Rudarsko Geoloko Graevinski Fakultet

Tuzla
Osijek:Sigurnost i Pomo na Radu
Predmet:Hemiske Bioloke i Radiaciske tetnosti

SEMINARSKI

RAD

Tema: Sanitarna zatita

Studenti:
Hazim Kurti
Armin Muratovi
Dino Tali

Profesor:
dr.sc Aldina Kesi docent

Sadraj
sadraj1
uvod ..2
dezinfekcija ...3
podruja dezifekcije...4
metode dezinfekcije..4-7
dezinsekcija....7
deratizacija.....8
Najei uzronici bolesti i mediji prenosa za koje se primjenjuje sanitarna
zatita......9-12
Zakljuak..13
Literature..14

UVOD
Pod pojmom sanitarna zatita podrazumijevamo spreavanje irenja zarazne
prenosive bolesti.
Kao takva na osnovu zakona o spreavanju i irenju zarazne bolesti propisuje se kao
obavezna mjera sa ciljem poboljanja ovjeijeg zdravlja kao i njegove okoline.
Uzmemo li za u obzir da se zarazne bolesti mogu prenositi raznim medijima
(putevima) od ega je najee voda, zrak i tlo gdje bakterioloka virusna i druga
oboljena mogu opstati i preivjeti u sva tri navedena prenosna media u odnosu na to
tretiraju se razliito. Stoga je potrebno da se tako i tretiraju i to kao dezinfekcija,
dezinsekcija i deritarizacija prostora i okoline. A emu to slui i nain tretiranja
svake od ovih mjera bie govora detaljnije u daljem radu

Dezinfekcija, dezinsekcija i deratizacija

DEZINFEKCIJA
Je skup mjera koje se provode s ciljem odstranjivanja ili unitavanja patogenih
mikroorganizama (ali ne i njihovih spora) sa neivih predmeta i koe.
Dezinfekcijom se broj tetnih mikroorganizama svodi na bezopasne vrijednosti po
zdravlje ovjeka. Dezinfekcija je reduciranje broja mikroorganizama ispod infektivne
doze, odnosno oslabljivanje mikroorganizama u tolikoj mjeri da nisu u stanju izazvati
infekciju. Za razliku od dezinfekcije, sterilizacija je unitavanje svih
mikroorganizama i njihovih spora sa neivih materijala. Na takav nain se iskljuuje
svaka mogunost zagaenja rane, operativnog polja, instrumenata itd. Provodi se
toplotom (suhom toplotom u sterilizatorima i vlanom toplotom pod pritiskom u
autoklavu).
Podruja dezinfekcije
Koa ( operativno polje, ruke..)
Sekreti i ekskreti ( sputum, urin, feces)
Prostorije ( vazduh, tvrde povrine, ve)
Voda za pie

Unitavanje mikroorganizama se postie:

Mehanikim oteenjem (vibracijama, hipertoni rastvori)
Promjenom DNK (jonizujue zraenje, UV zracima)
Denaturacijom proteina (kiseline i baze, visoka temperatura, alkoholi)
Djelovanjem na elijsku opnu (deterdenti i fenoli)
Djelovanjem na bakterijske enzime (cijanidi, vodonik- sulfid)

Prema vremenu dejstva dezinfekcija moe biti:

Preventivna (provodi se prije pojave bolesti u cilju njenog spreavanja)
U toku bolesti (obuhvata sekrete, ekskrete, predmete koje je bolesnik koristio)
Zavrna (provodi se po ozdravljenju ili smrti , dezinf. predmeta , prostorije u kojoj je
bolesnik boravio)

Metode dezinfekcije
I Mehanika dezinfekcija
Podrazumeva uklanjanje mikroorganizama mehanikim putem (ienjem, ribanjem,
kreenjem, usisavanjem, pranjem itd.)

Metode dezinfekcije
II Fizika dezinfekcija
Postie se:
1) Dejstvom toplote, tj, visoke temperature preko grejnog tijela (peglanje), kuhanjem,
parom, spaljivanjem, opaljivanjem (pod plamenikom), arenjem.

2) Ultraljubiastim zraenjem koriste se vjetaki UV zraci primjenom kvarcne

lampe koje mogu da se postave na bilo koje mjesto gde je neophodno, a slue za
dezinfekciju vazduha u bolesnikim sobama, sobama za medicinske intervencije,
operacionim salama itd.

