khn? Ti sao
lut chng li hin tng chuyn gi mi xut hin ti Hoa k vo nm 1998, cn cc
nc khc a ra lut ny t nm 2000 tr li y; Ngoi ra, cc tc phm cha nghin cu
k hin tng chuyn gi c cc doanh nghip FDI thc hin tt c cc giai on trong
qu trnh t chc hot ng u t v trin khai kinh doanh Vit Nam ni chung v thnh
ph H Ch Minh ni ring. C th,
giai on gp vn u t;
Trong khu chuyn giao cng ngh;
Trong vay vn;
Trong khu mua, bn nguyn nhin vt liu, thit b my mc;
Trong khu thc hin cc dch v t vn qun l, hun luyn o to.
t tc phm nh gi c ch chnh sch v thc hin kim sot chuyn gi ca Vit Nam: v
c ch hch ton k ton; ch kim ton; chnh sch thu; c ch qun l hot ng FDI
thng qua chnh sch thanh tra, kim tra, kim sot. c bit cha c tc phm no nhn xt
hn ch ca thng t 66 ca B ti chnh ban hnh ngy 22.4.2010, hng dn thc hin
vic xc nh gi th trng trong giao dch kinh doanh gia cc bn c quan h lin kt. Do
nh gi cha ton din, nn gii php xut ca cc tc phm nghin cu k trn cn
chung chung, kh p dng nn hin tng chuyn gi cc doanh nghip FDI c xu
hng m rng, lm nh hng xu n mi trng kinh doanh v Nh nc tht thu thu.
6. IM MI CA CNG TRNH NGHIN CU:
ti c nhng im mi sau:
V l thuyt: nghin cu khng ch cp nhng mt tri ca chuyn gi, m c tc
ng khc ca hin tng ny i vi nc tip nhn u t v y cng nhm tr li
ti sao cc nc chm ban hnh lut kim sot chuyn gi; mt s nc khng quyt
lit kim sot hin tng chuyn gi ca cc cng ty a quc gia. Nhm nghin cu
cp kinh nghim ca cc nc cng nghip pht trin nh Hoa k, Anh, Nht v
cc nc ang pht trin nh Thi Lan, Malaysia Trung Quc v kim sot chuyn
gi i vi cng ty a quc gia v rt ra bi hc b ch cho Vit Nam ni chung v
cho thnh ph H Ch Minh ni ring.
V thc tin: nghin cu nh gi hin tng chuyn gi ca cc doanh nghip FDI
hot ng trn a bn thnh ph H Ch Minh thc hin tt c cc khu: tin u
7

t; u t; hot ng kinh doanh v thc trng kim sot chuyn gi ca Vit Nam
hin nay trn 5 kha cnh: v th ch chnh sch; c s vt cht k thut v d liu
thng tin; v thc trng hp tc lin kt trong kim sot chuyn gi; v gim st,
thanh tra thu; v ngun nhn lc v nghin cu cc nhn t tc ng khch quan
v ch quan n chuyn gi v kim sot chuyn gi hin nay trn a bn thnh
ph.
xut h thng chnh sch, gii php t chc qun l nh nc nhm hn ch hot
ng chuyn gi ca doanh nghip FDI trn a bn thnh ph H Ch Minh, nng
cao hiu qu hot ng kim sot chuyn gi nhm tng hiu qu nh nc i vi
hot ng FDI m khng lm nh hng n s hp dn ca mi trng u t ph
hp vi thng l quc t, khng gy kh khn cho cc nh u t hot ng chn
chnh.Nhm gii php chia lm 02 nhm : Nhm kin ngh vi cc c quan qun l
Trung ng v nhm kin ngh vi cc S ,Ban ngnh ca thnh ph
7. PHNG PHP NGHIN CU:
Trn cn bn ca phng php nghin cu nh tnh, phng php nghin cu c p
dng thc hin ti ny bao gm:
7.1. Phng php thu thp thng tin:
Nghin cu ti bn thu thp thng tin th cp t c s d liu c lin quan v thu
thuc khi doanh nghip FDI ca Tng cc thu Vit Nam, Cc thu Tp.H Ch
Minh, Ban qun l cc khu cng nghip v khu ch xut Tp. H Ch Minh
(HEPZA) ng thi, nghin cu thng tin th cp t cc ti liu sch, bo, tp ch
chuyn ngnh thu v tra cu thng tin c lin quan trn mng internet.
Phng vn chuyn gia v iu tra thc t thu thp thng tin s cp t cc doanh
nghip v cc chuyn gia thuc i tng kho st.
7.2. Phng php x l thng tin: p dng phi hp gia cc phng php thng k
m t, phn tch ti chnh doanh nghip Nghin cu ny s dng phn mm SPSS
20.0 phn tch d liu.
7.3. Thit k nghin cu: Hot ng nghin cu c thit k qua cc bc sau:
7.3.1. Nghin cu s b:
-

Trc ht, nhm tin hnh nghin cu in hnh trn mt s i tng kho st c
th (doanh nghip FDI v dt may v c kh ti Tp.H Ch Minh) c cn c son
tho bng cu hi kho st ph hp.

Sau , tin hnh tho lun vi cc chuyn gia v ti chnh v kim ton hon
thin bng cu hi v lp phiu kho st chnh thc.
7.3.2. Nghin cu chnh thc:

Tin hnh iu tra kho st thc t. Mu iu tra bao gm 164 nhn vin, chuyn gia
v cn b qun l v ti chnh v k ton kim ton (Ph lc 3).

Thc hin phn tch v mt nh lng kt qu nghin cu, tho lun ni b v vit
bo co tng hp.

T chc hi tho khoa hc ghi nhn kin phn bin ca cc chuyn gia v cc
nh khoa hc c lin quan nhm hiu chnh nng cao cht lng ca ti nghin
cu.

8. NI DUNG NGHIN CU:

Nghin cu gm 145 trang, 34 bng s liu, 34 biu , 5 ph lc, chia lm 4 chng:
Chng 1: Chuyn gi v kim sot chuyn gi trong hot ng FDI.
Chng 2: Nghin cu hin tng kim sot chuyn gi ca cc nc v bi hc cho Vit
Nam
Chng 3: Phn tch thc trng kim sot chuyn gi cc doanh nghip FDI trn a bn
thnh ph H Ch Minh.
Chng 4: Cc gii php nng cao hiu qu kim sot chuyn gi i vi doanh nghip
FDI trn a bn TP.HCM

CHNG 1: CHUYN GI V KIM SOT CHUYN GI TRONG HOT

NG FDI
1.1 Cc khi nim c bn
1.1.1 Khi nim v chuyn gi trong hot ng u t trc tip nc ngoi (FDI):
Cho n nay c kh nhiu khi nim v chuyn gi c nu ra trong cc nghin cu trc
y, c th nu in hnh nh sau:
Khi nim 1: Chuyn gi (transfer price) l mt hnh vi ch thng ng gia cc cng ty
trong cng tp on tha thun gi c khng da trn gi th trng, nhm chuyn li
nhun t cng ty ny sang cng ty khc cc nc khc nhau nhm trnh np thu y ,
t nng cao hiu qu kinh doanh ca c tp on. C s thit lp gi giao dch nh vy
xut pht t quyn t do kinh doanh. Theo , cc doanh nghip lin kt c quyn quyt
nh gi giao dch m h cho l ph hp (Garry, 2012).
Khi nim 2: Chuyn gi l vic nh gi hng ha dch v chuyn giao gia cc cng ty
lin kt ng cc quc gia khc nhau nhm ti u ha li nhun ca tp on (KPMG,
2012).
Khi nim 3: Chuyn gi l hot ng mang tnh ch quan, c ca cc tp on a quc
gia nhm ti thiu ha s thu phi np bng cch nh gi mua bn sn phm, nguyn vt
liu gia cc cng ty trong cng mt tp on, khng theo gi th trng nhm thu c
li nhun cao nht (E. Baistrocchi, 2007).
Khi nim 4 :Chuyn gi c hiu l vic thc hin chnh sch gi i vi sn phm (ti
sn hu hnh, ti sn v hnh, dch v, li tin vay) c chuyn dch gia cc bn c quan
h lin kt khng theo gi giao dch thng thng trn th trng, nhm ti thiu ho tng
s thu phi np ca tt c cc bn lin kt trn ton cu2.
Cn phn bit trng hp chuyn gi vi trng hp khai gi giao dch thp i vi
c quan qun l trn thu: i vi trng hp khai gi giao dch thp i vi c quan
qun l trn thu nhng cc bn giao dch vn thc hin thanh ton y theo gi tha
thun. Trong khi , nu giao dch chuyn gi, gi c trong giao dch chnh l gi tho thun
nn cc bn s khng phi thc hin vic thanh ton khon chnh lch gia gi giao dch
ni b v gi th trng.
c im ca chuyn gi: d c nh ngha nh th no th hot ng chuyn gi
cng c nhng c im c bn sau:
Chuyn gi ch xy ra cc cng ty c cc giao dch c thc hin gia cc ch
th trong nhm lin kt (cc bn lin kt). C s xc nh mi quan h lin kt
2

OECD Announcement And Report Concerning Advance Pricing Agreements, March 25, 2013

10

gia cc ch th l yu t qun l, iu hnh hay gp vn (ph lc 1-13 trng

hp c xc nh c giao dch lin kt). y chnh l nhng iu kin quyt
nh s nh hng, s giao ha v mt li ch ca cc ch th. Xt theo c s ny
th cc doanh nghip lin kt c th c hnh thnh trong cng mt quc gia
hoc c th nhiu quc gia khc nhau. Do , v nguyn tc, chuyn gi khng
ch din ra trong cc giao dch quc t m c th c trong nhng giao dch trong
nc. Trn thc t, chuyn gi thng c tp trung vo cc giao dch quc t
hn do s khc bit v chnh sch thu gia cc quc gia.
Gi c mua bn c xc nh khng theo th trng, m da trn tnh ton ca
cc nh qun l cc tp on a quc gia.
nh gi chuyn giao (Price Transfering) l vic s dng cc phng php xc
nh gi chuyn giao ni b ca mt cng ty a quc gia (MNCs).
Cc cng ty thc hin chuyn gi vi nhau c mi quan h cng sinh c bit v
quyn li ti chnh v t chc.
Mc ch chuyn gi l ti thiu ha s thu phi np ca c tp on ng cc
nc khc nhau, nhm ti a ha li nhun thu c.
Hnh vi chuyn gi v c bn khng vi phm php lut ca tng quc gia, v cc
cng ty a quc gia tnh ton k, iu ny khin cho cng tc kim sot chuyn
gi ca tng quc gia gp kh khn. ng Margaret Hodge (ch tch y ban
kim ton cng Quc hi Anh) cho rng: Chng ti khng buc ti cc tp
on a quc gia vi phm php lut. Chng ti t co h v o c"3
1.1.2. V sao c hin tng chuyn gi?
1.1.2.1. Nguyn nhn khch quan:
Hnh vi chuyn gi xut pht t quyn t do nh ot trong kinh doanh ca cc
ch th kinh t, h hon ton c quyn quyt nh gi c ca mt giao dch. Do
h hon ton c quyn mua hay bn hng ha, dch v vi gi mong mun,
chnh nguyn nhn ny khin cho a s hnh vi chuyn gi ca cc cng ty lin
kt hp php, gy kh khn cho hot ng kim sot chuyn gi.
Ton cu ha ang trong qu trnh pht trin mnh m, gy sc p n cc nc
phi m ca nn kinh t dng chy ca hng ha, dch v v vn u t c
t do lu thng. iu ny to thun li cho cng ty a quc gia m rng sn xut
kinh doanh theo hnh thc thnh lp cng ty con nc ngoi. y l iu kin
quan trng cc MNCs thc hin chuyn gi.

http://www.independent.co.uk/news/people/profiles/margaret-hodge-companies-have-to-pay-their-share-tax-is-amoral-issue-

11

 Tn ti s khc bit v chnh sch thu ca cc quc gia da vo c im kinh t

- x hi v chin lc thu ht FDI ca cc nc (Ph lc 2- Cc mc thu ca
cc nc trn th gii). V vy, chnh lch mc iu tit thu gia cc quc
gia hon ton c th xy ra v da vo c im ny m cc cng ty a quc gia
xy dng chin lc chuyn gi.
Tn ti nhiu thin ng thu trn th gii: ni m th tc thnh lp cng ty d
dng; mc thu thu nhp doanh nghip thp hoc bng 0; cam kt gi b mt
thng mi tng cng thu ht cc doanh nghip FDI n ng k lp cng
ty, chuyn li nhun thu c t hot ng kinh doanh trn ton cu v ni c
thu sut thp gim ngha v ng thu.
C ch hch ton k ton v kim ton cc nc c nhng im khc bit cng
l ch h cho hot ng chuyn gi pht trin.
S khng chuyn i c hoc chuyn i kh khn ca ng tin khi tin hnh
u t nc ngoi, thm vo lm pht, chnh sch ti chnh v thu bt n
kch thch cc cng ty a quc gia khi u t ra nc ngoi tm mi cch
chuyn li nhun v nc, trong c cch thc hin chuyn gi trong kinh
doanh.
nhiu nc, khu vc lnh th v nhiu t chc quc t c c ch bo v b mt
thng tin v ti sn cho cc doanh nghip v c nhn.V d, Hip nh TRIPs ca
WTO bo h: B mt thng tin thng mi, buc 159 nc thnh vin ca t
chc ny phi tun th nghim tc. Cho nn, vic khai thc thng tin kim sot
v ngn chn hin tng chuyn gi ca cc cng ty quc t khng d dng.
Mt s nc, trong c Vit Nam t nm 2003 v trc, duy tr thu chuyn li
nhun ra nc ngoi vi mc thu bnh qun l 5%, khin cc cng ty a quc gia
tm mi cch n loi thu ny, trong c phng thc chuyn gi khi giao
dch vi cng ty m.
Kim sot hot ng chuyn gi rt kh, v hot ng ca cc cng ty quc t
vt ra ngoi kim sot ca mt quc gia. Trong khi , s phi hp gia c
quan Chnh ph ca cc nc cha cht ch khin cho hot ng chuyn gi
ca cc cng ty a quc gia c iu kin pht trin.

12

Hp 1: Minh ha v thin ng thu trn th gii

1. Bang Delaware (Hoa K) c xem l mt thin ng thu i vi cc doanh nghip
ngay trn t M, v ti y khng tnh thu trn hng ha v dch v. Gn na cng ty i
chng ca M c ng k ti Delaware. Ngoi ra, Delaware l ni ng k kinh doanh ca
khong 50% tp on ln nht th gii. y, ngi ta ch mt khong 1 ting ng k
m cng ty. Nm 2011, 133.297 doanh nghip mi m y. S lng doanh nghip ng k
tr s Delaware thm ch cn nhiu hn so vi s dn bang Delaware. Hin c 945.326
doanh nghip ng tr s Delaware, trong khi tng s dn ca bang l 897.934.
Doanh nghip cng d dng c gim thu nu ng k kinh doanh ti Delaware. Th
thut n thu ny c bit n vi tn gi Delaware loophole. Trong thp k qua, chin
lc n thu khi lp tr s chnh ca cng ty ti Bang Delaware gip cc cng ty gim
c 9,5 t USD m l ra h phi np.
2. Singapore: o quc s t ang c xem l mt ng c vin thay th cho Thy S mt
khi pho i b mt trong cc nh bng Thy S b ph v. Ti Singapore, thu thu nhp
doanh nghip l 8,5% i vi cc cng ty c mc li nhun di 300.000 SGD/nm v 17%
cho mc li nhun cao hn.
3. Bahamas: l nc qun ch lp hin thuc quyn ca n Hong Anh Elizabeth nh,
nm chu M, pha ng Nam ca Hoa K, gn bang Florida. t nc Bahamas gm c
gn 3.000 o ln nh, dn s khong 350.000 ngi (2011),thu nhp trn u ngi
khong 23.000USD. Ni y c mc thu cnh tranh: thu thu nhp doanh nghip, thu vn,
thu ti sn, thu VAT tt c bng 0%. Vi chnh sch ny thu ht hng vn doanh nghip
t Mexico, Hoa K, chu u n ng k thnh lp doanh nghip. Chnh Ph Bahamas thu
ch yu: thu nhp khu, l ph thnh lp cng ty; ph xc nhn ng thu v xc nhn ti
sn hng nm ngun thu ny chim trn 17 % GDP ca nc ny. Bahamas tr thnh mt
trong nhng nc giu c lc a chu M mt phn nh chnh sch thu ci m.
4. The British Virgin Islands l lnh th c lp nhng thuc quyn qun l ca Vng Quc
Anh nm Chu M gn Puerto Rico vi din tch khong 153 km2 vi dn s 27.800 ngi,
thu nhp bnh qun u ngi hng nm l 43.566 USD (S liu 2012). y l lnh th c
mc thu u i: thu doanh nghip, thu VAT, thu ti sn, thu vn u bng 0. Doanh thu
ca quc gia ny phn ln to ra bi vic ng k cng ty nc ngoi, xc nhn ti sn, vn
u t, dch v ti chnh, ngn hng. Th tc thnh lp cng ty d dng, t khong 2-3 ngy,
l ph thnh lp ch khong 350 USD, l ph duy tr hng nm l s tin tng t. Ngun thu t
vic cp php thnh lp v chi ph duy tr cng ty chim hn mt na GDP ca BVI. Theo s
liu thng k chnh thc ngy 30.6.2012, c tnh khong 950.000 cng ty quc t n y
ng k thnh lp doanh nghip (Bnh qun mi ngi dn lnh th ny c 34 doanh nghip
nc ngoi ng k thnh lp). British Virgin Islands cng l nc ln th hai i vi s hnh
thnh ca cc qu u t ra nc ngoi (sau qun o Cayman) 2.422 Qu m c cp php
ti thi im ngy 30.6.2012. Nm 2000, bo co ca KPMG v khu vc php l nc ngoi
cho chnh ph Anh nu hn 41% cc cng ty nc ngoi ca th gii, c hnh thnh
13

British Virgin Islands. ng lu , c trn 500 nh u t n t hn o ny u t trn 15

t USD vo Vit Nam, ng th 5 trong tng s 101 nc v khu vc lnh th u t nhiu
vo Vit Nam.
5. o Cayman tuy ch gm 56.000 dn nhng li c n 9.438 qu u t (tnh n u
nm 2013) v c xem l trung tm ti chnh ln th 5 trn th gii. B quyt ca hn o
ny trong thu ht cc cng ty v c nhn ti ng k kinh doanh v m ti khon l: tt c
cc loi thu lin quan n doanh nghip u bng 0 v ch bo mt tuyt i.
Ngun: Theo t Newsweek v t chc Citizens for Tax Justice ca M 2013

1.1.2.2. Nguyn nhn ch quan

C ch chnh sch kim sot chuyn gi nhiu nc cha hon thin, c bit
cc nc ang v km pht trin. iu ny khin vic kim sot v trng pht i
vi hin tng chuyn gi ca cc cng ty quc t b hn ch.
Trnh iu hnh ti chnh doanh nghip ca cc cng ty a quc gia rt cao.
H c nhng nh qun tr v phn tch ti chnh gii, c th che y hin tng
chuyn gi mt cch tinh vi. Trong khi , thng thng cc nc tip nhn
u t, trnh ca cn b qun l nh nc v ti chnh v thu i vi cc cng
ty quc t cn nhiu hn ch. V d, tp on cng nghip General Electric (GE),
nm 2011, Bo New York Times cho bit, GE thu hn 975 chuyn gia v thu,
trong c nhiu ngi tng lm trong Cc Thu ca M (IRS) hoc B Ti
chnh nc ny. Nh , GE d t li nhun 10,5 t USD ti M trong 3 nm,
vn khng phi ng mt ng thu no cho lin bang v c chnh ph Hoa K
hon thu s tin 4,7 t USD4.
Cc cng ty a quc gia chi nhng khon tin ln vn ng hnh lang, to ra
mi trng th ch chnh sch thun li cho vic n thu thng qua hot ng
chuyn gi. Ngay ti Hoa K c lut l y v nghim khc, cn b trong lnh
vc thu quc t c trnh cao nhng khng th ngn chn hin tng trn thu
thng qua hot ng chuyn gi. Theo Newsweek, t chc Citizens for Tax
Justice ca M mi y a ra mt danh sch en bao gm 30 cng ty trn
thu nhiu nht nc ny. Trong s ny, c nhng doanh nghip dn u
nhiu lnh vc khc nhau nh Wells Fargo, Mattel, Verizon, GE, Boeing y
l nhng cng ty kim hng chc t USD li nhun trong thi gian 2008-2010,
nhng li khng phi np mt ng tin thu no. Trn thc t, c ti 29/30 cng
ty ny c thu sut m, ng ngha vi vic h c nhn tin hon thu t B
Ti chnh M. Tnh chung, 30 cng ty ca Hoa K trong danh sch m Citizens
4

http://www.nytimes.com/2011/03/25/business/economy/25tax.html?_r=0

14

for Justice a ra trn thu c tng s tin 67,9 t USD trong giai on
2008-2010. lm c iu ny, 30 cng ty chi na t USD trong 3 nm
vn ng hnh lang ti Quc hi M bn cnh chuyn li nhun sang cc thin
ng thu. V d, Wells Fargo lm n thun bum xui gi, trong 3 nm t
2008-2010, ngn hng ny t tng li nhun 49 t USD, nhng vn c hon
thu 680 triu USD. Wells Fargo vn ng hnh lang v thu ht 11 triu USD
trong thi gian 2008-2010 v thm 7,8 triu USD na c Wells Fargo chi ra
cho hot ng ny vo nm ngoi. Hng vin thng hng u ca M Verizon
chi 52,2 triu USD vn ng hnh lang v thu ti Quc hi M trong 3 nm
t 2008-2010, song i li c nhng th ln hn nhiu. Trong 3 nm ,
Verizon t tng li nhun 32 t USD, nhng c hon thu ti 950 triu USD.
Vi thu sut 35%, th khon hon thu nh vy tng ng vi mt khon tr
cp 12 t USD t Chnh ph5.
Cng tc kim ton, k ton cn nhiu hn ch nn kh pht hin chuyn gi
trong hot ng u t quc t. nhiu nc c s tip tay ca cc cng ty kim
ton, khin cho cc c quan thu kh kt lun chnh xc hin tng chuyn gi
ca cc cng ty a quc gia. Cc cng ty kim ton hng u th gii nh
Deloitte & Touche, Ernst & Young, PwC - Price Waterhouse Coopers, KPMG;
Grant Thornton, Mc Gladrey & Pullen, BDO Seidman cng khai qung co
nhn dch v h tr cc tp on quc t thc hin chuyn gi trn ton cu. y
l nguyn nhn quan trng khin cng cuc u tranh kim sot chuyn gi trn
ton cu gp kh khn.

http://www.salon.com/2011/11/03/the_great_corporate_tax_scam).
15

Hp 2: Minh ha qung co dch v h tr chuyn gi ca cc cng ty kim ton quc

t
a. Qung co ca Ernst & Young: Chuyn gi v qun l thu hiu qu theo chui
cung ng (Transfer Pricing and Tax Effective Supply Chain Management)6
Chng ti cng ty kim ton Ernst & Youngmang li cho bn mt ci nhn ton cu da
trn kinh nghim lu di ca chng ti v nhng g thc s lm trong chuyn gi v hiu
qu qun l thu theo chui cung ng (TESCM).
i TESCM a ngnh ca chng ti lm vic vi bn v thit k chui cung ng, ti c
cu kinh doanh gip nh gi chuyn giao ti u, cc nghip v v thu trc tip v
gin tip, hi quan, k ton.Chng ti c th gip bn xy dng v thc hin cc cu trc
c ngha cho doanh nghip ca bn, ci thin quy trnh v qun l chi ph thng mi
Cc chuyn gia nh gi chuyn nhng ca chng ti gip bn xem xt, ti liu, qun l
v bo v chnh sch chuyn gi v cc quy trnh - xp chng vi chin lc kinh doanh
ca bn. Nhn ti ca chng ti lm vic vi bn xy dng cc chin lc ch ng,
thc dng v tch hp gii quyt cc ri ro v thu ca cc doanh nghip hin nay v
gip doanh nghip ca bn t c tim nng ca n.

b. Qung co ca cng ty kim ton KPMG ti Vit Nam7:

ch li khi s dng dch v chuyn gi: Dch v Chuyn gi gip cho cc t chc qun l
cc ri ro v chuyn gi ca h, thc hin vic tun th chnh sch, php lut v thit k
cc chnh sch hiu qu v chuyn gi.
V sao dch v t vn Chuyn gi li quan trng? Cng vi vic cc cng ty a quc gia
tm cch cnh tranh hiu qu trong th trng ton cu, cc giao dch xuyn quc gia gia
cc cng ty lin quan ngy cng tng v c s lng v phc tp.
Trc xu hng ny, cc c quan thu trn khp th gii ang ngy cng tr nn nhy
cm vi cc cch thc m hot ng chuyn gi nh hng n s thu thu trong phm vi
tng quc gia. Nhiu quc gia v vng lnh th ang ng ph bng cch tng cng h
thng lut php, trin khai cc yu cu nghim ngt hn v h s thu, v p dng cc
hnh thc pht i vi vi phm.
V sao nn chn KPMG lm n v t vn? Vic b tr cc chuyn gia chuyn trch v
chuyn gi theo hng tp trung vo tng ngnh v phng php tip cn a ngnh cho
php chng ti c th cung cp cho khch hng cc chin lc chuyn gi hiu qu v bo
m tnh tun th.
Chng ti cho rng, u tin v trc ht, bt k hot ng chuyn gi no cng u phi
c thc hin da trn cc nguyn tc vng chc v c th bo v c. Ngoi ra, chng
ti s tn dng mt phng php tip cn c tham vn, tc l chng ti lun xem xt cc

Ngun: http://www.ey.com/UK/en/Services/Tax/Transfer-pricing-and-tax-effective-supply-chain-management

http://www.kpmg.com/vn/vi/services/tax/pages/dichvuchuyengia.aspx
16

mc tiu kinh doanh, yu cu hot ng v thc tin hot ng ca khch hng. Chng ti
to ra hiu qu v thu v gim nh ri ro v cc thch thc tim tng xut pht t cc c
quan thu.
Nhm Dch v Chuyn gi Ton cu ca KPMG c kinh nghim hp tc vi khch hng
trong sut qu trnh chuyn gi. Chng ti c th tn dng c kinh nghim tng hp ca
mng li chuyn gia Chuyn gi Ton cu bao gm trn 1.400 chuyn gia ti tt c cc
quc gia v vng lnh th ch yu trn ton cu.
KPMG c th h tr khch hng nh th no? Nhm dch v Chuyn gi ca chng ti
bao gm cc dch v sau:
R sot nh gi ri ro
Dch v lp h s v tun th
Dch v bo v h s trc thanh tra thu
Tha thun xc nh gi trc
Cc th tc ca c quan c thm quyn
Lp k hoch chuyn gi
R sot c bit
Phn tch chui cung ng.
c. Trang web ca cc cng ty kim ton khc nh
http://www.pwc.com/vn/vn/tax/index.jhtml
http://krestonaca.vn/pub/Kreston-ACA-Gioi-thieu-dich-vu-thue.pdf

Mt nguyn nhn quan trng na l do chin lc thn tnh ca cc cng ty a

quc gia c bit khi thm nhp vo cc th trng ni m lut l kinh doanh cha
y hoc khng ph hp vi thng l quc t (lut chng c quyn, lut
chng cnh tranh khng lnh mnh). Thng qua hot ng chuyn gi, bn
pha nc ngoi dn thn tnh i tc trong lin doanh hoc nh s tr gip ca
cng ty m v ti chnh m lm ph sn cc cng ty ni a cng ngnh hng.
S ra i ca nhiu cng ty bnh phonggip cc cng ty a quc gia v c
nhn n thu thng qua hot ng chuyn gi. Hot ng ca cc cng ty ny rt
phc tp. Theo Guardian, BBC v lin minh cc nh bo iu tra quc t (ICIJ)
c ng phi hp iu tra lt ty mt mng li khng l cc cng ty bnh
phong Anh v nhiu quc gia khc trn th gii. Kt qu iu tra bc u ang
gy chn ng: mt nhm vn vn 28 gim c i din lm qun l cho
21.500 cng ty trn th gii. Cc gim c i din ny ng vai tr quan trng
l che giu hng trm ngn giao dch thng mi trn ton cu. H bn tn cc
cng ty bnh phong ny s dng trn giy t cng ty v ng k a ch gi mo.
Anh, c hng lot hng chuyn cung cp gim c i din cho cc cng ty
17

ma ny m phn ln ang ng k hot ng ti Vng quc Anh, Ireland, New

Zealand, Belize v thin ng trn thu l qun o British Virgin (BVI). Cc
chuyn gia ti chnh cho bit h thng cc cng ty bnh phong v gim c i
din nhm gip cc ng ch tht s che giu ti sn v trn thu8.
1.1.3. Vai tr v hu qu ca hot ng chuyn gi ca cc cng ty quc t
1.1.3.1. i vi cc tp on a quc gia - MNCs
Vai tr:
Chuyn gi ng vai tr rt quan trng trong vic a ra quyt nh v ti chnh
ca doanh nghip c hot ng lin kt, bi qua hot ng chuyn gi cc nh
qun tr c kh nng iu chnh li nhun, iu chnh dng vn u t, tng kh
nng thanh ton...V vy, chuyn gi l cng c hu ch ca doanh nghip to
ra kh nng cnh tranh trn th trng, tit kim chi ph thu, kim sot lu
chuyn tin t v phn b cc ngun lc mt cch ti u nht.
Nh t c li nhun cao thng qua hot ng chuyn gi kch thch cc cng
ty a quc gia v xuyn quc gia m nhiu cng ty nc ngoi chim lnh
th trng, khai thc li th ca cc quc gia khc, phn tn ri ro ngoi mc tiu
chuyn gi.
Nng cao hiu qu s dng ti sn hu hnh v v hnh ca tp on bng cch
nh gi cao khi chuyn cc ngun vn ny ra nc ngoi u t.
Vic nng khng gi tr ti sn gp vn lm thit hi cho bn lin doanh nc s
ti, to li th trong qun l, phn chia li nhun v chuyn nhng c phn cho
bn i tc nc ngoi
Kch thch cc tp on a quc gia a dng ha ngnh ngh phc v cho hot
ng chuyn gi: t vn, hun luyn o to, cung cp bao b, in n, may mc
(cung cp ng phc cho cc cng ty thnh vin), qun l
Cc tp on xy dng chin lc kinh doanh v chin lc ti chnh nng ng,
p ng bi cnh ton cu ha gia tng nhanh.
Vai tr ln nht ca hot ng chuyn gi nhm ti thiu cc khon thu phi
np, ti a ha li nhun thu c.
Vic chuyn gi cn gip cho cc MNCs nhanh chng chim lnh th trng ni
a, nh bt v thu tm cc cng ty nh ti nc m h thm nhp da vo
ngun lc ti chnh di do ca mnh. Khi thc hin vic xm chim th trng
th chi ph s c chia s cho cc cng ty con khc v c cng ty m. V vy

http://www.dailymail.co.uk/news/article-2238626/Tens-thousands-bogus-British-companies-run-sham-directorscheat-tax-millions-aggressive-evasion-practices.html

18

ng trn phng din ti chnh th MNCs s khng b p lc nhiu v tnh trng

thua l.
Hu qu
Hu qu ca hot ng chuyn gi i vi ch u t l nu hnh vi chuyn gi
c pht hin th cc MNCs s b pht v hnh vi chuyn gi t y theo mc vi
phm v theo quy nh v kim sot chuyn gi ca tng quc gia. Hnh thc pht
c th l t l % p dng trn s thu phi np hoc pht chuyn gi bng mc
thu b sung cho nhng iu chnh vt ngoi phm vi mc tiu, pht trn s tin
trn thu.
Kt qu hch ton ca tng cng ty con ca tp on khng phn nh thc cht
kt qu hot ng kinh doanh, cho nn tng cng ty thiu c s thc tin tin cy
xy dng chin lc kinh doanh cho chnh mnh.
Phn tch hot ng ti chnh ca tp on phc tp v chnh sch thu, chi ph
ca tng nc thay i dn ti chin lc chuyn gi ca cng ty thay i.
Khng ng gp thu y cho nc tip nhn u t, s b phng tin truyn
thng i chng nu danh, lm hnh nh ca cng ty c hin tng chuyn gi b
xu i trc cng chng, mt s trng hp b cng chng ty chay nh hin
tng ca Starbucks: nhiu ngi dn Anh biu tnh London cui nm 2012
phn i hnh vi trn thu ca Starbucks, ku gi dn chng ty chay sn
phm ca cng ty ny. Cuc biu tnh cng tr nn nng hn khi Starbucks tuyn
b s "tnh nguyn" ng thm 20 triu bng (32 triu USD) tin thu. Nhiu
ngi ch trch s tin ny ch l "mui b bin" so vi, vic Starbucks c hn
700 ca hng vng quc Anh, t doanh thu hn 3 t bng Anh (4,8 t USD)
t c Anh nm 20129
1.1.3.2. i vi cc nc xut khu vn u t
Vai tr
Thng qua chuyn gi, cc cng ty con nc ngoi chuyn li nhun, doanh thu
v nc di cc hnh thc: mua gi cao i vi hng ha, nguyn vt liu, tr chi
ph t vn, cung cp ngun nhn lc... Nc xut khu vn thu c ngoi t
nhiu hn nh gp phn ci thin cn cn thng mi, cn cn thanh ton quc
t.
S hot ng ca cc cng ty m tt hn v hnh thc th cng tc ng tt hn
n hiu qu kinh t - x hi: ng gp nhiu thu hn, tc ng tt n tng
trng GDP.
9

http://uk.reuters.com/article/2012/10/15/us-britain-starbucks-tax-idUK

19

H qu
Khi cc khon thu VAT, thu thu nhp doanh nghip, thu nhp khu nc
xut khu vn (ni c cng ty m ca tp on MNCs) cao hn nc nhp khu vn,
nu khng xt n cc yu t khc th nc c li hn l nc quy nh mc cc loi
thu thp. C th vic nng gi chuyn giao t cng ty con sang cng m, li nhun
di cc hnh thc nng gi nguyn vt liy, tr ph t vn s t cng m ra nc
ngoi sang cc cng ty con v ni y thu phi ng thp. Hnh thc ny lm cho
nc c nh u t xut khu vn tht thu mt khon thu do hot ng chuyn gi
ca cc MNCs.
1.1.3.3. i vi nc tip nhn u t
Vai tr
Khi c hot ng chuyn gi: li nhun t cng ty m chuyn sang cng ty con,
di hnh thc tr chi ph mua hng cao lm tng thu nhp ngoi cho nc tip
nhn vn.
Nhiu nc l l kim sot hot ng chuyn gi ca cc MNCs nhm tng
cng cnh tranh trong thu ht vn FDI v k vng thu c li ch khc nh
gii quyt vic lm cho ngi lao ng, kch thch cc ngnh kinh t khc trong
nc pht trin.
H qu
Thng qua vic nng gi u vo cao hn gi th trng th vn u t nc
ngoi s dn dn b chuyn ra khi quc gia nhn u t. Qua lm thay i c
cu vn trong nn kinh t, phn nh sai lch kt qu hot ng sn xut kinh
doanh ca c khu vc kinh t v lm nh hng n GDP ca quc gia tip nhn
u t.
C ch kim sot khng cht ch hnh vi chuyn gi ca MNCs, l nguyn nhn
thc y cc MNCs tip tc thc hin chuyn gi. V lu di, ngun thu do chnh
lch v thu sut to nn l mt ngun thu khng bn vng, cn cn thanh ton
quc t b thm ht.
Cc MNCs bn h gi sn phm u ra, iu ny khin cc doanh nghip hot
ng trong cng ngnh hng b ph sn hoc buc phi chuyn sang kinh doanh
ngnh hng khc. MNCs vi s c quyn ca mnh c th d dng chi phi
ton b th trng v to nn s cnh tranh khng lnh mnh. Nc ch nh trong
trng hp ny khng th thc hin c cc chnh sch kinh t tm v m do
khng th thc y cc doanh nghip trong nc hot ng trong nhng lnh vc
kinh doanh nh hng t trc.
20

 Khi doanh nghip FDI tham gia vo mt nc no di hnh thc lin doanh,
chnh sch chuyn gi s dn n thua l ko di cc lin doanh cng ty con,
dn n pha i tc nc ch nh b gim dn, c th dn n tnh trng mt
vn, t cc cng ty m thn tnh hon ton, chuyn thnh cng ty 100% vn
u t nc ngoi vi quyn s hu hon ton thuc v MNCs (hin tng thn
tnh cc cng ty ni a ca Pepsi, Coca cola Vit Nam l minh chng)10
Qua mc 1.1.3.3. ta thy i vi nc tip nhn u t, hin tng chuyn gi ca cc cng
ty MNCs mang li thit hi nhiu hn so vi li ch, cho nn cn kim sot chuyn gi
xy dng mi trng kinh doanh bnh ng, lnh mnh, chng tht thu thu.
1.1.4. Hnh thc chuyn gi trong giai on u ca qu trnh u t quc t
c im ca chuyn gi trong giai on ny chnh l nng cao (nng khng) gi tr ti
sn gp vn:
Ti sn hu hnh (ti sn c nh). V d, nng khng gi tr gp vn bng my
mc trang thit b;
Ti sn v hnh (gi tr thng hiu, bn quyn cng ngh). Do vic nh gi
chnh xc nhng gi tr ny rt kh nn bn u t nc ngoi c th nng phn
vn gp ca mnh ln.
ch li ca chuyn gi thng qua hnh thc nng cao gi tr ti sn gp vn
a. Khi thc hin lin doanh u t:
Thu li nhun thi im gp vn u t.
Tng gi tr phn gp pha nc ngoi, nh tng quyn lc chi phi trong qun
tr d n u t.
T l li nhun c chia nhiu hn khi d n c li nhun.
T l gi tr ti sn c chia nhiu hn khi d n kt thc hoc gii th.
b. Khi u t 100% vn nc ngoi:
Vic chuyn gi gip cc doanh nghip tng mc khu hao hng nm cao hn, c th
Hon vn u t nhanh, gim thiu ri ro trong u t.
Gim thu thu nhp doanh nghip phi ng cho nc tip nhn u t.
1.1.5. Hnh thc chuyn gi trong giai on trin khai d n
c im chnh ca giai on ny l tm cch nng cao chi ph gim thu thu nhp
doanh nghip hoc chuyn tin v cng ty m thng qua cc loi chi ph pht sinh.

10

Ngun: http://vtc.vn/1-360923/kinh-te/ly-ki-coca-cola-thau-tom-doi-tac-viet.htm v
http://www.doanhnhansaigon.vn/online/kinh-doanh/chuyen-lam
21

1.1.5.1. Nhp khu nguyn liu t cng ty m hoc cc cng ty thnh vin trong
cng tp on nc ngoi
T vic thanh ton hng nhp khu th li nhun c chuyn ra nc ngoi, bn
cnh gip trnh thu thu nhp doanh nghip do gi thnh sn xut tng cao.
1.1.5.2. Lm qung co nc ngoi vi chi ph cao
Cc phim qung co trong cng ty FDI thng do cng ty nc ngoi ny thc hin
hoc cng ty qung co cng l cng ty con ca cng mt tp on. Chi ph qung
co cng lm chi ph kinh doanh tng cao, li nhun gim t ng thu thu nhp
doanh nghip t hoc khng phi ng.
1.1.5.3. Chuyn gi thng qua hnh thc nng chi ph hnh chnh v qun l
Cc cng ty FDI phi chu mt khon chi ph rt ln t vic thu chuyn vin nc
ngoi, chuyn gia t vn kinh doanh hoc a nhn vin i o to, tuy nhin cng ty
cho thu chuyn vin v cng ty o to li c th l cng ty con ca pha lin doanh
nc ngoi,vy nn l hnh thc chuyn li nhun v nc ca cc cng ty FDI.
Mt hnh thc na ca chuyn gi ca cng ty FDI l tr lng, chi ph cho chuyn
gia t vn c mi n t cng ty m. Loi hnh t vn rt kh xc nh s lng v
cht lng xc nh chi ph cao hay thp, nn li dng iu ny nhiu cng ty FDI
thc hin hnh vi chuyn gi m thc cht chuyn li nhun v nc di danh
ngha l ph dch v t vn.
1.1.5.4. Thc hin chuyn gi thng qua iu tit gi mua bn, hng ha
Khi thu nhp khu cao th cng ty m nh gi bn nguyn liu, hng ha vi gi
thp nhm trnh np thu nhp khu. Trong trng hp ny, cng ty lin kt nc
ngoi s tng cng hot ng t vn, hun luyn, h tr tip th vi gi cao b
p li hoc mua li sn phm vi gi thp. i vi hng ha nhp khu m thu sut
thp, th cng ty k hp ng nhp khu vi gi cao nhm nng chi ph chi ph kinh
doanh, gim li nhun chu thu.
1.1.5.5. Chuyn gi bng hnh thc ti tr qua nghip vay t cng ty m
Bng hnh thc ny cc cng ty FDI to ra c cu vn v ngun vn bt hp l nh
dng ngun vn vay t cng ty m ti tr cho ti sn c nh v ti sn u t di
hn (khng tng vn gp v vn gp ch s hu) nhm y chi ph ti chnh ln cao
nh chi ph chnh lch t gi, chi ph li vayv chuyn 1 phn li nhun v nc
di dng li vay v chi ph bo lnh vay vn trnh thu thu nhp doanh nghip,
gim l do chnh lch t gi v sau.

