Paul Berben ve Bernard

ise/in

HASKAN
Yazan

YAYINL ARI

: PAUL BEREN LE BERNARD ISELIN

eviren : SAM H TRYAKOLU

Remagen Le Pont De La Chance

Gzel Sanatlar Matbaas A.. tesislerinde dizilmi vr baslmtr. Bakan Yaynlar A.. ktibas hakk mahfuzdur. stanbul 11)76

NSZ

Bu kitaba, iki nl askerin szlerini en baa alarak balayacaz. Bunlardan birisi, svire'li bir general ve asker yazar olan Baron Henri
Jomini'-dir (1779-1869). 1812'de Napolon Tin ordularnda general rtbesiyle grev yapm; 1813'te Rus ar Aleksandr Tin emir subay,
1828'de ar Nikola Tin asker danman olmu ve Sava Sanat balkl bir kitap yazmtr. Baron Henri Jomini birok vesileyle:
Sava her zaman ok metodlu, ok ll bir tarzda yaplr. Oysa onu canl ve ataka bir tempoyla yrtmek; ona cokun hatt
kimi zaman atlgan br nitelik vermek gerektir. demitir.
Remagen (Remagn) Kprs'n aan Amerikan birliklerine komutn etmi ofan General Wnrlimont ise bu konuda yle demektedir:
Amerikallarn Remagen'daki havaya uuulmam kprye yaptklar baskn biimindeki saldr ve bunun sonucu olarak
Hitler'in ald (kurulan kprbann yokedilmesi iin eldeki btn birlikleri Alman B Ordular Grubu'ndan ekmek, harp divanlar
kurarak lm cezalar vermek, Ba-t'daki Bakomutan yine deitirmek gibi) tedbirler, Ren Nehri'nin - ngrldnden daha
abuk olarak - 23 Mart 1945'te almasn salamtr.

P.B. ve B.l.

Birinci Blm

AKDENNE'LERDEN REN NEHR'NE

Tanrm, una bakn hele!

enanya Blgesinin ormanlarnda birok tr am aalar, yaprak dken baka aalarla kark olarak bulunur. Bu yzden
bu orman-larn sk, karanlk, hznl bir hlleri vardr. Ger i i Ardenne'lerin doal uzants olan Eifel (Ayfel) dalarnn
kuzey yamalar t Ren Nehri'nin kylarna dek ular ama, byk nehire Bonn Nehri'nin kuzeyinde yaklanca, kukusuz
bu ask yzllk biraz eksilir. O zaman, yredeki tepeleri aas-ok geni bir orman eridi kaplar. Bu tepelerin bazlar da
nehrin yukarlarndaki romantik yerlerin belirleyici nitelii olan, manzarann yksekt e n seyredildii noktalar grnn
muhafaza ederler.
urada burada, dar ve kvrmtl yollar bu or-nKnlarn iinden geerek birdenbire ovann yukarsna ularlar; sonra
yamalardan aaya, bu d i k bayrlarn dibine sokulmu kk kasabalara doru inerler. Bu orman yollarndan geerek ieri
leiden gelen bir insan, gzlerinin nne birden b i r e serilen ve balarla meyve bahelerinden oluan airane manzara
arasndaki elikiyi grnce : srmaktan kendini alamaz. 9'uncu Amerikan Zrhl Tmeni'nin nc birliinden hibir asker,
hele avu Carmine Sabia, o 7 Mart 1945 aramba gnnn sabahnda, byle bir manzaray hiini zaman
unutamayacakt!
2 < n < i Piyade Taburu'nun A blnden bir nc birliinin yaylm olarak ilerledii dar yol, Birres-dorf'tan Remagen'e
gitmekteydi. Sava denildi mi avu Sabia ile askerlerinin aklna hemen souk, amur, yamur, sulu kar, sinsi birer tuzak olan
maynlar ve topra adm adm savunan bir dmann inat direnii geliyordu: Piyadeler her gn bu bir sr tuzak* tan ve
engelden nasiplerini almaktaydlar.
Bu sk ormann iinde olduka yava ilerlemilerdi. Bununla birlikte nihayet ormann biti noktasna ulamlard. Buras
da yolun bir dnemecinden, daha ak renk bir leke hlinde seziliyordu. Sabia trtl te kerlekli, zrhl arabasn durdurdu.
Verdii komut zerine askerlerinden dokuzu, son birka yz metrelik ilerleyii korumak iin yere atladlar. Silhlarn ormann
sk yerlerine dorultmulard, alacak atee karlk vermeye hazrdlar. nk bu sk aalklar, fundalklar, bir pusuya ok
elverilidir. Kk grup tetikte olduu hlde dnemece yaklayordu. Hava kapalyd ama orman birdenbire aydnlanyordu
SEH" ki. En yksek aalarn oluturduklar kubbe birden alyor ve yerini meyve bahelerine brakyordu* ayr kapl bir
dzlkte barakalar grnyordu, terkedilmi bir kamp olmas muhtemeldi* S o n r a y o l saa kvrlyor, aaya doru inerek
balar, baheler a r a snda kayboluyordu.
Ormandaki
i

bu uzun, bitmez

tkenmez yryten

so ma a ske rle r in

I n a m l n a / . b i r e y d i d e l a . K i r i a ; kilometre
'"-uluyordu. M a v i m s i dik y a r l a r n a r a s n d a g m

gzleri

nne

geni bir panorama le

l yo rdu .

ilerisi
I

e\

MM

I .e-11
H

\ ord o :

YI

/ u m u n , suna halan h<

m

yine avU boxtiyur, kt?d......................"

n e rek so r u yo rdu
nHu vlri biliyu musun, sen?
lii

L i r ser i l u / n myo rdu ...

/e/11
.

..
ynkn

yo

ItU'dl
Sod
askere

sessizd-

Adam hayr an lamna gelen bir hareket yapyordu. niin akbanda, meyve bahelerinin ilerisinde, kk bir ky
seiliyordu. Gruptan hi kimse orann adn bilmiyordu. Ad: Remagen'd. Nehrin zerinde onu bir kydan brne kesen
maden bir kprnn kurunimtrak ykn grlyordu. Ortasndaki kemer de onun heybetli bykln gsteriyordu.
alacak bir ey daha vard: Kpr salama benziyordu. nk karayolunda arabalarn gidip gelileri ak-se-ik
grlyordu. Askerler, arabalar, hatt atlar geiyordu
Saal 12,56'yd. 9'uncu Zrhl Tmen'in bu nc ktasndaki askerler hem -o gn iin birliklerinin he-defi olan- Ren Nehri'nin
sol kysn, hem de kar kysn grmekteydiler. Mttefik Bakomutanlnn plnlar uyarnca o ky, daha sonra Almanya'nn
ilerine doru kesin ilerleyiin yaplmasn salayacakt. General Eisenhower bir buuk ay nce, Bat Cephesi'ndeki niha
saldr plnn hazrlamt. Plnda ana hedef saptanm bulunuyordu ki bu piyadeler, farknda olmakszn, bunlardan
ikisini seyretmekteydiler...
Berlin'e doru ilerleyi
3

Gnlerden 20 Ocakt. Eisenhower Versailles'da (Versay), Trianon Palace'daki geni brosunda yeni bir muharebenin hazrl
iindeydi, Arden-ne'lerdeki Alman saldrs (*) srasnda genel karargh olarak buray kullanmt. Kuzey Afrika'-

r )

Yenilginin eiine gelen Htler'in Ardenne'lerde son bir aba ile yapt kanl saldrnn heyecanl ve srkleyici yksn yine Sava Romanlar dizisinde km olan
Tanklarn Hcumu balkl ciltte okuyabilirsiniz.

da, Sicilya'da, Gney talya'da Batl Mttefiklerin ordularn ynetip Normandiya karmasn da baarm olan adam iin bu,
Almanya'nn barnda biten son harekt olacakt.
Bununla birlikte o srada bu, az-ok uzun sreli bir tasaryd. Mttefik Seferi Kuvvetleri Yksek Genel Karargh'nm
arivlerinde S-75 871 (SCA F 180) referansyla gsteriliyorduki bu, ayn gn Washington'daki Kurmay Bakanlar Mttefikleraras Komitesi'ne gnderilen yaznn zerindeki say idi. Her zamanki gibi ihtiyatl olan Eisenhower, ksa ve zl bir
davranla seenei ileri srmekle yetiniyordu: nce btn Re-nanya Cephesi boyunca bir dizi saldrya girierek Ren'in
batsndaki olasya byk sayda Alman kuvvetlerini savad etmek; sonra Ren Nehri'ni gemek ve nihayet nehrin br
kysnda kuvvetli bir harekta girierek Wehrmchten (Vermaht), yni Alman Ordusu'nun gcn yok etmek: te hepsi bu
kadard!..
Fakat iin dorusu u ki, Ocak aynn o kinci yarsnda bu sonuncu varsaymn gereklemesi olduka uzak
grnyordu. Nitekim koskoca Ren Nehri'nin almas iin yaplan tasarlar da, yazn Normandiya karmasndan sonra
Almanlar ko valarken duyulan o ferahlk ve dinlik duygusu iinde hazrlanmt. 21'inci ngiliz - Kanada Ordular
Grubu'nun banda bulunan Montgomery d e o s r a l a r d n I f o l i m d a ' y a m m u z a ff e r i ' . e e i , m e s e l a e s k i N i . j m e j ; e n
k e n t i d o l a y l a r n d a , b a a r m ay l . j s u r l y o r d M t t e f i k k u v v e t l e r i n o l u t u r d u l n
bulunan
omni

( eneral

Aridity

daha

di/.enl

m erkez i nd e

o Byllde, 12'noi Ordular

( r u b ' n u n T U n e n k o m u l i m i n i i n n K ......... I t o n n ve
K o b l e n z d o h y l a r n d a n s o z e d e t b l d i r e k t i f gn-d e r n l f i

l l l l y h k n h i y l n r n r i l e s l n d e ; . < u l m e s i det olan o

hummal hava iinde, btn kurmay heyetlerinde harl-harl tasarlar ve manevralar iin allmaktayd. Herkes coku iinde
olduundan bu, glkleri gideriveriyordu.

Derken 17 Eyll gn Almanya'nn kaps, Hol-landa'daki Arnhem'de birdenbire kapanverdi. Almanlar Westwall (Bat
Duvar) diye adlandrdklar Siegfried Haiti'nin beton istihkmlarn 1940'-ta terketmiler, fakat Normandiya karmasn izleyen
Mttefik ilerleyii karsnda abucak yeniden igal etmilerdi. Bunu yaparken General Courtney Hodges (Kortniy Hociz)
komutasndaki Tinci Ordu'nun tmenlerini durdurmulard.
Kabna smaz bir komutan olan Patton'un zrhl birlikleri de ulam yollarnn uzamas ve yakt ktl yznden
Lksemburg'da ve Metz nnde, Moselle Nehri zerinde mhlanp kalmlard. Normandiya'dan ve Provence'dan kopup gelen
iki mttefik dalgas, sonbaharla birlikte dur-gunlamt. Ekim, dkrkl dnemi olmutu. K yeni yeni hayl krklklar
getirmeden Ren in dosyalar da durulmutu.
Yere serilmesi gereken bu Alman ordusu hl dokuz canlyd. Ardenne'lerdeki son Alman saldrs da bunun byle olduunu
yakc bir biimde gstermiti. 1918'de 200 km. lik bir gerileme ve Alman Ordusu'nda yedeklerin tkenmesi, Hin-denburg'u
savaa devamn yarasz olacana inanmt. Fakat 1945 ylnn banda yal Alman Mareali'nin gerekilii geer ake
deildi. Bu sefer karar yetkisi bir lgnn elindeydi...
Bombardmanlarla boyuna havadan dvlen yaral Almanya, iki korkun koalisyonun - Ruslar la Mttefiklerin - atei
arasnda kalmt. Buna ramen hl azimle dorulup dikiliyor, her yanda istilnn nne son bir duvar ekmeye urayor-

du. Bu hl ise Bat'da aknlkla olduu kadar

dkrkl ile de grlmekteydi. nk Nazi Propaganda
Bakan Gbbels'in boyuna diline dolamaktan holand
Avrupa Kalesi geri, savan bu altnc knda,
Heimatland'm (Alman Anavatannn) snrlarndan ibaret
kalmt ama Alman egemenlii Norve'in tmnde,
Danimarka'da ve Hollanda'da hl olduu gibi duruyordu
(stelik Hollanda'dan Londra'ya ve Anvers'e boyuna V 1 ve
V 2 fzeleri frlatlmaktayd); talya'da P vadisi,
Hrvatistan, Macaristan'n Bat yars, dalk Slovakya ve
Vistl Nehri'nin yatan izleyen Polonya ovas hl
Almanlarn elindeydi.
Hatt nemli Alman garnizonlar da Letonya kylarna
yapp kalmlard: Sertliiyle n yapm olan General
Schrner (rner), Kurmeze ( Kurland )daki bu uzak
birliklerini evke getirmeye alyordu. Korkunluktan
yana ondan aa kalmayan General Rendulic de
Finlandiya'da, Kutup dairesinin kuzeyinde kalarak bir
nceki yln Eyllnde yaplan Rus-Fin mtarekesinin
hkmlerini hie saymt.
Gece-gndz bombalanan kentlerinin ykntlar iinde
Alman halk alk ve korkuyla kvranarak bekliyordu^ Bu
davrann yalnz taassuptan m , ar yurtseverlikten
mi, kadere boyun ei ten mi, Mttefikler arasnda
kabilecek bir a n lusmazlk sonucu asker durumun
deimesine i i * n < M umuttan m; ya da Goebbels'lo
(Gb I H I emrindeki servislerin verek gklere e k n l i i
n i
mucize silhlarn kullanlna b e s l e n e n K U v e n d e
m i ileri geldiini sylemek p,u<;thr l ' ; M I M H hepsinin
de bu davrant e t k i s i o l 1 1 1 1 p . 1 1 m u h a k k a k t .
. i m

y i m s e r l i k iinde o l a n l a r ;

I t a l M a arp
1
I

malarn

Noel'de

biteceini

falc

gibi

gerine

gerine

syleyenler bu inat karsnda en derin karamsarla

gmlm bulunuyorlard. Gerei olduu gibi grmek
gerekti: Alman askeri her kar topra delice bir
kuduruklukla savunuyordu.
Silhlanma Bakan olan akll ve dinamik Albert Speer,
bombardmanlara ve bunlarn ulam yollarnda neden
olduu engellere ramen, fabrikalardan en yksek verimi
elde ediyordu. Bu yeni silhlar hemen yeniden kurulan
ya da Volkssturm elemanlarndan veya onalt ya da daha
kk yataki yeni yetme delikanllardan oluturulan birliklere datlyordu. Bu ocuklarda sava tecrbesi yoktu
ama ou zaman Rusya'da arpan kurt savalarmkine
eit bir fedakrlk ruhu gstermekteydiler.
Eli silh tutan herkese bir niforma giydirilmiti. Bu
sayede de 200'den fazla tmen eitli cepheleri
tutmaktaydlar! Bununla birlikte o 20 Ocak gn
Eisenhower'm varsaym salam verilere dayanmaktayd.
Fakat Ruslarn balatt k saldrs, bir haftadan beri,
grnrde yekpare olan bu duvarda ilk gedii am
bulunmaktayd.
Ocak: Jukov yumruu indiriyor
Churchill hl Ardenne'lerdeki baarsz macerann
etkisi altndayd. Yapt srarl giriimler zerine Stalin
saldrnn balangcn 20 yerine 12 Ocak olarak saptad.
Alman Kara Ordusu Kurmay Bakan Guderian'm
uyarlarna ramen, Hitler Normandiya'da, Finlandiya'nn
kuzeyinde ve hele Baltk illerinde dank bulunan
tmenleri armak istemedi. Oysa Vistl'n o nemli
kesimini salamlatrmak iin bunu yapmak ok gerekliydi.
Daha kts uydu ki Hitler, Generalin uyarlarna
kulak
asmad,
Sovyetlerin
gl
bir
saldr
yapabileceklerine inanmad. Haber alma servislerinin
verdikleri bilgilere de fkeyle olduu kadar kmserlikle
de aldrmad: Bu servisler Dou Prusya ile Karpatlar
arasnda 192 dman t-meniyle 16 zrhl kolordunun
bulunduunu haber vermilerdi.

12 Ocak sabah afak skerken Varova'nn gneyindeki 4'nc Alman Zrhl Ordusu'nun ileri
mevzilerine bir ate tufan yamaya balad. Sovyet
topusunun younluu yer yer her be metrede bir top
bulunacak kadar bykt! Alman savunma tesisleri
sra korugandan olumaktayd ama hepsi param para
olup ezildi, tuzla buz oldu. Sovyet Mareali Jukov alan
gedikten ieriye binlerce tank ve motorlu aracn ektii
toplar soktu. Onun sol kanadnda bulunan Mareal
Koniev bu frsattan yararland. Geen Austos aynda
yukar VistFdeki ileri hareketi srasnda kurmu olduu
Baranov kprban geniletti. Unci Ukrayna Cephesinin
tmenlerini de Bat Galiya'nm ilerine yayd.
Varova'nn kuzeyinde Rokosovski, Orta Vis-trn sa
kolu olan Narew Irma'n at. Orta VistTn kys
boyunca Almanlar nehir kesimini Dou Prusya kesimine
balamlard. Yapt ilerleyile Rokosovski eski Danzig
koridoruna ulamak ve bu eski Hansa kentini
gneydoudan tehd i t , etmek olanan buldu. Sa
kanadndaki ele avuca smaz erniakovski de Toton
valyelerin i n a s r l k k a l e s i o l a n K n i g s b e r g ' e d o t f n
ileriye

atld.
\ U s e 1 e r N i m e n N e h r i ' n d e n S l o v a k y a 'nm t b r
nemin

dek

mlim

eephe

ha r eket

halindeydi, l i

b y k , d e r i n , h o m u r t u l u v e n n d e k i hereyi

silip spren dalgay artk hibir ey durduram-yordt.

4'nc Zrhl Alman Ordusu'nun kalntlar bu dalgann
patlamalar arasnda yok oldu, 9'uncu Alman Ordusu'nun
gerileyii de bozguna dnt.
Varova'nn 17 Ocakta dmesi Fhrer'in artk klsik
hle gelen fke nbetlerinden birini daha geirmesine yol
at. Bazlarn korkaklkla, bazlarn da kallelikle
sulad. Guderian, Vistl Ordular Grubu'nun bana usta
bir komutan, mesel Mareal Von Weichs! atamasn
Hitler'e nerdi.
Weichs 1943'te, Stalingrad felketinin ertesinde Don
Nehri zerinde parlak bir snav vermiti. Ama Hitler bu
neriye kulak asmad. Bu grev iin Himmler'i seti. Hep
kallelie uram olmann saplants altnda olduundan,
bu bilei gl adam, bir strateji uzmanndan stn
tutmutu. Fakat bu da para etmedi. S.S. ktalarnn
herkesi yldrm olan efi, seferdeki ordular ynetebilecek
yetenee sahip deildi. Beceriksizlii, gerekleri bilmeyii
yznden, zaten allak-bullak olmu bir durumu daha
abuk berbat etti. Rus saldrganlar her gn daha ok
byyen mesafeler amak zorundaydlar. Yer donmutu,
karla kaplyd. ekilmekte olan kimi Alman birlikleri byk fedakrlk gsteriyorlard ama, btn bunlara ramen
Rus silindiri, kendisine verilen bu ad her gn hakl
karyordu.
Bylece Ruslar iki haftada Warta Irma'na ve eski bir
Polonya ili olup 1939 Eyllnde Almanya'ya katlm olan
Poznanya'ya ulatlar. Ajans telgraflar be yl nceki
Alman - Polonya seferi s r a s n d a , sava bildirilerinde sk
sk anlan Lodz, Kul n o , Kalisz, Kulm, Torun ve - tabii Danzig gibi adlar herkese yeniden anmsatyordu. Hele
M

Danzig'de
Rokosovski,
yaklamaktayd.

Baltk

Denizi

kylarna

Gneyde, Galiya'da Koniev, Krakovi kentinin zerine

ullanmaktayd. Orada Auschwitz adl bir lm kampnn
varln ortaya koyarak btn dnyaya aknlktan
parmak srtyordu: Buras 27 Ocak akam, alaca karanlkta kefedilmiti. Koniev, Yukar-Silezya endstri
blgesini de ele geirdi, Almanya'nn savatan nceki
snrlarn at ve nihayet Yukar Oder kylarna ulat.
Beri yandan Jukov da sivri bir u hlinde ilerleyerek
Ortaa'm tahkimli bir kenti olan ve Berlin'in yz
kilometre kadar dousunda bulunan Kustrin'e ulamt.
nleri sra Sibirya'nmkine ta kartan bir soukta ve
zorlu bir frtna altnda erkeklerden kadnlardan,
ocuklardan, arabalardan, hayvanlardan oluan bitmez
tkenmez tabana kuvvet kayorlard. Bu sefer o
yekpare ta adamakll paralanm bulunmaktayd.
ubat: Eisenhower de Jukov gibi yapyor
Bat'da da Siegfried Hattnm savunucularna buna
benzer zorlu bir saldrda bulunmak in Eisenhower
kadar sabrszlk gsteren bir baka kimse daha yoktu.
Grnrde
soukkanlyd
ama,
Bakomutan
da
Kzlordu'nun
yldrm
hzyla
ilerleyiini
dikkatle
izlemekteydi. z e l l i k l e tngl l i / . l e r, A r d e n n e ' l e r d e k i
baarszlk

srasnda

onunla

al ay

et m ekte n

eki nm em i l e rdi . i m di de Kl se l u > we i n skerl er i

bak h'ennya'dakl Al m. in ' 1 1 < ' i lei (mnde ye
l e rl n de saya rl a i ken K . s h i t - I tei l l n 'e, I m l .l .O Ki be
v e We s e r n e b b l e i n e u l a m l . i . . i k l u i b l l i i h i i
lu ndl;,\ y le ne kadar nitty edeenUMV (hum l;l
Klnim h nwer sila hlar n IIMI II I ' \ 11 - i u t 1 111 1 mill
I n nw

ruhin

I I i 111 11 dn U del l nl dnj ni K hl , m el odi n ya p yor du .

Aralk Aynda Ardenne'lerde olup biten kt macera,

Genelkurmay Bakan Marshall! sonbahardan beri
boyuna istenilen takviyeleri alelacele Atlantik'in br
kysna gndermek zorunda brakmt. Birok birlikler

batan aa yeniden kurulu halindeydi.

Ardenne'lerdeki o etin arpmadan sonra c-almak
iin yanp tutuan General Omar Bradley, ordularnn
Noel'den
beri
balattklar
yava
kar--saldry
hzlandrmaya balad. Hodges'in Am-blve vadisinden
yola kan ncleri 16 Ocakta Bastogne'un 16 km.
kuzeyindeki
Houffalize'de
Patton'un
nerileriyle
birletiler. Ay sonunda da Rundstedt, birliklerinin
sonuncularn, hareket ss olan Bat Duvar'nm
istihkmlarna dek geri ekti.
Eisenhower, ilk yumruu nerede indirebileceini henz
tam anlamyla kararlatrm deildi. Bradley'in biraz
soluk almaya ihtiyac vard. Onun iin bu yumruk,
Montgomery'ye ho grnmek zere, Hollanda'da yahut
kuzey Renanya'da m, yoksa Patton'un sabrszlktan
yerinde duramad, Moselle Nehri'nin Lksemburg'dan
geen blm zerinde mi inecekti? Hayr! En uygunu bu
iin Alsace'da olmasyd. Orada Brooks komutasndaki
6'nc Amerikan Kolordosu'yla yanyana savaan l'inci
Fransz Ordusu Nordwind Harektn pskrtmt: Bu
da Alman Ordusu'nun Strasbourg kentinin iki yanndan
yapt son ileri hareketti. General Wiese komutasndaki
19'uncu Alman Ordusu'nun Alsace ovasnda oluturduu
kntya Colmar Cebi ad verilmiti. K boyunca ve
zellikle Ardenne'lerdeki saldr srasnda bu cep,
Eisenhower iin srekli bir endie kay-lial olmutu. Bu,
rahatslk veren bir kymkt.
O da ilk olarak onu ortadan kaldrmaya karar verdi.
Sonradan bu konuda unlar yazmt:
H atlarmzn hassas bir noktasndaki bu Alman
mevziinin bylece kalmas beni her zaman rahatsz etmiti.
Onun iin vakit geirmeden ortadan kaldrmann yerinde
olacana karar verdim. Vinci Fransz Ordusu buraya 20
Ocakta saldrmaya balad ama, ben bu tasa kaynan
abucak ve kesin olarak basmdan defetmek istediim iin,
General Jacob L. Devers'in komutasndaki kuvvetleri arttr
dim. Bylece o, drt tmenden oluan tam mevcutlu bir

Amerikan
Kolordusu9yla
Fransz
birliklerini
destekleyebilecekti (General Devers, General Patch
komutasndaki 79inci Amerikan Ordusu'yla General de
Lattre de Tassigny komutasndaki Vinci Fransz Ordusunun
oluturduklar O'nc Ordular Grubuna komuta ediyordu).
General Jacob L. Devers, bu grevi General Frank W. M'
burn9n Komutasndaki 2Vinci IColorduya verdi. Hu
kolordu 39rtc9 28'inci ve 75'inci Piyade Tmenle-fVyle F
ran szlarn Sinei Zrhl I i i meniyle birlikte f grecekti*
Daha sonra 2Vinci Kolordunun kesimiu-de l }
nci
Amerikan Zrhl TU meniyle Franszlarn 2 flC Zrhl
Tmeni de bu ite kullanld, iki Fransz kolordusuyla
Amerikan kolordusu ayn anda saldr-) < t grvti...
It u ya rd m s aye s i n d e A f r i k a ' d a , t a l ya ' d a , , K o r s i l
ann

ve

r. < M ' , > < >

Provenee'm

krsal

le

Comte

Kranele

bl gel er inde,
(

l ' Ya n k o n f e )

Bur
deki

y a / , f t l c l i ' i r i H l a r p m o l a n t e c r b e l i I -Ya n s z
as
I ................

. . .

i.

l l K u r ; ..........

i 'e re ekl e t

if.il

r.oir

KM

hlllll bil

dl)

11

l l ye l

o ,

!.

liftle ;;ok;
bili enklerdl

Kvnl

n l l i .............u n u ( l e n e r a l V i

Ki n i i i m u l m d kl l 'l n el / r bl Un u n ' n t an k l a
r i MUIIUM i un

i Iln lofu l,

nnda, ttin N l i

i nde

i < bs

yak -

Miden im ydana k-

vermilerdi ama Colmar cebi yine yerli yerinde kalmt.

Soua, sise, kar tipisine, saysz maynlarn gml
olduu donmu topraa ve herbiri etin savalara yol
aan birok derelerin gemekte olduu bir ovaya ramen
gneyde General Bthouart'-n kuzeyde de General
Monsabert'le Milburn'un kolordularnda ki tmenler cebin
kylarn kemirmeye balamlard. arpmalarn
onikinci gn 28,inei Amerikan Tmeni'yle 5'inci Fransz
Zrhl Tmeni'nln yaptklar bask sonucu, Colmar'n

11

kuzeyindeki bir kesim kt. Mttefikler 2 ubat sabah

kentin kaplarna dayannca bir olay geti. General De
Lattre de Tassigny bunu sonradan yle anlatyor:
valyelik ann geleneklerini tekrar canlandran bir
nezaketle Albay James E. Rudder, kendi komutasndaki
109'uncu Amerikan Piyade Alay'n durdurarak Fransz
Komutan Schlesser'in birliklerine ait tanklarnn Colmar'a
ilk olarak girme erefini kazanmalarn salad.
Bu da cebin tmyle delinmesinin balangc oldu. 9
ubatta Almanlarn 19'uncu Ordusu, ya da hi deilse bu
ordunun kalntlar Ren Nehri'-ni Chalamp kprsnden
gerisin geriye tekrar geti, sonra da kpry havaya
uurdu. etin ceviz olan Ordu Komutan General Rasp,
ardnda 20.000 tutsak hemen hemen bir o kadar l ve
yaralyla tahrip edilen nemli miktarda malzemenin
kalntlarn brakt ki bu da aralksz tam hafta sren
arpmalarn ne denli kyasya olduunu gstermekteydi.
Artk ok yaydan kmt. General De Lattre de
Tassigny'nin askerlerine ve onlarn silh arkadal a r n a
hitaben yaynlad heyecanl bildirinin yanklan henz
dinmiti ki Eisenhower, Fransz
IH

Mareali Foch'un da yirmialt yl nce yapt gibi,

cephesinin t br ucunda dmana bir yumruk daha
indirdi. Yalta'da br iki Bykle konutuu srada
Chuchill unlar rendi: Bu kez zafer kazanma sras
Montgomery'nin ve komutasndaki ngiliz-Kanada 21'inci
Ordular Grubu'-nundu. Onlara general William H.
Simpson komutasndaki 9'uncu Amerikan Ordusu da
katlmt.
Monty bu n ne zamandr bekliyordu. Onun grnce
bu
karar,
hakkn
gecikerek
yerini
bul-masyd.
Normandiya'ya yaplan karmadan beri O, kendi Ordular
Grubu'nu, Bat koalisyonunun uc noktas sayyordu.
Nitekim Mareal
Alexander
komutasndaki ngiliz
kuvvetleri de ne Napoli'yi, ne Roma'y kurtarmlar;
Floransa'ya sembolik bir girile yetinmek zorunda

kalmlard. Montgomery de onun gibi ok zahmet ektii,

fakat pek a/, eref kazand dncesindeydi.
Normandiya Muharebesi (*) s r a s n d a R o m mel'in
zrhl kuvvetlerinin byk blmn Caen ovasna o
ekmiti. Fakat Fransa'nn kuzeyini imek hzyla
alklar ifcn sava bildirilerinde o n . s r a y Bradley,
Hodges ve P a t t o n a l m l a r d , ( i e r i Brksel h a l k o n u
kurtarc diye a l k l a m h a m a R u h r ynnde
indirilecek v e M o n t y ' n i n l ' i k r i n e e ke s i n s o n u v e r e r e k
olan

darbeyi

vur

inak,

Ki senh ower ' e g r e ku r lu i h i

ondan
Ilm i

esi rgenm i t i .
ha re ket i Ku z ey

D e n i / . i ' n d e n l ' Ya n s a U k l J t i r i l ' y d e k

hulp.e
ORDUIU

I
(

/.nan

ir inde, ur MUllelik
*

I 1il.it

IIKI

M > I

I I 11 t 1 < V . 1

"V

I MI I muinli V<T
l.
Krye
mh

vn

,..

il. H ULU-

yiMiil .lyi.ihi

r i * i i . i M y,

yio

Aliminim
fi n v n

< l m . M ....... i

M o m n n l a r dizi-

'ctrdt A r k a s b a l -

0 altl ynylnnl

Mareal Montgomery'de btn bu olup bitenlerden

olduka
ac
bir
izlenim
kalmt.
Arden-ne'ler
Muharebesinde, cebin kuzey kesimindeki Mttefik
kuvvetleri arasnda koordinasyonu Monty kurmutu.
Fakat harekt sona erince baz Amerikan birliklerinin
davranlarn eletirerek ve Alman saldrsn durdurma
erefini kendine mlederek, byk bir olayn patlak
vermesine de yol amt. Bu y z d e n ortaya kan
rahatszlk havasn E i s e n h o w e r, diplomata tutumuyla
giderebilmiti.
Grld

grevinin

i;ihi Vritable IIarektn uygulama

Montgomery'ye verilmesi hem ilerin

yattn, hem de kendisine sayg duyulduunu

belirtiyordu. Vritable terimi ifreli olarak Ruhr
Havzasnn kuzey-batsmda, Nijmegen'-le Wesel arasnda,
aa Ren'in sol kysnn ele geirilmesi anlamna
geliyordu. ngiliz Marealinin elinde ordu tutarnda,
ok yeterli kuvvet vard. Nitekim o da General Simond

13

komutasndaki
2'nci
Kanada
Kolordusunla
El
Alemeyn'den beri aralksz arpmakta olan General
Horrocks komutasndaki 30'uncu ngiliz Kolordusunu vargcyle Kleve'ye doru ileri srerek bunun byle
olduunu ispatlad.
Meuse ve Ren nehirleri arasnda Nijmegen blgesinden
yola kan ngiliz-Kanada birlikleri, hedef olarak Xanten ve
Geldern kentlerini semilerdi. Fakat Ruhr havzasnn
yaknl dolaysiyle Alman Mareali Rundstedt buraya
l'inci Parat Ordusu'nu yerletirmiti. Bat Cephesi'nin
en iyilerinden olan bu byk birlii ayrca Aachen'm
( Ahin) kuzeyinden ar darda ektii ktalarla da r, n e ]
(indiriyordu. Bu yzden ilerleyi yava oluy o r, srekli
yamurlar yznden ayrca engelle-n l y o r d u .

ao
amur ve her yana bol bol yerletirilen maynlar,
savunmaclar iin ayr birer kozdu. Bunlar da tpk
Alsace ovasmdaki silh arkadalarmn-kine eit bir
inatla, araziye smsk yapm bulunuyorlard.
Kazanlar az ve yavat. Bununla birlikte
Kanadallar
21
ubatta
Kleve
yaknlarna
geldiklerinde, Vritable Harekt hedefine ulam
bulunuyordu. Karlarnda da en azndan 11 Alman
tmeni vard.
Montgomery de iki gn sonra Grenade Harektn balatmak iin bu frsat bekliyordu. Bu
seferki harekta Roer'n batsnda ve Aachen'm
kuzeyinde ymak yapm olan 9'uncu Amerikan
Ordusu'nun da katlmas gerekmekteydi. Bu Ordu
ok kt hava koullar altnda yola kt: Sulu kar
ve yamur yayordu, dehetli ayaz vard, stelik
yollar delik-deikti ve mayn deliydi. Almanlar
Roer Irma'nm geilmesini nlemek iin yukar
Roer'deki

barajlar

havaya

uurmular,

su

dzeyinin ykselmesine yol amlard. l'inci Ordunun sol kanad da Aache'm dousunda bu barajlar ele geirmek iin ie karmak zorunda kald.

Pepee indirilen bu darbeler. General William H.

Simpson'un karsna dikilen savunma tesislerini
nihayet kertti. Elinde Kanada'-llarm hcumuna
kar koyacak kadar askeri bulunmayan Alman
cephesi geriledi; Jlich kenti dt. ubat sonunda
Mttefikler

byk

endstri

kenti

Mnchen-

Gladbach'a ulatlar. 9'uncu Amerikan Ordusu'nun

ncleri 3 Martta Venlo'nun dousunda ngilizKanada'llarla

birletiler.

Mareal

Montgomery,

Dsseldorf un karsnda, Neuss yaknnda Erft

Irma'nm kavandan Nijme-gen'in tesine dek
Ren

Nehri'nin

sol

kysnn

kontroln

ele

geirmiti artk.

15

F:2

21

Mart: Rundstedt umutsuz durumda

Ardenne'ler ve Alsace'daki baarszlklar Re-nanya'nn
kaybnn izlemesi, Mareal Von Rundstedt iin byk bir
srpriz olmad. Ksa bir sre iin gzden dmt. Fakat
Hitler 5 Eyll 1944'-te bu duruma son verip ondan Bat
Cephesindeki iki ordular grubunun komutasn tekrar ele
almasn isteyeliberi, yal asker ald direktiflerin
tmn onaylamaktan ok uzakt. Mesel Lk-semburg
Cephesi'nden t Zeeland'a dek yaylm bulunan Walter
Model komutasndaki B Ordular Grubu'nun durumuyla,
Moselle Nehri ve Alsace ovas arasnda bulunan General
Blaskowitz komutasndaki G Ordular Grubu'nun
durumu iin her zaman endie duymutu.
Onun fikrince Bat Duvar istihkmlarnn ar derecede
savunulmas, eer Mttefikler Ren dorultusunda bir
yarma hareketi yaparlarsa, bu istihkmlarda bulunan
Alman birliklerini ok kt srprizler karsnda
brakabilecekti. O hlde bu yol seilirse Almanya iin
yzyllar boyu bir engel, Roma lejyonlar iin de deimez
bir snr olan bu byk nehrin oluturduu doal hendek
en iyi biimde kullanlarak derinlemesine, salam bir
savunma perdesi kurmak gerekecekti. Ren Nehri hain
grnlyd, korkun bir ak vard, Mainz'a dek hemen
hemen sel gibi akyor, yatan Koblenz'e dek iki yar
arasndan delerek geiyor, Kln'n aalarnda da
genileyip heybetli bir hl alyordu.
Bununla birlikte Hitler, snrlarn hemen yaknndaki
Alman topraklarnn korunmas dnda btn br
savunma plnlarn gznne almamaya kararlyd. Onun
fikrince her trl gerilem e tasars askerin ve halkn
maneviyat zerinde ykc psikolojik etkiler yaratacak;
stelik Mttefikler kuzey Renanya'da Ruhr havzasna
bylelikle ok yaklam olacaklard. Onun iin Hitler hep
ulusal topraklarn her karn savunmak yolundaki temel
dncesine
bal
bulunuyordu.
Bunun
zerine
Rundstedt, Ardenne'leri aarak yapaca bir saldrnn

17

kt etkiler douracan dnerek korkuya kapld:

Bunu yaparsa elindeki olanaklarla orantsz bir asker ve
malzeme israfn gze alm olacakt. Bu yzden de Bat
Duvar'n savunma iini elinden geldiince iyi dzenlemeye
alt.
Mart banda da olaylar onu hakl kard: Ar- i k
Strasbourg'un kuzeyinden Dsseldorf hizalarna dek
ortalama derinlii yaklak olarak 70 k m . y i bulan, uzun
izgi hlindeki bir cebi ynetiY O R D U . eyrek yzyl nce
az-ok deer tayan i n i mesafe ,motorlam ordular ve
uak anda gerekten glnt, stelik bu cepheyi
tutmak
K N a s k e r mevcudu imdi asgariye i n d i r i l m i , birl i k l e r
d e malzemeleri gibi ypranm bitkinle- n i .U.
K o m m e l ya da Walter durmadan denetimler y a p a r l a r d

Mareal Von Rundstedt o tr as-I

ama

'

lerde

d e i l d i . O, hem kiisel eilimi, hem ya d n l u y i s i y l e h r

masaba askeriydi. B u n u n l a b i r l i k l e b r o s u n a j - e l e n
raporlar, k e n d i kurma-V i n d k l s u b a y l a r n v e r d i k l e r i
bilgilerle raporlar

do| r n h \ < n i

fiilin

.... .l. i

ayn dncedeydi. T-

m. i r

IHI . 1 i m i

ilmi i . , i

i m

I i

oluma/d

l u .1.

m blrllkle m

mjui lakvlyn ln y . <k -kini I an mlnmyor

I

l I

N I

i . I.
d.

M' I'll

t 1

' l l

n|i

ln. uni

T. i m

. i .

1|

11 i 11 11

m lil m n
i

11

til

i|

.1

M i

, ,| I i

TI1

' ' * li ' '

|i.|m h

'i'

il

i ,

...........

l vil hl

deneA

l e e 'lerdeki

muharebe, Ordular Grbu'na pahalya oturmu, L03.000

asker savad olmu; 600' akn tank kaybedilmiti.
Buna karlk hibir toprak kazanc elde edilememiti.

ubatta Alsace'da 40.000 sava braklmt. Kuzey

Renanya'da uranlan kayplar ise bu saynn iki katyd.
Beri yandan, Sovyetlerin Vistl ve Oder zerinde
giritikleri saldr Fhrer! Bat Cephesinden ayrca 4 zrhl
tmeni, on kadar piyade tmenini, 2 kolordunun
topusunu, havan ve mayn atc tugayn ve
kolordunun kurmay heyetlerini oluturan elemanlarn
ekmek zorunda brakmt! Bununla birlikte btn
bunlar Hitler'i Pa-latinat'da, Moselle Nehri zerinde,
Eifel'de olduu kadar Aachen'm dousunda da savunmada
bulunmak yolunda verdii kat direktifleri hep yrrlkte
tutmaktan alkoymamt. Bat Duvar'-nm istihkmlarn,
gerilemeyi akldan dahi geirmeksizin, her yerde elde
tutmak gerekiyordu. Kara Ordusu Bakomutanl'nn
kesinemri olmadka tek bir piyade erinin, tek bir aracn,
tek bir silhn dahi Ren Nehri'ni amas yasakt.
Durum yerinde incelenince sonu anlalyordu: Baz
birliklerin yalnz ad tmendi. Fakat Hitler, Ocak aynda
Vistl Cephesi iin nasl ksa grl davranmsa, Bat
Cephesi iin de aym ksa grll gsteriyordu. Bu
koullar altnda ona gerei kim anlatabilecekti? Bir sr
rn e k arasnda bir tanesi gsterilmek istense, 272'-nci
Piyade Tmeni'nin durumu yeter de artard bile: Bu birlik,
General Von Zangen komutasndaki 15'inci Ordu'nun
67'nci kolordusuna balyd
Urft, Kesternich ve
Schwammenaul (vame-I I m i ) barajlarnn evresinde
arpp bir taburun u h H . y i e yitirdikten sonra Roer
Irma'nm yukar havzasnda adm adm gerileyerek
arpyordu.
ubatta 272'nci Piyade Tmeni Kln'n krk ki-limetre
kadar gney-batsmda bulunan Euskirchen^ (Oyskirhen)
doru gerilemek zorunda kald. Bir topu subay bu
konuda unlar yazyordu:
O srada birliklerimiz tmyle bitkin bir hldeydiler.
Taburlarn mevcutlar teorik olarak 500 kiiydi ama her
taburda topu topu 200 kii, hatt ou zaman bundan da
daha az vard. Tanksavar savunmas ok gszd, tek-

19

tk toplarn ise atlarla ekilmesi gerekiyordu.

Bununla birlikte askerin 10-15 km.'lik kesimleri tutmas
gerekmekteydi. nmzde batan aa mo-torlam, bol
yakta, bol cephaneye ve zrhl araca sahip Amerikan
birlikleri boyuna ilerliyorlard. Kurmay heyetinin hesabna
gre karlkl kuvvetler arasndaki oranl syle olmak
gerekli: Her bir Alman tankna kar Ameri kuldur on lan
lau her Alman taburuna kar da Amerikallar bir tmene
sahipliler!..
Onbeinci Ordu'nun teki birliklerinin ou iin de
gerek byleydi. Ordu, Bonn'un batsndan Nrburgring'in
gneyine dek yaylm bulunmaktayd. Mareal Von
Rundstedt de bunu biliyordu. Btn bu askerlerin bitkin
hlde olduklarn, kadere boyun ediklerini biliyordu ama
onlar yine de yreklerini salam tutuyorlar, savama istemini olduu gibi koruyorlard. Bununla birlikte bu istem,
Ren Nehri'nin sa kysnda daha iyi kullanlamaz myd
acaba?
Kuzey Renanya'da askerin olduu yerde direnmesi iin
verilen emirler, taburlarn, hatt alaylarn uzun paralar
halinde blnmelerine yol amt. Dmanla son
dakikada temas kesmek iin yaplan abalar, asker ve
malzeme bakmm-

ok ar kayplara yol amt. 15'inci Ordu i m u n d o

olasya d a h a Bat'da direnmede bul u n m a k i e i n verilen
kesin emirler, cephe hattyla Ren Nehri arasnda tehlikeli
bir boluk yaratyord u A r a yerde hemen hemen hibir ey
yoktu. Bu yzden eitli kprlerin savunmas ok
gszd Bu savunma ii yal yedek askerlerden, V
nlkssturm'dan ve birka istihkmcdan oluan kk
kprbalarmdan ibaretti. Geri bu tekillerin herbiri,
bana bir yzba ya da bir bin- bai getirilerek sava
birlii hline sokulmutu, fakat silhlar ok hafifti,
tfeklerle birka otom a t i k silhtan ibaretti. Zrhl
im

birliklerin bir akn karsnda bunlarla ne yaplabilirdi?

(ieneral von Zangen sol kanadnn Kln dolaylarnda
kuatlmasndan korkuyordu ama, kafasn kurcalayan
eylerden biri de kprlerin sa* vnma iiydi. Tam o
srada da l'inci Amerikan Ordusu o ynde ilerliyordu.
General William H. Simpson'un ngiliz-Kanada birlikleriyle
birlemesinden sonra da mantn gerei buydu zaten.
Hodges'in sol kanad, yni Cherbourg'u fetheden Lawton
Collins'in komutasndaki 7'nci Kolordu, Simpson'un sa
kanadn korumutu. nndeki bir lde dzlk arazi,
zrhl birliklerin hareketlerine elveriliydi. Bu arazi elli
kilometre kadar tede bulunan Ren Nehri'ne dek
uzanyordu. Tek engel, Roer Irma idi, Dren'de Kln'e giden yolu kesiyordu. Sonra da Erft Irma geli y o r d u . Onun
yata da Kln'n oniki kilometre kadar batsnda, ovay
zar zor inili kl hle sokuyordu.
('.cneral Omar Bradley sabrszlkla bekledii frsatn
ktn hemen grd. Sol kanad korumakta olan
General Collins'in bu grevini dpe-d u
bir saldrya
dntrmesini Hodges'den istedi. Seim iyi yaplmt.
7'nci Kolorduya komuta etmekte olan General Collins,
saldrya bir balad m onu kimse tutamazd. Kendisine
taklm olan Lightning Joe (Yldrm Joe adn da tam
anlamyla haketmiti. Askerlerinin basma geti mi
srkleyip gtrrd. 1944 Hazirannda Cotentin
(Kotanten) de, sonra da Cherbourg (erburg)'a doru
yapt gl ilerleyi ona n salamt. Dren'den Kln'e
doru atld ve 5 Martta kente girdi. Bunu yaparken sa
kanadndaki iki komusunun ilerleyiini de hzlandrd.
Bunlardan biri, Euskirchen ve Bonn zerine ilerlemekte
olan Millikin'in komutasndaki 3'nc Kolordu idi teki de
Adenau ve Nrburgring'e doru yola km olan Gerow'un
komutasndaki 5'inci Kolordu idi ki daha sonra Koblenz'e
de ulaacakt.
Kln ve Koblenz ynndeki ilerleme ekseninin arasnda
yer alm olan General John Millikin'in 3'nc
Kolordusu'nun grevi, grne gre, en az nemli
olanyd. Bonn'un yukarsnda Ren Nehri, ovalk olan aa

21

blgeye gre ok daha sarp kylar arasndan geiyordu.

