Το θαλάσσιο μέτωπο στην ευρύτερη ζώνη

της πόλης της Καλαμάτας, η διαχείρισή

του και η ένταξή του στο πλαίσιο αρχών
της «Ολοκληρωμένης Διαχείρισης
Παράκτιας Ζώνης»

Χρήστος Αναγνώστου
Γεωλόγος – Ιζηματολόγος
Δ/ντής Ερευνών

Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας
Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ)

Καλαμάτα 10 Απριλίου 2010

 Οι άξονες της παρουσίασης
-Τι είναι το θαλάσσιο μέτωπο μιας πόλης
-Τι είναι «Ολοκληρωμένη Διαχείριση
Παράκτιας Ζώνης»
-Πως η κλιματική αλλαγή συσχετίζεται με το
θαλάσσιο μέτωπο και την διαχείρισή του
-Πως μπορούμε να συμβάλλουμε σε έναν
δημόσιο διάλογο, αναδεικνύοντας καλές
πρακτικές εφαρμόσιμες σε επίπεδο
πόλεων και πολιτών (πιο συγκεκριμένα στο
επίπεδο της πόλης της Καλαμάτας).
 -Τι είναι το θαλάσσιο μέτωπο μιας
πόλης
Το θαλάσσιο μέτωπο μιας πόλης είναι
ο χώρος όπου το υγρό στοιχείο, η
θάλασσα, συναντά την χερσαία
δομημένη από τον άνθρωπο έκταση
Είναι ο χώρος όπου αλληλεπιδρούν
•η υδρόσφαιρα,
•η λιθόσφαιρα,
•η ατμόσφαιρα,
•η εμπεριεχόμενη σε αυτές τις σφαίρες
βιόσφαιρα και
•το διακριτό μέρος της βιόσφαιρας, η
νοόσφαιρα [ο σκεπτόμενος άνθρωπος
Homo sapiens, Άνθρωπος ο σώφρων].
Στη σημερινή παρουσίαση επιλέξαμε
για να προβληματιστούμε πάνω σ’
αυτές τις αλληλεπιδράσεις το
θαλάσσιο μέτωπο της πόλης της
Καλαμάτας
Βασικά στοιχεία του ευρύτερου φυσικού συστήματος:
-Οι ορεινοί όγκοι, -Οι πρόποδες των ορεινών όγκων
-Οι πεδινές εκτάσεις, -Οι ακτές, -Ο Μεσσηνιακός κόλπος
 20 χιλιομ παραλία

Ποια είναι η σημερινή κατάσταση των βασικών στοιχείων

του ευρύτερου φυσικού συστήματος;
Ο άνθρωπος και οι φυσικοί πόροι στην περιοχή της
Καλαμάτας

Ο ορεινός όγκος
Το νερό

Το έδαφος Η Πόλη

Η παραλία

Η θάλασσα
 Τα διαχειρίσημα μεγέθη
Ο ορεινός όγκος
Το νερό (πηγή ζωής)
Το έδαφος (τροφή)
Η παραλία (αναψυχή)
Η θάλασσα (βιοτικοί πόροι, επικοινωνία,
αναψυχή)
Η πόλη (ο κοινωνικός θώκος)
Μέχρι σήμερα έχουμε διαχειριστεί
σωστά τα του οίκου μας;
Μέχρι σήμερα έχουμε διαχειριστεί σωστά
τα του οίκου μας;
Ο ορεινός όγκος ?
Το νερό ?

Το έδαφος ? Η Πόλη ?

Η παραλία ?

Η θάλασσα ?
Ας εστιάσουμε στο θαλάσσιο μέτωπο της πόλης μας

~7 χιλιομ
Παραλία της πόλης της Καλαμάτας ~3000 μέτρα
Ιστορικό λιμάνι της πόλης ~1200 μέτρα
Μαρίνα ~700 μέτρα
«Μπαζωμένο» μέτωπο ~900 μέτρα
Παραλία Κορδία ~1200 μέτρα
 Μέχρι σήμερα έχουμε διαχειριστεί σωστά
τα του οίκου μας;

Παραλία πόλης της Καλαμάτας ~3000 μέτρα !!!!!

