Apazan P. Kusojunosuh TIOXKAPEBAUKH YTOBOP Y CBETJIOCTH TIOJIMTHUKHX 3BABAHDA Y EBPOIH (1715—1720) Cmphy Jyja XIV, 1715, ropyaie, eppomcxu Buagapm “ Apxape Halll cy ce pe MHOTKM HepeilieHxM npobemuMa, a pM TOMe cy ce uctiomKe MHOre Mehyco6ue Hecyraacnuue. TInrame rpanuia “wamehy @pamuycxe “ aycrpujcke Xonanguje, mpobnemn AnenuucKkor nony- ocrpsa, murale Hacneha upectona y Exrneckoj Koje je orpopeHo emphy Kpamuue Ane, mmeTauke cynpemaruje ua JanpaHcKoM Mopy, MalicKe AyXOBHe MpeBsacTH, UBexCKM mpobsem Ha ceBepy Exspone XC MM NOBe3aHO GaNTH4KO MMTawe mM nOjasa Pycuje na espomcKoj nosopHuim y Bpeme Ilerpa I u, Haj3aq, TakosBaHM aycrpyjcxu ,,Drang nach Osten“, 3anoyer mocne 3aKmy4era Kapnosaykor mupa 1699. ToqMHe, cBenoue 0 KOMIINeKcHOCTM cuTyalmje. Ako ce oBOM AOMajy M MmTaka HacTana Kao pe3ysITaT TYPCKO-MmeTauKuX cyKoba, Kao M cBe Beha 3avHTepecoBaHOCcT HeKUX BallaqHOeBpoNcKMx ApxKaBa, npe cBera Exnrnecke u Xonanquje, 3a NpusMKe Ha jyToucToKy, oa cmmKa cratha y Esponm nocraje muoro jacHyja u cxBaTmuBuja. Uctuna, mpo- 6nemm Be3aHM 3a aycTpujcKO-TypcKO-muleTauKe cyKobe Ha Bamkany uy Cpeqo3emy pyro cy Oumu 3aHeMapeHn. Pasnore Tome HMje TeLIKO Hahn. Iena Ta renepaumja, cem HeKux u3y3eTaKa, Guna je Ge3bojxa, uuje Gun0 HeKMX CHeKTaKyNapHMx BOjHMx cyfapa mM OKpUIaja Ha KOMHy M4 Mopy, Kao HM 3HavajHux cousjamnx noKpera. 3aro je oBaj, MHate M3BaHpesHO 3HaYyajaH Nepvog y esponcKoj ucropyju, nocebHo y Halim 3eMsbaMa, OcTao M0 Mam0 3a60paBbeH, y M3MarMyK Bpe- MeHa MIM CeHIM KacHMjux porahaja. Y crsapu, jenquHo y cBernocTH eBpONncKHxX MK MeAMTepaHcKMX 30MBalba MOry Ce CxBaTMTM HauMH mperopapaka, UpKpowa MHcTpyKUMja u canpxKaj onpenaGa Tloxapena- ‘KOT MMpOBHOr yroBopa, 3aKbysenor 21. jyna 1718. rogue.’ Onpen6e Kapnonauxor yrosopa, Ha ocHoBy Kojux je Aycrpuja Mpowmpysia cBojy Bact Hag XpBarckom, CraBonnjom, jy2xHom Yrap- cKoM, “3y3MMajyhu jyroncrounn Cpem ceneposanagun Banat, Hucy sHauMse Ze@unntTuBHM Mopas TypcKe HM meHO MpoTepwBawe U3 cpembe Espone. Iopra je cramHo MuciMnia Ha peBaHil, Ha Bpahawe usry6sbenor. Opa %eJba 3a PeBAaHIWOM Huje ce OHOCKIa caMo Ha 3emsbe xa6cOypmxe Aycrpuje, Beh Mero Tako u Ha Pycujy, Muetauxy Peny6bamny x Tomery, 7). Ha 3eMmbe KOje cy Ha OcHoBy onpegaba Kap- 1 [pra Honax, Ay6posaxxa dunroxayuja na muposnow Konepecy y Io- acapesyy, Uvumhes s60puux, 3arpe6 (1929), 655—664; Taspo Ixpusanuh, Anesnux ZyOpoercnuna Muxajaa Tewuha o Towapesaixou muposnom Kon— 2pecy 1718. zodune, Uctopucku uucturyt 6, Beorpag (1952).198 APATAH P. KMBOJMHOBME aosauxor m [lapurpagcKor mupa yo6une TypcKe TepuTopuje. Ha camoj Tlopru nocrojano je Hexommko crpyja. CBaka on mux Tpaxuna je par mpoTus Apyror Hempujarewa, jequa nporus Aycrpuje, apyra mpotus Mneraka, a tpeka nporus Iomcke. Ocum tora, mpusmuKe y THM 3eMsbama Ouse cy TakBe fa cy yMBane Hany y Kpajibm ycnex; Tlomexa je npy2xana cmmxy Hepepfa, YHyTpalnenx cyKo6a M aHapxuje, sembe Kclpmene nommTwukum Gop6ama, 6e3 aBpeTe opraHM3aynje u pTnopHe cHare; Aycrpuja je 6una ucrpomleHa paTom 3a WIMmaHCKO wacmehe “3 Kora je Tex w3allima, Kao mM no6yHOM yrapcKor BucOKOr mgieMcTga