22

1.1.5.6. Lp nhiu cng ty nc tip nhn u t iu tit chi ph gia cc

cng ty thnh vin
Mt tp on nc chm ni ting ti Vit Nam b nghi vn thc hin chuyn gi
thng qua vic lp nhiu cng ty con ti nhiu a phng vo nhng thi im khc
nhau hng u i thu. Cc cng ty khc trong tp on s dn doanh thu cho
cng ty c hng u i thu nhm gim s thu phi np. Nhiu doanh nghip
khc lch bng cch ngng hot ng hoc gii th khi ht u i, sau lp cng ty
khc hng u i t u.
1.1.5.7. Chuyn gi bng hot ng ti tr
Trong cc d n ODA, nc tip nhn vn vay thng dnh s u tin cung cp thit
b, my mc dch v t vn cho nc ti tr vn. Nhiu nh cung cp cc quc gia
ny s thc hin chuyn gi thng qua vic nng gi thit b, cng ngh, dch v.
1.1.6. Cc hnh thc chuyn gi khc
1.1.6.1. Chuyn gi thng cc trung tm ti to ha n (reinvoicing center)
Trung tm ti to ha n ng vai tr ngi trung gian gia cng ty m v cc cng
ty con. Hng ha trn chng t ha n th c bn t cng ty ni sn xut hng
ha qua trung tm ti to ha n v sau th trung tm ny li bn li cho cng ty
phn phi bng cch xut ha n v chng t km theo. Thng qua vic ny s nh
v li loi ngoi t ca c n v sn xut. Nhng trn thc t, hng ha c chuyn
giao trc tip t cng ty sn xut qua thng cng ty phn phi m khng qua trung
tm ti to ha n. Hnh thc ny thng xy ra trong ngnh dc phm.
1.1.6.2. S dng chng khon hn hp
Chng khon ny c xem l n i vi nc ch nh v l vn cho nc m cc
khon thu nhp c to ra. Cc cng ty li dng cc kh khn ca c quan thu
trong vic phn nh gia cc khon n c gim tr thu v v ti sn phi nh
thu. Vic s dng cc chng khon ny c bit hiu qu trong vic tit kim thu
khi m quc gia tip nhn s dng h thng cc khon thu nhp c min tr.
Cng ty m ti nc ngoi k hp ng sn xut, kinh doanh dch v vi cc cng ty
cc nc vi n gi cao, sau giao li cho cng ty con ti mt quc gia th 3 vi
gi thp.
1.1.7. Cc du hiu nhn bit chuyn gi cc doanh nghip FDI
T nhng ti liu v chuyn gi do cc c quan qun l Nh nc v thu, cc t
chc quc t cng b, nhm nghin cu tm tt nhng du hiu nhn bit hin tng
chuyn gi c th xy cc doanh nghip FDI nu trong bng 1.1 sau y.

23

Bng 1.1. Tm tt du hiu chuyn gi ca cc doanh nghip c giao dch lin kt

xuyn quc gia
STT

Du hiu nghi vn chuyn gi

M t chi tit

Hot ng thua l ko di, hoc kt

qu kinh doanh li l mang tnh chu
k khin doanh nghip khng th
ng thu TNDN
C giao dch mua bn vi cc cng
ty lin kt trn 50% tng gi tr
thng mi ca doanh nghip
Nhng giao dch quan trng vi bn
lin quan u din ra nhng khu
vc thu thp
Tnh trng vay n qu mc

DN thua l nhng vn m rng quy m kinh doanh.

Mc li nhun thp hn bnh qun ca ngnh hng vi
c ng 1 iu kin kinh doanh

Gi bn thp hn chi ph.

Gi mua nguyn vt liu cao hn gi bnh qun nhp
khu
3
Vic nh gi sai (nh gi chuyn giao) cc giao dch s
lm gia tng li nhun ti cc khu vc c thu sut thp
i vi nhng giao dch ny
4
Cc khon vay n ko di, vt qu kh nng tr n hoc
li sut i vay cao hn nhiu so vi li sut th trng.
5
Ti cu trc doanh nghip c giao
Vic ti cu trc kinh doanh thng i km vi vic ti
dch lin kt vi nc ngoi
phn b li nhun gia cc thnh vin trong tp on cc
cng ty a quc gia ngay lp tc hoc sau mt vi nm.
Trong mt s trng hp, vic ti cu trc ny s to c
hi cho cc doanh nghip thc hin chuyn gi khi nh
gi chuyn giao ti sn v hnh.
6
La chn nhng phng php thanh Thanh ton cc khon li sut tn dng, chi ph bo him,
ton c bit
qung co, chi ph t vn, tr bn quyn s hu tr tu,
thng hiu vi cc cng ty c quan h lin kt nc
ngoi
7
Thu sut hiu dng (Effective Tax
C nhng khc bit ng k gia thu sut hiu dng c
Rate)
bo co gia cc cng ty cng tp on v li sut danh
ngha m c th l kt qu ca vic chuyn gi khi phn
b qu nhiu li nhun cho cc khu vc c mc thu sut
thp.
8
Chng t phc v cho cng tc hch Khng c h s v chng t y v ng tin cy
ton k ton khng y
chng t vic nh gi cc giao dch lin kt.
Ngun: Nhm tc gi tng hp t cc ti liu ca OECD v cc ti liu khc.
2.

Lu :
T nhng ch dn ca OECD gip cho c quan thu cc nc v cc nh nghin cu
tp trung phn tch c trng im hin tng chuyn gi ca cc cng ty a quc gia
c giao dch lin kt.
Nhng du hiu chuyn gi nu ti bng 1.1 mang tnh cht tham kho ch khng th
khng nh chc chn s c chuyn gi trong nhng doanh nghip c du hiu .
Tuy nhin, khi mt trong nhng du hiu nu ti bng 1.1 xut hin km theo nhng
hin tng nh: thit b sn xut ca doanh nghip c mua c cng ty m
nc ngoi; nguyn liu hoc cc b phn ca sn phm c cung cp bi cc cng
ty m hoc cng ty lin kt trong cng tp on hay sn phm ca doanh nghip
c bn cho cng ty m hoc nhng doanh nghip lin kt khc, th kh nng xy ra
hin tng chuyn gi l rt cao.
24

1.2. Cc phng php kim sot chuyn gi. thc hin kim sot chuyn gi nhng
khng lm nh hng ti quyn kinh doanh v tnh t ch trong kinh doanh ca cc cng ty
a quc gia, cc nc thng p dng 03 nhm bin php c bn nh sau:
Xy dng phng php nh gi th trng i vi cc giao dch quc t;
K hip nh trnh nh thu 2 ln;
C ch tha thun nh gi trc (APA).
1.2.1. Xy dng cc phng php nh gi th trng i vi cc giao dch quc t.
1.2.1.1. Nguyn tc xc nh gi th trng i vi cc giao dch quc t. Hng
dn v chuyn gi ca OECD c xem l ngun t liu quan trng cho Chnh ph
cc nc trong vn kim sot chuyn gi. Nhiu quc gia p dng theo hng
dn ca OECD qun l vn chuyn gi, trong c Vit Nam.
Nguyn tc xc nh gi th trng (Arms length Principle-ALP) l ni dung quan
trng nht trong hng dn ca OECD, nguyn tc ny c p dng phn tch
giao dch lin kt v cc yu t c lin quan xc nh gi th trng cho cc giao
dch lin kt. T trnh c tnh trng cc doanh nghip t nh gi cc giao dch
lin kt ca mnh nhm trnh thu. ALP l mt nguyn tc hng dn ca OECD
nhm xc nh gi th trng c th chp nhn c. Theo nguyn tc ny, cc giao
dch ni b trong cng tp on c so snh vi cc giao dch gia cc bn khng
lin quan di cc iu kin kinh t. Cc giao dch lin kt s c kim tra v iu
chnh nu gi giao dch sai lch so vi gi th trng d ng so snh.
OECD gii thiu hai nhm phng php ch yu c d ng xc nh cc giao
dch thng mi hoc quan h ti chnh gia cc cng ty lin kt c ph hp vi
nguyn tc xc nh gi th trng hay khng. l phng php xc nh gi giao
dch truyn thng (traditional transaction methods) v phng php xc nh li
nhun giao dch (transactional profit methods).
a. Phng php xc nh gi giao dch truyn thng bao gm:
Phng php nh gi chuyn giao trn c s gi t do c th so snh c
(Comparable Uncontrolled Price CUP);
Phng php gi bn li (Resales Price Method);

Phng php gi vn cng li (Cost Plus Method).

b. Phng php xc nh li nhun bao gm:

Phng php chit tch li nhun (Profit Split Method);
Phng php li nhun rng ca nghip v chuyn giao (Transactional Net Margin
Method TNMM);

25

MNCs c quyn chn phng php xc nh gi giao dch da trn nhng hng dn
c th. Tuy nhin, mi phng php u c nhng u im v nhc im ring, do
cn la chn phng php thch hp nht trong tng trng hp c th. Trong
nhiu trng hp phc tp, vic kt hp cc phng php ny cng c khuyn
khch thc hin.
1.3.1.2. Phng php xc nh gi truyn thng
a1. Phng php nh gi chuyn giao trn c s gi t do c th so snh c
(Comparable Uncontrolled Price CUP)
Phng php tnh: CUP cho php so snh gi c ca ti sn hoc dch v trong
mt giao dch khng th kim sot c vi gi ca ti sn v dch v trong
mt giao dch kim sot c.
Trng hp c bt c im khc bit no gia vic nh gi gia hai giao dch ny,
c th kt lun: giao dch thng mi hoc quan h ti chnh gia cc bn lin quan
khng ph hp vi gi th trng, v gi giao dch khng kim sot c s iu
chnh ph hp vi gi giao dch kim sot c.
Trng hp p dng CUP: Phng php so snh gi giao dch c lp thng
c p dng cho cc trng hp:

Cc giao dch ring l v tng chng loi hng ha trn th trng;

Cc giao dch ring l v tng loi hnh dch v, bn quyn, kh c vay n;

C s kinh doanh thc hin c giao dch c lp v giao dch lin kt v cng
mt chng loi.

u im ca phng php CUP: y l phng php c xem l gn vi

nguyn tc cn bn gi th trng, l phng php trc tip, nn CUP s t b nh
hng bi nhng khc bit bi cc nhn t khng lin quan n chuyn gi (nh
l khc bit trong cch phn b cc chi ph k ton gia bn lin kt v bn c
lp). CUP l phng php phn tch hai chiu bi v gi c s dng l gi tha
thun gia hai bn khng c quan h lin kt, cho nn nu c iu kin cng
nh d liu so snh p dng th phng php ny kh hiu qu v em li kt
qu chnh xc.
Hn ch ca phng php CUP: nhc im ln nht ca phng php ny l
vic tm kim c cc giao dch c lp lm cn c so snh, tha mn c
nhng tiu chun, c bit l trong so snh cc loi hng ha mi, hng ha c
quyn, ti sn tr tu hoc dch v.
a2. Phng php gi bn li (Resales Price Method- RPM)

26

 Phng php tnh: RPM da vo gi bn li ca sn phm do doanh nghip bn

cho bn c lp xc nh gi mua vo ca sn phm t bn lin kt. T gi
bn li cho mt bn c lp, xc nh phn li nhun c tnh ca bn lin kt th
2 (thng qua t sut li nhun ly t mt ngun c gi tr php l so snh)
ri t xc nh gi giao dch gia hai bn lin kt trc theo nguyn tc gi
th trng ALP. C th m t n gin bng s sau:
DN lin kt
th 1

DN lin kt
th 2
Gi giao dch cn
xc nh

DN c lp
Gi bn
li

Gi s doanh nghip lin kt th 2 mua hng ha t doanh nghip lin kt th 1 vi

gi X, sau bn li cho doanh nghip c lp vi gi 100$. Vi chit khu (sut li
nhun + chi ph ca lin kt 2) d ng so snh l 20%, c th xc nh gi th trng
ca giao dch lin kt mua hng ha ban u l gi bn li (100USD) tr i li nhun
gp (20% x 100USD =20USD ) s ra c gi th trng ca giao dch gia doanh
nghip lin kt 1 v 2 l 80USD.
Trng hp p dng RPM. Phng php gi bn li c p dng trong trng
hp tha mn mt trong hai iu kin: (1) Khng c bt c s khc bit ln no
(nu c) gia nhng giao dch c so snh hoc khng c bt c s khc bit
no gia cc doanh nghip c th nh hng trng yu n vic tnh t sut li
nhun gp gi bn ra trn th trng; (2) c nhng iu chnh hp c gim
thiu tc ng trng yu ca nhng khc bit.
Phng php gi bn li thng c p dng cho cc trng hp giao dch i vi
cc sn phm thuc khu cung ng dch v n gin v thng mi phn phi c thi
gian quay vng - t khi mua vo n khi bn ra ngn, t chu bin ng v tnh thi
v. ng thi, sn phm trc khi c bn ra khng qua khu gia cng, ch bin,
lp rp, thay i tnh cht sn phm hoc gn vi nhn hiu thng mi lm tng
ng k gi tr sn phm.
Cc trng hp khng th p dng phng php gi bn li (RPM) do c nhng
yu t tc ng n t sut li nhun gp v cc chi ph khc. Cc yu t l:
Hng ho c cc cng ty thng mi mua v sau em gia cng ch bin
thm v lm thay i ng k gi tr ca sn phm.
Hng ho mua v sau em thay i nhn hiu bng nhn hiu c uy tn hn v
bn mc gi cao hn.
27

 Thi gian t lc mua hng n lc bn hng qu lu v khong cch a l lm

tng ri ro v t gi, lm pht v nhng bin ng ca nn kinh t.
Khc nhau v mt chc nng kinh doanh (v d nh i l phn phi c quyn,
thc hin cc chng trnh qung co, khuyn mi, bo hnh).
Khc nhau v chng loi, qui m, khi lng, thi gian quay vng ca sn phm
v tnh cht hot ng ca th trng nh l cng ty thng mi ny l bn bun
hay bn l.
Nhng hn ch phng php RPM:
Kh khn trong vic tm kim d liu so snh v li nhun bin do ch k ton
cc nc khc nhau. Mt khc, khng th p dng mt cch my mc t sut li
nhun chung ca ton ngnh so snh c. Do , phng php ny ph thuc
kh nhiu vo vic xc nh c t sut li nhun gp ca cc doanh nghip. Nu
khng xc nh ch s ny, th vic p dng phng php RPM khng th thc hin
c.
a3. Phng php gi vn cng li (Cost plust Method or Mark Up Method)
Ni dung ca phng php: Gi bn ra ca sn phm cho bn lin kt c xc
nh trn c s ly gi vn (hoc gi thnh) ca sn phm cng li nhun gp.
i vi phng php ny, iu quan trng l phi xc nh phn li nhun tng thm
bao nhiu l hp l.
Trng hp p dng phng php gi vn cng li. Phng php ny thng
c p dng trong trng hp hai phng php nu trn t ra khng hiu qu,
c s dng trong cc trng hp sau:
i vi cng ty sn xut, ch bin, lp rp, ch to v bn cho cc bn lin
doanh lin kt, gia cng ch bin sn phm v phn phi.
Giao dch gia cc bn lin kt thc hin hp ng lin doanh, hp ng hp
tc kinh doanh sn xut, lp rp, ch to, ch bin sn phm, hoc thc hin
cc tha thun v cung cp cc yu t u vo v bao tiu sn phm u ra.
Giao dch cung cp dch v cho cc bn lin kt.
Nhng hn ch khi p dng phng php gi vn cng li
C th c mi lin h khng cht ch gia mc chi ph v gi bn lm cho
phng php ny khng chnh xc.
D liu v t l phn li nhun tng thm khng d ng so snh c do s
khng thng nht trong ch k ton v mt s yu t nh hng khc.

28

 Phng php ny c p dng da trn chi ph thc t, nh sn xut c th

khng c gng kim sot hay ct gim chi ph, nn tnh chnh xc ca phng
php s khng cao.
1.2.1.3. Nhm phng php xc nh li nhun giao dch
a1.Phng php tch li nhun (Profit Split Method)
Phng php tnh. Phng php chit tch li nhun da vo li nhun thu c
t mt giao dch lin kt tng hp do nhiu thnh vin MNCs lin kt thc hin,
t thc hin tnh ton li nhun thch hp cho tng thnh vin tham gia vo
lin kt theo cch m cc bn giao dch c lp phn chia li nhun trong iu
kin tng ng. Phng php tch li nhun c 2 cch tnh:
Cch th nht: phn b li nhun cho tng bn lin kt trn c s chi ph
ng gp; theo , li nhun ca mi doanh nghip lin kt tham gia trong
giao dch c xc nh trn c s phn b tng li nhun thu c t giao
dch lin kt tng hp theo t l chi ph ng gp thc t trong giao dch lin
kt ca doanh nghip trong tng chi ph thc t to ra sn phm cui
cng.
Cch tnh th hai: phn chia li nhun theo 2 bc nh sau:
Bc th nht: phn chia li nhun c bn. Mi doanh nghip tham gia giao
dch lin kt c nhn phn li nhun c bn tng ng vi cc chc nng
hot ng ca mnh. Phn li nhun c bn ny phn nh gi tr li nhun ca
giao dch lin kt tng hp m doanh nghip thu c do thc hin chc nng
hot ng ca mnh v cha tnh n cc yu t c th v duy nht (v d c
quyn s hu hoc s dng ti sn v hnh hoc quyn s hu tr tu).
Phn li nhun c bn c tnh theo t sut li nhun gp hoc t sut sinh
li tng ng vi gi tr ph hp nht thuc bin gi th trng chun theo
t sut li nhun gp hoc t sut sinh li
Bc th hai: phn chia li nhun ph tri: mi doanh nghip tham gia giao
dch lin kt c nhn tip phn li nhun ph tri tng ng vi t l ng
gp to ra tng li nhun ph tri (tc l tng li nhun thu c tr tng li
nhun c bn phn chia bc th nht) ca giao dch lin kt tng hp.
Phn li nhun ph tri ny phn nh li nhun ca giao dch lin kt tng
hp m doanh nghip thu c ngoi phn li nhun c bn nh cc yu t
c th v duy nht.
Phn li nhun ph tri ca mi doanh nghip c tnh bng tng li nhun
ph tri thu c t giao dch lin kt tng hp nhn vi t l ng gp cc
chi ph hoc ti sn di y ca mi doanh nghip:
29

 Chi ph nghin cu v pht trin sn phm;

Gi tr (sau khi tr khu hao) ca ti sn v hnh hoc quyn s hu tr tu
c s dng sn xut, kinh doanh sn phm.
Chi ph nghin cu v pht trin, gi tr ca ti sn v hnh, quyn s hu tr
tu phi c xc nh trn c s gi th trng hoc chi ph thc t ng gp
ca mi bn ph hp vi nguyn tc hch ton k ton i vi chi ph hoc ti
sn.
iu kin p dng phng php: OECD khuyn co nn p dng phng php
tch li nhun trong trng hp cc bn giao dch lin kt c lin quan cht ch
vi nhau v cc c tnh ca sn phm. V d nh cc sn phm chuyn dng hay
cc sn phm mang tnh c quyn, hoc cc giao dch lin kt khp kn gia cc
bn c lin quan. Cc mi lin kt ny thng ko di c vng i sn phm t
lc mua nguyn vt liu u vo, n sn xut, lp rp sn phm cho n c khu
phn phi sn phm n tay ngi tiu dng.
Hn ch p dng phng php:
Phng php ny ph thuc vo ngun d liu so snh v thu nc ngoi i
vi cc MNCs. Do , trong trng hp m ngun d liu ny khng th thu thp
c (do quc gia no cng mun bo v quyn nh thu ca mnh, hoc i vi
cc thin ng thu, bo mt thng tin cho cc doanh nghip) th phng php
ny kh c th p dng c.
Kh khn trong vic phn b chi ph cho tng cng on ca qu trnh sn xut
gia cc giao dch lin kt v cc hot ng khc ca cc bn c quan h lin kt.
a2. Phng php li nhun rng ca nghip v chuyn giao (Transaction Net
Margin Method TNMM):
Phng php tnh. Theo phng php ny th li nhun thu c t cc bn lin kt
sau khi tr i nh ph v bin ph lin quan, c xem xt theo t l phn trm ca
mt khon mc c s no , v d l doanh s bn hng, tng gi vn hng bn ra
hay tng gi tr ti sn thch hp nht l khi li nhun ny c so snh vi li
nhun ca cc hot ng giao dch c lp khc ca c ng cng ty m chng ta cp
n.
Trong trng hp nu khng tn ti cc giao dch c lp c th so snh i vi cng
ty con ca MNCs th ta c th ly li nhun thu c trong cc chuyn giao c th so
snh c ca hai cng ty khng lin kt khc lm c s.
Tnh u vit ca phng php TNMM.

30

 Phng php ny c kh nhiu u im so vi cc phng php truyn thng nh

nhng ch s v li rng (ROA, li t hot ng kinh doanh v mt s phng php
o lng li rng khc) t b nh hng bi s khc bit v gi, nh trong trng hp
s dng phng php CUP. Cc ch s li rng cng t ra hiu qu hn khi so snh
vi cc t sut li nhun gp. Bi v nhng s khc bit trong chc nng sn xut
gia cc doanh nghip thng c phn nh trong s thay i chi ph hot ng v
n c th nh hng n mt lot cc t sut li nhun gp nhng vn khng nh
hng n tnh chnh xc cc t s li nhun hot ng rng.
Mt u im khc ca phng php ny, cng ging nh bt k phng php phn
tch mt chiu khc, ch cn phn tch mt hot ng ca cc bn lin quan, s khng
cn thit phi kim sot tt c h s v s sch ca tt c cc bn tham gia hot ng
kinh doanh trn nn tng chung hoc phn b chi ph cho tt c cc bn tham gia nh
trng hp s dng phng php tch li nhun.
Phng php ny t ra rt hiu qu khi mt bn c nhiu giao dch phc tp v c
nhiu hot ng lin hoc hoc kh khn trong vic thng tin ng tin cy ca mt
bn khc.
Hn ch ca phng php TNMM
Cc ch s li sau thu ca cng ty ng thu c th b nh hng bi nhng nhn t
hoc nh hng khng thng xuyn hoc nh hng trc tip i vi gi hoc li
nhun gp ring gia cc bn c lp.
Mt hn ch ca phng php ny na l nhng thng tin xc nh gi th trng
trong nhng giao dch khng kim sot c c th khng cng thi gian vi cc
giao dch kim sot c d ng so snh.
1.2.2. K kt hip nh chng nh thu 2 ln
1.2.2.1. Ni dung
Hip nh chng nh thu 2 ln nhm xc nh quyn nh thu c phn chia gia
hai nc c lin quan n nh u t nc ngoi. Khi quyn nh thu c phn
nh trong hai nc, th cn c vo ni lut ca nc c quyn nh thu xc nh
ch tnh thu trn thu nhp ca cc doanh nghip c hot ng u t nc ngoi.
1.2.2.2. Mc ch k hip nh
Xc nh ni nh thu i vi doanh nghip nc ngoi, trnh nh thu hai ln,
lm gim ng c chuyn gi ca cc MNCs. Tht vy, ngha v v thu ca nh u
t khng ch c qui nh bi chnh sch, php lut thu ti quc gia ca h m cn
c iu chnh bi chnh sch, php lut thu ca cc quc gia, vng lnh th m h
n u t. Nh vy, v mt php l nh u t va thc hin ngha v np thu i
31

vi quc gia ca mnh, li phi thc hin ngha v thu i vi quc gia ni thc
hin u t, dn n vic np thu tr ng. Do cc nh u t s tm cch chuyn
thu nhp ca h v mt ni c mc thu sut thp nht gim thiu mc thu phi
np. bo m quyn li ca nh u t, cng nh phn chia quyn li v thu
gia cc quc gia lin quan, cn c mt gii php hp l v vn ny. Trong bi
cnh , Chnh ph cc nc thng nht k kt hip nh trnh nh thu hai ln v
ngn nga vic trn lu thu i vi thu nh vo thu nhp v ti sn.
Thng qua hip nh trnh nh thu hai ln: hai nc c lin quan n doanh nghip
FDI tha thun quyn nh thu duy nht hoc phn chia quyn nh thu gia 2
nc thng qua 2 hai phng php: phng php min tr v phng php khu tr.
Hip nh trnh nh thu 2 ln gip ngn chn s trn trnh ngha v ti chnh ca
ngi np thu; tho g nhng tranh chp gia c quan thu vi doanh nghip v
gia c quan thu cc nc; ngn chn s phn bit i x v thu.
Li ch ca hip nh chng nh thu 2 ln cn l to khun kh php l cho vic
hp tc v h tr ln nhau gia c quan thu nc ny vi c quan thu cc nc
khc k kt trong cng tc qun l thu quc t trong trao i thng tin; H tr thu
thu, nhm ngn nga vic trn lu thu i vi cc loi thu.
1.2.3. C ch tha thun nh gi trc (Advance Pricing Agreement - APA) trong cng
tc kim sot chuyn gi
1.2.3.1. Khi qut chung. Theo nh ngha ca OECD: APA l tho thun gia ngi
np thu v c quan thu v mt h thng cc tiu ch nh: phng php xc nh gi
th trng; cc cng ty c lp so snh, cc iu chnh cn thit v cc gi nh
mang tnh cht quan trng lin quan n iu kin kinh doanh trong tng lai nhm mc
ch xc nh trc gi chuyn giao cho cc giao dch nht nh trong mt khong thi
gian xc nh...
APA thng c xut bi ngi np thu, v c tha thun gia ngi np
thu vi mt hoc cc bn lin kt, vi mt hoc cc c quan thu. Cc tha thun xc
nh gi chuyn giao lm cn c xc nh thu c cc bn thng tho a ra quyt
nh, bn np thu thng c xu hng ngh gim, ngc li cc c quan qun l
thu, mun doanh nghip np thu cao. Mc np thu bao nhiu ph thuc vo chng
c, ti liu v nng lc m phn ca cc bn tham gia.
1.2.3.2. Cch thc thc hin tha thun APA
Khi qut chung:
Cc tho thun nh gi trc c m phn trong mt mi trng hp tc, khi c
quan thu v doanh nghip s t c tha thun v phng php nh gi chuyn
giao nhm tin ti mt s phn b doanh thu v chi ph cho cc bn lin quan mt
32

cch thch hp. Tha thun nh gi trc t c thng thng s duy tr t 3-5 nm
v c th tip tc thc hin nu iu kin kinh doanh trong tng lai khng thay i.
bt u mt tho thun nh gi chuyn giao, c quan thu s lm vic vi doanh
nghip nc ngoi c c hiu bit v ngnh ngh kinh doanh hot ng ca
doanh nghip v s ng gp tng ng ca cc bn khc nhau. Sau , cc bn lin
quan s tin hnh m phn trn cc nguyn tc t c mt s tha thun mang
tnh php l lm c s cho xc nh gi chuyn giao.
Quy trnh tin hnh tha thun APA: c th hnh dung tha thun APA c thc
hin th no? Nhm nghin cu gii thiu 2 quy trnh ti Hoa K v Trung Quc.
+ Quy trnh thc hin tha thun APA ti Hoa K: G m 7 bc th hin tm tt trong
bng 1.2 sau y.
Bng 1.2: Tm tt cc bc t chc thc hin APA ti Hoa K
Bc 1

Hp trc khi np h s:
Hp gia ngi np thu v C quan ph trch APA tm hiu vn v yu cu v
h s cn np.
Ngi np thu cung cp bn gii trnh s b v cng ty bng vn bn 1 tun trc cuc
hp.
Bc 2 Np h s gm:
n ngh APA to thm quyn php l cho C quan ph trch APA.
Bn gii trnh chnh thc: cung cp thng tin v ngi np thu trong vng 120 ngy
k t khi np n ngh.
Bc 3 m phn gia ngi np thu vi C quan thu ni a:
Ch nh nhm tho lun APA trong vng 45 ngy k t khi nhn c h s.
T chc hi tho m trong vng 60 ngy k t khi nhn c h s. Ln k hoch v
lch trnh m phn APA ti cuc hp m.
Bc 4 C quan thm quyn p dng vi APA song phng: khuyn khch ngi np thu cung cp
thng tin tng t (Nu ti bc 2 v kt qu m phn ti bc 3) cho c quan thu nc
ngoi c lin quan.
Bc 5 D tho v thc hin APA
Tho thun gia c quan thu c v ngi np c chp nhn, s c a vo APA.
C quan thu ni a xy dng tho thun APA mu.
Bc 6 Ngi np thu phi bo co v tun th APA hng nm cho c quan c thm quyn
Bc 7 Gia hn APA khi kt thc.
Ngun: Nhm tc gi tm lc t ti liu ca Tng cc thu Vit Nam nm 2010

Thi gian x l hon thnh tha thun APA n phng l 24 thng v APA song
phng/a phng l 45 thng.
Ph tham gia APA: doanh nghip tham gia phi np ph c nh l 50.000 US$.
Thi gian np h s gia hn: 90 ngy trc khi APA ht hn.
Ph gia hn: 35.000 US$.
+ Quy trnh thc hin tha thun APA ti Trung Quc: Gm 6 bc th hin qua bng 3
sau y.

33

B n g 1 . 3 : Tm tt cc bc t chc thc hin APA ti Trung Quc

Bc 1

Bc 2
Bc 3
Bc 4
Bc 5
Bc 6

Hp s b trc khi np h s:
Ngi np thu (cng ty FDI) np cc h s gip c quan thu nh gi*
Nu c quan thu chp thun: a ra Thng bo m phn chnh thc v APA.

Nu c quan thu khng chp thun: a ra Thng bo t chi APA trong vng 15 ngy.
Np h s chnh thc
Ngi np thu np n yu cu APA trong vng 3 thng.
Kim tra v nh gi
C quan thu kim tra h s APA t 5 n 8 thng.
m phn gia c quan thu v ngi np thu
Tho thun v k kt APA
Thc hin v gim st thc thi APA
Ngi np thu thc hin ni dung APA v khai bo theo yu cu
C quan thu gim st thc thi APA

Ngun: Tc gi tm lc t Ti liu ca Tng cc thu Vit Nam nm 2012

* H s ngi np thu phi np bc 1 cho C quan c thm quyn ca ngnh thu

Trung Quc:
Thng tin ca cc bn lin kt trong APA.
Lch s hot ng kinh doanh, c cu t chc ca tp on, s hu, vn, tho
thun ti chnh, hot ng kinh doanh ch yu, a im hot ng v cc giao
dch chnh.
M t cc giao dch c xem xt, gi tr giao dch v mi quan h ca cc
giao dch ny vi cc giao dch khng c xem xt trong APA.
i vi mi i tng c xem xt, phn tch chi tit cc chc nng, hot
ng kinh t c thc hin, ti sn s dng, chi ph kinh t phi tr, ri ro
phi gnh chu, iu khon hp ng, v iu kin kinh t lin quan.
Bn sao hp ng cho cc giao dch ni b.
D liu ti chnh v d liu v thu trong ti thiu 3 nm.
H s tun th nguyn tc xc nh gi th trng.
Bt k quy nh hoc hip nh v thu no lin quan n phng php xc
nh gi th trng c xut.
Phn tch cc vn hin ti v trc lin quan n giao dch c xem xt
m c quan thu nu ra trong qu trnh thanh tra cc giao dch ny.
Phn tch chi tit, ton din v la chn phng php v l do la chn
phng php.
Nhng im khc gia APA ca Hoa K v Trung Quc:
Mi quan h gia APA vi ni lut v thu: APA thay th quy nh ca ni lut.
Ph tham gia APA: khng thu ph.
Gia hn APA: khng phi np ph.
Tnh hnh p dng APA trn th gii
34

T nm 1999 th bin php APA mi c cc nc quy nh cc th ch mang tnh lut,

nhng trc 1 s nc khuyn khch p dng mang tnh th nghim, t nguyn p dng.
Biu 1.1. S doanh nghip p dng APA hng nm cc quc gia tiu biu

Ngun: Korea: National Tax Services 2008 APA Report; Japan: National Tax agencys APA program Report 2008;
Australia: Advance Pricing Arrangement Program, 2008-2009 update, August 2009; United State: Announcement and
Report concerning advance Pricing Agreement (March 29, 2010); Canada: Canada Revenue agency, APA program
report 2008-2009; Italy: Agenzia entrade, International Standard Ruling Report, April 2010 (covers 2004-2009).
Timing for APAs is average months to complete new APAs where this is differentiated from renewals; only multilateral
APA statistics available for Japan; Only unilateral APA statistics available for Italy; processing times are for the most
recent year statistics available for China are estimated based on prior APAs and analysis of regulations

1.2.3.3.Cc loi APA. C ba (3) loi APA: tha thun n phng, song phng v
a phng
+ Tha thun n phng (Unilateral APA): y l tha thun gia ngi np
thu/doanh nghip v c quan thu ca quc gia . V d doanh nghip FDI ti Vit
Nam tha thun vi c quan thu Vit Nam. Tuy nhin, tha thun ny s c th dn
n tnh trng trng thu khi c hot ng kinh doanh quc t. V do , loi APA
n phng ch ph hp p dng i vi nhng giao dch trong nc (khng c
hot ng xut nhp khu) hoc vi nhng giao dch lin kt, xut nhp khu nhng
khng c ri ro v chuyn gi, trng thu, cc giao dch n gin...
+ Tha thun song phng (Bilateral APA) v tha thun a phng (Multilateral
APA) l tha thun gia doanh nghip, c quan thu trong nc v mt hoc cc c
quan thu nc ngoi. V c bn, y l loi tha thun gia hai hoc nhiu nc v
phng php xc nh gi. u im ca hai loi ny l trnh tnh trng trng thu.
Loi tha thun ny phi tri qua mt qu trnh gm cc tha thun khc nhau v t
nht l c ba tha thun:
Tha thun gia c quan thu trong nc vi c quan thu nc ngoi;
Tha thun gia doanh nghip xut khu vi c quan thu nc xut khu;
35

 Tha thun gia doanh nghip nhp khu vi c quan thu nc nhp khu.
y l hai loi APA quan trng v th hin r nht bn cht ca APA l cng c gip
gii quyt hin tng chuyn gi. Tha thun song phng khc a phng ch
tha thun song phng c s tham gia ca mt c quan thu nc ngoi cn a
phng l c s tha thun vi t hai c quan thu nc ngoi tr ln. Tuy nhin, v
bn cht v ngha ca hai loi ny l ging nhau.
1.2.3.4. Phm vi p dng APA
C quan thu p dng APA nhm xc nh cc phng php xc nh gi tnh thu
vi ngi np thu, c quan thu c lin quan trn c s tha thun n phng hoc
song phng/a phng. Trong , APA song phng hoc a phng s c p
dng vi c quan thu cc nc, vng lnh th k kt Hip nh trnh nh thu
hai ln, nhm trnh nh thu tr ng v ngn nga vic trn lu thu i vi thu nhp.
1.2.3.5. Nhn xt v phng php APA
u im
Gip tit kim thi gian, sc lc, tin bc ca doanh nghip cng nh ca c quan
thu. Cc doanh nghip c th iu chnh giao dch ni b ca mnh m khng b
iu tra chuyn gi, t , cc c quan thu d dng tip nhn, x l thng tin,
lm n gin ha quy trnh kim sot chuyn gi.
Ngi np thu ch ng vi khon tin thu phi np bng cch tng cng kh
nng d on ca vic x l thu trong cc giao dch quc t; i vi trng hp
tha thun song phng/a phng (Bilateral/Multilateral APA) c th trnh hin
tng trng thu; gim c chi ph kim ton bi v khc vi phng php xc
nh gi truyn thng l kim tra cc giao dch thc hin xong th APA l
mt tha thun gia cc bn; APA c th lm gim cc chi ph tun th, doanh
nghip s chuyn tm vo vic kinh doanh hn.
i vi c quan thu: khi p dng APA, c quan thu c th xc nh chc chn
s thu phi thu v nhng thng tin lin quan c cng khai, minh bch, gp
phn hn ch hin tng chuyn gi.
Hn ch kh nng tiu tn chi ph v thi gian vo vic thanh tra, kim tra
cc vn chuyn gi v gim kh nng tranh chp tn km v lu di.
t hot ng ca doanh nghip vo v th tt hn d bo chi ph bao gm
ngha v thu.
Gim gnh nng ghi chp, lu gi ti liu v doanh nghip bit trc
nhng ti liu cn thit lu gi lin quan n phng php nh gi chuyn
giao.
36

Hn ch khi p dng phng php APA

thng ch p dng i vi nhng cng ty ln.

Vic a nhiu nc cng tham gia vo tha thun APA l kh, nht l khi c s
tham gia ca nhng quc gia m mc thu rt thp hoc khng nh thu nhp
khu.
bo mt thng tin thng mi thp v tha thun APA khng bao gm iu
khon v bo mt thng tin thng mi cho doanh nghip, trong khi t
c tha thun APA doanh nghip buc phi cung cp nhiu thng tin c lin
quan ti chi ph, gi mua, bn, li nhun. cho cc c quan thu ca cc bn. Do
c th gy bt li cho doanh nghip thc hin APA.
Tha thun APA khng lm cho doanh nghip trnh c vic kim ton lin
quan n cc vn ti chnh khc khng thuc phm vi iu chnh ca APA.
m phn APA i hi cao v trnh ngun nhn lc ca cc bn tham gia, cho
nn cc nc c nhn vin thu c trnh nghip v k ton, kim ton quc
t khng cao, ting Anh yu, nng lc m phn km kh c th p dng APA.
Chi ph tin bc v thi gian xy dng mt APA l kh ln (xem biu 1.2),
nhng thi hn c hiu lc ca tha thun APA ngn ch 3-5 nm.
Biu 1.2. Thi gian bnh qun m phn APA ca cc nc trn th gii
(thng/m phn)

m phn a phng
m phn n phng

Ngun:Announcement and report concerning advance Pricing Agreements March 25,2013

37

Kt lun chng 1
Chuyn gi l hot ng nh gi sn phm hoc dch v mang tnh ch quan ca cc
tp on a quc gia, nhm chuyn giao gia cc cng ty trong cng tp on vi mc
ch ti thiu ha s thu phi np, ti a ha li nhun thu c m hin trng kinh
doanh khng thay i. Cch thc chuyn gi rt a dng, c th xy ra bt c giai
on no ca qu trnh u t v kinh doanh ca cc tp on a quc gia. Hin tng
chuyn gi u c vai tr tch cc v tc ng hn ch i vi cc bn c lin quan:
MNCs, nc xut khu vn, nc tip nhn vn FDI. Tuy nhin, ng trn gic qun
l v m, hin tng chuyn gi gy tc hi ln hn so vi mt li ch, khin Nh nc
tht thu ln, lm cho mi trng kinh doanh thiu s bnh ng, doanh nghip chn
chnh b chn p cho nn cc nc tng cng p dng nhiu phng php kim sot
chuyn gi, mt trong nhng phng php m OECD khuyn co nn p dng l c
ch tha thun nh gi trc (APA). Vit Nam c qui nh m t, hng dn p
dng APA, nhng cho n nay cha c trng hp APA no chnh thc c k kt p
dng. Cho nn, vic nghin cu kinh nghim ca cc nc c kt bi hc kim sot
chuyn gi Vit Nam ni chung v TP. H Ch Minh ni ring c ngha l lun v
thc tin su sc.

38

CHNG 2: NGHIN CU KINH NGHIM KIM SOT CHUYN GI CA

CC NC V BI HC CHO VIT NAM.
2.1. ngha nghin cu kinh nghim kim sot chuyn gi ca cc nc trn th gii
2.1.1. L do nghin cu kinh nghim kim sot chuyn gi ca cc nc
Gn 16 nm k t khi Vit Nam c vn bn php l u tin lin quan n kim sot
chuyn gi i vi cc doanh nghip FDI - Thng t 74-TC/TCT ngy 20/10/1997
ca B Ti chnh hng dn thc hin cc quy nh v thu i vi cc hnh thc
u t theo Lut u t nc ngoi ti Vit Nam, cho n nay c quan c thm
quyn gn nh cha chnh thc cng b c hin tng chuyn gi trong cc doanh
nghip u t nc ngoi, m tt c ch nu tnh trng nghi vn. Cho nn, nu khng
nghin cu thu o kinh nghim ca cc nc khc trong kim sot chuyn gi, th
kh lng c th a ra gii php mang tnh thc tin v khoa hc cho Vit Nam.
Trong nhng nm qua Tng cc thu Vit Nam v cc cc thu a phng ch yu
s dng cc bin php thanh tra, kim tra pht hin trng hp gian ln thu ca
cc doanh nghip, buc h phi np thm thu. Nhng hin tng chuyn gi trong
cc doanh nghip FDI l hnh vi n thu hp php, vic kim sot chuyn gi rt kh
v nu nhn hot ng ti chnh ca doanh nghip trong phm vi mt quc gia khng
tri vi php lut v khng tri vi cc quy lut kinh t th trng trong iu kin
ton cu ha, nh ng Tng th k hin nay ca OECD Angel Gurria tha nhn:
Chng ta cn phi thay i lut bi hnh vi n thu v c bn l hp php
T nm 2010 B Ti chnh bn hnh c ch gi tha thun (APA) tnh thu cho
cc doanh nghip FDI c hot ng lin kt, nhng ti thng 10. 2013 cha c
trng hp no chnh thc c p dng APA. V vy, nu ch nghin cu thc trng
kim sot chuyn gi ti Vit Nam s khng c s khoa hc xut gii php
kim sot chuyn gi ni chung v p dng APA ni ring.
Nhiu nc c c quan kim sot chuyn gi mnh (xem bng 1.4), do vy, nghin
cu kinh nghim ca cc nc s rt ra nhng bi hc cho Vit Nam ni chung v
Tp.H Ch Minh ni ring.