Grne gre savunma ii burada daha rahat, dolaysiyle
saldr tehlikesi de daha kkt. General Millikin'in
emrindeki

tmen
unlard:
General
Andrus
komutasndaki l'inci Piyade Tmeni'yle General Craig
komutasndaki 9'uncu Piyade Tmeni (eski savalardan
oluan her iki tmen de daha 8 Kasm 1942'de Kuzey
Afrika'da
arpmlard)
ve
General
Leonard
komutasndaki 9'uncu Zrhl Tmen.
Bu duruma gre Millikin gney-dogu ynne doru
kvrlmakla yetinecek, Bonn'un gneyinde Ren kysmca
lerleyecek nehrin solundaki kk kolu olan Ahr
Irma'na ulaacak, belki de Pat-

ton'un sol kanadyla balant kuracakt: O srada Patton,

Koblenz ynnde, Moselle Nehri vadisine doru
saldrmakla meguld.
Euskirchen' d e n itibaren 3'nc Kolordunun ilerleyi
ekseni bazen ekili blgelerden, bazen de ormanlk ve
t e p e c i k l i yerlerden geerek Remagen dolaylarnda Ben
Nehri'ne ve gneyde Ahr'm balk ovasna ulayordu.
zellii olmayan, beylik bir grevdi bu. General Millikin de
bunu sol kanadndaki ( ' o l l n s ' n greviyle deimeye seve
seve razyd. Gerekten, o da, Kurmay Bakam A l b a y
J a m e s H. Philips'le Harekt ubesi Bakan Albay Harry
M e w s h a w (Myuov) da svari sin i tndandlar. Ardenne'ler
Sava'nda, Bastogne'a doru yaplan kar-saldr
srasnda Millikin, Patton'un emrinde i grm, ikisi de
ok iyi anlamlard. Sonra 3'nc Kolordu ubatta yine
l'inci Ordu'nun emrine gemi, Millikin de Aachen'm
gneyinde Ridgway (Ricvey)in havadan taman 18'inci
Kolordusuyla nbet deitirmiti. Daha sonra Hodges ona
grevinin Bonn dorultusunda Ren Nehri'ne dek ilerlemek
olduunu syleyince 3'nc Kolordu'nun Komutan hem
hayl gcn, hem atakln dile getirerek, o srada

byk
heyecan
ekinmemiti:

yaratan

soruyu

sormaktan

Pek; Ren zerindeki kprler ne olacak? Buna

General Hodges'in kurmayndan bir subay cevap vererek:

Siz onu hi merak etmeyin, nasl olsa Almanlar
kprleri havaya uuracaklar- demiti.
Ren'in kprleri... l'inci Ordu kesiminde, K o l n 'dekilerin
dnda olarak, en nemlisi hi kukusuz Bonn'daki
kpryd. Bu eski niversit e k e n t i , l'inci Piyade
Tmeni'nin ele geirmesi gereken hedefti. Tmen
Komutan General Clift Andrus da kpry dnyordu,
ayn eyi o da Millikin'e daha nce sormutu. Millikin de 4
Martta Hodges, Zlpich'teki komuta postasn ziyarete
geldiinde, Andrus'la aralarnda geen konumay ona
anlatmt. Ancak, Andrus'un nc birlikleri henz otuz
km. kadar daha yol almak zorundaydlar, onun iin de
Hodges kesin bir ey sylemekten kanmt.
Ertesi gn nehiri olasya yakndan sktrmak iin emir
geldi. Bu kez artk kprlerden szet-mek gerekiyordu.
3'nc Kolordu'nun komuta postasnda Albay Mewshaw,
yardmclarndan biriyle, Yarbay Norman E. Edwardsla
birlikte tmen komutanlarna verilecek direktifleri hazrlyordu. Her ikisi de nehire son yaklama evresini
incelemekteydiler. Edwards haritada Bonn ve Remagen
kprlerini gsteren iki kara izgiyi iaret etti. O da hayl
gcn ileterek paratlerle bir saldr yaplmasn
nerdi.
Harekt ubesi Bakan, kapal ve yamurlu havay
gstererek:
Bu havada m? dedi. yleyse bir ranger birlii
gnderelim daha iyi...
Ha yle olmu ha byle, btn bunlar birer dten
ibaretti. nk bu eit tasarlar, uygulanmakta olan
plnlar fazlasyla altst edeceklerdi: Plnlar da sadece
Amerikan ktalarnn gelip nehrin sol. kysnda saf
tutmalarn ngryordu. Fakat ok gemeden topular
tartmay yeniden canlandrdlar:

23

 Btn kprleri topa tutalm. Bylece de

Almanlarn birliklerini, tanklarn, malzemelerini sa
kyya geirmelerini nlemeye alalm, dediler!
Hodges'in kurmay bakanna danld, fakat o:

Belki de bir kpr sonradan ie yarayabilir, diyerek

byle bir tehlikeyi gze almaktan kand. Topular:

yi ama o zaman da bu, savunmann iine yarar,

dediler.
Sonunda ikisinin ortas bir zm yolu bulundu:
Gerekirse kprler topa tutulacakt ama bu i, havada
patlayan obslerle yaplacakt. Bylece personele kayp
verdirilecekti ama kprler az hasar grecekti.
Bununla birlikte 3'nc Kolordu'nun kurmay heyetinde
ka kii byle bir olasla inanyordu acaba?..
*'

Alman generali von Zangen de dmanlarmm-kine eit

bir gerekilikle tam o srada kprleri dnyordu:
Bonn blgesi tehdit altna girelibe-ri kprleri savunma
grevi, emrindeki 15'inci Ordu'ya dmekteydi. 1 Mart
gnne dek byk birlik komutanlarnn bu geit
noktalaryla ilgilenmeleri kesin olarak yasaklanmt. Daha
nceleri kprlerin gzetimiyle asker blgelerin komutanlar grevliydiler ve bu konuda yerel istihkm ktalar
yla ibirlii yapyorlard. Ancak Montgomery'nin kuvvetleri
Ren Nehri'nin sol kysna, Wesel ve Dsseldorf'un
karsna ulatktan sonradr ki, abucak zel kurmay
heyetleri kuruldu. Kln-Bonn Blgesi Kurmay Heyeti, General Von Kortzfleisch (Kortzfly)m emrindey-di. Elinin
altnda da topu topu yedeklerden oluan birka
mfrezeyle Volksturm'un dank birliklerinden, ok az
sayda da istihkmclarla u< i ;avarclardan baka kuvvet
yoktu.
15'inci Ordu Komutann zellikle kayglandran da
buydu ite. Sandaki tmenler Kln zerine ekileliberi
bu kanat kendisine ok dayanksz grnyordu. zellikle
u nedenle ki, savaan birlikleri aldklar emre uyarak

tuz-krk km. batda, Eifel tepeleri zerinde dmanla

kapmlard. General Von Zangen bal bulunduu B
Ordular Grubu komutanna bu tehlikeyi bildirdi ve
Komutan Walter Model'den Bonn' Remagen ve Sinzig
ynnde geri ekilmek iin izin istedi. Fakat B Grubu
Komutan
Hitler'in:
Bir
kar
toprak
bile
braklmayacaktr, yolundaki direktifi uyarnca, onun bu
dileine olmaz diye cevap verdi.
Sonra da unlar ekledi: Byle bir
Bakomutanla nasl hakl gsterebiliriz?

gerilemeyi

Fakat emrindeki bu generalin yrekliliini ve azmini iyi

bildiinden, onun bu skntl hli karsnda sarslmaktan
da kendini alamamt. Birliklerinin iinde bulunduklar
yoksunluklar dnen Von Zangen: Bu boluk beni
kayglandryor da... Diye cevap verdi...
Alt ay sren aralksz arpmalarla bitkinle-en bir
ordunun
durumunu
bu
konuma
da
akla
kavuturmaktadr: Bu ordunun komutanlar gereki
olmadklar iin uygulamalar olanaksz emirleri yerine
getirmek
zorundaydlar.
O
Mart
aynn
banda
gerekilik teriminin de anlam zaten kalmamt.
Hiyerarinin bandan aasna kadar her sorumlu, ald
direktifi kendisinden bir basamak aada olana
aktarmakla yetiniyordu. Byle yapnca da vicdann rahata
kavuturuyordu. Duruma uymak, emri s o n olarak uygulayana d e n bir iti. H i y e r a r i n i n e n alt basamanda kim varsa ii o i d a r e e d e c e k t i . Cephe

25

hattndaki bu kargaalktan en son zarar gren de, piyade

eriydi tabii. Bir terslik oldu mu harp divannn ya da
skynetimin yldrmlar onun ve birlikte savat yakn
eflerinin bana yaacakt oysa...
Komutanlar iin ceza, gzden dmekti. Runds-tedt de
bunu biliyordu. Yaknda kendisine nc kez iten el
ektirilecekti. Birincisi Rusya'da olmutu. 1941 sonunda:
K dmann iine yarayacaktr. Onun iin Dou
Ukrayna'nn tesine, aa Don ynne ilerlemek
maceral ve tehlikeli bir i olur, demiti ama Hitler onun
bu uza gr il il ii inil balamamt.
kinci

kez

de

1944

Temmuzunda,

Normandiya

Sava'mn en civcivli zamannda iten el ektirilmiti.

Oysa o bu sava malzeme bakmndan srekli olarak
aa durumda yrtmt. Bu kez iten el ektirileceine
iaret de Keitel'in yapt aryd. Mareal: Bat Cephesi
Genel Kararghndan yetkili bir temsilci 6 Martta Berlin'e
gelsin de bu sephede uranlan srekli baarszlklar
konusunda aklamalarda bulunsun, demiti.
Mareal Von Rundstedt bu ile Rommel'in Libya'dan
silh arkada olan Kurmay Bakan General Westphal'i
grevlendirmiti: Ancak onun yetenei ve itibar, Fhrer'e
gerein ne olduunu anlatabilir, diye dnyordu.
General Westp-hal, Berlin'e gitti; ykntlarla evrili Alman
Babakanlk binasnn altnda, yeryznden 16 metre
derinlikte demirlemi olan o beton ve elik denizaltnn
iine girdi. Dou Prusya'dan dndnden beri Hitler bu
korugan ayn zamanda alma odas, toplant salonu,
yemek odas, misafir ( M l a s , yatak odas ve nbet
karakolu olarak kll i n - yordu. eride elektrikler srekli
olarak yanmaktayd. Vantilatrler boyuna iliyordu ama
hava nemliydi.
Hitler yalanm, kamburu km, salarna ak
dmt. 20 Temmuzda urad suikastten sonra sol eli
rpntl bir tarzda titriyor, bir kula iitmiyordu.

Almanya'nn hkimi olan bu adam her trl mantk ve en

ilkel gerekilik karsnda kulaklarn her zamankinden
daha ok tkyordu.
General Westphal, Renanya'daki tmenlerin say ve
malzeme bakmndan dmandan ok zayf bir durumda
olduklarn, gzden ve ktan bu yana srekli ypranma
hlinde bulunduklarn uzun uzun anlatt ama bouna.
Aralarndaki sylei, bir sarlar konumas hlini ald.
Mareal Von Rundstedt'in Kurmay Bakan bu konuda
daha sonra unlar yazacakt:
Hitler'in her eyden nce kabul etmedii ey uydu:
'Ortalama 5.000 mevcutlu piyade tmenlerinin herbiri nasl
olur da 15 km.'lik bir cepheyi tutamaz, stelik de yedek
kuvvet veremez?' diyordu. Fakat asl Mareal Von
Rundstedfin Bat Duvar'jm gerek deeri iin syledii,
kendisine de birka kez hatrlatlan szleri duyunca
fkeden kprd. Bu szleri 'utan verici 9 diye niteledi. Ona
baklrsa dman, Alman tekniinin bu aheseri karsnda
tir tir titriyordu!..
General Westphal bu konuda yle devam ediyordu:
Bunun zerine Fhrer'e: 'Asker mevcudunun ; / , I -
dolaysyle olasya ksa bir cephe kurma zorunluu var,'
dedim. 'Onun iin Mareal ok ileride bulunan elemanlar
gerektiinde geri ekmek ve k o r u n malar iin ok byk
sayda birliklere ihtiya gsteren istihkmlar veya
kesimleri yerine ve icabna gre terkede-bilmek iin izin
istiyor,' diye ekledim.

0 zaman: 'Byle yaparsak ne kadar kuvvet tasarruf

etmi oluruz,' diye sonlu. 'Zaten eitli kesimlerdeki
m l i k l e r ylesine yaylm durumdalar ki bir tasarruf SZ
konusu olamaz, cephe hatt da bu yzden her an
kebilir,' diye karlk verdim. Hitler in her sze verilecek
bir cevab, ileri srecek bir kant vard. Hemen: 'Bundan
sonra cepheyi ksaltrsak dman da ayn eyi yapar,
ksaltlm bir cephede de stnl elde ederek kendine

27

birok yararlar salar,' dedi.

Mareal Von Rundstedt'in Kurmay Bakan General
Westphal daha sonra yle devam ediyordu:
\ynca I I iller sivil hal lan ektii aclara ilikin
olarak kendisine sylediim dnceleri hi mi hi ho
bulmad: Gerekten de halk ylesine umutsuz haldeydi ki,
Alman birliklerini koruyucu birer eleman deil de, tam
tersine, cephe hattnn yaknl dola-ysiyle, bir ek tehlike
saymaya balyordu...
... Renanya Blgesinin kentlerindeki garnizonlarn
durumuyla ilgili olarak yapt takazalardan birine:
'Oralarda yle bir sefalet hkm sryor ki, o garnizonlar
iin rahatlk ve iyi yaam gibi bir ey sz konusu olamaz,'
diye cevap verdim. Bununla birlikte Hitler bu konu zerinde
uzun boylu durmad. Szlerimi balamak iin de: Zaten bu
sefaletin ve bu yoksunluun bykl zerinde bir fikir
edinmek iin insann gidip durumu yerinde grmesi
gerek!..' Diye ekledim.
Brauchitsch, Guderian, Rommel, Manstein ve daha
birok general gibi, Westphal de bu g grevi baarya
ulatramayacakt. Bu hrn, inat adamla yaplan
grmeden hibir olumlu sonu (akmayacakt. Onunla
ikili konuma yapmak,
1
M
;
11
(
111
kla ve... Onun konuup
karsndakinin d i n i . ianesiyle e anlama gelmekteydi!
in dorusu uydu ki, Kurmay Bakan'nm a-rl
hereyden
nce
Mareal
Rundstedt'in
iten
el
ektirilmesine balang olacakt. Arden-ne'de giriilen iin
sonunda baarszla uramas ve yal Marealin, Alman
Ordular
Bakomutanlnn
- dolaysiyle
Hitler'in
kendisinin - stratejisine ilikin olarak yapt srekli
eletiriler, onu artk ekilmez hle getirmiti. Grevinden
alnarak Kuzey talya Ordular Bakomutan Mareal
Kesselring'in
onun
yerine
atanmas
kesinlikle
kararlatrlm bulunuyordu.
Saatler boyu savrulan bu palavralardan sonra General
Westphal nihayet Renanya'daki durumu imgelerle dolu bir
formlle en iyi ekilde yanstt yolunda bir izlenim

edinmiti:
Birliklerimizin iinde bulunduklar madd yetersizlikler dolaysiyle, incecik savunma perdesi
kuvvetle ekilen bir kauuk erit gibi her an kopabilir...
Fakat
Hitler'i
bir
yana
brakalm,
evresinde
bulunanlardan ka dikkat etmiti buna? Oysa bu sadece
bir gzlem deil, bir kehanetti de...
I I i

ci Holm

KPR

nce malzeme, sonra asker

okuzuncu Zrhl Tmen'in Komutan olan Amerikan

Generali John W. Leonard iin, ilke olarak, o 7 Mart
gnnn, giritii ileri hareketin son evresi olmak
gerekti. Ren Nehri ar-l.k yaknlardayd. General, haritalar
brosundaki masann zerine yaymt. Bunlardan
anlaldna gre Meckenheims yerleen nc kuvvetler i y l e , byk nehrin sol kysndaki kentler olan Remagen
ve Sinzig arasnda topu topu yirmi kilometre kadar uzaklk
vard.
3'nc Kolordu Komutan General Millikin'in de
kendisine bir akam nce bildirildii gibi, Leonarden
grevi hereyden nce vadinin batsnda olasya ok sayda
Alman askeri ele geirmek; sonra da, btn kuvvetlerle
nehri geme harektnn balatlmasn bekleyerek ky
boyunca yerlemekti. Fakat takviyelerin ve gerekli madd
aralarn
yardmyla inceden
inceye
bir
hazrlk
yaplmadan bu ie giriilemezdi. Sonra, hi deilse ilk
evrede, bu kukusuz kendisi olmakszn da yaplamazd.
Gerekten, General John W. Leonard kendisine ayrlan
kesimde yaplacak byle bir giriim zerinde hi de hayle
kaplmyordu. Solunda Kln'-le Bonn, sanda Ahr vadisi
ve Koblenz olduu hlde 9'uncu Tmen ikinci derece bir
blgede
< i alm bulunuyordu ve geni lde bir saldr

29

hrlaynca, szn ettiimiz byk kentler Hodges'in ve

Patton'un emrindeki kuvvetlerin nemli blmn
kukusuz kendi zerlerine ekeceklerdi.
Tmeni, Zlpich ve Euskirchen^ doru yola kmak
zere Aachen'in gney-dousunda Roer Irma'n aalberi
Generalin yapt gzlemleri, haritalarn tarama izgili
kurunimsi blmleri de doruluyordu. Oradan itibaren
de Eifel Da-'nm kuzey tepeleri balamaktayd. Bunlardan
az-ok tatl meyiller hlindeki kollar Ren vadisine dek
uzanyor ve Koblenz'e yaklaldka bu vadiye romantik ve
sarp

bir

grn

veriyordu.

Bazen

daralp

bazen

genileyen bir orman eridi de nehre yukardan bakan

tepeleri yer yer kaplam bulunmaktayd. Bu tepelerin
yamalarndaki meyve baheleri ve balarla nehrin kys
arasnda darack bir geit vard. Bonn'dan Koblenz'e giden
demir ve kara yollar buradan geiyordu.
Remagen'in Romallar andaki ad Ricomag-nus'du.
M.S. 79 ylnda talya'da din uruna can veren Santo
Apollinarius'un yzyllar boyu ziyaret yeri olmutu. te, o
gn varlmas gereken hedeflerden biri olan bu kasaba,
byle bir yerde kurulmu bulunmaktayd. erilerden
oraya giden yollar sayca azd, dard ve eri-bryd.
Kardaki sa ky zerinde, Honnef'den Linz'e kadar
tarama izgiler birbirine benziyordu. Erpe-ler Ley adn
tayan gerek bir yar'm bulunuu dolaysiyle bu tarama
izgiler, Remagen hizasnda daha koyu bir hl alyordu.
Haritay yapan kii burann deniz yzeyinden 191 metre
ykseklikte olduunu iyice belirtmiti ki bu, orasm
heybetli bir gzetleme yeri hline soksa gerekti.
K u z e y d o u ynnde dar ve kvrntl bir yol,

Erpel adl

kk kyden balayarak Orsberg'e doru uzanyor,

sonra

Westerwald'm

yamalar

Dan kollar Lahn vadisind e n

iinde

kayboluyordu..

Bonn yaknlarna dek

uzanyordu, zaten Bonn'un kendisi de Taunus dalarnn

doal uzantsyd. Buras iebengebirge

(Yedi dalar)

blgesiydi. En nl yeri olan kara yzl Drachen-fels de,

sylendiine gre, Cermen efsane kahraman Siegfrieden

ejdarhay

ldrne

tank

olmutu.

Ren

Nehri'nin

romantik blmnn biti y < a i olan bu blge, grlyor

ki, savunma iin ok elveriliydi. John W. Leonard

bundan kuku etmiyordu ve bu gzlem bir lde houna
gitmiyor da deildi: nk bir kez Ren kysna ulan c a
kendi grevi de byle bir savunma nitelii edinecekti.
Askerlerinin

de

bu

duraklamay

sabrszlkla

beklediklerini, General biliyordu. Daha yksek kademeler

de bunun farkndaydlar. General Mil-likin o sabah l'inci
Ordu'nun Komutan olan General Hodges'in Belika'da bir
kaplca kenti olan Spa'daki genel kararghna telefon etti,
efine komutasndaki birliklerin Siegfried hatt zerinde
ve Roer Irma'nm yukar yata boyunca aralksz verdii
muharebeler yznden ne denli yor- fun dtklerini
bildirdi: Almanlar buralar var-gleriyle savunmulard.
Telefonda General Courtney Hodges ferahlatc szler
syleyerek:
Yaknda Koblenz dolaylarnda Patton'la i n i i e e c e i z , o
zaman hepimiz biraz dinlenebili-d e d i ve ekledi: Hele bir
Ren Nehri'nin kyn . u l a a l m , gzetleme ii iin her
tmen bana bir Sava Birlii (Combat Command) (*) brakrz, br iki tanesi de daha geride konaklar...
Bu duruma gre, kuzeyden gneye uzanan bir eksene
gre haritann zerine izilmi olan, Ren Nehri'nin bu
mavimsi izgisi, 9'uncu Zrhl Tmen Komutan'na gre,
askerleri iin ho bir mola yeri olacakt. 1942 ylnn Ekim
aynda gen bir Tmgeneral olarak onlarn bana
geeliberi abalarn da, dertlerini de paylamt. Birlii
ay nce Kansas'taki Fort Riley'de kurulmu bulunmaktayd. Bu demekti ki herey yeni batan
yaplacakt. yi bir tekilt olan, askerlerini evke getirip
peinden srklemesini bilen John W. Leonard, 1918'de
Fransa Cephesinde Hodges'-le silh arkadal etmiti.
imdi de btn bu dank elemanlara bir biim verip
yksek deerde bir birlik kurmay amalyordu.
Eitim

ileri

zellikle

California'daki

Camp

31

Young'da yrtld. Buras orak, l andran

bir blgenin yanndayd. Hakiki atlarla tanklarn etrefil manevralar burada yapld. 1943 sonunda Louisiana'da yaplan byk harekt, Generalin gzetimi altnda elde edilen ilerlemeleri ortaya koydu. Daha iyi sonular almak iin yaplan
son abalardan sonra 9'uncu Zrhl Tmen'in ad
da denizar grevler yapabilecek birliklerin listesinde yer ald.
f
(*) Ksaca C.C. diye anlan her Combat Command, lke olarak zerk bir taktik
grup meydana getirir ve bir tank taburundan, bir motorlu piyade
taburundan, bir tanksavar birliinden, bir istihkm blnden ve eitli
servislerden oluur.

Nihayet 20 Austos 1944'te o byk gn geldi att.

Tmen tam mevcutlu olarak Iskoya'ya gitmek iin New
York'tan Queen Mary transatlan-

bindi. Tam o srada Fransa, Belika, Lk-< m i H i n - ,

Mense Nehri'nin gneyinde de Hol-I i i h I . i , yldrm
hzyla kurtarlyordu. O kadar ki Tmene leki askerler
ngiltere'deki konaklama yerlerinde: Biz de savaacak
myz acaba? Diye onmuyorlard. lerleyiin temposu o
derece hzl y d ki biroklar savan Noel'de sona ereceind e n szediyorlar: Belki daha nce olur bu i, diyorlard.
Bununla birlikte Eyll ay eitimi dal ; ( h iyiletirmek ve
malzemeye, silhlara alm a k iin yaplan tlimlerle geti.
Eratn zellikle kurallara gre zrhl tmendeki Sava
Birlii'-ni (Combat Command') oluturan Sherman
tanklarna almas gerekiyordu.
i

ine

ve

Yal

Avrupa

ktasyla

ilk

temas

30

Eyll

gn

Fransa'nn Normandiya kysndaki Contentin'de, Utah

Beach'te oldu. Buras tarihsel 6 Haziran karmasnda
Amerikan birliklerinin karaya ayak bastklar, n ve an
kazanm yerlerden biriydi. Sonra Sainte-Marie -duMont'dan ( Sent-Mari-d-Mon) yola kan uzun kamyon
kollar tmenin eratn Lksemburg'a dek gtrdler.
Birlikler burada General Middleton'un 8'inci Kolordusuna
katlacaklard. Bu kolordu geen Austosta Fransa'daki
Bretagne Blgesi'nin kuzeyini kurtarmt.
9'uncu Zrhl Tmen, henz sava tecrbesi edinmemi
olduundan bir harekt birlii deil d e zellikle bir takviye
birlii saylyordu. Dolay-siyle askerler Siegfried Hatt'nn
bitiminde cerey a n eden mevzi savann kat gereklerine
ala-Oaklar; beri yandan, drt aydr aralksz sava n
i l a olan kurt arkadalarnn yerine geme ola- . n u d a
yaratm olacaklard. Savaa en fazla
i m i ; ; i skeri sokmakla birlikte cephe hattnn 1 1 1 1
1 1 1 1 1 - 1 n da korumak isteyen General Leonard, eitli
birliklerini 8'inci Kolordunun tmeni arasnda bld ki
bunlar 2'nci, 8'inci ve 83'nc Piyade Tmenleriydi. lk
elemanlar Our vadisinin kylarnda cephe hattna girdiler.
Our Irma Lksemburg'la Almanya arasndaki snr olu-

turuyordu. lke olarak, birka hafta iindi bu. Gerekte ise

macera Ocak aynn sonuna dek uzayp gidecekti!
Gerekten, Ardenne'lerdeki Alman saldrs eitli
birlikleri byle dank bir hlde yakalamt.
Nitekim B Sava Birliinin tanklar, 16 Aralktan
beri Alman - Belika snr yaknndaki Saint-Vith
dolaylarn sk biimde koruyorlard. Karlarnda
da l'inci S.S. Zrhl Tmeni\nin destekledii Alman
62'nci Piyade Tmeni'nin ortaklaa saldrlar vard.
Buna karlk A Sava Birlii oradan 80 km. yi
akn bir uzaklkta, Neuf chateau'nun (N i a to)
batsnda bulunuyordu. Son o l a r a k , y e d e k l e ;
tutulan nc Sava Birlii d e M i d d l e l o n ' d a n ,
lOrinci Tmenin havadan tanan p a r a t glerini
beklerken Bastogne'da epeevre bir direni merkezi
kurma emrini ald. Bu eitli sava birliklerinin
askerlerinin birbirlerinden ok uzak yerlerde tutsak
alnmas, Alman Bakomutanln bildirilerinde iki
kez 9'uncu Zrhl Tmenin yokedildiini haber
vermeye itti. Bununla birlikte 28 Aralkta
Bastogne'a
girenler,
yedekte
tutulan
Sava
Birliinin mfrezeleri oldu. yle ki, nce kaybolan,
sonra dirilen Leonarden tmenine ok gemeden
Hayalet Tmen diye ad takld!
Ama bu Tmen yine de bu macerada l, yaral,
tutsak ve kayp olarak 2.265 kii yitirdi, bu da
onun eksiklerinin cidd biimde tamamlanmaF:3

41

gerektirdi. Bu i ubat banda yapld ve o a v n

ikinci yarsndan itibaren Hayalet Tmen yine cephedeki
yerini ald ki buras, Middleton'un 3'nc Kolordusunun
yukar Roer kesiminde tutmakta olduu yerdi.
.m

Hayalet Tmen in bu gelii Montgomery'nin Meuse ile

Ren arasnda giritii saldrnn baar kazanmasna ve
Simpson'un da aa Ren'e doru ilerlemeye balamasna
rastlyordu.

Hodges

de

kendi

tmenlerini

Aachen'm

dousunda, Kln yolu zerinde ileri srd. General John

W. Leonard 3'nc Kolordu'yla giritii ileri hareketi Zlpich^ doru yneltti. Renanya Cephesi'nin bu kesimindeki
savunmaclarn

gsterdikleri

etin

direni

yznden

olduu kadar, ok kt hava koullar yznden de ileri

hareket yava ve zahmetli oluyordu. Sulu karn ardndan
dolu ve yamur yamaya balad. Piyadeler amurlara
bata-ka

ilerliyorlard.

nsan

kendini,

geen

gz

mevsiminde olduu gibi, yine Lksemburg'un t br

u c u n d a k i snr blgelerine geri gelmi sanrd.

Toprak

kazanlar ok snrlyd: Birka kilometrelik bir ilerleyi

gerek bir kazan hlini alyord u . A l m a n askeri h e r kar
topraa, her doal en-gele s a n a l a y a p y o r d u . Otlarn
arasna gizlenmi mayndan t u t u n da, Rus partizanlar
gibi yaparak ormanlarda bzlp gizlenen niancya
varncaya

dek

hereyden

ekinmek

gerekiyordu.

Bu

yzden de sinir gerginlii organizmalar zerinde kt hava

kadar ar etkiler yaratyordu. urada burada dank bir
hlde yaplan arpmalar askerleri de, malzemeyi de
sanki ok etin muharebeler yaplm gibi ypratyordu.
Takviye gelmiyor, ya di o denli az geliyordu ki askerlerin
hayllerinde yrsattklar kentlere - Londra'ya, zellikle
Brksel ve Paris'e - izinli gitmeleri sz konusu olamyordu.
Siperler az ve elverisizdi. Ele geirilen kylerin ou
yanm, yklmt. Geceleri samanlklarla, ya da souk ve
nemli bodrumlarla yetinmek gerekiyordu. Scak yemekler
ok geride kalmt artk Askere her gn seferdeki
birliklere verilen K kumanyas kutular iinde veriliyordu.
Ya da yine kutularla konserve veriliyor, bunlar ap

35

kutulardan yemek gerekiyordu. leri harekete ramen

askerin morali dkt. Uyku yetersizdi, herkes
yorgundu. Giysiler leke, amur iindeydi. Ykanp
temizlenme olana, hele nc birlik-lerindeki askerler iin
hemen hemen yoktu. Ksa sren molalar hemen her
zaman silhlarn ve tatlarn onarm ve bakmna,
cephane ve yakt ikmaline harcanyordu. Asker onlardan
sonra geliyordu.
B Sava Birlii le beraber
Bununla birlikte General Leonard'n elinde yorgun
askerlerini canlandrmak iin deerli bir ast vard. B
Sava Birliinin Komutan olan Tugeneral William M.
Hge, Lexington'luydu. General Leonard onu tmenin en
basma koymutu .Hge askerleri davrandryor, oraya
buraya gidip geliyor, her zaman tehlikeli yerlerde bitiveriyor, her eyi biliyor, her eyi, t atlya balyordu.
Normandiya
karmasna
katlan
eskilerdendi,
6
Haziranda Amerikan birliklerinin ktklar noktalardan
biri olan Omaha Beach'te baar kazanmt. Daha sonra
Tmenin emrine verilmi, Aralk aynda Saint-Vith'te de
yararlk gstermiti. Amerikan kurmaylarnn renim
yaptklar West-Point'u bitirdikten sonra 1918'de Fransa
Cephesi'nde savam, bu yzden de her-

kes ona Old Man (htiyar) adn takmt. Oy-sa ksa

kesilmi kara salar ve gen-din gr- m H bu takma
adla eliki halindeydi. Hge herkesten sayg gryordu.
Kendisinin yapamayaca bir ii bakalarndan hi
istemediini herkes biliyordu. n ve an kazanma peinde
deildi de her eyden nce yararl ve etkili iler grme
amacndayd.
B Sava Birlii'nin banda Tmenin sol kanadn o
ynetiyordu. Bir gn nceki brifing'de General Leonard
ona Ren Nehri'ne yaklamak ve sol kyy igal etmek iin
yaplacak harekt erevesinde kendisinin hedefi ne
olacan aklamt: 9'uncu Zrhl Tmen gney-dou

ynnde ilerleyecektir. Grevi, nehrin batsndaki her trl

direnii yoketmektir. 'B' Sava Birlii Ahr Ir-ma'na dek
Remagen ve Sinzig blgelerim denetim altnda tutacak ve
Sinzig'le Bad-Neuenahr arasnda, rman geit noktalarn
ele geirecektir...
Buna gre Hge, birliinin hareketini Remagens doru
yneltecek, onun sa kanadnda bul l m : m A S a v a
Birlii ise asl Ahr vadisiyle megul olacakt. Tugeneral
iin bu grev, daha n-cek gnlerde yapt ilerlemelerin
mantk sonuc u y d u . M a l l a ayn G'nc gn o k
memnunluk verici olmutu: nk o gn onbe k m .
kadar bir ilerleyi salanmt. Rekordu bu! B Sava
Birlii'nin
Komutan,
Almanlarn
birka
gndr
gevediklerini hissediyordu. Birliinin en nnde Yarbay
Leonard Engeman komutasndaki 14'n-c Tank Taburu
vard. Bu Tabur akamst nehirden yirmi k m . kadar
uzakta olan Meckenheims ulamt. Hge: Bir gayret
daha edersek Ren Nehrini greceiz! Diye dnyordu.
Bunu dndke htiyar, yerinde duramyordu artk.
ylesine sabrszd ki daha afak skmeden Sava
Birlii'ni blerek iki Grev Gc (Task Forces) kurmaya
karar verdi. Grev gleri, kamyonlarla taman
piyadelerden ve bir tanksavar bataryasyla bir tank
blnn destekledii kk bir istihkm grubundan
oluan bir eit taktik gruplard. Sadaki grup Sinzig'e,
soldaki Remagen'e doru gidecekti. Bu sonuncu gruptaki
piyadeler Binba Murray Deevers komutasndaki 27'nci
Piyade Taburu'ndan, istih-kmclar 9'uncu stihkm
Taburu'nun B Blmden, tanklar da 14?nc Tank
Taburu'nun bir mangasndan gelmekteydiler. Bu taburun
Komutan olan Yarbay Engeman da grubun tmne
komuta edecekti.
Saat 5te Yarbay, yapaca grevi btn ayrntlaryla
biliyordu. Hge onu kendi komuta postasna getirtmiti.
Zaten her zaman ok alkan olan, deta yerinde
duramayan Tugeneralde, bakalarna da bulaan bir
telllk vard. Enge-men onu hi bylesine cokulu ve
inandrc grmemiti. Emirleri her zamanki gibi ak,
seik ve ksayd. Yaplacak i uydu: Tanklarn korumasnda olasya abuk ilerlemek, kylerden geerken gzleri
dnm direni gruplaryla temas kurmaktan kanmak

37

ve tersine, bulunduklar yerlerin uzandan dolamak.

General birka gndr emrindekilere: Birdirbir
oynyacaksnz yni... Diyordu hep. Yarbay Leonard
Engeman'a da byle dedi ve piyadeleri yeni Pershig M 26
tanklaryla destekletmesini istedi: Mangalarndan birinde
bu tanklar vard. Sleroan lara gre daha ar, daha
tknaz, 90 mm.'lik uzun toplar sayesinde Alman Teiger
tanklarndan daha ok desiseler bile onlar kadar
korkuntular.

Hge ekledi: Eer bir

Kylerin evresinden
tanklarn yardmndan
gelimesine gre yeni
gitmek gerek!..

direni bagsterirse yokedin onu.

dolan. Elinizden geldiince
yararlanmaya aln. Durumun
hedefler vereceim size. abuk

Sonra Engeman komuta postasna dnd. Buras bir

gn nce kyn igaliyle sonulanan arpma srasnda
yar yarya yklm bir evin mutfayd. Bu kez de
Engeman 14'nc Tank Tabu-ru'yla kamyonlarla tanan
27'nci Piyade Tabu-ru'ndaki ast'larn yanma, arp
onlara unlar anlatt:
Ben, bir Grev Gc'yle en nden gideceim, l a
gcn ats Binba Murray Deevers'in 27'nci Piyade
Taburu'nun blnden oluacak.
Sonra tank subaylar arasndan, Temen John
Grimball'un mangasn seti. lerleme ekseni Arzdorf ve
Birresdorf'tan geerek Meckenheim'dan Remagen'e giden
yol olacakt. Hareket sa kanatta Tmenin bir baka Grev
Gc tarafndan korunacakt. Yarbay William R. Prince
komutasndaki bu birlik B Tank Bl'nden ve 52'nci
Piyade Taburu'ndan oluacakt. Birliin Ahr'm ve Ren'ir
koluna doru sapmadan nceki hedefi, Gelsdorf ky
olacakt.
Yarbay Leonard Engeman yola k saatini 7 olarak
saptad. Hava kapal, bulutlar alakt. Onun iin herhangi

bir hava destei beklenemezdi. Soluk gn nda

blkler, buz gibi souk gece boyunca barndklar
bodrumlarn nnde takmlar hlinde toplandlar. Bir gn
nceki arpmalar yznden Meckenheim'm i karartc
bir hli vard. Salam tek bir at kalmamt. Hatt baz
duvarlar atlak veya delikti: Bunlar,
<;
son direnme noktalarn dize getirmek iin atlan tank
obslerinin braktklar izlerdi.
Her yan ylesine ykntlarla doluydu ki, iftlik evlerinin
ken duvarlar'nm oluturduklar yknt ymyla
tka'nan Arzdorf yolu'nun kn amak iin 9'uncu
stihkm Birlii'nin buldozerlerinden yararlanmak gerekti.
Yarbay Enge-man bu terslii duyunca sinirlendi. Hoge'un
kendisinin arkasnda bulunduunu seziyordu. Hge det
edinmiti artk: Siz ilerlerken ben de hemen arkanzdan
geleceim, demiti. Grev Gcnn Komutan da,
Generalin
sznde
duracan
seziyordu.
Onun
yrekliliini ve enerjisini olduu kadar titiz mizacn da
biliyordu. Sanki koku alm gibi, her zaman en kesin ve
nemli noktada bitiverir; bylece ya birliklerine rnek olur,
ya da bir karar verirdi.
Fakat Yarbay Leonard Engemanln daha ok korktuu
bir ey de, dmann Ren yaknlarnda daha etin bir
direni gstermesiydi: nk, Ren, Almanya'nn sembolik
nehriydi. Beklenmedik anda nne kan bu engellerin
karsnda bir saati akn zaman kaybedeceini
dndke ierliyordu. Beri yandan trtl tekerlekli
buldozerler, fkeli motor grltleri arasnda ykntlar
yolun kysna doru srp yyorlard. Nihayet, saat
9'dan sonra, 9'uncu stihkm Birlii'nin askerleri son
engelleri de kaldrdlar. Bylece Jeep'ler ve Halftraklar (yar
trtl tekerlekli, zrhl ve ou zaman ar makinelisi olan
arabalar) da Arzdorf yolunda ileriye atlma olanan
buldular. Piyadeler beklememiler, yolu amak iin nc
birlik leri halinde ilerlemeye balamlard. Motorlu aralar
da onlara yetieceklerdi.

39

Bu keif grevi Temen Karl H. Timmermann'-

in komutasndaki A Bl'ne verilmiti. Neb-raska'nm

West Point kentinden olan Temen Timmermann uzun
boylu, sarn, cidd tavrl, yirmi yanda gen bir
subayd. Yarbay Enge-man ona ok gveniyordu. Bu grev,
Temen Timmermann'm A Bl'nn banda yapaca
grevlerin ilkiydi, nk birliin bana bir akam nce
gemiti. O, birka gnden beri piyadelerin bana geen
nc subayd. Yukar Roer'-de ve dciliii tede, nceki
gnler boyunca cereyan eden arpmalarn ne denli etin
olduunu bu da i n k a r gtrmez biimde ispatlyordu. Asl
kom u t a n o l a n Temen Edwards 4 Mart gn Euskirchen
yaknnda savad olmutu. Tmen Ka r a r g h onun
yerine gemek zere Yzba Frederick F. Kriner'i
gndermiti. Fakat o da bir nceki akam Meckenheim^
girdikleri srada yaralanmt. Onun yerine geecek baka
birinin, ya da takviyelerin gelmesini beklemek sz konusu
olamayaca iin Binba Murray Deevers, A Bl'nn
bana en kdemli takm subay olan Timmermann'
komutan olarak atamt.
Bu, yerinde bir seimdi; nk yama ramen bu
deerli subay, takmnn banda her zaman yreklilik ve
giriim yetenei gstermiti. Uzlamaz ve kapal mizac
onu sokulgan olmayan, ters bir kimse gibi gsteriyordu
ama, Temen ihtiyatl ve akll bir efti, askerlerini peine
takp srklemeyi ok iyi biliyordu. 27'nci Tabur'un eskilerindendi de. Orduya giriinden yl sonra 1943'te bu
Tabur'a verilmiti. liklerine dek asker olan Timmermann',
kendilerine gsterdii yaknlk ve ak szllk dolaysiyle,
erat da sevip sayyordu.
Temen, A Bl'nn takmlarndan birine bir buuk
yl komuta etmiti. lk kez bir yl nce,
Ekim aynda Lkserriburg snrnda dman ateiyle
karlam, hatt Ardenne'ler Sava srasnda Saint-Vith
yaknnda kolundan yaralanmt. Nihayet kendisinden

nceki iki komutann yaralanmas yznden de bu

sorumlu greve gelmiti. Bunun zerine Timmermann
kendi takmnn komutasn assubaylarmdan birine,
avu Mike Chinchar'a brakmt. Onu, gzn budaktan
esirgemeyen bir asker olduu iin seviyordu. leri hareketi
Arzdorf yolunun sanda koruma grevini de ona vermiti.
Bu yol Temen Bur-rows'un komuta ettii takmn gzetimi
altndayd. Sol kanatta ise yanc grevini avu Joe De
Lisio komutasndaki 3'nc Takm stlenmiti. avu,
New York'un Bronx mahallesindendi.
Temen Timmermann Arzdorf'a doru ilerlerken, belki
kendisini Koblenz'in bu blgesine gtrecek olan talihin
cilvesini dnyordu. Birinci Dnya Sava'na katlm
eski bir asker olan babas John da burada konaklamt!
Sonradan kendine e olarak seecei kadnla da, imdi
sava-vasin halla pamuu gibi att, bu Renanya Blgesinde tanmt. Kari Timmermann'm kendisi de
Frankfurt'ta domutu ve belki koullar elverirse doduu
kenti de grebilecekti: Oradan 1924'te, yandayken,
Birleik Amerika'ya gitmek zere ayrlmt.
Temenim, gelin de bakn!..
imdiki hlde bu olaslk olduka uzak grnyordu.
Arzdorf yolu arazinin uzaktaki ini-k-larm silikletiren
yamur isentisi altnda parlyordu. Tetikte olmak gerekti;
nk cn ufak korulukta, en kk hendekte gzleri
dnm nianclar gizlenmi olabilirlerdi. Aachen'dan beri
Mttefiklerin ileri hareketini yavalatmak iin lm

gze alm
gelmiken,
arifesinde
felketlerin

fedailerdi bunlar. Hedefin bu denli ya k n m a

iyice hakedilmi bir dinlenme dneminin
insann basma ters bir i geldi mi bu,
en by olacakt!

( )un iin Temen Karl H. Timmermann astlarna

tetikte olmalarn tlemiti. Arkasnda Dave Gardner'in
komutasndaki
57'nci
Tanksavar
Takm'nm
trtl

41

tekerleklerinden kan krtlarla Bln halftraklarmm

krtlarn ve hele Temen John GrimbalFn kendilerine
elik eden takmndaki tanklarn homurtularm duymasa
baya kayglanacakt.
Bununla birlikte, ileride Almanlar belki de temas
kesmilerdi. Saat 9,30'dan biraz sonra Arzdorfs vardlar.
Buraya yaklarken mayn barajlaryla bile karlamadlar.
Dmamn bir ard birliiyle yaplan karlkl ateten
sonra, gnn i l k tutsaklarn ele geirmek mmkn
olabildi. Kyde oturanlarn astklar beyaz araflar, bunlarn
uyumak,
anlamak
niyetinde
olduklarm
gsteriyordu. Fakat bir sonraki Fritzdorf kynd e g e n e
h r gz dnmler grubu kyn giri y i i n m i ylesine
azimli biimde savunuyordu ki, bunlar Gardner'in
bataryasnn yapt atlarla d a t m a k gerekti. B u
sayede de Temen Bur- r o w s ' u n p i y a d e l e r i b i r parti
tutsak daha ele ge i r d i l e r.
B i r a z d a h a ika i d e , O v e r i e h nnde bir olay dah a
kt a m a Temen J o h n Grimball'un tanklar hemen
harekete geerek ileri yoluna koydu. Bir k a savunmac
daha ele geirildi. Dmanla yapl a n bu temaslara
ramen, ilerleyiin bir gn n-r r : m e gre daha kolay
yaplrm gibi bir hli yard. Yarbay, Temen Engeman
boyuna: Elim i abuk tutalm, dedii iin, bu yzden
keyfi
M)

pek yerindeydi. u da var ki, geilen yerler ekili topraklard

ve
bu
kk
vadilerde
hibir
doal
engele
rastlanmamaktayd. nsan birka kilometre ilerisini
grebiliyordu ve tahl ekili bu topraklarla bu otlaklardaki
en ufak direni yuvas abucak meydana karlabilirdi.
Bataki birlik Nie-derich'ten geti. Bir evden, elleri havada
olduu hlde, bir grup Alman kt. Aralarnda bir de subay vard. Birdenbire gizli tuttuu bir tabancay
dorultarak Burrows'un askerlerine ate etti ama kimseyi
vuramad.
Mermilerle
delik-deik
olduu
hlde
hemencecik yere ykld. Tek olay da bu olacakt. Her
yanda, hafif rzgrla sallanan beyaz araflar aslyd.

Daha sonraki iki ky olan Leimersdorf la Birresdorf'ta da

bu araflarla karlald.
Bununla birlikte, Birresdorf'tan sonra ilerleyi biraz
yavalad. Yol birden saa sapt ve tarlalar arasndan
geerek yava yava ykselmeye balad. Fakat gneydou ynnde iki kilometre kadar yol alnnca ekili
blgenin yerini nce bodur aalar, sonra orman'ald ve
ufku tmyle kapad. Bu sefer tetikte olmak gerekiyordu.
Ardenne'lerde ve Roer kesiminde arpm olanlar bu sk
fundalklarla aalklarn, Almanlar buraya gizlenince,
nasl kallee tuzaklarla dolu olduunu bilirler. Asfalt yer
yer kelelemi dar, kk yol bu aalklarn iine dalyor,
gr alanm her yanda topu topu on metrelik bir
mesafeyle snrlyordu.
Temen Burrows'un birlii yolun iki yannda iki ayr dizi
kolu hlinde yaylm bulunmaktayd ncler, aalarn
altna yatp gizlendiklerini sandklar bir dmana karlk
vermeye hazr bir hlde, tetikteydiler. Bununla birlikte o
na dek hibir ey olmamt. Yalnz rzgr meelerin
yapraklan dklm dallarn hrdatyor, me-

elerden sonra da koyu renkleriyle koni biimindeki am

aalar geliyordu. Grnrdeki bu suskunluu yalnz
arasra bir yaylm ateinin takr-ds bozuyordu. Takrdlar
en nde ilerleyen gruptan geliyordu. Bu birlii l'inci
Takm'dan avu Carmine Sabia ynetmekteydi. New
York'un Brooklyn mahallesinden olan avu bu yaylm
ateleriyle hem sinirlerini yattrm, hem de askerlerini
yreklendirmi oluyordu.
Bu byle daha ne kadar srecekti? Ormann iindeki bu
yry bitmez tkenmez gibi grnyordu. H e m s o m a ,
ya Almanlar gerilerden saldrya geerlerse? Temen
Timmermann, bu soruyu kendi kendine ka kez sormutu:
nk o, Aralk aynda Saint-Vith yaknnda kuatmann
skntlarn tatmt. Jeep'iyle oraya buraya gidiyor,
askerlerin kimini davrandryor, kimini yreklendiriyordu.

43

Geriden piyadeleri tayan half-tarklarla tanksavar

mangasnn homurtular geliyor; biraz tede, 800 m. kadar
ileride de Temen Grimbairun tanklarnn motor
grltleri sk aalklar arasnda n n tyordu. Btn
bunlarn, dman saldrmak iin geriye dnmekten
vazgeirmeye yeter eyler olmas gerekti. Belki de bu
yzden, dman gzden kaybolmu, toz olmutu sanki.
Birdenbire sada, dz bir izginin bitiminde kk bir
yap ortaya kverdi. Almanya'nn turistik blgelerindeki
birok benzerleri gibi, buras da ormann iinde kurulu,
irin bir lokantal hand. Tfekler, filintalar, makineli
tabancalar hemen o yana doruldu. ncler karlk
vermeye hazr,, ihtiyatla ilerliyorlard. Bir kez daha korku
houna kt. eride kimsecikler yoktu.
Temen Karl H. Timmermann kapnn
tabelda unlar okudu: Waldschlsschen

stndeki

(Ormanlarn kk atosu). Buras tek katl, sevimli bir

yapyd, eskiden hafta sonu gezmelerine kanlarn durak
yeri olmalyd. Herey yerli yerindeydi, tertemiz ve prlprld, zarif ve irindi. Saat bire yaklayordu. A
Bl'nn
Komutan,
komuta
postasn
oraya
yerletirmek, bu olmazsa orada mola vermek istiyordu:
nk piyadeler hi durup dinlenmeden oniki kilometreyi
akn yol yrmlerdi.
Temen bunlar dnd srada birdenbire dardan
barmalarm geldiini duydu. Onu aryorlard. Sesler
yoldan geliyor, ona hitabe-diyordu:
Temenim!.. Temenim!..
Hemen darya frlad, Burrows'un takmndan iki asker
grd. Kollarn alabildiine aarak sallyorlar:
Gelin, Temenim... Gelin de grnL Diyorlard.
Temen Burrows, Temen Timmermann'la birlikte
hemen Jeep-ine atlad ve bulunduu yerle ormann kys
arasndaki birka yz metreyi at. ok gemeden de yolun
iki yannda kendi askerlerinden on kadarn grd.
Aralarnda avu De Lisio ile avu Sabia da vard. Pek
tellydlar. Temen Timmermann'a karlarna kan
geni manzaray gstererek:

 uraya bakn hele!.. Dediler.

Blk Komutan da hne manzaray seyretti ama asl
dikkatini eken, sapasalam duran kpr oldu,..
Temen Karl H. TimmermamVla Temen Burrows
kpry drbnle incelediler. zerinde kar-ma-kark bir
hlde geri ekilen birlikler, araba-

[ar,

hayvanlar,
grnyordu*

atlar,

hatt

kzler,

inekler

bile

Blk Komutan Temen Timmermann: Almanlar hl

nehrin sol kysmdalar, dedi.
Temen Burrows: zerlerine ate aalm m? Diye
sordu. Havan toplarn getirtmeyi, ya da Grimbairun
tanklarmdaki
90
mm.lik
toplardan
yararlanmay
dnyordu.
Bununla birlikte Temen Timmermann bir birliin ok
gen sorumlusuydu, komutanlnn ilk gnnde yanl
bir i yapmaktan ekiniyordu. Vakit kazanmay ve Grev
Gc'nn Komutanna a k l danmay ye buldu:
Hayr hayr, dedi. Durumu Yarbay En-geman'a
bildirelim daha iyi...