nog Bohcrsom Ppare II Paxounja. a umax, y TypcKoj je 6us0 xxmBO Ceharbe Ha CjajHe BOjHi4ke nobege npwHta Eyrena Ca- BOjCKOr Ha pa3HMM eBponcKuM paTuiruma. KoHayHo, cMiMHa Typ- cKor ywapa cpyausa ce Ha Mnetauxy Peny6mmxy. Pasnor rome rpe- 6a TpaxuTn y aMBennu ya je apurpanckum mupom 1700. roqmue Tlenonoxes (Mopeja) nocrao cacraBHm neo Peny6amxKe cs. Mapxa, TpH y OKy BeIMKMM Be3HpKMa M TYPCKMM KOMaHZaHTMMa. IIpucycrBo Be- nemmje y Mopeju npegcrapmano je pyesuguy onacHocr 3a TypcKy, weny Ges6eguocr u Tpropmuy. 2Xesba Aa ce orpece He3roqHor cycefa, Kao M cBe OFeBMAHKje onagaie Peny6mxKe cs. Mapa yonpuHenn cy ogsyuM fa oBa Tpeba fa nocrane mppa xpTBa. Beh Kpajem 1714. roquHe Typcka je mouena face cupema 3a pat, oxpaGpena mobeqom Hag Tletpom Besmxum ua pyry 1711. roqune. Bezmxu sesmp, eHeprmuHu am Heuckycuu Jlamuy Amv-mnaiua, Boba paroGopHe crpyje Ha Ilopru, paryHao je, yocranom morpemHo, 4a Ayctpuja Hehe mpwxBaTuTn pat MpoTus TypcKe camo 3aTo fla 6M SalliTuTMia cBor caBe3Huka, Mueraaxy PenyOmmKy, u fa he Tako, jequor no jequor, no6ehusatn cBoje mpoTMBHuKe M QMKTMpaTH uM yenose mupa. Tpe6ano je Hahn camo casus belli, urro Huje Guo Te- miko yanuutu. Iopra je onry2xxuna Bexermjy ga Ha cBojoj TepxTropu- ju cxpwsa I[pxoropue, canesnuKxe Merpa Bexuxor u3 1711. rogue.” Par je 640 o6jaBmex y AeuemOpy 1714. rogue, na 6u Beh y neTo cne- aehe rogue Typun 3ay3zem ocrpso Tuxoc, Mnerauka qunmomatuja je varreppenmcana y Beuy, Koy mpwuua Eyrena Capojckor, “ 3axTe- Baya Ja Aycrpuja, y cKnazy ca cBojum o6aBesama m3 yroBopa pA 1684. u 1699. roqune, mpemy3me KopaKe Ha Ilopru, AumomaTcKe K ako 6yze Norpebuo x BOjHe, 7a oBa PSycTaBu HeNpMjaTecTBa NPOTHB Benermje. To je 6uo jenn Haun ga ce PemyOnmxa cB. MapKa cmace of Temkor nopasa. He xenehu ma yhe y pat, Aycrpuja ce o6a- Besaa Ja MHTepBeHMIUe MpeKo cBOjMx AMTIOMATCKMX NpeACTaBHMKA Ha Tlopt. Muerauxu nopa3v, a HapowTo ry6urax Mopeje y aprycry 1715. ToyMHe, Kao M MoryhHocr ya Typum saysmy Kpcb 1 Tume HenocpezHO yrpose Ilancxy apxxapy uM aycTpujcKe moceye Ha AneHuHcKom mosyo- eTpBy noKasam cy ya AycTpuja camo opy2KaHoM aKUMjoM Moxe 7a cnpeum Hajrope. Hanopw nane Kaumentra XI ga oGesGenm Heyrpas- nocr IInannje, Tj. 4a cmpeym eH ynayq Ha AneHMHCKo monyocTpBo, * M, de Hammer, Histoire de VEmpire Ottoman, depuis son origine ju- squ’d nos jours, Paris, 1842, III, 354. * K. Matuschka, Feldztige des Prinzen Eugen v. Savoyen, Der Tiirkenkriege 1716-1718, Wien, 1891, 15.MOMAPEBAYKM YIOBOP... 199 vMasIM cy caMo MpuBpemenu yenex.* Hajsay, cmpr Jlyja XIV, najpeher Hempyjatema Xabc6yprosaua, y aprycry 1715, roquue, omoryhuna je Aycrpuju qa moHece omstyKy 0 crynamy y pat. Parobopua crpyja y Beuy, Ha ueny ca mpuHiom Eyresom Capojckum, JapoBuTuMm BOjCcKO- BOboM M HajoMMbeHjom m4HOUIhy Ha ABOpy uapa Kapaa VI, nowena je aa Tpaxxu pat. Umax, npuay Eyren je Guo cpectan cnabocru “ WCOpIweHOCTM aycrpujcKHx apMyja, omuTe curyammje y Esponn, onacHocTx Koja uperu Aycrpuju 1 HeHMx ObaBe3a NpeMa MuerauKoj Peny6. UnrensupHe mpunpeme 3a par oTmouese cy oHor TpeHYyT- Ka Kay je nocrano jacHo ga HeMa u3rJiefa Ha NOBObaH