39

Bng 2.1. Nhng nc c hot ng chuyn gi mnh trn th gii

Quc gia

Xp hng nm 2010

Xp hng nm 2007

Thay i

Nht Bn

Tng 4

Trung Quc

Tng 5

Canada

Tng 5

Hoa K

Gim 2

Php

Gim 1

Gim 5

Gim 4

Hn Quc

Gim 2

Anh

10

10

Ngun: Asian countries top aggressive tax Authority poll, TP week, 16 June 2010: Top 10 toughest tax authorities
for transfer pricing, TP week, December 6, 2007

2.1.2. Chuyn gi ca cc MNCs trn ton cu kh phc tp, i hi phi c s lin

kt gia cc quc gia v kim sot chuyn gi.
Ti chu u gn nh tt c cc tp on ln nh nh Apple, Amazon, Google, Starbucks...
cho n cc cng ty nh nc Php u b co buc n thu, EU c tnh ring vng
Eurozone thit hi 1.000 t euro (1.340 t USD) tin thu mi nm.
Cn ti Hoa K tnh trng n thu cng cao: thng 9-2012, y ban iu tra Thng vin M
(PSOI) cng b bo co khng nh hu nh tt c tp on a quc gia t Google,
Microsoft, Apple cho n Hewlett-Packard (HP), General Electric, JPMorgan Chase... u
p dng chiu n thu thu nhp doanh nghip. Cc tp on a quc gia ang li dng h
thng thu hin nay thc hin n thu - bo Huffington Post dn li thng ngh s Carl
Levin, ch tch PSOI, khng nh - H chuyn hng t USD ra nc ngoi trnh ng
hng t USD tin thu. Theo phn tch ca trang web ti chnh NerdWallet, 10 cng ty n
nn lm ra nht M ch ng mc thu trung bnh 9% trong nm 2011, thp hn nhiu
mc thu 35% Chnh ph M t ra. Mi nm M b thit hi vi trm t USD do c hin
tng chuyn gi cc tp on c hot ng lin kt.
Bo co ca OECD cho bit th on ca cc tp on ny ging nhau. H thnh lp chi
nhnh nhng quc gia c mc thu thp nh Ireland, H Lan, ri chuyn li nhun qua
cc quc gia ny ti nhng thin ng trn thu nh Bermuda, cc MNCs cn n thu
bng cch tr tin bn quyn, ph ngng quyn ... vi mc ct c cho cc cng ty con, hoc
vay vn kinh doanh vi li sut cc cao cng t cc cng ty con ny, gim mc li nhun
chu thu ti mt quc gia. Nghin cu ca OECD cho thy t nm 1970-2009, cc chi ph
tr tin bn quyn, giy php gia cc cng ty con ca tng tp on tng vt ti 170 ln.
40

Tm li hot ng chuyn gi trn ton cu rt ph bin, ta c th hnh dung s tn tht v

thu rt ln trong quan h so snh vi chi ph chm sc sc khe ngi dn qua biu 2.1.
sau.
Biu 2.1. Chi ph chm sc sc khe so snh vi tng thu b tht thot
cc khu vc trn th gii 201111 ;VT : triu USD

Ngun: Tax Justice Network, the cost of tax abuse: A briefing paper on the cost of tax evasion worldwide, November 2011, p.3.

ng trc nguy c chuyn gi ca cc cng ty quc t ngy cng lan rng, lnh o cc
quc gia ang n lc hp tc vi nhau kim sot chuyn gi ca cc MNCs, B trng Ti
chnh Anh Osborne tha nhn tng quc gia ring l s khng th ngn chn hnh vi n
thu ca MNCs. Chng ta cn mt chin lc hnh ng chung. Khng mt quc gia ring
l no c th to ra mt h thng thu quc t - ng Osborne nhn mnh trong thng 72013, T chc Hp tc v pht trin kinh t (OECD) s ra mt k hoch hnh ng c
th cho G-20. Bo Guardian a tin s c ba y ban h tr OECD lp k hoch hnh
ng kim sot chuyn gi: Anh s ng vai tr ch tch mt y ban gim st hnh vi
chuyn gi (phng thc m tp on a quc gia tnh ton chuyn cc khon chi qua cc
chi nhnh nhiu nc khc nhau); c s ch tr mt y ban iu tra cch cc cng ty ph
php gim li nhun v ti sn chu thu; Php v M s dn u mt y ban xc nh
quyn nh thu ln cc hnh vi kinh doanh, c bit l thng mi in t. V vy, c quan
c thm quyn Vit Nam nn lp ra b phn theo di, xy dng k hoch phi hp hnh
ng kim sot chuyn gi i vi cc MNCs ti Vit Nam.
2.2. Nghin cu kinh nghim kim sot chuyn gi cc nc cng nghip pht trin
2.2.1. Nghin cu kinh nghim ca Hoa K
2.2.1.1. Tnh hnh chuyn gi ti Hoa K

11

http://www.stwr.org/economic-sharing-alternatives/4-stop-tax-avoidance.html

41

Theo bo co nm 2012 ca Tiu ban Thng vin Hoa K12 v li nhun ca cc MNCs
Hoa K nc ngoi cho thy: c hn 1,700 t USD li nhun ca cc cng ty khng b
nh thu thu nhp nc ngoi, ct giu nh khon li nhun cha phn phi v cc cng
ty ny gi t nht 60% tin mt ca h nc ngoi? Bn iu trn cng cho thy li nhun
tuyt i ca cc tp on Hoa K tng 400% trong thp k qua, nhng s ng gp thu
thu nhp doanh nghip cho ngn sch cc bang ti Hoa K gim v t trng. Nu sau Th
chin II, nh im vo nm 1952, thu doanh nghip to ra 32,1% doanh thu thu Lin
bang Hoa K, cng trong nm ny, thu thu nhp c nhn chim 42,2% doanh thu ca Lin
bang, v thu lng chim 9,7% doanh thu. n nm 2010 thu thu nhp doanh nghip ch
cn chim 8,9% doanh thu thu lin bang Hoa K, trong khi thu thu nhp c nhn v thu
lng to ra 41,5% v 40,0% doanh thu ca lin bang (xem biu 2.2)
Biu 2.2. C cu cc loi thu ng gp cho Ngn sch Hoa K t nm 1950-2010 (%)

Thu tiu
th c bit
Thu lng

Thu thu
nhp DN
Thu thu
nhp c nhn

Ngun: Budget of the United States Government, Fiscal year 2012, Historical Tables: table 2.1;
http://www.whitehouse.gov/omb/budget/historical

Bo co ny cho rng thng qua chuyn gi, cc cng ty MNCs ht mu nn kinh t M.

Tht vy, cc cng ty xuyn quc gia c nhiu phng sch hn ch ng gp thu
cho Chnh ph, trong thc t hot ng sn xut kinh doanh ca MNCs rt a dng, cc
nghip v mua bn din ra vi khi lng ln v phc tp cao, vic xc nh hnh vi
chuyn gi rt kh. Tng t, kh xc nh li nhun no c to ra trn t M v li
nhun no c to ra t bn ngoi mt cch chnh xc. Cc hnh thc n thu ph bin
ca cc cng ty l:

12

http://www.hsgac.senate.gov/subcommittees/investigations/hearings/offshore-profit-shifting-and-the-us-tax-code

42

 V thu thu nhp doanh nghip ti M cao (35 %), nn cc cng ty thc hin chuyn gi
thng qua hot ng xut nhp khu: nng cao gi khi mua hng nhp khu, bn gi xut
khu vi gi thp, nh vy dn ti li nhun chu thu thp hoc l v mc thu phi
ng rt nh. Theo s liu thng k ca c quan Qun l Thu Hoa K vo 2001 cho
thy nhng con s nh gi v c ng phi l khi xut nhp khu hng ha (Bng 2.2 v
2.3), ring thng k hot ng chuyn gi khin nhiu cng ty c tr s ti M b thua l
do chi ph u vo cao khi nhp khu vi gi siu cao v bn xut khu vi gi thp.
Bng 2.2. Gi nhp khu 1 s mt hng c hin tng chuyn gi.
Nhp t

n gi ($)

Czech R.

Mt hng
X nha

972,98

Japan

4.896,00

Nhp

Trinidad

8.500,00

Bt bi

China

4.121,81

1kg giy v sinh

Ngun: Hi quan M nm 2002.

Bng 2.3. Gi xut khu hng ha t M c hin tng chuyn gi.

Mt hng XK t M

Ni n

n gi ($)

Sng phng lu n

Israel

Xe i hng nng

Venezuela

Nh tin ch

Trinidad

1,20

Bn cu

Hongkong

1,75

52,03
387,83

Ngun: Hi quan M nm 2002.

Cc tp on cn p dng th on vay tin t cc cng ty lin kt nc ngoi vi li

sut rt cao tng chi ph kinh doanh ti M nhm t mc tiu li nhun thp, v ng
thu thu nhp doanh nghip thp ti M, tng li nhun ca tp on ti cc cng ty
con, ng ti cc thin ng c thu thu nhp bng 0. V d in hnh l tp on
Apple nm 2011 kim c 34,2 t USD nhng ch ng thu 3,3 t USD (cha y
10%). Ring M, l ra Apple phi ng thm 2,4 t USD trong nm 2011. Theo bo
New York Times, Apple l cng ty tin phong trong k thut n thu v hin nay hng
trm tp on a quc gia khc ang sao chp th on ca Apple. Theo trang
Financialtaskforce.org, cc cng ty nh Apple ch yu li dng quy nh ti chnh ALP,
coi cc cng ty con ca mi tp on l mt doanh nghip c lp. Apple c khong 120
t USD tin mt nm trong ti khon ca cc cng ty con thnh vin, cho cng ty m ti
43

M vay vi li sut cao, cc cng ty con ca Apple thng lp tr s, chi nhnh cc

thin ng thu thp nh Luxembourg, H Lan, Ireland, qun o British Virgin...
MNCs chuyn li nhun n cc quc gia ny v hng mc thu thp y.
Cc tp on hng nm b ra khon tin ln vn ng hnh lang, nhm to khung
php l thun li cho vic chuyn gi v c Chnh ph M hon thu rt ln (xem
mc 1.1.2.2).
Chuyn gi thng qua nhn hoc chuyn giao quyn s hu tr tu: cng theo bo co
ca tiu ban iu tra thu ca Thng vin Hoa K, t nm 2009 n nm 2011, bng
cch chuyn giao mt s quyn s hu tr tu ca mnh cho mt cng ty con ca
Microsoft ti Puerto, tp on Microsoft chuyn ra nc ngoi gn 21 t USD, tng
ng gn mt na doanh s bn l doanh thu thun ti M ca Microsoft, tit kim ln
n 4,5 t USD tin thu i vi hng ho ca cng ty ny bn Hoa K, hoc cng ty
n 4 triu USD tin thu ca M mi ngy.
2.2.1.2. Chnh ph Hoa K n lc kim sot chuyn gi
a. Hon thin h thng php l phc v cho cng tc kim sot chuyn gi.
i ph vi vn chuyn gi quc t, Quc hi Hoa K ban hnh v chnh sa
nhiu ln cc lut v quy nh theo thi gian nh sau:
Nm 1934, cc c quan qun l thu ca xy dng cc chun mc gi chuyn giao
c s dng nh gi liu cc giao dch xuyn quc gia ca cc cng ty c tr s
ti nhiu nc c c thc hin theo ng mc ch v thu thu nhp doanh nghip
ca lin bang hay khng.
Nm 1968, C quan thu ni a M - IRS (Internal Revenue Service) ban hnh
b lut cc chun mc gi chuyn giao v phng php nh gi c bit nh gi
cc c im v chuyn giao ca cc kt qu chuyn gi. Cc phng php da trn
chuyn giao ny, bao gm CUP, phng php nh gi bn l v cng thm chi ph
c chp thun rng ri trn th gii.
Nm 1986, Quc hi Hoa K quyt nh b sung mc 482 bng vic b sung mt vi
iu khon tng ng vi tiu chun v thu nhp ca vic chuyn giao ti sn v
hnh. Theo , gi chuyn giao gia cc ti sn hu hnh v v hnh ca cc doanh
nghip cc nc khc nhau phi c xc nh tng ng vi gi cung cp cho
bn th 3 hoc tng ng vi gi ca mt doanh nghip c sn phm tng t.
T nm 1988 n nm 1992, Quc hi tip tc chnh sa iu khon 482, 6038A v
6038C, 6503K ca lut thu nhm yu cu nhng ngi np thu phi cung cp y
nhng ti liu c lin quan v d tip cn, thm vo iu khon 6662e v h quy
nh mc x pht khi pht hin c hin tng chuyn gi. Cng trong nm 1992, IRS
44

da trn iu khong 482 a ra quy nh mi v cc tiu chun thu nhp, quy nh

v th tc mi v cch thc nh gi chuyn giao.
Bn cnh , Quc hi Hoa K cng ban hnh cc quy nh c lin quan n chuyn
gi quc t cc kha cnh nh: dch v, cc ti sn hu hnh v v hnh, tc ng
ca nhng hn ch php l ca nc ngoi
K tip trong cc nm sau u din ra qu trnh hon thin c s php l ti M
ngn chn hin tng chuyn gi. Nm 2010, Quc hi v IRS lin tc sa i, iu
chnh v ban hnh thm cc quy nh mi c lin quan n quyn v ngha v ca
bn np thu. Nm 2011, thng ngh s Carl Levin trnh d lut Chng li dng
thin ng thu (STHAA) v ang vn ng Quc hi thng qua. D lut buc
cc tp on nh Apple phi cng khai ton b d liu nh s lng nhn vin,
doanh s bn hng, vn, thu... tng nc. Nm 2012, ng trc tnh hnh cc
MNCs vn gia tng hot ng chuyn gi, Tng thng Obama ngh ci cch h
thng thu theo hng gim thu thu nhp doanh nghip, nhng tng cng hon
thin cc cng c kim sot chuyn gi.
b. Hon thin cc phng php nh gi chuyn giao. c c s xc nh thu
m doanh nghip phi ng, c quan thu - IRS a ra nhiu phng php nh gi
chuyn giao. C th,
Quy nh yu cu gi chuyn giao ti sn v hnh phi c xc nh theo mt
trong bn phng php sau: Phng php giao dch khng lin kt c th so snh
(CUT); Phng php li nhun c th so snh (CPM); Phng php tch li
nhun; v cc phng php khc khng nh r (Xem mc 1.2.2).
Lut kim sot chuyn gi M khng u tin phng php nh gi chuyn giao
no, t doanh nghip quyt nh.
c. Ch khuyn khch cc doanh nghip c quy m hot ng ln p dng phng
php tha thun gi APA v y l phng thc tn km v thi gian, chi ph, nhng
thi gian p dng khng di.
Thi gian m phn APA di: Qua bng 2.4 ta thy m phn tha thun gi n
phng (gia c quan thu v doanh nghip) ko di bnh qun trn 2 nm; cn m
phn song phng (c s tham gia ca c quan thu nc ngoi) thi gian m phn
ko di bnh qun trn 4 nm mi a ra c mc gi lm c s tnh thu hoc mc
thu khon phi np.

45

Bng 2.4. Thi gian cn thit hon tt 1 APA mi v ti k APA ti Hoa K (Thng)
Cc tiu ch

APA n phng

APA n phng

APA n phng v
a phng

Bnh qun
gia quyn
28,4

Trung
bnh
26,5

Bnh qun
gia quyn
47,5

Trung
bnh
51,2

Bnh qun
gia quyn
44,5

Trung
bnh
50,1

APA xem xt li

30,1

20,8

44,8

42,2

39,8

34,5

Mi v xem xt li

29,1

27,8

46,0

44,9

41,7

39,8

APA mi

* APA xem xt li l APA ht thi hn hiu lc c xem xt b sung v p dng li

Biu 2.3. Thi gian m phn APA bnh qun ti Hoa K (thng)

Ngun: Garry Stone, 2012

Chi ph cho m phn Hoa K rt cao:

Mc ph cho mt APA l 50.000 USD cho cng ty ln, 25.000 USD cho cng ty nh
(tng thu nhp gp trn ton cu khng qu 200 triu USD) hoc giao dch nh (khng
ln hn 50 triu USD hng nm v giao dch v hnh khng qu 10 triu USD. Mc ph
l 35.000 USD cho nhng cng ty mi phc hi [19 ;327].
Tuy nhin, thi gian p dng 1 APA khng di, a s l 5 nm (xem Biu 2.3)

46

Biu 2.4. Thi gian thc hin 1 tha thun APA nm 2012(Nm).

Ngun: Announcement And Report Concerning Advance Pricing Agreements, Thng 3, 2013

Bng 2.5. Thi gian thc hin 1 tha thun APA nm 2012
Thi gian thc hin 1 tha thun APA (Nm)

S lng tha thun APA k nm 2012

57

17

27

11

10

11

12

13

14

Ngun: Announcement And Report Concerning Advance Pricing Agreements, Thng 3, 2013

47

Chnh v th tc phc tp, thi gian m phn ko di cho nn hng nm Hoa K ch thc
hin m phn hoc ti m phn khong 80 APA, tr nm 2012 t c gn 140 APA, s
doanh nghip ch m phn APA hng nm gp 3 ln, s c gii quyt (Biu 2.5 v
2.6).
Biu 2.5. S APA c thc hin qua cc nm ti Hoa K

Ngun: Announcement and Report Concerning Advance Pricing Agreements, thng 3, 2013

Biu 2.6. S cc doanh nghip ch c tha thun APA ti Hoa K hng nm

Ngun: Announcement and Report Concerning Advance Pricing Agreements, thng 3, 2013

Qua nghin cu tnh hnh thc hin APA ti Hoa K ta thy y l qu trnh m phn phc
tp, tn v thi gian v chi ph.
d. C quan thu Hoa K yu cu cc cng ty xuyn quc gia phi cung cp y
thng tin v ti liu phc v cho cng tc m phn APA v kim sot hot ng
chuyn gi (Xem h s nu ti ph lc s 3).
48

 Cc cng ty M c yu cu phi c vn bn nh km cng khai cc hot ng

lin quan n vic nh gi chuyn giao khi np h s khai bo thu. Vic chun b
v np h s phi cng lc vi vic khai bo li nhun np thu. Vic chun b phi
trong vng 9 thng cho n khi kt thc nm ti kha, v hn cui cho vic np h
s l 30 ngy k t ngy c yu cu phi np.
Trong h s khai bo hot ng nh gi chuyn giao phi c cc ni dung sau:
Tng quan v hot ng kinh doanh ca t chc np thu, trong nu r tnh
hnh kinh t v cc nhn t php l nh hng n vic nh gi sn phm v dch
v.
C cu t chc ca t chc np thu, trong c s m t tt c cc bn c lin
quan trong giao dch nh gi chuyn giao
Phn tch mi lin kt trong kinh doanh trong h thng ton cu ca doanh nghip.
Phn tch ri ro
Cc tha thun lin cng ty trong h thng.
c im cc giao dch chu s qun l ca cng ty m i vi cc cng ty thnh
vin, v cc d liu ni b phn tch giao dch nh gi chuyn giao.
M t cc phng php nh gi chuyn giao c th c xem xt v l do ti sao
khng chn.
M t cc gi d ng so snh v l do, mc so snh vi gi chuyn giao.
Trong c th, Sec1.482-7T (Lut thu M) yu cu cn c tha thun tnh chi ph
gia cc cng ty, v Sec1. 482-9T yu cu phi c phng php tnh gi dch v v
tha thun phn chia gi dch v.
e. Tng cng s phi hp gia c quan thu v hi quan trong kim sot gi
chuyn giao. Xy dng ngun d liu thng tin v cng khai gi tnh thu ca cc doanh
nghip hoc gi tha thun APA.
f. Tng cng nhn s v thu v tng cng hot ng kim tra v hot ng chuyn
gi. Hoa K, Cc thu IRS b sung thm 1.200 v 800 nhn vin cho cc nm 2009
v 2010 gii quyt cc vn thu quc t. IRS cho bit cho bit mc tiu ca h l
c c 1200 nh chuyn gia v chuyn gi trong i ng nhn s ca mnh gim st,
x l cc hot ng chuyn gi quc t.
i. Tng cng cc bin php ch ti khi doanh nghip c hot ng chuyn gi. Cn
c theo Sc lnh iu chnh ngn sch (Omnibus Budget Reconciliation Act), o lut
IRC Sec1.6662 ra i. Theo IRC Sec1.6662 c hai loi pht cho vic vi phm:
Pht chuyn gi trong giao dch (Transaction penalty): l loi hnh ch ti khi c
chnh lch ng k trong gi chuyn giao nu so snh vi gi th trng theo quy
49

nh IRC Sec1.482, m hu qu l s thu nhp chu thu khng phn nh ng thc

t ca nghip v pht sinh:
Vi mc sai phm trng yu ng k: mc pht chuyn gi 20% dnh cho trng
hp chnh lch gi vt qu 200% (hay di 50%) so vi mc m IRC Sec 1.482
xc nh c.
Vi tng mc sai phm trng yu: mc pht chuyn gi 40% dnh cho trng
hp chnh lch gi vt qu 400% (hay di 25%) so vi mc m IRC xc nh
c.
Pht b sung (Net Adjustment Penalty): pht b sung c p dng nu phn thu
nhp chu thu sau khi tnh li theo IRC Sec 482 tng vt mc quy nh c th cho
trc.
Khon pht b sung 20% trn s thu truy thu s p dng trong trng hp phn
thu nhp tng thm vt qu mc thp nht trong hai mc sau: 5 triu USD hoc
10% trn tng s thu phi np.
Pht b sung 40% trn s thu truy thu s p dng trong trng hp phn thu
nhp tng thm vt qu mc thp nht trong hai mc sau 20 triu USD hoc
20% trn tng s thu phi np.
Mt v d in hnh, v pht chuyn gi quc t c IRS x l chnh l trng hp ca
GlaxoSmithKline Plc (GSK). GSK l mt tp on a quc gia ca Anh, kinh doanh lnh
vc dc phm. Vo nm 2006, GSK Anh Quc rt thnh cng khi ln u gii thiu sn
phm ti M thng qua mt cng ty con lm qung co. Kt qu li nhun ca GSK ti Anh
rt cao, v phn ln l nh hot ng ca cng ty con ti M. IRS nh gi v pht hin
rng chi ph lm qung co m cng ty con yu cu cng ty m phi tr rt thp so vi kt
qu li nhun m n c c. Tuy GSK M c gii thch rng ban u chi ph marketing
khng tnh n vic li nhun qu cao khi mi thm nhp vo th trng, ng thi sn
phm l do cng ty m Anh sn xut, nhng IRS cho rng theo cc quy nh v ti sn v
hnh v marketing hay s hu tr tu, th gi qung co tnh cho cng ty m phi tng ln v
cng ty con ti M gp phn tng ng k gi tr sn phm bn ra ca GSK so vi ban
u, ng thi li nhun phi c tnh theo phng php phn chia li nhun, phi tnh
cho cng ty con ti M Sau nhiu tranh chp, GSK chp nhn mc pht IRS a ra l hn
3,4 t USD vo thng 9 nm 2006.
K hoch ca c quan thu Hoa K s kim sot cht ch hn na vic chuyn li
nhun t mt chi nhnh nc ngoi ca cng ty M sang mt chi nhnh khc c ng
k hot ng thin ng thu. Mt o lut do Thng ngh s Carl Levin
thuc ng Dn ch khi xng cn xut nh thu cc doanh nghip t tr s
nhng a ch b xem l thin ng thu thay v doanh nghip t tr s ti M,
50

nu nh nhng doanh nghip ny c hot ng kinh doanh ti M, chu s kim sot

ca c quan thu Hoa K (IRS).
Cc bi hc t nghin cu hot ng kim sot chuyn gi ca M:
Phi lun xem xt hon thin cc vn bn php lut nhm t c s php l cho vic
pht hin v pht hin tng chuyn gi ca cc cng ty a quc gia.
Ty vo tng trng hp m p dng cc phng php nh gi chuyn giao ph
hp, c th kt hp nhiu phng php xc nh hin tng chuyn gi.
Phng php tha thun gi APA p dng khng n gin, tn km ch nn p dng
vi cc cng ty c doanh thu ln v t nguyn thc hin.
Chun ha cc ti liu, h s m cc cng ty a quc gia buc phi np cho c quan
thu.
Coi trng cng tc lu tr ti liu ti chnh ca cc cng ty a quc gia theo di
mt cch c h thng.
Tuyn chn, o to v nghip v v trnh nhn vin thu ca cc c quan qun l
c nghip v gii i ph vi cc cng ty a quc gia.
Tng cng i thoi, m phn vi i din ti chnh ca cc cng ty a quc gia
nhm pht hin cc hnh vi chuyn gi ca cc cng ty ny.
Tng cng bin php ch ti i vi hot ng chuyn gi.
2.2.2. Nghin cu kinh nghim ca Anh
2.2.2.1 Tnh hnh chuyn gi ca Anh
Cng cuc kim sot chuyn gi ti Anh Quc cng khng d dng, hin tng chuyn gi
ca cc cng ty a quc gia hot ng ti nc ny cng ph bin. Theo t Sunday Times,
kho st cho thy tng doanh thu nm 2010 ca eBay ti Anh t 789 triu bng, nu mc
li nhun trung bnh ca cng ty l 23% th li nhun ca eBay ti Anh s t 181 triu
bng, do nu tnh thu doanh thu 28%, eBay Anh phi np khong 51 triu bng. Thc
t, eBay ch ng 1,2 triu bng Anh (0,15 % so vi doanh thu) Tuy nhin, eBay Anh cho
bit tt c hnh vi ca cng ty u "tun th y cc quy nh v thu"13.
Theo bo co ca c quan thu ca Anh th Starbucks c hn 700 ca hng vng
quc Anh, t doanh thu hn 3 t bng Anh (4,8 t USD). Nhng 14 nm qua, cng ty ny
ch np vn vn 8,6 triu bng Anh (13,7 triu USD) tin thu thu nhp doanh nghip,
nhng s tin np thu cha ti 1%14. Ngoi ra, mt s chi nhnh ca cc cng ty M ti
Anh cng b pht hin thng qua cc th on hp php khc nhau khng np thu.
Starbucks n c thu nh chuyn li nhun qua mt cng ty "ch em" H Lan theo hnh
thc tr tin bn quyn, tr mc li sut rt cao cho cc khon tin vay .
13
14

http://www.loveforum.net/threads/71653-BBC-News-EBay-pays-only-%C2%A31-2m-in-UK-tax
http://www.accountingweb.co.uk/article/starbucks-tax-bill-stirs-transfer-pricing-spat/532784

51

Tng t, Tp on Amazon x l li nhun thu c ti Anh t tr s t Luxembourg quc gia p mc thu rt thp.
2.2.2.2.Kinh nghim kim sot chuyn gi ti Anh
- Xy dng c ch kim sot chuyn gi da theo ch dn ca OECD v chuyn gi
quc t. iu ny khin cho cc cng ty a quc gia d dng nm bt c ch, thay v xy
dng c ch ring bit cho nc Anh. Lut chuyn gi ban hnh gn y ti Anh - TIOPA
2010, phn 4, c ban hnh vo thng 2 nm 2010, c hiu lc t ngy 1.4.2010, thay th
cho cc lut trc c xem nh mt ci cch ng k nht ca nc Anh v thu v cc
vn c lin quan, bao gm chuyn gi, trong c mt s im cn lu nh:
Lut ny p dng kim sot cht cc bn giao dch m nhng iu kin tham gia
c lut quy nh r. iu kin tham gia chnh l vic cc bn tham gia phi c lin
quan theo kiu c mt bn nm quyn kim sot hoc qun l cc chi nhnh hoc b
phn cn li hoc t nht l cc bn kim sot ln nhau, c th l cng ty, i tc,
hoc thm ch l c nhn. Khi nim kim sot theo TIOPA 2010 bao gm: cc cng
ty c phn c li sut t 40% v nhng cng ty c xc nh c mc chuyn gi
cao.
Ti Anh cn c mt s cc quy nh v cch xc nh nhng cng ty ln, va v nh
da vo s nhn vin, doanh thu t xc nh vic chuyn gi c din ra gia
cc cng ty ny hay khng vi mc nh th no. Lut kim sot chuyn gi Anh
ch p dng cho cng ty hot ng ti Anh vi cng ty lin kt nc ngoi. Ngnh
thu Anh khng thanh tra cc giao dch gia cc cng ty trong nc v nu cng ty
ny tng chi ph ln tng l th ngc li cng ty kia phi gim chi ph tng li
nhun ca mnh, tm li, mc thu nhp v thu v mc ngn sch nh nc vn
khng c g thay i.
Nhn xt, vic quy nh r trong lut: i tng cn tng cng gim st hot ng
chuyn gi, gip c quan thu quc t ca Anh xy dng chng trnh hnh ng kim
sot tp trung vn chuyn gi nhng cng ty a quc gia ang hot ng ti Anh.
- Cc bin php ch ti i vi hot ng chuyn gi:
Mc x pht ti Anh theo mc phm li, t 30% n 100% mc thu b truy
thu, mc x pht ny c nh gi l cn qu thp c th ch ti vi phm ny.
Theo bo Guardian, Chnh ph Anh va hon thnh d lut (2012) cm cc cng ty
n thu c tham gia u thu cc d n cng ti Anh. Theo iu lut s c p
dng t ngy 1.4.2013, cc cng ty v c nhn mun tham gia u thu d n cng
ca Chnh ph Anh s phi cung cp y h s thu. Cc cng ty b pht hin n
thu s b loi b ngay t khu np h s d thu.
52

- Ngi tiu dng ti Anh biu tnh, ty chay cc cng ty a quc gia c hin tng
chuyn gi r rt: trong trng hp ny hnh nh, thng hiu ca cc cng ty a quc gia
b tn thng nht nh. Bo Telegraph cho bit d lun Anh i hi cc tp on a quc
gia phi ng thu mt cch cng bng khi nc Anh ang kit qu v ti chnh v ngi
dn chu mc thu cao. Kho st ca Hng YouGov cho thy gn 80% dn Anh ng h vic
Chnh ph buc cc tp on a quc gia phi tr thm thu. Thm ch, nhiu ngi dn
Anh biu tnh London tun trc phn i hnh vi trn thu ca Starbucks. Cuc
biu tnh cng tr nn nng hn khi Starbucks tuyn b s "tnh nguyn" ng thm 20 triu
bng tin thu. Nhiu ngi tiu dng ch trch s tin ny ch l "mui b bin" so vi li
nhun Starbucks thu c Anh. Hin nay, hnh nh ca Starbucks ti Anh v nhiu ni
khc trn ton cu b gim ng k
- Tng ngn sch phc v cng tc kim sot chuyn gi
Theo BBC, mi y B Ti chnh Anh tuyn b s cung cp cho c quan thu v Hong gia
Anh (HMRC) 77 triu bng (tng ng 123 triu USD) HMRC truy qut cc cng ty
v c nhn n thu. B Ti chnh Anh cho bit Chnh ph hi vng s thu thm 2 t bng (3,2
t USD) tin thu mi nm. B trng Ti chnh Anh George Osborne s m phn vi cc
lnh o G8 v nhng bin php chng hnh vi n thu.
2.2.3. Kinh nghim kim sot chuyn gi ti Nht Bn. Bng 1.4 cho thy t nm
2007 n nay Nht Bn l nc dn u th gii v kim sot chuyn gi, vic nghin
cu kinh nghim ca Nht cho php rt ra nhng bi hc tt p dng cho Vit Nam.
- Xy dng v hon thin o lut kim sot chuyn gi. o lut v cc bin php c
bit lin quan n hot ng kim sot chuyn gi (STML), c ban hnh vo nm 1986.
Trong lut kim sot chuyn gi ca Nht Bn m t rt chi tit cc hnh vi chuyn gi ca
cc cng ty lin kt, iu ny gip gim thiu tranh ci gia c quan thu v cng ty a
quc gia l c hay khng hin tng chuyn gi.
- C quan thu xy dng bng danh sch cc cng ty lin kt tp trung theo di v
thanh tra thu, l cc i tng:
Cc giao dch vi mt bn lin quan quc gia thin ng thu hoc cc lut
php v thu thp;

Thu hp li nhun (mc li nhun thp so vi bnh qun ngnh) hoc l lin tc
ti Nht Bn nhng vn m rng kinh doanh;
Giao dch ti sn v hnh hoc cc dch v ni b ca tp on;
Nhng doanh nghip c thay i trong phng php nh gi chuyn giao.
Ngoi ra, cn tp trung kim tra thanh tra mt s doanh nghip c hot ng lin kt vi cc
hin tng:
Khi lng giao dch nhiu vi cc cng ty chi nhnh nc ngoi;
53

 Gi ni b, tr hoa hng v tnh t l tin bn quyn c thit lp nhng sau thay

i cc bn lin quan ca nc ngoi nhn c li th hay li ch;
Thit hi khi bn cc sn phm mua t chi nhnh cng ty nc ngoi vi gi thp gy
thua l;
Cc chc nng thc hin bi cc cng ty chi nhnh nc ngoi khng c xc nh
r rng;
Cc doanh nghip khng xc nh r ph bn quyn tr cho cc cng ty lin kt
nc ngoi;
Cc doanh nghip m c s phn b thu nhp gia cng ty v chi nhnh nc
ngoi dng nh khng hp l.
- C quan thu Nht Bn quy nh cc h s chng t m cc doanh nghip c hot
ng lin kt vi nc ngoi phi np khi quyt ton thu
Mt khi xc nh c i tng thc hin chuyn gi, c quan thu tin hnh
iu tra v thc hin kim ton. Nhn vin thanh tra c quyn i hi bt k thng
tin no m h cho l cn thit xc nh li gi chuyn giao.
Hai loi ti liu c yu cu xut trnh hoc np khi kim ton nh gi chuyn
giao. l:
Vn bn quy nh chi tit ca giao dch chi nhnh nc ngoi ca ngi np
thu;
Cc ti liu c s dng cho ngi np thu tnh gi chuyn giao trong
chui giao dch lin kt
2.3. Kinh nghim ca cc nc Chu khc
2.3.1. Kinh nghim ca Trung Quc
2.3.1.1. Ti sao Vit Nam phi nghin cu kinh nghim kim sot chuyn gi ca
Trung Quc? Trung Quc tng t nh Vit Nam trong nhiu nm ng ca kinh t
pht trin m hnh qun l nn kinh t da trn nguyn tc K hoch ha tp trung,
i trc Vit Nam khong gn 10 nm trong chin lc m ca y mnh thng mi
quc t v thu ht vn u t nc ngoi. Trong khong 10 nm u tin ca qu trnh
m ca hi nhp, Trung Quc t quan tm n kim sot chuyn gi, nhm to mi
trng kinh doanh hp dn thu ht nhiu vn FDI phc v cho tng trng nhanh
t nc ny. Tuy nhin, hiu qu thu ht vn FDI khng cao, tnh hnh chuyn gi
Trung Quc rt phc tp. Trung Quc dn u cc nc ang pht trin thu ht nhiu
vn FDI, mi nm thu ht t 80-100 t USD, hin nay c khong gn 1 triu d n FDI
ang hot ng. Tuy nhin, c trn s d n ny hot ng thua l nhiu nm, nhiu
trong s ny vn m rng kinh doanh, tng doanh thu bn hng, trc tnh hnh ny,
54

chnh ph Trung Quc ng thi p dng cc bin php kim sot chuyn gi m Vit
Nam c th nghin cu p dng (Olivia, 2007).
2.3.1.2. Cc bi hc kim sot chuyn gi ca Trung Quc
- Xy dng v hon thin c ch kim sot chuyn gi
Ngay t gia thp nin 80 c quan thu ca Trung Quc ban hnh mt s bin php kim
sot chuyn gi i vi cc cng ty FDI c giao dch lin kt, tuy nhin, n nm 1991 th
lut kim sot chuyn gi mi c ban hnh nh mt phn ca lut thu thu nhp doanh
nghip dnh cho cc cng ty nc ngoi v c vn u t nc ngoi. K t n nay, cc
c ch php l phc v cho kim sot chuyn gi lun c xem xt hon thin, nhiu vn
bn c th mang tnh php l cao h tr cho hot ng kim sot chuyn gi. C th,
Ngy 16.03.2007, Trung Quc xy dng h thng thu p dng chung cho doanh
nghip trong nc v doanh nghip FDI nhm chng li hin tng cc doanh nghip
trong nc lp cc cng ty gi danh nc ngoi nhm hng li mc thu sut
thp p dng cho cc doanh nghip FDI.
Php lut iu chnh chuyn gi hin nay Trung Quc ang p dng cc quy nh ch
yu theo cc lut sau: Lut Thu thu nhp doanh nghip (2007); Thc hin Quy phm
php lut thu thu nhp doanh nghip (2007); Thng t Guoshuifa s 2 (2009). Lut
thu thu nhp doanh nghip qui nh nh sau: cc doanh nghip c cc giao dch ti
sn hu hnh lin quan n cc bn lin kt c gi tr hng nm trn 200 triu nhn
dn t hoc c cc giao dch gia cc bn lin kt trn 40 triu nhn dn t phi
chun b ti liu mang tnh cp nht gii trnh r.
- C quan thu Trung Quc xc nh i tng cn gim st cht ch hin tng
chuyn gi v thc hin kim ton xc nh:
Cc ch th, cng ty c giao dch vi cc khu vc c lut thu thp hoc c giao dch
vi cc thin ng thu.
Cc cng ty FDI c giao dch lin quan n tin bn quyn v ph dch v lao ng;
C quan thu Trung Quc tp trung gim st ngha v np thu cc cng ty FDI
thuc cc cc ngnh may mc, in t v vin thng, thc phm v nc gii
kht, bn l, cng nghip, t, dc phm, v cc ngnh cng nghip dch v,
cng nh v cc vn ti chnh lin quan n xy dng c s h tng v cc cng ty
c vn u t ra bn ngoi;
C cc giao dch gi tr ln v phc tp vi cc bn lin quan;
L di hn, t sut sinh li thp v c mu hnh li nhun hoc thua l n nh;
T sut sinh li thp hn cc cng ty khc trong c ng ngnh, hoc t sut sinh li
khng ph hp vi kh nng hoc ri ro ca cng ty;
55

 C giao dch kinh doanh vi cc bn lin quan c th trnh, trn thu;

Khng chun b y cc chng t cn thit lin quan n minh bch hot ng ti
chnh ca doanh nghip;
Vi phm r rng cc tiu chun gi th trng.
- a dng ha cc phng php kim sot hin tng chuyn gi ca cc cng ty FDI.
Bao gm nhng phng php da trn giao dch truyn thng nh: so snh gi giao dch
c lp (CUP), gi bn li (RPM), gi vn cng li (CPM) v nhng phng php li nhun
giao dch nh phng php so snh li nhun (PCM), tch li nhun (PSM) v nhng
phng php da trn li nhun rng nh phn b li nhun, tha thun nh gi
trc...Nhiu phng php c p dng Trung Quc, bao gm c cc phng php theo
nguyn tc xc nh gi th trng. iu ny to thun li cho c quan thu trong vic kim
sot chuyn gi trong iu kin thiu ngun nhn lc cht lng cao v iu kin v c s
d liu.
Trn thc t, kim sot nhng giao dch lin kt Trung Quc, thng c s dng
nht l phng php c gi l c tnh thu nhp chu thu (assessing taxable
income). C quan thu Trung Quc c th s dng nhng phng php sau y c tnh
thu nhp chu thu ca mt doanh nghip khi doanh nghip tht bi trong vic a ra
nhng thng tin chnh xc v gi giao dch hay chi ph ca mnh:
c tnh thu nhp chu thu bng cch s dng t sut li nhun ca chnh doanh
nghip hoc mt doanh nghip tng t.
c tnh thu nhp chu thu bng cch s dng phng php chi ph cng vi ph tn
hp l hoc li nhun bin.
c tnh thng qua thu nhp ca doanh nghip theo mt t l hp l tng li nhun
ca c tp on
c tnh bng cc phng php khc.
Lu : Ti Trung Quc lut cng cp n 02 phng php kim sot chuyn gi c
ngh bi OECD: phng php so snh gi giao dch v so snh li nhun. Tuy nhin 02
phng php ny trong thc t t p dng v mun p dng c tt phi c y thng
tin, nng lc ca cn b thu phi gii. Ti Trung Quc hin nay thng dng nhng
phng php c tnh thu nhp chu thu trong hu ht cc trng hp, c bit l khi
doanh nghip ng thu l nhng cng ty va v nh.
- Kinh nghim p dng phng thc tha thun nh gi trc (APA) Trung Quc
l: do phng thc APA phc tp, thi gian m phn di, chi ph tn km nhng c quan
thu Trung Quc khng thu bt c khon no c lin quan n doanh nghip, hn na y
l phng thc mun p dng tt phi c nhn vin thu gii, m phn tt, c thng tin
56

y . Cho nn, phng php tha thun nh gi trc (APA) c quy nh trong
iu 46 n 63 ca thng t Goushuifa (2009) ca Tng cc thu Trung Quc (SAT), nhng
thng ch dng cho cc doanh nghip ln tha mn mt s iu kin:
Tng gi tr giao dch lin kt hng nm ln hn 40 triu nhn dn t.
Thc hin y ngha v ca doanh nghip v bo co cc giao dch lin kt.
Cc doanh nghip ny lu tr v sn sng cung cp cc ti liu cng thi ph hp vi
cc quy nh.
Tm li, APA khng th p dng rng ri c m ch c th lm vi cc doanh nghip ln,
v c c s d liu v giao dch lin kt m phn APA.
- Nh nc trao nhiu quyn hn cho c quan qun l thu trong kim sot chuyn gi
Nhm nng cao hiu qu qun l chuyn gi ca nhng doanh nghip lin kt, quy nh
kim sot chuyn gi hin hnh ca Trung Quc trao nhiu quyn cho c quan thu
thc thi cc quy nh v gim st, kim tra hot ng chuyn gi cc doanh nghip FDI.
Theo iu 43 ca lut EITL, c quan thu Trung Quc cng c quyn yu cu nhng doanh
nghip c cng hot ng sn xut v hot ng trong cng lnh vc cng nh c ng phng
php vi doanh nghip ang b iu tra cung cp thng tin lin quan n gi c sn xut,
phng php nh gi v mc li nhun ca h. Tuy nhin, iu ny c th lm nh hng
tiu cc n tnh hp dn ca mi trng u t trong iu kin cnh tranh ln ti chu
trong thu ht vn FDI ti Trung Quc nu cc c quan thu lm quyn.
- Tng cng nng lc cho cc c quan thu. Nghin cu mi nht ca cng ty kim ton
KPMG cho rng thun li trong cng tc kim sot chuyn gi ca Trung Quc l vic c
h tr cc phn mm, my tnh lu tr cc d liu phc v cho vic theo di, gim
nh, pht hin cc hnh vi chuyn gi chng nhng ca cc MNCs m cn c c cc cng
ty ni a. C quan thu Trung Quc tng cng hun luyn cho cc chuyn gia chng trn
thu bao gm c o to ngn hn v di hn, c o to trong nc v o to nc ngoi.
Ngoi ra, cc s thu cng tuyn dng thm sinh vin tt nghip i hc cc ngnh lin
quan b sung thm vo lc lng chng trn thu.
- Trung Quc p dng cc bin php ch ti mnh i vi hin tng chuyn gi. Lut
thu thu nhp doanh nghip Trung Quc cng nu r, t sau ngy 01.01.2008 cc khon
thu b tr thiu lin quan n giao dch gia cc bn lin kt s phi chu mt khon li ph.
Khon li sut ny c tnh bng li sut cho vay c bn nhn dn t ca Ngn hng Nhn
Dn Trung Quc cng k, cng 5% ph. Tuy nhin, nu doanh nghip cung cp c cc ti
liu v thng tin lin quan khc theo quy nh ny th 5% ph tng thm ny c th c
gim bt hoc loi b hon ton.
2.3.2. Kinh nghim ca n .
57

n khng phi l mt nc thuc OECD, do h khng tun th nhng quy nh ca

OECD v vn chuyn gi. Tuy nhin, nhng quy nh v nh gi chuyn giao n
c hiu lc t ngy 01.04.2001, ch yu da trn hng dn ca OECD v chuyn gi. Theo
, lut ny p dng cho tt c cc giao dch xuyn bin gii gia cc doanh nghip lin kt,
nhm tnh ton mc thu thu nhp doanh nghip hp l, cng bng phn doanh thu chu
thu n khng c chuyn i cc nc khc bng cch thay i gi tr tnh v thanh
ton trong cc giao dch ni b dn n tht thot thu n . Nhng bi hc kinh
nghim ca n m Vit Nam c th tham kho nh sau.
Coi trng cng tc o to cn b thu. Trong cc c quan thu ca n , c mt
n v c bit dnh ring cho cng tc qun l chuyn gi, chu trch nhim pht hin
chuyn gi ca cc doanh nghip FDI c hot ng lin kt trong qu trnh tnh thu.
Nhn chung, Chnh ph n coi trng cng tc o to nng cao cht lng i ng
cn b thu quc t bng cch t chc hun luyn o to ngn hn v di hn, gi h i
hi tho nc ngoi. n c mt i ng c bit gii v vn nh gi chuyn
giao trong cc c quan thu. Nhm ny c TPOs o to thnh nhng ngi c th
i ph vi cc vn chuyn gi pht sinh trong qu trnh kim ton.
Nhng cn b thu c nhiu quyn hn, bao gm kim tra, kho st v yu cu. Nhng cn
b thu ny c h tr bi nhng chuyn vin iu tra v nhn vin trong n v qun l
chuyn gi. (Mi nhn vin ny phi x l gn 250 trng hp c hin tng chuyn gi
mi nm).
Lm tt cng tc tch hp d liu phc v cho cng tc kim sot chuyn gi. n
quy nh rng nhng d liu c dng trong so snh giao dch c lp v giao dch
lin kt l nhng s liu c lin quan n nm ti chnh m giao dch lin kt din ra
phi c lu gi. D liu ca cc doanh nghip FDI c hot ng lin kt c c quan
thu lu gi trong nhiu nm, d ng lm c s so snh gi c v chi ph pht hin s
bt hp l trong giao dch ca cc doanh nghip c lin kt vi nc ngoi, ng ch
l h s ca cc doanh nghip c kh nng thc hin chuyn gi c m t rt t m,
nhm d dng pht hin nhng bt hp l trong hch ton ti chnh Trong trng hp
xut hin nhiu gi th trng, th c quan thu n cho php ly gi tr trung bnh s
hc ca cc gi tr lm gi th trng. Nu khc bit gia gi giao dch c lp v
giao dch lin kt khng vt qu 3% th gi chuyn giao trong giao dch lin kt s
c xem l gi th trng. Trong trng hp vt qu dung sai , gi chuyn giao s
c iu chnh trn c s gi tr trung bnh ca th trng.
c. V tha thun nh gi trc (APA) l vn mi vi n , cc trng hp
u tin mi ang trong qu trnh thng tho v lut thu mi cp vn ny nm
58