Ludendorff Kprs'nn evresinde

9'uneu Zrhl Tmen'in nc birliklerindeki askerler
arasnda bylesine aknlk uyandran kprnn ad,
Ludendorff Kprs'yd. Adndan da anlalaca gibi
yapm Birinci Dnya Savaana, tam tamna 1916 ylma
gelip dayanyordu. O srada Fransa Cephesine artan
miktarda
ikml-iae
gndermek
gerekmekteydi.
Dsseldorf,
Kln,
Koblenz
ve
Mainz
demiryolu
kprlerinin
saladklar akm, merkez cephesine
gnderilen silh ve malzemenin gemesine zar-zor
yetiyordu. Darlk Verdun Muharebesi srasnda zellikle
kendini hissettirmiti. Onun iin Bakomutanlk imkn
olur olmaz Bonn'la Koblenz arasnda ift hatl bir kpr

45

yaptrmay kararlatrmt. Nehrin bir dirsek yapmas

dolaysiyle Remagen adl yer serilmiti: Yaplacak kprnn
kuzey-gney
dorultusunda
olmas,
sa
kydaki
demiryoluyla ba-.mh kurma iini kolaylatryordu. teki
kyda ise Bonn'dan Koblenz'e giden demiryoluyla kolay bir
balant salanacak olduktan baka, Ahr Ir-ma'nm
kava hizasnda vadinin genilemesi, Eifel'e doru giden
ebekeyi glendirmek iin bu yanda yolun ikiye
ayrlmasnn ngrln hakl gsteriyordu.
Bunun zerine, Koblenz - Gustavdorff'taki M.A. N.
bayndrlk ileri firmas bu batan baa maden heybetli
kpry kurdu. Kprnn toplam uzunluu 325 m.,
ortasndaki ykseklii 28 m. idi. ift eklemli orta kemeri
iki krgir direk zerine oturtulmutu. Bunlar da iki
kydaki temellere iki tane munzam kemer gz
balyordu. Normal uzunlukta, direkler bu kemer gzlerini
su yzeyinin 16 m. zerinde tutmaktayd. Bu ise sularn
kabark olduu zamanlarda dahi nehirde sefer yapan
mavnalarn gidi-gelilerini engellememek iin yeterli
grlen bir normdu.
(*) Kale duvarnn knts zerinde, mazgallarn ardnda bulunan yol.

Bu kemerin erilikleri, maden kitlenin grnrdeki

ask yzlln azaltyor, kprnn tmne bir hafiflik
edas veriyordu: Baz kimseler yapy kusursuz bir teknik
baar diye nitelemekten ekinmiyorlard. Sz gtrmeyen
bir ey de uydu: Remagen kprs kendisinden nceki ve
sonraki iki komu kprye gre gzellik bakmndan
hemen gze arpyordu. Fakat bu izlenim belki de her
kyda ikier hesabiyle drt tane masif ta kuleden de ileri
gelmekteydi. Bu kulelerin, nehrin geldii yndeki eski
romantik hisarlarn mazgall surlar rnek tutularak
yaplm gibi bir hlleri vard. Tpk gzetleme yerleri misali
birbirlerine bir eit st kapal seirdim yolu (*) ile bal
olan bu kararm tatan kulelerin zerinde, tpk
Ortaan tahkimli atolarnda ol- lin-.il gibi, mazgal
delikleri vard. Kulelerin iinde ayrca birsr i galeri,
snak-mahzen ve salon bulunuyordu. Helezon biimindeki
bir merdivend e n (aklnca bir st sahanla ulalyordu.

Buras da bir eit seirdim yoluydu ve buradan baklnca

gzlerin nne geni bir panorama seriliyor du. Demek
oluyor ki bu kulelerin herbiri hem mkemmel bir
gzetleme yeri, hem gvenilir bir smak, hem de en
azndan yz kadar askeri barndrabilecek bir nbet
karakolu halindeydi.
ift hatl demiryolunu kprnn hizasna ykseltmek
iin Remagen'dan birka kilometre yukardaki komu ky
Kripp'e giden dar ky yolunun zerinden topra bir
miktar doldurmak yetmiti. Sa kyda ise, tersine,
yapmclar Erpeler Ley'n oluturduu kocaman ynla
karlamlard. Dpedz kayalk bir yar olan bu ynn
iinden 383 m. lik bir tnel amak gerekmiti. Sonra
demiryolu Erpel ky dorultusunda tnelden kp
olduka uzun bir yarmadan geiyordu. O yanda kpr,
ky yolu ile paralel demiryolunun zerinden ayor; beri
yandan da tneldeki 60 derece erilik, yeni hattn tatl bir
meyilden kk Erpel garna dek inmesini salyordu. Bir
kilometre kadar uzakta olan bu garda, yolun baka yne
sapmasn salayan bir kol da bulunmaktayd.
O ada balca tat arac demiryolu olduundan, yapm
plnlarnda
da
kprnn
yalnz
demiryolu
iin
kullanlmas ngrlmt. Yalnz M yanda bulunan
birer metre geniliindeki ge r i l i n * yayalarn da her iki
ynde gidip gelmelerini tmftlyordu. Buna karlk
yapmclar, kprnn ita havaya uurulabileceini
gznnde bulundurarak, tahrip kalplar iin yer
ayrmay da unutmamlard.
O sralarda byle bir olasl akla getirmek kukusuz
biraz cesaret iiydi. Belika Flandre'm-dan Picardie'ye,
Champagne'dan Vosge (Voj)'lara dek cephe, dman Ren
Nehrinin uzanda tutuyordu. En yakn snr, yni bu
durumda Aachen Blgesinden geen Belika-Hollanda
snr, yz kilometreden daha uzaktayd. Bununla birlikte,
1918'de silhlar braklp ate kesildikten sonra, Amerikan
birliklerinin yerini alan Fransz igal ktalar Remagen
Blgesini de fiilen ele geirmiler ve ilk i olarak patlayc
madde konulacak olan bu delikleri imento ile svayp

47

kapamlar; yalnz gney direinin nehir aknts ynnde

bulunann olduu gibi brakmlard.
Bunun zerine de, Renanya Blgesi 1930'da boaltlnca, Alman Ordusinun istihkm servisleri yeni bir
tahrip dzeni kurmak zorunda kalmlard. Ancak,
blgenin Hitler tarafndan 7 Mart 1937'de askerletirilmesi
ve zellikle, buuk yl sonra da Fransa ve ngiltere'nin
savaa girmeleri zerine bu dzen, gerek anlamn
edinmiti.
Bunun zerine ilk Brckenmeister (kpr efi),
kprnn gnn birinde havaya uurulabile-ceini
gznnde tutarak brolarn gizlilii iinde yaplan
almalar lp deerlendirme olanan bulmutu.
Kpr efi, o dolaylardan olan Jakob Kleebach admda bir
dlgerdi,
assubayd.
stihkmclarm
kullandklar
yntemleri bir nceki sava srasnda renmiti. Krkbir
yanda, grm geirmi bir askerdi. Saptanan tedbirlerin kapsam karsnda iten bir hayranlk duyuyordu.
Eskiden yaplarak sonradan doldurulmu olan mayn
odalarnn yerine bu kez byk sayda patlama noktalar
ngrlmt ki bunlar tam tamn a 24 taneydi. Patlayc
madde miktar tam tamn a saptanm; bunlar inko
kaplara yerletirildikten sonra kendi boyutlarna tpatp
uyan ve bu i iin zel olarak yaplm bulunan su gemez
kutulara yerletirilmiti. Tm 400 kilo arlnda T.N.T.
idi. Ayrca gney direine de 200 kiloluk younlatrlm
bir tahrip kalb yerletirilmiti ki bylece patlayc madde
toplam 600 kiloyu buluyordu. Kalplar kemeri tahrip

edecek biimde, eit o r a n l a r l a yerletirilmiti. Fakat

patlayc madde uzmanlarnn hesaplarna gre 157 m.

uzunluunda olan orta kemerin, uzunlamasna bir

eksene gre bir yan dn sonucu, nehrin ak ynnde
dmesi gerekiyordu.
Ateleme ifte emniyet diye adlandrlan klsik ynteme
gre oluyordu: Yni nce elektrikli bir sistem hemen
harekete geiyor; bunu da yardmc bir tahrip kalbna
bal olan, belirli zamanda ileyecek bir ateleme fitili
tamamlyordu. Birinci sistemde ayr tahrip kalplar
gruplar hline getirilip patlatclarla donatlmt. Siemens

firmas tarafndan yaplp verilmi olan birka devreli zel

bir kablo, aadaki styaplar boyunca dolanyor, kabloyu
elik bir boru koruyordu. Elektrikli ateleme aygt tnelin
giriinin yanndayd. Bylelikle istihkmclar patlamadan
ve bunun yarataca tehlikelerden, havaya frladktan
sonra yere decek malzeme paralarndan ve muhtemel
bir saldrgann aaca ateten korunmu oluyorlard.
Kleebach, tesisatn yapmndaki titizlie, incelie
hayrand; kpr efini srekli olarak devreleri denetlemek
zorunda brakan gvenlik norml a r n da pek beeniyordu.
Bu zorunluk yzndendir ki ok gemeden ilk aksakl
meydana kard. Ardarda geen byk tren katarlarnn
yarattklar sarsnt, ateleme aygtnn salamlna zarar
vermekteydi. 1939 yl Eyll aynda da bir gn, bu yzden
bir borunun kopmu olduunu grd. Eer kpry o
anda bu aygtn yardmyla havaya uurmak gerekseydi,
kukusuz ancak mahall bir patlama olabilecekti: nk
belirli bir yerde bir kesinti ya da anormallik oldu
mu bunun etkisi tahrip sisteminin geri kalam zerine de
yansyordu.
Kpr efi bu olay hibir zaman unutmad, ondan
sonra da kprnn en ok tehlikede olan blmlerini
elinden geldiince koruyarak bu sarsntnn devreler
zerinde yapt zararl etkileri gidermeye alt. Ancak,
bu ilk aksaklklar o kadar nemli deildi. Polonya seferi
ksa srd, 1940'ta Batida balyan sava ise Alman
Ordusu'-nun denetimindeki topraklarn snrn t Kuzey
Denizine, Man Denizine ve Atlantik Okyanusu'-na dek
ilerletti. Remagen Kprs de komular olan teki
kprler gibi uzun boylu tehlike altnda bulunmad. Olsa
olsa bir hava bombardmanna urayabilir, ya da mnferit
bir sabotaj hareketine hedef olabilirdi. Bunun zerine
Wiesbadens
yerlemi
bulunan
12'nci
Blge
Komutanlma bal yerel komutanln emrindeki
istihkm bl yerinde kald ama, silhendazlardan
oluan gvenlik bl gitti. ok gemeden patlayc
madde kalplar, ateleme aygtlar ve yedek patlayc
maddeler de Darmstadt'daki ilgili servislerin bir
deposuna gnderilmek zere yola k a r l di.

49

lke
olarak
bunlarn
o
depodan
kmamalar
gerekiyordu. Fakat Normandiya karmasndan sonra,
1944 Hazirannda Kleebacim istihkmc-

lan gelip de bunlar geri almak istediklerinde, sandklar

orada deillerdi! Baka cephelerde ve zellikle Dou
cephesinde byk miktarda patla-\ ; i maddeye ihtiya
duyulmu; Remagen Kpr-Ln hazrlanan kalplar da, l
zerine yaplm olmalarna ramen, baka ilerde
kullanlmt. Darmstadt'daki ilgili servisler: Onlarn
yerine 600 kilo di T.N.T. gndeririz size, diye sz verdiler.
Bu yzden btn tesisatn yeniden yaplmas gerekiyordu
ama bunun ne nemi vard? Cephe uzakt, bol bol vakit
vard.
Ara
yerde
Kleebach
yeni
bir
kii,
bir
Brckenkommandant
(Kpr
Komutan)
tarafndan
denetlenmiti. Bu, Karl Friesenhahn adnda, elli yanda
bir istihkam yzbasyd; Birinci Dnya Savainda Verdun'de zehirli gazla zehirlenerek lm tehlikesi atlatm,
Fransa cephesinde kez yaralanmt. Kleebach becerikli
bir kimse olduunu bir kez daha kantlad: Daha nceki
plnlar ald, kalplarn yerlerini yeniden saptad ve o
dolaylardaki btn ustalarla inaatlar tandndan,
maden kutular onlara yeniden yaptrd.
Bunlardan
yirmidrt
tanesi
sava
ncesindeki
dzenlemeye gre aadaki st yaplarda tekrar yerlerini
aldlar. Patlayc madde kalplar yenid e n h e s a p l a n d v e
bunlarn miktarlar, maden paralarn gsterecekleri
direniin byklne gre saptand. Ateleme aygtlar
ifte harekete geirme sistemiyle 4 b i r l i k t e yeniden yerlerine
kondu. Yalnz kalplar yerlerine yerletirilmemiti: nk
12'nci Blge Komutanl byle bir tedbiri zamansz
buluyordu. Gerek de bu idi. 1944 ylnn o nefis yaznda
Remagen'dan baklnca sava ok uzak grnyordu.
Gne, vadinin iki yamacn dolduran meyve baheleriyle
balardaki rnleri cmerte olgunlatryordu. Ren
Nehri'n-

de mavnalar durmadan gidip gelmekteydiler. Her iki

kyda tren katarlar vzr vzr iliyor, karayolunda
ise trafik bir an bile durmuyordu.
Kpr zerindeki gzetim tedbirleri glendirilmiti kukusuz. Yzba Priesenhahn komutasndaki istihkm birlii, Koblenz'teki 80'inci Takviye
ve stihkm Taburu'nun yollad bir gvenlik
blnce 8 Hazirandan beri takviye edilmi
bulunmaktayd. Aslnda bunlar cepheden dnen
eski savalard. Hasta, yaral ya da nekahetdeydiler. Yava yava eitime yeniden balyorlard.
lerinden ou hemen her gn Linz'de nehrin sa
kysnda, onbe kilometre kadar yukardaki salk
merkezine gitmek zorundaydlar. Silhl hizmete
elverili olduklar anlalr anlalmaz, bu askerler
hemen yeni birliklerine gnderiliyor; bu yzden de
asker mevcudu boyuna deiiyordu. Haziran aynda
300 kadar asker vard. Fakat Eyllde bu say
yaklak olarak yze kadar indi. Silhlar da bu
derme atma birlie uygun hldeydi. Nitekim
demirba defterinde 2 ngiliz hafif makinelisine,
tane ok byk apta Polonya ar makinelisine, bir
tane orta apta Rus elbombas atcsna, yine Rus
yaps iki tane hafif Rus elbombas atcsna, 45'lik
bir talyan tanksavar topuna ve bu arada da iki tane
08/15'lik Alman mit-ralyzne rastlanyordu!
u da var ki taktik bakmdan Koblenz'teki 12'-nci
Yurt Savunmas stihkm Alay'na bal olan bu
gvenlik blnn olduka kstl bir grevi vard:
Kprye yakn yerleri gzetleyecek ve onu
muhtemel bir sabotaja kar koruyacakt. Hatt
sava Eyllde Alman-Belika snrna yaklap
cephe de Bat Duvar'nn tahkimat boyunca, yni
Bat dorultusunda yz km. kadar uzaklkta is-

F:4

52

61

tikrara

kavuunca,

aslnda

balca

tehlike

havadan

gelebilirdi.
O zamana dek Mttefikler zellikle Kln dolaylarna
bomba yadrmlard. Remagen'da zellikle Eyll ayndan
sonra, hava aknlar Renanya'nn tm zerinde sertletii
zaman, bol bol alarm iareti verilmiti. Bu akn da 9'uncu
Amerikan Hava Gc'nn 36'nc Taktik Grubu'nun 33 avc-bombardman ua yapmt. Roket atlar ok zorlu
olduundan bu, mrettebatta hedefe isabetler kaydedildii,
hatt kprnn hizmetd kald, belki de ksmen tahrip
edildii sansn uyandrmt.
Aslnda ise isabetler zellikle sol kydaki giri yollarna
hasar vermi, bylece de Eisenhower'm dncesi doru
kmt. Nitekim o, daha sonra hava aknlar zerinde
unlar yazmt: Belirli hedeflere byk bir amazlkla
isabet kaydedebilmek bakmndan hava kuvvetleri
topuya gre daha az etkilidir. Ayrca geni hedefler
zerine yaplan hava bombardmanlar hasara yol
amakla iseler de hereyi ykp yok edememektedirler.
yzba Kari Friesenhahn'm istihkmclar hemen
demiryoluna, kotular, yolu Kasm basma d e k onarmak
i i n durup dinlenmeden almaya b a l a d l a r- . le
kprnn yeni Komutan Yzba Willi Bratge, Toussaint
yortusu gn grevinin bana geldiinde herkes byle
karnca gibi harl harl almaktayd...
Yzba Bratge'nin kayglar
Kendisinden nce Remagen'de bulunan btn gvenlik
bl mensuplar gibi, Yzba Bratge de Koblenz'teki
80'inci Takviye ve Eitim taburundan geliyordu. Rusya'da
yakaland intan bir hastalk onu buraya getirmiti.
Savaan bir birlikte henz yer alacak durumda deildi.
Fakat bu arada nekahet dneminin nemli blmn
geirmi olduundan, 12'nci Ordu Blge Komutanl,
kadro elemanlarna byk ihtiya duyulduu o srada,
sicili ok iyi olan bir subayn hizmetinden yoksun
kalmann yararsz olacan dnmt. Bunun zerine
de, kesin atamas yaplana dek Bratge, Remagen kesiminin

komutanlna getirilmiti. O srada, bu olduka romantik

kentin, yaantsndaki en korkun snavlardan birini
geirecei yer olacan dnmekten ok uzakt.
Yzba Willi Bratge henz krk yandayd ama daha
nce bandan birok eyler gemiti. Poz-nan'da domu,
doduu kenti onbe yandayken terketmek zorunda
kalmt: nk Versail-les'da imzalanan bar andlamas
o blgeyi yeni kurulan Polonya Devleti'ne balamt.
Bunun zerine Bratge ailesi Yukar-Silezya'ya yerleti.
Orada yeni bir yaantya balayacan umuyordu.
Bununla birlikte ikide bir kan snr anlamazlklar
yznden, Alman-Polonya topraklarnn birletikleri bu
yerlerde de kargaalklar eksik olmuyordu.
Bizim delikanl yurtsever bir rgte girmi, bir zsavunma Birliine ye olmutu. Bylece askerlik sanatn
renmi, daha sonra Oppeln Blgesinde Alman
Ordusu'nun gizli bir rgtnde almt. Fakat retmen
olmak istiyordu; bu yzden de, setii bu yolu beslemekte
olduu yurtseverlik duygularyla badatrmaya almt.
1927'de diplomasn alan gen retmen, Silez-yal
genlerin kurduklar bir yar-asker rgtte

54

cretsiz
olarak
eitmenlik
grevini
srdrmt.
Almanya'da zorunlu askerlik hizmeti yeniden kurulunca o
da Harp Okuluna girme olanan elde etmiti. 1937'de
Astemen olan Bratge, sonradan Tabur Komutan
Yardmcs olarak Polonya Se-feri'ne katlmt. Bat'daki
Sava srasnda emir subayl yapm, nce temenlie,
daha sonra Dou'da yzbala ykseltilmi, Ukrayna'da
bir ble komuta etmi, yaz seferini 1944'te Romanya'da
tamamlam, oradayken virsl bir hastala tutulmutu.
Nekahet hlindeki subay Almanya'da bir hastaneye
gnderilmi, sonra Koblenz'teki 80'inci zel Tabur emrine
verilmi, oradan da 1 Kasmda Remagen'm savunma
ynetimine atanmt.
Bu kez Ren Vadisi, byk nehrin bu kesiminde
kendine has olan o sakin ve gzel grnl yer olmaktan
ok uzakt. Nitekim son bombardman da bunu
dorulamt. Alarm iaretleri sklam-t. Tat kollarnn
byk sayda ve nemli olular bu blgenin, Renanya
Cephesi'nin hemen ardnda bulunduunu gstermekteydi.
Rusya Cephesi'nin bu eski savas da bu nedenle o
greve a t a n m bulunuyordu. Bu atamann kendisi de,
harektn bu kademesinde, 12'nci Asker Blge
Komutanlnn y e n i d e n rgtleniinin bir sonucuydu.
Bu blge o z a m a n a d e k Mannheim, Mainz ve Koblenz
ke s i m l e r i n e ayrlm bulunmaktayd ve Remagen da bu
sonuncu kesime balyd.
Bu kez Koblenz kesiminde yeni bir komutanlk kuruldu
ve 12'nci Kuzey Sava Blgesi Komutanl adn ald.
Grevi, harektla ilgili her trl eylemi yerine getirmekti.
Komutanla General Bodsch atanmt. General, sava
birliklerinin yaptklar btn mdahaleleri denetliyor; Kobl e n z , kesimindeki Ren Nehri Komutam olan Gene'A
rai von Berg ise teknik ayrcalklarn, zellikle istihkm ve

55

ulatrma birliklerinin ynetimini kendi elinde tutuyordu.

Bu duruma gre Bratge, General Bodsch'un servislerinden
emir alyor, buna karlk Friesenhahn'n istihkmclar da
General von Berg'in kurmayna bal bulunuyordu. Zaten
kark olan bu komuta ikiliini bsbtn etrefil hle
sokan bir ey de uydu: Bu iki makamn arasna bir de
Binba Kraft komutasndaki 12'nci Yurtii Savunma
stihkm Alay'na bal 3'nc Tabur'un kurmay ile,
Binba Stro-bel komutasndaki 452,nci stihkm Alay'nm
kurmaylar giriyordu.
Bratge bir sava hlinde abuk karar vermek gerektii
zaman bu trl karklklarn yarataca sakncalar
dnerek hi de memnun deildi. Bereket versin
Friesenhahn'la ok iyi anlayordu. Bu yzden de kpr
konusunda karar vermek iin herhangi bir sorun sz
konusu deildi. Buna karlk nehrin sol kysndaki
Orsberg yaknnda ve Remagen'm yukarsmdaki Viktoriaberg'in evresinde bulunan uaksavar birlikleri zerinde
Bratge'nin hibir yetkisi yoktu. nk, Goering'in (Gring)
ok eskiden verdii bir karar gereince uaksavar birlikleri
Alman Hava Kuvvetlerine (Luftwaffe) bal bulunuyordu.
Geri Bratge, Aralk ay ortasnda (tabii istihkmclar dta
kalmak
zere)
Savaan
Kuvvetler
Komutanlna
getirilmiti ama yine de grevli bulunduu blgenin
savunma
snrlarn
ve
yetersizliklerini
lecek
durumdayd.
O srada yaplan eitli kuvvet ekmeleri, Gvenlik
Bl'nn mevcudunu k s m e n azaltt. Zaten Blkte
topu topu krk-elli k i i vard, silhlar da hl eskisi gibi
derme-atmayd.
Bu
gszl
gidermek
iin
Volksstrn blkleri, yni

Remagen'da ve Kripp'te 250 kii; sa kydaki

Erpeide, Heister'de ve Linz'de de 350 kii grev bana
arlabilirdi ama btn bu olanaklar lfta kalyordu:
Bratge son anda yararlanlacak bu kimselerin ounun
sol kydaki

yal, sava yntemleri bakmndan hazrlksz ve hemen

hemen silhsz olduklarn biliyordu: Amerikan kuvvetleri
Bat Duvar'nm glendirilmi savunma tesislerini delerek
15'inci Alman Ordusu'nun birliklerini Eifel Dalar'nm
zerinden ararak skp atarsa ne yaparm? Diye kendi
kendine soruyordu.. Tabii pek az ey yapabilirdi.
Btn bunlar, Yzba Bratge'yi sinirli, arasra da

bezgin bir hale getiriyordu. Emrindeki insanlar ve

mal/emenin salad olanaklar, dolaysiy-le karlat
yetersizlikler de hesaba katlmak artiyle, sorumluluu
gerekten bykt.
Sava ise boyuna yaklamaktayd! Ardenne'ler-den
dnen birlikler soluk benizli ve bitkindiler. Her kafile
getike blk-prk duyulan haberler her yana
yaylyordu. Kayplar ard ve Amerikallarn havada da,
yerde de ate gleri eziciydi. Remagen'daki askerler
bundan kuku etseler bile, Uankale 1er gelip cephenin
bu yaknln onlara hatrlatyorlard. Nolle Ylba
arasnda ehir ve kprnn dolaylar zorlu bombardmanlara urad ve asker personelle sivil halk arasnda o
dneme 6 gn yar diye ad takld.
Gerekten de, balangta Ardennelerdeki saldry
kolaylatrm olan sisle kt hava koullar imdi artk
yoktu. Solgun bir k semasnda Mttefik bombardman
birlikleri Ren'in btn geitlerini dvyorlar, bu arada
Remagen da se-kin bir hedef hlini alyordu.
28 Aralk gn uaklar dalga halinde vadiye
(><

ullandlar. Remagen ve Erpel ok ar hasara urad.

Halk ormanlara kat. Kprye de drt bomba isabet etti,
bunlardan biri sa kydaki direklerin yaknnda patlad.
Demiryolu cidd hasar grd. Ondan sonraki gnle 1 ve
2 Ocak 1945 gnlerinde baka aknlar da, daha ufak
lde olmakla birlikte, bu hasarlar tamamlad. Bu arada
sol kydaki, ykselme zamannda nehirdeki fazla sularn
akmasna yarayan kemer, hemen tamamen haraboldu.
Bu kez halkn morali en aa dzeye inmiti. Birok

57

kimse
hava
koullarnn
ktlne
aldrmadan
evlerinden kat; gidip Viktoriaberg'deki ormanlara kamp
kurdu. Hemen hepsi;
Ah, u Allah'n bels kpr olmasayd btn bunlar
bamza gelmezdi!.. Diyorlard.
Ardenne saldrsnn baarszla urad besbelliydi.
Bu durum karsnda halkn morali ylesine dt ki baz
kimseler bu saysz ve anlamsz straplarn sona ermesi
iin Amerikallarn lkeyi igal etmesini gizliden gizliye
dilemeye baladlar. Gerekten de belirsiz nedenler ve
talihsizlik ie karmad zaman, urada burada, den
bombalarn etkisiyle kader durmadan vuruyor, vuruyordu.
Mesel bu bombardmanlardan birinde, aralarnda polis
komiserinin de bulunduu yirmi sivil, Eski Sokaktaki bir
kahvenin bodrumunda ezilivermiti. Bir baka gn Ren
kysndaki yerleim blgesinin btn kkleri yklm ya
da hasar grmt. Evlerin ou ve Belediye binas
oturulmaz hldeydi: Nitekim Bakan Dr. Hans Kemnig de
binada oturmaktan vazgemiti.
Bir baka sefer, demiryolu zerindeki 821'inci
Uaksavar 4'nc Bataryasinm bir mangasn, den bir
bomba tmyle yoketmis, bir tek kii bile sa kalmamt.
ubat aynn bir baka gn kprnn giriinde,
535'inci Uaksavar Birlii'nin l'inci Bataryasnn bir
vagonuna bomba isabet etmiti. teki demiryolu zerinde
de bir hastahane treni duruyordu. Yryebilecek hlde
olan yarallar bomba dnce onbe cm. karla kapl
balastn
zerinde
lgnlar
gibi
srklenmeye
balamlard! Alarm bittikten sonra yz akn kurbann
cesetleri toplanmt...
teki kyda bulunan Erpel ky yknt halindeydi. Bu
kez sava vadide btn korkunluuy-la kendini
gstermiti ve Tanr'nm gn buraya strap dolu
yumruklar indiriyordu.
Bu yaslarn, bu ykntlarn ve bu felketlerin ortasnda
Bratge ile Friesenhahn, ellerindeki yetersiz olanaklarla
yapabilecekleri tek eyi yapyorlard: Demiryolu zerinde
gidi gelii salayp korumak. Eldeki aralar kullanlarak,

Assu-bay Kleebach'n becerisi sayesinde her iki yakadaki

kesiklikler onarlmt. Fakat 28 Ocak gn demiryolunun
bir blm bir aknda harap olduundan, tnelden birka
tane ray almak gerekti. O yanda trenler ancak tek yol
zerinden ileyebiliyorlard. Tnelin tonozu altnda da,
kullanlamayan demiryolunun zerinde, benzin ykl
vagon o gnden beri beklemekteydi. Al sana bir dert daha.
Ama, beterin beteri de vard.
stnkr savunma tesisleri
Gerekten de, bombardmanlarn yol atklar sarsntlar
zamanla bir kemer gznn styaplarn dayanksz hle
getirmeye, hatt bunun belki de zayflamasna yol
aabilirdi. Bu yzden de istihkmdlar orta kemeri
yanlardaki kemer gzlerine daha az baml hle getirerek
kprnn
tmne
daha
ok
esneklik
vermeye
alyorlard. Fakat istihkm blndeki askerlerin
ellerindeki madd olanaklar ylesine kstlyd ki, ancak
103'nc Demiryolu stihkm Bl'nn ve lini FenSanat Taburu'ndaki istihkmclarn ie karmas
sayesinde istediklerini yapabildiler. Bununla birlikte
Komutan iin balca endie kayna yine de kprnn
karadan
savunmasyd.
Yklendii
balca
sorumluluklardan biri de buydu. O da bunu hi
unutmuyordu.
Ne var ki, Erpeler Ley yar hem ok uygun bir engel,
hem ok elverili bir gzetleme noktasyd ama sol kyda
da - ki dman oradan gelecekti -ie yarayacak birok
gzetleme noktas vard. Remagen kasabas bu yarlarn
-eteine bzlp snm durumdayd. Yaplacak herhangi
bir cidd savunma, zorunlu olarak, bu tepelerin mutlak de
netimini gerektiriyordu. Yoksa savunmaclar abucak
kapana kslm olurlar, nlerinde kendilerine hkim bir
dman bulurlar, nehri de arkalarna alarak arpmak
zorunda kalrlard...
Yapt bu gzlem, Bratge'nin kafasn ok kurcalyordu:
Bu evrenin korunmas iin askere ihtiya vard... Ama
onda da bu yoktu! Remagen kprbana Komutan

59

olarak atan Aralk aynn yarsndan beri onaylanm

bulunuyordu ve Yzba'ya bir Sahra Tahkimli Blgesi
kurmas iin emir verilmiti. Bu blgeye bir alayn
mevcudu kadar asker yerletirilecekti. Buna gre nehrin
sol yakasnda iki tabur bulundurulacak, ncs de
destek greviyle sa yakada di nacak, topudan yardm
grecekti. Gzet ini altnda tutulacak evrenin genilii
dolaysiyle, bu saylarda hibir arlk yoktu.
Bratge'den nce burada grevli o l a n Binba
Hfel sonbaharda her iki kyda da toprak tesviyesi ve
korugan yapm iin plnlar hazrlam bulunuyordu.
Bratge bu tasarlar ele alm ve tamamlamt. 12'nci
Kuzey Sava Blgesi Komutam General Bodsch olur
deyince buraya 999'-uncu naat Taburu getirilmiti.
stihkmclar hereyden nce sol kydaki tepeleri ele
almlard. Oradan gelebilecek bir saldrgan, kpry
dorudan grme olana salayan gzetleme noktalarndan
uzak tutmak gerekiyordu. stihkmclar ayrca savunma
tesislerinden baka sol kydaki kpr direklerinin
yaknlarnda bir tanksavar baraj; sa kyda da Erpelln
ilerisinde ve Orsberg yolu zerinde sahra toplar iin
sahanlklar yapmlard.
Bylece kurulan tesisler Remagenin kuzey knda,
Bonn'a giden yolun solunda bulunan Hei-mann
kknden balayp iek ve meyve baheleri, korular ve
balar arasndan geerek Birresdorf yoluna doru
ykseliyordu. Burada da, ormann knda bir alma
kamp kurulmutu. Oradan yol gneye saparak
Viktoriaberg yaylas n d a n dolanyor, sonra Ahr vadisine
inerek bu rman Ren Nehri'yle birletii yerin yaknnda,
S i n z i g i l e K r i p p a n s n d a ona ulayordu.
Bylece h a z r l a n a n hu savunma evresi en azndan
oniki k i l o m e t r e k a d a r d . Bratge buna Reis-bergln de
e k l e n m e s i n i isteyince bu oniki kilometre daha da artt.
Bratge'nin hakk vard: Reisbergln en yksek noktasnn
rakm 192 metreydi ve btn
evreye hkim
bulunmaktayd. te, 999'uncu Tabur'un askerleri bu evre

zerinde siperler kazmaya, ar makineliler ve toplar iin

yuvalar amaya baladlar. Koruganlar ve komuta postalar
yaptlar. Yaplacak i ok bykt, kt hava, almalarn
ilerlemesini gletiriyordu.
stihkmclar bir yandan da srekli olarak kesilen
demiryolunu onarmak iin harl harl alyorlard. Hem
bu hli, hem de asker mevcudunun yetersizliini gren
Bratge, Gvenlik Blnn krk-elli askerini de
altrmak zorunda kald. Bunlar yeni komutanlar
Temen Wickel-meyer'in ynetiminde rgatlk yapyorlar,
ta-top-rak tayorlard. Temen de Koblenz'teki nekahet
taburundan gelmi bulunmaktayd.
Fakat glkler bu kadarla kalmyordu. Bu siperleri,
hendekleri payandalarla destekleyip pekitirmek de
gerekiyordu. in burasnda glkler sivil ynetimden
geliyordu. Remagen, henz Ordular Blgesinin iinde
deildi. Yerel daireler zel izin olmadka oradan malzeme
alnmasn yasaklamlard. Bu yzden ormanlardan aa
kesilemiyor, bombardmanlarda yklan evlerden kalaslar,
kiriler alnp kullanlamyordu. Bu i iin daha nce sivil
makamlara bavurmak, bir araba lf etmek, yazlar
yazmak ve bol bol vakit kaybetmek gerekmekteydi.
Bununla birlikte Viktoriaberg'in evresinde ve Kripp
Blgesinde mevziler biimlenmeye balyor; ubat aynda
da bunlar az miktarda da olsa otomatik silhlarla Rus
yaps elbombas atclar ile donatlyordu. Viktoriaberg'e
giden yol zerin deki bir smakta bir tabur komuta
postas
kurulmutu.
Bir
bakas
da
kasabann
gneyindeki kenar semtte kurulmu, ayrca havagaz
fabrikasnn yannda bir bakasnn kurulmas ngrlmt. Hatt sa kyda, Erpeiin ilerisinde, bir topu
temeni destek bataryalarnn yerletirilecei yerleri bile
Koblenz'ten gelip saptamt.

61

Remagen'daki savunma kprba bu haliyle de, taslak

halinde bile olsa, bir rgt saylabilirdi ama bu evrede
Bratge'nin elinde deerli elemanlarn bulunmas artiyle.
Oysa Yzba, elindeki asker mevcudunun hesabn
yapnca bu bakmdan ne denli yoksul olduunu
anlayabiliyor-du. Kime gvenebilirdi ki? Birresdorf yolu
zerindeki alma kampnn birliine mi? Bu 150 askerin
elinde yabanc yaps topu topu altm kadar tfekle 2 tane
Rus hafif makinelisi vard. Her silhn da kendine uygun
cephaneye
sahip
olduu
muhakkak
deildi!
Viktoriaberg'de konaklamakta olan 521'inci kml
Bl'nde ancak yirmi kadar Alman vard. Geri kalan
yz kadar Sovyet eski sava tutsa idi. Bunlar az-ok
Almanlardan yanaydlar, kendilerine de Dou Gnllleri
gibi cafcafl bir ad taklmt. Silhlar otuz-krk kadar Rus
tfeiyle yine Rus yaps iki hafif makineliden ibaretti.
Hepsi bir araya gelince fazla bir ey tutmuyordu. Bratge de
bunun sava gcn yok sayyordu. Bodendorfun bl
hereyden nce bir Ulam Birlii idi. Bunun elindeki
Diana santrali de Komutanln B Ordular Grubu'yla
balantsn salayan tek arat. Bunun yansra Alman
Hava Kuvvetleri'nin bir ikml postasyla bir de tutsaklarn
kamamasna gz-kulak olan birlik vard. Blkte yine
yabanc yaps tabancalarla tfekler bulunmaktayd. Alarm
verildi mi blk Ahr vadisinin azn gzetleyecekti.
Kendisini
destekleyecek
tek
birlik
Bodendorfun
Volkssturm Mfrezesi'ydi. Onun ie yararl zerinde de
Yzba, uzun boylu hayle kaplmyordu. B Ordular
Grbu'nun, Re-magen'm gneyindeki Kripp'e yerlemi
olan Propaganda Bl'ne gelince, onun eitimi kukusuz daha iyi idi. Fakat elinde yalnz tfeklerle grup
bana bir de hafif makineli vard. Kripp'-teki
Volkssturm'dan silh altna alnabilecek olanlarla bu
blk mevcudunun arttrlmas ngrlmt. Fakat bu
onun sava gcn arttrabilecek miydi acaba?

Dorusu uydu ki, Yzbamn kpry savunmak iin

gvenebilecei en iyi birlik, Gvenlik Bl idi. Buna
blk de denemezdi zaten: nk ubat sonunda
ngilizler aa Ren zerine ulatrdklar ve Roer Irma
iin savalar yapld srada bu birliin mevcudu nekahet
hlindeki 41 kiiden ibaretti! Silhlar, askerlerin
zerlerindeki portatif silhlarla 2 mitralyzden ve 3 el
bombas atcsndan ibaretti. Btn bu arada tek olumlu
etken, komuta kadrosunun deerindeydi. Gerekten
Bratge, Temen Wickelme-yer'den baka Assubay Gerhard
Rothe'nin yeteneklerine de deer veriyordu. Remagen'daki
bir otelcinin olu olan Rothe assubay olarak Polonya ve
Bat cephelerindeki savalara katlm, ayrca Dou
Cephesinde yl boyunca etin arpmalar yapp birka
kez yaralandktan sonra bu ite pimi, tecrbe
kazanmt. Nekahet dnemi balaynca Koblenz'deki
80'inci Tabura atanan Rothe, doduu kasabann
savunmasyla
grevlendirilmiti.
Viktoriaberg'den
balayarak bu blgenin btn ky-bucam biliyor;
Viktoriaberg'deki mevziin kurulmas iin de harl hani
alyordu.
Btn bunlar yine fazla bir ey deildi. Kpr-bann
savunma deerini de uaksavar birliklerinin zaten az olan
mevcutlar arttramazd. Uak-savarclar zaten Alman
Hava Kuvvetleri'ne balydlar ve Blge Komutaninn
bunlarn ze rinde hibir yetkisi yoktu. Olsa bile
uaksavar silhnn kara savanda ancak en kt
koullar altnda bavurulabileceini kabul etmesi
gerekiyordu. Gerekten de 764'nc Grubun elinde olup
nehrin iki yakasna yerletirilmi olan uaksavar toplar,
mesel sahra toplaryla ya da 88'lik tanksavar toplaryla
bir tutulamazd. Erpel'e yerletirilmi olan drt namlulu 2
topla kasabann snrna ve Erpeler Ley'n doruundaki
grubun bulunduu noktaya yerletirilmi olan yine drt
namlulu 3 top 20'likti. Yalnz Temen Petersen
Viktoriaberg'deki roketatar bataryasnda yeni mermiler,
Fhn roketleri vard. Fakat bunlar, hereyden nce
uaklara ate etmek iin yaplm bulunmaktaydlar.
Bu koullar altnda Bratge eldekilerin ok daha iyisine

63

sahip olmay zlyor, bunu da kendisine gven duygusu

uyandrmak iin istiyordu. Arasra durumunu dnd
zaman bu yoksulluu, yzst braklmlkla bir
tutuyordu. Yksek kademelerde bu kprbanm ikinci
derecede bir yer sayld kukusuzdu. ErpeFi savunan Ordu geri ekilirse herhalde buraya da byk sayda asker
gnderilecekti. Bu arada Yzba, Rutin niteliindeki
grevleri yerine getiriyor, personelin ve malzemenin
izelgelerini yapyor, toprak kazma ilerini denetliyor,
kprnn kullanlabilir bir hlde olmasn salyor ve
geileri denetliyordu.
Seferberlik ynergesinde onun yetkileriyle otoritesinin
snrlar izilmiti. Kendinden ncekiler gibi Yzbann da
evresinde bulunan asker-si-vil herkes zerinde yetkisi
vard. Bunlarn yediri-lip iirilmesi ve gerekirse adaletin
uygulanmas da onun grevleri arasndayd. Hatt bir
Harp Divan bile kurabilir ve grevinin gereine gre sivil
halkn oradan boaltlmas iin her trl tedbirin
alnmasn emredebilirdi.
Bir d tehlike karsnda nleyici tedbirler alabilirdi.
sterse Alarmstufe I'i uygulayarak askerlerin konak
yerlerinde kalmalarn salar, ya da Alarmstufe II'yi
uygulayarak onlar sava mevzilerine sokabilirdi. ok
skt da bir st makamdan emir gelmedi mi, dman da
Remageida Bonn-Koblenz yolu hizasna geldi mi, komutan
kprnn havaya uurulmas iin bile emir verebilirdi.
Fakat bu ok geni, ancak lfta kalan yetkilerle gerekler
arasnda Yzba, durumundaki btn gvenilmezlii
seziyordu. Yannda yardmc olarak Temen Siegel,
Assubay Keilhfer, bir yazc, birka da posta eri vard.
Hepsi bu kadar!.. Hibir kiisel tat aracndan, hatt bir
bisikletten bile y ar arlanamyor du!
Ulam ilerine gelince, onlar da bu derme-at-mala
uygun hldeydiler. lke olarak kprnn telefonu
Koblenz'teki 12'nci stihkm Alayinm komuta postasna ve
12'nci Kuzey Sava Blgesinin komuta postasna balyd.
Aslnda hat, sivil ebekeden geiyor ve krk kilometre
uzaktaki bir kentle konuabilmek iin yarm gn, hatt
daha fazla beklemek gerekiyordu. Telefon hatlar bom-

bardman yznden kesilmedii zamanlarda da byleydi

bu...
Bu yzden Komutan, ou zaman Koblenz'le veya
Friesenhahn'la konuabilmek iin oradan geen ve
ellerinde - uaksavar birlikleri gibi - radyo vericileri
bulunan birliklerin araclndan ya rarlanyordu. Bununla
birlikte ubat sonunda Bratge'ye yine de 5 vatlk bir radyo
vericisi gnderildi. Ancak, dmann konuulanlar
dinlemesine engel olmak iin boyuna dalga uzunluunu
ve ifreyi deitirmek gerekiyordu. Bu ise orta ya yeni yeni
glkler karyordu. Fakat Bratge asl 26 ubatta
Koblenz'ten Lorelei ifresini ald gn durumunun
rkln ve Alman Ordusu iinde hkm sren
kargaaln bykln de iyice anlam oldu.
Lorelei
Lorelei, tehlike yaklayor anlamna gelmekteydi.
Komutan bunu alr almaz komuta postasm-daki kasada
duran kapal, mhrl bir zarf amas gerektiini
biliyordu. Komuta postas Sank-ta-Anna manastrmdayd.
Buras Remagen'n merkeziyle kpr arasnda, gotik
mimar tarznda bir yapyd. Bununla birlikte ald emrin
artc bir hli vard: Gerekten, emirde harekt
bakmndan Sinei Ordu'nun emrine girmesi gerektii
belirtiliyordu. Bu Ordu szde o blgede, nehrin sol kys
boyunca yer alm bulunmaktayd! Yzba geri drt
duvar arasnda dnyadan habersizdi ve ulam aralar da
yetersizdi ama yine de kendi kesiminin batsmda harektta
bulunan birliin artk 8'inci Ordu deil de, 5'inci Zrhl
Ordu olduunu biliyordu. Bu yer deiiklii srasnda - ilke
olarak gizli olan - bu zarfn iindekileri hibir kurmay
heyeti bilmediinden, deiiklii Koblenz'teki 12'nci Kuzey
Sava Komutanlna bildirmek de kimsenin aklna gelmemiti...
Yalnz kal yznden ok kayglanan Bratge, bunun
zerine 5'inci Zrhl Ordu'nun kararg-hyla temasa
gemeye alt. Bu ii telefonla yapmak imknsz
olduundan, B Ordular Grbu'nun Bodendorf kynde
bulunan Diana telefon santraline bavurdu. 5'inci Zrhl

65

Ordu'nun cevab kesindi: Remagen'daki kprbamn

hangi birliin emrine girecei hakknda verilmi bir emir
yoktu. Dolaysiyle alnacak herhangi bir direktif de yoktu!
Komutan bu kez de Koblenz'teki 12'nci
Kuzey Sava Komutanlin arad. Buras kendisinden
sorulan konuyu dorudan doruya B Ordular Grubu
Kararghna aktard. Sonra da Karargh, Remagen
kesimini 5'inci Zrhl Ordu'nun emrine verdi! Bu yzden
deerli iki gn kaybedilmi bulunuyordu...
Bu 5'inci Ordu'nun kurmay heyeti nihayet ortaya
ktnda, Bratge, Remagen kesiminin Bonn-Remagen
kesiminin savunmasn dzenlemekle grevli zel bir
birliin emrinde olduunu rendi. Bu birliin komutan
daha nce 26'nc Piyade Tmeni'nin banda bulunmu
olan General Botsch'tu. Tmen geen Aralk aynda
Bastogne Kuatmas'na katlmt. General bu Birlie ubat aynda da komuta etmi, sonra 27 ubatta bu
Tmenin ve 18'inci Piyade Tmeni'nin kalntlaryla
kurulan bir sava birliinin komutasn ele almt. ki gn
sonra B Ordular Grubu onu, kurmay heyetiyle birlikte, 1 Marttan itibaren kurulmu olan - Bonn-Remagen
Savunma Kesi-mi'nin ynetimiyle grevlendirmiti. Bu
seferki grevi Bonn'un batsnda kuzeye ve kuzey batya
ynelik mevzileri kurmakt. Bylece Amerikallarn Kln
Blgesi'nden gelebilecek muhtemel saldrlar nlenmi
olacakt.
Komutan Bratge bundan byle bu birlikle temas
kuracakt. Ayn zamanda Friesenhahn'm stihkm
Bl'nn, 5'inci Zrhl Ordu'nun fen-sa-nat servislerine
bal olduunu rendi. Tehlike nnda birbirleriyle
anlaarak i grmek zorunda olan iki birlik arasndaki bu
yersiz ayrla ramen, Bratge yine de ferahlad. Bu kez
yksek makamlarn nihayet kendi durumuyla ilgilenir gibi
bir hlleri vard. Nitekim yine o 1 Mart n 5'inci Zrhl
Ordu'nun kurmay heyetine de arlm deil miydi?
Geri Amerikallarn Kln dorultusunda yaptklar
bask yznden Harekt ubesi Bakan onu kabul
edememiti ama Yzba Bratge, stihkm ubesi Bakan
Albay Bu jardin brosuna gnderilmiti. Albay mevziin

durumunu, savunma tesisleri ve zellikle tanksavar

aygtlar zerinde kendisine birok eyler sormutu. Bratge
bu frsattan yararlanarak elindeki asker mevcudunun
azl ve ulam aralarnn yok denecek hlde oluu
zerine Albayn dikkatini ekmiti. Bunun zerine Albay:

Bern bu ilerde uzman bir assubay oraya

gnderirim, diye sz verdi. O da gerekten ertesi gn
geldi, ihtiyalar saptad, listesini yapt:
Gider gitmez madd bakmdan bir takviyenin hemen
gerekli olduunu belirten bir rapor veririm, merak
etmeyin, dedi.
Bratge 51nci Zrhl Ordu'nun kararghmday-ken
denetim iin Remagen'a gelmi olan, General Botschlm (*)
kurmayndan bir subay da ayn sonuca ulat. Subay,
Temen
Wickelmeyer
karlad
ve
mevziin
nasl
yoksulluklar iinde bocaladn ona ayrntl biimde
anlatt. Subay giderken:
(*) Koblenz'teki 12'nci Kuzey Sava Blgesi Komutan Genera Bodsch'la
kartrlmamas gerektir.

