KESIHATAN MENTAL DI KALANGAN

PELAJAR SEKOLAH:
FAKTOR-FAKTOR SOSIAL YANG
MEMPENGARUHINYA

Oleh
AHMAD RAZIF ABD RAHMAN

Projek penyelidikan ini dikemukakan sebagai

memenuhi sebahagian syarat keperluan untuk
Ijazah Master Sains (Bimbingan dan Kaunseling)
Fakulti Pengajian Pendidikan
Universiti putra Malaysia
NOVEMBER 2003

PENGHARGAAN

The last thing we find in making a book (thesis) is to know what we must put first
Blaise Pascal
Sesunggunhnya latihan ilmiah ini tidak dapat disempurnakan tanpa bantuan dan
bimbingan Prof. Madya Dr Sidek Mohd Noah, selaku penyelia saya yang telah sudi
meneliti, menyemak dan memperbaiki deraf latihan ilmiah ini dari peringkat awal hingga
ke akhir. Galakan serta saranan-saranan bernas dari beliau merupakan sumber dorongan
dan motivasi bagi penyempurnaan latihan ilmiah ini. Jasa dan budi baik beliau amat
kami hargai dan sanjung tinggi.
Tidak ketinggalan penghargaan khas kepada pihak Persatuan Kesihatan Mental
Malaysia yang telah memberi inspirasi kepada saya untuk menyelidiki tentang fenomena
kesihatan mental khususnya dikalangan remaja. Selain itu ucapan terima kasih juga
kerana sudi memberikan kerjasama yang sepenuhnya semasa penyelidikan ini dijalankan.
Akhir sekali, ucapan terima kasih dihadiahkan kepada rakan-rakan seperjuangan
dan adik-adik di kampus kerana telah banyak memberi sokongan moral demi kejayaan
penghasilan latihan ini.

Ahmad Razif bin Abd Rahman

Mac 2004

ii

Abstrak projek yang dikemukakan kepada Fakulti Pengajian Pendidikan,

Universiti Putra Malaysia sebagai memenuhi sebahagian syarat bagi
mendapatkan Ijazah Master Sains (Bimbingan dan Kauseling)
KESIHATAN MENTAL DI KALANGAN PELAJAR SEKOLAH:
FAKTOR-FAKTOR SOSIAL YANG MEMPENGARUHINYA

Oleh

AHMAD RAZIF BIN ABD RAHMAN

NOVEMBER 2003

Penyelia

Prof Madya Dr. Sidek Mohd Noah

Fakulti

Fakulti Pengajian Pendidikan

Kajian ini dirancang untuk menilai tahap kesihatan mental pelajar sekolah dari aspek
kesejahteraan diri,

sikap terhadap orang lain serta kemampuan dalam menghadapi

cabaran kehidupan. Selain itu, kajian ini juga meninjau fenomena kesihatan mental di
kalangan pelajar, terutamanya tentang hubungan di antara faktor-faktor sosial dengan
kesihatan mental perbezaan tahap kesihatan mental mengikut faktor etnik, jantina dan
aliran akademik. Sejauh manakah tahap kesihatan mental para pelajar dipengaruhi oleh
faktor-faktor sosial seperti keluarga, status sosioekonomi, rakan sebaya, guru serta
beberapa pembolehubah demografi.
iii

Bersesusaian dengan itu, pendekatan fungsional telah digunakan dalam konteks

kajian ini. Data telah diperolehi daripada 297 orang pelajar yang dipilih secara rambang
berstrata di tiga buah sekolah menengah di Kuala Terengganu, Terengganu. Kaedah
statistik inferensi yang digunakan termasuk analisis regresi multivariate, kolerasi
Pearson, Anova satu hala dan Ujian t; dilengkapi pula dengan statistic deskriptif. Hasil
kajian menunjukkan bahawa wujudnya hubungan di antara faktor-faktor sosial dengan
kesemua aspek kesihatan mental, khasnya, dan kesihatan mental, amnya, walaupun ada di
antara pembolehubah-pembolehubah faktor sosial yang tidak menunjukkan hubungan
yang signifikan. Justeru itu, Kajian ini telah mengesahkan tentang peri pentingnya faktorfaktor sosial dalam memberi kesan ke atas kesihatan mental para pelajar.