2010 v bt u c hiu lc t 1/07/2012. Tuy nhin, lut ca n ch cho php cc tha

thun APAs n phng m hn ch cc APAs song phng v a phng v tnh phc tp.
n p dng bin php ch ti mnh i vi trng hp b pht hin chuyn gi
n thu mc pht ln n 300% s thu trnh c. Trng hp np tr thu s b
chu tnh li sut ln n 18%/nm.
2.3.3. Kinh nghim ca Hn Quc. Hn Quc ban hnh Lut iu phi cc vn thu
quc t (LCITA), c hiu lc k t nm 1997. Hn Quc so vi cc nc chu khc sm
ban hnh lut gim st v kim sot chuyn gi, nc ny cng l nc k kt nhiu tha
thun nh gi trc (APA) nht, n ht nm 2012 k trn 250 APA vi cc doanh
nghip. Nghin cu kinh nghim kim sot chuyn gi ca Hn Quc, nhm nghin cu rt
ra c 03 bi hc nh sau:
Bt u t nm 2008, C quan thu quc gia Hn Quc (NTS-National Tax Service)
xut bn bo co thng nin, a ra nhng ch dn khng nhng cho cc nh u t
nc ngoi ang hot ng ti Hn Quc, m cn cho cng ty Hn Quc ti nc ngoi
v cch s dng hiu qu APA.
Thnh lp phng chuyn trch v thu quc t trc thuc Tng cc thu, ta c th
hnh dung b my ca phng thu quc t s 1.
S 1. B my t chc Phng thu Quc t ca Hn Quc.
Ph Tng cc Trng Tng cc Thu Hn Quc
Trng Phng thu quc t

Nhm

Nhm

Nhm

Nhm

Nhm

Hoa K

Nht Bn

Trung Quc

EU

Khc

Nhn vin cc nhm ph trch chuyn tng th trng, h l cc lut s chuyn v

thu; chuyn gia phn tch ti chnh c o to chuyn mn kim ton, c trnh ngoi
ng tt, c nng lc m phn tt phc v tt cho k kt APA. Phng thu quc t ca Hn
Quc duy tr mi quan h hp tc trao i thng tin, h tr cung cp ti liu vi c quan
thu ca nhiu nc trn th gii c bit vi 4 nhm nc nu trong s trn. Cc
chuyn vin nhm APA tch cc tham gia vo cc hi tho OECD, tho lun r sot v bnh
lun Mu Hip nh OECD v hng dn gi chuyn nhng OECD vi i din cc nc
OECD khc. y cng l mt phn n lc ca c quan thu Hn Quc trong xy dng c
ch qun l kim sot chuyn gi phc v cc doanh nghip a quc gia ph hp vi tiu
chun thu quc t.
59

2.3.4. Kinh nghim kim sot chuyn gi ca mt s nc ASEANs :

khu vc ng Nam , 2 nc Thi Lan v Malaysia xy dng v thc

hin Lut Chng chuyn gi cch y 12 nm. y cng l 2 quc gia ni hot ng
chuyn gi din ra rt ph bin v tinh vi. Nhng quy nh kim sot chuyn gi 2
nc ny cng ging Vit Nam l m phng li quy nh ca T chc Hp tc v
Pht trin Kinh t (OECD) v p dng cho c cng ty trong nc v nc ngoi. C
th nh sau:
a/.Ti Malaysia. Song song cc b lut c ban hnh, gn y Malaysia
ban hnh 2 t khai v chuyn gi, 1 t khai dnh cho cc doanh nghip (DN) nc
ngoi v 1 t khai dnh cho cc DN trong nc. Hai t khai ny c pht cho nhng
i tng np thu c chn, sau khi khai y , cc DN ny s np t khai li cho
Cc Thu Malaysia. Sau , cc thu s xem xt, r sot liu c nn thanh tra DN ny
hay khng. iu ch yu cc thu mun thy t khai ny l cu trc ca tp on,
nhng chi ph m cng ty phi tr nh chi ph bn quyn, chi ph qun l DN, nhng
bng chng chng minh DN c hng nhng dch v v tr ng vi nhng dch
v m DN hng hay khng. C quan thu Malaysia s dng cc t khai ny
thanh tra thu v thanh tra chuyn gi i vi cc cng ty.
Khi x l vi phm: c quy nh ring bit, p dng quy nh x pht vi
phm thu chung trong lut. Mc pht dao ng t100-300% s thu b pht hin
gian ln. Hiu lc: t 02/07/2003.
b/.Ti Thi Lan.
i ph vi hin tng chuyn gi t nm 2004, Thi Lan thit lp c s d
liu thng tin v cc cng ty ang l mc tiu tin hnh kim tra s sch v iu
tra - c th l cc cng ty c cc ch s ri ro cao, nh l thua l lin tc hn 2
nm; tng s li nhun m; khng np thu trong mt giai on; c cc giao dch
ng k ca cng nhm lin quan; v kh nng sinh li thp so vi cc i th cnh
tranh.
C quan thu ca Thi Lan tp trung vo cc chng c gi c chnh xc, tt c
cn hp l chng t s minh bch, ti liu cp nht ch ra c cu v mi lin h
ca nhm cc cng ty, bao gm tnh cht ca mi mt kinh doanh, ngn sch ca n,
60

k hoch kinh doanh v cc chin lc ti chnh. Cng vi l ti liu gii thch

doanh s ca cng ty, kt qu hot ng, cc giao dchquc t ca cng ty vi cc t
chc kinh doanh lin kt ; C quan thu Thi Lan nm chc cc chnh sch gi, kh
nng sinh li ca mi mt sn phm v thng tin th trng, s ng gp li nhun
ca mi bn nhn cc chc nng thc hin, cc ti sn s dng, v s ri ro tt c
phi c a vo tnh ton v c kh nng s dng cho vic kho st tng tn.
Cc thu Thi Lan thng xem xt nhng cng ty c u i v thu v so
snh li nhun ca cc cng ty ny vi nhng cng ty khng c u i v thu
xem li nhun ca 2 nhm cng ty ny c ging nhau hay khng v thc hin bc
thanh tra tip theo. V thc hin Lut Chng chuyn gi 10 nm nay nn c quan
thu Thi Lan c c s d liu ring v t c th d dng i chiu c doanh
nghip no giao dch theo hoc khng theo gi th trng. c bit, c quan thu
Thi Lan thanh tra rt k, kim tra k cc chi ph trong ni b tp on chng hn
nh chi ph qun l, chi ph bn quyn. H khng ch xem cng ty c hp ng
nghim tc hoc ha n hp l, m cn nhn vo bn cht giao dch xem c giao
dch din ra hay khng hoc i vi chi ph qun l chung th l chi ph tht s
hay chi ph chia ra cho nhng ngi nm gi hp ng .
Hin nay, Thi Lan kt lun c 3 APA song phng vi Nht Bn vi
thi gian 2-3 nm.
2.4. Bi hc kinh nghim rt ra cho Vit Nam v thnh ph H Ch Minh.
Cc cng ty a quc gia xut hin lu i trn th gii, gp phn thc y tin trnh ton cu
ha v kinh t, khoa hc k thut, vn ha... Bn cnh nhng vai tr tch cc, cc cng ty a
quc gia c nhng hot ng nh hng hn ch n nn kinh t ca cc quc gia ni h
thm nhp, mt trong nhng hn ch l hot ng chuyn gi, khin cc nc tht thu
thu, ngoi ra cn lm cho mi trng cnh tranh thiu bnh ng v minh bch. Hot ng
chuyn gi ca cc cng ty a quc gia ngy cng tinh vi, phc tp khin nhiu nc tht
thu ln v thu. Khong 15 nm gn y cc nc v t chc OECD tin hnh nhiu bin
php kim sot chuyn gi, nhiu kinh nghim m Vit Nam l nc pht trin sau c th
hc tp kim sot thnh cng v hn ch mc thp nht hin tng chuyn gi ca cc
cng ty a quc gia nh sau.
Th nht, phi xy dng h thng php l gm lut v cc vn bn di lut phc v cho
cng tc kim sot chuyn gi y , r rng, d thc thi v vic xy dng cc thit ch
61

php l ny phi da vo quy nh ca OECD m bo tnh chun mc quc t mi i

ph vi cc tp on a quc gia v xuyn quc gia trong vn kim sot chuyn gi.
Th hai, cc c quan thu Vit Nam phi tng cng hp tc vi c quan thu ca cc
nc trong vn trao i thng tin, ti liu lm c s xc nh gi chuyn giao ca cc
cng ty a quc gia c a bn hot ng nhiu nc v nhiu chu lc.
Th ba, mun kim sot chuyn gi c hiu qu th phi xy dng b my chuyn trch
kim sot, kim tra thu ca cc cng ty quc t c hot ng lin kt vi nc ngoi.
Th t, B phn thu quc t thuc c quan thu quc gia phi c u t c s vt
cht k thut hin i p ng yu cu qun l v khai thc, v tr thng tin c lin quan
n nh gi hot ng ti chnh ca cc cng ty a quc gia c hot ng lin kt vi nc
ngoi sm pht hin chnh xc hin tng chuyn gi.
Th nm : C quan thu phi c bit coi trng cng tc thu thp v lu tr thng tin,
vic ny gip c quan thu u tranh nhanh chng v c hiu qu vi cc cng ty c hnh vi
chuyn gi.
Th su ,p dng a dng cc phng php xc nh nh gi chuyn giao, nhng loi
hnh v quy m hot ng ca cc doanh nghip khc nhau c nhng phng php thch
hp. Chng hn, ch c doanh nghip c quy m giao dch ln mi p dng phng php
tha thun trc gi chuyn giao (APA) v y l phng thc m phn phc tp, tn km,
c y d liu, i hi cn b thu phi c trnh nghip v cao, ngoi ng gii, am
hiu lut thu cc nc mi c th m phn a ra gi tha thun vi cc cng ty a
quc gia.
Th by , gim nh cng tc thanh tra, kim sot thu th phi thc hin phn loi
doanh nghip, tp trung vo cc doanh nghip FDI nhiu kh nng c kh nng chuyn gi.
Th tm , trao quyn cho c quan thu y , c th gip c quan thu lm tt cng
tc kim sot chuyn gi, nhng ng thi trnh c s lm quyn ca cn b thu, tc
ng xu n mi trng u t quc t.
Th chn , nng cao cht lng ngun nhn lc. Trnh chuyn mn, ngoi ng, am
hiu php lut thu quc t ca nhn vin b phn thu quc t c ngha quan trng bc
nht ca hot ng kim sot chuyn gi.

62

KT LUN CHNG 2
Hin nay hin tng chuyn gi ca cc cng ty a quc gia trn th gii ngy cng
gia tng mnh, th on ngy cng tinh vi hn, chng nhng cc nc ang pht trin,
cc nc c nn kinh t mi ni, m cn cc nc cng nghip pht trin nh Hoa K,
Canada, EU, Nht Bn.. cng ang gp rt nhiu kh khn trong i ph vi hin
tng chuyn gi v c bn xt trn gic ca tng quc gia, h khng vi phm php
lut. Trong khong 05 nm gn y c bit trong 02 nm 2012-2013 Chnh ph cc
nc quyt lit hn, p dng nhiu bin php mang li kt qu kh thi trong u tranh
vi hin tng chuyn gi, khin cho cc nn kinh t thit hi hng ngn t USD mi
nm. Nghin cu kinh nghim ca cc nc tiu biu ca nhm nc cng nghip pht
trin nh Hoa K, Anh, c, Nht Bn ... v cc nc chu khc nh Trung Quc, n
, Hn Quc , Thi Lan , Malaysia ..cho php rt ra nhng c s khoa hc v thc
tin a dng v sinh ng: v th ch chnh sch, v t chc qun l nh nc n
ngun lc... gip phn tch su sc hn thc trng hot ng chuyn gi v kim
sot chuyn gi thnh ph H Ch Minh ni ring v Vit Nam ni chung chng 3.
V to c s nhm nghin cu xut gii php trong chng 4 ca n nghin
cu ny.

63

CHNG 3: PHN TCH

THC TRNG CHUYN GI V KIM SOT

CHUYN GI CC DOANH NGHIP FDI TRN A BN TP. H CH MINH

3.1 Khi qut chung v nghi vn chuyn gi ti cc doanh nghip FDI
3.1.1. Khi qut chung v hin tng k khai l ca doanh nghip FDI ti Vit Nam
Tnh n ht thng 9.2013 c nc cn 15.298 d n FDI hot ng, thu ht trn 223,04
t USD vn ng k, ring Tp. H Ch Minh thu ht 4.613 d n chim gn 30% s d n
ca c nc, vi s vn ng k l 33,49 t USD15, cc d n FDI gp phn khng nh vo
s pht trin kinh t x hi ca Vit Nam. Tuy nhin, qua s liu cho thy hiu qu hot
ng ca cc d n FDI khng cao, nhiu d n thua l. Ti Hi ngh tng kt 25 nm ban
hnh Lut u t nc ngoi t chc ti H Ni vo ngy 27.3.2013, B Ti chnh gi bo
co n hi ngh cho rng thi gian qua hin tng cc doanh nghip FDI k khai l l kh
ph bin, chim khong 50% tng s doanh nghip FDI ang hot ng trn c nc, trong
nhiu doanh nghip k khai l lin tc trong 3 nm. Theo B Ti chnh, ti TPHCM, c
460/3.890 doanh nghip c vn FDI kho st mc bo l qu vn ch s hu; ti Bnh
Dng, ng Nai ln lt l 200/1.490 v 72/987. Ring nm 2010, t l doanh nghip k
khai l ti TP.HCM l 47% c bit c n 90% doanh nghip FDI hot ng trong lnh
vc may mc TP.HCM c kt qu kinh doanh thua l trong khi hu ht cc doanh nghip
trong nc cng ngnh ngh u c li; tng ng ti Bnh Dng 50,6%, ng Nai
43,2%16. Tr mt s d n mi i vo hot ng cha c li, mt s doanh nghip gp kh
khn trong kinh doanh, cn li nhiu doanh nghip FDI c hot ng lin kt vi cc cng
ty ph thuc nc ngoi c hin tng chuyn gi rt r: doanh nghip thua l dn n
mt vn ch s hu v doanh nghip lin tc l trong nhiu nm nhng vn tip tc m
rng quy m.
Doanh nghip FDI c hot ng lin kt thng thc hin hot ng chuyn gi qua 2 hnh
thc l chuyn gi li v chuyn gi l:
+ V hnh thc chuyn gi li, thi gian qua, mt s doanh nghip FDI xin chuyn i thnh
cng ty c phn.Trong qu trnh , nhiu doanh nghip nh gi khng xc thc ti sn,
lm tng li nhun nim yt sn giao dch chng khon, ng thi lm cho tr gi c
phiu cao khi nim yt; li dng vic chuyn i bn bt c phn, thm ch chuyn ton
b vn ra khi Vit Nam; lm nh hng n cn cn thanh ton, c bit l dng vn FDI
thc vo.
+ V chuyn gi l, c cc biu hin: thng qua nng cao gi tr ti sn gp vn: mua bn
nguyn vt liu, bn thnh phm vi cng ty m nc ngoi hoc cc cng ty lin kt: qua
cung cp dch v, ph qun l, ph bn quyn, ph h tr k thut; qua nng chi ph cho vay,
15
16

B k hoch u t-www.mpi.gov.vn
Bo co ca Tng cc thu 2009- 2012
64

bo lnh; qua tr lng, o to, chi ph qung co, bn hng; qua vic iu phi thu nhp
gia cc bn lin kt; chuyn gi thng qua cc nh thu.
Theo quy nh, nh u t nc ngoi c gp vn bng my mc, thit b, cng ngh,
nhng do hn ch v nng lc v trnh thm nh gi, thiu thng tin, c s d liu so
snh nn trong qu trnh nh gi, nhng my mc thit b v cng ngh thng b y cao
hn so vi gi tr thc.
Bn cnh , vi doanh nghip lin doanh, ngoi cc h qu trn, vic tng o t l gp vn
ca nh u t nc ngoi s nh hng n vic qun tr, iu hnh trong hi ng qun tr
v cui c ng l phn chia li nhun, ti sn khi kt thc hp ng.
Trong khi , mc ch ca vic chuyn gi thng qua mua bn nguyn vt liu, bn thnh
phm vi cng ty m nc ngoi hoc cc cng ty lin kt nhm gim s thu thu nhp
doanh nghip phi np, thm ch gy ra tnh trng l gi, li tht, khng phi thc hin
ngha v thu. V d, nh cc cng ty ch ti Lm ng, thc hin nng gi hng ho, ti
sn nhp khu t i Loan vo Vit Nam tng chi ph, gi tr u t; trong khi li tm
mi cch h gi sn phm ch xut khu t Vit Nam v cng ty m bn quc, dn n
doanh nghip c vn FDI ti Lm ng thua l ko di. Theo bo co ti chnh v quyt
ton thu c kim ton ca 17 doanh nghip ny, sn lng ch xut khu nm 2009 l
1.522 tn, doanh thu l 105 t ng vi gi bn xut khu t 2,8 - 4 USD/kg ch thnh phm
dn n s l nm 2009 l 63,68 t ng; s l ly k n 31.12.2009 l 317 t ng. Trong
, nhiu cng ty FDI trong ngnh tr Lm ng l gn ht s vn u t hoc vt
hn s vn u t. Bng cc quy trnh nghip v kim tra thu, Cc thu Lm ng nhn
thy, vi gi ch bp ti l 35.000 ng/kg v nh mc tiu hao 5 kg ch ti c 1 kg
ch Long thnh phm th gi thnh nguyn liu chnh l 175.000 ng/kg. Trong khi ,
gi xut khu quy ra tin Vit Nam ch l 64.580 ng/kg (tng ng 36,9 % gi thnh).
3.1.2.Thc trng cng tc thanh tra kim tra ca ngnh thu kim sot chuyn gi:
Theo Tng cc Thu, kt qu thanh tra 575 doanh nghip FDI khai l trong cc nm t
2005-2009 gim l hn 4.000 t ng v truy thu thu hn 212 t ng, trong ,
pht hin 43 doanh nghip FDI c quan h giao dch lin kt c du hiu chuyn gi, qua
x pht 37 doanh nghip, gim l 887 t ng, truy thu thu v pht 27 t ng.
Nm 2010 cng tc thanh tra thu c tng cng hn;
Nm 2011 ton ngnh thu r sot qun l c 3.144 doanh nghip phi k khai
thng tin giao dch lin kt, trong 2.023 doanh nghip thc hin k khai, chim
khong 64%. Trong nm 2011, ngnh thu t chc thanh tra ti 921 doanh nghip k
khai l v c du hiu chuyn gi, x l gim l 6.617 t ng (tng 2,5 ln), truy thu
v pht 1.669 t ng (tng 4 ln so vi nm 2010). Kt qu thu thu t doanh nghip
65

FDI nm 2011 tng 11,3% so vi nm 2010 c phn ng gp ca nhng n lc kim

sot chuyn gi. 17
Trong 5 thng u nm 2012, qua thanh tra, kim tra ti 463 doanh nghip c du hiu
chuyn gi, c giao dch lin kt v kinh doanh l trin min, ton ngnh truy thu v
pht 253,4 t ng, gim khu tr qua thanh tra l 47,7 t ng, gim l qua thanh tra l
1.035,5 t ng.
3.2. Thc trng hot ng chuyn gi ca cc doanh nghip FDI trn a bn thnh
ph H Ch Minh.
Thnh ph H Ch Minh l a bn thu ht d n FDI nhiu nht nc chim n 30% tng
s d n, thu ht n 33,5 t USD vn ng k. ng thi, thnh ph H Ch Minh cng
nhiu doanh nghip FDI thu l, c biu hin chuyn gi nhiu nht (khong 47 % s doanh
nghip FDI trn a bn thnh ph hat ng trong tnh trng thua l). Ta c th hnh dung
tnh hnh bo l ca cc doanh nghip FDI trn a bn thnh ph qua s liu biu 3.1.
Biu 3.1: Tnh hnh khai bo l ca cc doanh nghip FDI trn a bn TP. HCM

Biu th hin t l cc doanh nghip FDI

khai bo l qua cc nm
120%
100%

100%

100%

100%

100%

100%

100%
80%

70%
60%

60%

50%

60%
50%

48%

DN FDI
DN FDI bo l

40%
20%
0%

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Ngun: Cc thu Tp.HCM, 2012

S liu ca Cc Thu Tp.H Ch Minh cng cho thy, s doanh nghip FDI khai bo l qua
4 nm chim trn 50%, ng bo ng l s lng doanh nghip FDI ch chim khong 3%
s doanh nghip trn a bn nhng chim hn 20% tng s tin cc doanh nghip trn a
bn khai bo l; c nhng doanh nghip thnh lp cch y 5-10 nm, nm no cng khai
bo l nhng doanh thu li tng lin tc; nm 2010, trn a bn TP.HCM c ti hn 460
doanh nghip FDI khai bo l vi s tin ln hn vn ch s hu. Tnh trng ny dn ti
hiu qu hot ng ca cc doanh nghip FDI thng qua ch tiu ICOR rt cao (Biu
17

Ngun TCT online. Kim sot chuyn gi cn gii php ng b [Ngy truy cp : 03-08-2012]

66

3.2). Tr mt s doanh nghip FDI gp kh khn thc s khi kinh doanh ti th trng Vit
Nam, thm vo li gp kh khn v th trng di s tc ng ca cuc khng hong
kinh t ti chnh th gii 2007-2011, cn li hin tng l ca nhiu doanh nghip FDI c
hot ng lin kt l ch ch ca nh u t nhm thc hin chuyn gi. Vic nghin cu
hin tng chuyn gi ca cc doanh nghip FDI trn a bn tp.H Ch Minh cho php
nhm nghin cu nhn din r hnh vi, nghin cu nhng nguyn nhn dn ti hin tng
chuyn gi ca cc doanh nghip FDI c hin tng lin kt, t xut cc gii php
kim sot chuyn gi c hiu qu.
Biu 3.2. Hiu qu u t ca cc khu vc kinh t thng qua ch s ICOR

Ngun: http://sgtt.vn/Goc-nhin/157890/Hieu-qua-dau-tu-cua-khu-vuc-FDI-kem-hon-ca-Nha-nuoc.html

3.2.1 Nghin cu cc hnh thc chuyn gi trong cc giai on hot ng ca cc

doanh nghip FDI hot ng trn a bn thnh ph H Ch Minh
3.2.1.1. Hnh thc chuyn gi trong giai on u ca qu trnh u t ca cc doanh
nghip FDI. Trng hp ny kh ph bin khi i tc nc ngoi gp vn bng ti sn hu
hnh, h thng nng cao gi tr vn gp, vic ny chng nhng cho php h tng vn gp,
tng li th quyn lc trong iu hnh doanh nghip, m cn thu c nhiu li nhun hn.
Mt v d kh in hnh: Cng ty lin doanh gia cm Vit Thi i vo hot ng vi phn
vn gp ca i tc Thi Lan l dy chuyn git m, gi tr thc t ca dy chuyn ny c
thm nh ch c 400.000 USD. Nhng khi tham gia gp vn bn i tc Thi Lan k
khai khng nng gi tr vn gp ca dy chuyn ny ln n 600.000 USD. Gi tr vn gp
nng ln chim n 50% gi tr tht ca dy chuyn git m. Ngay khi gp vn nu my
mc ny c mua t cng ty m th i tc nc ngoi chuyn 200.000 USD ny v cho
cng ty m. V nu my mc ny c khu hao theo ng thng trong 10 nm th mi
nm chi ph khu hao tng thm do phn nh gi nng ln l 20.000 USD mt nm. Thu
sut hin nay l 25% th Chnh ph Vit Nam mi nm mt thm 5.000 USD tin thu thu
67

nhp doanh nghip. Cc trng hp khc m cng ty gim nh SGS ca Thy s tng
pht hin, s liu nu trong bng 3.1. sau y:
Bng 3.1. Kt qu xc nh gi tr vn gp ca cc bn lin doanh
STT

Tn d n lin doanh

Gi tr thit b
khai bo

Gi tr thit b
thm nh

Lin doanh khch sn

496.096
306.900
Thng Long (Tp.HCM)
Nh my si Joubo
2
3.497.848
3.003.930
(TpHCM)
Cng ty Si Gn - Vewong
3
4.972.072
4.612.640
TPHCM
(Ngun: Bo co kt qu gim nh ca SGS nm 1993)
1

Chnh lch
khai khng

T l khai
khng (%)

190.006

40,43

493.918

14,12

359.433

7,22

3.2.1.2. Cc nghi vn chuyn gi cc doanh nghip FDI ang hot ng trn a bn Tp.
H Ch Minh giai on trin khai kinh doanh kinh doanh
Da vo hng dn ca t chc OECD v du hiu nghi vn chuyn gi cc cng ty c
quan h lin kt c tng kt li trong bng 1.1, nhm ti nhn thy trn a bn thnh
ph hin tng chuyn gi trong cc doanh nghip FDI rt r nt, th hin:
Gi bn hng cho cc cng ty lin kt thp hn gi vn khin nhiu cng ty FDI
thua l nhng vn m rng quy m kinh doanh. minh ha cho kt lun ny
nhm nghin cu phi hp vi phng qun l doanh nghip ca HEPZA TP. H Ch
Minh, kho st tnh hnh ti chnh ca 60 doanh nghip ngnh c kh ang hot ng
ti cc khu cng nghip v khu ch xut ca TP. H Ch Minh c n 39 doanh
nghip c giao dch lin kt (chim 65%). Cc giao dch lin kt ch yu l mua
nguyn vt liu v cc yu t u vo (35 trng hp), bn thnh phm (32 trng
hp) v vay ngn hn, di hn t cng ty lin kt (21 trng hp). Kt qu phn tch
cho thy c n 32 doanh nghip l ly k nhiu nm nhng vn m rng quy m
kinh doanh. Nguyn nhn: khong 12 doanh nghip c gi vn hng bn cao hn
tng doanh thu (chim 1/5 trong tng s 60 doanh nghip kho st), iu ny gn nh
dn n vic doanh nghip c kh s b l ( Bng 3.2). in hnh doanh nghip c kh
HIE gi vn cao gn gp i gi bn, doanh nghip ny hot ng trn 12 nm vn
cn thua l.
Bng 3.2. Cc doanh nghip FDI ngnh c kh ti cc KCN & KCX TP.HCM c du
hiu chuyn gi
Doanh nghip

CM (VIT NAM)
TA

L ly k tnh
S nm
n cui 2011 hot ng
(1000 VN)

T l gi vn
hng
bn/
doanh thu (%)

-2.719,7

13

107,64

-586.653,1

12

94,65

68

Giao dch lin kt

Mua nguyn vt liu

Mua nguyn vt liu, bn thnh phm

HV

-4.154.326,7

13

91,13

HIE

-1.084.431,7

12

198,95

Mua nguyn vt liu, bn thnh phm

KT

-2.097,1

17

106,15

Mua nguyn vt liu, bn thnh phm

RC

-266,2

17

97,28

Bn sn phm

SY

-3.105.261,3

10

93,98

Mua nguyn liu

-462,7

10

93,87

Mua nguyn vt liu

-2.227.143,6

10

93,79

Mua nguyn vt liu, bn thnh phm

TES
HT

Vay t cng ty m

Ngun: Tnh ton t d liu do HEPZA cung cp 5.2012

Mt iu bt hp l l trang thit b ca cc doanh nghip FDI ngnh c kh ang hot ng

ti cc KCN&KCX ca thnh ph hin i hn so vi cc doanh nghip trong nc cng
ngnh. H mua nguyn liu, bn sn phm cho cc cng ty lin kt, khng phi chi cho tip
th, giao dch thng mi, nhng gi vn trn doanh thu cao hn so vi cc doanh nghip
ni a (bng 3.3)
Bng 3.3. T l bnh qun gi vn hng bn vi doanh thu ca cc doanh nghip nc
ngoi v doanh nghip trong nc ang hot ng trong lnh vc c kh ti cc KCN
& KCX Tp.HCM giai on 2009-2011
VT: %
Nm

2009

2010

2011

Doanh nghip FDI

90,04

83,04

86,09

Doanh nghip trong nc

80,06

78,64

82,98

Ngun: Tnh ton t d liu do HEPZA cung cp thng 5.2012

Kt qu phn tch tnh hnh ti chnh ca cc doanh nghip FDI ngnh c kh cho thy t
sut li nhun gp ca doanh nghip trong nc cao hn cc doanh nghip FDI thuc lnh
c kh t 1,5 n 2 ln (xem minh ha bng 3.4), trong khi vn u t ca cc doanh
nghip FDI ln hn, cng ngh hin i hn. Mt khc, ngun nguyn vt liu v my mc
ca ngnh c kh ch yu c nhp t nc ngoi. i vi cc doanh nghip FDI, l mua
t cng ty m, nhng gi li cao hn ca doanh nghip trong nc (c th xem l gi th
trng v nhp khu t cc bn khng c quan h lin kt).

69

Bng 3.4. Li nhun, thu thu nhp doanh nghip v t l thu/thu nhp bnh qun ca
cc doanh nghip c kh ti khu cng nghip Khu ch xut Tp.HCM
giai on 2009-2011
n v tnh: 1000 VN
Doanh
nghip

Ch tiu
Li nhun

FDIs

Trong
nc
(Ni a)

Nm 2009

Nm 2010

Nm 2011

1.567.991

7.818.443

8.944.323

Thu thu nhp doanh nghip

280.967

518.416

692.036

T l thu/thu nhp bnh qun

17,92%

6,63%

7,74%

2.884.580

2.202.957

1.238.724

Thu thu nhp doanh nghip

454.930

482.668

300.365

T l thu/thu nhp bnh qun

15,77%

21,91%

24,25%

Li nhun

(Ngun: Tnh ton t d liu do HEPZA cung cp thng 5.2012)

Hai v d in hnh khc: Mt l, doanh nghip FDI Y qun Bnh Tn c ba nm lin k

khai gi bn thp hn gi vn. Doanh thu xut khu lun chim trn 99%. Theo s liu Cc
Thu TP.HCM thng k cho thy tng chi ph nm 2007 ca cng ty Y l 15.328 t ng,
trong khi tng doanh thu l 12.974 t ng. n nm 2008 tng chi ph vt ln 20.961 t
ng th tng doanh thu l 18.293 t ng. Nm 2009 tng chi ph cn 15.434 t ng, cn
tng doanh thu l 12.780 t ng. Mt cn b thu lu nm cho rng cc bo co quyt ton
ca doanh nghip Y ny cho thy tng doanh thu bn hng thp hn gi vn ca hng ha
dch v bn ra.
Hai l, doanh nghip ln Z trong ngnh thuc l c tr s ti qun 1, Tp.HCM. Ti doanh
nghip cng xy ra tnh trng doanh thu thp hn gi vn hng ha. Su nm gn y, tng
chi ph sn xut kinh doanh ca n v ny lun cao hn rt nhiu so vi doanh thu. Nm
2007 chi ph sn xut ca doanh nghip ny l 1.237 t ng nhng doanh thu ch 785 t
ng. Nm 2008, doanh thu t hng ha dch v gim ch bng hn mt na so vi chi ph,
cn nm 2009 l 60%. Hot ng thng mi ca cng ty Z ch yu thc hin vi cng ty
lin kt nc ngoi.
b. Mua nguyn liu t cng ty lin kt vi gi cao, xut khu vi gi thp: Trng hp
in hnh ca mt doanh nghip c kh ang hot ng ti khu cng nghip Tp.HCM c
hin tng mua nguyn liu t cng ty m vi gi cao, bn hng vi gi thp hn gi thnh,
dn ti thua l nhng vn m rng quy m kinh doanh ca mnh. l trng hp ca
Cng ty TNHH TOWA Nht Bn vi TOWA Vit Nam l quan h ch u t. Trong giai
on t 2009 n 2011, TOWA Vit Nam thc hin nhiu giao dch lin kt vi TOWA
70

Nht Bn, c th l giao dch mua nguyn vt liu, ti sn c nh, bn thnh phm v cho
vay di hn.

71

Biu 3.3. Th hin nguyn liu nhp khu t TOWA Nht Bn v gi vn

Ngn USD

hng bn ca cng ty TNHH TOWA giai on 2009 n 2011.

(n v tnh: ngn USD)
16,000
13.801

14,000
12,000

10.293

10,000
7.175

8,000
5.230

6,000
4,000

Nguyn liu
nhp khu t
TOWA Nht
Bn

8.589

Gi vn hng
bn

2.142

2,000
2009

2010

2011

Ngun: Tnh ton t s liu do HEPZA cung cp

Qua biu 3.3, c th nhn thy gi tr nguyn liu nhp khu t cng ty TOWA Nht Bn
v gi vn hng bn ca cng ty TNHH TOWA Vit Nam c xu hng tng dn qua cc
nm t 2009 n 2011. Bn cnh , t l nguyn liu nhp khu t TOWA Nht Bn trong
gi vn hng bn ca TOWA Vit Nam kh cao, khong 41% vo nm 2009, tng ln thnh
gn 70% vo nm 2010, v gim xung cn 62% nm 2011. Do chim t trng kh cao
trong gi vn hng bn, nn gi giao dch nguyn liu nhp khu t cng ty m s ng vai
tr ln trong quyt nh gi thnh ca sn phm. Tuy nhin, gi giao dch ny c th c
TOWA Vit Nam v TOWA Nht Bn quyt nh, do , gi vn hng bn c th thay i
ty vo hai cng ty ny.
Bng 3.5. C cu chi ph ca Doanh nghip TOWA Vit Nam
n v tnh: %
2009
Doanh thu

2010

2011

Trung bnh

100

100

100

100

124.71

94.22

101.91

106.95

Chi ph ti chnh

1.02

0.29

0.15

0.49

Chi ph bn hng

0.00

0.00

3.47

1.16

Chi ph qun l doanh nghip

7.60

3.53

3.54

4.89

-33.33

1.97

-9.07

-13.48

Gi vn hng bn/tng doanh thu

T l sut li nhun % so vi doanh

thu

Ngun: Tnh ton t s liu do HEPZA cung cp thng 5.2012

72

Thnh phm ca TOWA Vit Nam ch yu c bn cho cng ty m TOWA Nht Bn,
chim n 93% nm 2009, v 97% vo nm 2010 v 2011. Bng 3.5 cho thy tnh hnh hot
ng ca TOWA Vit Nam giai on 2009 n 2011 trung bnh l l. Nguyn nhn ch yu
l do gi bn thp hn tng gi vn. Trong khi , doanh thu ca cng ty khng ngng tng,
t 4,2 triu USD nm 2009, tng 160% ln 11 triu USD nm 2010, v t mc 13,5 triu
USD nm 2011 (tng 24% so vi nm 2010) [biu 3.3]. T l gi vn hng bn qu ln,
m doanh thu vn tng thp hn, dn ti vic cng ty l 1,32 triu USD nm 2009 v
0,67 triu USD nm 2011. Mt khc, TOWA Vit Nam nng vn iu l ln l 8,5 triu
USD, n cui nm 2011 th TOWA Nht Bn gp 90% vn iu l (ng vi 7,65 triu
USD). iu ny kh bt hp l v hu ht nguyn vt liu, my mc u c TOWA nhp
t cng ty m, sau bn thnh phm cho cng ty m. TOWA Vit Nam ng vai tr nh
mt cng ty gia cng cho TOWA Nht Bn, nhng gi tr hng ha bn cho cng ty m sau
khi gia cng cn thp hn trc khi gia cng, v tuy hot ng kinh doanh l, nhng
TOWA vn tip tc m rng kinh doanh. y c th xem nh mt du hiu kh r rng ca
hnh vi chuyn gi, khi m gi nhn t u vo v gi bn thnh phm u do hai bn lin
kt quyt nh, v vic nh gi kiu ny lm gim i li nhun sau thu, lm cho l ly k
nn TOWA khng phi ng thu thu nhp doanh nghip giai on 2009-2011.
c. Thc hin qung co nc ngoi vi chi ph cao
Vic chuyn tr cho cng ty lin kt nc ngoi vi s tin ln lm qung co, nhng
sn phm li khng c tiu th ti Vit Nam, thc cht l hnh thc chuyn li nhun ra
nc ngoi m khng phi ng thu. C th, Adidas Vit Nam thanh ton cho Cng ty
Adidas AG mt khon tin bn quyn chi ph bng 6%, chi ph tip th quc t bng 4%
doanh thu rng ca sn phm v sn phm c cp php.
Ngoi ra, hp ng dch v ng Nam gia Adidas Singapore v Adidas Vit
Nam c ni dung: Adidas Singapore v cc cng ty con a phng (Adidas Vit Nam)
cung cp mt dch v v tha thun vic thu cc khon ph lin quan. Theo Adidas Vit
Nam, y l chi ph qun l vng v hch ton vo chi ph qun l doanh nghip, c tr
vo trong k v c k khai np ph nh thu.
Adidas Vit Nam tr chi ph hoa hng mua hng cho Adidas International Trading
B.V, vi t l 8,25% gi tr mi giao dch. Theo , nhng chi ph ny pht sinh t hp
ng i l mua hng gia Adidas Vit Nam v Adidas International Trading B.V. Theo
hp ng ny, Adidas Vit Nam ch nh Adidas International Trading B.V thay mt Adidas
Vit Nam thc hin cc dch v nh tm nh sn xut cho hng ha lin quan, tm ngun
cung ng mu, t n hng, kim tra vt liu, thnh phn v hng ha, gim st s tun
th
73

Bn cnh , Adidas Vit Nam chuyn tin h tr vt dng cho nh bn l nh cung

cp t k, ni tht, ngoi tht cho nh bn l s dng, nhng khng yu cu thanh
ton. Nu nh bn l c bt k hnh vi vi phm no n quyn s hu ca Adidas Vit Nam
i vi cc thit b ny th phi bi thng. iu ng ni y l, Adidas Vit Nam l nh
bn bun nhng li hch ton chi ph cho bn l trn vo ti sn c nh, trch khu hao v
hch ton vo chi ph bn hng c tr trong k. Theo chuyn gia thanh tra thu trc tip
n v ny, cch hch ton nh th l khng hp l.
d. Chuyn gi thng qua hnh thc nng chi ph cc n v hnh chnh v qun l.
Cng ty P&G cng s dng hnh thc ny chuyn li nhun v nc, ngoi cc khon
qung co ny th cc khon chi ph khc cng vt xa so vi lun chng kinh t ban u
nht l qu lng nm u tin xy dng trong lun chng kinh t l 1 triu USD nhng
thc t chi n 3,4 triu USD, tc l gp 3,4 ln. Nguyn nhn ch yu l do P&G s
dng n 16 chuyn gia l ngi nc ngoi trong khi trong lun chng kinh t ch a ra
t 5 n 6 ngi.
e. Chuyn gi thng qua hnh thc ti tr bng nghip v vay t cng ty m. Mt s
doanh nghip thuc khu vc FDI mc d c vn nhng vn khng a vo sn xut m i
vay vn bn ngoi vi li sut cao a li sut vo chi ph, lm tng gi tr u vo.
Thng qua cc hp ng ti tr vn ca d n, thm ch tinh vi hn khi cc khon vn vay
ca ch u t trong c cu ti chnh ca d n FDI c xy dng ngay trong phng
n trnh c quan qun l nh nc c thm quyn ca Vit Nam chp thun ghi vo
giy php u t, khng t doanh nghip thc hin vic chuyn gi qua li sut mt
cch hp php.
V d, mt ngn hng chi nhnh nc ngoi c tr s ng ti TP.HCM vay vn ca ngn
hng m th hin qua bng 3.6. Li sut m ngn hng ny cao hn 2 ln li sut thng mi
trn th trng ti chnh khu vc, thc cht y l mt dng chuyn li nhun v cng ty
m, trnh np thu thu nhp doanh nghip Vit Nam.
Chi ph li tin vay c hch ton cn c vo kh c vay mn gia cc doanh nghip
gn vi mt s iu kin bt li v gi u ra hoc em li li ch b li cho bn cho vay
cng l mt th thut bp mo gi u vo hoc u ra ca doanh nghip hng vo vic
gim ngha v thu v chuyn li nhun v nc.