Mcxoy Mpe- ToBopa. Y jecen 1715, rogue noweno je Kperame aycrpujcxux rpyma. Typux cy, ca cBoje crpake, nouem fa nojayapajy cBoje rapHusoHe y Bocun, Hunry, Beorpazy u temmupapcxom Banary. Vaxo je qummo- MaTcKa akTMBHocr y [lapurpagy 1 Beuy Guna 3HaTua, o6ema cTpaHama je 6un0 jacuo za je pat HewsGexax, a 7a cy AMMOMaTCKe axUMje camo Tpasux recross 6e3 u4ba uM 3Hataja. Y mponehe 1716. ronmue Aycrpu- ja je sarpaxuana og Hemauxor Pajxcrara cbyuancujcky u BojHy nomMoh 3a BOhere pata Koju je Guo Ha mpary. Y ampuny ucte roquHe, ocpaH- 3MBHO-ecbaHsMBHK caBes usMehy Ayctpxje u Bexerje Guo je o6H0B- eH, 1a Yak M Mpoumpen. On je MoKa3sMBao Aa je Ayctpuja cBecna moctojehe omacHoctTu, He camo og Typexe Beh, ucro Taxo, u of IIna~- uuje u capojcxor Bojpoge. MUnak octaje was.enmya ga cy Exrnecka 4 Xonanguja, 4 nocue 3axTresa Kapna VI nemaukom Pajxcrary 1 06- Hapsbalba MuleraukO-aycTpyjcKor ciopasyma, noHy”Mse oGema crpa- Hama cBoje nmocpeqoBame. AycTpuja je opo mocpezoBate op6una. Ouesnquo, 3anaqHoeBponcKe 3eMJbe Cy, 3aralleHe eBeHTyamHMM Ay- TOTpajHMM paTOM u MpeKujoM TproBayknx penaTHOCTM Ha JleBaHTYy, uyfuse fa Nocpexyjy M ofa Kay 3a To Bue Huje Guno peanHor ocHona. MaKo je opor myTa MXxoB Hamop ocrao 6e3 pesynTata, ABE TOmMHe KacHMje one he y TOM nNormenzy MMaTu Bute yerexa. Acrospe- MeHo, mpema TBphey Hekux caBpemenuKa, y [lapurpany y japHnm MOJIMTBaMa 3a ycrlex TypcKor opyxXja Nomwbana ce TypcKa noGena He camo Hay, Mueuyma Beh 1 Hag Besom u Pumom.® Zumnomareke HoTe pasMemene w3Mehy Beya u Uapurpaga 6une cy mpe noxyutaj a ce ofronopHocr 3a w3bujame para mpebayn Ha MIpOTMBHM4KY CTpaHy Hero McKpeHa AemaTHOcT Aa ce oBaj userHe. Ose pexpumunaunje o6ejy crpaHa, mpupoqHo, Hucy AOoBene HM AO uera, Te je 1. jyHa 1716. rogune Tlopra ssannuno o6japuna pat Ayerpuju. Boje oneparmje y ToKy OBOr pata He cnafajy y OKBuMp OBOr wanaraiba. Unax, tpe6a warmacurm fa cy cynapu gBejy BOjcKu, Ha- pounTo oHaj y oxommem Beorpaga, aprycra 1717. rogwme, cnagamm Meby Hajxppapuje 6urKxe Bobene y XVIII pexy.® 3anagua Espona je ca Hajpehum muTepecoBaibem npaTusia pa3Boj yorabaja na Banxany. * G. Ferrari, Delle notizie storiche della lega tra l’'imperatore Carlo VI e la republica di Venezia, Venezia, 1736, 83. * P, Roberts, The Quest for Security, 1715—1740, New York, 1963, 28, 29. * Tlo mummemy Xamepa, Typum cy y opom cyKo6y waryOnnn oKo 10.000 syam. Hammer, op. cit., ITI, 371, 372.200 APATAH P. KMBOJMHOBM'B Taga, Kao 4 yBeK, par je wmao 3a TypKe m Bepckm KapaKTep, 3ay3e- hem Beorpaga peuteno je mutame Cpouje. Typum cy ce 3aqpxann jeanno y Ulamy u 3nopuuxy. Tag Beorpaga 3HauKo je Taxohe n0- yeTak Kpaja pata; [lopra je cxsaTuna ya je par wsry6men 1 ya je Mup Heomxogay, Y jecen 1 sumy 1717. rome pare onepaumje cy mpexu- Hyte, a y mponehe 1718. roguue yremnKo ce paquno Ha cKnanamy mupa. Maxo je 6una saysera patom npotus Typcre, Ayctpuja je 6ynH0 MoTpuga Ha orahaje Ha Anenuuckom nonyocrpsy “ apyrMM 3em- sama Esporte. 