Buraya hemen takviye gnderilmesini Generalden

rica edeceim, diye sz verdi. Fakat takviyeler gelmedi,
nk ara yerde yeni bir deiiklik oldu. 12'nci Kuzey
Sava Komutanl Lorelei ifreli alarmnn 2 Marttan
balayarak geersiz olduunu bildirdi: nk ifre
vaktinden nce gnderilmiti. Demek ki 5'inci Zrhl Ordu'ya ballk da kaldrlm bulunuyordu! Bununla birlikte
Bratge bu Ordu'nun kurmayndan, alnan bu tedbirin
dorulanmasn istediinde, nbeti subay: ifrenin
geersiz sayldndan hi haberi olmadn syledi.
Kendisine danlan B Ordular Grubu, Bratge'nin kendi
emrine girdiini 4 Martta dorulad. Bir sr lfla ve gidip
gelen mesajlarla iki gn daha gemi, hibir takviye
gelmemiti. Fakat B Ordular Grubu kurmay heyeti, bu
blgenin kendi emrine girii dolaysiy-le mevziin durumu
zerinde bilgi edinmek iin Remagen'a yeni subaylar
yollad.
nce 108'inci stihkm Alayinn kurmayndan Binba

67

Hill, yannda 13'nc Kale stihkm Ala-yindan Yarbay

Mller de olduu halde ka-gel-di. kisi de savunma
sisteminin gszln, asker mevcudunun azln
kabul ettiler. Ayrca 614'nc Topu Alayindan Albay
Janusch gelerek nehrin sa kysnda bataryalar
yerletirmek iin en elverili yerleri saptad. Son olarak da
5 Mart gn leden sonra General Botsch'un kendisi
ka-geldi...
Bonn'daki kendi mevzii dndrc bir durumda
olduundan, General bu kesime zel bir ilgi gsteriyordu.
5'inci Zrhl Ordu her yandan km durumdayd.
Amerikallar
Kln'
ele
geirmiler,
bir
bildiri
Euskirchen'in kaybedildiini haber vermiti. Bat Duvar
her yanda alm bulunuyordu. Remagen'da savamayan
kimselerin kasabadan ayrlmalar iin verilen ilk emirler
herkeste nehrin sa kysna ekilmek iin bir psikoz
uyandrd. Bu i ilkin kasabann kuzey evresinde
konaklamakta olan Hitler Genlii Grubu'ndaki yeni yetme
delikanllarn geri arlmasyla balad. Derken emir,
Birresdorf yolundaki kampta bulunan iileri de
kapsamna ald. Uaksavarlar general Botsch'un enirinde
olmadndan ve baz sylentilerden de uaksavar
toplarnn nehrin sa yakasna geirildii anlaldndan,
Bratge duyduu kayglara Generalin de katlmasn
salamak bakmndan ok elverili bir durumda
bulunuyordu.
Son olarak, yaplan bir deneme de Volkssturm
birliklerinin sadece lfta kaldn bir gn nce dorulam
oldu. Bu rgtn silh altna alnabilecek btn
mensuplar o 4 Mart Pazar gn bir savunma denemesi
yapmaya arlmlard. Gele gele sadece takm
komutanlar geldi!
Bu durum ve denetilecek kesimin genilii karsnda
General, Yzbann grn hemen kabul etti: Buna
gre, tam anlamyla bir savunma, eldeki mevcutlarla
baarlamazd. nk son atamalar ve nakiller dolaysiyle
Gvenlik Blmn mevcudu 26 kiiye inmiti. General:
Syleyeyim de buraya iki tabur piyade ile bir topu
grubu, bir de 88lik, ar uaksavar bataryas

gndersinler... Dedi.
Bu,
bylece
kararlatrldktan
sonra
Botsch
istihkmclardan yana dnd. Kprnn, sol yakadaki
birliklerin boaltlmasn salamas gerekiyordu. Bunun
iin General, B Ordular Grubu Komutanl'nn,
traverslerin zerine ve raylarn arasna tahtalar denerek
demiryolunun karayolu hline getirilmesi iin verdii emri
karp gsterdi. Ordular Grubu bu iin 6 Mart Sal saat
24'e kadar bitirilmesini istiyordu. Friesenhahn bu ii
istenen sre iinde baarabileceini dnyordu ama iki
artla: Hzar makinelerini altrabilmek iin elinde
yeterince
benzin
olmalyd,
bir.
O
dolaylardaki
tezghlardan da gerekli keresteyi salyabilmeliydi, iki.
Botsch: olur, dedi.
Daha sonra General, tahrip aygtnn nasl ileeliinin
kendisine gsterilmesini istedi. B Ordular Grubu'ndan,
ya da 5'inci Zrhl Ordu'dan emir gelmesi hlinde
Komutan, o yoksa stihkm Bl Komutan, dman
Koblenz yolu hizasna gelir gelmez eitli atelemeleri
hemen yaptracakt. Bu yol nehrin iki km. kadar
yaknndan gemekteydi.
Botsch patlayc maddelerin nerelerde olduklarn sorup
rendi, bir n-tahrip iin kprnn giriindeki tahrip
kalbnn yerinde olup olmadn denetledi, kuzey
direinin yanndaki yardmc tahrip kalb iin de ayn eyi
yapt ve bu ie ayrlan yeri inceledi. Her ey yerli yerinde
grnyordu. Fakat Friesenhahn en azndan 600 kiloluk
bir yardmc kalb ok gerekli gryordu. General not ald
ve bu patlayc maddeleri gndereceine sz verdi.
Bunlar olup biterken 26'nc Piyade Tmeni'nin eski
Komutan idi ya, Remagen, Kripp, Linz ve Orsberg'deki
Volkssturm yelerinin arlmala-r sayesinde Gvenlik
Bl'ndeki
boluklarn
doldurulabileceini
dnyordu. Yalmz, u da vard: Bunlar, yar-asker
nitelikte tekillerdi ve gerek sava deerleri yoktu: Bratge
bir gn nce yaplan deneyi gznnde tutarak Generali
hemen uyard. Ne sylediini bilen bir tavrla:
Hi kimse gelmeyecektir, dedi. Bu szleriyle de
Generali artp fkelendirdi.

69

Gerekten de o zamanlar, ne denli doru olursa olsun,

hoa
gitmeyen
dnceleri
ileri
srmek
iyi
karlanmyordu. Bratge st'nn kukulu bir ba kla
kendisini szdn grr grmez bunu hemencecik
farketti. General bunun zerine bu tr tekillerden birinin
Komutan olan Mllering'e dnd ve bu soruyu ona da
sordu. Nazi Partisi'nin bu sorumlusu da arlanlarn %
10'undan fazlasn toplayabilmenin gerekten g olacan
kabul edince durum, Botsch'un kafasna dank etti!
General, komuta postasna dndnde vadinin bu
blgesinde hi kimse yoktu ki Remagen Garnizonumun
abucak glendirilmesi zorunlu-una inanm olmasn.
General dner dnmez 5'inci Zrhl Ordu'nun kurmay
heyetine bir rapor gndererek bu tedbirin hemen
alnmasn istedi. Bununla birlikte Botsch ileri srd bu
istee ne cevap verildiini hibir zaman bilemedi. Hemen o
gece kurmay heyetiyle birlikte oradan 80 km. gneyde
bulunan 53'nc Kolordu'nun bana gemek zere palas
pandras yola karld: nk bu kolordu'nun kurmay
heyeti Patton'un 3'nc Ordusu'nun bir birliince tmyle
tutsak edilmiti! Bonn kesiminde yeni bir rgt daha
kuruldu. Bana General Graf von Bothmer getirildi.
Yzba Bratge'nin bu kez de bu deiiklikten haberi
olmad: nk Generalin Kurmay Bakam olan Yarbay
von Poppelreuther de 6-7 Mart gecesi tam da Remagen'a
giderken Amerikallarca tutsak edilmiti! (Nitekim Bratge
de onunla 10 Mart gn Namur'deki tutsak kampnda
karlaacak ve general Botsch'un kurmay heyetinden
niin ses-seda kmadn bylece renmi olacakt).
Korkuyorsunuz galiba!
Tam o srada kasaba yaknlarnda 5'inci Zrhl Ordu
birliklerinin sa yakasna doru ekildiklerini gsteren ilk
belirtiler ortaya kt, bu ise Bratge'nin kayglarn daha da
arttrd. Ahr vadisinden gelen yolda, Bonn yolunda ve
Birresdorf'-taki dar orman yolunda leden hemen sonra
trafik birdenbire artverdi. Saat 15,30'a doru kprden
geen bir irtibat subay, Euskirchenin gneyinde
durumun iyiden iyiye bozulduunu haber verdi.
Manastrdaki komuta postasnda Bratge'yi grerek unlar

syledi:
Giri yolunun ve kprden gei iin gerekli
aralarn ne durumda olduklarn grp bildirmem iin
beni yolladlar. Kirchdaun'dan (Kirh-davn) geliyorum.
Amerikallar zrhl aralarla Meckenheim ynnde
ilerliyorlar. Hatt sylendiine gre Kirchdaun ve Ringen
dorultusunda szmalar bile olmu. arpma olmuyor
gibi. Karlarnda hemen hemen hibir engel yok!..
Bunlar renince, Yzba Bratge'nin aklna ok kt
eyler geldi, fakat daha nce 1 sayl alarm emrini
yaynlam olduu iin de kendini kutlad: Buna gre
eitli elemanlar - izinler kaldrld iin - konak
yerlerinden ayrlmayacaklard. Saat 16'da da ikinci alarm
emrini yaynlad: Buna gre her birlik sava durumuna
geecekti. Kprnn zerinde ve evresinde, Friesenhahnln istihkmclar demiryolu boyunca harl harl
alyorlard. Biraz benzin gnderilmi olduundan, hzar
makinelerini nihayet altrmak mmkn olabilmiti: Bu
sayede, kprnn giriinin solundaki Becher iliinden
getirtilen kalaslar istenilen uzunlukta kesmek mmkn
olabiliyordu. Sonra bu keresteler oradan kolayca demiryoluna tanacak ve tekerlekli, ya da trtl tekerlekli
aralarn geileri salanacakt. Ancak, trenlerin kprden
gemeleri bu yzden engellenmi olmayacakt. Akam ve
ertesi sabah birka trenin gelecei de haber verilmiti.
Friesenhahnla
Kleebach,
almalarn
en
ge
geceyarsma dek bitirilmesi iin istihkmclar gayrete
getiriyorlard. Gerekten de, ertesi sabah afakla beraber
nehrin sa k y s n a gei izni alm olan aralarn bunu
glkle karlamadan yapabilmeleri zorunlu bir hl
almt. Daha imdiden uzun kollar birka ynden
Remagen'a doru ilerliyorlard. Hatt nehrin sol
yakasndaki yol zerinde, kasabann 10 km. kadar
kuzeyinde nemli bir tkanklk olduu bile haber
verilmiti. Bu ise geceleyin ve ertesi sabah ortaya birtakm
glklerin kabileceini gsteriyordu.
Onun iin Bratge 2 sayl alarm emrini yaynlad
srada ka-gelen iki subay grnce baya ferahlad.
Bunlardan biri 5'inci Zrhl Ordu kurmay heyetinden bir

71

subay olan Temen Jaecks (Yeks), teki de B Ordular

Grubu'ndan Temen Hofinger'di. Her ikisinin yannda da
Tanrinn ltfu saylacak yardmclar vard: Bu, bir karayolu trafik ekibiydi! Yzba Bratge yeni gelenlerle birlikte
hemen toplanma yerlerini saptad. Gruplar sonra buradan
kprye doru gnderileceklerdi. Yalnz, her trl
karkl nlemek ve rnein alarm iareti verilince veya
bombardman balaynca tehlikeleri azaltmak iin
bunlarn birbirlerinden yeterince uzakta olmalar gerekiyordu. Sonunda, gerileyi ynleri hesaba katlar a k U
blge saptand. Bunlar kentin kuzey giri i n d e Bonn yolu,
Ahr Irmaiyla kentin gney evresi arasndaki Koblenz
yolu, son olarak da Viktoriaberg' i n kuzeyinde ve Sankt
Apollinarius Kilisesinin yaknndaki kk Birresdorf
yolunun biti noktasyd. Bu eitli yerlerde barajlar
kurulacakt. Ellerinde izin kd veya grev belgesi
bulunan ofrlerle yaya birliklerin komutanlar, arlnca
hazr bulunmak zere orada toplanacaklard. Tek
balarna yol alan askerler ise tersine, durdurularak
Yzba Bratge'nin Sankta Anna Manastr yaknndaki
komuta postasna gnderilecekler ve orada emir
bekleyeceklerdi.
Bratge yine de yle bir umuda kaplmt: Sz verilen
takviyeler bir trl gelmemiti ya, onun yerine belki bir
sava birlii Remagen'a doru geri ekilirdi de sonunda
kprbamm evresine yerleirdi. Bunun zerine, zayf da
olsalar Volkss-turm birliklerinin gelmelerini emretti ve
gardaki yerst geidiyle garn yaknlarndaki eitli noktalara savunma plnnda ngrlen engelleri yer-letirtti.
Nehrin, sol kysnda, kprnn giriinde bu baraj,
demiryoluna girilmesini ancak salayabiliyordu. Tehlike
nnda demiryolu, kulelerin otuz-krk metre ilerisinde
yaplmas tasarlanan bir n-tahriple kesilmi olacakt.
Buna gre her ey yolunda grnyordu. Kayglar,
tasalar sona ermi miydi nihayet? Yzba Bratge bunun
byle olduuna inanmak istiyordu. Ama bouna. Yaplan
en deerli abalar, amaz bir kaderin boa karaca
kararlamt bir kez. Nitekim olan oldu: Akamst
Jaecks ile Hofin-ger, B Ordular Grubu'ndan gelen bir

emirle geri arld; trafik ekibi daha ivedi grlen baka

bir ile grevlendirilmiti!
Tam ilk kafilelerin eitli ynlerden kprye doru
ilerledikleri srada, ok byk bir kayp olmutu.
Komutanln bocalamalarn ve gerekleri bilmediini
gsteren bu n karar karsnda Yzba Bratge hemen
her eyi yeni batan dzenlemek zorunda kald. Elindeki
personel snrl olduundan, denetim noktasn bire indirdi, tek postay da Remagen gar yaknndaki yerst
geidine yerletirdi: Bonn ve Birresdorf yollar bu
noktada
kesiiyorlard.
Oraya
Assubay
Keilhfer'i
yerletirerek Koblenz yolunu tmyle serbest brakt.
Bocalamakla kaybedecek vakit yok, diye dnyordu. nk
geri ekilen birlklerin ou kuzeyden ve kuzey-batdan geliyorlard.
Pakat bu tedbirin alnmas henz kararlam-i ki,
Sankta Anna Manastr'ndaki komuta postas n a baka
kt haberler geldi: nce Hitler Genlik Kamp'mn
Bakan, nehrin sa kysna ekilmeyi emreden bir yazy
karp gsterdi, bu yzden de postann hafif makinelisini
geri verdi. Sonra B Ordular Grubu Propaganda Bl'nn ekilecei haber verildi. 521 sayl kml Ta-buru'na
bal birlik de kendi eyasn nehrin te yakasna
tayacakt. Diana ulam birlii de Ordular Grubu'nca
geri
arld,
o
da
Boden-dorf'tan
ayrlacakt.
Remagen'daki Volkssturm yerel Birlii'nin Komutan,
greve arlanlarn % 90'na yaknnn gelmediini
bildirerek Birresdorf yoluyla Viktoriaberg'deki gzetleme
postalarnda ve barajlarda iin asgar mevcutla yrtldn haber verdi!
Fakat Bratge o anda iin asl en ktsnden habersizdi:
Uaksavar Komutanl, Remagen'daki Yerel Grub'u
lvetmeye karar vermiti! 764 sayl grubun komutan
olan Binba Halbach, Ren Nehrl'nin dousundaki
Dattenberg'de bulunan komuta postasndan emrindeki
birliklere bu emri gndermiti. Emrin anlam da uydu:
Erpeler L e y gibi her y a n gren, esiz bir noktadaki drt
namlulu, 20'lik iki uaksavar topu, akamst oradan
kaldrlacakt.
Temen
Peters'in
Viktoria-berg'e

73

yerletirilmi olan roketatar birlii ile kasabann dou

evresine yerletirilmi olan top da nehrin sa kysna
geirilecekti!
Bu toplar, Koblenz'e gnderilecek olan tekilerin tersine
olarak, ilke bakmndan kukusuz sa yakaya ayrlmtlar.
Fakat bu topu sol ky d a n tayabilmek iin gen
topularn ellerinde topu topu iki tane kk ara vard.
Nitekim ertesi gn kpr geildikten sonra bunlar ar
toplarn bir kilometreyi akn uzunluktaki dar ve dik bir
yoldan geirerek Erpeler Leyin tepesine karmak zorunda
kalacaklard. Bu demekti ki toplar en azndan btn bir
gn, hatt daha fazla sreyle i grecek hlde
olmayacaklard.
O 6 Mart gnnn akam Uaksavar Birliinin bu yerel
grubunun lav iin verilen karar, savunmay muhakkak
ki byk lde zayflatyordu. Elde hemen yararlanlacak
destek unsuru olarak Erpel'in tesine yerletirilmi olan
667'nci Birliin 20 sayl bataryasyla 715'inci Birliin
Kripp dorultusunda yerletirilmi olan bataryas ve -tabii
- sa yakadaki kulelerin tepelerine yerletirilmi olan tek
namlulu top vard. Denetim iin gelen General
Botsch'la teki subaylar burada muhakkak bir sahra
topu birliinin bulunmas gerektiini kabul etmilerdi
ama, yukardaki satrlarda saylanlar, o birliin yerini
tutmaktan ok uzakt!
Ayrca, yine bu lvetme ii yznden Uaksavar Birlii
ile Yzba Bratge arasnda o zamana dek Temen
Dolgner'in salad koordinasyondan da eser kalmamt.
Bu n eksiklik de hemen o akam ortaya kt. Elinde
hibir yedek erat bulunmayan Yzba Bratge, daha nce
de birka kez olduu gibi, uaksavar topularnn
yardmyla bir alarm birlii kurulmasn istedi. Bunlar
genellikle yeni askere alnm delikanllar d.
Yzba Bratge, Binba Halbach'm komuta postasna
telefon etti ama Binba yerinde deildi. Bunun zerine
santral eri Yzba Bratge'yi Erpel yaknndaki 715'inci
Birliin 5'inci Hafif Bataryas'na balad. Telefona Batarya
Komutan
Temen Diederich kt; Bratge'nin o alarm mf rezesini

kendi bataryasyla kurmak istediini sanarak 715'inci

Birlik'ten verilmi yazl emir istedi.
O srada uaksavarlarn btn servisleri hareket
halindeydiler. Erpeler Ley'daki topularn Koblenz'e gitmek
zere mevzilerinden ayrldklar nd bu. Gelen cevap
olmaz diyordu. O anda n olarak alman bu genel tedbiri
Bratge'ye bildirmeyi kimse akl etmedi. Bylece de Yzba,
ok ters zamanda ortaya kan bu yeni gszle-meden
kukulanmakszm, ok yerel nitelikteki bir olmaz
cevabnn sadece izlenimi altnda kald.
Haberi olsayd muhakkak ki Binba Halbaci-tan
topun sol kydan daha abuk ekilmesini salamasm
isteyebilir ve bunlar, eldeki Dou Gnlllerinin
yardmyla, Erpeler Leyin doruuna karttrabilirdi.
6 Mart akam tek i ac haber, stihkm Blnden
geldi. Saat 21'de, yni ngrlen sreden U saat nce,
Friesenhahn'la emrindeki askerler raylarn arasna
kalaslar yerletirme iini bitirmilerdi. Yzlerce metre
uzunluundaki bu keresteler, sol yaka boyunca ylp
durmakta olan kafilelerin nihayet br yakaya
geebilmelerini salayacakt, Fakat bu i ne zaman
olacakt?
Bratge, kafilelerin hemen gemelerini istiyordu. Posta
erleri,
ona
Bonn
yolu
zerindeki
tkanmalar
anlatmlard. Beri yandan boyuna baka aralar akn
ediyorlard. Haberciler ve baka irtibat salayanlar,
dmann yaklamakta olduunu bildiren leden sonraki
haberleri doruluyorlard. Birbirini tutmaz sylentiler
dolamaktayd.
Bazlar
Meckenheim
yaknnda
arpmalar olduundan szediyorlard. Bakalar da
Amerikan
nclerinin
daha
yaknda
olduklarn
sylyorlard. Hatt bir ka bunun yerini bile belirterek
Birredorf blgesinde diyorlard ki buras Re-magen'dan 6
km. uzaktayd!
Gerekten de uzaklarda derinden derine bir gmbrt
duyulmaktayd. Bu, topunun ya da bombardmann sesi
olabilirdi. Koblenz'teki 12'n-ci Kuzey Sava Birlii
Kurmayinm verdii bilgilere gre dman ilerleyii her

75

eyden nce Dsseldorf, Kln ya da Bonn zerine

ynelmi bulunmaktayd. Buna ramen Yzba Bratge ihtiyatl davranyordu. Hitler Genliinin bir birliinin
devriye kolu, Birresdorfs ynelmi bir tehlike olduunu
dorulamyor du. Byle bir ey olsa Bratge'nin bildii
uydu: O yanda elinde Volkssturm'un gsz bir
mfrezesi vard ve her an il yavrusu gibi dalmaya
hazrd. Bir de Viktoriaberg'de siperlenmi olan Gvenlik
Bl vard ki bundaki az-ok salam asker says yalnz
ve yalnz 26 kiiydi! Dman geceleyin ilerlerse, btn bu
savamayan ve kentin kaplarna mhlanp kalm olan
birlikler iin bir felket olmayacak myd? Onun iin
Bratge geriye ekilen birliklerle aralarn bir an nce
gemelerini istiyordu. Priesenhahn da onun kayglarna
katlyordu ama yattrmaya da alyordu. nk
kendisinin teknisyen yn ar basyordu ve ileri srd
kantlarn yerinde olduklarn da kabul etmek gerekti
dorusu. Demiryollar Mdrl o gece en azndan yarm
dzine t r e n i n geleceini haber vermi deil miydi? Belki
karanlk ve istihkmclarn acele edileri yznden tahta
deme ii her yanda kusursuz olarak yaplm deildi.
Kara tatlarnn gemesine izin verilir de bir kaza olursa
motorlu aralar da, atl aralar da, trenleri de hareketsiz
brakmak gibi byk bir tehlike ortaya kabilirdi.
Gerekten bu ok byk bir sorumluluu yklenmek olurdu. D tehlike ne olursa olsun, geilerin balangcn
sabahn saat 5'ine brakmak daha akllca bir i olurdu.
Yzba Bratge de onun dediine geldi. Zaten geitler
askerle, arabalarla, hayvanlarla dolu olduu srada kpr
nasl havaya uurulabilirdi? O hlde almalara afak
skerken
balanacakt.
Bu
amala
Yzba,
istihkmclardan unlar istedi: Kprnn giriinde ve
knda yol gsterici bir birlik bulunacakt; ufak-tefek
kazalar, arzalar hemen gidermek iin bir arza servisi
kurulacakt; sonuncu bir grup da muhtemel bir sabotaja
kar tesislerin korunmas iiyle uraacakt.
Sankta Anna Manastr'ndaki kk brosu o anda,
byk bir frtna arifesinde bir gemi kaptannn
kamarasna benziyordu. evresindeki as-lerlerin hepsi de

kendisine canla bala balydlar. Fakat az sayda olular

ve ellerindeki madd olanaklarn ktl onlar olaylarn
oyunca hline getiriyordu. Olaylar nerdeyse balayacakt,
Bratge bundan korkuyordu. Bu yzden de, bir mucize
sonucu B Ordular Grbu'yla telefon konumas yapma
olanan elde edip raylarn arasna tahtalarn dendiini
bildirirken, karsndaki subaya kayglarn anlatmaktan
kendini alamad. Bu, Kurmay Emir Subay Temen May'd.
Bratge:
Benim gvenlik blnde topu topu 26 tfekle
birka otomatik silh var. Bu yzden, Amerikallarn
yaklatklar u srada byk kayg duyuyorum, dedi.
Bunun zerine May ona gven verdi: Elindeki bilgilere
gre Amerikallar Dsseldorf, zellikle Kln, belki de Bonn
ynnde ilerlemekteydiler. Kln'de zorlu arpmalar
olmaktayd. Yzba Bratge Ahr vadisiyle Birresdorfs
tehlikede gryordu ya, Temen May o blge iin unlar
syledi:
Gney ynnde yaplan asl hareketi korumak iin,
dman oralarda ancak ikinci derecede hareketlerde
bulunabilir. Sonra da ekledi: Siz eski bir asker olarak,
bunu daha iyi anlarsnz!
Fakat Yzba Bratge gn boyunca birok bilgi toplam
olduu iin tehlikeden kuku duymuyor; takviye istemek
iin yapt bavurmay yine tekrarlamasn Emir
Subay'ndan srarla istiyordu ama bu kez Temen kzd;
ileden karak birden:
Korkuyorsunuz galiba! Dedi.
Yzba bir sarla konuuyordu sanki; burada yalnz
basmayd ya, yksek aamalar bunu kendisinin en ilkel
gerei bile grmezlikten, anlamazlktan geldii mnasna
alyorlard. Sonunda Temen May'a sadece:
Sen benim sylediklerimi ilgililere ilet, dedi ve
telefonu kapatt. .
O andan balayarak da artk takviye alacan pheli
grmeye balad. Bundan sonra yapaca i, ertesi sabah
olasya fazla sayda kafilenin kprden gemesini
salamakt. Bunun iin her ey den nce talihine

77

gvenmesi gerekmekteydi: Ya ni hava kapal ve sisli

olacak, bylece hava d; m bir tehlike gelmeyecekti. Ayrca
da Birresdorf'un batsnda, Meckenheim yolu zerinde n
tev mis olan birlikler son bir direnile dmann ilerleyiini belki yavalatacaklard. Fakat bu mucize ne kadar
srecekti?

Kendilerini bekleyen bu ar snavlar gezentinde

tutarak, Yzba Bratge yardmcs Temen Siegel! biraz
uyumaya gnderdi. Friesenhahn'm st' olan Binba
Kraft, Koblenz'in kuzeyindeki blgeyi denetlemek iin
gelmi, yardmc tahrip kalb iin hemen patlayc madde
gndereceine sz vermiti. Yzba Bratge, Binbayla
konutuktan sonra kendisi de biraz uyumaya karar verdi.
Son emirleri de, bozulup dalan kk bir parat
grubuna verdikleriydi. Grubun Komutan olan assubay,
kprden gemek iin gerekli, usulne uygun belgelere
sahip deildi. Bunun zerine Bratge ona afakla beraber
Bodendorfa yerlemesi iin emir verdi. Gerekten,
dmann Ahr vadisinden olduu kadar Birresdorf
ynnden de kvermesinden korkuyordu. Ayrca bir
Sovyet ii mfrezesini de sa yakadaki mevzilerde altrmak zere yolundan alkoydu. Nihayet geceya-rsmdan
ok sonra kpr Komutan, brosunun bitiiindeki odaya
ekildi. Gerekli olan btn abalar yapt kansndayd.
Fakat yeterli olacak myd bunlar?..

Baka makamn emrine gei!

Yzba Bratge'nin uykusu ok ksa srd. Bir, gn nce
yapt srekli giriimlerden, fakat asl tehlike belirtilerinin
artmas yznden ok hassas hle gelerek bitkinletii iin
giysilerini hemen hi karmadan kendini brosunun
bitiiindeki portatif karyolann stne atm, hemencecik
derin bir uykuya dalmt.
Uzun sre uyuduunu sanmyordu. Eski manastrn
kaplaryla pencerelerini titreten srekli sarsntlar
yznden srayarak uyand. Ne oluyordu acaba? Birden
iini bir kaygdr kaplad.
Siegel'e kendisini saat 4,30'da uyandrmasn sylemiti.
Bylelikle yarm saat sonra trafii dzenlemek iin
kprnn giriinde olacakt. Siegel onu uyandrmay
unutmu muydu yoksa? Saatine bakt: 3'e bile gelmemiti!

79

Hemen niformasn giydi, izmelerini ayaklarna geirdi,

palaskasnn tokasn balayp darya frlad. Daha
kapnn eiinde yzne serin, nemli bir hava arpt.
Hafiften yaan bir yamur geceyi daha zifiri hle
sokuyordu. Fakat Yzbann bu terslikle uraacak hli
yoktu. nk yolun zerinde grdkleri kendisini ok
fkelendirmiti. Emrindeki askerlerle bir kafilenin srcleri arasndaki fkeli barmalardan, olup biteni anlad.
Gardaki barajn nnde durmu olan bir birliin
askerleri, tpk bir tehlikenin yaklatn sezerek rken
hayvanlar gibi sabrsz hldeydiler ve Assubay Keilhfer'in
emirlerini dinlemek istemiyorlard. Bir kol hi aldrmadan
kpr ynnde Eski Soka'a dalvermiti. Bratge: Bunlar
sokaa girerlerse bu zifiri karanlkta her an bir ka za
olabilir, diye dnd.
O uyurken, daha nce birka tren gelip gemiti. Ona:
Baka trenlerin de gelecei haber verildi, dediler. Ters bir
ey olursa kprden gemek diye bir ey de olamayacakt.
Bunun zerine Yzba hi ekinmedi, tabancasn ekerek
bataki aracn arka tekerleklerine iki el ate edince kk
tat kolu da durdu: Gzetleme postasna: Saat 5'ten nce
gei yok! Diye bardktan sonra abucak yerst
geidinin yamndaki postaya doru kotu. nk burada
Keilhfer'in i i n i n bandan akn bir hle gelmi olmas
gibi bir tehlike vard.
Kpr Komutan otoritesini bylece uygularken, sabahn
saat 1,30'undan beri Harekt Bakan olarak resmen
hibir yetkisi kalmam olduundan habersizdi. Baka bir
st makama balanm olduunu da bilmiyordu! nce
Sinei Or^ du'ya, sonra 5'inci Zrhl Ordu'ya balanm, peinden General Botsch'un, son olarak da General Graf von
Bothmer'in emrine verilmiti. Sabahn bu erken saatinde
ise Remagen kesimi artk 67'nci Kolordu'ya balanm
bulunuyordu. Dokuz gnde pepee beinci deiiklikti bu.
Takviye alacak yerde Yzba, hep kendisinin haberi
olmakszn birsr mire sahip olmutu! B Ordular
Gru-bu'nun emri zerine 15'inci Ordu bundan byle
Renanya'nm Bonn ile Koblenz arasndaki kesimini denetimi
altnda tutuyordu. Eer Ordu Kurmayann bu emri
Bratge'ye telefonla bildirilmi olsayd bu tedbirden yine de

!>:>

memnun kalrd: nk 67'nci Kolordu deerli bir insan

olan General Hitzfeldln komutasmdayd.
radeli enesi, keskin baklaryla General Otto
Maximilian Hitzfeld, ef tipinin ta kendisiydi: Tpk Alman
asker geleneinin gerektirdii trden bir ef. Sicili de zaten
bunu
kantlyordu.
Alman
Ordusu'nu
Vistl'den
Balkanlara ve Don Nehri'ne dek gtren eitli savalarda
rtbeler, nianlar kazandktan sonra, krkyedi yandayken
bir kolorduya komutan olmutu.
Muhakkak olan uydu ki, General eskiden ok stn
birliklerin banda bulunmutu. Bugn ise srekli savalar
yznden ypranp bitkinlemi olan bu 67'nci Kolordu'yu
ynettii iin sevine-mezdi pek. Kt zerinde bu birlik iki
Tmenden, 89'uncu ve 277'nci Tmenlerden olumaktayd.
Hitzfeldln Kolordusu, General Gustav von Zangen'in 151nci
Ordusu'na balanmt. Von Zangen, Hitzfeld'e Bat Duvar
zerindeki savunma dzeninin merkezini vermi, sana
General Pchler'in 74'nc Kolordusunu yerletirmiti.
Solunda ise General Lucht'un 66'nc Kolordu'su aralkl
olarak yer alm bulunmaktayd.
ubat aynda Hitzfeld'in askerleri Roer Irmann yukar
havzasnda Schleiden'le (layden) Montjoie (Monjua)
arasnda Eifel'in kuzey tepelerine smsk yapmlard.
Sava gruplar sarp araziden ve korkun hava
koullarndan yararlanarak say ve madd artlar
bakmndan yetersizlikleri gidermenin yolunu bulmulard.
Oysa karlarnda ihtiyatl ve metotlu, - grne gre Ardenne'lerdeki basknn hl etkisi altnda olan -bir dman
vard.
Fakat bu gidile kurnazlk ve beceri uzun sre gl bir
koz olamazd. ubat aynn ikinci yarsnda yava, fakat
inatl bir ilerleyi karsnda dmanla temas kesip
gerilemek gerekti. Hitz-feld 15'inci Ordu kurmayndan
ald emirlere uyarak her kar topra canla bala
savamadan brakmad.
Mart banda Hitzfeld, Sinei Zrhl Ordu'nun durumu
sa kanatta, Aachen, Kln ve Bonn arasnda birdenbire
bozulmasayd grevlerini yz akyla yerine getirdiini
dnebilirdi. 74'nc Kolordu kendini korumak iin

81

cephedzenini tehlikeli biimde ap yayyordu. 5 Marttan

balayarak baz elemanlar, Kln vadisini savunanlarn
ekilii srasnda onlarla birlikte srklenerek Bonn'a
doru geriliyorlard. 6 Mart akam ise Hitzfeld, sa
kanattaki komusu olup komuta postasnn yerini boyuna
deitiren General Pchler'le temas hlinde bile deildi.
Bu ise 67'nci Kolordu iin byk tehlikeydi. Daha nceki
gnlerde olduu gibi tehlikenin artk batdan veya
kuzeybatdan deil, bu yandan gelecei Hitzfeld'in iine
domutu. General, Dou cephesinde buna benzer n
belirtileri sk sk grm olduundan, bu konuda en ufak
kukuya kaplmyordu...
Saat 19 sralarnda 15'inci Ordu'nun kurmay heyetinden
gelen bir telefon haberi, Falkenberg'e yerlemi olan
komuta postasnda byk bir znt yaratt. Falkenberg,
Mnstereifeld'in gneyinde uzanan vadiler ve ormanlarla
kapl blgedeki kk bir kasabayd. zlecek kadar da
vard hani! Ordunun sa kanad kerken General von
Zangen merkezde, Ahrweiler-Kalenborn hattnn tesinde,
Fritzdorf ve Gelsdorf dorultusunda bir kar saldr
yaplmasn emrediyordu.
General Otto Maximilian Hitzfeld bu harekt kendi
kolordusunun birliklerinden olan 277'nci Tmenle ve
74'nc Kolordu'nun kendisine balanan bir birliiyle
yapacakt. 272'nci Piyade Turnem ise o srada Todenfelds
Queckenberg arasnda etin savunma muharebelerine
tutumutu. Komuta postasnn Scheuren (oyren) de
olduu sanlyordu. 67'nci Kolordu'nun savunma kesimini
ise onun sol kanattaki komusu olan ve bu iten haberli
bulunan General Lucht alacakt...
General de, harekt ubesinin subaylar da haritaya bir
gz atnca bu emrin yerine getirilemeyeceini anladlar: Bir
kere verilen sreler ok ksayd, alnacak mesafe ok
uzundu, stelik elde yeterince tat arac da yoktu..
Son haftalarn aralksz arpmalar birliklerin ar
kayplara uramasna yol amt. En kt durumda olan
89'uncu Piyade Tmeni ancak iki piyade taburu ve bir
topu grubuna eit mevcuda sahipti. Biraz daha gl

!>:>

olan 277'nci Piyade Tmeninde ise tabura eit mevcutla

kendi topu birliklerinin yans vard. Yeni gelen 74'n-c
Kolordunun
272'nci
Piyade
Tmeni'nin
elindeki
olanaklarn ise 89'uncu Piyade Tmenininki-lerden stn
olmad sanlyordu.
Btn bu birlikler ok yorgundular. Ulam aralarnn
yetersizlii ve hareket yeteneklerinin azal yznden, - ki
bu, akaryakt azlndan ileri geliyordu- - bunlara i
grdrmek gittike daha g bir hl almaktayd. Son
olarak da bu birlikler tat aralarnn gidi-gelilerini cidd
biimde engelleyen bir blgede harekt yapmaktaydlar.
Btn bu dnceler zerine General Otto Maximilian
Hitzfeld bir an bile yitirmeden General von Zangen'le
konumak istedi. Bu kar-sal-drmn yeni kayplardan
baka bir sonu vermeye ceini anlatarak tedbirin geri
alnmasn istedi. Fakat 15'inci Ordu Komutan, ast'mn
kantlar zerinde tartmaya istekli deildi:
Kaybedecek
deitirmedi!

vaktim

yok,

dedi

ve

kararn

General Hitzfeld boyun edi ve baarszlkla biteceini

bildii bu grevi yerine getirmek iin almaya balad.
Kurmay Bakam Yarbay Warning 272'nci Piyade
Tmeni'nin komuta postasn aramak iin Scheuren'e
doru yola kt. Bu birlik Fritzdorf -Gelsdorf hattnn
tesinde dman ilerleyiine engel olacak, beri yandan da
Remagen kprbamm hizasnda, Ren vadisine doru
kendisine destek salayacakt. 277'nci Piyade Tmeni de
kendi savunma kesimini 89'uncu Piyade Tmenine
brakarak
sava
dzenini
Altenahr
yaknnda
younlatracak, sonra Gelsdorf'a doru ilerleyecekti.
lerideki birliiyle de 7 Mart gn

83

leden nce Kalenborn blgesine ulamaya alacakt.

Bunlar yle birtakm olaslklard ki, olaylar arazi
zerinde hepsini durmadan deitiriyordu. Akama doru
Mnstereifel kesiminde durum tehlikeli bir hl ald,
direni nerdeyse kecek gibi grnyordu. Hitzfeld bu
bilgileri Mahl-berg'e, 89'uncu Piyade Tmeninin komuta
postasna gittii zaman rendi: Bu 89'uncu Tmenin,
277'nci Tmenin yerini almas gerekmekteydi. General
Hitzfeld, Falkenberg'e dnnce General von Zangenl Alr
vadisinin kuzeyindeki durumla ilgili olarak bir kez daha
uyarmaya karar verdi. Gelsdorf ynnde giriilen saldr
hareketini bylesine gsz aralarla srdrmek, kendi
dncesine gre, yanl bir davrant. Tersine, bu abay
Remagen ve Ren vadisi dorultusunda yapmak daha
uygun olacakt. Bylece hem nehrin sa yakasna geme
olana sakl tutulacak, hem dmamn bu kesimdeki
ilerleyii durdurulmu olacakt ki bu ilerleyi srdke
nehrin tm savunmasn da tehlikeye dryordu.
Ama, bouna. General von Zangen, Nuh diyor
Peygamber demiyor; hatt kolorduya Ahr vadisi ile
Mnstereifel yaknndaki 89'uncu Piyade Tmeni'nin sa
kanad arasnda balant kurmasn emrederek cepheyi
de uzatyordu. Bu demekti ki hem 50 km.'ye yakn bir
kesim gzetim altnda tutulacak, hem de ertesi sabah
Gelsdorf dorultusunda bir kar-saldr yaplacakt!
Bu iler olup bittikten sonra General unlar yazyordu:
Byle emirler vermek, 'vicdann ykn hafifletmek'
demektir. Yni asl mesele bu emirleri, btn olup
bitecekleri gznnde tutarak vermekten ibarettir. Ama
emirler yerine geti-rilemezmi, bu ikinci derecede
kalyordu. Gerekti

letirme grevi ktalara dyordu. Emri veren, yukarya

kar kendisini sorumluluktan kurtaryordu, emir vermiti
nk... Emirleri yerine getirmeyen de harp divann

boyluyordu.
General Hitzfeld yine dmanla temas kurduunda,
bezgin bir hldeydi. Biraz daha iyi durumda olan 277'nci
Tmen'in bile baaramayaca bir grevi gsz dt
iin hi baaramayacak durumda olan 89'uncu Tmen'e
yklemek lgnlkt. Bu tmenden ne isteniyordu?
Durumu kesinlikle belli dahi olmayan komu kolordunun
bir birliinin yannda saldrya gemek ve bu ii de
zellikle sarp, etin arazide, krk kilometre kadar tutan bir
gece yrynden sonra yapmak!
Binba Scheller'in grevi
Geceleyin General Hitzfeid dayanamad, 15'inci
Ordu'nun kurmay heyetiyle bir kez daha konumak istedi.
Gelsdorf dorultusunda harektta bu-lunmaktansa
Remagen hizasnda Ren vadisine doru kuvvetleri srmek
biimindeki tasarsn bir kez daha yeniledi. Fakat General
Zangen yine Nuh diyor Peygamber demiyordu. Emir
emirdi...
Bununla birlikte sabahn saat l'ine doru 15'in-ci
Ordu'dan bir haber geldi. ok zlenen grev deiiklii
miydi bu yoksa? Ne gezer! Gelsdorf ynnde yaplacak
kar-saldr olduu gibi duruyordu ama, buna kar?lk
Remagen kprba 67'nci Kolordu'nun yetki kapsamna
veriliyordu!
Nihayet ortaya olumlu bir etken kmt. Fakat
Gelsdorf'a doru yaplmas ngrlen eylemin olduu
gibi braklmas dolaysiyle kapsam snrlyd. Bununla
birlikte Gener.-l Hitzfeld tartma yapmaktan usanmt.
ve General Zangen'i

yeniden kzdrmak istemiyordu. Bu grevi sa kanadnda

bulunan tmen komutanlarndan birine aktarmas kolay
olacakt kukusuz: nk onun bu ii baaramayacam
ok iyi biliyordu. Fakat Generalin defterinde byle eyler
yazl deildi.

85

Remagen mevziinin, uaksavar birliklerince desteklenen

bir piyade taburunca tutulduu Generale bildirilmiti. O
anda hemen yaplmas gereken ey, orada nelerin olup
bittiini renmekti. Komuta kimdeydi ve eldeki kuvvetler
gerek olarak he kadard? Fakat bu eitli sorular gidip
durumu yerinde grmeden cevaplamak olanakszd,
nk Ren vadisiyle haberleme, ulam diye bir ey
yoktu. General Otto Maximilian Hitzfeld'in elinde olsa,
oraya seve seve giderdi. Fakat Falkenberg'deki komuta
postasndan uzaklaa-mazd: Kurmay Bakan henz
dnmemiti, sonra 15'inci Ordu Komutam'nm kendisinden
istedii harektn hazrlklarna da gz-kulak olmas
gerekiyordu.
Bunun zerine General Otta Maximilian Hitzfeld
kararn verdi. Saat SO'da kurmay heyetindeki emir
subaylarndan
Binba
Hans
Scheller'i
artt.
Landshut'ta domu olan 32 yandaki bu Bavyeral
yaklak bir aydan beri bu grevdeydi. Her zaman iyi sicil
alm, grev yapt btn birliklerde deerini kantlam
olan Binba, Rusya'da yaralanm ve l'inci snf Demirha
nian almt. 1944 ylnn sonunda yaras iyilemeye yz
tutunca nefsine kar olduu kadar grevinde de ok titiz
olduundan Noel'i Kln yaknndaki evinde geirmek iin
izin almak zere hatr - gnle, iltimasa bavurmamt.
Oysa, kk yata iki ocuun da babasyd. Tersine,
yeniden greve balamak istemi ve salk durulu 0
mu dolaysiyle de 67'nci Kolordu'nun kurmay heyetine
atanmt. Akll, titiz, ykselmek emelinde olan bir
subayd, stelik bu durumda onun bu istei bir kusur
saylamazd. Btn bunlar dolaysiyle Binba yeni
birliinde iyi bir izlenim uyandrmt.
Geri Binba Scheller topuydu, General Hitz-feld ise
bu grevi yerine getirecek olann piyade olmasn isterdi.
Fakat evresindeki btn subaylarn arasnda Binba
Scheller o an iin yararlanlacak tek kimseydi. etin iler
grmeye alk bir asker gibi zayf yzlyd. Yaralan
onun iin etin bir snav olmutu ama yeni grevine

atanalberi hibir zaman szlanmamt. Gsterili ve

kibirli edas, enerjisini gsteriyordu. Hatt General
Hitzfeld, kendisine Remagen kesiminin komutanlna
atandn bildirdii zaman yznde bir memnunluk
ifadesi grr gibi olmutu.
General her zamanki zl, ll, ak-seik konuma
tarzyla emir subayna yapaca grevi anlatt. Masann
zerine yaylm bir harita zerindeki eli, Mnstereifel
blgesinden kuzey-bat-daki Ren Nehri'nin koyu renk
izgisine dek uzand: Burada, Remagen hizasnda nehir,
bir dirsek hlinde hafife kvrlyordu. Grevi kendisini
oraya,*saa doru gtrecekti. Bu i iin de General
Hitzfeld kendisine, iinde radyo vericisi bulunan bir araba
ayrtt. Binba oraya varr varmaz durum hakknda bir
tekmil haberi verecekti: nk General, Rheinbach
Blgesi'nden balayarak buradan bir tehlike gelmesinden
ekiniyordu.
Binba Scheller her ihtimale kar nehrin sol
yakasndaki kprbamm savunmasn, orada bulunan
kuvvetlerle
dzenleyecekti.
67'nci Kolordu'nun
kurmayna gelen bilgilere gre bu kuvvetler tutarnn,
olduka nemli bir uaksavar desteinden yararlanan, bir
taburu akn bir sayda olmas gerekiyordu. Yaplan
tahminlere g-re, geri ekilmekte olan birlikler herhalde
hep birden bu mevzie doru yneleceklerdi. Dolay-siyle,
savunma dzenini glendirmek iin bunlar o dzenle
btnletirmek uygun olacakt.
Konuma bittikten sonra Binba Scheller grevinin
nemini kavrad: Bu, nceden dndnden daha da
nemliydi; nk General Hitz-feld kprban skca elde
tutmann gerei zerinde birka kez srarla durmutu. Bu,
mmkn olursa General, Ren Nehri boyunca kendi sava
dzenini de oraya dayayacak; bylece Sinzig, daha tede
de Andernach ve Koblenz yollarn kesmi olacakt. Bu
yaplamazsa kprnn yklmas gerekecekti.
Binba o an iin bu olaslklardan birincisi zerinde
duruyordu. Sylendiine gre Binbann, giderken
karlat bir subaya: nsana valye Ha niann

87

kazandracak
duymutu.

bir

grev

bu,

dediini

bir

emir

eri

Onun iin saat 2,45'e doru Falkenberg'den ayrld

srada Binba Scheller'in iinde az-ok bir gven duygusu
vard. Zaten bu da onun karakterinin zelliklerinden
biriydi. Peinden bir haberleme arabas geliyordu. inde
bir assubay komutasnda 8 er vard. Remagen, oradan
topu topu altm kilometre kadar uzaktayd, Binba
Scheller de afak skerken oraya ulaacan umuyordu.
Fakat, kendisi iin ne yazk ki an iyimserlie kaplmak,
ya da durumu bilmemek gibi bir hat ilemekteydi. Zifir
karanlk,
yamurlu
gece,
araba
srmeyi
ok
gletiriyordu. Falkenberg'den Ahr vadisine giden yol dar
ve ok dnemeliydi. Sarp bir arazinin ortasndan geiyor,
evredeki tepelerin ykseklii ou zaman 400 metreyi buluyordu. Zaman zaman sis iine girdikleri de oluyor ve
67'nci Kolordu'nun gerisine den bu blgede kafileler
ou zaman yolu tkyorlard. Brck ve Altenahr'dan sonra
glkler daha da artt: Rheinbach ve Gelsdorf'tan ekilen
birlikler kr dm andran tkanklklara yol ayorlard.
Durmak gerekti. Nihayet yine yola kabildikleri zaman
ok yava ilerlemek zorunda kaldlar. afak skerken
Binba Scheller'in arabasyla haberleme arac, gidilecek
yolun ancak yarsn alabilmiti. Sandklarndan daha ok
benzin yaktlar ve sabahleyin, Binba benzin ikmli yapmak zorunda kald.
Bad-Neuenahr'm 14 km. gneyindeki Dedenbachs bir
benzin istasyonu vard. Binba radyo arabasn uzun
boylu yoldan alkoymamak iin, ona doruca Remagen'a
gitmesini emretti. Kendisi de benzin ikmlini yapar
yapmaz ona yetiecekti. Gerekten de, Dedenbach'ta
benzin bulabildiler. Scheller'in ofr oradan yine Sinzig'e
doru indi. Remagen sadece 4 km. uzaktayd, ama saat
10,30'u oktan gemiti.
Havann kapal oluuna uygun olarak, Ren Nehri de
kurun renkteydi. Nehir zerinde seferler durmutu.
Karayolunda da gidi-geli seyrekti. Yolda Andernach ya
da Koblenz'e doru giden sivillere rastladlar. Savan
buralara da yaklatn gsteren bir belirtiydi. Geri sa

yaka yksekti ama sol yaka giderek alalyor, nehirden

uzaklayordu. Orta yerde de Ahr rma yaklak 2 km.lik
uzun bir dzlk zerinde yaylyor, sonra gidip Ren
Nehri'yle birleiyordu.
Geri ky uzun ve dz bir erit halindeydi ama
kprnn br yannda vadi yeniden damlyordu. Ekili
kk tarlalarn, meyve bahelerinin arasndan geen
karayolu ile demiryolu, bu dzln zerinde izgiler
hlinde uzanyorlard. Kapal, kurun hava Erpeler Leyin
iri, kocaman grnn daha belirgin hle sokuyor; kara
izgisi de bu delice giriimin sona erdiini haber veriyordu.
Sada, bahelikler arasnda kpr, yuvarlak kuleleriyle,
katedrallerinki gibi eskiyip kararm ta duvarlaryla
hayl-meyl seiliyordu. Bombardmanlardan yklm
evlerin iskeletleri, yolculuun bu son blmnde yolun
her iki yannda gze arpmakta; bu kesimde savan
vadiye oktan girmi olduunu Binbaya gstermekteydi.
Btn bu evler botu. Fakat Binba Schellerl artan,
baka bir gzlem oldu: Yol zerinde barajlara
rastlanmamt; kasabaya yaklarken de hibir savunma
tesisi grmyordu. Oysa Kolorduda buras bir kprba
saylmaktayd. lk birlikleri grmek iin istasyon
mahallesine ve kasabann merkezine girii salayan
yerst geidine ulaan uzun, dz izgiye dek gelmek gerekiyordu. Ondan sonra karma-kark bir araba, hatt
hayvan kalabal, bir dalga hlinde uzayp gidiyordu.
Binba Scheller ofrnn bu kalabaln iinde skp
kalmasn nlemek iin arabay durdurup yere indi: Yol
ksa, yayan giderim, sen Falkenberg'e dn, orada araban
herhalde daha ok ie yarar, dedi.
Sonra Binba, birliklerin demiryolunu atklar yere
doru ilerledi. Orada bir denetim postas vard. Saat
11.15'ti. Binba Scheller, yzba rtbesinde bir subayn
kendisine doru geldiini grd, kendini tantarak:
Ben 67'nci Kolordu'dan gnderilen Binba
Scheller'im. Kprbanm komutasm ele almaya geldim...
Dedi.
Yzba Willi Bratge, hemencecik umutla aknlk
arasnda bocalad; nk byle bir kimsenin geleceini

89

ona hi kimse haber vermemiti. lk tepkisi umut oldu;

kendi adyla rtbesini de bildirdikten sonra:
Binbam,
bize
gnderilecei
ne
zamandr
vaadedilen iki taburu getiriyorsunuz demek? Dedi.
Bu kez adamakll arma sras Binba Seriellere
geldi:
Hangi iki tabur? Diye sordu. Yalnzm ben.
Falkenberg'den buraya beni getiren arabay da geri
yolladm...
Durum ok cidd olmasayd bu karkla insan glerdi.
Yzba Bratge birden kukuland. Byle damdan
dercesine, birden tek bana -ka-gelen ve kendini
kprbanm komutan diye tantan subayn yzne dik
dik bakt. Geri sakin ve kendinden emin grnyordu,
ama bir kar sakall ve yalnz oluu pek de cidd bir
izlenim uyandrmyordu. Yzbann iini birden kuku
kaplad. Bu szde st'n kimlik belgelerini ve grev emrini
gstermesini istedi. Binba Scheller isteneni yapt. Herey
dzgnd. Sonra da Binba 67'nci Kolordu'nun Eiferin
ierilerindeki komuta postasndan balayarak yapt
bitmek bilmeyen yolculuu, benzin bulmak iin karla
t glkleri anlatt. Bu da kukusuz bu yorgun tavr ve
yanaklardaki bu uzamaya balayan sakallar hakl
gsteriyordu.
ki subay manastrdaki komuta postasna dndklerinde saat 11,30'u geiyordu. Orada Hinba
seferberlik defterini inceledikten sonra: Gide-

lim de kprdeki durumu grelim, dedi. nk Gvenlik

Bl'nden bir haberci Birresdorf yolundan gelen
Amerikallarn Viktoriaberg'den grldklerini bildirmiti.
ki subay Merkez Sokandan yola ktlar. afaktan beri
kafileler de buradan geiyorlard. Kasabann knda,
yolun iki kysnda bombardmanlar yznden yklm ya
da ar hasar grm birka ev vard. Solda, ky ynnde,
bahelerin iinde baka konutlar grlyordu. urada
buradaki az ok derin ukurlar, saldrlarn zorlu
olduklarn gsteriyordu. Yol Kripp yaknndaki kk
kye gitmekte, az sonra, kprye ulamakta olan
demiryolunun altndan gemekteydi. ki yanda, tekerlek
izleriyle izikli iki giri yolu tatl bir meyille demiryoluna
doru kmaktayd. Daha ileride nihayet kpr grnd:
Yolun iki yanma dikili, iki tane aksi suratl bekiyi andran
yuvarlak kuleleriyle heybetli bir hli vard. Aada,
kurun sularyla akp giden Ren Nehri ve dekorun
gerisindeki Erpeler Ley'm kara ynyla, manzarann
tm pek grkemliydi. Kpr, gl styaplaryla, bu izlenimi daha da arttryordu. Kardan baklnca bunlar
birbirlerine dayanp gerilerek koyu kurun bir tonoz
meydana getiriyorlar; bunun altna da uzun diziler hlinde
askerler, hayvanlar, arabalar giriyordu.
Btn bu askerler iin bu trman, kurtuluun
yoluydu. Arabalar, gvenlik kurallarnn izin verdii
lde, birbiri ard sra skk bir hldeydiler. Yayalarla
bisikletliler yanlardaki geitleri kullanyorlard. Yolun iki
yanna eitli engeller ylmt. Bunlarn arasnda demir
ubuklu engellerle bir mayn yn da vard. Kulelerden
otuz metre kadar beride demiryollarndan bir tanesi, bir
takn kemerinin hizasnda kesikti. Kn bu-

o;
ras bir bombardman sonucu harabolmutu. Gi-di-geli
kemer gzlerinin yalnz bir tanesinden yaplyordu.