74

Bng 3.6 Chi ph li vay do ngn hng BNP ti Vit Nam chi tr cho tr s chnh
VT: USD
Nm

Chi ph li vay khng c chp

nhn trong chi ph tnh thu

Tng chi ph

T l (%)

(1)

(2)

(1)/(2)

90.8113
830.543
865.762
813.875
758.711
947.263

6.843.370,79
7.480.629,19
6.173.234,71
4.767.552,89
3.117.668,64
4.909.583,49

13
11
14
17
24
19

1995
1996
1997
1998
1999
2000
Ngun: Cc thu TP.HCM

f. Chuyn gi thng qua tr tin chi ph cho cng ty lin kt cao. Thc cht l chuyn li
nhun v cng ty lin kt di hnh thc chuyn tin tr chi ph bn quyn. Mt trong
nhng v d in hnh l trng hp cng ty bia Vit Nam c tr s ti Tp. H Ch Minh,
khi a hot ng sn xut kinh doanh, th tnh trng kinh doanh thua l ca cng ty ko di
qua cc nm, nguyn nhn ch yu l do phi tr cho chi ph bn quyn qu cao v tng dn
qua cc nm (xem minh ha ti bng 3.7)
Bng 3.7. Chi ph bn quyn ca cng ty lin doanh bia Vit Nam
Nin

Tng chi ph

Thu TTB

Chi ph khng
thu TTB

Tin bn quyn

T l tr
ph bn
quyn
(%)

3 = 1-2

5= 4/3

93-94

446.853.424.000

209.481.555.500

237.371.868.500

10.025.884.000

4,22

94-95

998.320.819.000

469.821.389.000

528.499.430.000

26.956.537.371

5,10

95-96

1.222.334.898.000

576.656.418.000

645.678.480.000

47.377.320.108

7,34

96-97

1.376.707.829.000

613.430.924.818

763.276.904.182

55.372.981.110

7,25

97-98

1440.338.570.314

685.084.166.771

755.254.403.543

59.971.785.217

7,94

98-99

1.352.849.717.065

621.516.313.888

731.333.403.177

73.165.364.230

10,00

99-00

1.328.680.609.305

567.358.781.153

761.321.827.882

69.046.000.000

9,07

00-01

1.387.590.671.447

682.526.028.195

705.604.643.252

89.890.402.930

12,75

Tng
cng

9.553.676.537.861

4.425.875.577.325

5.127.800.960.357

431.806.274.966

8,24

Ngun: Cc thu TP.H Ch Minh

i. Cc hnh thc chuyn gi khc. c doanh nghip FDI chuyn gi li bng cch
chuyn i thnh cng ty c phn v trong qu trnh ny h nh gi khng xc thc ti
sn, lm tng li nhun nim yt trn sn chng khon; ri li dng vic chuyn i
t bn ha ti sn, bn bt c phn, thm ch chuyn ton b vn ra khi Vit Nam...
Doanh nghip cng c th chuyn gi thng qua nng cao gi tr ti sn vn gp.
75

3.2.2. Nghin cu hin tng chuyn gi trong ngnh may ti cc khu cng nghip &
khu ch xut ti Tp. H Ch Minh. kt lun, nhm ti thc hin kho st hot ng
ti chnh ca cc doanh nghip dt may FDI ti cc khu cng nghip v khu ch xut thnh
ph v a ra kt qu nghin cu nh sau.
3.2.2.1. Tnh hnh chung cc doanh nghip dt may FDI ang hot ng ti cc khu
cng nghip v khu ch xut TP. H Ch Minh
Tnh n ht nm 2011 (cho n thi im vit ti nghin cu ny cc doanh
nghip ngnh may cha np quyt ton ti chnh nm 2012 v Ban qun l khu cng
nghip v khu ch xut Tp.HCM - HEPZA) c 92 doanh nghip FDI thuc ngnh
may ang hot ng ti cc khu cng nghip v khu ch xut ca thnh ph, tng 14
doanh nghip so vi nm 2010, hu ht c thnh lp di dng 100 % vn nc
ngoi, ch c 2 doanh nghip lin doanh vi s vn gp rt t v pha Vit Nam. Vic
la chn hnh thc 100% vn nc ngoi em li nhiu thun li hn cho cc doanh
nghip FDI trong xc lp quyn quyt nh trong qun l v iu hnh doanh nghip,
thc hin chin lc kinh doanh ton cu ca tp on, trong c chin lc
chuyn gi nhm ti thiu ha s thu phi ng, ti a ha li nhun thu c cho
ton b chui kinh doanh. Thi gian hot ng ca cc doanh nghip dt may trong
cc khu cng nghip v khu ch xut ca thnh ph th hin trong bng 3.8.
Bng 3.8: Thi gian hot ng ca doanh nghip dt may FDI ti cc khu cng
nghip v khu ch xut Tp.HCM n thi im 2011.
<5 nm

5 - 10 nm

10 - 15 nm

15-20 nm

>20 nm

Tng cng

Anh

i Loan

15

29

Hn Quc

17

Hng Kng

Malaysia

Nht Bn

12

16

Singapore

Thi Lan

Trung Quc

Tng cng

11

14

39

27

92

Ngun: Tng hp s liu t HEPZA

76

Qua bng 3.8 cho thy ch c 11 doanh nghip dt may c thi gian hot ng di 5 nm
(chim gn 12 %), cn 88 % doanh nghip c thi gian hot ng trn 5 nm.
3.2.2.2 Tnh hnh hot ng kinh doanh v ti chnh ca cc doanh nghip FDI trong ngnh
dt may ti cc khu cng nghip v khu ch xut ca thnh ph:
Da trn bo co y kt qu hot ng kinh doanh ca cc doanh nghip dt may trong
giai on 2009-2011, nhm nghin cu tin hnh kho st 75 doanh nghip dt may FDI v
so snh hot ng ny vi 7 doanh nghip dt may c vn u t trong nc. Cc doanh
nghip c chn trong mu nghin cu u hot ng lin tc v khng c du hiu l cc
doanh nghip s khng cn hot ng trong nhng nm tip theo.
Nhm nghin cu nh gi hot ng kinh doanh ca cc doanh nghip ngnh may trn cc
ch tiu c bn.
V ti sn, doanh thu v chi ph ca doanh nghip dt may FDI
Bng 3.9. Tc tng/gim ti sn, doanh thu v chi ph bnh qun ca doang
nghip FDIs ti cc khu cng nghip v khu ch xut Tp.HCM (2009-2011)
VT: %
Ch tiu
Doanh thu thun
Chi ph ph hot ng
Gi vn hng bn
Ti sn

2010/2009

2011/2010

126,65
118,35
121,87
111,47

130,03
123,23
127,92
134,34

Bnh qun 2009-2011

114,03
111,01
111,40
105,58

Ngun: Tng hp v tnh ton s liu t HEPZA

Nhn xt:
Bng 3.9 cho thy, tt c cc ch tiu kinh doanh ch yu ca cc doanh nghip FDI ti cc
khu cng nghip v khu ch xut ca thnh ph bnh qun u gia tng nhanh, th hin quy
m kinh doanh tng. Tuy nhin, nhiu doanh nghip b bo l tnh hnh kinh doanh b thua
l (bng 3.11).
C cu chi ph hot ng kinh doanh

77

Bng 3.10 C cu chi ph hot ng kinh doanh ca doanh nghip dt may

2009-2011
VT: %

74,77

86,61

74,05

87,72 76,37

+14,86

Chi ph bn hng

2,88

1,39

3,01

1,62

2,71

0,98

2,87 1,33

+115,79

14,41

7,58

12,74

10,67

11,59

10,92

12,91 9,72

+32,82

1,23

2,1

1,78

6,92

1,95

15,08

1,66 8,03

- 79,33

Chi ph ti chnh

DNNN/DNVN

87,76

Mc cao (thp)

Doanh nghip FDI

80,34

Chi ph qun l DN

Doanh nghip Vit Nam

Doanh nghip Vit Nam

88,79

Doanh nghip FDI

Doanh nghip FDI

2009-2011

Gi vn hng bn

Ch tiu

Doanh nghip Vit Nam

2011

Doanh nghip FDI

2010
Doanh nghip Vit Nam

2009

Ngun: Tnh ton s liu t HEPZA.

Nhn xt:
i vi doanh nghip FDI: trung bnh giai on 2009-2011, c 100 ng doanh thu, th
phi b ra 87,72 ng cho gi vn hng bn, 2,87 ng cho chi ph bn hng, 12,91 cho
chi ph qun l doanh nghip, 1,66 cho chi ph ti chnh. Nh vy doanh nghip FDI
ngnh may c 100 ng doanh thu trong giai on ny th doanh nghip phi b chi
ph n l 106,3 ng. Vy doanh nghip FDI l 6,3 ng (cha k chi ph pht sinh
khc).
i vi doanh nghip Vit Nam18, th trung bnh trong giai on 2009-2011, c 100
ng doanh thu, th doanh nghip b ra tng chi ph 95, 47 ng bao gm: 76,37 ng
cho chi ph gi vn hng bn, 1,33 cho ch ph bn hng, 9,72 ng cho chi ph qun l
doanh nghip, 7,03 ng cho chi ph ti chnh. Vy, doanh nghip li 4,53 ng (cha k
chi ph pht sinh khc).
Cc doanh nghip FDI ngnh may c c s vt cht phc v cho kinh doanh cao hn so
vi cc doanh nghip ngnh may trong nc, nhiu doanh nghip FDI ch mua bn vi
cc cng ty lin kt trong chui kinh doanh ton cu (gim c chi ph tip th, tm
kim khch hng), hot ng qun l doanh nghip mang tnh chuyn nghip cao hn so
vi cc doanh nghip ngnh may Vit Nam, nhng bng 3.10 th hin chi ph tt c
cc ch tiu gi vn hng bn, chi ph bn hng, chi ph qun l doanh nghip u cao
hn.
18

Doanh nghip Vit Nam cp y l doanh nghip do c nhn hoc cng ty Vit Nam b vn to lp.
78

 Tnh hnh li l ca doanh nghip dt may FDI

Nh ni trn, mc d kim ngch xut khu ca ngnh dt may c nc ni chung v
TP.HCM ni ring u tng trong giai on 2009-2011, nhng trn thc t th s lng
doanh nghip khai bo l li rt ln.
Bng 3.11. Tnh hnh li l ca doanh nghip dt may FDI giai on 2009-2011
Nm

Li
S lng DN

T trng (%)

S lng DN

T trng (%)

2009

43

56,58

33

43,42

2010

48

63,16

28

36,84

2011

50

65,79

26

34,21

29

38,16

46

61,84

Li/l ly k n 2011

Ngun: Tnh ton v Tng hp s liu t HEPZA

Theo tnh ton, th c n 46 doanh nghip c tnh trng l ly k tnh thi im nm 2011,
chim 61,84% trong tng s doanh nghip thc hin kho st, trong c 11 doanh nghip
c l ly k vt vn iu l. S lng doanh nghip c du hiu thc hin giao dch lin
kt vi cc bn lin quan l 25/46 doanh nghip, 3/11 doanh nghip c l ly k vt vn
iu l c giao dch lin kt (cng ty TNHH May an Goodtop, TNHH X v TNHH Vit
Hng)
3.2.2.3. Nhng du hiu chuyn gi nhm doanh nghip FDI ngnh dt may ti cc
khu cng nghip & khu ch xut TP.HCM
ni dung ny nhm nghin cu cng s dng phng php so snh vi cc doanh nghip
Vit Nam c ng ngnh cng ang hot ng ti cc khu cng nghip & khu ch xut ca
thnh ph lm ni bt du hiu chuyn gi ca cc doanh nghip FDI ngnh dt may.
T sut li nhun tnh trn doanh thu: th hin bng 3.12
Bng 3.12. T sut li nhun trn doanh thu ca doanh nghip dt may hot
ng ti cc khu cng nghip & khu ch xut TP.HCM (2009-2011) VT: %
Nm

2009

2010

2011

Doanh nghip
Nc ngoi

-5,76

-4,10

-1,18

Vit Nam

10,82

1,15

0,62

Ngun: Tng hp v tnh ton s liu t HEPZA

Nhn xt: Tuy c tc tng trng doanh thu tt qua cc nm, nhng tc tng chi ph
sn xut (bao gm c gi vn hng bn v chi ph hot ng) ln hn nn li nhun rng
ca doanh nghip FDI u b m qua cc nm. Tuy c c ng xu hng gim trong sut sinh
li trn doanh thu, nhng c mt s khc bit qu ln gia hai doanh nghip vn Vit Nam
79

v doanh nghip FDI. Nm 2009, trong khi 100 ng doanh thu ca doanh nghip dt may
Vit Nam c th sinh li n 10,82 ng, th dt may FDI li l n 5,76 ng. Hai nm sau
, tnh trng cng hot ng ca doanh nghip cng c du hiu bt l, n nm 2011 th
mt ng doanh thu em n cho doanh nghip Vit Nam l 0,62 ng li trong khi doanh
nghip FDI vn tip tc l 1,18 ng.
T sut sinh li trn ti sn l mt t s ti chnh d ng o lng kh nng
sinh li trn mi 100 ng ti sn ca doanh nghip, ch tiu ny trong cc doanh
nghip dt may ang hot ng ti cc khu cng nghip & khu ch xut ca thnh
ph c th hin qua bng 3.13.
Bng 3.13. T sut li nhun rng ti sn ca doanh nghip dt may 2009-2011
VT: %
Nm
2009

2010

2011

Doanh nghip
Nc ngoi
Vit Nam

-0,11

-0,23

2,14

6,34

-2,81

3,03

Ngun: Tng hp v tnh ton s liu t HEPZA

Bng 3.13 cho thy hiu qu s dung ti sn ca cc doanh nghip FDI rt thp v thp
hn so vi doanh nghip dt may Vit Nam
Hin tng giao dch ca cc doanh nghip FDI ngnh may vi cc doanh
nghip lin kt
Theo kho st ca nhm nghin cu c n 42/75 (56%) doanh nghip nc ngoi c
giao dch lin kt. Cc giao dch lin kt ny ch yu l cc hot ng nh giao dch lin
kt vi cng ty m mua nguyn liu, ph tng, my mc, thit b v cc ti sn c
nh khc, chi tr ph dch v t vn v qun l t cng ty m, dch v bn hng ha; gia
cng sn phm sn phm; cung cp dch v qun l xut khu bn hng cho cc cng ty
cng tp on, hoc cc cc hnh thc ti chnh khc nh gp vn, vay (t cng ty m v
cc thnh vin qun l ch cht nh tng gim c, ch u t) v cho vay, thng l
tt cho nhn vin qun l cp cao nc ngoiTnh hnh cc doanh nghip ngnh dt
may c hot ng lin kt th hin trong bng 3.14.

80

Bng 3.14. S lng doanh nghip dt may ti cc khu cng nghip v khu ch
xut ca thnh ph thc hin giao dch lin kt theo tng quc gia
Quc gia

S lng DN

S lng DN

T l DN thc hin

T l DN thc hin giao

thc hin
giao dch lin
kt

thc hin
kho st

giao dch lin kt/s

lng DN kho st
(%)

dch lin kt theo quc

gia/tng s lng DN thc
hin giao dch lin kt (%)

Anh
i Loan
c

5
8
1

7
26
1

71,43
30,77
100,00

11,90
19,05
2,38

Hn Quc

13

53,85

16,67

Hong Kong

56,67

9,52

Malaysia

0,00

0,00

M
Nht Bn
Singapore
Thi Lan
Trung Quc

1
11
1
2
2

1
14
1
3
2

100,00
78,57
100,00
66,67
100,00

2,38
26,19
2,38
4,76
4,76

Tng cng

42

75

55,26

100,00

Ngun: Tng hp s liu t HEPZA

Kho st ca nhm nghin cu cho thy hot ng sn xut ca cc doanh nghip trn ch
yu l hot ng gia cng hng ha, t ri ro, thi gian hot ng cng tng i lu ti Vit
Nam.Tuy nhin, mc d thua l lin tip, nm trong vng nguy him, c nguy c ph sn
cao, nhng cc doanh nghip ny u tng doanh thu, gia tng u t ti sn, trong c
n 9 doanh nghip c tc tng doanh thu v tc tng ti sn u ln hn tc tng
doanh thu trung bnh (14,03%) v tc tng ti sn trung bnh (5,58%) ca tt c doanh
nghip thc hin kho st.Cc doanh nghip thua l u c lin kt trong kinh doanh vi cc
c s trong cng mt tp on nc ngoi.
3.2.2.4. Mt s in hnh v nghi vn chuyn gi cc doanh nghip may ang hot ng
ti khu cng nghip v khu ch xut Tp. H Ch Minh: Vic phn tch in hnh cho php
nhn din r hot ng chuyn gi ca cc doanh nghip FDI.
a. Trng hp Cng ty TNHH A (Vit Nam): l mt doanh nghip 100% vn u t nc
ngoi c thnh lp ti Vit Nam trong thi gian 50 nm theo Giy php u t s
41/GPT vo ngy 18.3.1995 do Ban qun l cc khu ch xut v khu cng nghip
TP.HCM cp. Ch u t l cng ty A Limited (16%) v B Co. LTD. (84%), l cng ty
c thnh lp ti Nht Bn. Hot ng ch yu ca cng ty l sn xut v xut khu hng
may mc (dt-dt kim-hon tt-ct may); dch v cung cp hng ha cho cc doanh nghip
81

trong khu ch xut Tn Thun t cc ngun trong nc v nc ngoi phc v sn xut

ca cc doanh nghip ny; mua hng ha nc ngoi bn li ti nc th ba; thu mua,
bo qun, gia cng ti ch, ng gi cc sn phm trong nc v nc ngoi.
Trong qu trnh hot ng, doanh nghip c thc hin giao dch lin kt vi cng ty ch u
t l A Limited v B Co.Ltd v cc cng ty cng tp on khc l Thai A Co. Ltd.,
Shanghai A New Packing, A International Hong Kong Ltd, Chonbang A Co, Ltd, A
Shanghai International Trading, Tohoku A Co., Ltd, A International Pte. Ltd., A Butsuryu
Kabushikigaisha. Cc nghip v vi bn lin quan ch yu l bn hng, mua hng, thanh l
ti sn c nh, vay, vn chuyn hng ha, cc khon phi tr v phi thu khc.
Bng 3.15. Tnh hnh bn hng ca cng ty A vi cc bn lin kt 2009-2011
2009

2010

2011

Doanh thu bn hng cho bn lin

kt (1.000 VN)

219.381.830

259.480.988

393.915.319

Doanh thu thun (1.000 VN)

235.500.419

274.798.510

413.373.774

93,16

94,43

95,29

13.218.749

18.883.798

26.473.866

222.325.661

273.870.084

439.452.825

5,95

6,90

6,02

T l DT bn hng cho bn lin kt

v DT thun (%)
Chi ph mua NVL, my mc thit b
t bn lin kt (1.000 VN)
CP gi vn hng bn (1.000VN)
T l chi ph bn hng cho bn lin
kt/chi ph gi vn hng bn (%)

Ngun: Tc gi tnh ton s liu t BCTC cng ty A

Nhn xt:
Cc bn lin kt l i tc chnh trong cc hot ng bn hng ca cng ty A, chim n
hn 93% trn doanh thu bn hng. C ng vi vic tng doanh thu thun, th doanh thu bn
hng ca cng ty A cho cc bn lin quan cng tng qua cc nm, do t l bn hng cho
bn lin kt trn doanh thu thun cng tng.
Giao dch cng din ra song song hai chiu, cc bn i tc lin kt cng cung cp hng ha
cho cng ty A nhm m bo cc hot ng sn xut, chim trung bnh khong 6% tng chi
ph gi vn hng bn, t cc hot ng mua nguyn vt liu, my mc v thit b.
Ngc li vi vic tng doanh thu, tr nm 2009, hai nm 2010 v 2011 th doanh nghip
u bo l.
Bng 3.16. Tnh hnh ti chnh cng ty A 2009-2011, VT: %
Ch tiu ti chnh

2009

2010

2011

Li nhun gp/doanh thu

5,59

0,34

-6,31

EBIT/ Doanh thu

1,29

-3,49

-9,35

82

T sut li nhun hot ng kinh doanh

1,01

-3,97

-9,64

Li nhun rng/doanh thu

1,04

-3,53

-9,42

Ngun: Tnh ton s liu t bo co ti chnh ca cng ty A

Nhn xt:
L mt cng ty sn xut cc mt hng may mt v hot ng thng mi, nhng t l chi
ph gi vn hng bn trn doanh thu ca cng ty li chim t l rt cao.
Bng 3.17. T l chi ph sn xut so vi doanh thu ca cng ty A 2009-2011
VT: %
Gi vn hng bn

2009
94,41

2010
99,66

2011
106,31

Chi ph bn hng

0,74

0,78

0,33

Chi ph qun l doanh nghip

3,85

3,53

3,01

Chi ph ti chnh

0,70

0,55

0,46

Ngun: Cc tc gi tnh t d liu trn bo co ti chnh ca cng ty A

T kt qu tnh ton, ta c th thy c chi ph gi vn hng bn ca cng ty A l qu cao,

cao hn hn cc doanh nghip FDI v doanh nghip Vit Nam trong ngnh may ang hot
ng trong cc khu cng nghip v khu ch xut ca Tp.HCM. Trong khi, trung bnh ca
gi vn hng bn trn doanh thu ca cc doanh nghip c xu hng gim (ln lt qua cc
nm l 88,79%, 87,76%, 86,61% - xem bng 2.5 & 2.6) th t trng gi vn hng bn trn
doanh thu ca cng ty A li c xu hng tng, n nm 2011 th gi vn hng bn vt
qua doanh thu.
Kinh doanh thua l, ang nm trong tnh trng c nguy c ph sn cao (h s nguy c ph
sn Z=-0,79 <1,1) nhng doanh nghip vn tip tc cc hot ng u t (thng qua vic
tng u t mua my mc thit b trnh by bng 2.9), vay n t ngn hng v cc bn
lin kt.
Bng 3.18: Tnh hnh vay n ngn hn v di hn ca cng ty may A 2009-2011
Vay v n ngn hn

2009

Vay ngn hn t ngn hng Mizuho Corporate

Bank,Ltd-Chi nhnh TP.HCM (VN)
Vay ngn hn t Bank of Tokyo-Mitsubishi UFJ
Ltd.-Chi nhnh TP.HCM

2010
5.282.028.000

695.000 USD

2011
49.989.964.852
14.190.678.756

Vay ngn hn t A International Hong Kong.Ltd

10.414.000.000

Khon vay 1 (li sut 0.94%/thng)

935.000 USD

Khon vay 2 (li sut 0.94%)

410.000 USD

N di hn n hn phi tr

25.463.540.000

Tng cng

30.745.568.000

Vay v n di hn
83

68.594.643.608

Vay di hn t A International Hong Kong Ltd.

29.249.940.000

n hn tr

25.463.540.000

32.179.260.000

Cha n hn tr

3.786.400.000

Khon vay 1 *

410.000 USD

19.474.180.000

Khon vay2 *

935.000 USD

8.539.480.000

Khon vay 3 *

200.000 USD

4.165.600.000

287.747.678

335.323.584

Tng chi ph li vay phi tr cho bn lin kt

48.907.166
*

Ngun: Tnh ton v thng k s liu t BCTC cng ty A. (li sut th ni:0,66 - 1,16%/thng)
Vic bn hng gi thp hn chi ph cho cc cng ty lin kt, hoc vay vn v tr li cao cho
cc cng ty lin kt nc ngoi, khin cho cng ty A Vit Nam thua l, trong nhiu nm
khng ng thu ti Vit Nam. Thc cht cng ty A chuyn li nhun cho cc cng ty
thnh vin nc ngoi thng qua cc hot ng giao dch thng mi v ti chnh ca
mnh vi cc cng ty thnh vin lin kt.
b. Trng hp cng ty may B. Cng ty TNHH B c thnh lp vo 31/10/2002, l cng ty
100% vn u t nc ngoi (Thi Lan), thi gian hot ng l 50 nm theo giy php u
t do Ban qun l khu cng nghip & khu ch xut TP.HCM cp. Ngnh ngh kinh doanh
ch yu ca cng ty l sn xut v gia cng hng thu. Trong qu trnh hot ng, cng ty B
c giao dch vi cng ty ch u t l cng ty Emroidery (1999) Co. Ltd thng qua cc hot
ng mua ti sn c nh, vay v tr li vay. Nh trnh by phn trn, cng ty B l mt
trong ba cng ty c tnh trng l ly k vt s vn iu l ng k. Bn cnh , theo nhn
xt ca c quan kim ton Phng ng nm 2011, s vn ch s hu thc gp vi s tin
l 571.635,88 USD vt s vn iu l (540.000 USD) dng k trong giy chng nhn u
t l 31.635,88 USD nhng cha c cc cp c thm quyn ph duyt.
Theo bo co ti chnh th doanh thu ca cng ty trong ba nm 2009-2011 ch yu l t t
hng gia cng ni a, cng ty khng c doanh thu t cc hnh thc t t chc sn xut hng
gia cng xut khu. Gia cng l hnh thc kinh doanh t ri ro nht, em li li nhun nh
k, tuy nhin, cng ty li lin tc bo l. Trong khi , tc tng doanh thu trung bnh ca
cng ty B qua cc nm ln, hn rt nhiu so vi tc tng doanh thun trung bnh ca cc
doanh nghip dt may kho st.
Bng 3.19. Tc tng doanh thu v tng tng chi ph ca cng ty B
Ch tiu

Tc tng trng
BQ 2009-2010

2009

So snh
2010/2009

So snh
2011/2010

Tc tng doanh thu thun (%)

100,0

259,31

103,96

16,10

Tc tng chi ph (%)

100,0

207,45

107,15

14,40

Ngun: Tnh ton t bo co ti chnh cng ty Vina

84

Nm 2010, Tc tng doanh thu ca cng ty ln hn rt nhiu so vi tc tng doanh thu

trung bnh ngy (tng 159,31% so vi tc tng trung bnh ngnh 25,53%), tc tng chi
ph li nh hn tc tng ca trung bnh ngnh, gia tng li nhun v doanh nghip c li.
Tuy nhin, sau mt nm kinh doanh c li (theo bo co ti chnh nm 2009, th doanh
nghip l lin tip trong cc nm 2005, 2006, 2007, 2009 v ch c li vo nm 2008), cng
ty li tip tc bo l vo nm 2011, li nhun bin nh hn rt nhiu ln so vi trung bnh
ngnh (-16,67 so vi -3,73). Tc l, c c 100 ng doanh thu th doanh nghip b l
n 16,67 ng.
Bng 3.20. T sut li nhun kinh doanh ca cng ty B, VT: %
Nm

2009

Ch tiu
Li nhun gp/doanh thu)

2010

2011

7,78

27,63

7,33

Li nhun hot ng/ doanh thu

-42,35

14,06

-12,17

T sut li nhun hot ng kinh doanh

-31,44

2,77

-13,09

Li nhun rng/doanh thu

-42,43

11,06

-16,57

Ngun: cc tc gi tnh t bo co ti chnh cng ty B

Tuy hot ng thua l qua cc nm, cng ty B li nm trong tnh trng kh nng tr n km
(n thanh ton ngn hn vt qu ti sn ngn hn 45,8 t v tng n vt qu tng ti
sn 34,1 t vo nm 2011), nhng cng ty ch u t vn tip tc tng vn iu l, bn ti
sn c nh v cho vay i vi cng ty con ti Vit Nam.
Bng 3.21. Nghip v gia cng ty B v cng ty lin kt ch u t
VT: 1000 VN
Nm

2009

2010

2011

Ni dung nghip v giao dich

Mua ti sn

22.563.480

4.784.352

360.815

Vay ngn hn t cng ty TNHH Embroidery

12.020.470

14.347.048

15.783.874

Li vay phi tr cho cng ty Embroidery

1.936.844

2.685.529

3.544.851

Li sut c tnh (%)

16,11

18,72

22,46

Ngun: Tnh ton t bo co ti chnh cng ty B

Qua bng 3.22 ta c th thy li sut ca cng ty m Embroidery quy ng VN cho cng ty
B vay l rt cao, cao hn hn li sut cho vay ti th trng Vit Nam. Tuy vy, doanh
nghip khng c du hiu thu hp kinh doanh, li tip tc mua ti sn t cng ty m, m
rng quy m sn xut. Trn y l nhng du hiu bt thng v tnh hnh kinh doanh ca
cng ty B. Tuy nhin, cn tin hnh kim tra cc ti liu, cng nh xc nh gi giao dch
85

kt lun v tnh trng chuyn gi ca doanh nghip ny. Ngoi ra, s gia tng vn iu l
m cng ty B tng cha c ph duyt ca cc c quan c thm quyn.
3.2.3. Nghi vn chuyn gi in hnh ti cng ty trch nhim HH Coca cola Vit Nam
Cc Thu TP.HCM cho bit t khi thnh lp (thng 2.1994) n nay cha nm no cng ty
Coca Cola Vit Nam c li d doanh thu tng lin tc qua mi nm. L ly k n thng
12/2011 l 3.768 t ng, vt c s vn u t ban u l 2.950 t ng, bnh qun mi
nm l hn 100 t ng, c nm mc l chim gn 1/3 doanh thu.Tuy thua l nng nhng
Coca- Cola vn c k hoch m rng u t vo Vit Nam. Chuyn gia ngnh thu cho
rng, doanh nghip ny c th lin tc k khai l do chi ph nguyn ph liu, trong ch
yu l hng liu c nhp trc tip t cng ty m vi gi rt cao. Trung bnh chi ph
nguyn ph liu chim trn 70% gi vn, c bit nm 2006-2007 chi ph nguyn ph liu ln
n 80-85% gi vn (trong khi so snh vi cc cng ty Coca cola nc khc t l ny
thp hn nhiu - bng 3.23). Nm 2010, chi ph nhp nguyn vt liu t cng ty m ln n
1.671 t ng vi doanh thu 2.329 t ng.
Biu 3.4. Doanh thu v l ca Cng ty Coca Cola Vit Nam 2004-2010

Ngun: S liu ca Cc thu TP.HCM cung cp.

Tht vy qua bng 3.23 sau y ta thy t trng gi tr nguyn liu trong gi thnh sn phm
ca cng ty Coca cola Vit Nam t lu bt hp l so vi Coca Cola cc nc khc.
Bng 3.22: So snh tng hp gia ba cng ty con ca Coca Cola ti ba quc gia (%)
Nm

Coca Cola Enterprises (c)

Coca Cola Amati (Canada)

Coca Cola Chng Dng

NVL/DTT

NVL/
GVHB

GVHB/DTT

NVL/DTT

NVL/
GVHB

GVHB/DTT

NVL/DTT

1996

20.20

32.67

61.81

15.49

25.01

59.80

66.82

1997

22.16

35.23

62.92

17.87

31.68

56.41

1998

23.11

36.94

12.55

20.00

34.84

57.38

86

NVL/
GVHB

GVHB/DTT

52.42

81.00

74.80

70.00

86.87

89.13

Ngun Cc thu TP. H Ch Minh

(DDT: doanh thu thun; GVHB: gi vn hng bn; DT: doanh thu, NVL: nguyn vt liu)

Xem xt bng phn tch, chng ta c th thy c l t l nguyn vt liu trn gi bn ca

cng ty Coca Cola Enterpises (c) and Coca Cola Amati (Canada) ch chim t 31% n
37%. Trong khi t l nguyn vt liu trn gi vn hng bn ti Coca Cola Chng Dng
lun lun ln hn 80% trong c hai nm 1997 v 1998. S khc bit qu ln v t trng chi
ph nguyn vt liu trong cng mt ngnh sn xut nc gii kht phn no khng nh l c
hnh vi chuyn gi trong cc nghip v mua nguyn vt liu t cng ty m. Thi im nm
2011 nu so snh vi doanh nghip nc gii kht qui m nh c ng ngnh ngh ca Vit
Nam l Chng Dng vi ch hai sn phm l soda chai v nc x x, doanh thu ch c
422 t ng nhng li nhun ln n 30 t ng vi s thu np cho ngn sch ln n 7,5
t ng. Nh vy c th thy n ng sau con s l ca Coca Cola c th l khon li rt ln
hng nm chuyn v cho cng ty m di dng tin tr nguyn ph liu. n nay, Coca
Cola Vit Nam m vn ch s hu n 818 t ng, nhng nghch l ch d thua l,
cng ty ny vn lin tc m rng sn xut, d kin Coca Cola rt thm 300 triu USD vi
mc tiu tng doanh thu gp i th trng Vit Nam vo nm 2020. Du hiu l bt
thng, nhng vic u tranh cc doanh nghip ny tha nhn chuyn gi khng phi
n gin. Bi khi thc hin vic chuyn gi, Coca cola Vit Nam chun b y h s,
chng t cht ch, hp ng c gi tr php l quc t. Cn Cc thu Tp. H Ch Minh thiu
d liu i chng gi nguyn liu mua bn ca cng ty Coca Cola m vi cc cng ty lin
kt cc th trng khc, Cc thu Tp.HCM cng cha c tip xc vi cc c quan thu
nc ngoi nh Hoa K, Singapore lm r s vic. Cho n nay, Cc thu TP.HCM
mi ch c ng thi l bo co ln cp trn v cung cp thng tin cho gii truyn thng,
vic ny c th nh hng hn ch n mi trng u t thnh ph, khi cha u tranh
bng phng php chnh xc v khoa hc lm sao cho Coca Cola Vit Nam phi ng thu
thu nhp doanh nghip ti Vit Nam.
3.2.4. Kt qu kho st v tnh hnh chuyn gi ca cc doanh nghip FDI trn a bn
TP. HCM. Nhm nghin cu tin hnh kho st (mu phiu ph lc 3) n 164 ngi am
hiu v hot ng chuyn gi ca cc doanh nghip FDI c hot ng lin kt vi nc
ngoi, kt qu kho st c x l theo phn mm SPSS 20.0 v d ng phng php thng
k m t nh gi.
C cu ngi tr li phiu kho st

87

Biu 3.5

S ngi tr li

3%

7%
21%

Cc Thu
Cng ty kim ton
Cng ty trong nc
17%

Cng ty nc ngoi
Cng ty nh nc

52%

(DN nc ngoi: Doanh nghip FDI, Doanh nghip trong nc: doanh nghip vn Vit Nam)

Kt qu kho st v hin tng chuyn gi ca doanh nghip FDI:

Gi tr trung bnh, lch chun - Xem ph lc 4-Kt qu x l SPSS 20.0)

Biu 3.6

nh gi cc hnh thc chuyn gi ca

doanh nghip
4.04

CG thng qua hun luyn o ta

4.16

CG thng qua Qung co

CG thng qua hnh thc ti tr

4.39

CG thng qua gp vn di

4.45

CG thng qua thu chuyn gia

4.48
4.74

CG thng qua bn hng cho

4.83

CG thng qua chuyn giao

5.04

CG thng qua mua nguyn

0

Qua biu 3.6. cho thy tt c cc khu ca qu trnh kinh doanh ca doanh nghip u
c hin tng chuyn gi trn mc trung bnh (3,5/7), c bit trong cc khu mua, bn
nguyn liu my mc gia cc bn lin kt, sau l hot ng chuyn giao cng ngh, bn
hng cho cc cng ty lin kt thnh vin.
Qua cc biu 3.7, 3.8 v 3.9 cho ta thy nhng ngi trc tip tip cn vi h s ti
chnh nh: cn b kim ton, thu v bn thn cc k ton ca cc doanh nghip FDI
thng nh gi trm trng cao i vi hin tng chuyn gi.
88

Biu 3.7

Mc chuyn gi trong cc doanh nghip

FDI theo nh gi ca cc bn lin quan
5

4.38

Cc Thu

Cng ty kim ton

Cng ty trong nc

Cng ty nc ngoi

0
Cc
Thu

Cng ty Cng ty
Cng ty
kim
trong
nc
ton
nc
ngoi

Cng ty nh nc
Cng ty
nh
nc

gi tr trung bnh

gi tr
trung
bnh

Biu 3.8

nh gi v hnh thc chuyn gi thng

qua gp vn ti sn hu hnh
5.61

6
5

4.45

4.22

4.45

4
3.5

4
3
2
1
0
Cc Thu

Cng ty kim Cng ty trong Cng ty nc Cng ty nh Gi tr trung

ton
nc
ngoi
nc
bnh

Biu 3.9

89

Chuyn gi thng qua mua nguyn liu, my

mc t cng ty m
5.04

Gi tr trung bnh
Cng ty nh nc

4.33

Cng ty nc ngoi

Cng ty trong nc

4.98

Cng ty kim ton

5.79
4.82

Cc Thu
0

i vi hnh thc chuyn gi thng qua mua nguyn vt liu, my mc t cng ty m, mc

im nh gi trung bnh l 5,04 im. Cc cng ty kim ton nh gi cao nht vi 5,79
im, tip l Cc Thu nh gi 4,82 im v cng ty nh nc vi 4,33 im.
Biu 3.10.

Chuyn gi thng qua bn hng cho cng

ty ph thuc nc ngoi
5.25

5.4
5.2

4.93

5
4.8

4.92
4.74

4.71
4.56

4.6
4.4
4.2
Cc Thu

Cng ty
kim ton

Cng ty
Cng ty
trong nc nc ngoi

90

Cng ty
nh nc

Gi tr
trung bnh

Biu 3.11.

Chuyn gi thng qua chuyn giao cng ngh, gp

vn bng thng hiu (TS v hnh)

5.5
5

4.88

4.95

4.88

4.83

3.83

3
2
1
0
Cc Thu

Cng ty kim
ton

Cng ty trong
nc

Cng ty nc
ngoi

Cng ty nh
nc

Gi tr trung
bnh

Quan im v hnh thc chuyn gi thng qua chuyn giao cng ngh, gp vn bng thng
hiu (ti sn v hnh) kh ging nhau i vi cng ty kim ton, cng ty trong nc v cc
Thu vi mc im vo khong t 4,9 5/7im, gn vi mc trung bnh. Cn li, cc cng
ty nc ngoi nh gi mc ph bin ca hnh thc ny l 5.5/7 im, cao nht so vi cc
khi doanh nghip khc, cn mc im thp nht l 3,83 /7 do cng ty Nh nc nh gi.

91

Biu 3.12.

Biu 3.13.

CHUYN GI THNG QUA QUNG CO

NC NGOI VI CHI PH CAO
5
4.5
4
3.5
3
2.5
2
1.5
1
0.5
0

4.5

4.57

4.5

4.16

3.99
3.33

Cc Thu

Cng ty kim Cng ty trong Cng ty nc

ton
nc
ngoi

Cng ty nh
nc

Gi tr trung
bnh

Quan im ca cc Thu, cng ty kim ton v cc cng ty nc ngoi kh ging nhau i

vi mc ph bin ca hnh thc chuyn gi thng qua qung co nc ngoi vi chi ph
cao, s im nh gi vo khong t 4,5 n 4,6 /7 im. Cc cng ty t nhn trong nc v
cng ty Nh nc ln lt nh gi 3,99 v 3,33/7 im hnh thc chuyn gi ny, lm
cho gi tr trung bnh t mc 4,16 /7 im.

92

Biu 3.14.

Chuyn gi thng qua hun luyn o ta

6

4.75

4.09

4.04

3.82

3.45

3
2
1
0
Cc Thu

Cng ty kim
ton

Cng ty trong
nc

Cng ty nc
ngoi

Cng ty nh
nc

Gi tr trung
bnh

Biu 3.15.

Chuyn gi thng qua thu chuyn gia nc

ngoi v tr lng cao
6
5

4.68

5.25

4.48

4.3

Cc Thu

3.67

Cng ty kim ton

Cng ty trong nc

Cng ty nc ngoi
Cng ty nh nc

1
0

Gi tr trung bnh
Cc Thu

Cng ty kim
ton

Cng ty trong
nc

Cng ty nc
ngoi

Cng ty nh
nc

Gi tr trung
bnh

i vi hnh thc chuyn gi thng qua thu chuyn gia nc ngoi t cc cng ty lin kt
v tr lng cao, cc cng ty nc ngoi nh gi mc ph bin ca hnh thc chuyn gi
ny mc cao nht 5,25 im. Tip l mc 5 ca cng ty kim ton, mc 4,68 ca Cc
Thu, 4,3 ca khi cc cng ty trong nc, v thp nht l cng ty nh nc vi mc 3,67
im, lm cho trung bnh im ca hnh thc ny mc 4,48 im.
Tm li, qua kt qu kho st th hin qua 11 biu k trn cho thy cc chuyn gia, c
bit chuyn gia kim ton v chuyn gia thu u nh gi hot ng chuyn gi ti cc
cng ty FDI c hot ng lin kt vi nc ngoi l cao tt c cc giao dch ca qu trnh
kinh doanh.

