Mizorit komuniste-etnike n Prishtin

Si u vendos diktatura ushtarake n Kosov me qllim t

okupimit dhe pasojat
Qyteti ishte i strmbushur me refugjat nga Llapi. T gjith ishin t rrezikuar
gjat dimrit 1944/45. N qytet njsitet bullgare-serbe kishin filluar ti tubojn
meshkujt n shtat burgjet q i kishte krijuar OZNA e Spasoje Gjakoviqit dhe
Miladin Popoviqit. Pr do nat n salln e Gjimnazit bheshin seleksionime
formale, kinse po gjykohen, pr ti pushkatuar me vendime, t quajtur nga
populli strelishte (pushkatime), n pjesn e djatht pr Grmi. Sipas
deklarats s Mustaf Hoxhs, me qindra etnik po edhe komunist serb dhe
bullgar do t prpiqen pr ti dhunuar femrat q kishin mbetur npr shtpi pa
asnj mbrojtje. Kt mizori e toleronte Miladin Popoviqi derisa ata vet e vran
n zyr, do t konkludoj komandanti i Batalionit Meto Bajraktari, i njohur pr
mbrojtje t popullit shqiptar n do cep t Kosovs m 1944/45. (32. Deklarat e
Mustaf Hoxhs m 1973, Prishtina nj qytez me shtat burgje t Spasoje
Gjakoviqit e kompanis).
N Vushtrri dhe rrethin popullsia shqiptare ishte vn para thiks dhe litarit t
nj sr komunist-etnikve, t cilt nat e dit, pa pushim, shkonin fshat n
fshat pr ti mobilizuar meshkujt shqiptar pr nevoja t frontit. Pasi e kryenin
mobilizimin, lufttart fillonin t plakitin, sidomos n mod ishte grabitja e
stolive t femrave, por edhe e bagtive pr nevoja t tyre ushqimore, pa asnj
kompensim. Lidhur me kt, populli ishte i irrituar dhe nuk mund t duronte. N
Shal t Bajgors Spasoja gjakatar, si e quante Ahmet Selaci me vllezr
(Mehmetin dhe Rizahin), do t organizojn mbrojtje popullore, por ishin t
pafuqishm para brigadave dhe divizioneve t ardhura nga Serbia, Maqedonia
dhe Mali i Zi, enkas pr t br krime monstruoze. Vetm n Mitrovic gjat
janarit-prillit ishin pushkatuar rreth 180 burra, prej t cilve Milija Kovaqeviqi
dhe shefi i OZN-s, Rasim Qerkezi, kishin grabitur pasuri q llogaritej me vler
pr ndrtimin e 200 shtpive. (33. Deklarat e Qazim Bajgors, m 1966 n
Bare). Krimet e tjera ndaj popullsis s ktyre trevave ishin t paprshkruara.
Kishte dhunime, grabitje, vrasje individuale dhe kolektive, sidomos n pjesn
jugore n disa gremina t Mitrovics. (34. Deklarat e Qazim Bajgors, m 1966.
M akuzonin se jam jatak i Ibrahim Lutfiut).
Mizorit komuniste-etnike n Drenic