91

T. N.T. yok!..
Kprnn

zerinde

ve

yaknlarnda

Yzba

Kari

Friesenhahn'm istihkmclar harl-harl alyorlard.

Sabah, Yzba iin sknt bakmndan pek bereketli
olmutu. Gerekten de, yardmc patlayc maddeler
stihkm Bl'ne ancak saat irde teslim edilebilmiti.
Bir gn nceden beri bir tedirginlik kayna olan bu
terslik abucak unutulacakt ama, istihkm subay ok
tel uyandran ifte bir gzlemde bulunmasayd: T.N. T.
gndereceiz diye sz vermiler, onun yerine Donarit
gndermilerdi ama ngrlen 600 kiloluk tahrip
malzemesi yarya indirilmiti!
Bir piyade iin iki terim arasndaki ayrmn byk
anlam pek yoktur. Fakat bir istihkmc iin bu, safkan bir
yar atn bir st bey gir iy le eit tutmak anlamna
gelir. Gerekten de Donarit gc az olan endstriyel bir
patlayc maddedir. Grne gre bu patlayc maddeler o
blgedeki bir taocamdan geliyordu: nk donarit, taocaklarmda ok kullanlr. Son dakikada yaplan bu
deitirme ii geri skcyd ama, gnderilenin , ya da
drt kat gnderilseydi mesele kalmayacakt. Kusursuz bir
tahrip yapabilmek iin Yz ba Friesenhahn ou zaman
T.N.T. kalplarn arttrmann det olduunu biliyordu.
Donarit iin ise bu ilkenin zorunlu olarak uygulanmas
gerekirdi. Zaten, Kara Ordular Bakoittutanl stihkm
ve Tahkimat leri Bakanlg'nn geen 10 ubatta
gnderdii bir genelgede btn istihkm subaylarna:
kinci kalite patlayc madde1er kullanldnda buna byk
yaplmas gerektii hatrlatlmt.

miktarda

ilveler

Yzba Friesenhahn, hl urad dkrkl-mm

etkisi altndayd, ama bir demiryolu mhendisinin ve
Assubay Kleebach'm askerlerinin yardmyla patlayc
maddeleri yine de eitli gzlere yerletirdi. Teorik
bakmdan da olsa, dzen yerine yerletirilmi demekti.
Balca tahribi yapacak olan T.N.T. kalb tnelden
elektrikle patlatlacakt ve gney direinin bir kemerinin
yaknma datlm bulunuyordu. Dolaysiyle yardmc pat-

layc madde olan Donarit dolgusu da kuzey direinin

yakmmdayd. Teorik olarak bir ateleme fitili bu ii de yine
tnelden
salayacakt.
Fakat
is-tihkmclar,
fitili
yerletirirlerken gnderilen modelin ok ksa olduunu
grdler. Yzba Friesenhahn: nallah kullanmak nasip
olmaz, diye iinden dualar ederek fitili sa kydaki kulelerin yaknma, tnelin kma yerletirip ortaya kan
gl iyi-kt gidermeye alt. Fakat o zaman,
atelemeyle grevli asker korunmu olmuyordu...
Glkler nihayet sona ermi miydi? Ne gezer!.. nemli
bir karar daha almak gerekiyordu: Kalplar patlatmaya
hazr hle sokmak gerekli miydi, deil miydi? Remagen
kesiminin imdiki durumunda bu soru gereksiz
grnebilirdi. Bununla birlikte unutmamak gerek ki
1945in Alman Or-dusu'nda Berlin'den gnderilmi bir
sr emirler, yasaklar geerliydi. Gerilemek isteyen piyade
ve tank iin her eyden nce sz konusu olan bir kar
toprak dahi brakmamakt. Bir kprnn sorumlusu iin
sz konusu olan da Kalplar zamanndan nce
patlatlabilir hle getirmemekti. Neden? 1944 sonunda
Kln'deki istihkm-clarm balarna gelen ters i
yznden. Mlheim kprsndeki patlayc madde
kalplar atelenmeye hazr hle getirilmiti. Tam o srada
kent zorlu bir bombardmana urad. Aknn iddetine
ramen kpr yine salam kalacakt ama bir ras-lant
sonucu bir mermi direklerden birinin yanna dp
patlayc madde kalplarn ateledi ve kprnn
hemencecik, tmyle harabolmasma yol at. Hitler
uranlan bu kayb duyunca dehetli fkelendi, byle bir
eyin yine olmasndan ya da bir ksa-devre veya bir
yldrm dmesi sonucu ateleme dzeninin kazara
harekete gemesinden korktu. Bunun zerine de istihkm
birliklerine patlayc maddelerin atelenmeye hazr hle en
son dakikada sokulmalar iin kesin emirler verdi. Alman
Kara Ordular Bakomutanl istihkm Bakanlinn
daha sonraki bir emrinde ise u nokta belirtilmiti:
Cepheden 7 km.den eksik bir uzaklkta sorumlu komutan
zorda kalrsa birtakm n-hazrlklara bavurabilirdi. Fakat tahriple ilgili emirlerin ancak dorudan bir tehlike
hlinde ve yazl olarak verilmesi gerekliydi. Genelgede

93

belirtildiine gre, bu emre aykr davrananlar harp

divanna verilecekti!..
Remagen kesimine bu emir B Ordular Grubu stihkm
ubesi Bakan General Wirtz tarafndan gnderilmi;
kesimin istihkm ubesi komutan General Janowski de
bunu Yzba Friesen-hahn'a bir kez daha dorulamt.
Yzba Willi Bratge ise ok kt eylerin olmasndan
korktuu iin ateleme iini, istemedii hlde, geri brakmay kabul etmiti. Fakat dmann yaklatn
renince, Yzba saat 11,52'de tahrip dzenini
atelemeye hazr hle getirmeleri iin emir vermiti.
Binba Scheller de bunu onaylad. kisi de kprye
gidince Yzba Friesenhahn alnan tedbirler zerinde ona
tekmil haberi verdi, nceki gnlerle o sabah askerlerinin
yaptklar abalar da hatrlatt. Elektrik ebekesinin kablolar, borular iyi hldeydi ve eyrek saatte bir
denetleniyordu.
Binba Scheller sorular sordu ama yorum yapmad.
Grne gre bir saatten eksik bir sre iinde grd
eylerden
tr
sarslm
bulunmaktayd.
Yeterli
birliklerce tutulan bir mevzi yerine, eitli servislerin
gerileyileri devam ediyordu. Grdklerinin bir ilk
bilanosunu yapmas gerekse, dkrkl ile dolu bir
bilano olacakt bu. Yzba Bratge'nin kendisine
syledikleri, hereyi aka meydana koyuyordu. Kprbamm evresi u anda Birresdorf yolu zerinde, Sankt
Apollinarius Kilisesinin zerinde, tepenin yamacnda ve
yerst geidinin ilerisinde, Volkss-turm'dan bir avu
askerce gzetiliyordu. Vikto-riaberg'de Assubay Rothe ile
birlikte Gvenlik Bl'nn 26 askeri vard. Kafilelerin
kasabann iinden dzenli akn salamak iin Volkssturm'un birka yesi Remagen'm iine dalmlard. Sa
kyda da birka uaksavar topu vard. Hepsi bu kadar!
Takviye gelmesi beklenemezdi. Ama bu iti-ka-k iinde
mnferit savalardan oluan bir grup gelirse o baka:
Fakat byle bir olaslk da azd. Yzba Friesenhahn'n
istihkmclar tat aralarnn gemeleri iin hereyin
yolunda olduunu saat 5'te bildirmilerdi. O saatten beri
de hemen hemen aralksz olarak eitli birlikler, yazclar,

levazm askerleri, makinistler, shhiyeciler ya da uaksavar

topular kprden geiyorlard. Bu topularn birlikleri
Kln'n sa kysnn ya da Dsseldorf'un grne gre
ok daha tehdit altnda olan kesimlerine kaydrlmt. Bu
arada bir de tank ka-geldi ama cephane dolaplar bombotu. Az sonra onu iki baka tank izledi ama ylesine
hasara uramlard ki byk glkle ilerleyebiliyorlard.
Viktoriaberg zerinde mevzi-lenmi olan uaksavar
bataryasnn Komutam Temen Peters en modern Fhn
fzeleriyle dolu cephaneliini sa kyya tatacak aralara
sahip olmadndan, saat 10'30'a doru havaya uurmutu! Bununla birlikte Binba Scheller bu olumsuz
bilano karsnda grnrde soukkanlln koruyordu.
Herhalde sol kyda yine de dzenli bir savunma
kuracan umuyordu. Yzba Bratge ise, tersine, elindeki
yetersiz aralar sa kyya yerletirmeyi nerdii zaman
bunu anlad.
Binba kesinlikle olmaz dedi: Yoldan geen
kafilelerden az ok uzun bir srede oluturaca bir sava
birliini yine de kullanabileceini umuyordu. Cephenin
tutarlln koruduu bir kesimden gelen bu adam iin,
bu servislerin gerisinde silhl birliklerin bulunmay,
akln almayaca eydi. Enerjik olduu kadar dinamik bir
komutann byk ustalkla ynettii bir kurmay heyetinde
bir aydan fazla kalmt. Yola kmadan nce komutan
ona, kolordusunun sa kanadn pekitirmek ve bu dzeni
Remagen dolaylaryla birletirmek istediini sylemiti.
Grnrde bu olamayacak gibiydi ama Binba Scheller
General Hitzfeldln gsterdii gveni hakl karmak ve
onun baarlarn kolaylatrmak istiyordu.
Fakat bu hl gerekleebilir miydi? O dolay larda her
ey bu dilein gerekleebileceini ya lanlyordu.
Kprnn zerinden karmakark bir sel aralksz
olarak, ya da hemen hemen yle, akp gidiyordu. Hep
gerilerin elemanlaryd bunlar. Tek balarna olan
piyadelere seyrek rastlanyordu. Bir ara Binba,
bunlardan yarm dzinesini bir assubayla birlikte bir
koldan kartt. Kprnn giriine yerletirdi. Fakat bir
dikkatsizlik nndan yararlanan askerler, ok gemeden
savuup gittiler.

95

Bu rnekler, Yzba Bratge ile Yzba Frie-senhahn'm

aklamalar ve tutarl savunma tesislerinin yokluu,
kukusuz Binbann grn deitirmesine yava
yava yardmc oluyordu. Sol kyda dzenli bir direni
kurmay ok istiyordu ama, imdi de olasya byk sayda
askeri kurtarmay dnmekteydi.
u da varki, ilk niyetlerinde direnirse, olaylar onu
abucak dkrklklarma uratacakt. Saat 12,30'dan
sonra Bodensdorf'a doru gnderilen Volkssturm'un yerel
bir efi, geri gelerek:
Kasabada Amerikallar var, dedi.
Savunmayla grevli birlik herhalde teslim olmutu.
Gnderilen adam uzaktan baknca evlerin pencerelerinde
sallanan beyaz bezler grmt...
Buna gre Remagen mevzii imdi yalnz kuzeybatda,
Birresdorf yolu zerinde deil, stelik gney-batda, Ahr
vadisinde de tehdit altndayd: Oysa Binba Scheller
oradan topu topu iki saat nce gemiti!
Yzba Bratge bu kez, Assubay Rothe ile Viktoriaberg'deki gvenlik birliini geri armann vakti
geldiini dnyordu. Binba Scheller, Yzbayla
birlikte bir kez daha manastrdaki komuta postasna gitti.
Ya hat kesilmiti, ya da bir kez daha haberleme
aralarnn yetersizliiyle karlayorlard. Binba ard,
Yzba Bratge olanlara boyun edi. Temas kesme emrini
bisikletli bir askerle gnderdi.
Her ey imdi akt, komuta postas sol kyda
kalamazd. Binba
Scheller'in
kendisi tnelin iine
ekilme emrini verdi. Yzba Bratge, dolap ekmelerini ve
kendi eyasn boaltmak, zellikle resm belgeleri
gtrmek iin biraz daha gecikti. Emirerleri oraya buraya
kouuyorlard. Yzba Bratge saat 13'ten sonra nihayet
binadan ayrldnda, buraya yaknda dnemeyeceini dnyordu. Fakat olaylar abucak onu yalanlayacaklard...
Kprye gidin!
Yzba, tnelin iinde komuta postasna benzer bir
eyi iyi-kt kurmaya, kpr zerindeki trafik akm da

seyreklemeye balad srada, Amerikan piyadeleri dar

Birresdorf yolundan ilerliyorlar, ya da yolun kysndaki
meyve bahelerinden geiyorlard. Temen Timmermarnim
bl yine harekete gemiti.
Gerekten de, Grev Gc Komutanin uyarmak iin
Temen uzun zamana ihtiya duymamt. Almanlarn
safnda olup bitenleri tersine olarak, Amerikallarda
haberleme
aracndan
bol
ey
yoktu.
Temen
Timmermann portatif bir radyo vericisi sayesinde, Yarbay
Leonard Enge-man' alarma geirebilmiti. O da tam o
srada arabasyla Birresdorfun dousunda, ormanda
ilerlerken, mesaj ona ulat. Yine bu yanda ne ara
eksiklii vard, ne de benzin. 14'nc Zrhl Tabur'un
Komutan
birka
dakikada
orman
at,
Waldschlsschenin nnden geti, sonra ormann
bitiminde, A Bl askerlerinin yannda durdu. O da sava varlm her yanda belli etmeseydi - bu yerin
romantik sfatna hak kazanacan ararak grd.
Onun iin manzaray seyrederek bouna vakit
kaybetmedi. Gney Ca-rolinal olan bu hukuku iin
emirlerin duygulardan nce gelmesi gerekirdi. Grevi s o l
kyya ula-

97

mak ve Ahr Irma'yla Ren Nehri'nin birletikleri noktada,

Sinzig yaknnda, Kripp kyne dek ilerlemekti. O zaman
da Remagen'le Kripp'i igal etmek gerekiyordu. Herey bu
denli basitti!..
Kukusuz, zerinden hl birka arabann gemekte
olduu u kpr vard. Fakat Yarbay Engeman,
Ardenne'lerden beri az-ok nemi olan btn stratejik
kprleri Almanlarn havaya uurduklarn ok grmt,
bu kpr zerinde de uzun boylu hayle kaplmyordu.
Hatt yaknda havaya uurulacaina ylesine inanmt
ki, bir ara: Tmenin topusuna haber vereyim de son
geenlere rahat vermesin bri! Diye dnd. Fakat
bu kez kesin bir olmazla karlat:
Ate edemeyiz, diye cevap verdiler. Birliklerimiz u
anda bu hedefin ok yaknmdalar. Byle bir tehlikeyi gze
alamayz!..
Bunun zerine Grev Gc'nn Komutan her zaman
yapld gibi piyadeyi ileri srmeye karar verdi. Kararlar
abucak alnd. Temen Karl H. Timmermann, Remagen'a
doru sokulacak, kasabay igal edecekti. Temen
Grimball'la
komutasndaki
tank
mangas,
Meckenheim'dan beri yapmakta olduu gibi, koruma iini
salayacakt. Piyadelerin yola kyla tanklarmki
arasnda yarm saatlik bir sre braklmas ngrld:
Bylelikle piyadeler yeterince ilerlemi olacaklar; tanklar
da onlara tam kasabann giriinde yetieceklerdi. Buna
gre A Bl saat 13,50'de, Temen Grimball'un birlii
de 14,20'de yola kacakt.
Her ey Yarbay Leonard Engeman'm deti olduu zere
ak-seik, zl ve basitti. .Tank birliinin komutan
arabalarn orman yolunun Waldschlsschen hizasndaki
blm zerinde
M

sralarken, Temen Timmermann da grev datmn

yapt. Temen Emmet Burrows'un mangasn bahelerle
meyveliklerin arasndan geerek kvrla kvrla Remagen'a
doru inen dar yol dorultusunda yerletirdi. Sabahleyin
de yapld gibi, sol kanad avu Joe De Lisio'nun birlii
koruyacakt. Sada koruma iini avu Mike Chinchar'm
birlii yapacakt. Nitekim ormandan gei srasnda da bu
grevi ok iyi yapmt. Bununla birlikte Temen, avua
bu kanatta ok dikkatli davranmasn tledi: nk
keif kollar az nce aal bir tepeciin kysnda siperlenen Almanlarn otomatik silhlarla ate ettiklerini
bildirmilerdi. Harita zerinde bu yer Viktoriaberg adn
tayordu. u da var ki Temen Timmermann, ilgili Alman
komutanlnca Assu-bay Rothe'a gnderilen temas kesme
emrini bilmiyor, bu ynden gelecek her trl kt srprizi
nlemek istiyordu.
Yol tatl bir meyil hlinde aaya doru iniyor,
bahelerle meyveliklerin ortasnda, ardarda sralanan
birtakm dnemelerle kvrlyordu. Bununla birlikte gr
koullar iyiydi. amlar yerlerini meyve aalarna
brakmlard. Onlar da kn bu biti dneminde henz
yapraklarndan yoksundular. Zaten bu bodur aalar da
yerlerini balara brakyorlard. Balar ise kk kentin
kylarna dek uzanarak bu tepeleri kaplamaktay dlar.
Geri nl araplar yalnz Ahr vadisinden kyordu ama,
Remagen yine de Almanya'nn en kuzeydeki balarna
sahip olmakla az-ok gururlanyordu. Kukusuz, baclk
uzun sredir neminden ok ey kaybetmiti. Bununla
birlikte Temen Burrows'la avu De Lisio'nun askerleri
kuaklar boyu titizlikle yetitirilip baklan kk tarlalarn
oluturduu bir lbirentin iine dalmak

zorunda kaldlar. Bu tarlalar yamacn hemen hemen

yansna, nl Sankt Apollinarius Kilisesinin nlerine dek
uzanyorlard: lk hristiyanlar-dan olan bu azizin din
uruna can verii, balarla birlikte, Romallarn bu
blgede nasl iz braktklarn anmsatyordu. nde giden

99

birliin piyadeleri, yolun bir dnemecinde pembemsi

talardan yaplm bu sevimli gotik binay grdler.
Savatan nce her yl buray ok sayda Hristi-yan hac
ziyaret ediyordu. imdiyse her ey sessizlie gmlmt.
Kimi zaman Temen Bur-rows'un sert bir emri ya da bir
askerin bar bu sessizlii bozuyordu ama askerlerin
kendi aralarnda izlenimlerini sylemelerinin sras deildi.
Btn askerler yorgundular. Kauuk tabanl ayakkablara
ramen glkle adm atlyordu. Ormandan geme ii
uzun srd ve trtl tekerlekli halftraklar Meckenheim'dan
beri tama ilerinde bir lde az kullanldlar.
Kilisenin altnda, yoldaki ini daha da artyordu. Kasaba
da aslnda burada balamaktayd. Kaldrm ta deli
yolun iki yanma sralanm bask, kk, tek katl evler
birbirini izlemekteydi. Her asker silhn kalkk tutuyor,
ate edebilecek birisinin zerine dorultmaya hazr
bulunuyordu. Ardenne'lerden beri bu hemen hemen mekanik davran, nclerde bir alkanlk hline gelmiti.
Asker her zaman tetikteydi ve eskiden Bat'dakilerin
yaptklar gibi, o da her an karlk vermeye hazr
bulunuyordu. Geri burada hibir eyin olduu yoktu ama
Temen Burrows yine de gven duyamyordu. Temen
pusularn kalleliini, gizlenen bir atcnn ataklm veya
kurnazln biliyor; tavanarasndan veya bod-rumlardaki
kck bir hava deliinden birisinin gzetleyebileceim
anlyordu.
K

Sokak hafife sola kvrld, iki yannda cepheleri titiztemiz, dzenli o evler vard hep. Manga iki kk kola
ayrld. Her dizi duvarlar boyunca ilerliyor, kar
kaldrmdaki askerleri koruyordu. Pancurlarm ou
kapalyd. Kasabada kimse oturmuyormu gibi bir hl
vard. Temen Burrows bylece, herhangi bir aksaklk
olmadan iniin altbama geldi. Tam burada Birresdorf a
giden dar yol, Koblenz'ten Bonn'a giden yolla dik a
hlinde kesimekteydi. nde bir demiryolu yerst geidi
vard, engel parmaklklar havaya kalkkt. Demir ubuklu
engellerle baka birtakm engeller yolun tesinde yere

salm hldeydiler ama geie engel olmuyorlard. Buras

terkedilmi hldeydi. ok gln grnlyd bu
engeller, arabuk yaplm gibi bir hlleri vard: ncler
onlar hemencecik kaldrdlar.
O zaman Temen, kk kasabann merkezine yakn bir
yerde bulunduunu anlad. nde, kal dirim ta deli iki
dar sokak vard. Birisi Romal ef Drusus'un adn
tayordu. Sokaklar yana doru saparak hali vakti yerinde
insanlarn oturduu izlenimini veren bu mahallenin evleri
arasndan geiyorlard. Grne gre dkknlar da ok
saydayd burada. Nihayet solda, demiryolu geilir
geilmez, bir baka sokak sert bir dneme yapyor, sonra
rhtma dek iniyordu: te, Ren Nehri kardayd!
Temen Karl H. Timmermann, avu Joe De Lisio'yu
o yana yneltti, bildirilecek hibir ey yoktu: Hatt avu
.Foster gelip manga komutanna:
Bir Alman generalini tutsak aldm! Dedii zaman
bile. Bir nbeti tutsa getirdi. avu Joe De Lisio ikisini
avu Foster'e gnderdi, o da u d verdi:

Bundan sonra demiryolu memurlarnn niformasn

daha iyi ren ha!
Bunlar olup biterken, avu Mike Chinchar'n
komutasndaki manga gar igal etti, demiryoluna paralel
olan Koblenz yolunda ilerlemeye balad. Buna gre de hep
erefli iler gren Temen Burrows, kentin merkezine
dalacakt. ok byk bir sakntyla ie giriti, ok
gemeden Temen John Grimbairun tanklarnn fkeli homurtular duyulmaya balamasayd, kukusuz ilerleyii
ok daha ihtiyatl olacakt.
Plna uyulmu, saat 14,30'dan nce tanklar yerst
geidine ulamlard. Birka tank avu Chinchar'
desteklemek zere Koblenz yoluna sapt. Fakat birliin
klli ksm kaldrm talarndan kvlcmlar kartarak,
kaplarla pencereleri zangrdatarak kentin ortasndaki iki
sokaa dald.

101

Bu devlerin ortaya kverii hemencecik etki yaratt.

urada burada, kimi pencerelerde beyaz bayraklar
grnd. Volkssturm birliklerinden birka asker gelip
teslim oldu. Belediyenin yaknlarnda sivil giyinmi
erkekler - bunlar herhalde yabanc iilerdi - yreklendiler,
sndklar yerlerden kp Temen Burrows'a Alman
askerlerinin saklandklar yeri gsterdiler. Amerikan askerleri onlar bulunduklar yerlerden kolayca kardlar.
Bir baka yerde, bir kapya alan yaylm atei burann
boalmas iin yetti. Daha saat 15 olmadan Temen
Timmermann, Yarbay En-geman'a sevinle u haberi
salabildi: Remagen zaptedildi!
A
Bl'nn
Komutam,
Birresdorf
yolunun
dnemecinde bulunuyordu. Ren Nehri ilk kez buradan
grlmt. Fakat gelen bu haberin Grev Gc
Komutann ancak yar yarya sevindirdiini ararak
grd. Oysa o gnn hedeflerinden birine pek o kadar
gle katlanmadan ulamt. Fakat General Hge
oradayd ite. Ve memnun deildi!
Yarbay Leonard Engeman, nnde serili duran
haritann zerinde parman Remagen hizasna koyduu
zaman,
Tugeneral
sabahtan
beri
gerekletirilen
ilerleyiin ok yava olduunu dnd. Sabahtan beri
geen zaman sa kanatta bulunan Yarbay Prince'in Grev
Gcyle birlikte geirmiti. Leonard verdii emirlerde Ahr
vadisine ncelikle ulalmasn belirtiyordu. B Sava
Birlii'nin Komutan da en gl basky bu yandan
yapmt. te bu yzden de Yzba Brat-ge'nin leden az
sonra Bodendorf ynnde yola kard haberci geri
gelmi: Ahr vadisinin bu aa ynnde Amerikallar var,
diye bilgi vermiti. Hatt Yarbay William Prince'in Grev
G-c'nn ilerleyii ylesine ni ve abuk olmutu ki,
General Hoge'un emirlerine uygun olarak Sinzig kyne de
ulalmt. Fakat sol kanatta Yarbay Engeman, Ren
kysna varm deildi henz. Onun iin General,
Birresdorf'taki komuta postasna dner dnmez bu
gecikmenin nedenini sormu; sonra, her zamanki
sabrszlyla, durumu yerinde grmeye karar vermiti.
tedenberi ok sakin olan General Hge, zellikle tell

grnyordu. O da orman yolunun yukarsndan Remagen

kasabasn grnce btn dikkatini kpr zerinde
toplad. Onu hemen ele geirmeyi dndnden deil de
bu frsattan yararlanp tutsak almak iin. Gerekten de,
mildern ki kpr bylesine bir trafik iin k u l l a n l mt,
ky boyunca dman kuvvetleri bulunsa gerekti. Kendi
grevi de nehrin b a t yakasnda olasya byk sayda
dman askerini yoketmek deil miydi? Bu durumdan
yararlanmak gerekiyordu demek. Yarbay Engeman u
cevab verdi:
'A' Bl'n halftraklarla gelen 'C Bl izliyor.
Blk bir tank birliince desteklendii halde kasabann
iinde bulunuyor.
General Hge onun szn keserek:
Ben senden lf istemiyorum, i istiyorum, dedi.
Ganimetin kokusunu almt. Szlerini, Yarbaya unlar
syleyerek bitirdi.
Kprye kadar git hele...
Grev Gc Komutan bir saniye bile beklemedi,
Jeep'ine atlad gibi Remagen'a doru inmeye balad.
Yolda da Temen Grimball'a bir mesaj yollayarak: Kprye
git! Dedi.
Tank Birlii Komutan hemen cevap verdi:
Zaten ordaym komutanm!..
Hge hangi yolu seecek?
Temen John Grimball doru sylyordu. Gerekten de
Birresdorf orman yolundan kar kmaz tanknn
kulesinden grd kpr, karsndayd ite. Olduka
elikili olarak, kpr yakndan topu topu otuz-krk
metreden deil de, uzaktan bakldnda daha heybetli
grnyordu.
Bununla
birlikte
Temen
Grimball,
Remagen'dan Kripp'e giden yolla demiryolu dolgusuna
giden yol arasnda, hafife aada bulunuyordu. Kylardaki iki kule imdi daha iri grnmekteydi ama
perspektif izgileri eziyor; llerin, boyutlarn biimini
deitiriyordu.

103

Birlik Komutan alt tank kprye giden demiryolunun

toprak dolgusunun iki yanma yerletirdi. Sada, Werk
Becher adl byk bir hzar fabrikas vard. Yzba Kari
Friesenhahn'm is-tihkmclar, raylarn arasna demek
iin gerekli keresteyi buradan almlard. Atlyeden az
sonra bir balant yolu, ana yoldan ayrlp hafife sola
kvrlyor, olduka keskin bir dnemeten sonra birdenbire
ykseliyordu. Gerilemekte olan aralar da, demiryolunun
dzeyine kmak iin, hemen hemen dik a biiminde bir
dn yapmak zorunda brakyordu. Toprak dolgunun
br yannda da buna benzer bir giri yolu vard ama bu
yamata trafik daha az olduundan, zemin daha iyi
durumdayd.
Temen Grimball bu yana da birka tank yerletirdi.
Ancak, bunlar daha ileriye gidemiyorlar-d. Kpr de
oracktayd, girii han kaps gibi ak, bo, sapasalamd.
Fakat iki giri yolunun demiryolu ile birletii yerden daha
ileriye gitmek olanakszd: nk Orada derin bir ukur
bulunduu iin yol geit vermiyordu. ukur ylesine
bykt ki Pershing M-26 tipi gl tanklarn engeli
amalarna imkn brakmyordu. Buna karlk ar
makinecilerle topular kprnn styaplar ve nehrin sa
kys dorultusunda zorlu bir ate aarak Yarbay
Engeman'm kendilerine ulatrd emri yerine getirdiler.
Bu emir Kpr zerine, savunmaclarn barnmalarn nleyecek biimde, srekli ate amak yolundayd.
Yarbay Engeman bir yandan birlik komutann kprye
kadar gitmesi iin sktrrken te yan dan, mmkn
olursa kpry ele geirmesini de emretmiti! General
Hoge'un, kprnn alabilir durumda olduunu
farzederek, ara y e r d e albaya gnderdii bir direktifin
sonucuydu bu. Tugeneral bunu yaparken, muhakkak
btn askerlik yaam boyunca buna benzer bir ikilem
karsnda hi bulunmamt: Eline geen tek frsattan
yararlanarak gerek bir baar kazanacak; fakat bunu,
kendiliinden karar vermek bahasna yapacakt. Fakat
baarszla urad m bu, kendisi ve askerleri iin en kt
sonular dourmak gibi bir tehlike yaratacakt...
B Sava Birliinin grevi hereyden nce Ren Nehri'nin

sol kysna ulaarak orada tutunmak, sonra da Ahr

Irmainm vadisinde gneye doru ilerlemekti. Bu grev,
yerine getirilmek zereydi. 9'uncu Zrhl Tmen'in sa
kanad, yni Albay Thomas L. Harold'un komutasndaki
A Sava Birlii o srada Bad-Neuenahr tarafndaki
hedefine ulamt. B Sava Birlii'nin teki Grev Gc
ise - ki Tugeneral onu leye kadar boyuna sktrmt Sinzig'e varm bulunmaktayd. Kripp'i ele geirmek iin
Yarbay En-geman'm birliinin Remagen'dan ufak bir srama yapmas yeterliydi. Fakat tam o srada ortaya
beklenmedik olduu kadar birdenbire umulmadk bir
frsat kvermiti: Nehir zerindeki bir kpry ele
geirmek!
General Hge nehrin sol kys boyunca eline ok eyler
geireceini umuyordu. Ve ite imdi de kaderin, kendisine
bu demir-elik ynn sunar gibi bir hli vard. Buna gre
general, yollarn kesitii noktadayd. Gerekten de,
giritii ileri hareket gney ynnde, yni Kripp ve Sinzig'e
doru bir srama meydana getiriyordu. Oysa kendi
direktifinden sonra beliren nehri geme ihtimali onu,
hareketini dou ynne saptrarak nehrin sa kysnda
yerleme zorunda brakyordu!
Bu bir tek seenekten ibaret kalsa dahi, yapaca
giriim ok nemli bir karar vermesini gerektirmekteydi.
Birresdorf yolundaki ok gzel gzetleme noktasndan
General Hge, Erpeler Ley Tepesini uzun uzun incelemiti.
ok tecrbeli olduundan, dzenli bir savunma ileminin
bu elverili noktadan salayaca yararlarn neler
olabileceini sezmiti. Bu direni ne lde olabilirdi? Bunu bilmedii gibi, kpry havaya uurmak iin alman
tedbirlerin saysndan ve eitlerinden de haberi yoktu.
Kpr havaya umazsa daha sonra tehirli bir tuzak,
topu atei ya da hava aknlar sayesinde tahrip edilemez
miydi? Bu giriim, 27'nci Piyade Tabuninu bylece
yokettirmek gibi bir tehlikeyi gze almaya deer miydi?
Btn bu sorular generalin zihnine mt, Daha
bakalar da vard. Sa kyda tutunabilme-nin balca
zorunlu koullar olan ikml-iae ve takviye gnderilmesi

105

bakmndan bu nokta, l'in-ci Ordu Harekt Blgesinin son

snrnda

bulunuyordu.

Yollar

az

sayda

ve

dard,

dolaysiyle birden gelip ylacak konvoylar iin ok elverisizdi.

Bu

yzden

tehlikeler

de

daha

byyor-du.

Bununla birlikte General Hge bu ataka giriimi yapma

dncesini zihninden bir trl skp atamyordu. Bu
nehri gelecek gnlerden birinde zorla gemek gerekecekti.
Tesadfn umulmadk bir armaan olan, bu henz
salam kpry ele geirmekten vazgemek mi gerekti?
Hayr! B Sava Birliinin Komutan Yarbay Engeman'a
kesin bir grev vermiti: Kprye dek ilerlemek, sonra da
onu ele geirmek iin her reye bavurmak. Yarbay
Prince'in Grev Gc de az nce Sinzig yaknnda, Ahr
Irma zerindeki sapasalam bir kpry ele geirmi
deil miydi? Dman aknlk ve kargaalk iinde
bocalarken, bu yanda da niin i k i n c i bir baar elde
edilmesindi? tte bunun iin General Hge, tehlikeyi gze
almt.
Tahrip hazrl
Asker ve malzeme bakmndan iyi cihazlanm, dili bir
dman karsnda bu giriimin muhakkak ki byk
tehlikeleri olurdu 9'uncu Zrhl Tmen, Ren Nehrine
ulaarak Alman savunma dzenine bak gibi saplanmt.
Kln'de hl arpmalar oluyordu. Bonn garnizonu ok
byk tehdit altnda olmakla birlikte hi de yabana atlacak gibi deildi. Kentin gneyinde 74'nc Alman
Kolordusu'nun birlikleri vard. Sonra ve asl nemlisi,
67'nci Alman Kolordusu Ahr Irma vadisinde harekete
gemiti. 15'inci Ordu kurmaynn bir gn nce akam
verdii emirler uyarnca, tmenlerinden biri de Gelsdorf'a
doru kar saldrda bulunmutu.
Bununla birlikte baar yine de 9'uncu Amerikan Zrhl
Tmeni'nin yzne glyordu. 277'nci Alman Piyade
Tmeni'nin ok az mevcutlu sava grubunca balatlan bu
kar saldr sabahleyin, kk bir ilerleyiten sonra
Kalenborn'un dousunda, 45 rakml tepe yaknnda A
Sava Birlii'nin tanklarnca durdurulmutu. Onun sol
kanattaki komusu olan 89'uncu Alman Piyade Tmeni de

Mnstereifels boaltmt. Dou ynnde, 272'nci Alman

Piyade Tmeni'nin kalntlar Alr vadisine d o r u g e r i
ekiliyorlard. General Hitzeld emrindeki kolordunun bu
blgedeki durumunu grmek iin Remagen'a gitmek
istedii zaman, giritii denetim gezisi abucak yarda
kalmt. stelik Remagen'da bulunan Binba Schellerten
de hl bir haber yoktu.
67'nci Alman Kolordusu'nun Komutan, Der-nau'dan,
daha sonra Ahrweiler'den gemi hele bu kasaba tmyle
onda terkedilmi bir yer izlenimi uyandrmt. Sonra
Heimersheim kyne ulam, orada da askerler kendisine
daha sonraki kyn dman elinde bulunduunu
sylemilerdi. Bunun zerine General gneye doru ekilerek Sinzig'e ulamay denemi, bylece de sonunda saat
14'e doru kendini Waldorf kynde bulmutu. Orada da
15'inci Ordu'nun kurmay heyetiyle karlamt!
Bu Ordu'nun Kurmaybakan olan Albay Reinhardt
General Hitzfeld kendi kolordusunun ok kt durumda
olduunu sylemi: Remagen kesimi de zihnimi ok
kurcalyor, demiti. Albay: Kayglarnza ben de
katlyorum Generalim, demiti. Ama 15'inci Ordu
Komutan burada olmadna gre siz kendiniz B Ordular
Grubuna telefon ederseniz daha iyi olur.
General Otto Maximilian Hitzfeld nihayet Mareal Walter
Model'in kendisiyle konuma olanan elde etmiti.
Tmenlerinin
durumunu
ksaca anlatm, kendi
grne gre Remagen Blgesi'-nin zerine km olan
tehlikeyi belirtmiti. Bununla birlikte, bu ksa konuma
srasnda General, karsndaki kimsenin kendi grlerini
paylat yolunda bir izlenimi hibir zaman edinememiti.
Tam tersine, Mareal Model, Sinzig'in kuzeyindeki blge
zerine ken tehlikeyi yalnz kmsemekle kalmam:
Bir Zrhl tmene, 67'nci Kolordu'yla balant kuracak
biimde Ren'in sol kysnda ilerleme grevini de vermi
bulunuyorum, demiti.
Bylece de, grne gre, General Otto Maxi milian
Hitzfeld'in sol kanadyla uramasna gerek yoktu. Zaten
bunlar olup biterken gittii yerden dnen 15'inci Ordu
Komutan General von Zangen de: Kolorduya den en

107

nemli grev,
Gelsdorf'a doru ilerlemektir. Onun iin de Kolordu
Komuta postasnn Falkenberg'den Brck'e tanmas
yerinde olur, demiti.
Mareal Walter Modeiin szn ettii zrhl tmen hibir
zaman gelmeyecekti: nk Kln'-de durum tehlikeliydi,
Bonn evresinde de kayg vericiydi. 277'nci Alman Piyade
Tmeninin Gelsdorf'a kar giritii saldrlar yenileme
olana yoktu; sa kanatta da 272'nci Alman Piyade Tmeninin kalntlar artk harekt bakmndan hibir deer
tamamaktaydlar. Bu Tmen ylesine ackl durumdayd
ki, alaylarndan birinde ancak topu topu yz kadar sava
vard. Btn erat bitkin hldeydi. Sava ve tat
aralarnn yokluu ve ikml-iaenin yetersizlii, bir gece
nce yaplan bir denetim srasnda, General Hitz-feld'in,
kurmayn bu birlii 4'nc kategoriye sokma kararn
verme zorunda brakmt. Bu ise birliin, en kk
lde de olsa, bir savunma faaliyeti gsteremeyecek
durumda olduu anlamna gelmekteydi!
Mareal Model tam General Hitzfeld'e gven vermeye
alt srada Temen Grimbaliun tanklar da kprnn
yaknndaki ukurun nnde bulunmaktayd! Savunma
eylemlerinin dzenlenii srasnda bu ukur tahrip
hazrl adn tamaktayd. Kprbamdaki savunma
tedbirlerinin zlmesi ve bir saldrgann yaklamas
hlinde istihkmclarm dman karsna dikecekleri
engellerin birincisiydi. Bu dzenin mayn yerletirme ve
sivri ulu tank engelleri koyma ilemleriyle tamamlanmas
gerekiyordu.
Yzba Karl Friesenhahn btn bunlar, geldii srada
Binba Scheller'e anlatmt. Biraz sonra, yni saat 13'
getii srada tamamlayc aklamalarda bulunmutu. O
srada da Binba, kprbamn komuta postasnn
Sankta
Anna
Manastrndan
tnele
doru
yer
deitirdiini ona haber vermiti. Derken bir subay, bir
topu yzbas ka-geldi. O zamana dek Gut Kohlendorf
yaknnda mevzilenmi olan yedi topun, Ahr vadisinin
kuzeyine ekileceini haber veriyor:

 Askerlerim ve malzememle birlikte kprye dek

gelmem iin yeterli vakit var m? Diye soruyordu. Subay
giderken, Binba Scheller Yzba Friesenhahn'a unlar
syledi:

Kprnn tahribi iin gerekli emri zamannda ben

vereceim. O zamana kadar da, daha nce konulmu olan
maynlar yerlerinden kal-drtm!
Binbann, kendi yetkisine dayanarak ald ilk tedbirdi
bu.
Sol kydaki kulelerin yannda duran Yzba
Friesenhahn, bir saati akn sreyle eitli birlik lerin
yava yava geri ekililerini seyretti. Zaten afaktan beri
bu ekili bir an bile durmu deildi. Bununla birlikte,
saat 14'ten az nce, birliklerin ak yavalamt. Sonra
yalnz dank gruplarn ka-geldii grld. Yzba da
tahrip hazrl iin gerekli ilemleri yaptrd. Amerikallarn kente yaklatklarn haber veren bir gzetim
birliinin geiinden sonra her yana engeller yerletirildi.
Verilen bu bilgi de hemen doruland. Yzba
Friesenhahn ile yannda kalan drt istihkm eri kasabada
aralkl birka atn sesini duydular. Bunlarn otomatik
silhlarn kardklar sesler olduu anlalyordu. Yzba
bu seslerin nereden geldiini az sonra da iki askerin
Becher hzar fabrikasndan kendisine doru kotuklarn
grnce anlad. Birisi yaralyd, gzle grlrce-sine
topallyor ve demiryoluna kan patikay trmanmakta azok glk ekiyordu, istihkmc-larn Komutan, dikkatle
baknca bunun, gvenlik blnde grevli Assubay Rothe
olduunu anlad. Demek silh sesleri bu blkten geliyordu.
Assubay Rothe, yanndan geerken, bir solukta
durumunu
aklad:
Amerikallar
geliyorlard!
Viktoriaberg'deki kk birliin geri ekilme emri,
saldrganlar Birresdorf yolundan inerlerken alnmt.
abuk hareket edilmesine ve Waldburg otelindeki komuta
postas tesislerinin alecele tahrip edilmesine ramen,
gvenlik blndeki askerler dmann Remagen'a
giriinden nce tepenin altbama inememilerdi. En
bataki grup Koblenz yolunun yaknma geldii srada,

109

garn ilerisinde bulunan Amerikallar kaaklar grmlerdi. Bu Amerikallar, ilerleyii o ynde korumakta
olan avu Mike Chincharln mangasy-d. Bunun zerine
Assubay Rothe'un askerleri geri ekilmiler, yolun
kysndaki bahelerde gizlenmeye almlard.
Assubay, tehlikenin kapda olduunu haber vermek iin
muhakkak kprye ulamak istiyordu. Talimde ya da
Rusya cephesinde bunca kez yapt gibi, iki bklm
olarak ileriye doru atld, kara yolunu geti. Peinde de,
az nce yannda duran bir asker vard. kisi de hemencecik
bir takm barmalar, sonra da otomatik bir silhn at
yaylm ateinin sert takrdlarm duymulard. Assubay
yine de yolu gemi ve der top olarak br kydaki
hendein iine yuvarlanmt. Fakat hemencecik de
baldrnda ac bir yanma hissetmi, demiryoluna doru
sokulmak iin yine ayaa kalktnda bacann zerine
basnca byk bir ac duymutu. Ama Assubay Rothe
kasabay ok iyi bildiinden kamay baarmt. Arkada
hep peinde olduu hlde havagaz fabrikasna doru
yollanm, bacann acsna bakmayarak kestirmeden
gidip nihayet kprye ulaabilmiti.
Onun gelii zerine Yzba Friesenhahn da tehlikenin
kapya dayandn anlamt. Kynn bu yanndan
dmandan baka beklenecek hibir ey yoktu. Zaten,
Gvenlik Bl'nn Viktoriaberg yamalarnda dalmas
ve erattan ounun herhalde Koblenz yolu yaknlarnda
tutsak dmesi de bir alarm iareti anlamna geliyordu.
Tahrip iinin balatlmas iin tzkte ngrlen snr da
Koblenz'e giden bu yoldu. stihkm Komutan iin btn
dzen yerli yerindeydi. Tahrip aralar saat ll,52 ,den beri
patlamaya hazr hle getirilmiti. Bir gzetim ekibi her
eyrek saatte bir elektrik kablolarnn iyi ileyip
ilemediklerini denetliyordu. Ateleme ii artk her an
yaplabilirdi.
Yzba Friesenhahn durumun byle olduunu saat
14,15'e doru Binba Scheller'e bir kez daha bildirdi. Tam
o srada da Assubay Rothe'un geliinden sonra sol kydan
dnen Yzba Bratge, Binbaya:
Sa ky boyunca savunma nlemlerinin olasya

abuk alnmas gerek, deyip bu konuda ayak diredi.

ki subay birka dakika sonra kar kyya git tiklerinde,
tanklarn kprye kar atklar ilk atlarla karlatlar.
Erpel'e yerletirilen uaksavar topu da Remagen ynnde
atee halad. Bu, on dakika kadar srd, sonra Yzba
Frie-senhahn'la istihkmclar kprnn giriinde derinden derine bir grlt iittiler ve bu, gittike artt. Bu
grlt, Becher hzar fabrikas ynnden geliyordu. Saat
14,35'e doru, Kripp'e giden dar yolda birden birka tank
beliriverdi. Sabahtan leye dek de btn konvoylar bu
yolu izlemilerdi. Olduka bodur, tknaz olan tanklarda
Almanlarn Tiger ve Panther tanklarndakine benzeyen
birer top vard. Fakat hepsi de beyaz iaretler - yldzlar tayorlard, bu ise onlarn Amerikan tank olduklarnda
hibir kuku brakmyordu. Yzba, alterin bana kotu
ve hemen hazrlk tahribini gerekletirecek olan dzeni
ateledi. Demiryolu havaya kalkt, bir duman bulutu
iinde gzden kayboldu. Beri yandan da byk bir
gmbrt ky boyunca yanklar yaratarak uzayp gidiyor,
yerle g titretiyordu. te, Temen 'ohn Grimball'un
birliini durduran, bu patlamann at ukurdu...
Kpry havaya uurun!
Yzba Friesenhahn daha fazla beklemedi, koarak
demiryolunun raylarn rten tahta kaplamalarn zerinde
ilerlemeye balad. Kendisine yardm eden drt istihkmc
da ondan nce o ynde komulard. Yzba
Friesenhahn'm yapt bu birka yz metrelik kou ona
gerek bir maraton gibi grnyordu. Kprnn
styaplarnda birka yaylm ate takrds duyuldu. Sol
gerisinde de birka isabetin grlts iitildi. Sa kynn
yaknlarnda tekilerden daha gl bir patlama
putrelleri sarst. Patlamann oluturduu hava basnc
Yzbay yere yuvarlad. Sarsnt geirmi, hl
sersemlemi olduu hlde sendeleyerek ayaa kalkt ve bin
zahmetle nihayet tnelin azna ulaabildi.
Amerikan tanklar kprye mermi yadryorlard.
Patlayan bombalar kprnn parmaklklarnda bouk bir
ses karyorlard. ki kule hedef halindeydi. Demiryolu

111

balastnn talar, isabetler yznden takrdyordu. Her

yan duman iindeydi. Yeralt snanda Yzba Bratge
vard. stihkmclarm Komutan:
Becher'in oradalar! Diye fsldad. Yzba Willi
Bratge:
Kpry hemen havaya uurun! Diye cevap verdi.
Yzba Friesenhahn itiraz etti:
Uuramayz ki, Binba Scheller bu emri kendisinin
vereceini syledi!..
Yzba Friesenhahn hereyin yolunda olup olmadn
denetlemek iin T.N.T. kalbn ateleyecek aygtn
bulunduu ukura doru ilerledi. Yzba Bratge de duvar
boyunca tnelin azna doru yrd. Hafif bir duman
bulutu iinden Amerikan tanklar seiliyordu: Srekli ate
etmekteydiler. ncelikle iki kuleye nian alyorlar;
kulelerden de onlara bir yandan bir istihkmc grubunun
at yaylm ate, br yandan da Temen Stahl'm
komutasndaki tek namlulu bir uaksavar topunun
atlar karlk veriyordu.
Tnel aznn yaknnda mermilerin isabet ettii flarla
sandklar cayr cayr yanyordu. Fakat Yzbann asl
dikkatini eken, kurun bir dumann belirmesi oldu. Bu
duman kprnn yaknlarn yava yava kaplamaya
balyordu. O an iin Yzba Bratge sa kyda, Erpeler
Ley yaknma yerlemi olan duman blnn hare kete
getiini sand: Bu bln grevi bir hava akn olursa
byle yapay bir duman perdesi meydana getirmekti. Fakat
bu i niin bu kez yaplyordu? Derken aklna baka bir
ey geldi. Bu birlik Dou Gnlllerinden olumaktayd.
Bunlar yoksa sabotaj m yapyorlard? Fakat Yzba biraz
daha dikkat edince havan toplarmmkileri andran ve
derinden gelen patlamalar duydu. Hi kukusu yoktu, bu
bulut kardan geliyordu. Orada baz hareketler, herhalde
ymaklar, gizlenmeye allyordu.
Yzba Bratge bu gzlemleri yapt srada kendisinin
arldn duydu: Yzba Friesenhahn onu ieriye
aryordu. Bunu da yalnz onun can gvenlii iin deil,
bu sefer nihayet ateleme dzenini harekete geirmekte

sabrszland iin yapmaktayd. Yzba Bratge'nin

ateleme emrini vermekten baka bir ey istedii yoktu
ama
Binba
Scheller'in
kesin
karar
yznden
duraksamaktayd. Binbann geliiyle onun iin ortaya
nzik bir st-ast ilikileri sorunu kmt.
Gerekte komuta eden kimdi? Tzkler, kurallar olduu
gibi gznne alnrsa bu yetki deiimi ancak seferberlik
defterinin yeni komutana devrediliinden sonra geerli
olabilirdi. Fakat hl ve artlar yznden bu i de o na
dek yaplamamt. Demek oluyor ki Yzba Bratge hl
kendini komutan sayabilirdi, bu sfatla da kpryle ilgili
grevleri olmayan daha yksek rtbeli subaylar zerinde
yetkiye sahip bulunuyordu.
Fakat Binba Scheller'in elinde kpr komutanln
zerine almasn bildiren yazl bir emir bulunduundan
Yzba Bratge, Binbann rzas olmakszn ya da onu
hie sayarak kendisinin herhangi bir yetki kullanmasnn
yersiz olacan dnmekteydi. Bunun zerine Binba
Scheller'in tnelin br ucunda, bir demiryolu onarm
vagonunun yannda kurmu olduu komuta postasna
gitmeye karar verdi.
Yzba Bratge, bir fenerin snk nda ilerliyor ve bu
yeralt smann pek derme-atma bir ey olduunu
dnyordu. Yzba Friesen-hahn'la istihkmclar,
ateleme noktasnda durmaktaydlar. Biraz ileride de
arabuk yaplm bir barikad vard ve bu, ardndakileri
dmann hedefin en gze grnr yerine yapaca atlardan gya koruyacakt. Aslnda Yzba Bratge gelii gzel
ylm
putrellerden,
ubuklardan,
sandklardan,
saclardan meydana gelme bu ynn koruyucu nitelii
zerinde hi de hayle kaplmyordu. Biraz ileride,
dnemecin knda Hava Kuvvetlerinin yaktyla dolu
vagonun siluetleri grlmekteydi. Bunlar bir buuk *ya
yakn sreden beri, kullanlmyan yolun zerinde
kmltsz duruyorlard. Herhangi bir kazay nlemek iin
de ok sk koruma tedbirleri alnmt. Bunlarn en
banda, tnelin iinde herhangi bir alev yakma yasa
geliyordu: nk musluklarn birinden yakt szd
anlalmt. Fakat talihsizlik sonucu bir tam isabet yakt

113

atee verirse ne olacakt? Bu, kukusuz felket olacakt:

nk tnelin iinde ou Erpel ky ile dolaylarndan
gelme byk bir sivil kalabal da vard. Saylar ne
kadard? Kimse bunu bilmiyordu. Temen Siegel'e gre
birka yz kiiydi. Temen bunlar kuzey-dou k
ynnde tutmaya, ilerlemelerini nlemeye almt.
Binba Scheller, komuta postasn bu yanda kurmutu.
Sankta Anna Manastrindan getir ilen belgeler de buraya
yerletirilmiti. Bir lmba almaya yeterli olacak kadar
k veriyordu tr i a yer ok dard. Bandaki sava kasketi,
ayandaki kurmay subaylarnn giydikleri kr mz zrhl
pantolonu, gsndeki l'inci snf Demirha nian ve
hcum birliklerinin iri rozetiyle Binba
Scheller, insanda kuatlm bir birlii bir yeralt
koruganmdan ynetirmi gibi bir izlenim uyandryordu.
Yannda birka subay bulunuyordu. Yzba Bratge'nin
yardmcs Temen SiegeFle iki astemen de bunlarn
arasndayd. Ellerinde grev emri bulunmayan bu iki
astemen, o sabah, kprnn giriinde durdurularak
alkonulmutu.
Bu yanda insan en ok artan ey, tnelin giriiyle
buras arasndaki ok belirgin elikiydi. Atlarla
patlamalar yine duyuluyordu ama ok derinden. Uzaklk
ve tnelin dnemeci yznden grltler herhalde
azalmaktayd. Yzbay grnce herkes gerei anlad.
Yzba Bratge var gona girer girmez:
Amerikallar Becher Hzar Fabrikasna girdiler.
Kpry havaya uurma emrini vermek gerek... Dedi.
Binba Scheller arm grnd, sanki ekiniyordu.
Bunun zerine Yzba Bratge artk dayanamad,
yukardan almaya balad. Szlerinin stne basa basa
konuuyor, inandrc bir tavr takmyordu:
Kpry havaya uurmak gerek... Diye tekrarlad.
Sonra hemen ekledi:
Binbam, siz bu emri vermezseniz ben* kendim
vereceim!..
Binba Scheller, bu tavrn sertlii karsnda sarslm

grnyordu. Geirdii son ekingenlik uzun srmedi.

