Roma

Italya
ay isang tangway na nahahanggan mula sa timog na bahagi ng Europa
patungo sa Dagat ng Mediterranean.
May hugis na bota sa hango sa Latin na "italus"
Bundok ng Alps- ito ang naghihiwalay sa bansa at iba pang panig ng
Europa.
Ang mga kapatagan ay mainam na taniman at siyang pinagkukuhanan ng
kabuhayan.
Sicily pinakamalaking pulo
Pyrrhus - cousin of Alexander the Great
Pyrric Victory - False Victory
Unang Pamayanan sa Roma
Latium
Etruscan

- dito unang nanirahan ang mga Indo-European

- nagtatag ng unang pamayanan na nagmula sa Eturia.

Roma sa Ilalim ng Republika

Republika - ay isang gobyerno na kung saan ang mga mamamayan ay may
karapatan bumoto at maghalal ng mga opisyal.
Itinaboy nila ang mga Etruscan at nagtatag ng republika na walang hari.
Patrician
- mga mayayamang may-ari ng lupa.
- nagmula sakanila ang dalawang konsul na nangangasiwa sa
pang-araw-araw
- isang taon lang nanungkulan.
Senado (Senate)- binubuo ng 300 na kagawad ng konseho na mula sa
pangkat ng mga patrician.
- higit na makapangyarihan sa pamahalaan
- nangangasiwa sa ugnayang panlabas
- nagdedesisyon tungkol sa mga isyu
Asamblea - ay isa pang sangay ng pamalahaang Romano
Plebian
- pangkaraniwang tao
- mangangalakal at magsasaka
- walang karapatang mamahala
- bawal mag-asawa ng patrician
494BCE
- nagsimulang humingi ng pantay na karapatan ang mga
Plebian.
- nagbanta na titigil magbayad ng buiws at paglingkod sa hukbo
ang mga Plebian
Tribune
- ay nangangalaga sa mga karapatan ng Plebian
- Noong 400 BCE, umabot sa 10 bilang ang tribune.
Law of the Twelve Tables (Lex Duodecim Tabularum)
- ang kaunaunahang nakasulat na batas sa Roma
287BCE
- naging pantay ang plebian at patrician

Paglawak ng Roma
pakikidigma at pananakop
alagaan ang komersyong pandagat
kinailangan ng proteksiyon ang Rome laban sa Carthaginians
DIGMAANG PUNIC
264BCE
Carthage

Phoenician Punic
-

nakidigma ang Roma sa Carthage.

ay itinatag ng mga Phoenician
kinokontrol nila ang Mediterranean, Hilagang Aprika, Espanya
"Traders of the Antiquity" "Carriers of Civilization"
"punicus" Latin word ibig sabihin ay Phoenician.

Unang Digmaang Punic

isinagawa sa dagat.
ginawang modelo ng mga Romano ang sirang barko ng mga Carthaginian
ginamit ang nakasanayang taktikang militar sa lupa sa laban
natalo ang mga Carthaginian at napilitang mapasakamay ng mga Romano
ang Sicily, Sardinia at Corsica

Ikalawang Digmaang Punic

Hannibal

- isang mahusay na mandirigma ng Timog Pransiya.

- tinawid niya ang Bundok Alps patungong Italya (Lambak Po)
Heneral Scipio
- isang hukbong Romano; natalo niya si Hannibal sa
Digmaan sa Zama sa Numida (Algeria)
Nasakot ng Roma ang Macedonia at Corinth.
Ikatlong Digmaang Punic
Cato
- isang tagapagsalita ng Senado
Pagsang-ayon ng Senado sa mungkahi ni Cato
Naganap dahil sa pagnanais ng isang maliit na pangkat na mayayamang
may-ari ng lupa na makuha ng Roma ang lahat ng teritoryo ng Carthage.
Nagbigay sa Roma ng pangunahing kapangyarihan sa Mediterranean.
149 BCE idineklara; 146 BCE natalo ang Carthage.
Mga Epekto ng Paglawak ng Kapangyarihan sa Roma
Nagpatulog sa pananakop ang Roma
Napasakamay ng Roma ang Macedonia, Gresya, Anatolia

Suliranin sa Agrikultura
Sumobra ang butil at produktong nagmula sa mga natalong bansa.
Ang mga lupain at ipinagbili sa mga mayayamang Romano
Kawalan ng Hanap Buhay
Lumikas ang mga magsasaka kaya kakaunti lang ang nakakapaghanap
buhay.
Kawalang Kaayusan sa Lipunan
hindi nagkasundo ang mayayaman at mahihirap
Spartacus ipinahayag niy ang pagpapalaya sa mga alipin at namuno sa pagaalsa.
Pag angat ni JULIUS CAESAR
First Triumvirate
Crassus

- isang mayamang tao sa Roma.