93

3.3. Phn tch hot ng kim sot chuyn gi ti cc c quan thu Tp.H Ch Minh:
Trong hng dn ca Lin hip Quc v kim sot chuyn gi cc nc ang pht trin
nm 2013 cho thy: mun kim sot hot ng chuyn gi ca cc cng ty quc t c hot
ng lin kt, cn thc hin ng b cc bin php c tm tt trong hnh 3.16 sau y.
Hnh 3.16
Kim sot hot ng chuyn gia ca cc cng ty quc t

Hnh lang
php l

C s vt cht
k thut v
thng tin

Hp tc lin
kt kim sot
chuyn gi

Gim st ngha
v thu ca
doanh nghip

B my &
ngun nhn
lc

Ngun: Tng hp t ti liu ca OECD hng dn kim sot chuyn gi cho cc nc ang pht trin.

Da vo gi ca OECD theo hnh 3.16, nhm nghin cu phn tch thc trng kim sot
chuyn gi Vit Nam ni chung v thnh ph H ch minh ni ring.
3.3.1. V hnh lang php l t chc kim sot chuyn gi
H thng php l kim sot chuyn gi Vit Nam t khi ban hnh ln u n nay c
th chia lm 3 giai on:
3.3.1.1. Giai on (1988-1997): thng 12.1987 Lut u t nc ngoi ra i to hnh lang
php l quan trng thu ht ngun vn FDI. Sau 10 nm, Vit Nam c c 2257 d n,
vi tng s vn ng k 31,438 t USD. Tuy l khu vc kinh t mi, nhng ngun vn FDI
ng gp vai tr quan trng trong pht trin kinh t Vit Nam. Tuy nhin, trong giai on
ban u ny c nhng hin tng bt thng, c nghi vn chuyn gi. Trong s 375
doanh nghip FDI c kim ton c n 286 doanh nghip b l (chim t trng 76,3 %),
trong s ny c n 74,1 % doanh nghip lin doanh, 84,8% doanh nghip 100% vn nc
ngoi b l. Mt s ngnh kinh doanh c t l ln nh: dc phm 6/7 doanh nghip bo l;
100 % doanh nghip FDI kinh doanh khch sn, khu vui chi gii tr, trung tm thng mi
bo l; 4/6 bnh vin FDI bo l. Nhng doanh nghip FDI c hot ng lin kt trong giai
on ny c tnh trng thua l ln nh lin doanh Coca-Cola Chng Dng, SamsungVina Vit Nam... (Nguyn Ngc Thanh, 2001).
Trong giai on u tin k t khi c lut u t nc ngoi Vit Nam khng c quy nh
mang tnh php l no ni v hot ng chuyn gi v kim sot chuyn gi.
3.3.1.2. Giai on 1997-2004: Giai on hnh thnh v hon thin h thng php l
kim sot hot ng chuyn gi.
c im ca giai on ny l,
94

 Cc khu vc kinh t khc nhau c iu tit bi cc Lut khc nhau (Lut u t

nc ngoi, Lut doanh nghip Nh nc, lut hp tc x, lut doanh nghip t
nhn, lut khuyn khch u t trong nc...)
Trong giai on ny hin tng chuyn gi lan sang c cc doanh nghip trong
nc: li dng nhng khe h ca lut khuyn khch u t trong nc ban hnh
nm 1994 nhiu doanh nghip ni a thnh lp ra cc cng ty con, bn hng cho
cc cng ty con mi thnh lp ang c hng u i thu vi gi thp, mua
nguyn liu hng ha vi gi cao... trnh thu thu nhp doanh nghip cho cng ty
m.
Vit Nam tham gia tch cc vo qu trnh hi nhp khu vc v lin khu vc: K
kt hip nh thng mi Vit-M nm 2000, m phn giai on cui gia nhp
WTO... to mi trng hp dn hn thu ht vn FDI.
Vn bn php l kim sot chuyn gi giai on ny:
Thng t 74/1997/TT-BTC c B Ti chnh ban hnh ngy 20.10.1997 hng
dn v thu i vi nh u t nc ngoi. Quy ch mang tnh php l ban u
th hin di dng thng t ni dung n gin lin quan n hot ng chuyn
gi v cc bin php chng chuyn gi. Tuy nhin, ni dung ca thng t kh vn
dng trong thc t v ch p dng i vi cc doanh nghip FDI.
Thng t 89/1999/TT-BTC ca B Ti chnh thay th cho thng t 74/1997/TTBTC, v 02 nm sau c thay th bi Thng t 13/2001/TT-BTC. Ni dung
thng t 13 c thay i so vi cc vn bn trc l quy nh php lut v kim
sot chuyn gi c i thnh Bin php xc nh gi th trng trong quan
h giao dch gia cc doanh nghip lin kt thay cho bin php chng
chuyn gi .
Cc vn bn ca B Ti chnh trong giai on ny t c s quan trng cho kim sot
chuyn gi ti Vit Nam. Tuy nhin, cc vn bn ch iu chnh hot ng chuyn gi i
vi cc doanh nghip FDI v ni dung ca kh n gin, cha y . V vy, trong thi
gian cc thng t c hiu lc, cc c quan thu Vit Nam cha kt lun bt c trng hp
no c hin tng chuyn gi.
3.3.1.3. Giai on 2005 n nay: Giai on b sung v hon thin h thng php l lin
quan n qun l hot ng chuyn gi
c im ca giai on ny l,
Nm 2005, ban hnh Lut doanh nghip v Lut u t p dng chung cho cc khu
vc kinh t.

95

 Cc vn bn php l kim sot hot ng chuyn gi p dng chung cho khu vc

kinh t trong nc v vn u t nc ngoi.
Cc vn bn php l quan trng c lin quan n kim sot hot ng chuyn gi l:
Thng t 117/2005/TT-BTC ban hnh ngy 29/12/2005 l vn bn hng dn kh
chi tit v gi th trng cc bn c coi l "c quan h lin kt". B sung cc
nguyn tc, phn tch so snh v loi tr khc bit, xc nh r cc yu cu v h s
xc nh gi th trng, k khai v x l vi phm ca cc bn c quan h lin kt.
Xy dng 05 phng php xc nh gi th trng (phng php so snh gi giao
dch c lp; phng php gi bn li; phng php gi vn cng li; phng php
so snh li nhun; phng php tch li nhun. Tuy vy, thng t 117/2005/TT-BTC
cha quy nh quy trnh iu tra hot ng chuyn gi, khin cc cc thu a
phng p dng khng thng nht, gy phn ng ca cc nh u t.
Thng t 66/2010/TT-BTC ca B Ti Chnh ban hnh ngy 20/04/2010 c hiu lc
t ngy 6/06/2010 hng dn thc hin xc nh gi th trng trong giao dch kinh
doanh gia cc bn c quan h lin kt. Thng t 66/2010/TT-BTC thay th thng t
177, quy nh tng i y cc tiu ch nh tnh, nh lng xc nh cc
giao dch lin kt, giao dch c lp. Qui nh r khc bit trng yu, s dng bin
gi th trng, hng dn k khai thng tin giao dch lin kt c th hn nh: quc
gia xut x, a ch m s thu ca cc bn lin kt. Vn p dng 05 phng php
xc nh gi th trng. Cc phng php ny p dng vi tng loi giao dch c
thc hin tng ng vi tng i tng lin kt.
im lu : Cc quy nh thng t 117 v 66 ch yu da trn hng dn v nh gi
chuyn giao ca OECD. Tuy nhin, hng dn c im khc so vi OECD nh sau:
Hng dn ca OECD ch p dng cho cc doanh nghip c giao dch xuyn quc
gia. Thng t 117 v 66 c p dng cho cc doanh nghip c giao dch lin kt
xuyn quc gia v c giao dch lin kt trong nc.
Hai thng t vn cha cp n c ch Tho thun gi trc - APA.
Cng vn s 9052/VPCP-KTTH ngy 21 thng 12 nm 2011 ca Vn phng
Chnh ph v vic th im thc hin tha thun xc nh gi trc (APA).
Theo ngh ca B Ti chnh thng nht xut vic th im p dng APA
i vi Cng ty trch nhim hu hn Samsung Electronics Vit Nam (SEV),
m bo ph hp vi Hip nh trnh nh thu hai ln k gia Vit Nam
v Hn Quc v thng l quc t.
Quyt nh s 1250/Q-BTC ph duyt chng trnh hnh ng kim sot
hot ng chuyn gi giai on 2012-2015 nhm thc hin chin lc ci cch
h thng thu giai on 2011-2020. Chng trnh hnh ng kim sot hot
96

ng chuyn gi giai on 2012-2015 tp trung vo 09 nhim v ch yu sau:

Th nht, nghin cu sa i b sung nhm hon thin chnh sch php lut
theo hng a ra cc quy nh, hng dn c th kim sot, ngn nga,
hn ch hot ng chuyn gi nhm lm gim ngha v thu phi np ti Vit
Nam ca cc doanh nghip c mi lin h lin kt; Th hai, xy dng h thng
c s d liu t sut li nhun ca cc doanh nghip c lp theo tng ngnh
ngh kinh doanh c ri ro cao trong qun l gi chuyn nhng v danh mc
gi giao dch trn th trng ca mt s hng ho ch yu trn c s tham
kho gi hng ho c ng loi ti cc nc trong khu vc v trn th gii lm c
s chung cho cc Cc Thu s dng, phn tch ri ro trong cng tc qun l
gi chuyn nhng; x l thng tin thu thp phc v cho cng tc qun l thu
i vi hot ng chuyn gi v lu tr h s theo quy nh. Th ba, thu thp,
nghin cu cc du hiu chuyn gi ang c cc ch th kinh doanh ti Vit
Nam thc hin; kt qu t c v nhng tn ti hn ch trong qun l thu
i vi hot ng chuyn gi ca ngnh thu trong thi gian va qua. Th t,
xy dng ti liu o to v qun l gi chuyn nhng trn c s thu thp,
tm kim kinh nghim quc t v nhng kinh nghim rt ra t thc tin qun
l; son tho quy trnh thanh tra, kim tra thu i vi hot ng chuyn gi.
Th nm, o to, trang b kin thc chuyn mn su, rng cho i ng cng
chc lm cng tc qun l gi chuyn nhng c kh nng m ng
nhim v kh khn ny trong tng lai. Th su, tp trung y mnh cng tc
thanh tra i vi hot ng chuyn gi ca cc doanh nghip ti c quan thu
cc cp, m bo vic lp k hoch thanh tra v cng nh thc hin thanh tra
thc t i vi hot ng chuyn gi chim t nht 20% s cuc thanh tra
trong 01 nm. Th by, xy dng v thc hin cc chng trnh hp tc quc
t v tng cng nng lc qun l nh nc, kim sot hot ng chuyn gi
ca cc doanh nghip lin kt. Nghin cu kinh nghim quc t, xy dng cc
c ch xc nh gi tr ti sn c nh v gi nguyn, nhin, vt liu u vo;
nghin cu cc gii php qun l i vi hot ng chuyn gi c cc
nc p dng hiu qu. Th tm, xy dng v thc hin cc chng trnh
truyn thng v gi chuyn nhng tuyn truyn, ph bin, gio dc nhm
nng cao thc tun th ca cc doanh nghip, cn b thu v cc c quan
qun l Nh nc c lin quan. Th chn, tng cng phi hp vi cc B,
ngnh, a phng nhm nhn din, u tranh c hiu qu i vi hnh vi li
dng chuyn gi trnh thu ca cc doanh nghip Vit Nam c mi quan h
lin kt v chng tht thu ngn sch Nh nc.
97

 Lut s 21/2012/QH13 ngy 20/11/2012 sa i, b sung mt s iu ca Lut Qun

l thu ca Quc hi. Lut ny cp n 2 vn quan trng c lin quan n qun
l hot ng chuyn gi l: p dng c ch qun l ri ro trong qun l thu v
Tha thun trc v phng php xc nh gi tnh thu. C th:
iu 1, khon 1 ca Lut s 21/2012/QH13: B sung vo khon 4 iu 4 ca
Lut qun l thu nh sau: p dng c ch qun l ri ro trong qun l thu:
Vic p dng c ch qun l ri ro trong qun l thu bao gm: thu thp thng
tin, d liu lin quan n ngi np thu; xy dng cc b tiu ch qun l thu;
nh gi vic tun th php lut ca ngi np thu; xut, p dng cc bin
php qun l thu;
C quan qun l thu qun l, ng dng h thng thng tin nghip v nh gi
ri ro v thu, mc tun th php lut ca ngi np thu, la chn i tng
kim tra, thanh tra v thu v h tr cc hot ng nghip v khc trong qun l
thu.

Ti im d, khon 2, iu 10, lut Gi s : 11/2012/QH13 ngy 20 thng 6

nm 2012 ca Quc Hi, c hiu lc thi hnh t ngy 01 thng 01 nm 2013, qui
nh : Hnh vi b cm trong lnh vc gi i vi t chc, c nhn sn xut, kinh
doanh l Cc hnh vi chuyn gi, thng ng v gi di mi hnh thc trc li.
Do , v phm vi p dng theo iu 2 ca Thng t 66/2010/TT-BTC : Cc
giao dch mua, bn, trao i, thu, cho thu, chuyn giao hoc chuyn nhng hng
ha, dch v trong qu trnh kinh doanh (c gi chung l giao dch kinh doanh)
gia cc bn c quan h lin kt, tr cc giao dch kinh doanh gia doanh nghip ti
Vit Nam vi cc bn c quan h lin kt lin quan n cc sn phm thuc din iu
chnh gi ca Nh nc c thc hin theo quy nh ca php lut v gi., khng
cn hiu lc p dng v cn thit phi thay i ni dung ny.
+

+ iu 1 khon 11 ca Lut s 21/2012/QH13, quy nh: tha thun trc v phng php
xc nh gi tnh thu l tha thun bng vn bn gia c quan thu vi ngi np thu hoc
gia c quan thu vi ngi np thu v c quan thu cc nc, v ng lnh th m Vit Nam
k Hip nh trnh nh thu hai ln v ngn nga vic trn lu thu i vi thu thu
nhp cho mt thi hn nht nh, trong xc nh c th cc cn c tnh thu, phng
php xc nh gi tnh thu hoc gi tnh thu theo gi th trng. Tha thun trc v
phng php xc nh gi tnh thu c xc lp trc khi ngi np thu np h s khai
thu.

98

 Ngh nh 83/2013/N-CP ngy 22/7/2013 ca Chnh ph quy nh chi tit thi hnh
mt s iu ca Lut qun l thu v Lut sa i, b sung mt s iu ca Lut
qun l thu: mt s ni dung lin quan n vic qun l tnh trng chuyn gi nh:
iu 4. p dng qun l ri ro trong qun l thu, bao gm 02 khon: khon
1: p dng qun l ri ro trong qun l thu ca c quan thu; khon 2: p
dng qun l ri ro ca c quan hi quan trong qun l thu.
iu 5 khon 6 ca Ngh nh quy nh: tha thun trc v phng php xc
nh gi tnh thu (sau y vit tt l APA)
B sung iu 36: tha thun trc v phng php xc nh gi tnh thu
(APA), quy nh v: i tng p dng APA; cc ni dung c bn ca APA
iu 34, n nh tng yu t lin quan n vic xc nh s tin thu phi np,
quy nh mt s trng hp n nh lin quan n hot ng chuyn gi.
iu 35, cn c n nh thu. Cn c thng tin c quan qun l thu n
nh thu l thng tin v cc giao dch kinh t gia ngi np thu vi t
chc, c nhn c lin quan;( iu 35 khon 1 im b).
D tho Thng t hng dn vic p dng tha thun trc v phng php xc nh
gi tnh thu (APA) trong qun l thu: D tho thng t hng dn v APA c
chia thnh 5 Chng v 27 iu, c th: Chng I - Quy nh chung bao gm 5
iu, quy nh v i tng p dng, phm vi p dng, nguyn tc p dng, gii thch
t ng v thm quyn gii quyt h s APA; Chng II Trnh t, th tc v ni
dung APA bao gm 10 iu, quy nh v: Trnh t, th tc gii quyt mt h s
APA; La chn hnh thc APA, chuyn i hnh thc APA; la chn d liu thng
tin so snh; vic tham gia ca chuyn gia c lp; vic rt n v dng m phn
APA; Chng III Qun l, gim st tun th v mt s quy nh khc bao gm 6
iu, quy nh v ph gii quyt h s APA; quyn v ngha v ca ngi np thu
trong qu trnh thc hin APA; quyn v trch nhim ca c quan thu; bo mt
thng tin ca ngi np thu; iu chnh thu nhp chu thu khi thc hin APA; trch
nhim php l ca ngi np thu trong vic cung cp thng tin; Chng IV Hiu
lc APA bao gm 4 iu, quy nh v: hiu lc thi hnh ca APA; cc vn lin
quan n gia hn, sa i APA, hy b v thu hi APA; Chng V T chc thc
hin bao gm 2 iu, quy nh v x pht vi phm hnh chnh thu khi thc hin
APA v hiu lc thi hnh ca thng t.
nh gi hnh lang php l phc v cho cng tc kim sot chuyn gi:
u im:

99

 C quan c thm quyn Nh nc, Chnh ph trong nhng nm gn y sa

i ban hnh nhiu vn bn mang tnh php l phc v cho cng tc kim
sot, ngn nga hot ng chng chuyn gi ca cc cng ty a quc gia.
Cc vn bn php l phc v cho cng tc qun l thu lun c hon thin,
cc qui nh mi c b sung, cp nht nh: khc bit c bn trong so
snh gi giao dch lin kt vi gi giao dch c lp c lng ha; xc
nh gi tr tnh thu c quy nh ring i vi trng hp mua v
trng hp bn; mu biu k khai thng tin giao dch lin kt c quy nh
c th, r rng, thun tin hn trong k khai thu.
T cui nm 2012 vn bn lut cha ng cc iu khon phc v cho
cng tc qun l hot ng chuyn gi, thng 7/2013 Chnh ph ban hnh
Ngh nh v thu, trong c nhiu iu khon lin quan n cng tc qun
l hot ng chuyn gi (thay v trc thi im ny Nh nc ch qun l
hot ng chuyn gi bng cc thng t do b ti chnh ban hnh tnh php l
c nhiu hn ch)
Cc vn bn php l hin hnh v c bn p ng c phn no yu cu
cng tc qun l thu i vi cc doanh nghip FDI, m bo cng tc qun l
thu ph hp vi cc quy nh quc t v vic xc nh gi th trng i vi
sn phm trong giao dch kinh doanh gia cc bn c quan h lin kt c
da trn hng dn ca OECD, c tnh n thc tin qun l thu Vit Nam.
Hn ch:
Cha c Lut v Ngh nh ban hnh ring v chuyn gi v kim sot chuyn
gi, m cc ni dung v vn ny mi ch nm ri rc trong cc lut v thu.
Nhm nghin cu cho rng, hnh lang php l hin nay cha mnh v iu
chnh hot ng kim sot hot ng chuyn gi mi ch dng li cc thng
t do B Ti chnh ban hnh, gi tr php l khng cao, cha bao qut ht cc
trng hp chuyn gi.
Cha c vn bn php l no quy nh r trng hp no cn phi tp trung
xem xt hin tng chuyn gi, khin cho vic kim tra, thanh tra cn trn lan,
tc ng hn ch n mi trng u t, c thi im gy phn ng trong
cng ng cc doanh nghip u t nc ngoi.
Cc vn bn mang tnh php l Vit Nam hin nay cha cp n mi
quan h gia tr gi hi quan v gi giao dch gia cc bn c quan h lin kt.
Gi xut nhp khu hin nay v c bn do doanh nghip nhp khu t k khai
v t chu trnh nhim v tnh trung thc trong k khai gi tnh thu xut
khu, nhp khu. Tuy nhin, tr gi hi quan cho php c quan qun l Nh
100

nc xc nh li gi xut khu, nhp khu ph hp vi gi th trng tnh

thu. Nh phn tch trn cho thy hin tng cc doanh nghip FDI nhp
khu nguyn liu vi gi cao, bn xut khu vi gi thp trong giao dch
thng mi vi cc bn lin kt... kh ph bin nhng cha c vn bn php
l no nu r trong trng hp ny c quan thu x l ra sao khi xc nh gi
giao dch.
Lut k ton Vit Nam ban hnh nm 2003, nhiu ni dung lc hu, theo
cc chuyn gia ngnh k ton khong 25 % ni dung ca lut ny khng ph
hp vi quy tc chun mc k ton quc t, y cng l tr ngi khin mc
thu thu nhp doanh nghip ca Vit Nam so vi nhiu nc trong khu vc v
th gii th khng cao (Xem ph lc), nhng hin tng chuyn gi trong cc
doanh nghip FDI nhiu, kh kim sot.
Ngoi ra, cha c vn bn mang tnh php l quy nh r rng v cc khon
chi ngn sch phc v kim sot chuyn gi (thng tin, chi ph iu tra, xc
minh),
Cha c vn bn mang tnh php l quy nh quy ch phi hp gia cc c
quan c lin quan trong v ngoi nc gip ngnh Thu thu thp thng tin
phc cng tc kim sot chuyn gi.
Cha c vn bn php l quy nh r trch nhim v quyn li ca c quan
thu trong cng tc kim sot chuyn gi.
Lut cha quy nh trch nhim ca cc cng ty kim ton trong pht

hin cc trng hp chuyn gi gy tht thu thu. C th, lut cha lm

r trch nhim ca cc cng ty kim ton c lp trong vic kim ton
cc n v c kim ton v t chc, c nhn c lin quan thc hin cc
hnh vi v cc giao dch c lp c nh hng n cc cn c tnh thu,
dn n lm sai lch ti liu k ton, bo co ti chnh, h s kim ton
v bo co sai lch kt qu kim ton;
3.3.2. nh gi v c s vt cht v d liu thng tin phc v cho cng tc kim sot
chuyn gi.
3.3.2.1. Nhng kt qu ban u. Nhn thc c tm quan trng ca c s d liu v
ngi np thu, trong giai on 05 nm li y, ngnh thu tng bc ch trng n
vic xy dng h thng thng tin ngi np thu, ng thi tng bc pht trin cc ng
dng phc v cho vic phn tch, tng hp v khai thc thng tin. C th:
V c s d liu: ti Tng cc thu v Cc thu Tp. HCM tch hp tng i y cc
thng tin v ng k thu (tn ngi np thu, m s thu, a ch, ngnh ngh sn xut kinh
101

doanh, vn, lao ng, trng thi hot ng); thng tin v bo co kt qu sn xut kinh
doanh, bng cn i k ton; thng tin v tnh hnh thanh tra, kim tra; tnh hnh thc hin
k khai, np thu ca ngi np thu. H thng c s d liu ngi np thu v cc ng
dng qun l v khai thc thng tin ni trn h tr ng k cho cn b thu trong cng
tc qun l thu i vi hot ng chuyn gi nh: r sot, ln danh sch cc doanh nghip
theo tng ngnh ngh, a bn qun l, loi hnh hot ng; tng hp kt qu sn xut kinh
doanh li/l trong nhiu nm lin tip; tnh ton cc ch tiu cn thit phc v cho vic phn
tch, so snh (t sut li nhun, quy m vn, doanh thu)
Ngoi ra, thu thp thng tin ca cc doanh nghip ti nc ngoi c quan h lin kt vi
doanh nghip FDI ti Vit Nam, trong nm 2007, Tng cc Thu cng thc hin mua
thng tin nh h thng c s d liu OSIRIS. Mc d vic khai thc thng tin t cc ngun
d liu ny cha thc s hiu qu nhng gp phn h tr cho cn b thanh tra trong cng
tc phn tch h s gi chuyn nhng...
V ng dng: Cc thu Tp.HCM xy dng v pht trin mt s ng dng phc v cho
cng tc chng gian ln thu v thanh tra thu nh:
ng dng qun l ng k thu cho php tra cu thng tin nh danh v doanh
nghip (TINC, TINTC);
ng dng qun l thu cho php tra cu thng tin v tnh hnh thc hin ngha v
thu ca doanh nghip (k khai, np thu) (QLT, QTT);
ng dng qun l n cho php tra cu tnh hnh n thu (QTN);
ng dng bo co ti chnh cho php tra cu thng tin v bo co ti chnh (Bo co
kt qu sn xut kinh doanh, bng cn i k ton) (BTD);
ng dng thanh tra, kim tra, cho php tra cu tnh hnh thanh tra, kim tra ngi
np thu (TTR); ng dng tp trung c s d liu ngi np thu (TPH).
3.3.2.2. Tn ti, hn ch
Mc d c s d liu v cc ng dng hin hnh ca ngnh thu bao qut tng i y
cc thng tin c bn v ngi np thu nhng mi ch p ng mt phn cho cng tc
qun l thu i vi hot ng chuyn gi. Mt s hn ch c th k n nh:
V c s d liu
Cn thiu mt s thng tin h tr cho cng tc theo di, r sot cc doanh nghip
thc hin k khai thng tin giao dch lin kt theo quy nh ti Thng t s
66/2010/TT-BTC v cng tc phn tch, so snh trong thanh tra gi chuyn nhng:
thng tin v cc bn c quan h lin kt vi ngi np thu; thng tin v c cu t
chc, chc nng hot ng; thng tin v quan h s hu vn trong tp on; thng tin
v sn phm, quy trnh sn xut sn phm; thng tin v giao dch vi cc bn lin kt;
thng tin v tnh hnh hot ng ca ngnh (xu hng pht trin, tc tng trng,
102

c im hot ng ca ngnh, t sut li nhun ngnh); c im ca loi hnh

doanh nghip sn xut; Hin nay kh khn ca cc c quan qun l thu l cha c
d liu v t sut li nhun bnh qun ca cc ngnh ngh ngh p dng khi tin
hnh kim tra hay thanh tra thu. y chnh l vn kh khn m c quan thu hay
gp khi xem xt t sut sinh li ti mt cng ty v khng c mt c s php l r rng
lm cn c khi tin hnh thanh tra thu. Trong thc t c nhiu doanh nghip kinh
doanh trong nhng ngnh ngh c t sut li nhun rt cao nhng doanh nghip ny
li thng xuyn thua l ko di hoc t sut sinh li rt thp, thp hn c li sut
ngn hng nhng khi c quan thu kim tra th khng c c s php l vng chc l
t sut li nhun bnh qun ngnh so snh nn c quan thu thng khng dm
mnh dn thc hin cc hng dn ca thng t 117 mc d pht hin c du hiu
chuyn gi ti doanh nghip.
Mc tch hp thng tin, d liu cn thp, mi ch tch hp mt s thng tin c bn
theo tng ngi np thu, cha tch hp c cc thng tin ca bn lin kt vi
ngi np thu trn h thng tin hc ngnh thu.
Tng cc thu ni chung v Cc thu Tp.HCM ni ring cha b tr ngun kinh ph
hon thin h thng c s d liu ca ngnh thu phc v cho cng tc kim sot
chuyn gi;
Vic phi hp trao i, cung cp thng tin vi c quan qun l v cp php u t,
c quan qun l gi, c quan thng k, c quan thu nc ngoi cn hn ch nn vic
tm kim thng tin, d liu phc v cho vic xc nh gi th trng i vi giao dch
lin kt l rt kh khn, c bit l i vi nhng trng hp m sn phm, hng ho,
my mc thit b khng c bn ti th trng Vit Nam.
Cc Thu thnh ph cha thc hin kim sot cht lng k khai thng tin giao dch
lin kt ca cc doanh nghip FDI v cha thc hin x pht i vi cc trng hp
chm k khai thng tin giao dch lin kt;
Cho n nay, cha h c d liu chnh xc v s thu thu c, s l xc nh gim
c thc hin thng qua vic u tranh kim sot chuyn gi theo quy tc chuyn
gi.
V thc hnh kim sot chuyn gi
Cc ng dng hin nay cn mang tnh c lp v cha h tr hiu qu cho vic khai
thc thng tin theo nhiu tiu thc, cc bo co u ra cn thiu v tng i n
gin, do cn b thu gp nhiu kh khn trong vic thu thp, phn tch thng tin,
xc nh cc trng hp c ri ro chuyn gi cng nh xc nh gi th trng trong
cc giao dch lin kt ca doanh nghip.
103

 Thng tin thu thp t bn th 3 v thng tin v giao dch lin kt m doanh nghip
phi k khai theo mu GCN-01/QLT (ph lc 1-GCN/CC ban hnh km theo Thng
t s 66/2010/TT-BTC) vn cha c lu tr trn h thng tin hc ngnh thu v
cha c ng dng khai thc. Cc thng tin trao i vi cc B, ngnh cng cha
c kt ni t ng vi h thng tin hc ngnh thu.
Nguyn nhn
Thi gian qua, Cc thu Tp. HCM mi ch ch trng xy dng h thng c s d liu
phc v cho cng tc qun l thu ni chung, cha c s quan tm ng mc n
vic xy dng c s d liu cho cng tc qun l thu i vi hot ng chuyn gi
c yu t quc t, trong khi gi chuyn nhng l mt lnh vc c th , i hi phi
c qun l trn c s thng tin a chiu v nh u t FDI c giao dch lin kt
trong v ngoi nc.
qun l hiu qu hot ng chuyn gi ca cc doanh nghip FDI c hot ng
lin kt th cn c s phi hp cht ch gia c quan thu vi cc bn lin quan nh
Ngn hng, K hoch v u t, Qun l gi, Thng k, Thu nc ngoi, to
ngun d liu thng tin t nhiu pha gip c quan thu c th kim chng, xc nh
gi th trng trong giao dch lin kt ca doanh nghip. Tuy nhin, s phi hp gia
Cc thu Tp.H Ch Minh v cc n v ni trn cn ht sc hn ch v cha c s
ng b v cng ngh nn gp nhiu kh khn trao i thng tin, d liu.
3.3.3.Thc trng hp tc, phi hp kim sot chuyn gi
Nhng thnh cng:
Tnh n thi im thng 2/2013 Vit Nam k hip nh chng nh thu 2 ln
vi 63 nc v khu vc lnh th thc hin khu tr thu ti ngun, y l nhng hip
nh h tr kim sot chuyn gi (Ph lc 5).
Tng cc Thu cng phi hp vi Tng cc Hi quan xy dng 06 thng t lin
tch v trao i thng tin vi cc B, Ngnh to c s php l cho vic thu thp thng
tin t bn th 3, phc v cho cng tc qun l thu ni chung cng nh qun l thu
i vi hot ng chuyn gi ni ring. Bao gm: Thng t lin tch gia B Ti
chnh, B Nng nghip v Pht trin nng thn, B Y t; Thng t lin tch gia B
Ti Chnh, Ngn hng Nh nc Vit Nam; Thng t lin tch gia B Ti chnh, B
Cng an, B Quc phng.
Nhng hn ch :
c 100 nc v khu vc lnh th u t vo Vit Nam, nhng ch c 63 % nc
k hip nh chng nh thu 2 ln vi Vit Nam. Nhiu nc nh: Hoa k, cc lnh
th c xem l thin ng trn thu: British Virgin Islands, Cayman Islands,
Campuchia cha k hip nh vi Vit Nam (Ph lc 5).
104

 Tng cc thu Vit Nam ni chung, cng nh cc thu Tp. H Ch Minh cha k kt
cc tha thun hp tc vi c quan thu cc nc v kim sot chuyn gi nh: cung
cp thng tin, phi hp iu tra doanh nghip lin kt c nghi vn chuyn gi, trao
i chuyn gia, o to ngun nhn lc.
B Ti chnh, Tng cc thu Vit Nam cha c chuyn gia, i din tham d cc
cuc hp ca OECD bn v hp tc kim sot hot ng chuyn gi ca cc MNCs.
Cc thng t v c ch phi hp gia cc c quan trong nc trong qun l v cung
cp thng tin kim sot chuyn gi thiu c th, khng cp n bin php t chc
thc hin, tnh php l thp. Vic phi hp gia Cc thu Tp. H Ch Minh vi cc
c quan c lin quan n cung cp, trao i thng tin kim sot, nh gi hin
tng chuyn gi nh Ngn hng, Hi quan, Ban qun l th trng, Cc thu ca
cc tnh thnh ph khc (nhiu doanh nghip FDI m cng ty, chi nhnh nhiu a
bn trong nc)cn rt hn ch, khng thng xuyn.
3.3.4. Gim st ngha v thu ca cc doanh nghip
Thnh cng
Chnh ph trong thi gian gn y ban hnh nhiu vn bn php quy kim sot hot
ng chuyn gi,hin qua 02 vn bn:
Ch th s 1617/CT-TTg ngy 19.09.2011 ca Th tng Chnh ph v vic
Tng cng thc hin v chn chnh cng tc qun l u t trc tip nc
ngoi trong thi gian ti Ti im 5 phn II ca Ch th v mt s gii php
ch yu c nu: Nghin cu, xy dng v hon thin c ch, chnh sch nhm
hn ch v ngn chn tnh trng chuyn gi ca cc doanh nghip c vn u
t nc ngoi.Ti tit a im 1 phn III ca ch th c nu: B K hoch u t ch tr, phi hp vi B Ti chnh, B Cng Thng v y ban nhn
dn cc a phng xy dng n ngn nga v hn ch tnh trng chuyn
gi ca cc doanh nghip c vn u t nc ngoi.
Quyt nh s 1250/Q-BTC ngy 21/5/2012 ca BTC v vic Ph duyt
chng trnh hnh ng kim sot hot ng chuyn gi giai on 20122015 Mc tiu ca chng trnh l xy dng, thc hin cc gii php nhm
nng cao cht lng, hiu qu cng tc qun l thu i vi hot ng chuyn
gi; hn ch, ngn nga, tnh trng cc doanh nghip c mi quan h lin kt
li dng chuyn giao gi tr hng ho, dch v, quyn s hu tr tu, b quyt
kinh doanh lm gim ngha v thu theo quy nh ca php lut; tng
cng tnh tun th php lut ca ngi np thu; to mi trng kinh doanh
bnh ng, lnh mnh gia cc doanh nghip.
105

 V cng tc thanh tra, kim tra nm 2012 Cc Thu Tp.HCM thanh tra
1.509 doanh nghip, qua truy thu, truy hon v pht 2.609 t ng, gim
khu tr 75 t ng v gim l 2.643 t ng. Cc Thu cng thanh tra 277
doanh nghip k khai l v doanh nghip giao dch lin kt c du hiu chuyn
gi, kt qu gim l 2.217 t ng, gim khu tr 25,7 t ng, truy thu, truy
hon v pht 260,4 t ng. Doanh nghip chuyn gi thuc nhiu ngnh ngh
khc nhau, nhng ph bin nht trong lnh vc dt may. Chiu thc m cc
doanh nghip ny thng p dng l khai chi ph u vo cao, gi gia cng
thp dn n l lin tc trong nhiu nm. Cc Thu TP.HCM thanh tra 16
doanh nghip dt may c du hiu chuyn gi, kt qu gim l 367,8 t ng
v truy thu 11,3 t ng.
Nm 2013 : Cc thu TP.HCM tin hnh thanh tr tra: 29 DN truy thu v
pht 60,24 t, truy han 324 triu, gim l 512 t, gim khu tr 12,4 t.
Cc thu TP.HCM tp trung thanh tra cc doanh nghip DN ca Hn Quc,
i Loan c nghi vn chuyn gi .
Tm li , Cc Thu TP.HCM l mt trong nhng n v tin phong trong vic
kin sat hat ng chuyn gi, t nghin cu kho st ngnh dt may v
gi giao dch c lp (1 n v) v ch yu kho st gi vn cng li u
tranh vi cc DN c giao dch lin kt trong ngnh dt may. Ngai ra, qua cng
tc thanh tra kim tra, Cc thu thnh ph cn cn ng vin DN c giao dch
lin kt t xc gi bn, gi gia cng tng DT tnh thu TNDN, tng thu cho
NSNN. Kt qu qua thi gian thanh kim tra gi chuyn nhng, cc DN FDI
ni chung v DN c giao dch lin kt ni ring c thc hn trong vic k
khai hat ng SXKD c li. Nm 2013, TCThu h tr kho st t l li
trn vn i vi ngnh dt may da giy lm c s cho cc Cc Thu c d liu
TT-KT gi chuyn nhng.
Hn ch:
Hu ht kt qu truy thu, pht, gim l trn l do thc hin cc bin php thanh tra
thng thng ch khng phi p dng cc quy nh v nh gi chuyn giao ti
Thng t 66/TT-BTC.
Cho n thi im thng 10.2013 Tng cc thu, cng nh Cc thu Tp.HCM cha
xc nh chnh thc doanh nghip FDI no c hin tng chuyn gi ti Vit Nam,
tt c mi ch di dng nghi vn.
T chc thanh tra, kim tra thu cha tp trung vo i tng FDI m OECD khuyn
co (bng 1.1), iu ny nh hng nht nh n mi trng u t.
106

 Cc bin php ch ti cha mnh i vi cc trng hp lin quan n khai bo

h s v cung cp thng tin ca cc nh u t FDI, cho nn hin nay mc d ngh
nh 66/TT-BTC ban hnh gn 3 nm, nhiu nh u t FDI vn cha cung cp
thng tin, khin cho cng tc kim sot chuyn gi gp kh khn, nhng c quan
thu thnh ph vn cha p dng bin php c hiu qu buc cc nh u t FDI c
hot ng lin kt phi thc hin tt cc Thng t 66 ca B ti chnh v thiu bin
php ch ti c th. y cng l nguyn nhn, hin tng chuyn gi vn gia tng
trong iu kin Cc thu TP.HCM tng cng cng tc thanh tra kim, tra thu.
3.3.5. nh gi thc trng b my qun l v nhn s t chc kim sot chuyn gi
3.3.5.1. V b my kim sot chuyn gi. Trc nm 2012, Tng cc thu Vit Nam v
Cc thu TP. H Ch Minh cha thnh lp b phn ring nhm tin hnh kim sot chuyn
gi i vi cc doanh nghip FDI c hot ng lin kt. Cch thc thc hin qun l thu
i vi cc doanh nghip FDI cc thu TP.HCM nh sau:
Trc nm 2007, ngnh thu t chc b my qun l thu i vi i tng np
thu, cng chc thu theo di tt c cc khu ca qu trnh qun l thu i vi ngi
(cng ty) np thu.
T nm 2007, ngnh thu t chc b my qun l thu theo m hnh chc nng. M
hnh ny c u im l cn b cng chc thu c chuyn mn ha, lm vic,
chuyn su ti mt chc nng vi mc tiu pht huy ti a tnh t gic tun th theo
php lut thu ca ngi (cng ty) np thu.
Tuy nhin, u im ny li chnh l kh khn khi trin khai thc hin qun l thu i vi
hot ng chuyn gi, do cc doanh nghip c lin h lin kt thng l nhng doanh
nghip ln, phm vi hot ng rng ti nhiu quc gia, c nhiu kinh nghim lch v
trn thu m vn khng vi phm lut thu ca Vit Nam. Cng chc thu lm vic ti cc
b phn chc nng thc hin nhim v qun l trong phm vi chc nng ca b phn mnh
i vi nhiu doanh nghip khng phn bit quy m, tnh cht hot ng. Vic qun l thu
i vi hot ng chuyn gi ti cc b phn chc nng cha mang tnh chuyn su v cha
t c hiu qu (Chng hn cng chc thuc phng k khai v k ton thu thc hin cc
cng vic lin quan n k khai v k ton thu nhiu doanh nghip, khng qun l k khai
theo mng chuyn bit v gi chuyn nhng). V vy, vi m hnh t chc b my nh
hin ti, vic tng hp nh gi mt cch chuyn su v hot ng chuyn gi ca bt c
doanh nghip lin kt no l vic ht sc kh khn.

107

Ngy 15/02/2012, Tng cc Thu thnh lp T chuyn trch qun l thu i vi hot
ng chuyn gi gm 23 thnh vin (Tng cc thu: 19 ngi, cc thu H Ni: 02 ngi v
TP.HCM: 02 ngi)19
D tho ln th 4 ngy 19.07.2013 ca B ti chnh v thng t Hng dn vic p dng
tha thun trc v phng php xc nh gi tnh thu (APA) trong qun l thu iu 5
quy nh B ti chnh xt duyt phng n m phn, k kt, sa i gia hn, thu hi hy
b APA; Tng cc thu l n v tip nhn, x l h s, tin hnh m phn k kt APA,
gim st vic thc hin APA. Cc thu a phng tham gia m phn, x l h s v gim
st vic thc hin. u im ni dung d tho thng t v b my t chc qun l Nh nc
v APA mang tnh tp trung, ph hp vi bi cnh ngnh thu ngun nhn lc cao cp, t
chun mc quc t cn nhiu hn ch. Tuy nhin, ch tp trung quyn lc qun l chuyn
gi v k hip nh APA Trung ng, s dn ti qun l thiu cht ch, c kh nng dn
ti n y trch nhim, v hin nay cc cc thu a phng, c bit l thnh ph H Ch
Minh ang qu ti, kh huy ng tham gia qun l hot ng chuyn gi trong khi c ch
quy nh khng r trch nhim cc thu a phng.
3.3.5.2. V nng lc cn b qun l hot ng chuyn gi
+ u im
Nhiu lp tp hun ngn hn c s tham gia ca cc chuyn gia nc ngoi chuyn
giao cch thc, kinh nghim kim sot chuyn gi c t chc ti H Ni v Tp. H
Ch Minh. Qua , a s cng chc nm bt c cc vn c bn v gi chuyn
nhng, ng thi nng cao trnh chuyn mn nghip v trong qun l thu i
vi hot ng chuyn gi.
Cc cng ty kim ton c uy tn ang hot ng ti Vit Nam tham gia hun luyn
theo cc chuyn gip cn b ngnh thu nng cao kin thc trong pht hin hin
tng chuyn gi; phn tch h s chuyn gi...
+Hn ch
S lng cng nh trnh , nng lc ca cng chc thu ti Cc Thu thnh ph vn cha
p ng y cc yu cu cn thit gip cho vic qun l hiu qu i vi mt lnh vc
tng i kh v mi nh gi chuyn nhng. C th:
V mt s lng: c th thy Cc thu thnh ph vn cha b tr ngun lc ring
thc hin nhim v qun l thu i vi hot ng chuyn gi; nhim v ny c
thc hin mang tnh cht kim nhim ti cc phng thanh tra, kim tra v k khai, k
ton thu, do cng cha c cng chc chuyn trch qun l thu i vi hot ng
chuyn gi.
19

Bo co ca Tng cc thu VN 2.2013.