Sonunda:
Pekl, kpry havaya uurt yleyse, dedi.
Saat 15,20 idi. Yzba Bratge, Temen Siegel'e emri
kaydetmesi ve saati not etmesi iin emir verdi. Sonra
geni admlarla tnelin giriine doru ilerledi. Orada
Yzba Kari Friesenhahn'n kendisini sabrszlkla
beklediini seziyordu.
Sonradan baz kimseler Binbann bu davran
karsnda
hayrete
dtler,
bazlar
da
bu
savsaklamalarda ok pheli bir tutum grmekten
ekinmediler. Bu, muhakkak Hitler'in istei zerine Kara
Ordular Bakomutanlinm verdii ok kesin direktifler
dolaysiyle o zamanlardaki Alman subaynn iinde
bulunduu korkun durumu hesaba katmamak olur.
nk Hitler'in emirleri uyarnca subaylar ayn zamanda
evrele-rindekilere kar grevleri ve tasavvurlar bakmmdan ihtiyatl ve ll davranmak zorundaydlar.
Genel olarak bayndrlk yaplarnn ve zel olarak da
kprlerin
havaya
uurulmas
ylesine
dikkatli
davranmay gerektirmekteydi ki, ateleme emrini abuk
veren kimse de, ge veren kimse de harp divann
boylayabilirdi. Subaylarn bazlar dman tam kprye
ayak basmaya hazr olduu zaman, son dakikada tahrip
emrini vermek yolundaki ilkeyi benimsemilerdi. Kpr
henz dost birliklerin iine yarayabilecei srada bu son
dakikadaki tehlikeyi deerlendirmek, g itir. Binba
Scheller iin de Remagen, o 7 Mart aramba gn, bu
tr
kayglarn
gznne
alnmasn
gerektirecek
nitelikteydi. Nitekim 67'nei Kolordu'nun komuta postasna
gelen emirler de, Gelsdorf dorultusunda bir kar
saldrnn yaplaca sralarda kprban elde tutmak
gerektiini belirtmiyorlar myd? Binba Scheller'in radyo
arabas oraya dek gelemedii iin kendisi o srada 277'nci
Piyade
Tmeninin
yapt
giriimin
baarszlkla
sonulandndan habersizdi.
Daha sonra General von Ahlfen bu konuda unlar
yazacakt: Binba Scheller Dou Cephesi'n-de yararlk
gstermi olan, bir ok g durumlar gsleme

115

yeteneine sahip bir askerdi. Ateleme iinde bu denli

gecikmesinin nedenini anlamak iin insann, onun o anda
iinde bulunduu ruh hlini anlamas gerektir. Komutamn
niyetlerini bildii iin, onun kuvvetlerinin bu niyetleri
gerekletirmek zere Remagen'a gelmelerini bekliyordu.
Eer bu baarlm olsayd, Amerikallarn kanadnda
seyyar kuvvetlerle ortaya kacak olan 67'nci Kolordu,
Remagen'da galip duruma gelebilecekti. Yzba Bratge'nin
srarl istekleri karsnda onun, ateleme iznini ancak
saat 15,20'de veriinin nedeni bununla izah ede-bilir.
Baka izah biimleri de vardr ki bunlarn banda Binba Scheller iin akla yakn olan - sava hlindeki
Alman birliklerinin, yaklamakta olan Amerikallarla
birlikte kprye doru geri ekilmeleri ihtimali de
bulunmaktadr. O srada bir Alman topu yzbas da
ka-gelerek 7 topla birlikte Kprden gemek istemiti.
Binbann ateleme emrini geciktirmesinde muhakkak ki
bu da nemli bir rol oynamtr. Kendisi de topu snfndan yetimeydi ve bu olay onun zerinde, pekl, g
durumdaki bir silh arkadana kar dayanma hissi
duymu olmasna yol am olabilirdi. Nasl bir havac,
uan ya da bir denizci, teknesini ancak en son anda
terkederse, topularda da silhlarn hibir zaman
dmana brakmamak, bir gelenek halindedir.
Her ne olursa olsun, muhakkak olan bir ey vardr: O
da Binba Schellerln ateleme emrini vermi olduudur.
Bunun zerine Yzba Bratge zar-zor aydnlanm ve yer
yer eitli eya ile tkanm olan demiryolu zerinde acele
acele ilerledi. Tnelin kndaki aydnlk, olanak salar
salamaz da komaya balayarak Yzba Friesenhahn'a:
Havaya uurma emri verildi! Diye seslendi.
Bunun zerine istihkmclarm Komutan da:
Herkes kendini korusun!.. Diye bard.
Bunu Yzba Bratge de duymutu. Tnelin giriinden
yirmi metre kadar uzaktaki, demiryolu iileri iin
yaplm bir snma duvarna doru kotu. Bu ierlek
yerden Yzba Friesenhahn'm ateleme aygt nne
geldiini,
ateleme
dmesine
bastn
aklndan

geiriyordu. Saymaya balad... Ses-seda yoktu. Hibir ey

olmad!
Bitmek bilmez gibi grnen birka saniyeden sonra bir
grlt-patrd iitildi. Yzba Friesenhahn tell
hareketler yapyor, baryor, emirler veriyordu. Grne
gre deney, baarszlkla sonulanmt. imdi yardmc
patlama kalbn kullanmak gerekiyordu. Fakat ona ulamak iin tnelden kp tehlikeyi gze alarak demiryolunun zerinde ilerlemek gerekiyordu. nk sabahleyin, patlayc maddelerin yerletirilmesi srasnda
kullanlan lm fitili ok ksa gelmiti.
Yzba, bir gnll istedi. Bir assubay hemen ileri
atld. Ad Faust'tu. Yzba Friesenhahn abucak ona
birka t verdi. Assubay derhal ileriye atld, tnelin
duvar boyunca ilerledi. Darya knca eildi, sonra
kendini yere atp kule lerin hizasna gelene dek srnerek
ilerledi. s-tihkmclar tnelden bakyorlar, dumanlar arasnda yapt ksa sarsntl hareketlerinden onu
seebiliyorlard. Sanki kravl yapan bir yzcy
seyrediyorlard: O, balastn talar zerinde bylece
yzerken, zerinde de mermiler sanak hlinde slk
alyorlard! Tanklar boyuna ate etmekteydiler. lerleyi
yava oluyordu. Saat 15,30 olmalyd ki Faust nihayet
demiryollarndan
biri
zerindeki
ateleme
fitiline
ulaabildi. Bir ses:
Tamam... Diye bard.
Assubay,
birdenbire
herkesi kaygdan
kurtard.
Tneldeki istihkmclar aniden sert bir patlama sesi
duydular, beri yandan da beyazmtrak bir duman stunu
kprnn styaplarn kuzey direinin hizasna dek
kaplayverdi...
Tamam... Gidelim!..
Assubay, yardmc patlayc madde dolgusunun fitiline
yaklat srada, Temen Karl H. Tim-mermann'm
blnn mangasmdaki askerler de kprnn br
yannda,
Becher
Hzar
Fabrikasyla
Yzba
Friesenhahn'm yapt hazrlk tahribi yznden alan

117

ukur arasna yaylm bulunmaktaydlar. Kasabadaki

direni pek stnkr bir nitelik gstermekte olduundan,
27'nci Tabur Komutan Binba Murray Deevers, Temen
Timmermann'n bln hemen Temen Grimball'un
tanklarnn peisra ilerletti. Piyadeler kasabann gneydoudaki kma ular ulamaz hibir engelleme ile
karlamakszm dar Kripp yolu zerinde ilerlemeye
baladlar. Yalnz avu De Lisio'nun mangas sa kyda,
Erpel hizasnda mevzilenmi olan bir uaksavar topunun
zaman
zaman
at
atele
karlat.
Temen
Timmermann'm mangas baheler ve alak evler
boyunca ilerleyerek saat 15'e doru tanklara yetiti. Buras
sanki birdenbire kyasya bir savan hedefi hline
gelmiesine, tanklar kprye ve dolaylarna boyuna ate
yadryorlard.
Aslnda ise br kydan gelen ate hi de buna
benzememekteydi. Ky yoluna saptklar srada avu De
Lisio'nun askerleri zerine ate eden kk top, imdi
ateini
bu
yanda
srdryordu.
Fakat
Temen
Timmermann'la manga komutanlar, kardaki iki kule
hizasnda bulunan balca engelin yerini abucak
belirlemilerdi.
Bununla
birlikte,
tehlikeyi
hemen
belirlemeye alm olan bu askerlerin dikkatine bir zellik
arpt: Gl maden styaplar dman nianclarn
yksee nian almak zorunda brakyordu, bu yzden de
yaylm ateleri ancak kprden ok uzaklald zaman
gerekten tehlikeli hle geliyordu. Kprnn uzants
iinde kalndka, tersine, nisb bir siperlenmeden
yararlanmak mmkn oluyordu: nk yaylm ateleri
kemer gzlerinin adamakll stnden gemekteydi.
Becher Hzar Fabrikasnm antiyesine yerletirilen
eitli engeller de ok iyi birer koruma aracydlar. Birok
piyade buraya yaylmlard. Temen Timmermann ise bir
ukuru semiti. Buradan kprnn tmn ok iyi
grebiliyor, beri yandan da dizi hlinde alabilecek atee
kar ok iyi siperlenmeyi baarabiliyordu.. u da var ki o
anda bylesi atlardan korkmak iin bir neden yoktu,
nk Temen John Grimbair-un topularyla ar
makinelileri her trl direnii yoketmek iin canla bala

alyorlard. Patlamalarn duman arasndan kulelerin

mazgallarna veya tnelin giriine isabetler olduu fark-'
ediliyordu. Hedef buras myd? Temen kendim bir trl
buna inandramyordu, nk her an kprnn havaya
umasn bekliyordu.
Patlamann yarataca hava basncndan bu ukurda
korunurum herhalde, diye dnd.
Durum byle olacaksa, General Hoge'un karsnda
bulunduu ikilem de zlm olurdu. Bununla birlikte
saat 15,15'e doru 52'nci Piyade Taburu'nun haberalma
subay Fred De Rango'nun ilettii bir mesaj, onun Ren
Nehri'ni geme konusunda verdii karar desteklemiti.
Yarbay Philipen Grev Gc, Sinzig yaknnda birka yz
tutsa ele geirmiti. Bunlardan birkan sorguya
ekince, De Rango artc bir ey renmi, bunu da
hemencecik B Sava Birlii'nin Komutan'na bildirmiti:
Remagen kprs ancak saat 16'da havaya uurulacakt!
Haber gerekten artcyd, nk genel olarak byle bir
yap hibir zaman nceden saptanan bir saatte deil de,
belli bir anda ortaya kacak zorunluklar uyarnca tahrip
edilirdi. Bununla birlikte kendi grlerini dorulayan bu
habere byk bir dikkatle eilmiti. nk, alt taraf
Almanlarn metodik zihniyeti, dman komutanln,
grnrde yanl olan b karar almaya pekl da
itebilirdi.
Tugeneral, bulunduu gzetleme noktasnda aada,
kasaba ile kpr arasnda, Yarbay En-geman'n birliklerini
sarm olmas gereken uzun rpertiyi seziyordu. Hl
salam olan kpry drbnle durmadan inceliyor, ilk
tekmil haberlerinin gelmesini de sabrszlkla bekliyordu.
52'nci Tabur Haberalma subaynn yollad haberi
hemen Yarbay Leonard Engeman'a iletmi:
Senin iin sz konusu olan, acele etmek, demiti.
Haber doruysa karar vermek iin saat 16'ya dek vaktin
var... Onun iin kprnn evresini dumanla kaplat.
nk Almanlarn neler hazrladmz f arketmelerini
istemiyorum...
Fakat kayglan bir kez daha canlanmt. Ya Almanlar

119

eytanca bir oyun oynarlar da 27'nci Piyade Taburu'nun

ncleri kpr zerinde ilerlemeye baladklar, hatt
br yana ulatklar srada bunu havaya uururlarsa?
General Hge, kprye yine bakt. Boluktan baka ey
yoktu. Piyadeler hl kyda olmalydlar. Radyo ile
gnderilecek ufack bir haber, giriimi durdurabilirdi.
Tugeneral duraksad ama bu, ksa bir an iin oldu.
Setii yol, macera yoluydu. Eer, sand gibi doru yolu
setiyse, B Sava Birlii'nin askerleri ne kavuacaklar,
birer kahraman olacaklard. ler ters giderse baarszlk
onanlmaz hle gelecek; komutanlm kaybedecek; emirleri
dinlememenin yamsra yapt bu talihsiz giriimden tr
meslek hayatnn sona eriine tank olacakt. Fakat sk
durdu.
Tepenin altbamda, Remagen'la kpr arasnda Yarbay
Leonard Engeman'm bu yeni tasalardan hi haberi yoktu.
u da var ki ii bandan aknd ve arkasnda General
Hoge'un oluu ona hi bo zaman brakmyordu. Grev
Gc Komutan, beyaz fosfor kullanlarak kpr zerine
kamuflaj atlarnn balatlmasn emretti. Sonra 9'uncu
stihkm Birlii'nin bir mfrezesine mensup bir subay,
Temen Hugh Mott'u ararak ondan unlan istedi:
Kprnn yaknlarn inceleyin Engelleri bulup
meydana karn ve gerekiyorsa kpr demesinin
tanklarn arln ekip ekemeyece-ini bana syleyin.
Son olarak piyadelerin hazrlklarn bir kez daha
denetledi.
Tabur Komutan Binba Murray Deevers zrhl ve trtl
tekerlekli halftrak arabasyla ordan oraya gidip geliyordu.
27'nci Tabur Komutam, komuta postasm tedenberi hep
terkedilmi bir evin iine yerletirirdi. Fakat bugn ilerleyi
Meckenheim'dan balayarak ylesine abuk ve srekli
olmutu ki o da arabasn gezici komuta postas hline
getirivermiti.
Bununla
birlikte,
Becher
Hzar
Fabrikasnm yaknlarnda Harekt Bakan Binba
Russellle birlikte arabadan indi. Temen Timmermann'la
konuacakt. Duman Erpel dorultusunda alaltan
rzgra ramen, nehir kurun renkte hafif bir sisle
rtlyd. Sa kydan hl kesik kesik silh sesleri ge-

liyordu ama at zaman zaman duruyor, pek de etkili

olamyordu.
Binba Murray Deevers kolayca antiyeye dek yaklat,
orada Temen Timmermann'a haber yollayarak onunla
bulutu ve sordu:
Bln

kprden

geirebileceini

sanyor

musun?
Temen Hugh Mott, durumu grmek iin gelmi,
hazrlk tahribinin nemi zerinde fikir edinmi, tanklarn
hemen bir destekleme yapamayacaklar sonucuna
varmt. Temen Timmermann da bunu biliyordu.
Engellemeyi son bir kez lmek istercesine baklarn
kar kydan yana evirdi. Her zamanki gibi soukkanlyd
ama kukusuz olacaklara da boyun emiti. Onun iin isteksiz cevap verdi:

Vallahi, bir kez deneyebiliriz... O zaman

Binba Deevers ksaca:

Haydi yleyse, dedi.

Temen Timmermann yine kprye bakt. Sol yandan
da daha bouk sesler geliyordu. Bu, herhalde Remagen'm
almndan beri ate etmekte olan o uaksavar topunun
atyd. Fakat asl onun zihnini kurcalayan, patlayc
madde kalplaryd. Temen Hugh Mott bunlardan yana
ihtiyatl davranmt. O srada kprnn styaplarna
mermiler arpp patlamaya balad. Kpr dumanlar
iinde titriyordu. Temen iinden: Yklacak m yoksa?
Diye sorundu ve son bir soru daha sorarak kaygsn
aa vurdu:
Peki, ya kpr biz geerken havaya uar^ sa?...
Binba Murray Deevers, ast'yla gzgeze gelmek
istemedi, cevap vermeksizin arkasn dnd. Ne diyebilirdi
ki? Bu duruma gre A Bl'nn grevi, bir fedalik
grevi olacakt. Srnerek komuta postasn kurduu
sipere gitti. Daha nce manga komutanna haber
yollamt; onlar da gelmiler, kendisini bekliyorlard.
Grnrde sakin durarak:
Kpry gemek iin emir aldk, dedi. 'A' Bl

121

nde gidecek! lerleme sras yle olacak: l'inci Manga,

3'nc Manga, 2'nci Manga...
avu Joe De Lisio'nun surat astn grnce, Temen
Timmermann astlarnn da kendi kayglarn paylatklarm
anlad. Fakat direktiflerin veriliine tank olan avu
Sabia, dncesini syleyen tek kii oldu:
Hi kuku yok, bir tuzak bu!.. Biz kprnn
zerine varnca, hereyi havaya uuracaklar!..
Temen Timmermann duraklad, sonra hep ayn tavrla
unlar syledi:
Emir, emirdir! Bize oraya gidin, dediler. Bizim de
gitmemiz gerek!..
Tam o srada Assubay Faust'un ateledii yardmc
tahrip kalbnn patlamas iitildi. Sarsnt ylesine an
oldu ki siperden yukarya trmanmaya hazrlanan Temen
Timmermann, olduu yerde kala kald. Kpr sanki
yklacakm gibi sendeledi. Kuzey direinin yanndan bir
duman stunu fkrd. Kprnn demesi yava yava
kalkt. O srada Temen bu kalk hareketinin kk
lde olduuna hi dikkat etmedi. evresindeki askerler
gibi o da kprnn havaya utuunu sanmt. En
yaknnda bulunan gruba:
Artk geemeyiz! Kpr, havaya utu! Diye bard.
Ferahladn gsteren bu l cn- gnlden
koparmt. Fedalik grevi daha balamadan bitmiti.
Yannda bulunanlarn ou da ayn eyi dnyordu.
Sonradan avu Joe De Lisio yle demiti. Bize ka kez
izin vereceiz diye sz vermilerdi, ben de o izin gnlerini
dndm o an! Ama btn bunlar uzun srmedi,
birdenbire bir lk daha ykseldi:
Kpr hl yerli yerinde!..
Bu, gerekti! nanlr ey deildi. Kprnn demesi
sahiden havaya kalkmt ama ylesine gsz bir hlde
ki, hemen hemen ayn anda da yine yerli yerine dmt.
Hafif rzgr duman datnca, kpr eski grnnn
iinde yine ortaya kt, sapasalam bir hli vard. kinci
tahrip giriimi de baarszla uramt! Bir aknlk
nndan sonra Temen Timmermann'm sesi yine ykseldi:

 Tamam!.. Gidelim haydi!..

Oraya ulaabilecek miyiz dersiniz?
Manga
komutanlar
emri
tekrarladlar.
Temen
Timmermann'm direktiflerine uygun olarak. avu Mike
Chinchar'm mangas bata gidecekti. avu, askerlerine:
Kpry gemeyi deneyeceiz... Dedi.
Ama kimse yerinden kmldamad. Onlarn yaknnda
duran Binba Murray Deevers ii akaya vurup herkesin
enerjisini kamlamak istedi:
Haydi arkadalar, br yakaya gein de size scak
bir akam yemei ikram etsinler; yannda muhakkak
tavuk da olacak!
Ama bouna! Tek cevap, yamsra birka kfr de
bulunan bir dizi homurtudan ibaret kald. Bu kez Binba
kzd:
leri! Diye bard. Yryn haydi!..
O zaman, avu Mike Chinchar bir ey yapma
zamannn geldiini hissetti. Yanmasnda, avu Anthony
Samele de harekete gemiti. Askerleri gayrete getirmek
iin o da Binba Deevers gibi ii akaya vurdu:
Gel,
dolaalm!

Mike,

dedi.

Gidelim

de

urada

biraz

avu Mike Chinchar mangasn da peinden

srkleyerek siperden ktnda saat 15,351 gemiti:
Tamam, haydi gidelim, dedi.
Ardnda Temen Mott vard, 9'uncu stihkm Birliinin
mangasndan iki assubay da yannda getirmiti: Bunlar
avu John Reynolds'la avu Eugene Dorland'd,ok iyi
askerlerdi. Az ileride solda iko Samele; sada da er
Massie ilerliyordu.
Temen Hugh Mott'un da belirttii gibi, hazrlk tahribi
her eit aracn kprden gemesini engellemiti. ukuru
ancak bir buldozer doldurabilirdi. Ama piyadelerin demir
ubuklu tank engellerini bir yana ekerek gemelerine
hibir engel yoktu.
avu Mike Chinchar dikenli tellerin arasna sokuldu,

123

mangann br erleri iin bir delik at. Demiryolunun

soldaki hattnn yansra ilerliyordu. Sada, kulelerin otuz
krk metre yaknnda bir baka ukur grd. Kydaki
toprak
kntsnn
zerindeki
kemerin
ksmen
yklmasndan ileri gelen bir ukurdu bu. Eski bir
bombardmandan kalmayd, trafik de bu yzden tek hat
zerinden yaplyordu. Temen Mott geerken, orada
birtakm onarm ilerinin yaplmak zere olduunu grd:
nk ortalkta birok kalasla putreller vard. Hazrlk
tahribinin at ukur doldurulunca tanklar buradan
geebilecek, diye dnd.
Fakat beri yandan avu Mike Chinchar'm komutasndaki grup kuleleri gemiti bile. avu kararl,
fakat ihtiyatl ve ll bir tavrla askerlerini kprnn
demesi zerinde ilerletiyordu. Herbiri maden dikmelerin
ardnda korunmaya alarak, ikibklm yol almaktayd.
styaplarn zerinde kurunlarn hep slk aldklar duyuluyordu. br yakamn dolaylar hafif bir duman
yznden silik grnyordu. Tanklarn, kprye
ynelttikleri atlar geri azalmt ama yrngeleri
uzamt ve btn kar ky boyunca patlamalarn
yanksyla parltlar seiliyordu. Bu yeni Pershing M-26
tanklarnn homurtusu kadar insann iini rahatlatan ey
yoktu. Bunlar topu topu onbe gn kadar nce hizmete
girmiler, talimlerde bile bu kadar at yapmamlard muhakkak avu Mike Chinchar'm ardndan avu Joe De
Lisio da yola kmt. Sonra Temen Tim-mermann,
Temen Burrows'u ileriye srmt. Ard olarak bir
subayn
i grmesini istediinden, 2'nci Manka
Komutann da en arkaya yerletirmiti: Bana bir hl
olursa Temen harekt srdrebilir, diye dnyordu
belki. Temen Burrows da tam bu iin ehliydi, bunu
biliyordu. Eer iler yolunda gider de br kyya ularlarsa Burrows kendisinin yine baa gemesi ve Er-peler Ley'
ele geirerek bl korumas gerektiini bilmekteydi.
Erpeler Ley evreye hkim bir mevziydi, Temen
Timmermann burasn birinci snf bir savunma eddi
olarak gryordu.
avu

Mike

Chinchar'm

mangas

hl

ilerliyordu.

Piyadeler orta kemer gznn dikmeleri ardnda

korunmaya alarak, kendilerini ok iyi gizleyen bu kaim
putrellerden yararlanp birbiri ardnca kk sramalar
yapyorlard. Kprnn styaplar ise kulelerdeki dman
askerlerine kar mkemmel bir koruyucu perde grevi
yapmaktaydlar. Kulelerdekilerden biri makineli tfekle bir
yaylm atei at m, tanklar hemen karlk veriyorlard.
Beri yandan da Temen Hugh Mott, avu Reynolds ve
avu
Dorland
kablolarla
patlayc
maddeleri
aratryorlard. Geri tahrip ii baarszla uramt
ama Temen yine de kayglyd: lk giriimin baarszlkla
bittiini tabii bilemediinden, ikinci bir patlama olmasndan korkuyordu. Onun iin grd btn kablolarla
maden telleri penseyle kesiyor, iki avu da onun gibi
yapyorlard. Kprnn ortalarna doru gizli bir ukur
meydana kt. Buraya ulaan boru pensle kesilemeyecek
kadar kaln olduundan avu Dorland tfeini kapt
gibi birka el ate edip boruyu kesti. stihkmclar kpr
demesinin putrellerine bal sandklara yer letirilmi
drt patlayc madde kalb buldular. Hepsini nehre attlar.
Biraz daha uzakta bulduklar daha byk bir kalp da
nehri boyladL
avu Mike Chinchar, hep nde ilerliyordu. Korku dolu
bu yar her piyade iin ayn zamanda saate kar yaplan
bir yart. nk kprnn havaya uacana hepsi
inanmt. Kuzey direinin hizasnda, yardmc tahrip
ilemi kpr demesinde olduka byk bir delik am,
raylarn arasna denen tahtalar paralamt. avu bir
tuzan bulunmasndan ekinerek er Massie'yi durumu
grmesi iin ileriye srd Massie ekinerek ilerledi, sonra:
Herey yolunda! Anlamna gelen bir iaret yapt.
avu Mike Chinchar, yanndakileri yine ileriye srd.
Hepsi de sa kyya olasya abuk ulamakta acele
ediyorlard. Geri orada da dman vard ama, ayaklar
salam topraa basnca kendilerini daha ok gvenlikte
hissedeceklerdi. nk bu putrel ynnn eytanca bir
takm iler yznden yerinde dururmu gibi bir hli vard.
Sa yanda atlar birdenbire fazlalat. Bu kez ate,
kulelerin birinden deil de Temen Timmer-mann'm kar

125

ky boyunca, nehrin yukarsnda grd kk bir

tekneden geliyordu. Temen abucak kprnn giriine
dnd, durumu Temen Grimball'a bildirdi. Tanklardan
biri 90lk topunu hemen hedefin zerine dorultarak onu
susturdu. Teknenin zerinde bir beyaz bayrak sallanmaya
balad!
avu Mike Chincharln askerleri tam sa kydaki
kulelere yaklatklar srada yandan alan bu ate onlar
iin tehlikeli olabilirdi. Yeni bir yrngenin etkisiyle mi,
yoksa savunmaclarn imdi daha iyi gr artlar elde
etmi olmalarndan m ne, alan atein mermileri imdi
Unci Mangalm askerleri nnde, raylarn arasn kaplayan
kerestelerin zerinde sekiyorlard. Piyadeler hemencecik
dikmeler boyunca siperlendiler.
avu Chinchar:
Keskin nianclarn at bu!.. Diye bard. Arkadan
bir ses cevap verdi:
Allah belsn versin! ki niancnn koskoca bl
durdurmasna gz m yumacaz yni?
Bunlar syleyen avu De Lisio idi. Engele ramen
orada kalmak istemeyen avu:
Uzaklaalm bu mendebur kprden. Havaya
uarsa biz de uacaz onunla! Diye bararak ileriye
doru
atld.
Arkadalarnn
da
peinden
gelip
gelmediklerine aldrmadan, 3'nc Manga Komutan,
kprnn sol dikmelerine srtne-rek ilerliyordu. Arkada,
askerler ekinmekteydiler. avuun, evresinde olup
bitenlere aldrmaz-m gibi bir hli vard. Kouyordu.
Seslere baklrsa balca ate sanki sadaki kuleden
geliyordu. O da ona doru kotu. Peindekiler de ona
uydular. Siluetler pepee sramaya baladlar. Bunlar
avu Samele ve Er Massie'ydi. de sol kuleye doru
saptlar. avu De Lisio koarak kprnn girii
yaknndaki duvarn dibinde siperlendi, bylece atlardan
kendini geici olarak korudu. Buna karlk savunmaclar
mazgallardan elbombas atarlarsa ok tehlikede olacan
hemen anlad. Bunun zerine hi ekinmedi, kapnn
kanadm ittii gibi kulenin iine dald.

imdi bir eit holde bulunuyordu. Her yanda saman

balyalar vard, bunlar herhalde kapy tkamak iin
kullanlacakt.
Sada
bir
merdiven
dne
dne
ykseliyordu. Buras botu, olduka karanlk ve
korkuntu. Yukardan otomatik bir si lhla kesik kesik
ate ediliyordu. avu Chinchar'm mangasn bir an iin
durduran silh bu olsa gerekti. Bunun zerine avu ok
byk bir tehlikeyi gze ald. Yukar sahanlkta neyle karlaacam bilmiyordu ama bir an bile ekinmedi,
basamaklardan trmanarak sahanla ulat. Tonozun
erilii onun yaklam gizlemi, evredeki silh sesleri de
ayak seslerini bastrmt. Bu yzden de orada bulunan ve
bir ar makinelinin evresinde didinip duran Alman,,
hibir eyin farknda olmad. Bunun zerine de avu De
Lisio otomatik tabancasn dorulttuu gibi ardarda iki
kez duvara doru ate etti, savunmaclarn azlar
aknlktan bir kar ak kald. avu De Lisio:
Eller yukar!.. Diye bard. Bir yandan da silhn
askerin zerin dorultmutu. de ellerini havaya
kaldrdlar.
Onlar ellerini kaldrdklar srada avu De Lisio da
onlarn nndeki otomatik silh kapt gibi mazgaldan
darya frlatt. Sonra at-pat Almanca olarak tutsaa
kprnn zerine inmelerini syledi. Bunlar, sa yakada
alman ilk tutsaklard. Bir kat yukarda avu, bir subayla
yere kapanm bir asker buldu, emireriolsa gerekti.
aknlklarndan yararlanarak silhlarm ald, onlara da:
nin aa! Dedi.
avu De Lisio, kprnn giriine ulanca sol kulenin
bir mazgalndan baka bir silhn darya frlatldn
grd. avu Chinchar, avu Sabia, avu Samele ve
Er Massie de bu yanda iyi iler becermilerdi. Ate
durunca iki mangann askerleri ilerleme olana
bulmulard. kinci mangada avu Alex Drabik, avu
De Lisio'-yu aryordu: Onun kuleye girdiini grmemiti.
Tnelin iinde olduunu sanyordu. Tneli de karsnda,
iki kulenin yz metre kadar ilerisinde grmekteydi. 3'nc
Manga Komutan'nm oraya girmi olacandan avu
Drabik bir saniye bile kuku etmedi. Daima ileriye atlmak

127

onun her zamanki detiydi. Bunun zerine o da o tarafa

yneldi ve kendi de farknda olmakszn, sa yakada
karaya gerekten ilk ayak basan Amerika'l oldu: nk
kuleler kprnn kendisinin ve sa kydaki toprak
dolgunun bitimindeydiler.
avu Alex Drabik'in ardndan mangann bir baka eri
olan Marvin Jensen geliyor, kpry geerken de boyuna:
Becerebilecek miyiz dersiniz ocuklar? Diye
baryordu. imdiyse becermilerdi! avu De Lisio,
avu Samele, avu Chinchar, avu Sabia, Er Massie
de getiler. Onlarn peinden Martin Reed'le Joseph
Peoples, sonra iki mangann tm geldi. Son olarak
Temen Timmermann grnd. Beklenmedik herhangi bir
eyi nlemek iin ilerleyii izlemiti. O da Ren Nehrinin sa
kysna ayak basan ilk Amerikan subay idi. ok
gemeden Temen Burrows'la mangasmdaki erler de onu
izlediler.
Saat 16'ya yaklamt. Kpr hl salamd ve bir
baka mucize de uydu: Ate bolluuna ramen hi kimse
yaralanmamt! O an iin bu ii yapanlarn hibiri,
sonraki gnlerde btn dnyada grlt koparacak ve
Hitler'in delice bir fkeye kaplmasna yol aacak bir
baarmn kahraman olduunun farknda deildi. 1805
ylnn Ekiminden beri nehri ilk kez zorla gemeyi baaranlarn da kendileri olduklarn bilmiyorlard: Fransa
mparatoru Napoleon, nehri ordus\y3; birlikte o tarihte
gemi, Ulm ve Austerlitz zafer lerini kazanmt! Ayrca
onlar 83'nc Piyade Tmeni'nin nclerinden daha
ansl kmlard: nk bu birlik 2 Mart gn
Dsseldorf Kpr-s'nn kendi gzleri nnde havaya
utuuna tank olmutu. Ertesi gn Dsseldorf'tan 20
km.
kadar uzaktaki Urdingen'de 2'nci Zrhl Tmenin de yapt
gibi, 9'uncu Zrhl Tmenin ncleri de Ren Nehri'nin sa
kysnda
Mttefiklerin
ilk
kprbam
kurmu
bulunuyorlard.
Ancak, Kprbann durumu pek eretiydi. Temen
Timmermann da bu konuda aldanm deildi. Temen
Burrows'a:

 Sen hemen birliinle Erpeler Ley'a trman da bu her

yana hkim yerden herhangi kt bir srpriz gelmesini
nle! Dedi.
Keskin bir taktik sezgiye sahip bulunan Temen,
kprbann kaderinin btn sa kyya hkim bulunan
bu sarp yara byk lde bal olduunu anlyordu. Ama
alt taraf ne olacakt?
Temen Hugh Mott, avu Reynolds ve avu Dorland
oradan oraya kouarak pheli grdkleri kablolarla
teki telleri hi ekinmeden kesiyorlar; her yere
burunlarn sokarak gizli patlayc madde kalplarn ya da
saatli bombalan aratryorlard: nk bunlar birdenbire
h-,reyi tahrip edebilirlerdi. O zaman durum tersine
dnecek ve ilk basan, onarlmaz bir baarszlk hline
dnecekti: Ar silhlardan yoksun kalan blk
dalacak, sonunda tutsak olacakt. Kpr salam kalsa
bile, Almanlarn tepkisi ne olabilirdi? Takviyeler sol
kydan gelmeye vakit bulabilecek miydi?
Askerlerinin kaderine daima byk ilgi gsteren
Temen Timmermunnln zihnini bu sorular kurcalyordu.
Fkal, avu Joe De Lisio ile 2'nci Mangadan kk bir
grubun kprnn solunda, birka yz metre ileride, Erpel
yolunun iki yanna bir ilk engel kuracak biimde yerlemi
olma-lanndan tr ne denli sevinse yeriydi. Sadaki
kuleden aaya doru bakan bir kimse kyy nehrin
yukarsna doru gzetleme olanan buluyordu. Bu
yanda yarn etei, kara yoluyla demiryoluna zar-zor yer
brakyordu ama her iki yol da sol kydaki Amerikan
tanklarnn atei altndayd. Geriye tnel kalyordu. avu
Alex Drabik, peinde birka asker bulunduu hlde,
gzn krpmadan tnele dalmt. Bir barikatn
yaknnda sesler duydular ve makineli tabancala-ryla
kararlamadan ate ederek birka Almann teslim olmasm
saladlar. Bunlar gizlendikleri yerlerden beyaz bez
paralan sallayarak kyorlard. avu Alex Drabik onlar
tnelin azna gtrd; Temen Timmermann'a:
Bu tarafta da tehlike kalmad artk Temenim! Diye
bardktan sonra avu Joe De Lisio'-nun yanma gitti...

129

Binba Scheller yerinde yok!

Fakat avu byle bir sonuca varmakta biraz acele
etmiti. Ama szlerinde yine de gerek pay vard:
Birdenbire ortaya k tnelde panik yaratm, yahut
daha dorusu, bu panii bsbtn arttrmt. Gerekten,
panik Assubay Faust'un yapmak istedii ikinci havaya
uurma giriiminden sonra balamt. Patlamann
oluturduu toz-duman biraz dalnca istihkmclar
Donarit tahrip kalbnn kpr demesini biraz havaya
kaldrdn, fakat yerinden koparamadm a rarak
grmlerdi. Her ey yerli yerine dnmt! ki giriimde
de hazr bulunmu o l a n Yzba Willi Bratge, Yzba
Karl Friesenhai m'a hemen byk tahrip kalbna dek
komasn syledi ama istihkmclarn Komutan patlayc
maddelerin ayr ayn kutulara blnm olduunu
syleyerek onun bu konudaki sansn hoa kard.
stihkmcmn acz iindeki, bitkin hli, artk yapacak bir
ey kalmad anlamna geliyordu. Bununla birlikte, saat
15,12'de yaplan son denetlemede elektrik kablosunun
bozulmam olduu meydana kmt. Yzba Willi
Bratge'ye bunun byle olduunu dorulamaktan baka
syleyecek ey bulamad.
Bu kargaalk karsnda Yzba, evresinde tella
didinip duran askerlerin varlna ramen, bir yanlzlk
hissi duydu. Aklna Binba Scheller geldi. Tnelin br
ucunda, o kadar uzakta duracak yerde niin buraya
gelmiyordu? Sonra, yetkiler henz devredilmediine gre,
gerek kpr Komutan kimdi? Bu grevi hl kendisi mi
yerine getiriyordu? Durum bu kerteye vardna gre hl
emir verebilir miydi ve ne tr emirler verebilirdi? Btn bu
sorular Yzbann kafasnda kaynayordu.
Ne yapmalyd? Olup bitenleri Binba Seriellere
bildirmeye karar verdi. Zar-zor aydnlanan demiryolunun
zerinde yine ilerlemeye balad. Yeniden o tehlikeli benzin
vagonlaryla karlat. Vagonlarn zerinde durduklar kr
hattn raylaryla traversleri Ocak aynda ivedi bir onarm
ii iin kullanlmam olsalard, bunlar kprye dek
gtrmek mmkn olacakt. Daha ileride birtakm

sivillerin bulunduu seziliyordu. Atlarn grlts ve bir

terslik sonucu patlamasndan korktuklar bu vagonlar
yznden sinirli olduklar belliydi. ocuklar barp
alayor-lard. Binba Scheller hla vagonun yanndayd,
evresinde de birka asker vard. Yzba btn havaya
uurma giriimlerinin baarszla uradn ona anlatt.
Tam o srada da bir haberci onu ard: Yzba
Friesenhahn onun gelmesini istiyordu.
Binba Scheller:
Git bak bakalm... Dedi.
Tnelin iki ucu arasnda baka hibir ulam yolu
bulunmadndan, subay demin geldii yoldan geri dnd.
Yzba Friesenhahn'n yanma geldiinde ondan u haberi
ald: Amerikallar kpr zerinde, sonra da kulelerin
nnde grnmlerdi. Hatt srekli atlar, tnele
girdiklerini de haber veriyordu. Yzba Bratge ksa bir
sre dnd, sonra kararn Yzba Friesen-hahn'a
bildirdi:
Tnelin bu banda direni yapar gibi gr-nelim,
beri yandan da eldeki askerler tnelin br yanndan
karak bir kar-saldrya girisinler. stihkmclara da
bard: Dmann daha ileriye gitmesine engel olun.
Sonra o da Binba Serielleren yamna gitti. Yolda
giderken bir baavua rastlad, u emri verdi:
Sen tnelin serbest olan azndan darya k,
dardakilere alarm iareti ver!
Bu kez Yzba Bratge sivillerin durumunun iyiden iyiye
bozulduunu grd. Atlarn yanklar onlardaki sinirlilii
bir panik balangc hline dntrmt. Tel ve
kargaa askerlere de bulam, bazlar disiplinsizlik
gstermeye balamt. Bu durum karsnda Yzba
Bratge: Alnan emirler bunlara aktarlabilecek mi, bunlar da emirlerine yerine getirecekler mi? Diye
dnd.
Binba
Scheller'in
vagonunun
nne
geldiinde,
Binbay
sorumluluklaryla
babaa
brakmaya karar vermiti. Fikrince, komutadaki bu ikilik
srp gidemezdi ve asl sor umlu olan Komutann ileri
dzene sokmas gerekti. eriye girince:

131

 Binbam, ok rica ederim! Diye bard. Bir karsaldr iin askerleri siz mi toparlya-caksnz yoksa bu ii
ben mi yapacam, ltfen karar verin!.. Emirler artk
ilemiyor! Bana kalrsa, gsterilebilecek tek tepki, tnelin
henz serbest olan azndan darya karak Erpel yolundan kpr dorultusunda hcuma gemek! Ama bunun
iin de gruplarn burada kurulmas ve harektn hemen
balamas gerek!
Bu kez Binba Scheller hemen kararn verdi:
Gruplar sen toparla, daha iyi! Dedi. Yzba
Bratge hi beklemeden bir istihkm
baavuunu yanma ard. Onun yardmyla 9 askeri
toplayarak tnelin kma gtrd. Bu arada da Siegel'e:
Komutanln btn evrakn yakp yok et! Diye
emir verdi. Siviller alevleri grnce bsbtn tellandlar,
bir kvlcmn sarn vagonlarm atee vermesinden
korkarak lklar koparmaya baladlar. Baavu be
asker daha bulup getirdi. Baavu ile kendisi de dahil,
Yzba Bratge'nin elinde tasarlad harekt baarmak
iin 16 kii bulunmaktayd.
Fakat tam o srada Baavu birdenbire geri gelerek
artc bir haber verdi:
Yzbam, Binba Scheller yerinde yok! Yzba
Bratge fkeyle bard.
Ne sylyorsun yahu? Gzn a, yle bak... Ben
Binba yerinde, diyorum sana!..
Fakat Baavu szlerinin doruluundan emin bir
tavrla ayak diriyor:
Hayr Yzbam! Vallahi yerinde yok! Diyordu.
Yzba Bratge inanmad, hemen kotu. Sahi-156 den
de Binba Scheller yerinde yoktu! Sabahleyin kprnn
giriinde yoldan evrilen iki astemen de yokolmutu. Yzba
tnelin kna dek gitti. Baz siviller:

 Binba br iki subayla birlikte yola kt. Unkeie

doru gittiler, dediler. Hepsi bu kadard.
Yzba btn bunlardan hibir ey anlyam-yordu:
Binba benim iin bir haber brakt m? Diye
sordu.
Hayr. Ne szl, ne yazl hibir haber brakm deildi...
Beyaz br bayrak
Saat 16,40 sralaryd. Bu beklenmedik gidi karsnda
Yzba Bratge komutay yine ele almas gerektiini
dnd. Astlarna da bunu syledi. Fakat kendisi de
anlyordu ki artk bu formalitenin ikinci derecede nemi
vard. nk Binbann gidii dolaysyla askerin morali
sfra inmiti. Hafif silhlar bile olmayan 15 askerden
herhangi bir ey yapmalarm nasl isteyebilecekti?
Kukusuz yle bir ey de akla gelebilirdi: Bu tnel fare
kapam gibi bir yerdi. Binba da burada kalacak yerde
dardan daha yksek bir > makama haber gndermek
iin alelacele gitmi olacakt. Her ne olursa olsun, bu
durum askerler zerinde de, siviller zerinde de ok kt
bir etki yaratmt.
O srada Yzba Friesenhahn geldi ve kt haberler
getirdi. Sarn vagonlar en ufak bir pat lama sonucu ate
alabileceklerinden, tnelin orta blmn savunmak
fiilen olanakszd. Sonunda iki subay olasya ok sayda
salam askeri yola karp, buluma noktas olarak onlara
Erpeler'in dousundaki Orsberg kyn gstermeye karar
verdiler.
Bunlarn
ou
istihkmcyd.
Yzba
Friesenhahn hepsini tnelin knn yannda toplad,
fakat tnelin iinde hkm srmekte olan kargaalk
yznden, btn bu iler ok zaman ald. Askerlerden,
nce yola kan birka tanesi demiryolunun sa yanma
sokulmay baardlar. Fakat tam mfreze yola kaca
srada atein balamas zerine, askerler yine tnelin
iine doru gerilediler. Saat nerdeyse 17 olmutu. Tnelin
iki az da tkanm bulunuyordu!
stihkmclarn geri gelii ierideki panik havasn
hemen arttrd. Hatt tnelin kma hkim bir noktada

133

bulunan kprden, bir Amerikan makinelisi k

dorultusunda ate bile etmeye balad. Dman
piyadeleri her iki yanda mevzilendiler. Bir dayanak
duvarndan elbomba-lar yamaya balad. Tnelin iinde,
bu kuatma haberi kargaal son haddine kard. Siviller arasnda lklar, ah-vahlar ykselmeye balad. Panik
tamd. ti-kak srasnda bir kadnla bir ocuk yaraland.
Bazlar alyor, bazlar feryad ediyordu. Sarn
vagonlarnn yaratt korku ouna, fec bir lmn
yaklamakta olduunu haber veriyordu. Sivillerden
bazlar askerlerden arpmaya son vermelerini istediler.
Hatt bazlar da silhlarn ellerinden almaya kalktlar.
Grlt-patrd gittike artyor, herkes bir azdan:

 arpmay durdurun!., tk!..