III Hemijska dezinfekcija

Postie se antiseptikim i dezinfekcionim sredstvima.
U dezinfekciona i antiseptika sredstva se ubrajaju hemijska jedinjenja koja djeluju
na mikroorganizme tako to ih ubijaju ili oteuju njihove elije. Dezinfekciona
sredstva smanjuju broj mikroorganizama na predmetima i u prostorijama.
Antiseptika sredstva rade to isto samo na koi i sluzokoama. Ovde se ne radi o
potpunom unitavanju mikroorganizama ve se samo smanjuje mogunost da oni
izazovu infekciju.
Prema tome da li ubijaju ili samo spreavaju rast i razmnoavanje mikroorganizama
sva sredstva djele se na:
Mikrobiostatska spreavaju rast i razmnoavanje mikroorganizama
(bakteriostatska, virulistatska i fungistatska),
Mikrobicidna - ubijaju mikroorganizme (baktericidna, virulicidna, fungicidna,
sporocidna, amebocidna sredstva).

U hemijska dezinfekciona sredstva spadaju:

1) Oksidaciona sredstva primjer je 3% hidrogen. On ima dvojako dejstvo pri
dezinfekciji rana: ispira ranu (fizika denzifikacija) i pjenua (stvara aerobnu sredinu
to ubija anaerobne mikroorganizme)
2) Halogena jedinjenja primjer su jod (ima iroko baktericidno dejstvo) i hlor (za
dezinfekciju vode).
3) Kiseline slabe (borna siretna, mravlja) jake (sumporna, azotna, hlorovodonina)
i baze soda bikarbona, kre, kreno mlijeko (za dezinfekciju podova, zidova)

4) Soli metala i aldehidi (formaldehid, formalin)

5) Akridinske boje (tripaflavin, rivanol, bovakrin)
6) Sapuni i deterdenti
7) Alkohol i medicinski benzin
IV Bioloka dezinfekcija
Koristi se za spreavanje razvoja infekcije u rani, kao metod leenja i za poveavanje
imunobiolokih snaga organizma.
Ovde spadaju:
1) Antibiotici antimikrobne supstance koje se dobijaju iz ivih bia (bakterija,
gljiva), dok hemioterapeutici takoe imaju antimikrobno djelovanje, ali se dobijaju
sintetskim (vjetakim) putem.
2) Vakcine imunobioloke (antigene) supstance, odnosno ivi mikroorganizmi sa
oslabljenom virulencijom, koji se unose u organizam da bi se stvorila
specifina antitela koja e tititi organizam od odreenih zaraznih bolesti (bolesti koje
ti uneti mikroorganizmi izazivaju). Ovo je vid aktivne imunizacije organizam sam
stvara antitela kao odgovor na unijete antigene.
3) Serumi u organizam se unose ve gotova, formirana antitijela i zbog toga je ovo
pasivni vid imunizacije.
DEZINSEKCIJA
Je postupak suzbijanja tetnih insekata kao vektora brojnih zaraznih i parazitarnih
bolesti.
Bioloke metode: prirodni neprijatelji (ptice, jeevi, krtice, bubamare, mravi, ose...)
Mehanike metode: ienje, pravilno otklanjanje otpada, preslaganje zaliha,
ugradnja prepreka( mrea), postavljanje ljepljive trake...
Fizikalne metode: teperatura, vlaga, modificiranje sredine (manje kiseonika i duika,
a vie ugljinog dioksida), ultravioletno zraenje.
Hemijske metode:
Insekticidi hlorirani ugljikovodici (najpoznatiji je DDT koji je izrazito toksian i
zabranjen za upotrebu). Organofosforni preparati, Nikotin-Karbonati

DERATIZACIJA
Preventivne mjere deratizacije se zasnivaju na stvaranju nepovoljnih uvjeta za ishranu i
opstanak tetnih glodavaca.

DERATIZACIJA
Agrotehnike mjere: duboko oranje, prekopavanje,paljenje stanita..
Tehnoloke mjere: razni naini skladitenja robe i manipulacije robom, slaganje robe
na police i u pakete, preslaganje zaliha, uklanjanje moguih stanita, ugradnja
prepreka ( mrea), upotreba miolovki, ljepljivih traka..
Higijensko-sanitarne mjere: pravilno odlaganje kunog otpada, sakupljanje
organskog otpada u zatvorene kontejnere
Fizikalne mjere: upotreba UZ talasa s ciljem spreavanja ulazaka i zadravanja
glodara
Hemijske mjere: upotreba rodenticida koji se rabe samo u strogo kontrolisanim
uslovima ili ako je prisutnaizrazita najezda glodavaca. Prave se u obliku praha,
granula, tekuine, paste, plina.
DERATIZACIJA
Graevinsko-tehnike mjere: ugradnja vrata s metalnim obrubom, ugradnja sifona
i zatitnih prepreka u kanalizacionom sistemu.
Onemoguavanje naseljavanja glodavaca: kopanje temelja do 120 cm, upotreba
hemijskih sredstava ( kre, luine, kerozin...),UZ i magnetski repelenti (UZ
frekfencije iznad 20 kHz djeluju destruktivno na ponaanje i reprodukciju
glodavaca).

Najei uzronici bolesti i mediji prenosa za koje se primjenjuje sanitarna zatita:

S obzirom da se razni zagadjivai mogu pronai u u jednom od od navedena tri media
stoga neke od bolesti e biti opisane kao i njihovo suzbijanje.