3a To je 6uno Byuiue pasnora. Y majy 1715. roqune umaHCkK Kpas Dunun V, nourro ce chopManHo jou yBex Hasla3M0 y paty ca Ayerpujom, sayseo je drorom ocrppo Majopxy, rae je 610 crayMoHupaH ayerpHjcKm rapHuson. Y nero 1717. roqune, y Bpeme waBaHpequMX aycrpyjckux noGega Hay Typunma Kon Merpopapanuna yw 3ay3eha Temmurmapa, Pun V je Hapeqno ya ce o6HoBe NpuBpe- MeHO NpexuuyTe onepaumje mporus Aycrpyje. Osor nyTa uMmaHcKa quota je Hamagana Ge3 wunje nomohu. Kapzvnan Jysmje AnGeponu, MIppu Munucrap Puna V, uno je BemMKe Hanope fa OOHOBU umaHcky BOjHy 1 nomopcKy cHary.” Ucrospemeno, Exraecka 1 @pax- uycKa, Ha unjem wesly ce Kao pereHT Hama3K0 BOjsofa Opneancku, HaMepaBasie cy Ja MHTepBeHMIlly U TuMe HaMeTHy cBOja pemema BaxKHUX Mpobsrema Ha Anenmuckom nomyoctppy. To Aycrpuja Huje Morsa Zo3BomMTH. cto Tako, y eM a cipei HeMmoBOwaH pasBo} qorahaja, mmeancka cbnora je 3ayseza ocrpso Capmwmmijy, Koje je Ayerpyja, nopex Muzana, Hanyssa, Mawrose « wmarcKux myKa y Tocxaun, qo6una yropopom y Panrraty 1714. rogue. Ono ocrpso Aycrpuja je Hamepapana fa yerynm Cazojcxom Bojpoqu y 3ameHy 3a Cuumomiy. Touro Aycrpuja je pacnonerana dbroroM, a meHe Tpyne 6une 3ayseTe Ha Banxany u cpemisoj Exponmu, UInannja ce uuje u3larasa BerMKoM pusuky. Unyhe, 1718, rozyne, Ilnannja je, kopu- crehu ce oncycrsom Aycrpuije, saysena Cuuumujy 1 Ha Taj HaynH o6ecnaxuna onpenGe Panrrarckor yrosopa. Crora je mocpeqopaie Exrzecxe u Xonanguje Guno0 HeMMHOBHO ako Ce HeTeNO Wa ce cipewK umpewe para 4 Ha 3anazHy Espony. Oryfa normue mocpeqHwuka ystora one Be Apmaze. 2Kveom yzymmoMatcKom akrvBHouthy Exrnecke u Ppanuycxe y Toxy 1716—1717. rogue, npemyserom paqu o6HaBsbatba crapor cucrema cape3a, TpeGano je ua6ehu oTBapaibe HOBMX MMTaa, KaO wTo'6u 60 eseHTyanHu par 3a CpaHuycKo Hacmebe, u y noTnyHocT# cnposectu nporpam nannduKannje. Opa axTupuoct je Wocruria BpXY- Hal, y cKnanatby YersopHor capesa 1718, ronune. Buno je npenBi- exo ya ke Bemmxa Bpuranja nocpeyopaTn fa ce peum cyxo6. usmeby Aycrpuje u Typexe. ¥ Tome je Taxohe moma 70 “3paxaja 2ema a ce Pycuja, nocne Ilerposux nobena, uckmyun us neo6e HeMauKux TepxTopuja. Espona, cyovena ca noTnyHum 6aHKpoTCTSOM Mi 3aMOpeHa CTaIHMM paTOByMa, xeJIena je a “36erHe HOB, OMMITH cyko6. 7 M. Vesnitch, Le Cardinal Alberoni Pacifiste, Revue d'Histoire Diploma- tique, XXVI (1912), 3-6.TOXKAPEBAYKM YIOBOP... 201 Y crpapu, umm je Beorpag ocsojex, Kapno VI je 3axresao on mpvHua Eyreva fa ce 3aKmy4yn Mup ca TypcKom. CzecraH nmaHopa Enrnecxe 1 @pamuycke, on je HacTojao 7a y ToMe w3Gerne nocpezo- Bae ApyTUx ApxaBa. OGasectvo je npuya Eyreva ya ,,He mponycru MpusMKy 7a 3aKbyw MMp ca Hempyjareem, moulTo Fo6po 3Ha 7a MOcpeqOBarbe HUje MO*eIHO, Kao M4 Ja je Haj6ome nperopapaTu sub armis“.® Y crsapy, 3a HacraBmame pata Hucy nocTOjamm HHKaKBK BaxKHMjM BOjHK pasm0sy, a NoMTMIKa curyayja y Esponu Guna je, Kao mTo je Beh yka3aHo, npsyx MecelM 1718. roquHe MHOrO HeMOBOJb- Huja 3a Ayctpujy Hero mpe noyerka para. UInancxa dbnora gupex- THO je yrposmma Aycrpujy uw weHe mocege Ha AneHMHCKOM noy- OcTpay, KOjx cy, To Mymbelby HEKMX KcTOpyapa, 3a Hy Gu MHOTO BaxuHyju Hero Bankan. 