Ιστορικό λιμάνι της πόλης ~1200 μέτρα !!!!!
Μαρίνα ~700 μέτρα ????????
«Μπαζωμένο» μέτωπο ~900 μέτρα ??
Παραλία Κορδία ~1200 μέτρα ???????????
 Παραλία Κορδία: Το πρόβλημα

Εικόνα Αύγουστος 2003

Διάβρωση ακτής
 Παραλία Κορδία: Το πρόβλημα

Εικόνα Αύγουστος 2003 Διάβρωση ακτής

Παραλία Κορδία: Το πρόβλημα

Φωτογραφία Αναγνώστου
Σεπτέμβριος 2004
 Παραλία Κορδία: Η λύση ?

Φωτογραφία Αναγνώστου
Σεπτέμβριος 2004
 Παραλία Κορδία: Η λύση ?

Φωτογραφίες Αναγνώστου
Σεπτέμβριος 2004
 Παραλία Κορδία: Η λύση ?

Φωτογραφία Αναγνώστου
Σεπτέμβριος 2004
 Παραλία Κορδία: Η λύση ?

Φωτογραφία Αναγνώστου
Σεπτέμβριος 2004
Παραλία Κορδία: Το έργο
προστασίας της ακτής ?
 Παραλία Κορδία: Το έργο
προστασίας της ακτής ?

Φωτογραφία Αναγνώστου
Απρίλιος 2006
Παραλία Κορδία: Το κόστος του έργου ?

Φωτογραφία Αναγνώστου
Σεπτέμβριος 2004
 Έλυσε το έργο το πρόβλημα της
διάβρωσης της Παραλίας Κορδία;

Φωτογραφία Αναγνώστου
Απρίλιος 2006
 Έλυσε το έργο το πρόβλημα της
διάβρωσης της Παραλίας Κορδία;
Το πρόβλημα της διάβρωσης
μεταφέρθηκε δυτικότερα

Φωτογραφία Αναγνώστου
Απρίλιος 2006
 Το πρόβλημα της διάβρωσης
μεταφέρθηκε δυτικότερα

Φωτογραφία Αναγνώστου
Απρίλιος 2006
 Το πρόβλημα της διάβρωσης
μεταφέρθηκε δυτικότερα

«Νέες τεχνικές προστασίας» τα μπάζα

Φωτογραφία Αναγνώστου
Απρίλιος 2006
 Το πρόβλημα της διάβρωσης
μεταφέρθηκε δυτικότερα

«Νέες τεχνικές προστασίας» τα μπάζα

Φωτογραφία Αναγνώστου
Απρίλιος 2006
 Το πρόβλημα της διάβρωσης
μεταφέρθηκε δυτικότερα

«Νέες τεχνικές προστασίας»

Φωτογραφία Αναγνώστου
Απρίλιος 2006
Ο σώζων εαυτόν σωθείτω
 Υπήρχε εναλλακτική λύση;

Κόστος μηδαμινό
 ?
Ανοιχτό το ερώτημα για συζήτηση
Ας δούμε λίγο και την πόλη μας
Ας δούμε λίγο και την πόλη μας

Ο ιστός της πόλης

 Το θαλάσσιο μέτωπο
Φωτογραφία Αναγνώστου
Σεπτέμβριος 2004
 Το θαλάσσιο μέτωπο
Φωτογραφία Αναγνώστου
Σεπτέμβριος 2004
 Το θαλάσσιο μέτωπο
Φωτογραφία Αναγνώστου
Σεπτέμβριος 2004
Είμαστε ευχαριστημένοι;
Γιατί φτάσαμε εδώ;
 Μια σύντομη ματιά στην
μεταπολεμική μας ιστορία
 1945 1974 2010

Η πολιτική Ο Διχασμός Η κοινοβουλευτική

Δημοκρατία
Η Αγροτική Οικονομία «Η οικοδομή»

Η οικονομία Ο τουρισμός

Εμβάσματα Εμβάσματα
Μεταναστών Ναυτικών
 1945 1974 2010
Η εσωτερική
Οι πολιτικά διωχθέντες μετανάστευση

Ο πληθυσμός

Οι Έλληνες Μετανάστες Οι αλλοδαποί

Μετανάστες

Η κοινωνία Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Οι «Ατλαντες»
Η κοινωνία της «Αρπαχτής» και της «Αραχτής»
Απόρροια
•Διαλυμένη αγροτική οικονομία

•Μεταποιητικός τομέας ασήμαντος

•«Φτηνιάρικος τουρισμός (tour operators) [ένας

λαός σερβιτόρων]

•Ξεπούλημα αδιακρίτως της γης (real estate) [οι

λαμογιές]

•Πληθυσμιακή αστάθεια και αποσυνεκτικο-

ποίηση του κοινωνικού ιστού [ανασφάλεια]
•Το δικαίωμα στην εργασία καταπατημένο σε
αίσχιστο βαθμό