N Drenic gjat janarit e deri n prill vrasjet bheshin npr shtpia pa asnj
marrje n pyetje. Bheshin vrasje t tilla sepse u kishim dhn buk lufttarve
t liris s vrtet t Shaban Polluzhs. Krime kishte edhe t atij lloji q vetm
barbart osmanlinj kishin br m 1910. Ato ishin vrasje dhe futje e kufomave
nn akull. Vrasje dhe hedhje t kufomave n mnyr q ti demolojn qent
endacak. Vrasje me kurdisje kinse me rastin e bastisjes po duan t arratisen,
vrasje para antarve t familjes pr ti friksuar masn etj. (35. AVIIB. K. 141142-5; Deklarata t lshuara m 1971 n Llaush pr ta shkruar biografin e
Miftar Llaushs).
Fundi i pushtetit nazist n Kosov po afrohej n fillim t nntorit 1944. N
luftime dhe deri diku pa luft m 23.XI.1944 nga Mitrovica do t largohet ushtari
i fundit nazist. Lidhur me kt m 20.XI.1944 n Polac t Drenics do t mbahet
nj kuvend, n t cilin do t marrin pjes 186 delegat nga viset e ndryshme t
Kosovs. N kuvend do t debatohet pr krijimin e forcave ushtarake q do ta
mbronin truallin e Kosovs nga invazioni serbo-malazez. M 21 XI 1944 nga
Kosova pr drejtim t Kralevs do t arratisen Xhafer Deva dhe disa ndihms t
tij. Por n Drenic pas nj debati dyditor nn drejtimin e Myftar Llaushs dhe
Shaban Polluzhs, m 22.XI.1944 do t vendoset: 1. T krijohet forca pr lirim
dhe bashkim kombtar. Njsi t tilla t krijohen edhe n trevat tjera shqiptare n
mnyr q okupatort eventual serbo-bullgar dhe serbo-malazez t
pengohen, 2. Pr themelimin e Divizioneve t tilla shpallet mobilizim prej
moshs 16-65 vjear, 3. T informohen aleatt antifashist (anglo-amerikaneruse), 4. Pr kt qllim themelohet Shtabi Suprem pr lirimin dhe bashkimin
definitiv dhe t gjithanshm kombtar, 5. Pr komandant caktohet pr kt zon
Shaban Polluzha. Ndrsa zvendskomandant Miftar Llausha. Shef i Shtabit
caktohet Mehmet Gradica. Pr kt Shaban Polluzha, m 24.XI.1944 me shtabin
e tij t prcjell nga dy batalione do t shkojn n Mitrovic pr bisedime me Ali
Shukriun, Milija Kovaqeviqin, Rasim Qrkezin, Spasoje Gjakoviqin dhe Ali Bojiqin
si prfaqsues partizan antifashist. Takimin e prshndet Fadil Hoxha dhe
Miladin Popoviqi, sipas stenogrameve q jan mbajtur m von. (A. Kosovs,
Fondi i K. Krahinor t PKJ-s pr Kosov dhe Rr. Dukagjinit 1962). Pr kt situat
duke e vrejtur qllimin e Shaban Polluzhs, komunist-etnikt do t
organizojn mizori ndaj civilve n Drenic, me qllim q Shaban Polluzha, si nj
njeri me karakter t fort t provokohet dhe pastaj t filloj ploja mbi popullin
duarthat. Pr ta evituar tragjedin, sipas dshmive t Fadil Hoxhs, m 1979,
Shaban Polluzha do ta organizoj nj kuvend n Polluzh pas takimit n
Skenderaj, m 3.XII.1945. Aty pasi ishte debatuar politika kriminale e Miladin
Popoviqit, Spasoje Gjakoviqit, Ali Shukriut dhe Ali Bojiqit n prapavij t
divizionit t Shabanit me shok n Gllamnik Ismet Shaqiri dhe Krsta filipoviqi do

