Univerzitet u Sarajevu

Medicinski fakultet
Katedra za patoloku fiziologiju

Seminarski rad
Tema: Arterioskleroza

Mentor:
Prof. Dr Damir ei

Studenti:
Hasi
Nedim
Hasani

Jasmina
Sarajevo, 2012.
Ateroskleroza je bolest velikih i srednjih miinih arterija.
Karakterie se disfunkcijom endotela krvnog suda,
vaskulitisom, i nakupljanjem lipida, holesterola, kalcijuma i
elijskih elemenata unutar zida krvnog suda. Ovaj proces za
posljedicu ima formiranje plaka, vaskularno remodjelovanje,
akutnu i hroninu opstrukciju lumena krvnog suda, poremeen
protok krvi, i smanjenu oksigenaciju ciljanih tkiva. (1)
Ateroskleroza je uestala kod pretilih ljudi, puaa, dijabetiara i
osoba s povienim holesterolom i najei je uzronik infarkta
srca, tromboze i cerebralnih krvarenja. Vodei je uzrok smrti u
razvijenim zemljama. (2).
Ateroskleroza je proces koji sadri dvije komponente:
- arterisklerozu i
- ateromatozu.
Arterioskleroza je hronina difuzna bolest aterijskih krvnih sudova,
koju karakterie abnormalno zadebljanje i otvrdnue njihovih
zidova, to ima za posljedicu nemogunost arterija da mjenjaju
veliinu svog lumena, u zavisnosti od potreba organizma.
Arterioskleroza moe da izazove razliite posljedice, od sasvim
diskretnih do insuficijentne perfuzije tkiva, arterijske hipertenzije i
slabosti arterijskog zida.
Ateromatoza je lokalizovana akumulacija mehkih depozitafibrina i masti, u subendotelnom sloju arterijskog zida, zbog ega
nastaje zadebljanje, a kasnije i otvrdnue zida krvnog suda, koje
moe prouzrokovati opstrukciju njihovog lumena. (3)
Praktino, ova dva procesa se ne javljau odvojeno, te su zato
oznaeni zajednikim imenom: ateroskleroza.
Proces aterogeneza, je progresivnog karaktera, i zapoinje
djelovanjem faktora rizika za aterosklerozu, koji izazivaju
oteenje ednotela i nastanak endotelne disfunkcije. Ovaj proces
prolazi kroz vie faza, a to su:
1. endotelna disfunkcija;
2. masna mrlja;
3. tranzitorna lezija;
4. fibrozni plak;
5. komplikovana lezija.

Endotelna disfunkcija
Disfunkcija vaskularnog endotela, podrazumijeva njegovu
abnormalnu sekretornu aktivnost na djelovanje fiziolokih
stimulus, to dovodi do paradoksalnih fiziolokih fenomena: na
djelovanje uobiajenih fiziolokih vazodilatatora, enotel reaguje
paradoksalno, uzrokujui vazokonstrikciju. (3)
Endotelna disfunkcija se sastoji iz tri elementa:
a) dejstva faktora rizika za aterosklerozu,
b) mehanizama incijacije endotelne disfunkcije i
c) pojave patofiziolokih posljedica disfunkcije endotela.
a) faktori rizika za aterosklerozu
Potencijalno modifikabilni faktori (stanja na koja se moe
terapijski djelovati): rezinstencija na insulin i hiperinsulinemija,
dislipidemija, arterijska hipertenzija, hormonski status,
konzumiranje duhana, oksidativni stres, hronina infekcija.
Nemodifikabilni faktori: starenje, nasljee, pol, rasa, tip linosti,
psihosocijalni faktori.
b) mehanizmi inicijacije endotelne disfunkcije
Incijacija endotelne disfunkcije se objanjava sljedeim
mehanizmima:
- odgovor endotela na povredu;
- monoklonalna hipoteza;
- lipogenetska hipoteza;
- starenje;
- trombogenetska hipoteza;
- infiltrcija lipida;
- oksidacija LDL-a.
c) patofizioloke posljedice disfunkcije endotela
Endotelna disfunkcija je abnormalna aktivnost endotelnih elija,
odnosno enotel nije u stanju da odgovori trenutnim potrebama
organizma. Svoju sloenu ulogu endotel ostvaruje, balansirajui
funkcijama, koje se mogu podijeliti na:
- regulaciju vaskularnog tonusa
- regulaciju vaskularne arihtekonike
- regulaciju homeostaze
- regulaciju inflamacije. (3)
Masne mrlje predstavljaju nakupine makrofaga bogate lipidima i
oznaavaju se kao reverzibilne, lipidima bogate lezije lokalizovane na
podruju endotelne disfunkcije. Ne suavaju lumen i ne dovode do
klinikih simptoma.