Diye baryordu.

arpmayn ar-

Yzba Willi Bratge korkuya kaplm olan bu

kalabala kar sert davranabilir miydi? Bir kez daha
Yzba Friesenhahn, Temen Siegel ve br subaylarla
durumu konumaya karar verdi.
Bu subaylarn arasnda stihkm Temeni Kohl-mann'la
stihkm Temeni Walter de vard.
Saat 17,12 olmutu. Kargaalk yle bir hl almt ki
Yzba Bratge artk Komutanlk grevini yerine
getiremeyeceine karar verdi: inizde bu sorumluluu
zerine almak isteyen var m? Diye sordu. Bunu da
Hitler'in 25 Kasm 1944'te verdii kesin bir emir zerine
sormutu. Emirde yle deniliyordu:
Yzst braklan bir birlik komutan, arpmaktan
vazgemesi gerektii sonucuna varrsa nce subaylara,
sanra assubaylara, son olarak da erlere: 'iinizden biri
benim grevimi yaparak arpmaya devam etmek istiyor
mu? Diye sormaldr. Komutay zerine alacak biri
karsa
rtbesinin
ne
olduuna
bakmakszn
komutanln ona brakmal, kendisi de onun emrine
girmelidir. Yeni ef komutay, bunun ortaya karaca
bln hak ve grevlerle birlikte kendi zerine alr.
Gerekleri gren subaylar arpmadan vazgeecek hle
gelirlerse, baz kuatlm birlikleri sonuna dek direnmeye
zorlamak iin bu tedbire bavurulmu bulunmaktayd.
Hitler byle yaparak baz gz dnm askerlerin,
stlerinin yerine gemelerine imkn salamak istemiti.
Bylece de bir tek insann, astlar arpmay srdrmek
isterlerken, tek tarafl olarak bunu durdurma tehlikesini
nlemi oluyordu.
Yzba Willi Bratge:
Baylar, dedi Binba Scheller iki subayla birlikte
kprbandan
ayrlm
bulunuyor.
Onu
byle
davranmaya iten nedenleri bilmiyor um. Onun iin
komutay tekrar ele aldm. Fakat, olup bitenler dolaysiyle,
Komutan olarak kendimi, sorumluluklarm yklenecek
yetenekte grmyorum, Fhrer'in buyruu uyarnca,

135

iinizden birinin bu sorumluluu yklenmeye hazr olup

olmadm soruyorum.
Kimse cevap vermedi. Siviller tnelin aznda beyaz bir
bayra sallyorlard. Bunun zerine Yzba:
Biz istemediimiz hlde beyaz bayrak ekildi, dedi.
Bundan
sonra
arpmay
srdrmek,
Cenevre
Anlamas'nm hkmlerini aktan aa inemek olur.
Bunu yaparsak, masum kadnlarla ocuklarn lmnden
biz sorumlu oluruz... Onun iin arpmaya son
verilmesini emrediyorum. Silhlarnz kullanlmaz hle
getirin ve tnelden son olarak siz kn...
avu Carmine Sabia komutasndaki kk bir
mfrezenin ie karmas, bu sonucu dourmutu.
Temen Burrows'un askerleri Erpeler Ley'a trmanmaya
balarlar; avu Joe De Lisio'nun mangasnn bir blm
de Erpeler yolunun iki yamna yerleirken, avu Sabia ile
on kadar piyade, Erpeler garndan tnele giden demiryol
sapann kysndaki allklarn iine sokulmulard. Bu
noktada, tnelin girii aada kalyor, bu yzden de
saldrganlar her yanda egemen durumda bulunurlarken,
savunmaclar ok aa duruma dm oluyorlard.
Yaplan bu hareket doru olduu kadar da yerindeydi:
nk savunmaclarn tmyle teslim olmalarna yol amt.
Ellerinde beyaz bayrak olduu hlde baz siviller
grndler. Onlar baka siviller izledi. Peinden, ou
istihkmc olmak zere asker gruplar da grnd. Yaras
ar olan Assubay Gerhard Rothe de onlarn arasndayd.
Yzba Bratge ile Yzba Friesenhahn tneli saat
17,30'a doru en son olarak terkettiler ve demiryolunun
kysndaki hendein iinde dayal duran bir merdivenden
yararlanarak toprak dolgunun zerine ktlar. avu
Carmine Sabia'nm askerleri, sa kydaki demiryolunun
zerinde ksa bir durutan sonra tutsaklar kprye
doru gtrdler. Bunlar orada Temen Siegel'le ve daha
drt istihkmcyla bulutular. Bu sonuncular Erpel
yolunda yaralanan bir Amerikan askerini tamak iin
sedye-cilik grevi yapacaklard. Bir baka Amerikal da
grubu gzetim altnda tutuyordu.

136

Yaral sedyeye yerletirildi, sonra herkes kprnn

zerinde ilerlemeye balad. Uzaktan at sesleri
duyuluyordu. Yzba Willi Bratge bir an: Yoksa kar
saldr m var? Diye dnd. Fakat ok gemeden
patlamalar seyreldi. Aylardr kendisini tasalandran bu
kprnn yine zerindeydi. Bylece de btn abalar,
btn hazrlklar, plnlar, st makama gnderilen bunca
muhtralar, saysz dilekeler gme gitmiti ha?.. Kpr
hl
yerli
yerindeydi,
sapasalamd,
dmann
kullanabilecei
hldeydi.
Yalnz
kuzey
direinin
hizasndaki yardmc tahrip kalbnn patlamas yznden
hafife hasar grmt; o kadar... Normal olarak saat
15,15'ten sonra olmas gereken patlamann yannda ise
bu, hi kalrd. Hazrlk tahribi iin yaplan patlamann
at ukur olmasayd, belki onarm ii iin aralar
kprnn te ikisi kadar bir mesafe boyunca da ilerleyebileceklerdi...
Derken, sol kynn yaknlarnda birdenbire silhlar
patlamaya, mermiler kpry taramaya balad. Ate
edenler herhalde kprnn yukarsnda, ya da aasnda
mevzilenmi olmas gereken bir gruptu. Bir mermi
sedyecilerden birinin karnna isabet etti. Adam bir lk
kopararak ykld, tutsaklar da, onlarn muhafz da
kendilerini yere attlar. Alarm getikten sonra Yzba
Willi Bratge birisinin dirseine dokunduunu hissetti. Bu
Yzba Friesenhahn'd. Onun dikkatini kprnn
yanlarndan biri zerine ekiyordu: Orada, maden bir
levhann zerinde olduka byk br delik ak-seik
grlmekteydi. Bu deliin her iki yanndan kesilmi
kablolar sarkyordu...
Yaplan iki tahrip giriiminin de baarszla
uraymdan sonra Yzba Bratge'nin zihninde hep u
soru engellenmiti: T.N.T. tahrip kalb acaba neden
patlamamt? Bir merminin yol at bu kesili ona
cevap veriyordu. Yzba Friesenhahn'a bo yere titiz
dememilerdi. Metotluydu, alkand, hibir eyi
rastlantya brakmyordu. Tahrip kalplarna fitillerin
taklndan beri ateleme dzeni her eyrek saatte bir
denetleniyordu. Giriim baarszlkla sonulandktan

137

sonra, saat 15,12'de yaplan denetim olumlu km,

Yzba Friesenhahn da bunu Yzba Brat-ge'ye
bildirmiti. Buna gre, geerken grdkleri kopuk
kablolar bir Amerikan mermisinin, deneme anyla
ateleme n arasnda bu kablolar pekl da kesmi
olabileceini gsteriyordu. Ate ylesine youndu ki
kablolar orada da, baka yerde de kesilmi olabilirdi.
Yzba hibir zaman fikrini deitirmemi ve bu konuda
baka aklamalar yapmamt Yzba Friesenhahn
1954'te lmtr).
Yzba Bratge'nin de kabul ettii bu gre, kprnn
eski koruma efi olan Jakob Kleebach katlmyordu.
Olaydan yirmi yl sonra, 1968'de Kleebach'm aklna
hl 1939 ylnn bir Eyll gnnde grdklerinin ans
vard: O gn, sert titresimlerden sonra kprde kablolarn
koptuunu
grmt.
Onun
fikrince,
1944-1945
kmdaki bombardmanlardan sonra alelacele onarlan
birtakm balantlar, sabahleyin grlen youn trafiin ve
leden hemen sonra alan zorlu atein etkisiyle 7 Mart
gn leden sonra pekl Kopmu olabilirlerdi. Fakat bu
izah biimi Yzba Friesenhahn'm saat 15,12'de yapt
denetlemeyi gznnde bulundurmuyordu. Meer ki
titreim sonucu olan bu kopu da yaklak olarak saat
15,12 ile 15,26 arasnda vukua gelmi bulunsun.
Her ne olursa olsun, btn istihkmclar yardmc
tahrip kalbnn nitelik bakmndan olduu kadar nicelik
bakmndan
da
yetersiz
olduu
noktasnda
birlemekteydiler. Endstride kullanlan bu patlayc
madde, hele byle az miktarda olursa, T.N.T/nin yerini
tutamazd. Normal olarak kullanlmas ngrlen 600 kg
T.N.T. ile Assubay Faust'un yapt giriim baaryla
sonulanacakt. Dolaysiyle Remagen'da kimilerine gre
anl, kimilerine gre de dramatik hibir tarihsel olay cereyan etmeyecekti. Baz kimseler bu olayda bir kalleliin
ya da bir sabotajn rol oynad kansna da kolayca
kaplmlard ama hibir zaman ortaya geerli kantlar
koyamamlard.
Bili, galiba sen haklsn!

138

Yzba Willi Bratge ile arkadalar tutsaklklarnn ilk

saatlerini eski komuta postas olan Sankta Anna
Manastrnda geirmeye hazrlan dklar srada, Temen
Timmermann'n
piyadeleri
de
6
Haziran
gn
Normandiya'da savaan askerlerin karlatklar duruma
olduka
benzeyen
bir
durumla
karlam
bulunuyorlard. Onlar da ilke olarak dman igalindeki
bir kyda kprba kurmak, srtlarn bir su dzeyine
vererek savamak ve o an iin ar silhlardan yararlanamamak zorundaydlar. Onlar tek destekleyen, sol kyya
sralanm tanklarn toplarndan ibaretti. 1944 baharnda
Bat Avrupa'nn bir kumsalna Mttefiklerin karma
giriiminde bulunacaklarn dnerek, Mareal Rommel
o zaman, saldrgann en zayf nnn kyya ayak bast n
olacan hesaplamt. O gn akam olurken, 27'nci
Amerikan Piyade Taburu'nun durumu da -aradaki nisbet
fark sakl kalmak artiyle - sanki bu kehaneti
dorulayacak nitelikteydi.
Durumunun pamuk ipliine bal olduunu Temen
Karl H. Timmermann herkesten iyi biliyordu. Dman o
anda kar-saldrya geseydi, Erpel yolu zerinde 2'nci
Mangann kurduu kk engel tanklarn, hatt
topunun desteiyle dahi bunu durduramazd. A
Blnn talihine bakn ki kardan hibir ey
gelmiyordu. Erpel yaknnda mevzilenmi olan hafif
uaksavar topu Erpeler Ley'm - Temen Burrows'un
piyadelerinin trmandklar - kuzey yamacna bir sre ate
ettikten sonra susmutu. Yalnz kyn tesine ya da
Orsberg yolunun iki yanndaki yamalar zerine srlen
birka mnferit asker ate etmiti. Bunlar, geri ekilmekte
olan uaksavar topular ya da yanlarnda hl kendi
silhlar bulunan istihkmclard.
Temen Karl H. Timmermann, Tanr'nm bir ltfu olan
bu tepki yokluundan yararlanarak her asker iin ayr
ayr siperler kazdrd. Bu kk postalar dizisini de Dave
Gardner'in mangasmda-ki tanksavar toplarnn yardmyla
destekletti. Sonra Binba Murray Deevers toplayabildii
ne kadar otomatik silh varsa bunlar sa kyya geirtti,
peinden taburun br iki piyade bln kprbana
doru srd: Bunlar stemen

139

Jack H. Liedicke'nin B Bl ile Temen William E. Mac

Masters'in C Bl idi. Binba, stemen Liedicke'yi
Erpeler Ley'a doru gnderdi, Temen Mac Masters ise
askerlerini Orsberg yolu zerinde ilerletiyordu. Bylece
Temen Timmermann'n bl - sa kyda igal edilmi
ilk yer olan - Erpeler ky evresinde toplanma olanan
buldu.
Bu takviyeler sayesinde kk birliin mevcudu saat
17'den sonra 350 savay at. Binba Deevers'in
bylece yararlanabilecei btn bu askerler, sa yakaya
doru yola karld. Fakat unu da sylemek gerek ki,
kprbam skca elde tutabilmek iin bu, henz pekazd
Yarbay Leonard Engeman'a gre ancak tanklar, top
bataryalar ve ikml-iae aamalar bu mevziin gerekten
ele geirildiini kantlayabilir di. Onun iin Grev Birlii
Komutan, raylarn arasna denen tahtalarn onarm ve
kyya giden yolun, hazrlk tahribinin yapld noktaya
dek
aralarn
geebilecei
hle
getirilmesi
iin
istihkmclar sktryordu.
Nehrin baaryla alabilmesi iin yapacaklar iin
nemli olduunu anlayan 9'uncu stihkm Birliinin erleri
harl-harl ie koyuldular. Kimileri giri yollar zerindeki
maynlar aratryor, kimileri kprnn giriine Alman
istihkmclar-nm diktikleri engelleri kaldryordu. Temen
John Mitchell komutasndaki baka istihkmci lar da
kpr demesinin . dikmelerini aratra rak gizli
tuzaklar bulmaya alyorlard, ifekat asl byk faaliyet,
Yzba Kari Friesenhahn'n at ukurun nnde olup
bitmekteydi. ncelik le arlan bir boldozer orada
homurdanyordu. Ar ara gidip geliyor, ilerleyip
geriliyordu. Usta srcsnn elinde hem evikti hem
hantal. Demiryolundan toprak ve kum-akl karyor,
bunlar n-sra srerek gtrp kocaman ukunm iine
atyordu. imdiki haldeyse bu ukurun iine bir tank
girse olduu gibi kaybolurdu. stihkm askeri altndaki,
koca koca talar, topraklar ve kalaslar kolayca kaldran
dev aracyla btn bu malzemeyi stste yp
sktryordu. ler hzla ilerlemekteydi, yle ki Temen
Hugh Mott:
Bu i belki birka saate kadar biter, diyordu.

140

Yarbay Leonard Engeman,

gndermek iin acele ediyordu:

br

yakaya

tank

Yni tanklar geebilecekler, demek mi istiyorsun?

Diye sordu.
Evet, geebilirler!..
Saat 17'yi geti. Grev Gc Komutan, Tugeneral
Hoge'a hemen bir mesaj gnderdi, bu habere sevinecek,
diye dnyor, yle diyordu:
Kpr salam! br yakaya personel gnderiyorum!
Kpry tanklarn gemeleri iin hazrlatyorum!
Emirleriniz?
Yarbay Leonard Engeman da, Binba Murray
Deevers'le blk komutanlarnn kayglarna katlmasa
kendi honutluunu seve seve aa vuracakt. 27'nci
Tabur'daki piyadelerin pek gevek bir hlleri vard ve ona
ilerideki saatlerde iler pek tkrnda gitmeyecekmi gibi
grnyordu. Onun iin de B Sava Birlii Komutan'nm
talimatn kendisine bir an nce gndermesini istiyordu.
Deminki soruyu da onun iin sormutu. Az sonra Yarbay
Engeman daha fazla dayanamad, bir mesaj daha yollad:
br yakaya yerlemek zereyim. Ardm kim
koruyacak? Plnlarnz nedir? Olasya abuk bilgi
yollamanz dilerim.
Yarbay Leonard Engeman, komuta postasn kpr
yaknndaki bo bir evde kurmutu. Az sonra cevap geldi:
Elimizdeki btn aralarla sizleri destekleyeceiz! br
yakada savunma tesisleri kurun!
Bylesine olumlu bir haber alan Yarbay Engeman,
Temen Timmermann'm piyadeleri tnelin iinde ilk
tutsaklar alrlarken ve avu De Lisio'-nun mangas da
Erpel yolu zerinde bir engel kurarken, bir saatten daha
az bir zaman nce General Hoge'un yreinin bir kez daha
hopladm aklnn kenarndan bile geirmiyordu. Bu yeni
skntya 3'nc Kolordu Kurmaynn gnderip 9'uncu
Zrhl Tmen Harekt ubesi'nin ilettii bir mesajd. Bu
emir, B Sava Birlii'nin faaliyet alann genileterek
onun daha nceki grevini tamamlyordu. Sol ky

141

boyunca ilerleyi devam edecekti ama General Hoge'un

Harekt ubesi Bakan Binba Cothran'n saat 16,15'e
doru yollad bir mesaj, Kripp ile Sinzig arasndaki Ahr
Hatt'nm, gneye doru yaplacak ilerleyiin son snn
olmadn bildiriyordu. ( Tersine, Ren Nehri boyunca
Brohl, Andernach, hatt Koblenz dorultusunda bir
ilerleme yaplmas hlinde, kk rmak basit bir urak
yeri hline geliyordu. Bu yeni yneliin kknde, nc
Ordu'nun sol kanadnn Mayen, Moselle Nehri'nin aa
vadisi ve Koblenz dorultusunda giritii ilerleme vard.
Bu durumda 9'uncu Zrhl Tmen, rai t o n ' un sol
kanadyla balant salayacakt.
Bu, Tugeneral Hge iin ok zamansz bir emirdi.
Nehri geme ii, elindeki btn kuvvetleri douya
kaydrmasn gerektiriyordu, oysa ayn anda ona
vargcyle gneye doru ilerlemesi emrediliyordu!
Bununla birlikte bu seferki emir nemliydi: nk sz
konusu olan, l'inci ve 3'nc Ordular arasnda balanty
salamakt. Fakat bu byle olacak diye, B Sava
Birliinin nclerini sa kyya doru saldrtan ustalkl ve
ataka giriimden vaz m geilmesi gerekti?
Daha bir saat nce Tugeneral Hge, Birresdorf yolu
zerindeki gzetleme noktasndan Remagen Kprs'n
seyrediyordu. O zaman henz nehir geilmi deildi. Bu
yeni direktif bir saat nce gelmi olsayd, General de kendi
emrini geri alrd. nk bu emrin geerli kalmas itaatsizlik ve alman direktife uymamazlk anlamna gelirdi.
Fakat imdi birlikler br kydaydlar ve 3'nc
Kolordu'nun emrini yerine getirmek iin hem kprban,
hem de kprnn kendisini boaltmak gerekecekti.
General Hge, Birresdorf-taki komuta postasna dnerken
bu emrin, elde edilen baardan henz habersiz olan ve
hl Kolordunun balangta yklendii grev zerinde
alan kurmaylarca verildiini anlyordu. Onlar bu yeni,
beklenmedik, hemen hemen inamlmaz olay renince bu
grevi de herhalde ona gre dzelteceklerdir, diye
dnyordu. Tugeneral baar nnda sk durmak iin
bu iin nn ardn iyice lp tartmt. Fakat ac ac
glerek yle dnmekten de kendini alamyordu: 3'n-

142

c Kolordu, yollad emirde, gneye doru ilerleyii

srdrmek iin Alr Irma zerinde bir kprnn ele
geirilmesini, bu yaplamazsa bir kpr kurulmasn
bildiriyordu. Oysa kendisinin nc birlikleri, baka bir
ynde olmakla birlikte zaten sapasalam bir kpry ele
geirmi bulunmaktaydlar! Daima atlgan kimselere
glen sava rastlantsnn bu tr cilveleri vardr.
Tugeneral Hge, komuta postasna gelince orada
Tmenim stihkm Komutan Albay Sears Y. kerle
karlat. Neeli, cokulu bir insan olan Albay Coker, bir
kprnn ele geirildiini renince yerinde duramaz
olmutu. Ama bu kpr Ren Nehri zerindeymi, bu
baar da yukardan gelen plnlar altst ediyormu,
bunun nemi yoktu. stihkm subay duyduu byk
sevinci aa vurdu. O zaman Tugeneral Hge zihnini
kurcalayan ii de ona anlatt: Ya ald emre gre harekete
devam etmek; ya da sa kyda ele geen frsattan
yararlanmak gerekiyordu.
Albay Coker:
Generalim, izin verin de ben bir kou Tmen
Kararghna gideyim, durumu anlataym ve B Sava
Birliinin
ald
emirlere
niin
uyamayacam
aklayaym, dedi.
Ancak, bu iyi niyet gsterisi bir ie yaramad: nk
saat 17'den az nce General Leonardln kendisi Birresdorf
a geldi. O anda O, Tugeneral Hoge'a tam da lzm olan
adamd. st'n tanyor, ll ve gereki oluuna,
saduyusuna ve yargsnn salamlna deer veriyordu.
nce maden ereveli gzlkleriyle 9'uncu Zrhl Tmen
Komutan ilk bakta insanda bir asker ef deil de bir
profesr ya da bir rahip izlenimini uyand ryordu. Fakat
bu aldrmaz aydn edasnn altnda General Leonard,
rtbesini hakl gsteren sa* lam ve kararl bir karaktere
sahip bulunmaktayd.
Tugeneral Hge, st'n birden bir olupbitti
karsnda brakt. Adam daha ara has nidan inmemiti ki
ona hogeldmiz yerine gemek zere:

143

 Generalim, Remagen Kprs'n ele geirdik!..

Dedi.
General de yzn neeli neeli buruturarak: Canm
bunu niin yaptnz? Dedi.
General Leonard'm aldrmazl byle babacan bir
biime brnd m bu, hayra almetti.
Tugeneral Hge, yapt iin fkeye yol amayacan ve
partiyi kazanm olduunu hemen anlad. Bunun zerine
yreklendi ve 3'nc Kolor-du'nun emrini gstererek
bundan sonra ne yapmas gerektiini sordu.
General Leonard ekinmeden cevap verdi:
Elde ettiimiz stnl arttralm!.. Sonra da
Kolordu'ya haber veririz!.. Sonra alayc bir tavrla ekledi:
Emirleri dinlememisiniz Bili, ama muhakkak ki
haklsnz, ben de sizi destekleyeceim!..
9'uncu Zrhl Tmen'in Komutam o anda muhakkak ki
Tmen'deki subaylarn arasnda Tugeneral Hoge'un sert
bir insan olarak n yaptn dnyordu: Bir ey
istiyorum, dedi mi ister ve isteyiinde de esasl nedenler
vardr, derlerdi onun iin. Demek oluyor ki General
Leonard, Tugeneral Hoge'a kar duyduu saygy, ancak
onun yapt ii onaylayarak gsterebilirdi. Tugeneral
Hge ise iin byle sonulanacandan bir an bile kuku
duymamt. Fakat B Sava Bir-lii'nin benimsedii yeni
dorultuyu onaylay -geri General Leonard itiraf
etmiyordu ama - ortaya inkr gtrmez glkler
karacakt. General o anda 3'nc Kolordunun btn
birliklerinin geni lde yaylm olduklarn bilmiyor
deildi. Hepsi de kendilerine verilen hedeflere yaklamaktaydlar. Onlar yollarndan evirmek ok byk
glklere yol amak gibi bir tehlike yarataakt. Oysa B
Sava Birlii'nin giriimi st makamlarca onaylanrsa
ortaya kanlmaz olarak, byle bir durum kacakt. te
yandan, gerilerdeki yollar konvoylar tkam olmallard ve
General John Millikin'in kolordusunun hemen tedarik
edecei takviyeleri gnderebilecei hi de muhakkak
deildi. Fakat giriilen hareketin baarya ulamas iin en
nemli etkenlerden biri de buydu/

144

Bununla birlikte General John W. Leonard unlar

ekledi:
Siz elinizdekilerle tutunun. Ben de, elimdeki btn
takviyeleri size gnderirim. Kprnn gvenliinden
Tmen sorumlu olacak!
9'uncu Zrhl Tmen'in Komutan bu umulmadk
stnl gvence altna almak iin en uygun bulduu
nlemleri abucak ald. Yarbay William R. Prince'in Grev
Gc, Sinzig evresinden alnp yerine A Sava
Birlii'nin elemanlar geirilebilirdi, nk onlar da Ahr
vadisine ulamlard. Beri yandan, kuzeyde de 89'uncu
Keif B-l'nn bir birlii de mdahalede bulunabilirdi.
Kanatlan bylece gven altna girince, General Leonard
elinde bulunan ve kpr aralarn geebilecekleri hle
gelir gelmez Remagen'a ve sa kyya gnderecei
kuvvetlerin abucak bir bilanosunu yapacak hle geldi.
Hereyden nce 656'nc Tanksavar Taburu'nun C Bl
vard Bu korkun tank avclar 76,2'lik gl birer top la
donatlm bulunmaktaydlar. Sonra 89'uncu Keif
Birlii'nin C Bl ve nihayet 52'nci Piyade Taburu ile
310'uncu Piyade Alay'nn l'inci Taburu vard. Gerekli
direktifler vakit geirilmeksizin Tmen Kurmaynn yetkili
servislerine ulatrld. Bu eitli birliklerin yola
karlmas ve ilerleyi plnlamasnn yaplmas iin
gereken btn tedbirler burada alnacakt.
General John W. Leonard szlerini yle bitirdi:
Emirlere kar gelmek bir olaydr ama ben bu
konuda sizinle dayanma hlinde olacam, nk hakl
olduunuzu biliyorum!..
Birresdorf'dan Spa'ya
Tugeneral Hge iin bu, kendisine sayg kazandran bir
baaryd ve sava alanndaki atakln dllendiriyordu.
Bununla birlikte 3'nc Kolordu dzeyinde de buna
benzer bir onaylamann elde edilmesi gerekmekteydi,
9'uncu Zrhl Tmenin Kurmay Bakan Albay Harry
Johnson, Kolordu'nun Zlpich'teki kararghna telefon ettii zaman, General Millikin yerinde yoktu. Fakat onun

145

Kurmay Bakan olan Albay James Philips'-ten Albay

Johnson bu onay koparmann yolunu buldu. Hatt bir
ara Albay Philips haberin doruluuna inanmad da.
Albay Harry Johnson amacna ulamak iin btn
inandrma gcn kulland, olayn mucizeyi andran
niteliini belirtti ve bunu savan kesin dnm noktas
diye va-sflamaktan ekinmedi;
leri srlen kantlar ekiciydi. Bununla birlikte Albay
James Philips o anda Birinci Ordu'nun balca abasnn
Kln'den Ahr vadisinin gneyi ne dek Ren Nehri'nin sol
kysnda younlatn biliyordu. Bylece General
Patton'un nc Or-dusu'nun sol kanadyla balant
kurulmu olacakt. Kyll Irma vadisinin ilerisinde de
nc Ordunun Alman hatlarn yard bildiriliyordu.
Btn harekt direktifleriyle lojistik destek bu ynde
dzenlenmiti. Derken alt kademelerden birdenbire bir
giriim nerisi
geliveriyor ve bu, inceden inceye
hazrlanan bu dzenin tmn bozmak gibi bir tehlike
yaratyordu!
Bu haberi renince General John Millikin'in ve hatt
ordu dzeyinde de General Courtney Hodges'in tekileri ne
olacakt? Albay Philips bu konuda imdiden bir ey
sylemeye cesaret edemiyordu. Bununla birlikte kurmay
subay olarak edindii tecrbeyle, byk nehrin br
yakasnda Tanrinm bir ltfu olarak elde edilen bu krbamm salayaca btn yararlan sezmekten de geri
durmuyordu. Sonu olarak verdii cevap lastikliydi. Albay
Harry Johnson'un srar karsnda:
Peki, yle olsun, bu kprbam 'hafife' elde
tutun!.. Dedi.
Bundan fazla dilomata davranlamazd. Bununla
birlikte Albay Harry Johnson asl istediini elde etmi
bulunuyordu. nk bu cevap A Sava Birlii'nin Ahr
vadisindeki hareketine zmn bir deiiklik getirmeyi kabul
etmekle beraber, sa yakaya takviyeler geirilecei
anlamna da gelmekteydi.
Hatt
haber
komutanlk
kademelerini
giderek
trmandka her kurmay sorumlusu iin kesin bir evet

146

cevab almak gittike daha nzik bir hle geliyordu ama

uras da inkr gtrmemek-teydi: Her yanda aknln
etkisi ve inanmazlk n geince herkes u ikilem arasnda
bocalamaktayd: Frsattan yararlanma istei ve yaplacak
iin kazan-kayp ynlerinin bilincine erme key fiyeti.
Tugeneral Hge, Birresdorf yolu zerindeki gzetleme
noktasnda tek banayd. Her seferinde de onun
karlat duruma benzer bir durum ortaya kmaktayd
Fakat her seferinde de zmn bir evet cevab baskn
kyordu.
Bu ise, Birinci Ordu kurmay heyetlerinin btn
kademelerinde inkr gtrmez bir arkadalk zihniyetinin
bulunuu sonucuydu. Bu yksek rtbeli subaylarn ou
birbirini uzun zamandr tanyor, birbirinin deerini takdir
ediyor; beri yandan da yalnz grgyle deneye dayanan,
ampirik Anglo-Sakson zihniyeti her trl ekilcilii
uzaklatrp engelleri kaldryordu. Belika Harp Okulu
iin yazd bir incelemede, Yzba Lheureux unlar
sylemekteydi: En ilgin gzlem hi kukusuz udur:
Kpr ele geirilir geirilmez her kademe, bir st
kademenin duruma uymasn veya 'onaylamasn
beklemeksizin vaziyetten yararlanmak zere hemen
olumlu bir harekette bulunmutur. Bu da ilgili
komutanlarda-ki giriim zihniyetinin en yksek dereceye
ulatn ve onlarn bu ite en byk esneklii gsterdiklerini kantlayan bir hldir.
Fakat kukusuz bu, hiyerarinin btn kademelerinde
haberleme aralarnn esnekliini ve etkinliini de vmek
gerekir.
Kprnn ele geirildiine ilikin haber Birres-dorftan
saat 17'ye doru yola km, aradan eyrek saat bile
gemeden
General
Courtney
Hodgesln
Spa'daki
kararghna ulamt. General Hodges komuta postasn
tarihsel Htel Bri-tanniquete kurmutu: Almanya
mparatoru Wilhelm II, Birinci Dnya Sava sona erince
bu otelde tahtndan feragat etmiti. 16 Aralk gn 8 nci
Kolordu'nun Ardennelerde tuttuu kesimde Almanlarn
saldrya
getikleri
haberi
orada
nasl
heyecan
uyandrdysa, kprnn ele geirildii haberi de kukusuz

147

o denli heyecan uyandrmt. Fakat bu kez srpriz etkisi

her trl korku duygusunu uzaklatrm bulunmaktayd.
General Courtney Hodges haberi renince, kprubasnn
hemen kuvvetlendirilmesi iin onayn bildirerek astlarnn
son kayglarn da giderdi. Birinci Ordu Komutan, aka
belli etmemekle birlikte onlarn cokusunu paylayordu.
Bu baarnn, emrindeki Birinci Ordu iin yeni bir zafer
olduunu birdenbire anlayvermiti.
Ellisekiz yandaki bu Gneyli adamn bir yl ncesinin
Haziran aynda Cherbourg ve Coten-tin'i (Kotenten)
fethederek zafere ulatrd bu Ordunun banda zaten
kutsallam gibi bir hli vard. Austosun son on gn
iinde Avranches'-taki (Avran) kesin yarma hareketinin
de, Bre-tanya snrlarndan Ardenne'lere dek Fransa'nn
yldrm hzyla almasnn da erefi onundu. Bununla
birlikte mizacmdaki ekingenlik ve bu byk birliin
ilerini bir ynetici gibi yrtme konusunda gsterdii
titizlik, basn muhabirleri karsnda n plna gemek
istemeyii, gazetecilerin nnde nkteler savurmaktan ya
da her eyi kendisi baarm gibi grnmekten holanmay, sonunda sa kanattaki komusu ve General Omar
Bradleyln 12'nci Ordular Grubu'nun teki Ordu Komutan
olan ele avuca smaz Patton'a gre onun daha n
kazanmasna yol amt.
Oysa Ardenne'ler muharebesi srasnda asl yumruu o
Birinci Ordu yemiti. General Courtney Hodges kararl
davranarak Aachen'm dousundan Malmdy'nin gneybatsma dek alan gediin kuzey kanadn kapam;
sonra Ocak aynda bir ay nce yitirilen topraklarn geri
almna yardmc olmutu. ubatta kolordusunu Roer
Irma vadisi boyunca ileri srerek yeniden c-almay
baard. Mart ay da beliren umutlar dorulad. Alman
Cephesi Kln'n batsnda, Erft zerinde kt. 7'nci
Kolordu, o zamana dek
Mttefiklerin zaptettikleri kentlerin en by olan byk
Ren ehrini igal etti. te bugn de astlarndan giriken
ve atak bir tanesi ona sava ilk olarak kendisinin Ren
Nehri'nin sa kysna kaydrmas frsatn sunuyordu.

148

Aralk aynn karanlk gnlerinden sonra nasl bir

calma olacakt bu ve zaferlerle dolu bir ilkbahar iin ne
umutlar yaratacakt! ou kimsenin her eyden nce iyi
bir rgtleyici olarak tand insan, gerektiinde
kendisinin de kan frsatlardan yararlanmay bildiini
gsterecekti. Saint-L'nun ve Avranches'm kurtarcs
olarak yeniden ortaya kmaktayd. Alt ay nce olduu
gibi, imdi de dmann savunma hatlarn delme frsat
kyordu. General Hodges, bu frsat yakalad; Harekt
ubesi'ne eldeki btn olanaklar Remagen zerine
yneltmelerini emretti. Sonra da General Omar Bradley'e
tekmil haberi verdi.
Birinci Ordu Komutan, 12'nci Ordular Grubu'-nun
Meuse Nehri zerindeki Namur atosuna yerlemi
bulunan kararghyla telefon balants kurduunda saat
18'di. Byk haberi hi aznda gevelemeden vererek:
Brad, bir kpry ele geirdik! Dedi.
General Courtney Hodges, iinden bu nn tadn
karyordu. nk kazand baar, o Aralk ay boyunca
ok etin snavlardan gemi bulunan Ordular Grubu'nun
da baarsyd.
General Omar Bradley sordu:
Bir kpr m?... Ren zerinde salam bir kpry
ele geirdiini mi sylemek istiyorsun yni?
Evet! Savunucular havaya uurmaya vakit
bulamadan Yarbay Leonard Remagen kprsn ele
geirdi!
Vay canna!.. Courtney, bu i onun kuvvetlerini
ikiye blecek! br yakaya da adam koyuyor musun?

Elime geenlerin hepsini yolluyorum!..

Mkemmel!..
Bunun zerine General Courtney Hodges 3'n-c
Kolorduda alnmakta olan btn tedbirleri sayp dkt,
sonra:
Ordunun yedeklerinden de bir blmn alabilir
miyim acaba? Diye sordu.

149

Ordular Grubu Komutan, gittike cokuya kaplyordu.

Hemen cevap verdi:
Btn ele geirdiklerini br yakaya y, Courtney!
Kprbam da iyice salama bala!
Beri yandan nnde yayl duran byk duvar
haritasna da bakt, sonra kendi kendine konuuyormu
gibi:
br kabaday bizi vurmak iin yeterli olanaklar
toplayana dek en azndan belki iki gn gemi olacak...
Diye sylendi.
Kar taraftaki kabaday
Dman tarafndaki br Kabaday, B Ordular
Grubu Komutan Mareal Walter Model'di. En tehlikeli
durumlarda kurtarc olarak ortaya kt gnler ok
geride kalmt ama, zerine ald ar grevi baaracak
aptayd. Mareal Model, Rusya'nn istilsnda, 3'nc
Zrhl Tmenin banda bulunduu srada atakl, dinamizmi ve karakteriyle Guderian'm dikkatini ze rine
ekmiti. Ertesi yl bir zrhl kolordunun bana getirilen
Model, 9'uncu Ordu'nun merkez cephesinde ar hasara
urayan savunma tesislerini ok ustaca yeniden
dzenleyip daha 1943 yaznda Hitler'in gvenini
kazanmt.
Gzpekti, enerjikti; iyi bir rgtleyici, mkemmel bir
taktik uzmanyd Model. Rtbesi ne olursa olsun herkese
inan
ve
gven
alamt.
O
dnem,
savan
balangcndaki byk birlik komutanlarnn grevden
uzaklatrlmalarna rastladndan, onun usta bir ef
olarak kazand n daha da yaygnlamt. Mareal
Model savunma harektnda ok yetenekliydi, o dnem de
bu tr yntemlere ihtiya gstermekteydi. 1944 yaz
boyunca, Normandiya felketi zerine Mareal von
Kluge'nin grevden uzaklatrlmasndan sonra Mareal
Model, Bat Cephesi'nde alan gedikleri tkamak ve tutarl
bir savunmay yeniden kurmakla grevlendirilmiti. Eyll
banda
Ba-t'ya
Bakomutan
atanan
Mareal
Rundstedt'in nclnde bu enerjik asker Bat duvar
boyunca, aa Meuse Blgesi'nde ve Vosges (Voj) da-

150

larnn ilerisinde,
dzeltebilmiti.

ok

bozuk

bir

durumu

yeniden

Orta boylu, kara salyd. Canl baklar vard. Olduka

gen grnen bu hli, onun ellidrt yanda oluunu
deta yalanlyordu. Gayet iyi bir kurmay subayd,
yorulmak bilmeden alrd. Astlarndan da ok ey ister,
kendilerini var gleriyle ilerine vermeyenleri hibir
zaman yannda altrmazd. Bu yzden de bu alkan
ve yetenekli komutana askerler kadar, komutanln
yksek aamalarmdakiler de ok sayg gsteriyorlard.
Hitler yalnz kararll ve bklmez karakteri iin deil,
tm silhl kuvvetleri bakomutanl ile kara kuvvetleri
bakomutanlnn servislerine kar gsterdii esneklik
dolaysiyle de ona byk deer veriyordu. Ayrca, kara orduunun btn generalleri arasnda Model, Nazi rejimine
ok yatkn oluuyla da n kazanmt ve bunlarn bazlar
vaktiyle onun Himmler'in emir subay olmak iin yapt
dilei hi ho kar-lamamlard. u da var ki st
makamlara byle ho grnme arzusu, marealin
karakterineleki vasflardan birine, ykselme tutkusuna
uygun dmekteydi. Tuttuu her ii baaracana inanyor ve nm, erefin en yksek aamalarna ula may
zlyordu. Kaderine olan bu gveni onda kendine de
byk gven duygusu yaratmt. Dncelerini gl bir
tarzda ileri sryordu, iyimserlii de bazen snrszd.
Bylece,
kuzey
Renanya'da
ngiliz-Kanadallar-la
Amerikan 9'uncu Ordusu'nun giritikleri ayn hedefe
ynelik saldr, ona Ruhr Havzas zerine ken dolaysz
bir tehlike gibi grnmekteydi. Bu yzden de Mareal
birka gnden beri elindeki kuvvetlerin byk blmn,
zellikle uaksavar, sahra topusu ve zrhl birliklerini o
yana. gndermekteydi. Bununla birlikte bu uran yal nz
Bonn Blgesini kapsarm gibi bir hli vard ve bu eski
niversite kentinin yukarsnda, savunma tesisleri pek
yzst kalm durumdayd. u da var ki bu blgede,
Renin sol yakasnda 15 nci Ordu'nun bulunuu, ilke
olarak, yeterli bir korunma salayacakt.
Bu yzden de nehir, Remagen'da birdenbire ge
iliverince saldrgan sa kyda yle bir blgede ortaya
kverdi ki buras bir sava kesiminden ok, cephe

151

gerisinde bir yeri andryordu. uras da bir gerektir ki,

olay ilk haber alan subaylar dan biri ne Mareal Von
Rundstedt ya da Mare al Model'di, hatt ne de 15nci
Ordu Komutan General von Zangen'di: Bu sadece bir
istihkm binbasyd!..
Bu subayn ad Herbert Strobel'di. Grevi de her eyden
nce Koblenz'de ve daha aalarda 15'inci Ordu'nun
gerilerinde, nehrin iki yakas arasndaki ulam
salamakt. Kurmay heyetindeki subaylardan biri olan
Temen Albert Sei-bertz haberi kendisine ulatrd
zaman saat 21'e geliyordu. Grevine 2 Martta balam
olan Binba Herbert Strobel, komuta postasn sa Kydaki kk Rheinbrohl kasabasnda kurmutu. Buras
Remagen'n
oniki kilometre kadar gne-yindeydi.
Binbann emrinde 12'nci stihkm Alay'nm 3'nc
Taburu vard. Bu taburun, Yzba Friesenhahn'n
komutasndaki bl de Remagen'da bakm hizmetleriyle
urayordu.
Bu taburun Komutam, Binba August Kraft't, fakat
istihkm servislerindeki dzen gereince taburun komuta
postas Koblenz'in oniki km. kadar kuzeyinde, Bendorf
yaknndaki Sayn'da, do-laysiyle de Rheinbrohl'un yirmi
km. kadar gneyinde bulunuyordu. yle ki, dorudan
doruya kendi emrinde bulunan ast'mm akama doru
bana gelen kt ii saat 21'den sonra Binba Kraft'a
haber veren, Binba Strobel olmutu!
Binba August Kraft'n az aknlktan bir kar ak
kalmt ve geri istihkmcyd ama, hemencecik bir karsaldr dzenlemeyi dnmt. Bunu Binba Strobel'e
syledi ve taburda yedek olarak topu topu yirmi asker
bulunmakta olduundan, personel bakmndan yardm
istedi. Binba Kraft'm gsterdii tepki, Binba Strbele
artmad. Gerekten de Binba Kraft alkan, metodik
ve ok yetenekli bir subay olarak n yapmt. Birinci
Dnya Sava'na da katlarak l'inci snf Demirha nian
almt. Gsterdii ibirlii zihniyeti iin olduu kadar
sorumluluklarmn bilincine varm olduu iin de silh
arkadalarndan sayg gryordu. ,

152

Binba Herbert Strobel, Remagen felaketini ona haber

verir vermez Binba Kraft hemen tepki gsterdi, ef
olarak refleksi iledi. Fakat Sayn'-daki komuta postas
uzakt, asker mevcudu diye hemen hemen hibir ey
yoktu. Bu yzden de Binba Strobel 3'nc Tabur
Komutannn asl grevini yerine getirmesinin, yni
Koblenz'in kuzeyindeki kesimde bulunan br drt
kprnn gzetimiyle uraarak orada da byle kt bir
i olmamasn salamasnn daha iyi olacam dnd.
Bunlar Neuwied karayolu kprs, Neu-wied'in 4 km.
yukarsmdaki Urmitz demiryolu kprs, Koblenz'in
iindeki kpr ve son olarak da Koblenz'in gney
evresindeki Horcheim demiryolu kprsyd.
Buna karlk Rheinbrohl'daki komuta postasnda
bulunan Binba Strobel, bu kar-saldry Remagen
ynnde balatmay dnd. Amac kprye giderek bu
kez onu havaya uurmakt. Bu ii yapmak iin de Binba
sadece Sayn Gru-bu'ndan patlayc madde uzmanlarndan
oluan bir mfrezeyle bir ton patlayc madde istiyordu.
Her iki istei bir saat sonra yerine getirildi. Binba
Strobel istihkm subay olduuna gre, byle birdenbire
sava tedbirleri alnmasn emrederek kukusuz kendi
yetki
alannn
dna
km
oluyordu.
Fakat
Bakomutanlk on gnden beri hangi birliin hangi
makamdan emir alacan belirten yeni kararlar almt.
Binba Strobe Tin bu davran da bu kararlar almalberi
Renin r-a kysnda ve vadide hkm srmekte olan
kargaaln bir sonucuydu.
28 ubata dek Koblenz'teki Onikinei Asker
Blge'ye bal olan stihkm Generali Janowski, Remagen
kesimindeki istihkm birliklerinin teknik st'yd. Baka
sorunlar iin ise sorumluluk General Kurt von Berg'in
omuzlarmdayd. Bu iki generalin bal olduklar kurmay
heyetlerinin
yeleri
sorumluluklarn
bu
normal
blnne alm bulunmaktaydlar. Ayrca iki komutan
arasnda da en iyi kiisel ilikiler hkm srmekteydi.
Fakat 28 ubattan sonra vadinin savunulmas ii B
Ordular Grubu'na verildi. Bu yzden, bu Grubun

153

stihkm ubesinin Komutan olan stihkm Generali

Richard Wirtzle onun 5'inci Zrhl Ordu'daki meslekda
olan Albay Bujard, Renan-ya'nm bu kesiminde, teknik
servislerin
sorumlular
hline
gelmilerdi.
Sava
harektnn gdm ise General Botsch'un kurmaynn
greviydi. Fakat General Botsch 5 Martta baka bir greve
atanmt. yle ki, hangi birliin hangi st makama bal
olacan gsteren btn bu deiiklikler ve yaplan szde
dzenlemeler,
sonunda
yeni
tekillerin
eitli
komutanlklar iin zararl olmaktayd. Mesel General
Wirtz 7 Martta hl Remagen kesimini teftie gelmi
deildi!
Binba Herbert Strobel'in kendisi de ie balayal
ancak be gn olmutu ve bu kesimdeki sava gruplaryla
hibir temas kurmu deildi. Dmann kurduu
kprba blgesindeki asker mevcudunun bir ilk
saymn yaptnda, Binba bunlarn ok yetersiz
olduunu kabul zorunda kald. Bunlar 834'nc stihkm
Eitim Taburu'-nun dkntleri, 655'inci Kpr na
Taburu'nun baz elemanlar ve dank uaksavar
gruplaryd.
Hele
Binbann
uaksavar
birlikleri
zerindeki otoritesi ok snrlyd.
Dorusunu sylemek gerekirse bu dank kuv vetlerin
harekt bakmndan hibir deerleri yok tu. Byk
blm kprclerden ve sava iin yeterli eitim
grmemi,
donanmlar
eksik
istih-kmclardan
olumaktayd. Uaksavar askerlerinin ou da onsekiz
yama bile gelmeden, yeni askere alnm delikanllard ve
sa yakaya doru ekili srasnda bozulup dalmlard.
Demek-oluyor ki Binba Strobel'in, Rhembrobl'daki komuta postasndan yaplmasn emrettii kar saldr - elde
ar silhlar, zellikle tank ve topu destei olmadna
gre - tamamen pltonik bir tedbirden ibaret kalyordu.
stelik o blgede harektn tmn dzenleyecek hibir
komutan da yoktu.
Albay Reichhelm'in tepkisi
Albay Gnther Reichhelm'in gsterdii tepki ise bir
baka bakmdan daha da tehlikeli olabilirdi. Albay, B

154

Ordular Grubu'nun Harekt ubesi Bakanyd. Otuzbir

yanda olduuna gre Albay, kukusuz Alman
Ordusu'nda bu rtbedeki subaylarn en genlerinden
biriydi. Dmann Re-magen'da Ren Nehri'ni at haberi
Koblenz'teki bir uaksavar subaymca verilmi ve bir
rastlant sonucu onun eline gemiti. Mareal Walter
Model o srada yerinde olmadndan, onunla balant
kuramayan Albay, Reichhelm de haberi alnca tpk
Binba Herbert Strobel gibi tepki gstermi ve hemen
kar-saldrya gemeyi kararlatrmt. Hangi yksek
rtbeli subayn n e h rin sa kysnda, Remagen Blgesi'ne
en y a k n komuta postas bulunduunu aratrd. Ona General Praun'un komuta postasn gsterdiler. General,
Onbeinci Ordu Ulam ubesi Komutanyd. Kendisinden
ne tr bir grev beklendiini renince, General Praun
hemen birtakm sakncalar ileri srd:
Ben ynetimle ilgili iler gryorum, bu apta bir
sava hareketini yrtecek kadar yetenek sahibi deilim!
Dedi.
Albay Reichhelm, araya araya nihayet General vn
Wietersheim'm Bonn-Beuel yaknndaki komuta postasn
bulabildi. Bu, beklenmedik bir nimetti. nk General
Hinci Zrhl Tmen'e komuta ediyordu. Kukusuz
savaabilecek 25 tanka, 18 topa ve 4.000 askere; yni o
zamanlar bu tr bir birliin normal mevcudunun yaklak
te birine sahip bir kta iin tmen terimi pek atafatl
grnebilirdi. Fakat dman kprbann gszl
gznne alndkta, Hinci Tmenin hemen harekete
gemesi artiyle, bu mdahale muhakkak kesin bir sonu
verebilirdi. Fakat buna olanak yoktu; nk tmenin
elinde o anda akaryakt kalmamt...
Albay Reichhelm, dkrklma uramt ama ne
bahasna olursa olsun bir tepki gstermek istiyor, bkp
usanmadan,
yorulmadan
aratrmalarna
devam
ediyordu. Sonunda General von Kortzfleischln Klnlin 16
km. dousunda, Bens-berg'deki komuta postasyla
balant kurabildi. General, Ren Nehri'nin sa kysndaki
savunma blgesini ynetiyordu. Fakat burada da, bu cafcafl terimin ardnda, Generalin emrine verilen aralarn
yetersizlii yatmaktayd. ubat aynda bu greve

155

atanalberi,
General
Kortzfleisch
ancak
Alman
Ordusu'nun kk mfrezelerinden yararlanabilmiti.
Emrindeki asker mevcudunun balca blm ise zellikle
Volkssturm'un babozuk elemanlarndan olumaktayd!
Generalin ka-rarghmdaki harekt subay Albay Rudolf
Schulz daha sonra bu konuda unlar yazacakt:
Dmann durumu ve iinde bulunduumuz ko-muta
ve yetki glkleri dolaysiyle, bize yerilen grevin
baarlmas ok gt. Aslnda elimizde askerden daha
ok kurmay subay vard. Balangla ortaya kan
kargaalk ve tartma alannda olduu Kadar haberleme
alannda da elimizdeki aralarn yetersizlii, etkinliimizi
azaltyordu. Bununla b i rl i k te, komutanlk dzeyinde
grev duygusu ok y k sekti. General Kortzfleisch
yorulmadan
didinip
duruyor
ve
dman
bombardmanlarnn yaratt tehlike aldrmadan, Ren'in
dousundaki yollarda boyuna denetimler yapyordu.
Albay Reichelm'in Erpel evresindeki kpr-ban en
ksa srede yoketme grevini verdii kimse, byle bir
adamd. Durumu her zaman yerinde grmek isteyen
alkan bir komutan olarak n yapm bulunan General
Kortzfleisch, bu nn dorulayarak harekt subayn da
yanma alp hi beklemeksizin, hemen yola kt. lk ii
kar-saldry yapacak birlikleri bir yandan toplarken,
bunlarn savaacaklar alan incelemek oldu.
Dorusunu sylemek gerekirse, daha nce emrine
verilen Volkssturm elemanlarnn ne denli yetersiz eyler
olduunu bilen General Kortzfleisch, o an iin
yararlanabilecei olanaklar zerinde uzun boylu hayle
kaplmyordu. Geri Albay Reichhelm, ll'inci Zrhl
Tmenle hi deil se kt zerinde gzel ne sahip
Panzer Lehr Tmeni'nin emrine verildiini Generale bildirmiti. Fakat bu birliklerin gerek sava deerinin ne
olduunu kendine sormaya hakk yok m u y d u ? Zaten bu
birlikler o an iin Dsseldorf ve Kln kesimlerinde
grevlendirilmi bulunuyorlard. Bu yzden de onlar
imdiki grevlerinden alarak yeni sava kesimlerine
olasya abuk
gndermek gerekiyordu. Fakat bu i ne
kadar zamanda olacakt? General Kortzfleisch iin apak
olan bir ey vard ki uydu: Saldrgann amac, sa kyda

156

kazand baardan olasya abuk yararlanmak olacakt.