t konfrontohen me Shtabin e Shabanit. N Gllamnik Ismet Shaqiri do ta marr

kt prgjigje: Ne nuk mund t shkojm n Srem e ju kha prapa shpins t na i
therni e t i hudhni nn akull kufomat e bashkatdhetarve tan. Jo, duam me ba
deken tue i mbrojt trojet tona e jo t Banatit q nuk kemi lidhje me ta. Me kt
konkluz pajtohen edhe antart tjer t Shtabit t Shaban Polluzhs. Ndrsa n
Kulin me radiolidhje Fadil Hoxha do ti ftoj q efektivat e Shabanit t
prapsohen dhe ta marrin rrugn kah jan nis. N mosdgjim do t pasoj
gjuajtja me top, jo n drejtim t efektivave t Shabanit, por n hapsir t
zbrazet n fillim. Pr kt, me ta kuptuar se Shaban Polluzha nuk dgjon asknd,
Miladin Popoviqi do ta urdhroj Pavle Brajeviqin q ta sulmoj masn q po
ngjitej kah Qiqavica. Nuk kam menduar n ato momente q ta kapi pushkn me
shqiptar, sepse gjermant ishin larguar, do t konstatoj Fadil Hoxha m 1979
n simpoziumin q po mbahej n Grand Hotel t Prishtins.
Cili ishte Shtabi i Shaban Polluzhs sipas konstruktimit t mvonshm? N Shtab
ishin: Azem Aruqi, Feriz Boja, Hamz Istgu, Hazir Xhaka, Mehmet Gradica, Miftar
Llausha, Mulla Iliaz Broja, Rexhep Xheli, Rifat Maloku, Sadik Lutani dhe Uk
Sadiku. Divizioni i Shaban Polluzhs i kishte gjasht batalione (brigada).
Komandant i Batalionit (brigads) I ishte Ram Sejdiu. Komandant i Batalionit II
ishte Ymer Fazliu, komandant i Batalionit III ishte Is Zymberi, komandat i
Batalionit IV ishte Bajram Bajraktari, komandant i Batalionit V ishte Zeqir Lutani
dhe komandant i Batalionit VI (me 650 lufttar) ishte Hazir Xhaka. (Shiko: prof.
dr. Ibrahim Gashi, Shaban Polluzha Epoka e re f. 11. 24 II 2015, n t cilin
disa konstatime n mnyr eksplikative shkencore jan paraqitur pr her t
par).
far ngjau n trevat e tjera t Kosovs?
Mizorit n Rahovec dhe rrethin nuk kishin t ndalur. Faktet arkivore flasin se
n Rahovec 170 burra ishin futur n burgje vetm pse nuk kishin ditur ta flasin
mir serbishten, por vetm shqip. T gjith do t mbahen n burg pr 12 dit
me krcnim pr tiu dhn mito komandantve t brigadave 25 dhe 26 t
Divizionit 46 t Serbis. T burgosurit rastsisht do ti liroj komandanti i
Divizionit Toma Popoviqi sepse nuk akuzoheshin pr asgj, por ishin aty si
shqiptar, q paditeshin nga serbt kolonialist. (36. AVIIB. K. 1411-42-5).
Mizorit komuniste-etnike n Pej
N Pej dhe rrethin pushkatimet ishin nj dukuri normale pr pes muaj
(nntor 1944, prill 1945). Kishte raste kur pushkatimi bhej n mas, n

prezenc edhe t fmijve. (36. Ahmet Kelmendi, Peja dhe rrethina n ditt e
diktaturs ushtarake 1945, gjersiht, publikim i veant me autor t tjer).
Mizorit komuniste-etnike n Gjakov
Administrata n Gjakov dhe rrethin kishte filluar t mbahet ekskluzivisht n
gjuhn shqipe. Ashtu kishte urdhruar Sheh Danjolli. Kundr ksaj praktike
menjher kishte reaguar kryekrimineli Spasoje Gjakoviq. Ky kriminel qysh m
1942 kishte qen n njsitet etnike n Mal t Zi, tani n cilsin e shefit t
OZNA-s, nuk la guri pa lviz pr ta kthyer regjimin gjakatar t Kralevins,
nprmjet vrasjeve, konfiskimit dhe deportimit t shqiptarve n eshalont e
vdekjes. N Gjakov ky kriminel i kishte organizuar tri burgje. N ato burgje pr
do nat do t pushkatohen shqiptart q ishin vendos nga fshatrat n qytez.
Sipas nj dokumenti t OZNA-s dshmohet se vetm gjat muajve dhjetor 1944maj 1945 jan pushkatuar pa gjyq 34 shqiptar. Pr udi n kt qytez dhe
rrethin edhe ata shqiptar q ishin n pozita nuk do t munden pr ta frenuar
shovinizmin e ktij krimineli (Spasoje Gjakoviq) e shum t tjerve. Jan
trishtuese prshkrimet se si sht gjurmuar znia e Gani bej Kryeziut, i cili ishte
aleat i anglezve. Pr kt rreshtim politik dihej publikisht, por ai do t burgoset
dhe likuidohet politikisht dhe fizikisht m von (AVII B. K. 82. -2-6/47).
sht fakt i pamohueshm se t gjitha njsit administrative n Kosov me
prjashtim t Gjakovs administrimin zyrtar e filluan me prdorim t gjuhs
serbishte. Askund, n asnj raport t rretheve nuk ka dokumente n gjuhn
shqipe. Ky fakt ishte paralajmrim se do t ndalohet edhe flamuri. E n vijim
parashihej t ndalohen edhe shkollat, kinse nuk ka kuadro. Por shkuarja e Fadil
Hoxhs dhe Zekeria Rexhs n Tiran dhe sjellja e mbi 300 msuesve kt
orientim t Mugoshs dhe gjakoviqve e qiten n hije.