108

 V mt cht lng: mc hiu bit ca cng chc thu v gi chuyn nhng mi

dng cp c bn, kin thc v kinh t ngnh cn hn ch nn gp nhiu kh
khn trong phn tch h s gi chuyn nhng (k nng thu thp thng tin, phn tch,
so snh; phn tch ri ro v xc nh gi th trng). Ngoi ng cng l mt ro
cn i vi cng chc thu khi thc hin thu nhp thng tin v cc bn lin kt vi
ngi np thu nc ngoi. Nhn chung cng chc thu Tp.HCM thi im hin
ti cha nng lc m phn, giao dch vi cc cng ty thu nc ngoi trong
vn iu tra hot ng chuyn gi ca cc cng ty FDI ti Vit Nam. Nng lc cn
b hn ch s rt kh khn trong m phn vi cc doanh nghip nc ngoi v gi
tha thun trc (APA), y l cng vic phc tp nh trnh by ti chng 2.
i chiu vi im 4.6.2.1, chng 4 ti liu ch dn ca Lin hip quc (United
nations, 2012) v ngun nhn lc tham gia qun l hot ng chuyn gi, th Vit
Nam ni chung v thnh ph H ch Minh ni ring, ngun nhn lc cha p ng
yu cu.
V o c : Theo thng k ca Thanh tra Chnh ph, t nm 2007 n nm 2011,
ton ngnh thu, trong c cc thu thnh ph kim tra ni b 6.944 cuc, kin
ngh v thu hi v cho ngn sch nh nc 189,181 t ng, pht hin 1.068 cn b
thu, y nhim thu vi phm k lut. Li ch yu l chm np tin thu vo ngn sch,
xm tiu tin thu, tham ; chuyn x l hnh s 46 ngi, x l k lut 1.022
ngi vi cc hnh thc. Ti Cc thu thnh ph, cng tc kim tra ni b ca ngnh
thu cha thc s c quan tm, s lng cc cuc kim tra cn t, cht lng cha
cao.
3.3.6. Kt qu kho st v tnh hnh kim sot chuyn gi hin nay ti Cc thu TP. H
Ch Minh. nh gi c lp v khch quan nhng thnh cng v hn ch hot ng
kim sot chuyn gi ca cc doanh nghip FDI c hot ng lin kt trn a bn TP. HCM
hin nay, nhm nghin cu thc hin kho st vi kt qu th hin trong cc biu sau.
Biu 3.16.

109

Biu 3.17.

Tnh bt hp l ca quy ch Nh nc c
lin quan
6
5

4.79
4.12

4.53

4.42

4.25
3.67

Cc Thu
Cng ty kim ton

Cng ty trong nc

Cng ty nc ngoi

Cng ty nh nc
Gi tr trung bnh

0
Cc Thu

Cng ty
Cng ty
Cng ty Cng ty nh Gi tr trung
kim ton trong nc nc ngoi
nc
bnh

Biu 3.17 cho thy, c ch qun l nh nc Vit Nam lin quan n hot ng kim
sot chuyn gi kh bt hp l, gi tr trung bnh nh gi ca cc chuyn gia lm cc c
quan, doanh nghip khc nhau l 4,42/7. c bit cc chuyn vin kim ton cao cp nh
gi mc bt hp l ca c ch kim sot chuyn gi kh cao (4,97/7). S bt hp l ny th
hin qua cc tiu ch: tnh ph hp ca quy nh mang tnh php l xc nh cc loi v mc
ph hoch ton chi ph xc nh thu ca cc doanh nghip; Tnh ph hp ca th ch,
chnh sch ca Vit Nam v cng tc kim sot chuyn gi so vi quy nh ca th gii
(xem nh gi ca cc chuyn gia qua cc biu 3.18 v 3.19).
Biu 3.18.

Mc khng ph hp ca c ch Vit Nam trong vic xc

nh cc loi chi ph so vi thng l quc t
6
5.46
5
4

4.03

4.28

4.5

4.42
4

3
2

Gi tr trung
bnh

1
0
Cc Thu

Cng ty kim tonCng ty trong nc

Cng ty nc ngoiCng ty nh nc Gi tr trung bnh

110

i vi mc khng ph hp ca c ch Vit Nam trong vic xc nh cc loi chi ph

theo thng l quc t, cc cng ty kim ton nh gi mc khng ph hp l 5,46 /7 im,
tip l cc cng ty nc ngoi vi 4,5/7 im, cng ty trong nc vi 4,28/7 im. Cc
Thu v cc cng ty nh nc c s im nh gi ging nhau vo khong 4/7 im. Mc
khng ph hp c nh gi l 4,42/7 im.
Biu 3.19

Mc thu trc thu nh vo cc doanh nghip FDI so vi

cc nc thp hay cao so vi cc nc trong khu vc
6
5
4
3
2
1
0

4.12

5.25
3.88

4.17
2.75

4.16

Cc Thu Cng ty

Cng ty
kim ton trong
nc

Cng ty
nc
ngoi

Cng ty
nh nc

Gi tr
trung bnh

i vi mc thu trc thu i vi cc doanh nghip FDI so vi cc nc trong khu vc, cc

cng ty kim ton c s im nh gi cao nht vi 5,25 /7 im, cc cng ty nh nc v
Cc thu c mc nh gi ln lt l 4,17 v 4,12 /7 im, tip l mc 3,88/7 im ca
cc cng ty trong nc, mc nh gi thp nht thuc v cc cng ty nc ngoi vi mc
2,75 /7im. im trung bnh chung cho cu hi ny l 4,16/7 im.
Qua biu 3,26/7 cho thy cc chuyn gia nh gi kh khc bit v hiu qu cng tc thanh
tra thu ca Cc thu TP. H Ch Minh: cc chuyn gia kim ton nh gi c hiu qu vi
mc im bnh qun l 4,82/7. Trong khi i din ca doanh nghip nh nc v cng ty
trong nc nh gi thp hiu qu cng tc thanh tra kim tra thu, im bnh qun nh gi
ch 2,83/7 v 2,94/7 m thi.
Biu 3.20.

111

Hiu qu ca tng cng cng tc thanh tra, kim sot

ca c quan thu i vi hot ng chuyn gi ca
doanh nghip FDI

Gi tr trung bnh
Cng ty nh nc
Cng ty nc
Cng ty trong
Cng ty kim
Cc Thu
0

3.43

2.83
4
2.94
4.82
3.65
1

Biu 3.21. nh gi nng lc cn b thu lm cng tc kim sot chuyn gi trong cc

doanh nghip FDI c hot ng lin kt.

Nng lc cn b thu lm cng tc kim sot chuyn gi c nh gi mc trung bnh

3,63/7; Cc thu t nh gi nng lc cn b thu lin quan n cc doanh nghip FDI l 4;
cc chuyn gia kim ton nh gi kh tt 4,46/7, trong khi cc nh qun l cc doanh
nghip nh gi thp hn.
3.4. Kt lun v hot ng kim sot chuyn gi thnh ph H Ch Minh.
3.4.1. Nhng thnh cng cn pht huy
H thng vn bn php l phc v cho cng tc kim sot chuyn gi ngy cng hon
thin, v c bn p ng cc chun mc ca t chc OECD.
Ngy 21/5/2012, B Ti chnh ban hnh Quyt nh 12501, ph duyt chng
trnh hnh ng kim sot vn chuyn gi giai on 2012 2015. Quyt nh ny
c ban hnh da trn quyt nh v chin lc ci cch h thng thu giai on
2011- 20202 v thng bo ngy 16.2.2012 i vi vic Tng cng cng tc qun l
kim sot chuyn gi ca doanh nghip c vn u t nc ngoi ti Vit Nam.
Chng trnh hnh ng ny l c s quan trong cho Cc thu thnh ph H Ch
Minh tng cng hot ng kim sot chuyn gi.
112

 Cc thu TP. H Ch Minh xy dng chng trnh hnh ng kim sot thanh tra
hot ng chuyn gi ti cc doanh nghip FDI c hot ng lin kt trong nm 2013
v cc nm tip theo.
Lnh o cc thu lm kh tt cng tc quan h cng chng, kp thi cung cp
thng tin v cng tc thanh tra, kim tra cc doanh nghip FDI c biu hin chuyn
gi cho bo ch v cc c quan c thm quyn to d lun thun li cho cng tc
kim sot chuyn gi.
Cc thu Tp.HCM trong nm 2012 lp ra t chuyn kim sot hot ng chuyn
gi gm 10 ngi, t qun l v chuyn gi cng c lp ra vi 12 thnh vin, y
l tin tin ti thnh lp phng thu quc t c lp, nhm chuyn nghip ha hot
ng kim sot chuyn gi.
Cc thu thnh ph ch ng phi hp vi Tng cc thu t chc mt s hi tho
Tng cng cng tc kim sot chuyn gi c s tham gia ca cc chuyn gia quc
t, nhm trang b nhng kin thc cho cc cn b thu.
Cc thu coi trng cng tc hun luyn o to trang b cc kin thc v phng
php kim sot chuyn gi cho cc cn b thu thng qua cc hnh thc c cn b
tham gia cc lp hun luyn kim sot chuyn gi do B Ti chnh, Tng cc thu
Vit Nam t chc, khuyn khch nhn vin t nng cao trnh ngoi ng...
Tng cng cng tc thanh tra kim tra thu cc doanh nghip FDI c du hiu
chuyn gi v truy thu hng ngn t ng trong nhng nm gn y.
3.4.2. Nhng hn ch cn khc phc.
C ch, chnh sch phc v cho cng tc kim sot chuyn gi cha y , c l
hng, thiu chi tit, tnh lut cha cao.
Cha c s phi hp gia cc lut: lut thu thu nhp, lut doanh nghip, lut cnh
tranh... trong quy nh ng b vn chuyn gi v kim sot chuyn gi.
Th ch chnh sch lin quan n kim sot chuyn gi cha y , cn c nhng l
hng, thiu bin php ch ti c th i vi cc doanh nghip FDI khng thc hin
tt cng tc khai bo, cung cp ti liu theo cc quy nh ca cc thng t b ti
chnh i vi cc thng tin giao dch lin kt, c th nm 2012 ngnh thu cng
thng k c 3.144 doanh nghip c giao dch lin kt phi k khai, nhng ch c
2.070 doanh nghip (65,8%) thc hin ngha v ny (cha xc minh cht lng thng
tin v tnh y ca thng tin). Vn cn 34,2% doanh nghip cha tun th quy
nh v k khai cc giao dch lin kt.
B my t chc kim sot chuyn gi ti cc thu Tp. H Ch Minh mi hnh thnh,
i ng cn mng, nng lc hn ch, kim nhim nhiu cng vic.
113

 Trnh cn b thu am hiu v thu quc t cn qu t, kh nng ngoi ng yu kh

c kh nng kim sot c hiu qu tnh hnh chuyn gi ca cc cng ty a quc gia
ti thnh ph, kh m phn APA vi cc cng ty FDI; kh hp tc vi c quan thu
ca cc nc trao i thng tin, nghip v phc v cho cng tc kim sot chuyn
gi.
Cha ch trng tuyn dng nhn ti gii c kh nng tham gia cc cuc hi tho
quc t v kim sot chuyn gi v c kh nng m phn vi cc c quan thu nc
ngoi trong hp tc kim sot chuyn gi.
C s vt cht phc v cho cng tc lu tr h s, kim sot thng tin... c lin quan
n hot ng kim sot chuyn gi ti cc thu ca thnh ph cn rt yu km, trnh
cng ngh phc v cho qun l thu cn thp.
Cc thu thnh ph ni ring v cc c quan thu ni chung cha xy dng b c s
d liu so snh gi vi cc nc xung quanh; so snh chi ph v hiu qu kinh doanh
trong cng 1 ngnh; kh khn khi xc nh chi ph v li nhun ca cc sn phm c
bit cha c sn xut ti Vit Nam. Cc thu thnh ph cha quy nh v khung
li nhun hp l theo tng ngnh kinh t, cho nn kh nh gi chnh sch gi ca
doanh nghip c c xy dng hp l hay khng?
Cha vn bn no quy nh ngn sch phc v cho cng tc kim sot chuyn gi
cp Tng cc thu, cng nh Cc thu TP.HCM.
S phi hp gia cc c quan qun l Nh nc trong cng tc qun l hot ng
chuyn gi ca doanh nghip lin kt cha cht ch v hiu qu.
Cha c quan thu no ca Vit Nam, trong c Cc thu ca TP. HCM thit lp
c mi quan h hp tc vi cc c quan thu nc ngoi trong hot ng kim
sot chuyn gi (trao i thng tin; x l thng tin; trao i kinh nghim, lp ng
dy nng...).
Rt nhiu doanh nghip FDI n t thin ng trn thu, nhng cha c c quan
qun l Nh nc no quan tm n hin tng ny? Tnh n thng 9.2013 Vit
Nam c ti 51220 nh u t n t vng quc trn thu British Virgin Island vi
tng s vn u t 15,3 t USD ng th 5/100 nc u t nhiu vo Vit Nam;
o Cayman Islands c 54 d n vi tng s vn 5,8 t USD ng th 11 trong tng
s 100 nc u t nhiu vo Vit Nam; British West Indies...
Cc thu Tp.HCM cha tin hnh m phn tha thun 1 APA no c.
Cc thu Tp.HCM ni ring v Tng cc thu ni chung cha quan tm n hin
tng chuyn gi ca khi doanh nghip Vit Nam c hot ng u t ra nc
20

[http://fia.mpi.gov.vn/News.aspx?ctl=newsdetail&aID=1494

114

ngoi, tnh n thng 3/2013 c 742 d n ca Vit Nam u t vo 59 nc v

khu vc lnh th, vi tng s ng k v pha Vit Nam ln n 15,5 t USD. Tt c
cc d n ny u c hot ng lin kt di dng m, con, c s kinh doanh ng
cc nc khc nhau.
Cc thu Tp.HCM cha thit lp c mi quan h vi cc c quan qun l Nh
nc c lin quan n hot ng FDI nh Hi quan, S k hoch u t; Ngn hng
Nh nc trn a bn thnh ph, Ban qun l khu cng nghip v khu ch xut
(HEPZA)... phi hp kim sot chuyn gi v hot ng chuyn gi ca cc doanh
nghip FDI rt phc tp, a s cc hnh vi ny khng vi phm php lut, nhng vi
phm o c kinh doanh n thu.
Trn thc t Cc thu Tp.HCM cha thc s a ra kt lun chnh thc no v hin
tng chuyn gi ca cc doanh nghip FDI c hot ng lin kt, tt c ch mi a
vo danh sch nghi vn chuyn gi.
Vic t chc thanh tra kim tra thu tin hnh ti Cc thu TP.HCM mi ch l bin
php hnh chnh: gim st kim tra doanh nghip k khai np thu cho ng, cha
tin hnh kim sot chuyn gi trong cc khu tin u t; trin khai d n; t chc
hot ng kinh doanh, tiu th sn phm... ca cc d n FDI c hot ng lin kt.
Tm li, vic t chc kim sot chuyn gi ti Cc thu Tp.HCM ch mi bt u cho nn
hot ng thiu chuyn nghip, c s vt cht phc v cho cng tc kim sot chuyn gi
cn hn ch, c bit ngun nhn lc cha p ng yu cu.
3.4.3. Cc nhn t tc ng n hot ng chuyn gi v kim sot chuyn gi trn a
bn thnh ph H Ch Minh
+Nhm nhn t khch quan
Trong nhiu nm qua thnh ph H Ch Minh ni ring v c nc ni chung vi
mc tiu thu ht nhiu vn FDI p ng yu cu pht trin nhanh, cho nn cng
tc kim sot chuyn gi Vit Nam giai on 1987-2010 cha c ch trng v
quyt lit kim sot chuyn gi s tc ng hn ch n tnh hp dn ca mi trng
thu ht u t.
Vit Nam m ca sau so vi cc nc thu ht vn FDI, trong nhng nm u
nhiu d n FDI trong qu trnh xy dng, hot ng cha cng sut, cha c li
nhun cho nn hot ng chuyn gi trong cc doanh nghip FDI c hot ng lin
kt cha r nt.
OECD mi xy dng v hon thin cc phng php kim sot chuyn gi trong
nhng nm gn y, cho nn c ch chnh sch kim sot chuyn gi ca Vit Nam
v nhiu nc khc chm thay i v hon thin (mun c ch chnh sch kim sot
115

chuyn gi mang tnh thc tin v khoa hc th phi ph hp vi cc quy tc chung

quc t).
Mt s nc vn cha n lc tham gia hp tc kim sot chuyn gi nhm t li th
cnh tranh trong thu ht vn t cc cng ty a quc gia (nhm vo li ch ngoi
thu).
Gp nhiu kh khn trong thit lp quan h hp tc vi c quan thu cc nc trong
trao i thng tin phc v cng tc kim sot chuyn gi v mt mt nhiu nc
mun bo v doanh nghip, mt khc vng phi quy nh ca WTO v bo v b
mt thng mi (mt trong 8 i tng m Hip nh s hu tr tu -TRIPS ca
WTO l bo h b mt thng tin thng mi).
Ngy 18.06.2013, OECD trnh by cho cc nh lnh o G8 cc bc cn thit
to ra mt h thng thu trn ton cu cng bng v minh bch hn. Bn bc l: (1)
ban hnh lut khung rng thun li cho vic m rng mng li ca mt quc gia
ca khu vc php l i tc, (2) la chn c s php l cho vic trao i thng tin ,
(3) thch ng vi phm vi ca bo co v yu cu thm nh v phi hp hng dn ,
v (4) xy dng cc tiu chun cng ngh thng tin chung hoc tng thch. Bn bo
co cng cung cp khung thi gian tim nng cho mi bc v ghi ch rng c rt
nhiu cng vic ny c tin hnh ti cc nc OECD. Cc nc G8 vi s ch
tr ca lnh o OECD t c tha thun xy dng thnh lp mt "h thng
ton cu trong vic trao i thng tin a quc gia" nhm minh bch ha mi trng
kinh doanh, kim sot hin tng trn thu ca cc cng ty a quc gia khin ton
cu tht thot hng nm khong 3000 t USD21. y l nhn t thun li nh hng
tt n hot ng kim sot chuyn gi ton cu ni chung v Vit Nam ni ring.
+Nhm nhn t ch quan
Cc cng ty FDI c hot ng lin kt ang kinh doanh trn a bn Tp. H Ch
Minh l cc cng ty a quc gia v xuyn quc gia c nhiu kinh nghim v qun tr
hot ng ti chnh quc t, th thut chuyn gi rt cao, khng b vi phm lut quc
t v lut thu quc gia, cho nn hot ng kim sot chuyn gi gp kh khn.
Lut k ton ban hnh t nm 2003, c nhng ni dung khc vi chun mc k ton
quc t, cha p ng s pht trin ca c ch th trng m, to k h cho hot
ng chuyn gi.
Vic chuyn gi ca cc doanh nghip FDI c s tr gip nht nh ca cc cng ty
kim ton quc t c nhiu kinh nghim trong xy dng chin lc thu chi ti chnh
ca tp on trn ton cu, khin hin tng chuyn gi mang tnh hp l.

21

http://www.oecd.org/newsroom/oecd-reports-to-g8-on-global-system-of-automatic-exchange-of-tax-information.htm.

116

 Quyt tm kim sot chuyn gi ca cc a phng pha Nam khng ging nhau.
Theo kho st ca nhm nghin cu, mc d c ch th t Tng cc thu v cng tc
tng cng kim sot chuyn gi, nhng mt vi a phng gip ranh Tp.HCM
ngm ch th cho Cc thu a phng mnh gim nhp thanh tra kim tra hin
tng chuyn gi ca cc cng ty lin kt v s nh hng n thu ht vn FDI vo
a phng mnh. Trong trng hp gi nh Cc thu thnh ph n phng tng
cng mnh hot ng kim sot chuyn gi quyt lit s lm gim dng vn FDI
ca cc cng ty a quc gia vo thnh ph hot ng, hoc cc cng ty ang hot
ng s m chi nhnh, c s kinh doanh cc tnh khc v h s chuyn doanh thu
v li nhun n ni thun li quyt ton thu.
Kt lun chng 3
Trong chng 3 nhm nghin cu s dng c phng php nh tnh v phng php
nh lng vi s liu th cp ly t Tng cc thu Vit Nam, cc thu TP. H Ch
Minh, phng qun l doanh nghip thuc Ban qun l HEPZA; v s cp t phiu kho
st cc chuyn gia am hiu v hot ng chuyn gi ti cc doanh nghip FDI c hot
ng lin kt nh gi phn tch thc trng nghi vn chuyn gi ca cc doanh
nghip FDI trn a bn thnh ph H ch Minh. Vi nhng s liu minh ha thc t
nhm nghin cu khc ha r nt thc trng hot ng chuyn gi v mc ca
hin tng ny trong cc doanh nghip FDI c hot ng lin kt. V c bit nhm tc
gi phn tch hot ng kim sot chuyn gi ca Tng cc thu Vit Nam v cc
thu Tp.HCM trn 5 kha cnh: th ch, php l phc v cho kim sot chuyn gi;
nh gi c s vt cht v d liu thng tin; nh gi hot ng lin kt, hp tc kim
sot chuyn gi; phn tch thc trng gim st thanh tra thu v nh gi thc trng
ngun nhn lc c quan thu, rt ra c nhng thnh cng v nhng tn ti hn
ch; nghin cu nhng nhn t khch quan v ch quan tc ng bao gm nhn t tc
ng thun li v khng thun li.
Nhng nh gi, phn tch v kt lun rt ra chng 3 v hot ng chuyn gi v
kim sot chuyn gi trn a bn thnh ph H Ch Minh l c s thc tin rt quan
trng nhm nghin cu xut cc gii php chng 4.

117

CHNG 4: CC GII PHP NNG CAO HIU QU KIM SOT

CHUYN GI I VI DOANH NGHIP FDI TRN A BN TP. H
CH MINH.
4.1 Quan im v c s xut gii php
4.1.1 Quan im xut
4.1.1.1. Ph hp thng l quc t, tip thu kinh nghim cc nc i trc: Vi quan
im ny nhiu gii php nhm nghin cu xut da vo cc hng dn ca OECD
v kinh nghim xy dng c ch chnh sch v thc tin kim sot chuyn gi ca cc
nc m cp chng 2. Bi v,
Cc cng ty quc t c a bn hot ng nhiu nc, cho nn cc c ch
chnh sch phi ph hp vi cc quy tc quc t.
Cng tc kim sot chuyn gi Vit Nam ch mi bt u, cn qu t kinh
nghim, cho nn khng th cn c hon ton vo thc trng kim sot chuyn
gi Tp. H Ch Minh hay Vit Nam xut gii php.
4.1.1.2. Ph hp tnh hnh thc tin v kh nng qun l thu ca Vit Nam. Nh
phn tch thc trng cng tc kim sot chuyn gi Vit Nam v Tp.HCM ti chng
3 ca cng trnh nghin cu ny cho thy cng tc kim sot chuyn gi nhm vo cc
doanh nghip FDI c hot ng lin kt ch mi bt u cho nn c ch chnh sch
mang tnh php lut cha y , c l hng v php l; c s k thut v thng tin
phc v cho cng tc kim sot chuyn gi cn yu v thiu; Tng cc thu, cng nh
Cc thu Tp.HCM cha k c cc vn bn hp tc cht ch vi c quan thu ca cc
nc trong cng tc trao i thng tin phc v cho cng tc iu tra, gim st hot ng
chuyn gi ca cc cng ty FDI c quan h lin kt ang hot ng trn a bn thnh
ph H Ch Minh; ngoi ra cht lng ca cn b thu phc v cho cng tc kim sot
chuyn gi cha cao... trc thc trng ny nhm nghin cu s khng xut cc gii
php mang tnh t ph, m c gii php tun t, ph hp vi iu kin ca Tp.HCM
v Vit Nam.
4.1.1.3. Cc gii php a ra c kh nng thc thi. y l quan im nhm qun
trit quan im th 2. Cc gii php xut chia lm 2 nhm: 1, gii php trc mt
mang tnh gii quyt cc tn ti hin nay ca Cc thu TP.HCM trong cng tc kim
sot chuyn gi v 2, nhng gii php di hn mang tnh chin lc m bo hot ng
kim sot chuyn gi trn a bn thnh ph H Ch Minh mang tnh chuyn nghip v
c hiu qu, khng xut cc gii php vt qu sc ca c quan thu thnh ph v

118

theo kho st ca nhm nghin cu v kim sot chuyn gi l v c ng phc tp v kh

khn (Biu 4.1)
Biu 4.1.

nhnh
gi mc
kh
gi
mc
khn
kh trong
khn hot
trongng
hotkim
ngsot
chng
chuyn
chuyn
gi gi
6
5

5.18

4.95

4.75

4.96

4
3
2
1
0
Cc Thu

Cng ty kim Cng ty trong Cng ty nc Cng ty nh

ton
nc
ngoi
nc

Gi tr trung
bnh

Ngun: Kt qu kho st ca nhm nghin cu.

Qua biu 4.1. ta thy mc kh khn trong hot ng kim sot chuyn gi c
cc cng ty kim ton nh gi mc 5,18/7 im, cc cng ty trong nc v Cc Thu
c mc nh gi l 4,95/7 v 5/7 im, gn vi mc trung bnh l 4,96/7 im. Tip
l cc cng ty nh nc vi mc nh gi 4,75/7 im v thp nht l cc cng ty nc
ngoi (4/7 im). Cho nn nu khng c gii php ton din, cng tc kim sot
chuyn gi trn a bn thnh ph H Ch Minh kh c s chuyn bin tt.
4.1.1.4. Khng lm gim tnh hp dn ca mi trng u t ti Vit Nam. Vic
kim sot chuyn gi ch da vo bin php hnh chnh: thanh tra, iu tra thiu cn c
thc t, khng y ti liu c gi tr php l minh chng... s gy phn ng cho cc
nh u t (d l c nghi vn kh thuyt phc) s nh hng n kh nng thu ht vn
u t FDI. c bit, nu ch c Cc thu TP.HCM mnh tay v quyt lit kim sot
chuyn gi, trong khi Cc thu ca cc tnh ln cn ni tay hn trong cng tc kim
sot chuyn gi s lm dng vn FDI chy khi thnh ph. Cho nn, nhm nghin
cu s xut gii php mang tnh ng b nhm kim sot chuyn gi c hiu qu, to
ra mi trng kinh doanh minh bch, bnh ng, nhng vn hp dn cc nh u t
chn chnh.
4.1.2. C s xut cc gii php. Khi xut cc gii php nhm nghin cu d vo
cc c s:

119

 Da vo thc trng thc t hot ng chuyn gi v kim sot chuyn gi din ra

trn a bn thnh ph m nhm nghin cu phn tch v rt ra kt lun
chng 3.
Da vo kinh nghim kim sot chuyn gi ca cc nc m nhm nghin cu
phn tch ti chng 2.
Da vo hng dn ca t chc OECD cho cc nc.
Da vo hng dn ca lin hip quc v kim sot chuyn gi i vi cc nc
ang pht trin nm 2013.
Da vo tnh cp thit phi tng cng hot ng kim sot chuyn gi (kt qu
kho st v vn ny th hin qua biu 4.2)
Biu 4.2. Tnh cp thit ca vic tng cng hot ng
kim sot chuyn gi i vi doanh nghip FDI

5.4

5.21

5.2
5

5.08

5.04

5.02

4.85

4.8

4.5

4.6
4.4
4.2
4

Cc Thu

Cng ty Cng ty Cng ty Cng ty

Gi tr
kim ton trong nc nc ngoi nh nc trung bnh

4.2. Cc gii php xut. Chia thnh 2 nhm xut vi c quan qun l Nh nc
Trung ng v a phng
4.2.1.Nhm gii php kin ngh vi c quan qun l Nh nc Trung ng :
Qua nghin cu nhm ti nhn thy mun kim sot hot ng chuyn gi c hiu
qu th trch nhim ch yu thuc v c quan qun l Nh nc cp Trung ng : Th
tng Chnh Ph, B ti chnh, B k hoch u t, Tng cc thu, Tng cc hi quan
v :
120

 Ch c c quan qun l Trung ng mi c quyn xy dng, sa i c ch

qun l c lin quan n hot ng u t nc ngoi ni chung v qun l
hot ng chuyn gi ca cc doanh nghip c hot ng lin kt ni ring.
C ch ti chnh hin ti quy nh tp trung hot ng qun l chuyn gi
vo Tng cc thu, cn cc cc thu a phng ch l cc c quan phi hp.
Vic m phn, k kt p dng APA trong cc doanh nghip FDI c hot
ng lin kt do Tng cc thu tin hnh.
4.2.1.1.Hon thin h thng php l, chnh sch, c ch c lin quan ti qun l
hot ng chuyn gi ti cc doanh nghip FDI c hot ng lin kt.
Theo kho st thc t, y l gii php c cc nh qun l quan tm hng u (biu
hin qua biu 4.3) Bin php kim sot chuyn gi hon thin c ch qun l kim sot
chuyn gi c cc cng ty kim ton v cng ty nh nc nh gi l cp bch, ln
lt mc 5,79/7 v 5,67/7 im. Cc cng ty t nhn trong nc nh gi gii php
ny mc 4,96/7 im, gn vi trung bnh. Cn li Cc thu v cc cng ty nc
ngoi nh gi gii php ny mc 4,48/7 im v 4,25 im/7.

Biu 4.3. Hon thin c ch qun l kim sot chuyn gi

7

5.79

6
5

4.48

5.67
4.96

5.04
4.25

4
3
2
1
0
Cc Thu

Cng ty kim Cng ty trong Cng ty nc

ton
nc
ngoi

Cng ty nh
nc

Gi tr trung
bnh

Ngun : kt qu kho st ca nhm nghin cu.

a/.C s hon thin h thng php l: Phn tch cc chng trn cho thy hot
ng chuyn gi ca cc cng ty a quc gia rt tinh vi v a dng, cho nn thc
hin cng tc kim sot chuyn gi tt cn phi xy dng hnh lang php l y ,
121

ng b, chi tit. Nhm nghin cu da trn cc c s sau y xut hon thin h

thng php l:
Da vo kt lun v thc trng phn tch cc vn bn php l kim sot chuyn gi
hin hnh ca Vit Nam m nhm nghin cu a ra chng 3.
Hng dn ca OECD v nguyn tc v cch thc kim sot chuyn gi.
Ti liu ca Lin hip quc hng dn cc nc thuc th gii th 322 xy dng
phng php kim sot chuyn gi.
b/. Nguyn tc hon thin c ch kim sot chuyn gi
Hon thin c ch tt c cc khu lin quan n qun l hot ng chuyn gi ca
cc cng ty lin kt: cp giy chng nhn u t nc ngoi; gim nh gi tr ti
sn gp vn trong cc d n FDI; hi quan; kim ton; thu; thanh tra kim tra.
C ch qun l phi r rng, d p dng.
C ch qun l phi mang tnh php l cao.
C ch qun l phi mang chun mc v thng l quc t, hn ch ti thiu vic a
vo nhiu iu khon mang tnh c th Vit Nam bi cc c ch qun l hot ng
chuyn gi c xy dng p dng cho cc cng ty quc t.
c/. Hon thin ni dung Lut u t v ngh nh 43/2010/NCP ban hnh ngy
15/04/2010 v ng k doanh nghip.
Giy ngh dng k doanh nghip bao gm cc ni dung v ng k kinh doanh v
ng k thu ( theo mu ca B k hoch u t ) cn b sung phn k khai ni
dung lin kt ( cng ty lin kt; ni dung lin kt : mua nguyn vt liu, bn thnh
phm, gp vn di dng ti sn hu hnh v v hnh, vay vn , li sut...)
B sung iu khon ngha v gim nh gi tr ti sn gp vn trong cc d n FDI
ti Vit Nam, c bit doanh nghip c giao dch lin kt.
B sung iu khon iu kin tng vn, m chi nhnh, quy m...ch c php khi
doanh nghip FDI khng nm trong cc trng hp nghi vn chuyn gi do OECD
khuyn co (bng 1.1 ) hoc nu nm trong danh sch nghi vn th phi gii trnh
vi Cc thu a phng, v phi c s chp thun ca c quan ny.
a vo cc iu khon qun l hot ng m chi nhnh, cng ty con ti Vit Nam
v cch thc qun l hch ton ti chnh v thu thu (khc phc tnh trng doanh

22

www.twn.my
122

nghip chuyn doanh thu, chi ph n cc cng ty chi nhnh ni ang c u i v

thu cho cc doanh nghip FDI).
B sung vo Lut u t v Lut doanh nghip: nhng doanh nghip FDI c hot
ng lin kt vi quy m kinh doanh ln: doanh thu bn hng hoc cung cp dch v
ca ton h thng bt buc phi p dng gi tha thun trc APA.
d/. Hon thin cc lut c lin quan n thu
iu chnh ng b ni dung cc lut lin quan n thu: thu thu nhp doanh
nghip, thu xut nhp khu, thu tiu th c bit, thu VAT... khng to k h
cho doanh nghip FDI lin kt n thu.
a vo lut cc iu khon x pht i vi cc a phng t y tin a ra
nhng c ch chnh sch u i v thu, khin cho cc vng min c hin tng
bt bnh ng trong chnh sch thu, to k h cho hot ng chuyn gi pht
trin.
Xy dng c s mang tnh php l cho vic tha nhn tr gi hi quan nu gi
c cng nhn lm cn c cho cc doanh nghip np thu xut nhp khu th
gi ny tip tc c s dng trong vic xc nh thu thu nhp doanh nghip.
Vic s dng nh vy th hin tnh thng nht gia cc lut thu ca quc gia.
Xy dng c ch mang tnh lut yu cu doanh nghip FDI phi k khai bt buc
cc thng tin lin quan n hot ng lin kt ca doanh nghip. Quy nh bin
php ch ti mnh i vi cc trng hp cc doanh nghip c hot ng lin kt
nhng khng k khai; k khai khng kp thi; k khai khng trung thc.
a vo lut thu thu nhp doanh nghip: doanh nghip FDI phi p dng cc
bin php so snh gi th trng, coi y l ngha v bt buc ca i tng np
thu thu nhp doanh nghip. i tng np thu c ngha v k khai cc giao
dch lin kt thc hin v phng php so snh gi p dng khi khai bo
thu thu nhp doanh nghip. Nu c ch ny c thc hin s lm gim kh
nng khng kim sot c cc giao dch lin kt gy kh khn cho ch th qun
l thu. Trao ngha v k khai cc giao dch lin kt cho i tng np thu va
gim thiu chi ph qun l, va tng quyn t quyt nh, t chu trch nhim vi
nhng thng tin m i tng np thu cung cp. iu ny c xem l ph hp
vi xu th qun l thu hin i (t k khai, t np). Bi l khi y, i tng np
thu s phi gnh chu trch nhim php l nu khng m bo thc hin ng
ngha v ny. Bn cnh , h cng c quyn c bo v b mt v thng tin
cung cp trong qu trnh xc nh gi.
123

e/.Hon thin c s php l kim sot hot ng chuyn gi

a vo lut cc i tng cn iu tra v thanh tra v hot ng chuyn gi bt
buc:
Doanh nghip FDI c hot ng lin kt, thua l 03 nm hoc c mc li
nhun thp hn mc bnh qun ca ngnh hng (Tng cc thu cng b hng
nm)
Doanh nghip FDI c hot ng lin kt n t cc thin ng trn thu:
Cc o Nam Thi Bnh Dng; n t cc ni khc c mc thu thu nhp
doanh nghip thp di 10 %.
Cc doanh nghip c s bin ng li l bt thng (li nhun kinh doanh
bin ng mnh qua cc nm).
Cc doanh nghip FDI khng nghim tc, kp thi cung cp thng tin y
c lin quan n hot ng lin kt kinh doanh vi nc ngoi.
Cc doanh nghip FDI lin kt t l n trn vn ch s hu vt qu ngng
quy nh trong cc quy nh vn php nh (5:1 cho cc t chc ti chnh v
02:01 cho cc doanh nghip khc - Nghin cu kinh nghim ca Trung
Quc).
Cc doanh nghip FDI c hot ng thanh ton trong ni b tp on cao
(bn sn phm, mua nguyn liu, vay vn, s dng cc loi hnh dch v)
Cc doanh nghip FDI c yu cu hon thu VAT, thu nhp khu cao.
Cc doanh nghip Vit Nam u t ra nc ngoi v a s cc doanh nghip
ny c hot ng lin kt vi trong nc (n thi im ny c khong
750 d n ca cc doanh nghip Vit Nam u t vo 59 nc v khu vc
lnh th trn th gii).
a vo lut quy nh trch nhim ca cc cng ty kim ton trong pht hin cc
trng hp chuyn gi gy tht thu thu.
C th ha hn na vic hng dn nguyn tc xc nh gi th trng ALP v
tha thun nh gi trc (APA) c th p dng thnh cng ti Vit Nam:
Quy trnh tin hnh m phn v k kt APA; cc mu th tc, biu bng phc
v cho k kt APA; thi hn tin hnh giao np h s v k kt.
C quy nh php l c th v cc khon chi t ngn sch nh nc cho cc hot
ng kim tra, thanh tra v iu tra kim sot chuyn gi;

124

 Hon thin quy ch phi hp gia cc c quan chc nng c lin quan vi c
quan thu trong hot ng kim sot chuyn gi, c bit l s phi hp ca cc
c quan ngoi giao ca Vit Nam nc ngoi.
C quan thu c quyn n nh thu da trn doanh thu trong trng hp vi
phm php lut v thu. Theo phng php da trn doanh thu s dng t l gi
tr gia tng hoc t sut li nhun do B Ti chnh quy nh p dng i vi tng
ngnh ngh v hot ng kinh doanh cho tng thi k nht nh.
Hon thin d tho Lut k ton sa i, b sung. D tho c s tham gia gp
ca cc cng ty kim ton quc t c uy tn ang hot ng ti Vit Nam m
bo ni dung ca lut ph hp vi chun mc k ton quc t. xut vi Quc
hi sm thng qua, v y l vn bn php l quan trng gp phn nng cao hiu
qu kim sot hot ng chuyn gi.
Hon thin c s php l lin quan n cng tc thanh tra, kim tra thu : B ti
chnh hoc Tng cc thu thay mt Chnh ph :
Xy dng vn bn php l quy nh r nhim v, quyn hn, trch nhim v
quyn li ca c quan thu i vi hot ng thanh tra, kim tra cc trng hp
nghi vn chuyn gi.
Th ch ha c ch phi hp vi c quan thu cc nc trong cng tc thanh tra
kim tra.
Tng cc thu ban hnh quy trnh v ti liu hng dn thanh tra chuyn gi
nhm chun mc ha hot ng thanh tra.
4.2.1.2.Xy dng c s thng tin v nng cp c s VCKT phc v cho cng tc
kim sot hot ng chuyn gi cp Trung ng ( B ti chnh v Tng cc thu )
a/.Mc tiu ca gii php
Xy dng h thng d liu, s liu phc v cho cng tc ngn chn v kim sot
hot ng chuyn gi.
To h thng d liu phc v m phn APA
To ngun thng tin phc v cho cng tc trao i, phi hp vi c quan thu
cc nc trong kim sot chuyn gi.
b/. Cc gii php xut
Tng cc thu thc hin theo khuyn co ca OECD k kt cc tha thun hp
tc trao i thng tin vi cc nc khc (Tax information exchange agreements TIEAs). K tha thun TIEAs vi cc nc khc c bit c ngha trong kim
125

sot hot ng chuyn gi ca cc cng ty lin kt n t cc nc m Vit Nam

cha k hip nh trnh nh thu 2 ln (V d, Hoa k v cc o thin ng
thu). Hip nh trao i thng tin thu (TIEAs) cho php trao i thng tin
lin quan n mt cuc iu tra thu hnh s hoc dn s c th hoc cc vn
thu dn s c iu tra23.
Thng thng, mt TIEA cha cc quy nh sau y:
a. Cc bn cam kt cung cp trao i thng tin nhm qun l v thc thi
php lut thu trong nc i vi cc Bn k kt.
b. Cc thng tin c cung cp di TIEA c cc bn cam kt: c ngha v
bo mt. Cng b thng tin c th c thc hin trong trng hp cung cp
cho ta n hoc cc din n t php ch nhm mc ch xc nh cc vn
thu, chuyn gi.
c. Thng tin yu cu c th lin quan n mt cng ty hoc ngi khng phi l
php nhn hoc mt c dn ca mt bn k kt.
d. Mt bn c th ngh i tc cung cp thng tin, d thng tin y khng c
li ch cho Bn cung cp nu thng tin y cn thit cho vic kim sot
chuyn gi i vi cng ty xuyn quc gia.
e. Thng tin cung cp c hiu mt cch m rng bao gm cc chi tit v s
liu ngn hng nm gi ca nc ngh c cung cp thng tin, chi tit
v quyn s hu ca cc cng ty/ngi/qu/qu tn thc...
f. Ngoi vic trao i thng tin, i din ca mt bn c th c php tin
hnh kim tra thu trong lnh th ca mt bn khc bao gm cc cuc phng
vn ca cc c nhn v kim tra h s quyt ton ca doanh nghip.
C quan thu cn thc hin:
Tng cc thu sm xy dng d liu thng tin v t sut li nhun ca cc
doanh nghip c lp theo tng ngnh ngh kinh doanh c ri ro cao trong qun
l gi chuyn nhng: ngnh c kh, ngnh dt may. Bng t sut li nhun
bnh qun ngnh l c s php l gip cho c quan thanh tra thu thc hin
thanh tra khi thy doanh nghip c nhng du hiu bt thng v t sut li
nhun nh qu cao hay qu thp so vi t l bnh qun ngnh. V d, nh thng
k v t s ti chnh m IRS ca Hoa K cng b hng nm phc v cho cng
tc kim tra , thanh tra thu i vi cc doanh nghip, minh ha i vi ngnh
cung cp dch v lu tr th hin trong bng 4.1. Qua bng ny IRS c phn
23

http://en.wikipedia.org/wiki/Tax_information_exchange_agreement
126

theo quy m vn ; t l gia cc loi chi ph c tnh trn c s bnh qun ca

ton ngnh cung cp dch v lu tr ca Hoa K
Bng 4.1. Minh ha v thng k ch s ti chnh cho ngnh cung cp dch v lu
tr ca IRS Hoa K

127

 Xy dng d liu danh mc gi giao dch trn th trng ca mt s hng ho

ch yu trn c s tham kho gi hng ho cng loi ti cc nc trong khu vc
v trn th gii.
Tng cc thu k kt vi cc hng thng tin quc t cung cp, chia x thng
tin. V d. hin nay Thomson - Reuters c ngun thng tin trn 70.000 cng ty
ca 110 nc. Tt c cc d liu c ngun gc trc tip t bo co ti chnh hng
nm mang tnh cng khai ca doanh nghip24. Hay k kt hp ng vi hng
Dow Jones ca M khai thc ngun thng tin t ngun factiva.com dow
jones25. Factiva l mt ngun thng tin kinh doanh v cng c nghin cu thuc
s hu ca tp on Dow Jones. Factiva tp hp ni dung t c hai ngun cp
php v min ph, v cung cp thng tin cho cc t chc t nhn v Nh nc
tm kim, cnh bo, ph bin v kh nng qun l cc thng tin khc ca cc
cng ty v c nhn trn ton cu. Sn phm Factiva cung cp quyn truy cp vo
hn 36.000 d liu (nh bo, tp ch, truyn hnh, hnh nh) t gn 200 quc
gia vi 28 ngn ng, trong c hn 600 Newswires cp nht lin tc. (C
24
25

https://tax.thomsonreuters.com/wp-content/pdf/transfer
http://www.dowjones.com/factiva

128

pricing/Documenter.pdf.hay

Reuter v Dow jones u c vn phng i din hot ng ti Vit Nam: thnh

ph H Ch Minh v H Ni)
4.2.1.3.Gii php tng cng hp tc, phi hp kim sot chuyn gi trong cc
doanh nghip FDI c hot ng lin kt.
a/. Mc tiu ca gii php
Phi hp xy ngun d liu phc v cho kim sot chuyn gi ca cc cng ty
lin kt t khu thm nh cp giy php n khu xut nhp khu hng ha v
dch v phc v cho hot ng u t
Phi hp thanh tra iu tra thc hin ngha v thu.
To ngun thng tin m phn APA.
Lin kt t chc hun luyn nng cao cht lng ngun nhn lc cho ngnh
thu.
b/.Ni dung gii php
B ti chnh v Tng cc thu ch ng ln k hoch m phn u tin
k kt Hip nh chng nh thu 2 ln, u tin k vi nhng nc cha k
hip nh ny vi Vit Nam , nhng nm trong TOP-15 nc c nhiu d n
FDI vo Vit Nam, trong c BritishVirginIslands , c mnh danh l thin
ng trn thu, ng th 5 trong tng s 100 nc u t nhiu vo Vit Nam ;
Hoa K ng th 7, Cayman Islands ng th 11 .Sau , r sot k kt
hip nh trnh nh thu 2 ln vi tt c cc nc cha k , nhng c d n
FDI Vit Nam ( Xem danh sch cc nc k phn ph lc).