3aro Huje HukaKBO 4yZ0 uITO je Bex Tpaxvo TIOBOWbHY MPHIMKY a WTO Mpe peuln MMTAabe CBOjMx OAHOCA c Typ- cxom. Kay cy Exrmesu, nocne naga Beorpaya, noxyausan cBoje noc- pegosatee Typcxoj, mrro je Tlopra ogmax mpuxnarusia, Aycrpuju ce yka3ana mpvusiuka 3a TO, [Inancko saysehe Capquuuje 1 eHrecko mocpeyopatbe Hucy Jananu Kapay VI u npwauy Eyrexy mHoro mpoc- Topa 3a MaHeBpucaibe. Bey nuje Morao ceOu AO3BONMTK Wa NOBpequ cyjery Eurnecke, pasyHajyhu ya he My wena dbuora Ouru norpebua ma 6 ce yxpaTuo y Komtray ca UInanujom Ha Megutepany. Wopen Tora, mp Eyren je yka3“Bao u Ha omacHocr of eBeHTyasHor pycko-Typcxor 360KaBara.” AycTpyjcKo-MuleTauKo caBe3HMIUTBO M0Ka3aJIO ce HeMOBOLHMM sa Bea y opum rpenyuuma. Typum cy saxTresanu na Peny6smuka cB. Mapka He yuectsyjy y M“posHum mperopopyma.’° Oxo Tora ce BO- auna oulrpa u Ayra onmemmKa, 4 caMo 3axBabyjyhu aycTp“jcKoM WHCKCTMpay, Mperctasymm Benewmje nam cy ce 3a mperopa- pauxum cromom. Tlonomaj Mnerauxe Peny6mmKe nuje Guo HuMamo 3aBMyaH y OBMM TpeHylMMa, UITO ce Haj6ome noka3as0 mocue moT- mmMcmBalba yropopa o Mupy. Jia 6“ ymupuma Mmeyane, Aycrpuja je Mopana o6ehaTw ya Oes mexoBOr yuentha Hehe 3aKmyuMBaTM MMP. Caz, Kao M Ha Moyerky pata, mocrojam cy opropapajyhu nommTn4kKKM pasos“ 3a aycTpujcko samarame 3a Mnerxe. Aycrpuja, cyoueHa ca umaHcKMM akuMjama Ha AneHuuckom nomyoctpsy, paryHana je Ha yemyre Beneuvje y TpeuyTKy epeHryamHor oOpatyHa ca IlIna- Hujom. pyr enemeunat y aycrpujcko-mneraukum naHoBKma Tpebano je ma Gye eneprwaHo uHcnheruMpame Ha upuHimy uti possidetis. Taxas ayctpujcku 3axTes Guo je ompaByaH M pa3syMeuB. JaxBawy- jyhu ycneummm axuujama ayerpujcKe sojcxe, nox KoHTpomy Ayc- Tpuje yourao je Banat, rehu peo Cp6uje, Boche u uena Cranonxija. Hanporus, uti possidetis 3a Beneyyjy Huje 6uo HMMano NOBOmAH. To je 3Ha4xn0 Hanyurrathe TlenonoHesa u cKopo cBux noceqa Ha * Roberts, op. cit-, 29, ° Ji. Tlasnos“h Moscapesaxxu «up (1718), Hou Cag, 1901, 28. * Benwxu Besmp Mexuex Hucranyu-nama usjasuo je GpvtaHckom mo- cnaHuy y Uapyrpany, Cremmjany, a Mneyanu ,,Tpeba na my6e pyke m crone apa (Kapaa VI) urro cy 641% mpymyurrerm MupopAMM mperosopuma. Mnaye, 6nxn On ux Typux yHuurrunn, Roberts, op. cit. 30,202 @PArAH P. KMBOJMHOBME Jlepanry, ocum Kpcba u Joncxux ocrpsa. Y crsapy, To je Guna wena Kojom je Peny62uxa cs. Mapxa Mopasia ya mnatu cBoje Boje mopase w yueuthe Ha mperopopuma y Tloxapesny. Y opom je MmeTauKo-ayc- Tpyjcko capesHuuTBO 6uI0 HeNpMpogsHo Mu HeompAMBO. MebyTum, o yueuthy Maeyana na Koncpepenumju, o nutay mp“Mupja u npu- enn uti possidetis tpeGano je 4a ce pacnpaBma TeK MOWITO ce pene- ratu cacrany y Tloxwxapesny. Kay ce y3me y o63mp za je IInanuja pa- aus CBMM cusiama Koy Ilopte 7a Ba HactaBu par mporus Aycrpuje, o6ehasajyhn 4ak m cBOjy BOjHy nOMOh y Tome, Kao K eHepraHa arn tautja Ppawe II Paxounja y Mapurpany y ucrom cmucuy, jacno je aa Typexa auje Guna cnpemna fa onaKo npuxBatTu oBaj 3axTen Ayc- Tpuje “ wene caBe3Hue Benenmje. O6a opa nuTawa — yueuthe Mnueuana y pany Kouncbepenmmje 1 uti possidetis — Hucy Guna peuiena HO TpenyTkKa Kay cy ce Jeneratu cactamu y Tlomapesty. Tlommrwuku MaHeBpu mu AumomatcKe urpe y Tlomapesny wa cy 3a Tum ya ce Beneuuju cnace