•Δημόσια υγεία υποβαθμισμένη [με κλονισμένη

την εμπιστοσύνη του πολίτη σε αυτή και με
αναγκαστική στροφή προς το εκμεταλλευτικό
σύστημα της ιδιωτικής υγείας]

•Δημόσια παιδεία ανάπηρη με ισχυρά τα

δεκανίκια της ιδιωτικής εκπαίδευσης
•Η χρήση των δημόσιων υποδομών επιτρέπεται
μόνο με χαράτσι [διόδια στους δρόμους,
εισιτήρια σε μουσεία και αρχαιολογικούς
χώρους, στις παραλίες, κλπ

•Αβίωτες πόλεις

•Αβίωτη καθημερινότητα

•Απαξίωση της πολιτικής

•Οι διανοούμενοι στην αφάνεια

[«χαραχτηρισμένοι» ως γραφικοί]
Μπορούμε ως Π(π)ολίτες να
αλλάξουμε κάτι;
Μπορεί να γίνει κάτι;

Το ερώτημα δεν τίθεται έτσι

Είμαστε πιεσμένοι να κάνουμε κάτι.
Είμαστε όντα του φυσικού συστήματος του
πλανήτη γη.
Ανήκουμε στη χωριστή σφαίρα, τη
νοόσφαιρα και είμαστε σε συνεχή
αλληλεπίδραση και συμβίωση με τις άλλες
σφαίρες (υδρόσφαιρα, ατμόσφαιρα,
λιθόσφαιρα, βιόσφαιρα), που μάθαμε να τις
λέμε περιβάλλον, έννοια εγωκεντρική όμως,
που εννοούμε αυτό που μας περιβάλλει και
το οποίο μεταχειριζόμαστε όπως θέλουμε.
 Χώρος, πόροι

Ανθρωπογενές
Φυσικό σύστημα
σύστημα
Παραπροϊόντα
 Το φυσικό και ανθρωπογενές σύστημα
της πόλης της Καλαμάτας

Ο χώρος: -Ο χερσαίος χώρος

-Το καλλιεργούμενο έδαφος
Ο δομημένος χώρος
-Οι Ακτές
-Η Θάλασσα
Οι πόροι: -Τρόφιμα
-Νερό ?
-Ενέργεια ?
Τα παραπροϊόντα:
-Αστικά λύματα, γεωργικά και βιομηχανικά απόβλητα
-Σκουπίδια
-Ποιότητα ατμόσφαρας
Η πυραμίδα προτεραιοτήτων στην
διαχειριστική προσέγγιση του πλανήτη μας
UNESCO

ΕΥΗΜΕΡΙΑ

ΙΣΟΤΗΤΑ

ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ

ΕΠΙΒΙΩΣΗ
Τροφή -Νερό καθαρό –Ενέργεια -Περιβάλλον [ποιότητα, σταθερότητα]
-Πως υλοποιούμε διαφορετικά
τη διαχείριση των ακτών μας;
Αυτό γίνεται στα πλαίσια ενός
σχεδιασμού που καλείται

«Ολοκληρωμένη Διαχείριση της

Παράκτιας Ζώνης;»
 Τι ολοκληρώνουμε;

Ολοκληρώνουμε φυσικό και

ανθρωπογενές περιβάλλον
Το φυσικό σύστημα: Όρια, δομή, διεργασίες
 Τι ολοκληρώνουμε επίσης;
Ολοκληρώνουμε το ανθρωπογενές
σύστημα με όλα τα χαρακτηριστικά
του,
της πολιτισμικής,
της κοινωνικής και
της οικονομικής του υπόστασης.
Το ανθρωπογενές σύστημα: Όρια, δομή, διεργασίες

Επίπεδο πόλης
Χρήση χώρου: Κατοικία,
πολεοδόμηση
Παγκόσμιο Επίπεδο
Επιβίωση: Παραγωγή τροφής,
χρήση υδάτινου πόρου
Επίπεδο Ευρώπης Οικονομικές δραστηριότητες:
Παραγωγή προϊόντων και
υπηρεσιών
Επίπεδο Χώρας
Υποδομές υποστήριξης: μεταφορές,
επεξεργασία αποβλήτων και
Επίπεδο Περιφέρειας παραπροϊόντων
Κοινωνικές δραστηριότητες:
Επίπεδο Νομού μόρφωση, αναψυχή
 Τα ολοκληρώνουμε προκειμένου
να τα διαχειριστούμε.