Tng cc thu sm ln k hoch k kt k kt cc tha thun hp tc trao i

thng tin vi cc nc nm trong Top -15 nc c nhiu d n FDI hot ng ti
Vit Nam v vi cc nc c nhiu doanh nghip FDI nm trong din nghi vn
chuyn gi.

Tng cc thu tng cng hot ng kinh t i ngoi thng qua vic k kt vi
c quan thu cc nc trao i kinh nghim thu thp ,x l thng tin phc v
cho cng tc gim st, kim tra hot ng chuyn gi. Cc thng tin lin quan
n kim sot chuyn gi Tng cc ch ng xy dng c ch chia x vi cc
a phng
4.2.2.Nhm gii php kin ngh vi c quan qun l Nh nc thnh ph :
tng cng kim sot, hn ch hot ng chuyn gi trn a bn thnh ph nhm
ti kin ngh cc c quan qun l Nh nc ca thnh ph nn tp trung vo 4 nhm
129

gii php : xy dng c s d liu thng tin ; tng cng s phi hp gia cc c quan
qun l Nh nc trn da bn thnh ph; tng cng cng tc kim tra , thanh tra ;
Tuyn dng v o to cn b phc v cho cng tc kim sot chuyn gi.
4.2.2.1.Xy dng c s d liu thng tin ti cc thu thnh ph :
Cc thu thnh ph ch ng xy dng h thng c s d liu ring h tr v ch
ng tham gia kim sot hot ng chuyn gi cc doanh nghip FDI trn a bn
thnh ph. y l bin php m cc nh qun l, cc chuyn gia ca thnh ph cho l
cp bch - Biu 4.4.
Biu 4.4.Tng cng cng tc thu nhp thng tin, tr

thng tin ti cc c quan thu phc v kim sot chuyn gi

5.75

5.71

5.22

5.58

5.19

4.47

4
3
2
1
0
Cc Thu

Cng ty
kim ton

Cng ty
trong nc

Cng ty
Cng ty nh Gi tr trung
nc ngoi
nc
bnh

Ngun: Kt qu kho st ca nhm nghin cu

Tht vy, mun u tranh vi hot ng chuyn gi ca cc doanh nghip phi c bng
chng thuyt phc bng cc con s mang tnh thc tin v khoa hc, c cung cp bi
cc ngun c uy tn v tin cy, thc hin tt cng tc ny thnh ph nn :
m bo xy dng c d liu mang tnh h thng Cc thu thnh ph H
Ch Minh nn yu cu cung cp thng tin mang tnh thng xuyn khng nhng
i vi cc doanh nghip c hot ng lin kt ang trong nghi vn chuyn gi
v c nhng doanh nghip cha trong nhm nghi vn.
Xy dng phn mm, kt ni vi cc doanh nghip FDI, buc doanh nghip phi
t nh cc thng tin theo yu cu chuyn n cc thu thnh ph ( Thng tin v
doanh nghip lin kt nc ngoi ; tnh hnh mua, bn ; thc hin cc dch v
130

vi cc doanh nghip lin kt : vay vn, lin kt qung co ; dch v t vn, hun
luyn o to; thng tin v gi c, chi ph ; la chn im trung v ( doanh
nghip khc c gi c chi ph..c ng ngnh tng t ).
Cc thu thnh ph ch ng thng k phn loi doanh nghip c vn u t
nc ngoi ang hot ng trn a bn thnh ph theo cc tiu ch: quc tch
ca ch doanh nghip, ngnh ngh kinh doanh, thi gian thc t u t, tng s
l, s tin hon thu...(tp trung lm k cc doanh nghip c ri ro cao trong
qun l thu chuyn nhng) t p dng cc gii php phng v kim sot
chuyn gi cho tng i tng. Ti liu lin quan n cc doanh nghip c nghi
vn chuyn gi c lu gi v b sung trong nhiu nm phc v cho cng tc
thanh tra, kim tra.
Cc thu thnh ph n c cc doanh nghip FDI lin kt k khai v cp nht
thng tin y , c chuyn vin gii x l thng tin. D liu thng tin x l
c d ng nh gi cc nghi vn chuyn gi v lm c s m phn APA.
Cc thng tin c thu thp v b sung hng nm, cc thu c b phn x l
theo cc tiu thc tht khoa hc, lm c s d liu, chng c lu tr hng
chc nm.
Cc thu TP. nn ch ng mua cc thng tin t cc c quan qun l thu cc
nc m c hot ng u t nhiu vo thnh ph, trc ht vi cc nc c
nhiu doanh nghip nm trong nghi vn chuyn gi.
4.2.2.2. Tng cng s phi hp gia cc c quan qun l Nh nc trn a bn
TP.H Ch Minh
Theo nhm nghin cu cng tc kim sot chuyn gi thc hin c hiu qu, mang
tnh chuyn nghip Cc thu TP. HCM nn ch ng phi hp vi cc Bn nh nu
trong bng 4.2 sau y.

131

Bng 4.2. C ch phi hp gia Cc thu TP.HCM vi cc C quan, Ban ngnh

trong v ngoi nc

Lch s doanh
nghip

Ni cp
1.S k hoch
u t

2. Cc Hi
quan thnh
ph v cc tnh

Thng tin cung cp

Gi nguyn liu v
Li sut, vn
sn phm, gi c
dch v

Thng tin ban u

v doanh nghip
Ni
dung
lun
chng kinh t k
thut

Cc u i m doanh
nghip FDI c
hng theo giy
php.
Tnh hnh xut
nhp khu ca
doanh nghip FDI;
i tc XNK; Gi
bnh qun thi
im; nh ga hi
quan

3. Cc thu cc
a phng
khc
4.Ngn hng

5 .C quan
thu cc nc

Cc thng tin khc

Tnh hnh thu chi ti

chnh.
Li sut, t gi hi
oi.
Thng tin v cc Gi hch ton ti Tnh hnh hch ton,
doanh nghip lin
c quan thu nc
quyt ton thu ca
kt.
ngoi.
cng ty lin kt c
quan h vi cng ty
Cc thng tin khc
FDI ti TP.HCM.
phc v cho thanh
tra, kim tra doanh
nghip.

Thng tin v chi

nhnh.
Phi hp kim sot
chuyn gi
Cc giao dch ti
chnh ca doanh
nghip FDI c nghi
vn chuyn gi
Cc thng tin khc
phc v cho cng tc
tp hp d liu, nh
gi tnh hnh ti
chnh ca doanh
nghip.

thc hin c ch phi nh nu trong bng 4.2. Cc thu thnh ph H Ch Minh cn

thc hin:
T chc kt ni thng tin ga cc bn qua 02 giai on:
Giai on 1 kt ni thng tin c hc: truyn tin bng vn bng hoc gi
file theo mu yu cu.
Giai on kt ni t ng (thit k phn mm chun) xy dng h
thng d liu, trong h thng ny Cc thu TP.HCM l u mi ni kt
thng tin vi cc c quan trong v ngoi nc nh nu trong bng 4.2.
Cc thu TP.HCM phi ch ng thit k mu thng tin m tng c quan cn
cung cp, thi hn cung cp.
132

 Cc thu cn lp b phn phn tch v x l thng tin nng cao cht lng
thng tin, phc v tt cho cng tc u tranh kim sot chuyn gi ca cc cng
ty quc t c hot ng lin kt. Ngoi ra, t c s d liu thu thp c Cc thu
TP.HCM xy dng c s d liu v t sut li nhun theo tng ngnh ngh kinh
doanh c ri ro cao v c s d liu v danh mc gi giao dch ca cc hng ha
v/ hoc dch v ch yu nhm mc ch tm kim, so snh v phn tch ri ro
trong thanh tra chuyn gi.
m bo xy dng c d liu mang tnh h thng Cc thu thnh ph H
Ch Minh nn yu cu cung cp thng tin mang tnh thng xuyn khng nhng
i vi cc doanh nghip c hot ng lin kt ang trong nghi vn chuyn gi v
c nhng doanh nghip cha trong nhm nghi vn.
Kinh ph thc hin c ch phi hp c trch ra t tin thu v tin pht do
cc doanh nghip b pht hin chuyn gi phi ng.
4.2.2.3. Tng cng cng tc thanh tra , kim tra.
a/.Gim st ngha v thu ca doanh nghip, thng qua tng cng cng tc thanh
tra, kim tra i vi cc trng hp nghi vn chuyn gi
y l nhm gii php c cc nh qun l v cc chuyn gia cho rng kh cp thit
cn thc hin (biu 4.4). Cc cng ty kim ton nh gi gii php tng cng cng
tc thanh tra kim sot ti doanh nghip mc cao nht 5,82/7 im, tip l Cc
thu v cc cng ty vn Vit Nam mc gn vi trung bnh l 5,05 /7im. Thp nht
l cc cng ty FDI vi mc nh gi l 4 /7 im (mc trung bnh ca thang o).
Biu 4.4. Tng cng cng tc thanh tra kim sot ti doanh
nghip

5.82

4.97

4.93

4.67

5.05

4
2
0

Cc
Thu

Cng ty Cng ty Cng ty Cng ty Gi tr

kim
trong
nc
nh
trung
ton
nc
ngoi
nc
bnh

133

b/. Nng cao s lng v cht lng thanh tra, kim tra:
Phn loi i tng thanh tra, kim tra. Cc thu thnh ph cn phn loi i
tng doanh nghip FDI cn tp trung thanh tra, kim tra hot ng chuyn gi l:
Doanh nghip FDI c hot ng lin kt nhng khng k khai y theo
yu cu ca cc thu.
Cc doanh nghip Vit Nam c hot ng u t ra nc ngoi (tnh n ht
thng 3/2013 Vit Nam c 742 d n u t trc tip ra nc ngoi, hn
phn na s ny l d n ca cc doanh nhn TP.HCM)
Cc doanh nghip FDI n t thin ng trn thu hoc n t cc nc c
mc thu thu nhp doanh nghip thp hn 10 % (ph lc 1).
Cc doanh nghip c hot ng giao dch vi ni b trong tp on ln trn
40%.
Cc doanh nghip c n ln t cc cng ty lin kt.
Doanh nghip thu l nhiu nm vn m rng quy m hot ng.
Doanh nghip c mc li nhun thp hn mc bnh quan ca ngnh.
Nhng bin php h tr cho cng tc thanh tra:
Nng cao cht lng thanh tra kim tra: nhm h tr cho hot ng thanh tra chuyn
gi, Cc thu thnh ph phi t chc hng dn c th cho cc doanh nghip FDI
cch thc k khai v np T khai hng nm v thng tin giao dch vi cc bn
lin kt. Cc thng tin trong t khai thng tin v giao dch vi cc bn lin kt cn
lu gi nhiu nm.
y mnh cng tc ng dng cng ngh thng tin trong cng tc qun l thu.
Nng cao cht lng cn b thu c ngha quan trng trong cng tc thanh tra
kim tra.
Khuyn khch cc doanh nghip FDI t bo v mnh bng cch k khai v cung cp
cc thng tin giao dch vi cc bn lin kt theo yu cu y , kp thi.
c/.Quy nh cc bin php ch ti mnh, ph hp vi thng l quc t i vi
cc hnh vi khng tun th nhng quy nh lin quan n chuyn gi cc doanh
nghip quc t.
Mc tiu

134

 Khi p dng cc hnh pht nghim khc c coi l bin php rn e i vi cc

hin tng chuyn gi v h tr thc hin chuyn gi.
To cn c php l cho c quan thu x l kt qu iu tra, thanh tra pht hin ra
cc trng hp vi phm php lut lin quan n hot ng kim sot chuyn gi.
Cc bin php xut : Th hin trong bng

135

Bng 4.3. Cc bin php ch ti xut

Hin tng vi phm

Bin php xut

1. Khng nu cc ni dung, np h s - Khng cp giy chng

ti liu lin quan n quan h lin kt, mc nhn u t cho n khi
lin kt kinh doanh trong lun chng np
kinh t k thutkhi xin giy chng nhn
u t trc tip vo Vit Nam hoc ra nc
ngoi

C quan thc hin

C quan cp giy php
u t (B K hoch
u t; S k hoch
u t; HEPZA)

2. Np khng v kp thi cc ti liu, bn - a vo danh sch thanh Cc thu TP.HCM

k khai gii trnh v mi quan h lin kt tra, kim tra bt buc.
vi cc cng ty nc ngoi trong thng
mi, ti chnh v t vn.
3. K khai gi c nguyn vt liu, hng ha
hoc dch v (ti chnh, tn dng, t vn)
qu thp hoc cao hn so vi hng ha v
dch v bnh qun c c ng iu kin kinh
doanh (5 %)

B p gi bnh qun ca Cc thu TP.HCM hoc

hng ha dch v do c Tng cc thu VN
quan thu tnh ton c khoa
hc v khch quan.

4. Li nhun hoc t sut li nhun ca B p mc t sut li nhun Cc thu TP.HCM

doanh nghip qu thp so vi li nhun bnh bnh qun ca ngnh
qun ca ngnh
5. Hot ng thua l 03 nm

Khng c m rng quy C quan cp giy

m u t di mi hnh chng nhn u t
thc

6. Hot ng thua l trn 05 nm

B rt giy php hot ng

7. Gian ln thu t hot ng chuyn gi.

+ Pht thm 20% tr gi Cc thu TP.HCM

thu gian ln.

C quan cp giy
chng nhn u t

+ Pht li sut thu np

chm 2 %/thng
8. Gian ln thu thng qua hnh vi chuyn Quy trch nhim hnh s
gi khi lng ln trn 500 triu ng/nm

136

Quc hi sa i lut.
Ta n Vit Nam

Cc iu kin cc gii php ch ti c hiu lc thc thi

Tt c cc bin php ch ti kin ngh trong bng phi mang tnh php l.
Cc c ch chnh sch c lin quan n hot ng kim sot chuyn gi,
thu phi c cng khai v ph bin, hng dn n cc doanh nghip.
Cc h s, ti liu, thng tin lin quan n hot ng lin kt m cc doanh
nghip phi cung cp c thit k y , n gin, d hiu.
Nghin cu giao quyn iu tra cho c quan thu. Trc mt, c th ch giao
quyn iu tra cho c quan thu cp Tng cc. V lu di, khi lc lng cng
chc thu c o to, bi dng p ng i hi ca chc nng iu tra
th c th m rng quyn iu tra cho c quan thu cp tnh. Vic giao quyn
iu tra khng ch gip c quan thu c iu kin lm tt hot ng kim sot
chuyn gi m cn to iu kin lm tt hiu qu qun l thu ni chung.
4.2.2.4. Tuyn dng v o to cn b phc v cho cng tc kim sot chuyn
gi.
Tuy quy nh hin hnh : vic kim sot chnh hot ng chuyn gi ca cc doanh
nghip FDI do B ti chnh v Tng cc thu thc hin, cc thu thnh ph ch ng
vai tr tham gia h tr v gim st . Nhm NC kin ngh, Tng cc thu nn c k
hoch di hn phn cho cc thu thnh ph H Ch Minh c lp gim st v thanh
tra hot ng chuyn gi ca cc doanh nghip FDI v thnh ph thu ht n 30 %
cc doanh nghip FDI c nc; ngoi ra hng nm thng qua hot ng quyt ton
thu, thanh tra, kim tra thu cc thu thnh ph bit r tnh hnh ti chnh ca cc
doanh nghip chun b thc hin vai tr trong di hn ca mnh chng ti
khuyn ngh vi cc thu TP. H Ch Minh :
a/.Nng cao cht lng t kim sot chuyn gi :
T kim sot chuyn gi c t chc theo hnh thc t chuyn su v ngnh
hng: dt may, c kh, giy dp, ngn hng... (cc ngnh hng c nguy c chuyn
gi cao). T chc qun l thu theo nhm ngnh hng s to iu kin thun li
cho lu tr ti liu so snh chi ph, li nhun v t sut li nhun, gi c mua
bn nguyn vt liu, hng ha, thit b my mc...ca cc doanh nghip FDI c
hot ng lin kt, t d dng u tranh vi cc hnh vi chuyn gi ca cc
doanh nghip FDI n t cc nc khc nhau, hot ng trn a bn thnh ph.
Chc nng ca T kim sot chuyn gi :
Qun l thu i vi cc doanh nghip FDI c hot ng lin kt.
Hng dn cc doanh nghip FDI k khai thng tin, cung cp ti liu theo yu
cu phc v cho cng tc thanh tra, kim tra thu.

137

 T chc thanh tra, kim tra cc doanh nghip FDI lin kt c nghi vn chuyn
gi.
Thay mt Cc thu thnh ph phi hp vi cc s ban ngnh trn a bn
thnh ph v cc thu cc tnh thc hin tt c ch phi hp nh nu
bng 4.2.
Khai thc v lu tr thng tin phc v cho cng tc thanh tra kim tra cc
doanh nghip c hin tng chuyn gi.
Thay mt Cc thu TP.HCM xy dng v duy tr mi quan h vi cc thu cc
nc (tp trung vo cc nc c nhiu doanh nghip FDI c hin tng
chuyn gi trn a bn thnh ph) trao i v cung cp thng tin v cc
doanh nghip c hot ng lin kt.
Hng dn, m phn, k kt hp ng thc hin APA vi cc doanh nghip
FDI lin kt, c hot ng u t ln trn a bn thnh ph.
b/.Tuyn chn nhn vin cho t kim sot chuyn gi
+ Phm cht ca cn b thu quc t
C o c ngh nghip, khng c sai phm trong cng tc.
Gii v chuyn mn, c kinh nghim t nht 05 nm trong cng tc thu i
vi doanh nghip.
qua cc lp hun luyn v k nng nghip v kim sot chuyn gi.
C trnh sinh ng ting Anh gii, c kh nng m phn, bn lun v
nghip v vi cc bn c lin quan v vn c lin quan n nghip v thu.
Chuyn mn cn b thu quc t
c th thc hin c vic nh gi chuyn giao, yu cu cn phi c mt i
ng chuyn mn, c kinh nghim l iu kin cn thit. Theo ch dn v nh gi
chuyn giao ca Lin Hip Quc, c th thc hin c vic nh gi chuyn
giao, mt i ng chuyn mn, gii sinh ng ting Anh, bao gm,26
Cc qun l nhm v d n l nhng ngi vi kh nng c th tham gia
qun l cc nhm mi, khng cn thit n vic h c hay khng c chuyn
mn v nh gi chuyn giao;
Cc nh kinh t;
Cc lut s;
Cc k ton vin;
Cc kim ton vin;
26

im 4.6.2.1, Chng 4, [9]

138

 Cc chuyn gia v c s d liu;

Cc chuyn gia v quy trnh (s dng cng ngh thng tin nh gi, t
ng, kt hp, gim st v gip ci thin cc quy trnh kinh doanh);
Nhng ngi c cc k nng c bit v giao tip v quan h cng chng, bao
gm cc k nng: lng nghe ch ng v hiu qu, gii quyt vn , gii
thch cc vn phc tp theo cch c th hiu nhanh v ng x mt cch
chuyn nghip vi tm nhn cc mi quan h sn xut di hn.
Cch thc tuyn chn cn b thu quc t: Cc thu thnh ph nn tuyn chn
t cc ngun:
Chn trong i ng nhn vin thu ca thnh ph H Ch Minh.
Chn t ngun Vit kiu tng lm trong cc b phn thu quc t ca cc
c quan thu nc ngoi.
Chn nhng nhn vin gii t cc cng ty kim ton trong v ngoi nc.
iu kin duy tr i ng nhn vin phng thu quc t
Nhn vin t kim sot chuyn gi l nhng chuyn gia cht lng cao c o to
bi bn cho nn mun tuyn chn v duy tr ngi ti th cc thu thnh ph phi
xy dng ch c bit :
Xy dng mt mi trng lm vic tt: c y phng tin v ti liu lm
vic (Phi phn b ngn sch u t).
To mi trng lm vic thn thin, tin cy.
C ch i ng v lng.
Xy dng c ch khen thng hp dn (so vi cc phng ban khc trong cc
thu).
c/. Hot ng hun luyn v o to cn b thu quc t: y l gii php m
cc chuyn gia nh gi rt quan trng (Xem biu 4.5)
o to ngn hn:
C cn b tham gia cc lp hun luyn o to v nghip v kim sot chuyn
gi do Tng cc thu phi hp vi cc t chc quc t t chc.
Cc thu TP.HCM lin kt vi cc cng ty kim ton quc t t chc hun
luyn o to cc nhn vin b phn thu quc t.
o to di hn:
u tin hc bng Nh nc cho o to chuyn gi thu quc t trnh i
hc, thc s nc ngoi.

139

 Xy dng k hoch o to di hn cho b phn thu quc t.

Trao i chuyn gia:
K kt cc hp ng vi c quan thu cc nc trao i chuyn gia, cn b
thu quc t nhm gip nng cao ngun nhn lc trn kha cnh kinh nghim
thc t, ngoi ng, nng lc m phn vi cc cng ty a quc gia v k kt
gi tha thun trc ...
Lu : Cc thu thnh ph trnh lun chuyn nhn vin b phn thu quc t
thng xuyn v lm gim tnh chuyn nghip ca cn b.
Biu 4.5. Tng cng cng tc hun luyn o to kim

sot chuyn gi cho cn b thu

6
6

5.67

5.8

5.5

5.6
5.4
5.2

5.22

5.11

5
4.8
4.6
4.4
Cc Thu

Cng ty
kim ton

Cng ty
trong nc

Cng ty Cng ty nh Gi tr trung

nc ngoi
nc
bnh

Ngun: Kho st ca nhm nghin cu.

4.2.3. Tng bc p dng c ch APA (Advance Pricing Agreement c ch

tha thun gi trc) trong cc doanh nghip FDI.
4.2.3.1. Mc ch
Nh chng 3 cp ti TP.H Ch Minh ni ring v c nc ni chung cha
chnh thc p dng APA, mi ang trong qu trnh m phn th im vi cng ty
in t Samsung Electric (ti Bc Ninh). Theo nhm nghin cu, Cc thu thnh
ph H Ch Minh nn h tr Tng cc thu p dng th im ngay trong nm 2014
cng 1 lc APA C ch tha thun gi trc i vi 02 doanh nghip: 1 i vi
doanh nghip lin kt c quy m u t ln nh Intel v 01 vi doanh nghip dch
v ti chnh ngn hng.
Mc ch ca p dng gii php l: a c ch gi tha thun i vo thc tin, t
rt ra nhng kinh nghim b ch: v h s, th tc; kinh nghim t chc m phn
APA; t p dng nhiu hn cho cc trng hp khc.
4.2.3.2.Ni dung gii php
140

Cc thu thnh ph ch ng c ng vi Tng cc thu c th t chc trin khai APA

theo 7 bc nh m hnh ca Hoa K trnh by ti bng 1.2 hoc quy trnh 6 bc
theo m hnh ca Trung Quc trnh by ti bng 1.3 chng 1.
Theo chng ti Tng cc thu v cc thu TP.HCM mun t chc thnh cng cn
phi thc hin qu trnh chun b bao gm cc cng vic:
Thng bo n doanh nghip thuyt phc doanh nghip p dng APA v xc
nh c 02 doanh nghip.
Lp nhm cng tc chia lm 02 t ph trch 02 doanh nghip th nghim p
dng gi tha thun trc.
Hng dn c th doanh nghip cung cp thng tin v cung cp ti liu h s
theo hng dn.
C th thu thm chuyn gia nc ngoi hoc hp tc vi cc chuyn gia gii
ca cc cng ty kim ton quc t ang hot ng trn a bn thnh ph vo
t cng tc ca cc thu TP.HCM.
Mi bc trong quy trnh m phn k kt tha thun APA phi c chun
b chu o.
4.2.3.3. iu kin thc hin tt gii php:
Chun b ngun kinh ph (ban u p dng th nghim APA khng nn thu
ph dch v t cc doanh nghip ngay).
Nhn s ca nhm chuyn gia Tng cc thu v Cc thu TP.HCM phi gii,
tri qua cc lp hun luyn trong v ngoi nc v m phn APA.
Thu thp thng tin phi lm c s cho m phn v gi tha thun trc
vi cc doanh nghip c hot ng lin kt.
Trc ht bt u t m phn APA n phng tin ti m phn song
phng phn u sau 05 nm m phn a phng.
4.2.4. Cc bin php khc. hot ng kim sot chuyn gi i vo n np v c
hiu qu nhm nghin cu xut:
Cc thu thnh ph cn lm tt cng tc vn ng, tuyn truyn cho cc doanh
nghip c hot ng lin kt quc t nng cao nhn thc v tm quan trng
ca vic tun th cc quy nh v nh gi chuyn giao l tin xy dng
mt chnh sch nh gi hiu qu, t xc nh, tm hiu s khc bit gia
vic nh gi cho mc ch thu v mc ch kinh doanh, gim thiu ti a cho
ph tun th cho doanh nghip. y l bin php m cc chuyn gia nh gi
kh cao v tm quan trng ca n (Biu 4.6).

141

 Tp trung p dng th im APA u tin cho cng ty Samsung, v rt ra cc

bi hc kinh nghim cho cc c quan qun l thu Vit Nam.
Biu 4.6. Tng cng cng tc tuyn truyn c ch
chnh sch kim sot chuyn gi i vi doanh nghip
FDI
7
6

6.04
4.97

5.5

5.18

5.33

5.3

5
4
3
2
1
0
Cc Thu

Cng ty kim Cng ty trong Cng ty nc Cng ty nh Gi tr trung

ton
nc
ngoi
nc
bnh

Ngun: Kt qu kho st ca nhm nghin cu.

Hng dn cc doanh nghip c hot ng lin kt vi nc ngoi c ch

php l c lin quan n hot ng kim sot chuyn gi chuyn gi nh: ti
liu, thng tin; hng dn quy trnh, ti liu lin quan n APA di cc hnh
thc: cm nang hng dn, t chc hi ngh, tp hun cho cc doanh nghip,
xy dng chng mc ring trn trang website ca Cc thu TP.HCM
K lut cc cn b thu nhng nhiu hoc tha hip vi cc doanh nghip lin
kt (i tng b thanh tra, kim tra hin tng chuyn gi)
Nhim v trc mt l Cc thu thnh ph ch ng t chc thng k phn
loi doanh nghip c vn u t nc ngoi ang hot ng trn a bn thnh
ph v cc doanh nghip thnh ph c hot ng u t ra nc ngoi theo
cc tiu ch: quc tch ca ch doanh nghip thuc quc gia no, ngnh ngh
kinh doanh, thi gian thc t u t, tng s l, s tin hon thu... t p
dng cc gii php phng v kim sot chuyn gi.
Lm tt cng tc truyn thng d lun x hi h tr lm tt cng tc kim
sot chuyn gi.
y ban nhn dn thnh ph ch o thc hin cc gii php ng b hon
thin mi trng u t, to iu kin thun li cho hot ng kinh doanh ca
cc nh u t chn chnh. vi mi trng kinh doanh tt, d Cc thu
thnh ph c tng cng cng tc qun l hot ng chuyn gi cng khng
lm gim tnh hp dn ca mi trng u t
142

KT LUN CHNG 4
Hot ng kim sot chuyn gi l cng vic phc tp, nu thc hin khng tt
khng nhng khng rng buc cc cng ty c hot ng lin kt quc t tun th
yu cu ca c quan thu nc ch nh, m cn c th lm nh hng n quan h
i ngoi gia cc nc, tc ng hn ch n mi trng u t. gii quyt
nhng hn ch trong cng tc kim sot chuyn gi trn a bn thnh ph H Ch
Minh ni ring v c nc ni chung nhm nghin cu trong chng 4 xut cc
gii php da trn 04 quan im: gii php xut phi ph hp thng l quc t,
tip thu kinh nghim cc nc i trc; Ph hp tnh hnh thc tin v kh nng
qun l thu ca Vit Nam; Cc gii php a ra phi c kh nng thc thi (c th
chp nhn c); Gii php kim sot chuyn gi khi thc hin khng lm gim tnh
hp dn ca mi trng thu ht u t u t nc ngoi vo Vit Nam.
Trong chng 4,nhm nghin cu xut 02 nhm gii php : Kin ngh vi cc c
quan qun l Trung ng v vi cc c quan qun l Nh nc ca thnh ph (
nhn mnh vo Cc thu ca thnh ph) .Cc gii php c th xoay xung quanh 7
vn : Hon thin h thng php l, chnh sch, c ch c lin quan ti qun l
hot ng chuyn gi ti cc doanh nghip FDI c hot ng lin kt; Nng cp c
s vt cht k thut v xy dng d liu thng tin phc v cho kim sot chuyn
gi;Tng cng hp tc trong v ngoi nc h tr kim sot chuyn gi;Tng
cng cng tc thanh tra, kim tra i vi cc trng hp nghi vn chuyn gi;Vn
t chc qun l v o to ngun nhn lc qun l chuyn su phc v cho cng
tc kim sot chuyn gi; Tng bc p dng c ch APA trong cc doanh nghip
FDI v cc bin php khc. Trong cc bin php xut chng 4 nhm nghin
cu nu r cch thc t chc thc hin, a ch p dng v iu kin p dng
thnh cng tng gii php. Thc hin ng b cc gii php theo nhm nghin cu
s nng cao hiu qu cng tc kim sot chuyn gi trn a bn Tp.HCM

143

KT LUN CHUNG
Hot ng chuyn gi ca cc tp on, cng ty a quc gia trn th gii ngy
cng gia tng v tinh vi nhm ti thiu ha s thu phi np, ti a ha li
nhun thu c ca c h thng kinh doanh ca doanh nghip cc nc khc
nhau. Hot ng chuyn gi c nhiu tc ng hn ch n mi trng kinh
doanh ca cc nc, cho nn cc quc gia trn th gii bao gm cc nc pht
trin ln cc nc ang pht trin ang gia tng hot ng kim sot chuyn
gi.
Thnh ph H Ch Minh ni ring v Vit Nam ni chung ang trong giai on
ban u c quan thu tng cng cc bin php kim sot chuyn gi ca cc
cng ty c hot ng lin kt vi nc ngoi. xut cc gii php gip cc
c quan c thm quyn nng cao hot ng kim sot chuyn gi trn a bn
thnh ph H Ch Minh nhm nghin cu nhn tiNghin cu vn
chuyn gi ca cc doanh nghip FDI trn a bn thnh ph H Ch Minh:
thc trng v gii php. Ni dung cng trnh nghin cu c th hin trong
04 chng. Chng 1: Nu khi qut nhng vn c bn c lin quan n
hot ng chuyn gi v kim sot chuyn gi: hnh thc, cch thc, xu hng;
Chng 2: Nghin cu kinh nghim kim sot chuyn gi trn th gii, cc
nc cng nghip pht trin nh Hoa K, Anh, Nht, ln cc nc mi ni:
Trung Quc, n , Hn Quc. Nhng kinh nghim ca cc nc l c s quan
trng gip nhm nghin cu xut cc gii php nng cao hiu qu kim sot
chuyn gi thnh ph H Ch Minh; Chng 3: Bng phng php nh tnh
cng nh nh lng nhm ti nghin cu thc trng chuyn gi v kim
sot chuyn gi trn a bn thnh ph H Ch Minh, nu c nhng thnh
cng v hn ch ca cng tc kim sot chuyn gi, phn tch cc nguyn nhn
khch quan v ch quan tc ng. Cc kt lun nu trong chng 3, to ra c s
thc tin quan trng gip nhm nghin cu xut gii php chng 4;
Chng 4: nhm nghin cu thc hin c mc tiu ca n l xut 02
nhm gii php kin ngh vi c quan qun l Nh nc Trung ng v a
phng nhm nng cao hiu qu ca hot ng kim sot chuyn gi trn a
bn thnh ph.
D c nhiu n lc v tm huyt nhng cng trnh nghin cu khng trnh
khi nhng thiu st, chng ti mong nhn c kin ng gp ca cc chuyn
gia v cc nh khoa hc.

144

TI LIU THAM KHO

Ti liu ting Vit
Cao Thu Anh, 2011. Cc gii php nng cao hiu qu qun l thu i vi hot
ng chuyn gi trong cc doanh nghip FDI ti Bnh Dng. Lun vn thc s
kinh t, trng i hc Bnh Dng.
Hunh Thin Ph, 2009. Chuyn gi ca cc cng ty a quc gia trong giai
on hi nhp kinh t quc t. L un vn thc s kinh t, Trng i Hc Kinh
T Tp.HCM.
L Xun Trng, 2011. Kim sot chuyn gi Vit Nam: Tip tc hon thin
khung php l v cc iu kin thc hin. Tp ch ti chnh s 7/2011.
Nguyn Th Hong Anh, 2004. Mt s bin php nng cao hiu qu qun l thu
ca nh nc vi nh gi chuyn giao trong hot ng u t trc tip nc
ngoi t thc t ca TP.HCM. Lun vn thc s kinh t, Trng i hc Kinh t
TP.HCM.
Nitin Jain, 2013. Chuyn gi trong ngnh may Vit Nam. Hi tho t chc ti
H ni t ngy 27/02 n ngy 1/03/2013.
Nguyn Th Hnh, 2008. Qun l nh nc v nh gi chuyn giao trong cc
cng ty a quc gia ti Vit Nam: thc trng v gii php. Lun vn thc s kinh
t, i hc Kinh t TP.HCM.
Nguyn V Nguyn, 2007. Mt s bin php qun l nghip v chuyn gi ti
khu vc kinh t nc ngoi ti Vit Nam. Lun vn thc s kinh t, i hc Kinh
t TP.HCM.
Nguyn Ngc Thanh, 2001. Chuyn gi v th thut chuyn gi ca cc Cng ty
a quc gia Vit Nam, Nh xut bn Ti chnh.
Phan Th Thnh Dng, 2010. Php lut v kim sot chuyn gi Vit Nam.
lun n tin s lut hc, Trng i hc Lut TP.HCM.
V Thanh Thu, Ng Th Ngc Huyn, 2011. K Thut u T Trc Tip Nc
Ngoi, NXB Tng Hp TP. HCM.
SGS, 1993. Bo co kt qu gim nh nm 1993.
B k hoch u t, 2013. Tng kt tnh hnh u t FDI 9 thng nm 2013.

145

B k hoch u t, 2013. K yu hi ngh 25 nm u t trc tip nc ngoi.

H Ni
B Ti chnh Vit Nam, 2011. Ti liu tham kho v kinh nghim quc t v
qun l thu.
B Ti chnh, Ch th 01 /CT-BTC ngy 16.03.2012 V vic tng cng cng tc
qun l thu, chng tht thu v gim n ng thu nm 2012 trong ngnh thu
B Ti chnh, Ti liu tp hun kim sot chuyn gi do B ti chnh phi hp
vi EU t chc ngy 22/03/2013 ti H ni.
B Ti chnh, Thng t 117/2005/TT-BTC ngy 19/12/2005 ca B Ti Chnh,
hng dn thc hin vic xc nh gi th trng trong giao dch kinh doanh
gia cc bn c quan h lin kt.
B Ti chnh, Thng t 66/2010/TT-BTC ngy 22/4/2010 ca B Ti Chnh,
Hng dn thc hin vic xc nh gi th trng trong giao dch kinh doanh
gia cc bn c quan h lin kt.
Tng cc thu, 2011. nh gi thc trng qun l thu v chuyn gi ti Vit
Nam giai on 2006-2010 v nh hng nng cao hiu qu qun l thu i vi
hot ng ny trong thi gian ti. Ban ci cch v hin i ha ca Tng cc
thu Vit Nam nm 2011.
Tng Cc Thu, 2007. Thanh tra gi chuyn nhng. Ti liu do Tng cc thu
phi hp Phng nghin cu Shinichiro Tateishi Trng o to thu Nht Bn.
Tng Cc Thu, 2010. Lm th no kim sot chuyn gi? Tp ch thu nh nc
s 42, k 2 (11/2010).
Vin nghin cu ti chnh, 2000. Chuyn gi v chuyn gi ti cc doanh
nghip c vn u t nc ngoi Tp.HCM, Nh xut bn ti chnh.
Ti liu ting Anh
E. Baistrocchi and I. Roxan, 2012. Resolving Transfer Pricing Disputes: A
Global Analysis. London, Cambridge University Press.
Garry Stone, 2012. International transfer pricing 2012. Global transfer pricing
leader PricewaterhouseCoopers LLP (US)
Fabian Barthel, Matthias Busse, Eric Numayer, 2009. The Impact of Double
taxation treaties on Foreign Direct Invesmen: invidence from large Diadic panal
data Western Economic Assosiation International.
146

Elliott, Jamie, 1999. Managing international transfer pricing policies: a

grounded theory study. PhD thesis University of Glasgow.
Mansour M. Moussavi, 1996. The economic impact of multinational transfer
pricing in Third World countries: The case of Iran. Salve Regina University
Olivia Chung, 2007. How foreign firms dodge taxes
http://www.atimes.com/atimes/China_Business/ID11Cb02.html

in

China.

Stephen Bastian, 2011. Transfer Pricing Trends and Globalization,

http://www.articlesbase.com/international-business-articles/transfer-pricingtrends-and-globalization-4687003.html.
Xiling Dai, 2010. Study on Transferring Price Problem of Multinational
Corporations, School of Business Administration, Shenyang University.
International Business Research, Vol. 3, No. 3.
Wittendorff, Jens, 2010. Transfer Pricing and the Arm's Length Principle in
International Tax Law. Kluwer Law International.
Ernst & Young, 2012. Transfer Pricing Global Reference Guide.
Ernst & Young, 2010. Global Transfer Pricing Survey, Addressing the
Challenges of Globalization.
KPMG, 2012. Global Transfer Pricing Review.
PWC, 2011. International Transfer Pricing 2011
OECD, 2010. OECD Transfer Pricing Guidelines for Multinational Enterprises
and Tax Administrationsal
OECD, 2013. Announcement and Report Concerning Advance Pricing
Agreements
United Nations, 2013. United Nations Practical Manualon Transfer Pricing for
Developing Countries.
United Nations, 2011. Mode Double Taxation Convention Between Developed
and Developing countries.
Cc trang web tham kho
www.oecd.org
http://www.studymode.com/essays/Transfer-Pricing-772621.html
http://fia.mpi.gov.vn/News.aspx?ctl=newsdetail&aID=1518
147

http://www.saigondautu.com.vn/Pages/20120412/Chong-chuyen-gia-nhin-tucac-nuoc.aspx
http://www.tapchitaichinh.vn/Nghien-cuu-trao-doi/Chong-chuyen-gia-o-VietNam-Tiep-tuc-hoan-thien-khung-phap-ly-va-cac-dieu-kien-thuc-hien/5672.tctc
http://download.pwc.com/ie/pubs/2012_international_transfer_pricing.pdf
http://theses.gla.ac.uk/634/
http://mckillop.salve.edu/dissertations.cfm?key=advisor
http://www.economicpopulist.org/content/corporate-tax-dodge-billions-avoidedtaxes-while-america-goes-broke
http://kinhdoanh.vnexpress.net/tin-tuc/doanh-nghiep/adidas-co-dau-hieu-chuyengia-de-tron-thue-2739905.html
http://kinhdoanh.vnexpress.net/tin-tuc/doanh-nghiep/nestle-bao-lo-hang-chuctrieu-usd-tai-viet-nam-2863978.html
http://kinhdoanh.vnexpress.net/tin-tuc/doanh-nghiep/bao-lo-lien-tuc-coca-colaviet-nam-van-muon-mo-rong-san-xuat-2729109.html
http://tuoitre.vn/Tuoi-tre-cuoi-tuan/552765/thien-duong-thue.html.
http://www.pwc.com/vn/vn/publicati

148

149