yrneg, yOnamnu 6ec Typaka npoTuB ihe M MCKOpucTe aycrpujcKe Boje noGene y patTy. CBe oso TpeGano je 4a ce o6aBu y3 nocpefoBarwe Exrmecxe 1 Xonanguje. Bey je Hac- Tojao 4a opaj mocao oGaBx ca uITO Mare OyKe, yBpefa h NOHDKaBalba Kako 3a Typexy, Tako 4 3a Beneymjy. Unnehu Mate Konuecuje u yc- rynxe Typiyma, Bes je cpoje morneye cranHo Gayao Ha AmeHMHCKO noxyocrpso % Ilnanye kojm cy Tamo 6mm Beoma axTuBnn. IInamehu ce, Mak, Ja ce mperoBpopx cyBumue He oTerny, Beu je caperosao mue- Ta4YKuM ONyHOMOheHMUMa a He Tpaxe HeMoryhe. Beu, ucro Tako, Huje Guo BowaH fa Woe AO Kpaja y maBamy nogpurKe Benennju y enum 3axTepuma 3a pecTuTylMjoM n3ry6sbeHnx TepvTopyija. Jia on ciposemK cBoje nmaHoze, ayerpHjckKK omyHomoheHMi cy ce y HeKMM vTpenyljuMa noKa3mBasm arpecusHu, BpWiehu npuTucak M Ha TypKe uw Ha Mueuane. Y nouerky mperopopa aycTpujckm AeneraTn cy nocTaBasM pe- TepaHe 3axtTese. Tpaxusn cy fa uena Cp6uja ocrane y myxoBMM pykama, 70 Huma na jyry 1 Buguua na ucTony; onm cy Takohe Tpa- xxusm Buaumy of Epgema no pexe Anyte, Bocuy, Kao u TBphape Buxah u 3n0pHuk. Actoppemeno, 3axteBasmn cy Ja ce Benermjn BpaTn Tlenonove3 uuu 44 omrosapajyha nakHana. Typum cy ope 3axTeBe ca uHqurHaljom of6unm, Osako mperepaHn 3axTeBu Guan cy pe- 3yiTaT aycrpujcKor Heno3HaBata reorpaduje BamkancKor nony- ocrpBa 1 CnpeMHOcTH fla Heke 3axTeBe OCTBape M0 MpuMHyy quid pro quo. Ilocreneno, Aycrpujanm cy mpecramm ya Tpaxe Hum 1 Buznn, Kao « Buxah y Bocun. Kay ce y jyny 1718. ronnie casHano 3a moKpeTe mmaHcKux Tpyna Ha Capauunuju, aycrpwjcKa qumnomaTuja ce 4aK Hauia y jecpaH3mBu, a cam Kapno VI mucucrupao je Ha AaBaby HeKUx yerynaKa Typuyma. Curyayyja Ha Capauunju u Cuumamju yopena je no Tora 7a Ayctpuja uuje Bue micuerupana Ha mpmHiymy uti possidetis Kao mo Taga. Ona Bure Huje TpaxuMna ueny Buamxy, Momgasnjy u Boc- ny. Y crsapu, ToxmapesauKn yrozop je 6x0 MellaBuHa pa3HMx ycTy- maka 4 “3HyhuBatba. Ou je yMHorome nogcehao Ha yronop 3aKmy4eH y Kapnosuyma 1699. roqune. Hbume je Aycrpuja yTBpauma cBoje Ip“porHe rpanuye, yrBpqusa Yrapcxy u obes6enuna je MpoTMB eBeH-MOXKAPEBAYKM YTOBOP... 203 TyamHux TYPCKMX NOxoga uM ynaga Mahapexux NoAMTMYKMX eMMrpa- Hata “3 Typexe. Ucto Tako, Mabe TexosyHe y Bocuu ocurypane cy Xpsarcxy u Caanonnjy, re je ayerpujcko-rypcka rpanmya o6una mpupomHe mMebe. Hecymmpupo, HajsHauajumje aycrpyjcke Tekopmne Ouse cy Ha jyry u uctoxy, y Cp6uju 1 Baauroj. Wnanom I Ilomapesauxor yro- Bopa Gyno je mpezBuherno za rpanmiya usMehy abe 3eMsbe Ne PeKOM AxyTOM 40 HeHOr yutha y JyHas, a 3aT“M J[yHasom Jo yutha TumoxKa; Tenmusap je ocrao y aycrpujckum pykaMa 0 npuHuamy uti possi- detis, qox je necua o6ana Anyte ocrama cno6oqHa 3a cao6pahaj o6ema apxaBama. “Inanom II osor yrosopa 6una je nosyuena rpannua u ju. Henazexo og yutha Tumoxa y yuan, kon cena Tpapue, fA ae ce Upyxala WaHvHcKMM BeHUem Jlenu Josax, Cronopuma u Tappan mlaHMHoM, saTHM je mpexo I[pxor spxa xo Tomapesya, Bemannye w Uecrobpogme y Tomopany uuma yo Buhesua. Ogatne je rpannya wuuna Jyaxuom Mopanom yo ucnog Cranaha. Og Cramaha rpamaa je cxperana Ha 3anaf, AonMHom Samague Mopase