Secara keseluruhannya, pengaruh rakan sebaya merupakan satu faktor yang paling
berkait rapat dengan kesihatan mental para pelajar. Selain itu, dapatan kajian juga
menunjukkan jurang perbezaan tahap kesihatan mental mengikut etnik dan jantina adalah
kecil. Ini memperlihatkan bahawa telah wujud kesediaan minda di kalangan pelajar untuk
sama-sama membentuk masyarakat Malaysia yang maju. Tegasnya, dengan kualiti
kesihatan mental yang agak positif dikalangan generasi muda ini, maka dapat menjamin
pembangunan sosial menjelang tahun 2020 dan mewujudkan satu masyarakat penyayang,
seterusnya dunia yang harmoni dan sejahtera.

iv

Abstract project presented to the Faculty of Educational studies, Universiti Putra

Malaysia in partial fullfilment for the degree of Master of Science (Guidanca and
Counselling)

MENTAL HEALTH AMONG THE STUDENTS : INFLUENCE BY

SOCIAL FACTORS
By

AHMAD RAZIF BIN ABD RAHMAN

November 2003

Supervisor
Faculty

Prof Madya Dr. Sidek Mohd Noah

:

Educational Studies

This study was designed to assess the secondary students mental health from the aspect of
personal well-being and attitude towards othersand the ability to meet the demands of
life.

This study also explores the phenomenon of mental health among students

especially about the relationship between social differences in the degrees of mental
health according to ethnicity, gender and academic streams. Specifically to what extent
are students mental health are influenced by family socio-economic status peers teachers
and several demographic variables. Accordingly the functional approach had been used
in this context of study. Data were elicited from 297 students selected randomly in three
secondary schools within KualaTerengganu, Terengganu. The inferencial statistical
v

tools used included multiple regression analysis, Peason correlation, oneway analysis of
variance and t test; complemented by descriptive statistics.

The result indicated that there was a relationship between social factors with all
aspect of the mental health, although there are still several social variables that did not
show significant relationship. Hence, this study confirmed the importance of social
factors that influence the students mental health. As as whole peers influence is one of
the most powerful factors that correlate more highly with student mental health. Besides
the results also indicated that the difference in mental health is fairly small based on
ethnic and gender factor.
Thus, this explained that students nowadays are well prepared mentally for a
developed Malaysian society. All these positive qualities of mental health among the
young generation will ensure the social development by the year 2020 and will enable us
to build a caring society , harmonious and a peaceful world.

vi

KANDUNGAN
HALAMAN
PENGHARGAAN

ii

ABSTRAK .

iii

ABSTARCT

KANDUNGAN .

vii

SENARAI LAMPIRAN

xi

SENARAI JADUAL .

xii

SENARAI RAJAH ..

xv

SENARAI SINGKATAN ......

xvi

PENGAKUAN

xvii

PENGESAHAN PENYELIA

xviii

BAB
I

PENGENALAN KAJIAN
PENGENALAN .

LATAR BELAKANG KAJIAN

PENDEKATAN TEORI
3

Model Pembentukan Kesihatan Mental .

4

vii

PENYATAAN MASALAH .

TUJUAN KAJIAN

10

OBJEKTIF KAJIAN .

11

Objektif Umum .

11

Objektif Khusus

11

KEPENTINGAN KAJIAN .

12

DEFINISI KONSEP

13

HIPOTESES-HIPOTESIS KAJIAN
RINGKASAN ..

16
17

BAB KAJIAN-KAJIAN LEPAS

II
PENGENALAN

18

KAJIAN LEPAS MENGENAI KESIHATAN MENTAL

PELAJAR

20

RINGKASAN

21

BAB METODOLOGI
III
PENGENALAN

22

REKABENTUK KAJIAN

22

TEMPAT KAJIAN 24
viii

SUBJEK KAJIAN .

24

Sampel Kajian .

25

Latar Belakang Responden .

26

ALAT KAJIAN .

30

Maklumat Umum Tentang Latar Belakang Responden .

30

Faktor-Faktor Sosial Yang Mempengaruhi Kesihatan

Mental .

31

Aspek-Asepek Kesihatan Mental

31

Prosedur Dan Tatacara Kajian ..

31

Penganalisisan Data .

41

LIMITASI KAJIAN .

42

Skop Kajian Yang Ahak Sempit

42

Keterbatasan Faktor-Faktor Yang Mempengaruhi Kesihatan

Mental ..

42

PENGUJIAN RELIABILITI SOALSELIDIK

43

RINGKASAN ..

44

BAB KEPUTUSAN KAJIAN

IV
PENGENALAN

45

KEPUTUSAN KAJIAN

45

ix

TABULASI ASPEK-ASPEK KESIHATAN MENTAL

PELAJAR . ..

46

PENGUJIAN HIPOTESIS-HIPOTESIS KAJIAN.

50

RUMUSAN
BAB
V

PERBINCANGAN DAN PENUTUP

PENGENALAN .

68
68

RUMUSAN KESELURUHAN ..
IMPLIKASI KAJIAN .