- napunta sakanya ang Silangan
- napunta sa Parthia ngunit siya ay namatay
Pompey
- tanyag dahil sa pakikidigma sa silangan
- nagpunta sa Middle East ngunit nabigong sakupin ang Persians
- tumakas siya at nagpunta sa Ehipto kung saan siya ay napatay.
Julius Caesar
- isang tanyag na heneral dahil sa kanyang husay sa
pakikigidma
- bago tumawid sa Ilog Rubicon ay kanyang winika "The die is
cast".
- nagulat siya sa Roma ng ganito "Veni, Vidi, Vici (I came, I
saw, I conquer)"
- kinilala bilang "uncrowned king"
- pinaunlad niya ang pamahalaan ng Romano
- pinatay noong Marso 15, 44 BCE ng kanyang dalawang
kaibigan na si Brutus at Cassius.
Second Triumvirate
Marcus Lepidus - dating heneral ni Caesar
Mark Anthony (Marcus Aurelius) - pinagkatiwalaang teryente ni Caesar
- pinamunuan niya ang imperyo sa Silangan
- asawa ni Octavia na kapatid ni Octavian
- napaibig kay Cleopatra at nanatili sa Ehipto na ikinagalit ni
Octavian dahil sa paghihiwalay nito as kapatid niya.
- Tinalo ni Octavian sa Labanan ng Actium noong 31 BCE
Octavian (Augustus Caesar) - malayong pamangkin sa pinsan ni Caesar
- pinamunuan niya ang imperyo sa kanluran
- hinikayat niya si Lepidus na magretiro sa politika

- binigyan ng titulong "unchallenged leader" ng Roma

- famous for his line "I found Rome a city of brick, I left it a city of
marble"
Pamamahala ni Octavius
Princeps
- ang unang titulong ibigay kay Octavius
Augustus - nangangahulugang magnificent/exalted o unang
mamamayan ng Roma
- binigay na pangalan ng titulo sa kanya (Augustus Caesar)
- ginamit niya ang kapangyarihan upang maibalik sa kaayusan
at pagbutihiin ang pamamahala sa Roma
- kinontrol niya ang hukbong militar
- namuno siya sa loob ng mahigit na 40 taon
- namatay siya noong 14 CE
Pax Romana o Roman Peace - mula 27 BCE- 180 CE
Ang Limang Mabubuting Emperador
Nerva

- umupo sa trono noong 96 CE

- namuno sa loob ng dalawang taon at nagpatupad siya ng
mahahalagang reporma
- ipinatupad niya ang adaption system upang maiwasan ang
agawan sa kapangyarihan

Trajan
sa Trono

- ang kauna-unahang emperador na taga labas na umupo

- naging emperador mula 98 CE hanggang 117 CE

- isa siyang dakilang heneral at mananakop
- nakuha niya ang teritoryo sa Silangang Euphrates at ang Dacia
sa hilaga ng Danube
- binigyan ng titulong Optimus
Hadrian
- isa siyang tagapangtangkilik ng sining at mapagtimping
emperador
- Pader ni Hadrian sa Ingglatera
- Kinilala siya bilang mahusay na pinuno at may pantay-pantay
na pagtingin sa mga nasasakupan
Antoninus Pious- Antonine Wall
- Pious ibig sabihin kind
- naghari ng 23 taon
Marcus Aurelius- huling emperador na mabuti
- Ilog Danube ang tinangkang tawirin
- 30 years ang ginugol niya sa pagtataboy ng mga barbaro
- 192 BCE namatay
- nawakas ang Pax Romano
Paghina at Pagbaksak ng Imperyong Romano

 Diocletian

- anak ng dating alipin

Ang Pagtaas ng Buwis

Ang Pagpili ng Emperador

Praetorian Guard o pribadong

hukbo ng emperador at ng hukbo
ng imperyo
army legion

Ang Paghina ng Ekonomiya ng mga

lungsod
Ang Pagbaba ng Populasyon
Ang Pagsalakay ng mga Barbaro
Mga Barbaro:
1. Visigoths (West Goths)
settled in Spain and ruled about 300 years. They were overthrown by
African invaders who became the descendants of the Islamic in Spain
2. Vandals
settled in North Africa. Carthage became alive again as the new capital
of their Kingdom. Emperor Justinian of the Byzantine Empire
conquered them in 534 AD
3. Ostrogoths (East Goths)
occupied part of Italy were also overthrown by Emperor Justinian
4. Lombards
went to Southern Italy. Their kingdom lasted about 200 years (568-774
AD) and gave its name to the part of the Italy now called Lombardy
5. Franks
moved into Northern Gaul and occupied the territory east of the Rhine
River
6. The Anglos and the Saxons crossed the North Sea into Britain which they
renamed "England" (Anglo land). Thus began the long history of the English
people.