Makrofagi bogati lipidima ili pjenaste elije nastaju usljed interakcije

monocitno-makrofagnih elija (MMc) i elija oteenog endotela
(kojima sljeduje adherencija trombocita) iji je promotor LDL (ili
njegov modifikovani oblik, oxLDL ije je dejstvo citotoksino).
Receptorski sistem istai navodi MMc na fagocitozu oxLDL-a koja se
odvija u subendotelu (moe i u krvi) prethodnim provlaenjem MMc
kroz endotel. Pri fagocitozi lipidnih partikula ne dolazi do aktivacije
negativne povratne sprege (fizioloki) tako da se akumuliu lipidi u
makrofagima preko svake mjere te zbog takvog izgleda makrofagi su
nazvani pjenaste elije. Stvaranjem masnih mrlja pjenaste elije
migriraju nazad u cirkulaciju to predstavlja ienje zidova krvnih
sudova. Ukoliko influks (ulazak lipida u subendotel) postane vei od
efluksa (proces odstranjivanja iz subedotela) dolazi do progresije rasta
masnih mrlja i progresije procesa ateroskleroze.
Tranzitorne lezije su veza izmedju masnih mrlja i fibroznog plaka,
nastaju usljed dugotrajnog dejstva aterogenih faktora rizika.
Mikroskopski, pored pjenastih elija prisutan je i ekstracelularni
depozit u vidu lipidnog jezgra sainjenog od nekrotinog detritusa i
ekstracelularnih lipida koji nastaje nekrozom i apoptozom pjenastih
elija. Citokini (PDFG, IL-1, TNF, TGF- i ) oslobodjeni tokom
fagocitoze oxLDL-a, pored indukcije inflamacije stimuliu proliferaciju
glatkih miinih elija iz t.medije u intimu, dalju adherenciju MMc te
hemotaksu T limfocita u subendotel. Dati mehanizam circulus
vitiosus amplifikuje aterogenetski proces.
Ukoliko PDGF aktivira
istae na glatkim miinim elijama dolazi i do njihove pretvorbe u
pjenaste elije. Nastale promjene u tranzitornim lezijama su djelimino
reverzibilne.
Fibrozni aterogeni plak je patoloka, metaboliki veoma dinamina
tvorevina koja prominira u lumen zahvaene arterije. U zavisnosti od
stepena prominiranja u lumen, plak moe prouzrokovati klinike
simptome hronine ishemije. Mikroskopski, sastoji se od centralnog
lipidnog jedra, fibroznog omotaa, osnovice od glatkih miinih elija i
za razliku od masnih mrlja nalazi se na pojedinim mjestima
prominirajui u lumen.
Centralno lipidno jedro ine pjenaste elije, ekstracelularni lipidi i
nekrotini detritus koje se formira procesima apoptoze i nekroze. Lipidi
djelimino potiu iz pjenastih elija ili direktno iz krvi, holesterolskog
su porijekla gdje plak moe imati mekano (estri holesterola) ili
tvrdo sredite (kristali holesterola). Fibrozni omota sainjen od
elija (fibroblasta, limfocita, mastocita, MMc i glatkim miinih elija) i
vezivnih vlakana okruuje lipidno jedro doprinosei uveanju plaka
usljed poveanog stvaranja komponenata matriksa (kolagen, elastin
itd.). Osnova je gradjena od glatkih miinih elija od kojih je veina
ispunjena lipidima. Tako izgradjen plak je spolja (prema lumenu u

kojem prominira) prekriven izmjenjenim endotelom koji je nastao

djelovanjem mehanikih sila rastezanja (retrakcija endotelnih elija) ili
poveane fragilnosti elijskih membrana (zbog intracelularnih
promjena). Izmjenjen (disfunkcionalan) endotel privlai trombocite koji
dovode do dodatne disfunkcije.
Komplikovani aterogeni plak nastaje procesima nekroze (unutar
fibroznog plaka) sa posljedinim krvarenjem u plak, kalcifikacijom
dijelova plaka iili rupture plaka usljed ega se oslobadja lipidno jedro.
Zbog izrazitog trombogenog dejstva lipidnog jezgra razvija se
tromboza koja moe izazvati potpunu opstrukciju lumena krvnog suda.
Obzirom na lokaciju nastanka opstrukcije, u perifernoj arterijskoj
cirkulaciji dolazi do ishemije, u cerebralnoj do infarkta mozga dok u
koronarnoj cirkulaciji dolazi do akutnog koronarnog sindroma
(nestabilna angina pektoris, akutni infarkt miokarda i nagla smrt) koji
ima naglo nastalu potpunu ili skoro potpunu trombotinu opstrukciju
usljed rupture fibroznog omotaa (60%-80%) ili povrne erozije
endotela (20%-40%).
Na osnovu vjerovatnoe prelaska fibroznog u komplikovani aterogeni
plak razlikujemo: stabilni (koji rijetko biva modificiran) i nestabilni plak
(koji je znatno ei). Nestabilni plakovi imaju veliko ekscentrino
postavljeno mekano jedro sa tankim fibroznim omotaem (manje
vezivnih vlakana, poveana infiltracija inflamatornih elija) te
poveanom neovaskularizacijom plaka.
Do rupture fibroznog omotaa koja predstavlja patofizioloku osnovu
dolazi usljed smanjene sinteze i poveane razgradje matriksa.
Metaloproteinaze koje dovode do poremeaja matriksa lue MMc i
glatke miine elije usljed stimuliuih faktora: oxLDL, oksidativni
stres, fagocitoza lipida, mehaniki stres, solubilni produkti T limfocita
te infektivni (chlamydia) i drugi. Faktori koji neposredno izazivaju
rupturu plaka mogu biti mehaniki ili hemodinamski: uestali pritisak,
rastezanje, dejstvo sila smicanja ili fluktuirajueg pritiska. Kliniki
ishod e da zavisi od veliine rupture te od lokalne turbulencije krvi i
trombotiko-trombolitike ravnotee. Ako je ruptura mala, turbulencija
krvi pri tome nije izraena a sistemski preovladavaju procesi
trombolize, mali tromb koji je nastao bit e hemoliziran ili eventualno
ugradjen u zid krvnog suda. U drugaijim uslovima ishod e biti posve
drugaiji. (3)

Literatura:
1. http://bs.wikipedia.org/wiki/Ateroskleroza
2. http://www.mojezdravlje.net/Bolesti/45/bolesti-srca-ikrvozilnog-2. sustava/Ateroskleroza.aspx
3. Opta patoloka fiziologija, Sneana ivanevi-Simonovi,
drugo izdanje; Kragujevac 2006.