yo u3Hay YauKa, tla mpexo Pyqumuke u Y2xvuKe naxuje u36vjana na Apuny xoy Jlew- Hue. IIpenasehu ua apyry o6any [pwne, ucnox Bujemune, rpannma je muna o6anom Cane yo Yue, ocraBajyhu y ayctpyjckum pyxama p6e obane one pexe. Ha ucroxy, Typexa je s3aqpxxana CoKo Bawy, 40K je Ha jyry Tlapahux octao y aycrpujckum pyKama, Kao u Beorpag, Ma6au, Cranah, Kpynam nu Bujemuna. Ocranum ogpey6ama yropopa 6uo je npegsuhen Hau of6paHe TlorpaHWaHAX 3eMasba OM ynlafa XajmyKa, Kao M cnpeyaBawe Apyrux mloppeya rpaHuye. Typcka Huje npey3ena ObaBesy, uaKo je TO OGe- haa, 7a oHeMoryhu AenaTHOcT ceBepHoatbpu4kux rycapa, KaO M OHMX u3 Ympapa, a ucTo Tako je og6una Aa Aycrpuju uspyum yrapcre m0- SymennKe Koj cy ce Hana3“imM y HeHVM pyKama.'! OxpenGe yrosopa y Iloxapesny 6une cy mpummene ca oslaKuIa- eM M 3aqoBomcrBom y Aycrpuju u sehem zeny Espone. U nopex yuwpenux ycrynaka, Tepwropujame TrexopuHe Aycrpuje Morse cy ce no cBom pOumy ynopeguTu ca ycnecuma Koju cy Gunn ocTBapeHK YrpexrckKum Mupom, Tj. 706mima nocre para 3a WinaHcKo Hacmebe. Saxsamyjyhn cjajuoj mo6emm y pary u“ nosomHom yrosopy, Ayc- puja je cBe Bulle noctajana cBecHa cBojux mepcneKTupa, Kao u Tora Kakge joj ce MoryhHocTu mpyxajy Ha jyroucroxy Espone. Kao uiro ce @panyexa y cBojoj nour ekcnaH3suje Hana3susa npeq AIe- MOM: ja JM Wa je yemepm MpeKo Mopa, ¢ jeqHe, HIM Ha MCTOK, c Apyre eTpaHe, Tako ce % Aycrpyja cana Cyounsia ca cIM4HMM mpodsleMom. Za am ja ce y cBom umpemy ynyTM Ha 3amay MM Ka 3emMsbama Oro- Mmaucke Mmmepuje, Koja ce Hama3una y mpouecy omamawa? Osa qu- siema 6una je cTamno mpucyTHM uMHMNAy y aycTpujcKoj nonmTuyK M nqaHoBMMa y ToKy XVIII sexa u Kacuuje. Tlocne notnucuparwa Tloxapesaukor yropopa Aycrpuja je Aoulna Ha Banka Kao ocpaja- uKa CMa, MAKO He 3a ZyTO. * G, Noradounghian, ed., Recueil d’Actes Internationaux de VEm- pire Ottoman, 1-II, Paris-Leipzig-Neuchatel, 1897, I, 208—220; Ilasnopuh, op. cit, 4446,204 APATAH P. KMBOJMHOBKR Henocpegua nocnezuya Tomapesauxor yrosopa Guo je Hen3- GexxHOo nopmareHe Mnerauxe PemyOauKe ca novioxkaja akT“BHor amunoua. Ona je mocne 1718, rogue mpecrana fa urpa HeKy 3Ha- ‘ajumjy ynory y MehyHapogHum opfHocuma, WOK je yyeuthem y pa3- ronopyaca vi Ha Koncepenunjn y Momapesny napyksa Ha cede MpKIBY lopte. Y nawioj ucropuorpaduju, Tomapesauxn yropop ce yocay, moc- MaTpao CKOpo KcKbyaMBO y OKBKpMMa Ucrounor nurama “ HallMo~ HamHe ucTopyje. TakKBo N0cMaTpae OHemoryhaBasio je 7a ce oBaj paT uw MMp craBe y WMpe, omurreespomcke oxBMpe MK 36uBarma. Ileo To~ rahaj ocrao je Tako Mame-Byue 6banKaHcKM moO CBOM KapaKTepy. Y crpapu, nocmatpaH McKmY4MBO Y OKBMPMMa HauMOHamHe McTOpHie, gHa¥aj OBOr yroBopa je orpaHwaeH. Par u Mup 6mm cy feo wIApux 30vBalba Ha EBPONCKOj NOMMTMAKO] NOSOpHMIM, NpOKSBO weHe BOjHE wu NomMTwake cutyalwje. Ayctpujcku “uHTepecu Ha AneHMHCKOM T10- ayocrppy % y 3anagHoj] Espomm ycnopmaBalmn cy weHy NOMMTUKY, Boheme pata “ mperopope. Saxpamyjyhu cBojmm moGezama y pary npormp Typaxa, Kao ecpukacHocru Tex erBopeHor UersopHor canesa, Aycrpyja je 10 cBom norenlMjary nocrana jeqHa pq HajMohnmjux esponcknx mpaaza. Tlormywa