Διαχείριση: Γιατί υπάρχει ανάγκη

διαχείρισης;

Επειδή υπάρχει χρήση του φυσικού

συστήματος από τον άνθρωπο, επειδή
υπάρχει μεταχείριση
 Η ανάγκη για «Ολοκληρωμένη
Διαχείριση της Παράκτιας Ζώνης»
υπαγορεύεται από την
«κακο»μεταχείριση του φυσικού
συστήματος, από την μέχρι σήμερα
διαχείριση που μας οδήγησε σε
αδιέξοδα
οικονομικά
κοινωνικά
πολιτισμικά
 Και αυτό γιατί η μέχρι σήμερα
διαχείριση του φυσικού συστήματος
διασυνδέθηκε αυστηρά στο άρμα της
συνεχούς ανάπτυξης

Γιατί οι κοινωνίες χειραγωγήθηκαν

προς αυτά τα μοντέλα της διαρκούς
ανάπτυξης, του διαρκούς πλουτισμού,
χωρίς να εξετάζεται καθόλου η
αναγκαιότητα μιας τέτοιας ανάπτυξης.
 Ο άνθρωπος χειραγωγήθηκε
προς κοινωνίες στις οποίες
ανθούν οι οικονομικοί δείκτες και
χάνονται ή μειώνονται οι φυσικοί
χώροι και φυσικοί πόροι
Αυτή η δυναμική, κυρίως δυναμική προς
«αδιέξοδα», ανάγκασε τους θεωρητικούς της
ανάπτυξης να αναθεωρούν και
αναπροσαρμόζουν διαρκώς την έννοια της
ανάπτυξης.

-Τι εννοούμε όταν λέμε Ανάπτυξη;

Η έννοια της ανάπτυξης έχει χρησιμοποιηθεί στην
πρόσφατη ιστορία πολλαπλώς.
Κυρίως γίνεται αντιληπτή ως οικονομική ανάπτυξη, ως
οικονοµική αύξηση ή οικονομική µεγέθυνση.
Χρησιμοποιείται επίσης για τον χαρακτηρισμό
τομεακών δραστηριοτήτων, γεωργική, βιοµηχανική,
τεχνολογική, τουριστική, κοινωνική, πολιτική,
πολιτισµική ανάπτυξη.
Τα τελευταία χρόνια η έννοια ανάπτυξη συνοδεύεται
από επιθετικούς προσδιορισμούς, που καθιστούν την
σημασία της πολυσύνθετη, π.χ. εναλλακτική ανάπτυξη,
οικολογική ανάπτυξη,
ορθολογική ανάπτυξη,
ήπια ανάπτυξη,
βιώσιµη ή αειφορική ανάπτυξη.
Διαπιστώνει κανείς ότι η ανάπτυξη προσεγγίζεται τόσο
μονοεπιστημονικά όσο και διεπιστημονικά.

Προκύπτει λοιπόν η ανάγκη να καθιερωθεί μια κοινά

αποδεκτή θεωρία για την ανάπτυξη.
Αυτό δεν είναι εύκολο εγχείρηµα, γιατί συνοδεύεται
από συγκρούσεις που βάση έχουν τόσο το
αξιακό,
ιδεολογικό,
κοσµοθεωρητικό,
πολιτικό και
πολιτισµικό, όσο και το
επιστηµονικό και
επαγγελµατικό «ιδίωµα» του κάθε πολίτη
 Τι κάνουμε;;

Ο άνθρωπος ως σκεπτόμενο ον απέναντι

στη φύση και μέσα
στη κοινωνική δυναμική
Κλείστε καλά τη
σακούλα των
σκουπιδιών Οικονομία
-“economic development”
-“economic growth” Ανάπτυξη
-“sustainable development”
-“sustainability” Αειφορία
-“national and international
competitiveness”
-“cost-effectiveness analysis”

-“cost-benefit analysis”, ….
Ανταγωνισμός
Ξένες επενδύσεις
κλπ
 Κοινωνικο-Οικονομικές
DPSIR Δραστηριότητες D
Σχέδιο Δράσης

Περιβαλλοντικές Πιέσεις P

Απόκριση Αλλαγές στην κατάσταση

Πολιτικές Διαχείρισης R του Φυσικού Συστήματος S

Επιπτώσεις για τον άνθρωπο I

Πως πρέπει να
γίνεται σήμερα η
Οι φορείς των
διαχείριση του αποφάσεων -
περιβάλλοντος οι διαχειριστές