Sanitarna zatita vode

Ako uzmemo da je voda jedan od najvanijih emergenta ovjeku te mu je jedan od
najophodnijih pa se stoga i najvie posveuje panje ouvanju i zatiti pitke vode ,
prirodni procesi zatite i ouvanja vode je prikazana na slici koja pojasnjava sam
nastanak vode kao i njen ciklus kruenja u prirodi.

Jedan od narairenijih medija za ovjeka a ujedno i najpogodniji za prenos bolesti

i oboljenja to ga ini i najmanje otpornim na uticaje je kontaminacija voda.Moe
se desit na razne naine,jedan od neeih uzronika oboljenja jest prisutvo
poveanog broja bakterija u vodi a najpoznatije su. E.coli i druge fekalne
koliforme, S.faecalis, S.faecium, Proteus sp.), sulfitoredukujue klostridije
(C.perfigens).Prisutvo ovih bakterija pronaenih lab. analizom je jedano od
alarma da se radi o zagaenoj tetnoj vodi,te stoga se poduzima postupak
sanitarne zatite koji se ogleda u analizi uzronika i nainu tretiranja sanitarne
zatite to podrazumijeva zatitu izvora a postie se na sljedei nain izolacijom
izvorita od bilo kojeg mogueg uzroka kontaminacije ,te ako je potrebno izvriti
renoviranje i poravku vodovodnog sistema.Nakon sto smo uradili ova dva
postupka pristupa se hemiskom tretiranju zatite koja moe biti upotrebom
hlora ,ivog krea i krenog mlijeka koji su najjednostavnija dezinfekcijska
9

sredstva a ujedno jedna od efikasnijih .Ukoliko ovi postupci ne pokazu eljeni

efekat pristupa se daljem tretiranju vode hemiskim sredsvima te ako i to ne poke
efekat izvorite se proglaava neupotrebljivm te se pristupa tretmanu tekih
agresivnih hemiskih sredstava.

Kontaminacija zraka i proces zaite

Najmlaa znanstvena disciplina (kozmina mikrobiologija) ima kao jedan od predmeta
svog izuavanja i mikroorganizme u pogledu biolokog djelovanja kozmikog zraenja i
uvjete postojanja ivota na drugim planetima.
U vazduhu su prisutne:- bakterije
-plijesni
-kvasnice
Bakterije
Izazivaju bolesti kao to su difterija, arlah, veliki kaalj i tuberkuloza a izazvane su
bakterijama koje se ire kroz vazduh i prenose se kapljicama koje se izbacuju
kaljanjem i kijanjem.
Bakterije se u vazduhu ne mogu da hrane i razmnoavaju, ali vazduh ipak sadri
ogroman broj bakterija.

10

Plijesni
Plijesan karakteristino raste u obliku dugakih niti hifa koje se prepliu preko
povrine.Spore plijesni lebde u zraku i disanjem kroz nos ili usta mogu prodrijeti u
plua.
Nije zabiljeeno da spore imaju ozbiljan patogeni utjecaj na ovjeka, ali kod
osjetljivih ljudi sklonih alergijama mogu izazvati zdravstvene potekoe.Zajedno s
toplinom, vlagom i hranidbenom podlogom one stvaraju nova gljivina gnijezda koja
onda dalje proizvode milijunske koliine novih spora.Plijesan je uobiajena nakon
poplave, te na mjestima oko kue gdje je slaba ventilacija
U klima ureajima taloe se velike koliine bakterija i plijesni koje izmeu ostalog
mogu prouzroiti opasne bolesti.

Kvasci
Kvasac je jednoelijska gljiva,tanije sastoji se iz jednoelijskih glivica.Ovi
organizmi su toliko mali da sttine miliona,ako ne i milijardi,stane u jednu ajnu
kaiicu.
Do sada je u prirodi registrovano egzistiranje vie od 1000 razliitih vrsta divljih
kvasaca.
Prirodni kvasac se moe nai svuda oko nas,u vazduhu koji udiemo,na listovima i
plodovima biljaka,na kori drvea...

Zakljuak:

11

Pored osnovnih mjera propisanih zakonom o sitemu sanitarne zatite .Kao I sama svijest
I znanje ovjeka o onome to ga okruuje jer pravila propisi su mrtvo slovo na papiru ako
se on ono provodi jer ovjekova svjesnost problema i poznavanje uzronika tog problema
u velikoj mjeri mu olaksaje a u sutini sve poinje od kue i onog ta osoba ponese sa
sobom iz te kue.jer ivot je kratak da bi olako troili

Literatura

12

www.federalna uprava za inspekciske poslove

interna skripta Medicina rada dr .sc Nihada Ahmetovi docent
hemisk, bioloke i radijaciske tetnosti dr.sc Aldina Kesi docent
internet

13