70

Fungsi Sosialisasi Sekolah

71

Fungsi Sosialisasi Keluarga ..

72

CADANGAN KAJIAN

73

RUMUSAN DAN PENUTUP 74

BIBLIOGRAFI

77

65

LAMPIRAN A

LAMPIRAN B

Dua Petikan Mengenai Hubungan Di Antara

Pendidikan Dengan Kesihatan Mental

82

Soalselidik

82

xi

SENARAI JADUAL
Jadual

Tajuk

Halaman

Profil Sample Kajian (N=297)

25

Taburan Responden Mengikut Etnik Dan Sekolah

26

Taburan Responden Mengikut Etnik Dan Jantina .

26

Taburan Responden Mengikut Etnik Dan Tingkatan .

27

Taburan Responden Mengikut Etnik Dan Aliran

Akademik

Taburan Responden Mengikut Etnik Dan Kawasan

Kediaman

29

Taburan Responden Mengikut Status Sosioekonomi

Dan Etnik ..

11

29

Taburan Responden Mengikut Paras Pendidikan Ibu

Dan Etnik

10

28

Taburan Responden Mengikut Paras Pendidikan Bapa

Dan Etnik .

28

Taburan Responden Mengikut Jumlah Pendapatan Bulanan

Keluarga Dan Etnik .

27

Pembahagian Item Positif Dan Negatif Dalam

30

Soalselidik Kesihatan Mental

34

xii

Jadual

12

Tajuk

Halaman

Cara-Cara Permarkahan Item Bagi Soalselidik

Kesihatan Mental

34

13

Item-Item Mengenai Faktor Keluarga .

35

14

Item-Item Mengenai Faktor Rakan Sebaya .

39

15

Tabulasi Aspek-Aspek Kesihatan Mental Mengikut Etnik ..

47

16

Tabulasi Aspek-Aspek Kesihatan Mental Mengikut Jantina ..

49

17

Taburan Skor Dan Skor Purata Bagi Kesihatan Mental .

50

18

Keputusan Analisis Regresi Multivariat Bagi Faktor Keluarga

Dengan Kesihatan Mental Para Pelajar (N=297)

19

54

Keputusan Analisis Regresi Multivariat Bagi Faktor Status

Sosioekonomi Dengan Kesihatan Mental Para
Pelajar (N=297) ..

20

56

Keputusan Analisis Regresi Multivariat Bagi Faktor

Rakan Sebaya Dengan Kesihatan Mental Para
Pelajar (N=297)

21

Keputusan Analisis Regresi Multivariat Bagi Faktor Rakan

59

Guru Dengan Kesihatan Mental Para Pelajar (N=297) .

61

xiii

Jadual

22

Tajuk

Halaman

Keputusan Analisis Regresi Multivariat Bagi Faktor

Rakan Demografi Dengan Kesihatan Mental
Para Pelajar (N=297) .

64

xiv
SENARAI RAJAH
Jadual

Tajuk

Halaman

Diri, Minda Dan Masyarakat : Teori Koheren Kehidupan ..

Model Regresi Multivariat .

51

xi

SENARAI SINGKATAN
N

Bilangan responden keseluruhan

Bilangan responden kumpulan

Aras keertian (kesignifikan)

d.k

Darjah kebebasan

S.P

Sisihan piawai

Nilai t

Beta (koefisien terpiawai)

Kofisien Korelasi Multivariat

R2

Kofisien Penentuan Multivariat

Nisbah F

Aspek 1

Merasai Kesejahteraan pada diri sendiri

Aspek 2

Bersikap baik terhadap orang lain

Aspek 3

Mampu menghadapi sebarang cabaran

SMKJC

SMJK Chung Hwa Wei Sin

SMKPM

SMK Padang Midin Kuala Terengganu

SMKSS

SMK Sultan Sulaiman Kuala Terengganu

xvi

PENGAKUAN

Saya mengaku bahawa kertas projek ini adalah hasil daripada kajian dan karya saya
sendiri kecuali petikan dan nukilan sereta ringkasan yang setiap satunya telah dijelaskan
sumbernya.

PENGESAHAN

Saya mengesahkan telah menyemak kertas projek bertajuk Kesihatan Mental Di

Kalangan Pelajar Sekolah : Faktor-Faktor Sosial Yang Mempengaruhinya

Oleh

Ahmad Razif bin Abd. Rahman

Saya memperakukan bahawa kertas projek ini diterima sebagai memenuhi sebahagian
sarat Ijazah Master Sains.

PROF. MADYA DR. SIDEK MOHD NOAH

Pensyarah
Fakjulti Pengajian Pendidikan
Universiti Putra Malaysia
Tarikh : __________________
xviii