Οι επιστήμονες Οι χρήστες του

μελετητές περιβάλλοντος
των φυσικού, ως παραγωγικού
κοινωνικού,
χώρου
οικονομικού
συστημάτων

Οι πολίτες
που χρησιμοποιούν
το περιβάλλον ως
χώρο διαβίωσης
Στην «Ολοκληρωμένη Διαχείριση της
Παράκτιας Ζώνης» ενσωματώνουμε
-την πιθανή άνοδο της στάθμης της
θάλασσας λόγω κλιματικής αλλαγής
-τους χαρακτηριστικούς «γεωκινδύνους»
της περιοχής (σεισμοί και τσουνάμι)
Φωτογραφίες Αναγνώστου 1986
Από την κοινωνία των αδιεξόδων
σε μια αξιοβίωτη κοινωνία

2010 - 2100

Οι Στόχοι
•Από την Κοινοβουλευτική Δημοκρατία στην
αποκεντρωμένη Συμμετοχική Δημοκρατία

•Από την οικονομία της διαρκούς ανάπτυξης

στις παραγωγικές διαδικασίες για την
κοινωνική ευημερία [πρώτα ο πρωτογενής
τομέας για την επιβίωση, μετά η προστασία της
(βιο)ποικιλότητας, μετά η κοινωνία του δικαίου
και τέλος η υλική και πνευματική ευημερία.
•Από την κοινωνία του ανταγωνισμού στην
Συναγωνιστική Κοινωνία (σύντροφοι,
συνεργάτες, συναγωνιστές, …. )

•Από τη σημερινή βαρβαροποιημένη

καθημερινότητα σε ένα πιο πολιτισμένο αύριο
Να πάλλουμε ένα κλαδί πολεμώντας για να
υποστηρίξουμε το θώκο μας και για να τον
κάνουμε πόλη, με πολίτες, που παράγουν
πολιτισμό, και πολιτική. Και τότε θα έχουμε
άλλους πολιτικούς και δεν θα χρειαζόμαστε
και την police.
Πόλη πολυπολιτισμική.
•Από την χειραγωγημένη, άβουλη, την
ατομοποιημένη μη σκεπτόμενη κοινωνία στην
κοινωνία των χειραφετημένων, σκεπτομμένων
και συλλογικώς δρώντων Πολιτών
Επιβάλλονται
•Ασκήσεις συμμετοχικής Δημοκρατίας
•Ασκήσεις λόγου (λογικής)
Τι κάνουμε για την πόλη της Καλαμάτας;

Οι Σταθμοί
2020
2050
2100
 Οι Στόχοι για το 2020
-Μείωση του συντελεστή δόμησης
-Αντί έργων αγορά οικοπέδων και δημιουργία ελεύθερου
πρασίνου
Αμφισβήτηση της Ιδιοκτησίας
-Γνωστική Διαχείριση του νερού
-Διαχείριση σκουπιδιών στην πηγή
-Σχεδιάζουμε και υλοποιούμε σταδιακά μια άλλη ενεργειακή
συμπεριφορά
-Διεκδικούμε μικρότερο χρόνο δουλειάς και μορφωνόμαστε
διαρκώς
-Δημιουργούμε τοπικό χρηματοπιστωτικό σύστημα της πόλης
της Καλαμάτας
 Οι Στόχοι για το 2050
-Κατοικίες βιοκλιματικές το πολύ διώροφες
-Κάθε δυο τετράγωνα ένα τετράγωνο πράσινο
-Όλο το νερό δεύτερης ποιότητας από ανακύκλωση
-Δεν εξάγουμε σκουπίδια
-Ενεργειακή αυτάρκεια
 Οι Στόχοι για το 2100

-Σημαντική μέριμνα ο υπερπληθυσμός του πλανήτη Γη

-Η φέρουσα ικανότητα του Γήϊνου συστήματος

Η φέρουσα ικανότητα φυσικών και ανθρώπινων συστημάτων
Κάποιοι πρέπει να κατέβουν, δεν πάει άλλο
Είπαμε επιβάλλονται
•Ασκήσεις συμμετοχικής Δημοκρατίας
•Ασκήσεις λόγου (λογικής)
Ασκήσεις λόγου (λογικής) για να
μπορούμε να κάνουμε διάλογο και να
αποφεύγουμε το παράλογο

δηλ την βαβελική επικοινωνιά!!!!

Ευχαριστώ