KoHTpora Hay WwaposmKuM TepyTopujama, yuBpurhyBame ayMMHMcTpalje y BeIMKMM JOMeHMMa, cTBapalbe cHaxKHe BOjCKe Mi ene nobeze FOBesm cy Ao oBor yerona. pema rome, mobene y OBoM pary npeqcraBmane cy Takohe u 3HaK yHyTpaiinme Konconmmanuje jemue aymactuje 1 caMuM THM HeHO McTyName y MpBx man eBpon- exe mommruxe. Oryqa u ynora Ayerpuje y o6paxyHy ca TypcKom nocraje aKTMBHMja, a eH cTaB arpecMBHYjK. Hajsag, yrosopuma y Yrpexty (1713), Paurrary (1714), Crox- xoumy 4 Ppezepyxcbypry (1719, 1720) u Humrrary (1721) rpe6a yo- Watu u yrosop y Ilomapesuy, KojuM je 3anpmen nocmeqwx pat. npMH- ya Eyrena Casojckor nporus Typaka. Osu yropopu, nocmaTpaHM Ha IUMpOKOM IaHy, NpencraBajy Kpaj jenHe enoxe Koja je 3amouena y ppeme Kay cy Moh @panuycKe m yrueyq wWenor Branapa MarmenamK Hecapnaguen. Mehyrum, y upyroj qeuenuju XVIII Beka Hecrajano je ope mperme. Ymecro He moyene cy Aa ce HaroselliraBajy mpBe KOHType ganaumme Espone, PpanitycKa Moh m eKcriaH3Mja, Be3saHe 3a Ayry BnanaBuny Jlyja XIV, 6une cy 3aycTaBmeHe, OK cy TpK BesmmkKe cusie Te enoxe — IInanuja, Isencxa u Typcka — ycrynane cBOje MecTo HOBMM cusiama. Koy Centre, Bneuxajma, Pamuana, Ilon- tane, 'm6pantapa, u Ha Apyru Gojuurruma, kao um y Yrpexry, Pam- tary, Tomxapesuy, Humrary vu apyrae, espomcKa nosMTuyKa KOH- eTenauMja pagquKasHo ce u3smernvuua. Cag y nppu naan “36ujajy Ex- rsiecKa 4 Ayctpuja, Koje he y Hapeguv™m jeuerujama 4 BeKOBYMA O7- pebuparu esponcky u cBeTcKy nomuTuxy. Kaxo opaj pat o6uja cpoje TIOTITYHO 3HaueHe CaMo y OKBMPMMa WMpe eBponcKe MoMTMAKe T0- sopHuue, Tako 1 Tlomapenayxu yrosop camo y CBeTIOCTH Tux 36u- Bakba ipeycraByba jeqHy KapvKy Koja nose3syje Bankan i Hallie Ha- poe ca esporcKom ucTropujom Tora BpeMeHa,TOMAPEBAYKK YIOBOP... 205 THE TREATY OF POZAREVAC IN THE LIGHT OF EVENTS IN EUROPE (1715—1720) The Treaty of Pozarevac, signed on the 21st July 1718, has been regarded in our historiography only in the context of the Eastern question and Yugoslav national history. But the manner of negotiations, the nature of instructions and the content of its provisions can only be understood when regarded in the light of European and Mediterranean developments. War and peace were only a part of more profound events on the European scene being the product of military and political factors. The Austrian policy of war and peace nego- tiations was dictated by her interests both in the Apennine Peninsula and in West Europe. At the same time her engagement in Europe depended on success in the East. The greatest Austrian achievement in the South and East of Europe undo- ubtedly lay in the setting of the boundary fixed by the first and second provi- sions of the Treaty. After signing it, Austria appeared to be the invading power in the Balkans, but only for a short period of time, One result of the Treaty was the withdrawal of the Venetian Republic from the political scene in Europe, Concerning political developments in Europe, the Treaty of Pozarevac signifies a link binding the Balkans and Yugoslav people with the European history of that time. D. R, Zivojinovié