Demek oluyor ki zaman, savunmaclarn aleyhine
ilemekteydi ve General Kortzfleisch, Mareal Walter
Modelin Harekt Bakan'nm kendisine bildirdii gibi, eer
kpr geri alnacak-sa bu iin hemen yaplmas
gerektiini dnyordu.
Ama bu baarlacak myd? General Kortzfleisch,
Westerwald'daki ulam yollarnn yetersiz hlini biliyordu.
Buras sk ormanlarla kapl sarp bir blgeydi.
Ykseklikleri 300 m/yi aan birok da tepeler vard.
Kamyon ve akaryakt yokluu abuk bir tamay da
mmkn klmyordu. Haberleme aralarnn ackl hli,
yaplacak geni lde harekta ayr bir engel yaratacakt.
stelik sava blgesi de yaknd.
General Kortzfleisch'la Albay Schulz Bonn'a doru
ilerledike, tehlikenin bykl de belirli bir hl
alyordu. Ren vadisi henz onbe km. kadar uzaktayd.
Fakat iki subay da daha imdiden gney-bat
dorultusunda boyuna parldayan klar gryorlard.
Bunlar, muhakkak ar top mermilerinin atldklarn ya
da isabet ettiklerini gsteren klard. Arasra klar
ylesine uzayp gediyordu ki, insanda Bonn ile Kln
arasndaki btn blge sanki ( - ay r cayr yanyormu
gibi bir izlenim uyanyordu...
Birdenbire, Bonn'un kuzey-dousunda, oniki km. kadar
tede olan Siegburg'a yakn bir kyde General von
Kortzfleisch'la Albay Rudolf Schulz, kendilerine verilen
nemli grevi reneliberi hayl ettikleri nesneyi
kefederek akna dndler:
Bu, yry hlindeki bir tank birliiydi! Ne denli
inanlmaz olursa olsun, karlarnda 16 tank vard.
Anayol boyunca sralanmlard, yakt de-polaryla
cephanelikleri doluydu. Birlii desteklemek iin de hemen
orackta, aa yukar tam mevcutlu bir Panzergrenadiere
taburu vard!
Bilgi alnd: Sz konusu olan 106'nc Feld-herrnhalle
Tank Tugay idi. Bu, Bat Cephesi savalarnn iyi
tandklar, sekin bir birlikti ve Yarbay Ewers'in

157

komutasmdayd. Yarbayn gsn ssleyen Demirha

nianyla mee yapraklar, onun deerli bir sava
olduunu kantlyordu.
General von Kortzfleisch hemen yle dnd:
te, Erpel zerine kar-saldry yapmak iin
gerekli olan ey! Ama Yarbay Ewers, Bonn ynnde
gitmek iin emir almt. Orada ok etin savalar
oluyordu, Bakomutanlk da Ren'in sol kysndaki
kprbam ne bahasna olursa elde tutmaya karar
vermiti.
Yarbayn
Remagen!
savunanlarn
bana
gelen
felketten haberi vard. Tanklaryla kumbarac askerlerini
hemen hemen krk km. kadar uzaktaki Erpel cebine kar
kullanmanm daha iyi olup olmayacam yarbay da
dnd. Elinde olsa, Yarbay Ewers kukusuz vurucu
birliini daha byk tehlikede olan bu noktaya seve seve
yneltirdi.
General von Kortzfleisch, Yarbay hemen sor guya
ekerek btn birliklerinin hemen harekete geecek
durumda olduklarn rendi. Yarbay Ewers de bunu
doruluyordu. Bunun zer ine General von Kortzfleisch,
Mareal Walter Model'-le temasa geip bu grev
deiikliini elde edene dek her trl hareketi ertelemisini
K^nc Tugay Komutanndan istedi.
Dman kprba kesiminde Feldherrnhalle-den
baka mdahalede bulunacak baka hibir kuvvet yoktu.
General von Kortzfleisch, st'ne btn bunlar
anlattktan sonra unlar da ekledi:
Eer Yarbay Ewers'le emrindeki tecrbeli birlik
geceleyin saldrgan br kyya atmazsa, Almanya'nn
barna doru bir kap alm olacaktr.
Mareal Walter Model, olduka bezgin bir eda ile cevap
verdi:
Fhrer'in genel kararghmdaki subaylara ben de
aa yukar ayn eyi syledim. Yeni duruma ramen,
106'nc Tugay, Bonn'daki kprba-nn savunmasna
katlacaktr!..
Kardaki kabadaynm kendisi de bylece verecei

158

kararlarda eli-kolu bal olduundan, General Omar

Bradley'in kehaneti doru kacakt. Yarbay Ewers
maiyetindekilere Bonn'a doru hareket etmeleri iin kesin
emri verirken, General Kortzfleisch da gney ynnde
yoluna devam ediyordu. Bonn-Beuel d mahallesinden
sonra sa ky boyunca Honnef'e dek ilerledi, sonra sola
saparak Kalenborn'a gitmek zere Siebengebirge da
emberine dald. Ordular Grubu, Kararghn burada
kurmutu. Oraya vardklarnda Generalle Harekt Subay,
Erpel'den 9 km. kadar uzaklktaydlar. Fakat gecenin
karanlna gmlm bu sessiz kyle dmann kurduu
kk kprba arasnda hibir balant yoktu. Buras
hemen hemen bir askerden arnm blge idi. Yalnz
birka istihkm birliiyle az-ok dank hldeki
uaksavar erat sa kynn yamalarnda babo
dolayor; ufak gruplar ise Erpeler Ley'n br yanndaki
Heister, Severinsog, Orsberg ve K as bach kylerini
ellerinde tutuyorlard. Fakat bu gruplarn hibiri
kprbama kar der! i toplu bir harekete geecek hlde
deildi. Nitekim Albay Rudolf Schulz unlar yazmt:
106'nc Tugay, ErpePe kar harekete geseydi bu,
baaryla sonuland lde, Bat'da sava uzatmaktan
baka bir eye yaramayacakt. Bu, kesin bir baar
olmayacakt. Fakat en yksek kademelerin, harektn
taktik ynetimine dorudan karmalarnn - Dou
cephesinde de ok sk grld gibi -nasl felketli
sonular verdiini bu kk rnek de gsterir.
Haydi yr Brad, elimdeki her eyi sana vereceim!
Alman Bakomutanl, kprye ulamak iin eline
geen bu tek frsat karrken, Remagen evresi de tpk
bir mknats gibi, Kln'n gneydousunda bulunan
btn Amerikan kuvvetlerini kendisine ekiyordu.
Geceleyin, yamurdan parlayan yollarn zerinde uzun
konvoylar grlyor; Military police (Asker polis - nzibat)
mfrezeleri bunlar Renanya'nn bu kk kasabasna
doru yneltiyordu. Daha birka saat nce tra fik
servislerinin ou buray bilmiyorlard ama imdi
Remagen, Birinci Ordu'nun tmnn elinde ne kadar
kuvvet varsa hepsinin gerekten bir toplanma yeri hline

159

gelmiti.
Bu hl, saat 20'den az sonra General I I Bradley'le
General Eisenhower arasnda g e e n
bir telefon
konumasnn sonucuydu. 12'nci Ordular Grubu
Komutan, o akam Ike'n Harekt ubesi Bakan
General Harold R . K u l Tu yemee alkoymutu. Yemekten
sonra General Bradley onu alp brosuna gtrmt.
Ordular Grubu'-nun harekt blgesini gsteren haritalar
orada yayl duruyordu. General Bull 9'uncu Zrhl Tmenin Remagen'da kazand baary beeniyor, fakat
una zlyordu: O blge, sonradan nehrin sa kysnda
yaplacak byk lde bir saldn iin ideal alan deildi.
Buna karlk General Omar Bradley memnunluunu
gizlemiyordu. Onun fikrince kprnn ele geirilii gerek
bir nimet olmutu. Geri daha gerideki blge olduka sarp
ve engebeliydi ama -nehrin ald yere bir lde yakn
olan - Frank-furt-Kln otoyolunun abucak kontrol altna
aln ileride, gerek gney-dou ynnde Frankfurt'a ve
Main Nehri vadisine;! gerekse dou ve kuzey-dou
ynnde Ruhr havzasna doru harekete geme olanan
salyordu. Fakat bu kez General Bull yerinde bir itiraz
ileri srd: Sa kynn bu kesimine belirli sayda
tmenleri srmek Bakomutanln kurduu btn
dzeni bozmak, hatt plnlarn altst etmek gibi bir
tehlike yaratmyor muydu?
Gerekten de General Harold R. Bull, Mttefik
Bakomutanlnm, Montgomery'nin 21 nci Ordular
Grubu'nun kuzey Renanya'da kazand baary olasya
abuk deerlendirmek niyetinde olduunu grevi gerei
ok iyi biliyordu: Nehri byk kuvvetlerle amak iin 23
Marttan balayarak Duisburg'un aasndaki Wesel
Blgesfnde bir giriim yaplmas ngrlmt. Belika ve
gney Hollanda,
yollar asker
birlikleri,
saldr
malzemesini, cephane ve ikml-iaeyi aa Meu-se'n
ilerisine gtrmek iin daha imdiden yola km olan
birok konvoyla doluydu. u hlde, Westerwaldln bu sarp
blgesinde hi aklda yokken kurulan bu kprba,
buraya takviyeler gndermek gerekirse, asl byk
tasary bozmak gibi bir tehlike yaratmyor muydu?

160

O zaman General Bull az-ok ararak bir eyin farkna

vard: General Omar Bradley'in ard urda sa kyya
srmek istedii 4-5 tmeni Elsenhower henz
yararlanlabilir hle sokmamt, nk olup bitenlerden
haberi yoktu! 9'uncu Zrhl Tmenin, 3'nc Kolordu'nun,
l'inci Ordu'nun ve 12'nci Ordular Grubu'nun eitli
kademeleri, Tugeneral Hoge'un yapaca giriim kendilerine bildirildiinde imdiye dek elverili davranmlard
Fakat Bakomutan henz fikrini bildirmi deildi...
Tpk General Courtney Hodges gibi, kn urad
baarszln cn almak iin sabrszlanan, coku
iindeki General Omar Bradley, em-rindekilerin btn
giriimlerini onaylad. Buna gre, ordular grubundan
onunkisi, nehrin sa yakasna ayak basacaklarn ilki
olacakt. Byle bir frsat karlmazd, bunu da konuuna
inan dolu bir tavrla syledi:
Ren Nehri'ni atk! imdi elimizde bir kprba var
ya, Tanr akna bundan yararlanalm!
te bu nedenle, hemen' sonra, 12'nci Ordular
Grubu'nun Komutan, Reims'teki genel karargh telefonla
arad. Ardenne'lerdeki savan elverili bir tarzda sona
eriinden beri, Bat Asker ti ila knn Bakomutan,
Versailles'daki genel karar ghn Champagne'daki bu
kente nakletmi ti, Dairelerini yerletirmek iin Ike,
istasyon mahal lesindeki bir erkek teknik kolejini
semiti. Bina bykt, normal zamanda yaklak 1.500
renciyi barndrabiliyordu. Fakat Bakomutann kurmay heyetini iine ancak alabildi. S.ll.A.E.F.'in
(Avrupa'daki Mttefik Kuvvetler Genel Karargh) subay,
assubay, erat ve kadn personel olarak 5.000'i akn
bulunan teki servisleri, kentin baka birka yapsna
datlmlard.
Genelkurmayla senli benli olanlar, Generalin dairesini
krmzdan tuladan kk okul diye adlandryorlard.
Ike eski snflardan birini bro hline getirerek, yapnn
birinci
katma
yerlemiti.
General
Eisenhower
yemekhanede bulunduu srada: General Omar Bradley
sizi telefondan istiyor, dediler. Bakomutan o akam, 23

161

Martta 21'inci Ordular Grbu'nun byk saldrsna

katlacak olan, hava yoluyla tanacak birliklerin
komutanlaryla konutu. Havadan kanan 18'inci
Kolordu'nun Komutan General Ridg-way, havadan
taman 82'nci Tmen'in Komutam General Gavin ve
havadan taman 101'inci Tmen'in Komutan General
Taylor toplantdaydlar. Bunlar 6 Haziran 1944 gecesinin
emektaryd. Ayrca genel karargh kurmay heyetinden
General Morgan'la Yzba Harry Butcher de hazr
bulunuyorlard.
General Dwight Eisenhower'e gre Kuzey Re-nanya'da
yaplacak bu harekt istil muharebesinin yeni bir
evresiydi: Bu muharebe Mttefiklerin egemenliini nihayet
Ren'in tesine gtrecek ve dman lkenin barna giden
yollar aacakt. General Eisenhower'in, baz koullarn
havadan taman birliklerin bu iki komutanyla birlikte
inceledii bu byk ldeki saldr, Reich'-m merkezine
yneltilmesi ngrlen balca iki saldrdan biriydi.
Wesel'in iki yanndan, Ruhr'un kuzey-dousunda
yaplacak ve ' byk endstri blgesinin ardna kuzeyden
sarkmay
salayacakt.
Ayn
zamanda
Westfalen
ovasndan geerek
Ems, Weser ve Elbe nehirleri, hatt Ballk D e n i z i
dorultusunda esasl bir ilerleyi y a p l m a s n a d a olanak
salayacakt.
Tamamlayc nitelikte olduu iin daha sonra yaplacak
olan bir ilerleyi de Main Nehri vadisi ne ynelecekti.
Bylece Hessen'e ulalacak ve Kassel Blgesinden
balayarak da yarma hareke tinin salad elverili
durumdan gerek 2l'inci Ordular Grubu'yla bulumak
zere
gerek
kuzey,
gerekse
dou
ynnde
yararlanlabilecekti. Btn bu tasarlar Malta'da ubat
balangcnda
Roosevelt
ve
Churchill
tarafndan
incelenmiti. O srada ikisi de Yalta'ya gitmeye
hazrlanyorlard. Churchill, Montgomery'nin ynetecei
bu harektn nemi zerinde zellikle durmutu. General
Dwight Eisenhower de bu nedenle Mont-gomery'ye
havadan yaplan bu nemli destei salyordu.

162

te btn bunlar olup biterken yemek, General Omar

Bradley'in telefon etmesi zerine yar da kald. Telefon,
salonun bir kesindeydi ve ye-mektekilerin hibiri o an
iin Bakomutann szlerine dikkat etmiyordu. Bununla
birlikte birdenbire heyecanlan, szlerinin sertlii ve
kopard hayret lklar cephede olaanst bir eylerin
olup bittiini gstermekteydi. General Omar Bradley de,
zaten Eisenhower'in byle bir tepki gstermesini
bekliyordu. ok gemeden u soru ortaya kt: Ren'in
br kysna atlabilecek, ya rarlanlabilir durumda ne
kadar kuvvet van! "
General Omar Bradley:
4 tmenden fazla, diye cevap v e r d i . Fkal ben bu
kuvvetlerin sa kyya srlnn sizin plnlarnzla
atmayacandan emin o l m a k istiyordum.
Bakomutan hemen cevap verdi:
Pekl, Brad! Biz de birka tmenin Kln nnde
hareketsiz kalacan gznnde bulundurmutuk. Bu
tmenler imdi serbest! Hemen harekete ge! Mevzii
smsk elde tutmak iin en azndan be tmenle baka ne
lazmsa al, hemen yola kart!..
General
yazmt:

Dwight

Eisenhower

daha

sonra

unlar

Bana u karl verdiinde, sesinde gerek bir

sevincin nladn farkettim:
'Ben de tam byle yapmak istiyordum! Ama buradakiler,
sizin plnlarnzla atma olacan syleyerek itirazda
bulundular. Onun iin sizinle anlamak istedim.Sava
boyunca geirdiim en gzel nlardan biri bu oldu. Byk
baarlar genellikle gnler, hatt haftalar nce tasarlanr.
yle ki, bunlar nihayet gerekleti mi, Bakomutanlkla
Kurmay Heyetleri sonucun byle olacana kendilerini o
denli hazrlamlardr ki, yeni plnlarn hazrlna dalp
giderler. Fakat Remagen baars hi mi hi beklenmiyordu. Ren Nehri'ni salam bir kprden geerek amtk.
Reich 'in barn koruyan geleneksel engel almt.
Dmann 1945 ylnn baharnda, ya da yaznda bozguna
urayaca ok uzun zaman nce hesaplanmt ama

163

imdi bu yenilginin, sanki elimizin altmdaym gibi bir

hli vard.
Bendeki coku, konuklarma da geti. Bunlarn
arasnda, parat birliklerinin dmanla her trl
koullar altnda yaptklar etin savalara emekleri gemi
olanlar da vard. Hepsi arpmalarn yaknda sona
ereceini nceden haber verdiler. Eminim ki o
unutulmayacak gnden sonra hepsi de ezici bir zafere
olan inancn verdii o grkemli atlmla kendilerini
savaa verdiler.
Gerekten,
konumann
sonunu
izlemi
olan
konuklarn, artk iin kapsamm kavramak iin byk
ayrntlar renmeye ihtiyalar yoktu. Hepsi byk bir
sevin iindeydiler. Hatt ( U n e rai Ridgway, iki hafta
sonra Montgomery'nin ke siminde yaplmas ngrlen
Havadan ndi? n i e Harektnn, Renin bu yakasna
yneltilmesini nererek bu konuda nclk bile etti!
Fakat bu kez Ike plnlarn altst etmeye ve Montgomery'nin yeni bir kepazeliine yol amaya yanamyordu:
Bu kez bu frsat bulamayacaksnz ama merak
etmeyin, ok gemeden byle bir frsat ele geireceksiniz,
dedi.
Umutsuz durumdaki bir adamn - Hitlerln -herkese
zorla kabul ettirdii kat boyunduruk dolaysiyle bir yanda
arlk, tutukluk, kargaalk; br yanda da esneklik,
gven ve duruma uyma duygusu... Bir kamptaki baary,
tekinde-ki yanl stne yanl yapmay izah eden olaylar
ite bunlard. Tugeneral Hge, on yl kadar nce General
D. Eisenhowerln Kurmay Heyeti'nin sekin subaylarndan
biriydi. Bakomutan onun giriimini onaylarken, gerekli
emirler de her yana ulatrlm bulunuyordu bile.
Saat 20,15'te General John W. Leonard b i r s redir
zten bildii bir haberin dorulandn bildiren bir emir
ald: Bu, Ahr Irma'nm tesinde, gneye doru giritii
harektn durdurulmasy-d. Bu inancadan g alan
9'uncu Z r h l Tmen Komutan, Sinzig'daki 52'nci Piyade
Taburu'nu Bad-Neuenahr'dan gelen A Sava Birlii'nin
bir mfrezesiyle deitirdi. Ahr vadisinde 89'uncu

164

Keif Bl'nn yerini alan 310'uncu Piyade Alaynn

Tinci Taburu'nu da Remagen'a doru ileri srd.
3'nc Kolordu'nun Kurmay Heyeti saat 17'den beri
hangi birliin nereden emir alacan gsteren yeni plnlar
hazrlamt. General John Mil-likin'in Harekt ubesi,
Remagen
zerine
tam
mevcutlu
bir
tmenin
gnderilemeyeceini grnce, peyderpey yararlanlabilir
hle gelecek eitli birliklerin yola karlmasn
kararlatrd. Btn bu kuvvetler gelir gelmez, nehrin sa
yakasna geen kuvvetlerin Komutan Tugeneral Hoge'un
emrine verilecekti. Bunlar 9'uncu ve 78'inci Piyade
Tmenleri'nden alman iki tane motorlu piyade alay ile;
105'lik bir sahra topu taburu kadar deerli olan destek
birlikleri, bir 155'lik top grubuyla bir de 8 pusluk obs
topu grubuydu. Bunu, geceleyin 482'nci Uaksavar
Taburu tamamlayacakt.
Karanlk ve yal gecede gittike artan bu trafik,
aralarn btn farlar yand hlde cereyan ediyordu.
Uzun izgili, kl trtl tekerlekler tpk ate bcekleri gibi,
Kln Blgesi'nin yollarnda ve Eifel Da'nm kuzey
yamalarnda parld-yorlard. Bu izgiler Dren'den,
Zlpich'ten ya da Euskirchen'den gelerek gney-douya
yneliyorlar; gerek Birresdorf yolundan, gerekse Rheinbach, Gelsdorf, Bad-Neuenahr ve Sinzig'den gelip Ren
vadisine ulayorlard. Konvaylar orada Kob-lenz'den
Bonn'a giden yolu ayorlar, Kripp kyne varyorlar,
sonra kuzeye kvrlp Remagen'm gney evresine
ulayorlard: Ara dizileri orada birikmeye balyordu.
67'nci Alman Kolordusu Ahr vadisinin gneyinde tam
ekilme hlinde olduundan, bu hareketin onun
tarafndan rahatsz edilmesi gibi bir tehU ke yoktu.
Onbeinci Alman Ordusu her yanda i'.iriliyordu. 74'nc
Alman Kolordusu, onlu lan kesinlikle ayrlm ve Bonn'a
doru srlmt. Sol kanatta, Mnstereifel'^ Adenau
arasnda (>(>'-i tc Alman Kolordusu'yla temas tmyle
yitirilmi bulunmaktayd. Bu yzden, General Otto
Maximilian Hitzfeld'in ilk ii Koblenz yolu zerinde,
Sinzig'in gneyinde ve Niederbreisig ky hizasnda bir yol
engeli kurmak oldu. Bir istihkm birliine Sinzig'in 6 km.

165

kadar gneyinde bu engeli kurma grevi verildi. Bu

mevziin batsnda, 272'nci Alman Piyade Tmeni'nin
dkntleri Heimersheirn'm gney-batsma hkim olan
ormanlk tepelerde tutunabilmek iin bouna urayorlard. Sol kanatlarnda, tmenin kalntlar 277'nci
Alman Piyade Tmeni'yle temas hlinde bile deildi. Zaten
bu Tmen de sabahleyin Gelsdorf'a doru yapmaya
kalkt, fkal, baa ramad ilerleyi srasnda Ahr
vadisinden srlp atlmt. imdiyse Amerikan
konvoylar va diden hemen hemen aralksz olarak geip
gidiyorlard. Tmen, ya da hi deilse onun kalnts
Altenahr ve Brck kylerini boaltm, Adenau'n kuzeydousunda, Staffel ile Herschbah (Her-bah) arasndaki
ormanlarla kapl tepelere snmaya alyordu.
Henz 67'nci Alman Kolordusu'nun kontrolnde
bulunan blge orada sona ermekteydi. Ahr vadisi tmyle
kaybedilmiti.
General
Maximilian
Hitzfeld,
artk
Dedenbach'taki
kararghndan
89'-uncu
Piyade
Tmeni'yle balant kuramyordu: Bu Tmen sabahtan
beri
Mnstereifel
Blgesi'n-de
savaa
tutumu
bulunmaktayd. Sol kanattaki 6 6 'nc Kolordu'yla da artk
hibir balant kalmamt. Bu yzden de 67'nci
Kolordu'nun tuttuu kesim Herschbach'm evresinde,
277'nci Piyade Tmeninin sol kanadnda sona eriyordu.
Daha ileride ne olup bittii bilinmemekteydi: Gelen raporlar yalnz dank birliklerin Adenau yolu zerinde
gerilemekte olduklarn bildiriyorlard.
General von Zangen, kararghn Waldorf tan Ren Nehri
zerinde, Sinzig'in on km. kadar gneyinde bulunan
Brohl'a doru geri ekmiti. Ama ne kadar zaman iin?
abucak kuruverdii bu komuta postasndan, Onbeinci
Ordu Komutan ancak iskelet hline gelmi iki tmeni
ynetetili* yordu.
leri yoluna koymak iin, General Patton'un
komutasndaki nc Amerikan Ordusu da Eif el
dalar zerinde harekete gemiti. Sol kanad, yni
Middleton'un Ardenne'lerde de savam olan 8'inci
Kolordusu Mart banda Schnee Eifel sradalarn am,
Prm Blgesini ele geirmi, Gerolstein'm dousunda Kyll

166

Irmainm yukar vadisini amt. Bu hareket Koblenz'in

30 km. kadar batsnda, Mayen'a doru Adenau'n gneyinde geliirse, Onbeinci Ordu'nun kalntlar ok
gemeden srtlarn Ren Nehri'ne dayayacaklar d...
imdiki hlde Dedenbach'a olduu kadar Brohl'a da
gelen ve birbirlerini az-ok tutan haberler, Ahr'n
gneyinde
dman
basksnn
biraz
gevediini
gstermekteydi Bu iki kurmayda da Tanrinn bir ltfu
olan
bu
soluk
aln,
Remagen
Kprs'nn
kaybediliinin ve Erpel'de bir kprba kuruluunun
sonucu olduundan hi kimsenin haberi yoktu:
Dorulanmayan dedikodular ve belirsiz sylentiler geri
bu kprbamm kaybedilmi olduunu bildirmekte
idiyseler de, Erpel kprba bundan byle 9'uncu Zrhl
Tmen'in btn yararlanlabilir kuvvetlerini kendi
zerine ekmekteydi.

Eisenhower gizlilik istiyor

Bununla birlikte Mttefik kaynaklarndan gelen hibir
haber bu sylentileri dorulamad: nk Remagen
iinden hi szedilememesi iin General D. Eisenhower,
genel kararghn sansr servislerine ok kesin emirler
vermiti. Bunun zerine de S.H.A.E.F. haberler servisi o
akam Kln'n merkezindeki arpmalarn kesiliinin
nemini sava muhabirlerine zellikle belirtecekti.
Gerekten, akam zerinden beri 7'nci Amerikan
Kolordusu'nun kuvvetleri Ren Nehri'ne varmlar, son
savunucular sa kydaki Deutz ve Mlheim d
mahallelerine doru pskrtmlerdi. Ertesi sabah
tarafsz lkelerde olsun, Mttefik lkelerde olsun Renanya
Blgesi'nin bu byk kentinin kesin olarak ele geirildii
haberi gazetelerin ba kesinde, radyo yorumcularnn
bltenlerinin de n plnnda yer alacakt. Haberlerin
ulatrlmas iin zaman gerekli olduundan, bu
bakmdan en elverili durumda olanlar, Bat Avrupa'nn
kurtarlm blgelerinde bulunan gnlk gazetelerdi.
Hatt bunlar birinci sayfalarna n salm olan katedralin
resmini bile koyacaklard. Ortaa gotik sanatnn birer
hrikas olan katedralin siyahms iki an kulesi,

167

g r n r d e ' salam olduklar hlde, ykntlarn ortasnda

ykseliyorlard.
Yorumcularla bayazarlar o na dek MUtt( Piklerin
igal ettikleri en byk kent olan hu Alman metropolnn
zaptmdaki /nemi belirteceklerdi. Renanya'nm bu kenti,
Reich'm ekonomik gcnn temel direklerinden birini
achen'dan daha iyi simgeliyordu. Montgomery'nin
21'inci Ordular Grubu'nun ve General Lawton Collins'in
7'nci Kolordusu'nun gz doldurucu ilerleyiinden sonra
Renanya'nm
bu
blgesinde
birok
gazeteci
bulunduundan, haber daha da iyi belirtilecekti.
Baka sava muhabirleri de nc Ordu'nun sol
kanadnn
gneydeki
ilerleyiini
belirteceklerinden,
Remagen iinin gizlilii de bu sayede daha iyi korunacakt.
Prestij denen nesnenin anlamn General George C.
Patton'dan daha iyi kimse bilmez; bir baary parlak bir
harekt haline sokarak bir sava olayn onun kadar iyi
hi kimse belirtemezdi. te imdi de 4'n Zrhl Tmen,
Gerolsetin'la Adenau'm gneyi arasndaki blgede
ilerliyordu. Daha sonraki hedefler olarak da Mayen' ve
Andernach'la Koblenz dorultusundaki Ren vadisini
semiti (Remagen'da kazand baarnn dl olarak,
General Hge 22 Martta bu 4'nc Zrhl Tmen'in
Komutanlna atanacakt).
ubatta Lksemburg Bykdkalmm snrlarndan
balayan nc Ordu'nun saldrs gney Eifel ynnde
ilerlemi; Prm, daha sonra Kyll rmaklarnn kenarlar
dik yamal kk vadilerinin ilerisine ulamt. Bu
blgeye hkim olan 600 m. kadar ykseklikte baz tepeler
vard ki bu da ortaya, Ardenne'lerdeki tepelerle inkr
gtrmez benzerlikler karyordu. Usta bir Komutan olan
General Patton'un, birliklerinin yeteneklerini belirtmek
iin gerekli szleri bulacana hi kuku yoktu.
Bir yandan Kln'den gelen haberler, br yandan
Koblenz Blgesi'nin adnn gemesi aktali-tenin n
plnnda yer alarak gazetelerin yaz ilerinde usuz
bucaksz Bat Cephesi'nin br kesimlerinden gelecek
haberleri glgede b r a k a c a k [ard: Bu cephe, Alsas'n Ren
Blgesinin, Zeeland Blgesindeki Meuse Nehri'ne dek

168

uzanyordu.

2 Marttan beri nc Amerikan

Ordusu' n u n s a g kanadnca igal edilen Trier Blgesinden
b a l a yan cephe, Sarreguemines dolaylarna dek Saar
Nehrinin yatan izliyor; orada da General A l e x ander
Patch komutasndaki Yedinci Amerikan Ordusu'nun
kesimi balyordu. Bu Ordu'nun m e v zileri hafife gneydouya, Strasbourg'un otuz km. kadar kuzeyinde
Haguenau Orman dorultusuna bklyor; General De
Lattre de Tassigny komutasndaki Birinci Fransz
Ordusu'yla da bu ormanda balant kuruluyordu. Oradan
svire snr yaknndaki Huningue'e (Hneng) kadar,
Fransz Ordusu'nun payna den blge uzanmaktayd.
General De Lattre de Tassigny aa Alsas'-ta
Wissembourg ynnde saldrya gemeye hazrlanyordu.
Bylece Lauter Irmainm kysna ulaacak, Almanya'nn
Palatinat Blgesine doru bir knt elde etmi olacakt.
Kln'n kuzeyinde 2l'inci Ordular Grubu'nun kuvvetleri
23 Mart saldrsnn hazrlklar iin yeni konak yerlerini
kuruyorlard. Gerilerdeki yollar ok sayda konvoylarla
kaynayordu. Bunlarn bir blmn su kesimi az
kayklar, ya da bir yl nce Normandiya ya da Provence
kumsallarna kmak iin kullanlan teknelere benzeyen
dibi dz tekneler tayorlard. Bunlar pek all mam
malzemeydi. Ama hazrlanmakta o l a n ha rektn
geniliini gstermeye yetmekteydi
Nijmegen'in yukarsnda, Flman diliyle Wa a l adn
alan nehir, gzden beri hep iki o r d u y u birbirinden
ayrmaktayd. Daha nce de Bois l e D u e ' n (Bualdk)
kuzeyinde aa M e u s e Nehri, denize dkld nokta
olan Zeeland' a k a d a r ayn ii grmekteydi. Nehrin
kuzeyindeki iller, H Ordular Grubu Komutan General
Blaskowitz'* kuvvetlerince igal edilmi bulunuyordu.
Halk salk durumu, Hollanda Hkmeti'nin ba ol Prof.
Gerbrandy'yi ok kayglandrmaktayd. Kr lie Wilhelmine
Londra'ya snm, srgnde hkmetin bana da onu
getirmiti. Profesr b grevi 1940'tan beri yapmaktayd.
Prof Ger randy Hollanda'nn merkeziyle kuzeyindeki ha
km iinde bulunduu tam yoksunluk hlini b lirterek,
Ren Nehri'nin kuzeyinde gerek bir k lk hlinin ortaya

169

kmasn nlemek zere al

zerinde zellikle du] yordu.

mas

gerekli

nlemler

Btn bu haberler, beslenme sorunlaryla bi likte 8

Mart gnl gazetelerde byk bir yer t tarken, teki
cephelere ilikin havadisler de M tefikler topluluunun
her lkesinin o cephele verdikleri neme gre stunlarda
yer alyorla d. Mesel ngiliz gazeteleri talya'da Sekizin
Ordu'nun Bologna'nm gneyinde ve dousund yaptklar
hafif ilerleyileri ve General Slim lu mutasndaki
Ondrdnc Ordu'nun Birmanya'da elde ettii parlak
sonular belirtiyorlard: Gena* rai, yapt ustalkl bir
manevra ile rravadi Noh ri'nin kys boyunca ilerleyerek
Mandalay kent! nin kaplarna dayanmt.
Amerikan gazeteleri ise ayn Birmanya cep! m sinde
dikkatlerini daha kuzeye, Lashio'ya doru yneltiyorlard:
Buras in'e giden yolun balan g noktasyd ve General
Sultan komutasnda h in-Amerikan kuvvetleri de orada
hatr sav in toprak kazanlar elde etmilerdi. Bonin
adalan nm bamdaki Iwo-Jima adl Japon adasnda <
toprak kazanlar elde edilmi bulunuyordu ubattan
beri 4'nc ve 5'inci Amerikan Denin

Piyade Tmenlerinin saldrsna urayan bu 7 in

uzunluunda, 2 km. geniliindeki u f a c k u l a , Pasifik
Seferinin en kyasya muharebeleri n< sahne olmutu.
Kazanlar ancak y z e r metre ,r <T metre llyordu.
Fakat o 7 Mart g n kkrtten ve lvdan oluan bu
genin b e t e (rd, adann kuzey ucuna yaklamakta
o l a n de m piyadelerinin elindeydi. Beri yandan d a
runden beri Japonya zerine yapt bir a k n d a n d o n e n
ilk Uankale, o gnlerde ele geirilmi i.m havaalanna
ini yapyordu. Bu sefer dman i n n i i inkr
gtrmez k belirtileri gsteri-Ordu ve btn basn
muhabirleri onun yaknda
iklaca noktasnda birlemekteydiler. Buna karlk,
hangi lkeden olurlarsa olsun- H i btn yayn organlar,
Dou
Cephesinde
olup
bitenlere
ayn
nemi
vermekteydiler:
Orada
Aln - m
Ordusu
Adriyatik
Denizi'nden Baltk Denizin e d e k Kzlordu'ya kar
amansz b i r sava veri n . M e y d i . Bu Cephe, Dalmaya

170

kysndan ba i n ;
i k Bosna-Hersek Blgesindeki
Yugoslav M i i n l i n d e n geiyordu. Burasn Neretva ve
Bos- v a d i l e r i boyunca General Alexander Lhr'n i * n
mi
asndaki
Alman-Hrvat
E
Ordular
Grubu
tutmaktayd. Cephe hatt Saraybosna'nm batsm-i S a v a
ve Drava nehirleri arasnda Slavonya lvtNin ortadan
kesiyor ve Balaton Gl'nn g-III i n d e Alman-Macar
Cephesiyle birleiyordu.
t i oradan kuzeye doru kyor, Budapete ile
i.'ilava arasnda, Komarom yaknnda Tuna lirini
ayor, orta Slovakya'nm dalar arasn
rt rneiyor, sonra Oder Nehrinin yatana a y a k
uydurarak kuzey-bat ynne kvrlyordu.
< Irada, Silezya'dan Pomeranya' y a dek Cephenin I n
nemli kesimi yay biiminde uzanyor; Alman d a Sovyetler de btn d i k k a t l e r i n i bu kesim zerinde
toplam bulunuyorlard. Koniev'in 1'-inci Ukrayna
Cephesindeki tmenleriyle srasyla Jukov, Rokosovski ve
Vasilyevski tarafndan ynetilen l'inci, 2'nci ve 3'nc
Beyaz Rusya Cephelerinin yaptklar bask kendini bu
yandan gsteriyordu.
leride Berlin ynnde bir yarma hareketi yapmak zere
btn abalarn Oder'e doru yneltmeden nce, Sovyet
Bakomutanl, Pomeranya ve Bat Prusya'daki btn
Alman kuvvetlerini tasfiye ederek sa kanadn serbest
hle getirmeyi kararlatrmt. Bylece dmann elinden
hertrl kar-saldr olanan alm olacakt. Bu yzden
de, nceki gnlerde olduu gibi, iki hasm devletin sava
bildirileri Stettin'in dousundan Danzig dolaylarna dek
cereyan etmekte olan etin arpmalar zerinde zellikle
durmaktaydlar.
Mart bandan beri geride braklm olan Neu-Stettin
Blgesinden Jukov, Baltk kysndan pek de uzakta
olmayan Kslin ve Kolberg'e doru iki tane sert yumruk
indirmiti. Birlikleri, Kuzey Ordular Grubu'nun Cephesi'ni
alaa ederek Stettin'in otuz km. kadar dousundaki
Stargard'a gelmilerdi. Sa kanatta Rokosovski'nin ileri
hareketi Bat Prusya'daki Alman kuvvetlerini tecrit etmi,
Bunlar Danzig ve Gdynia evresinde Vistl Nehri'nin
denize dkld noktaya doru pskrtlmler di.

171

Bylece de 250.000'i akn asker, 200 km. kadar uzunluk

ve 70 km. derinlikteki bir cep iinde skp kalmt. Aa
Vistl'n dousundaki Elbing ve Graudenz tahkimli
kentlerinin dmeleri yznden bu kuvvetler, Dou
Prusya'-dakilerden de ayrlm bulunmaktaydlar. Daha
tede, dou ynnde ky boyunca yalnz Knigsberg
Blgesiyle Samland yarmadasnn garni/onlar ve Letonya'daki Kurzeme C e p h e s i boyun Ca da
Hitler'in emriyle hep hareketsiz duran nv vetler
tutunmaktaydlar.
Pomeranya'daki arpmalar ok kyasya bir hl
almt ve her iki tarafn basn bunla r a y u n tlaryla
anlatyorlard.
Bazlar
Pomeranya
Cep
kesinin
dalmasnda, kanlmaz bir sakilisin n-belirtilerini
grmekteydiler. Beri yandan Dr. Goebbels'in propaganda
servisleri son zafere dek savamaya kararl btn bir
ulusun direnme iradesini belirtiyorlard.
Bununla birlikte yaz ilerinin ve dizgi atelyele-rinin
hummal havas iinde gazetelerin bu eitli basklar
biimlenirken, en iyi manetin ve en oturakl bayaznn
hibir zaman dizilip baslmaya-eamdan o srada hi
kimsenin haberi yoktu! Tarihin bazen paradokslar
yaratt olur: Gerekten de Ren Nehrinin Remagen'da
geilii,
Hitler'in
Renanya
Blgesini
yeniden
askerletirmeye k a rar veriinden gn gnne tam 9 yl
sonra basa rlm bulunuyordu. O gn 7 Mart 1936
Pazard. Versailles Andlamasinn hkmleri uyarnca
Alman Ordusu'nun hibir askerine Ren Nehrinin
batsnda, hatt ne de Nehrin sa kys boyunca uzanan
askerden arnm blgede konaklayanla yacakt. Fakat
1936 ylnn banda Hitler 3'nc Reich' egemen bir
devlet hline gelmi saydndan, artk bu kstlamaya gz
yamamay; a k t .
Onun iin de bir gn nce kabine
yeleriyle ordu eflerini toplam ve onlara nehrin sol
kysn tek yanl olarak yeniden askerletirme konusun
da ald karar bildirmiti. Topunun ve lojistik
servislerin
destekledii
ondokuz
tabur,
ertes
Dsseldorf'la Mannheim arasnda nehri geeceklerdi. leri
srlen neden, Fransz Sovyet Pakti-nm Fransz
Parlamentosunca onaylanmasyd.

172

Bakanlarn
bazlar
ekingen
birtakm
itirazlarda
bulunmular, Genelkurmayn sorumlular da Fransz
Ordusu'nun gsterebilecei tepki karsnda duyduklar
korkuyu belirtmilerdi. Fakat Hitler buna ramen kararn
deitirmemiti. lk birlikler sol kyya ayakbastklar srada,
Hitler de Reichstag'da nutuk ekiyordu. Baarsndan emin
olduu iin, uzun zaman sreceini umduu bir olupbittiyi
aka iln ederek milletvekillerine yle diyordu: Size
hitabettiim bu tarihsel saatte Alman birlikleri, bar
dnemi garnizonlarn kurmak zere Reich'n bat illerine
girmilerdir.
Ayn anda da balarnda bando-mzka bulunan
motosikletli askerler, motorlu aralar ve piyadeler, cokun
bir halkn Yaa! Varol! sesleri, alklar arasnda sol kyda
boy gsteriyorlard. Versailles Andlamas'n imzalayan batl
devletler bu olupbitti karsnda hareketsiz kalmlar;
bylece de Hitler'i ileride daha cretli davranlarda
bulunmaya isteklendirmilerdi. Fakat dmanca bir tepki
gsterselerdi Hitler bu macerada kepaze olarak birliklerini
geri ekecek, belki de devrilme tehlikesiyle karlaacakt.
Tersine, kstaha ve kolayca kazand bu baar, ancak
besledii emeller bakmndan onu tevik edebilirdi. Bu
baar, Avrupa'y savaa kadar srkleyecek bir hareketin
balang noktas olacakt ve 10 Mays 1940 gn de Bat
ynndeki saldn Renanya'nm bu
ideal noktasndan
balamt.
Dokuz yl nceki cokuyla bugn arasnda ne byk bir
eliki vard! Birbirlerine kart bu iki sahne Alman
tarihinin iki belirli dnemini, Naziliin zaferiyle kn
simgelemektedir. Muzip bir yazar, bayazsna konu olarak
kaderin bu cilvesini alp belirtebilirdi: nk kader, Nazili206

173

in k arifesinde, yumruunu i n d i r m e k iin O

yldnm gnn semiti...
lk tanklar!
Fakat bu bayaz hibir zaman yazlmayacakt. Daha
dorusu baka insanlar, Batdaki seferin sona ermek
zere olduu o srada en artc sava,*,; olayn yarn ya
da brgn yapacaklar eylemle ri hemen orackta,
yerinde yazacaklard. Nehrin yamurla slanm, karanla
gmlm
iki
yakasnda
bu
insanlar
boyuna
didiniyorlard. Sa yakada Binba Murray Deevers'in
piyade bl, kk Erpel kprbann evresini
Erpeler Ley'm dou yamacna dek igal ederken, 9'uncu
istihkm Birlii'ne bal bln uzmanlar da kprnn
zerinde ve yaknlarnda harl harl alyorlard.
nk Birresdorf'tan ve Sinzig'den gelen yollar
tank, trtl tekerlekli zrhl araba, J e e p , Kamyon gibi her
eit ara dizileriyle tklk tklm doluy du. Btn bu
aralar da, tpk Alman konvoylar nn bir gn nce
akamst
yaptklar gibi,
kar kyya
gemek
zorundaydlar. Kprye giri noktalarnn hazr olmasn
ve raylarn arasn kaplayan tahta demenin onarlmasn
beklerken, Yarbay Engeman takviye olarak Dave
Gardner'in tanksavar mfrezesini yola karm, Binba
Deevers'e de elindeki otomatik silhlardan olasya ok
miktarda gndermiti.
Saat 23,30'da destek olarak gnderilen 105'lik ve
155'lik bataryalarla 8 pusluk obs toplar birlii, sol ky
boyunca mevzilendiler. Yaknda 482'-nci Uaksavar
Taburu'nun da gelecei bildirilirken daha imdiden bir
avc filosu bulutlarn zerinde devriye gezerek, Alman
Hava Kuvvetleri'nin geceleyin birdenbire gsterebilecekleri
tepkiye kar ilk koruyucu perdeyi oluturuyordu.
Fakat Yarbay Leonard Engeman daha iyisinin olmasn
istiyordu. Kprnn giriinden birka yz metre uzakta
olan bir evin bodrumunu komuta postas hline sokmu;
burada da durum dola-ysiyle 14'nc Tank Taburu'nun

emrine verilen birliklerin hangileri olduunu renmiti.

Bunlar 656'nc Tank Tahrip Taburu'nun C Bl,
89'uncu Keif Taburu'nun C Grubu, 52'nci Piyade
Taburu, 310'uncu Piyade Alay'nn 2'ci Taburu, 27'nci
Piyade Taburu (ki sa yakaya gemi bulunuyordu) ve
9'uncu stihkm Taburu'-nun B Bl'nn bir
mangasyd. Bu istihkm-clar kpr zerindeki raylarn
arasna denen tahta kaplamann ve buraya sol kydan
gelecek arabalarn girecei yerin onarmn bitirmek zereydiler. Gerekten de Yarbay Leonard Engeman,
tanklarn karya olasya abuk geirmek istiyordu.
Yarbay Leonard Engeman yalnz 4'nc Ta-bur'un
tank Komutan olarak deil, ayn zamanda Grev
Gc'nn ba olarak da byle dnmekteydi: nk
Bir mevzie kar tank destei olmadan giriilecek
hareketin, her zaman iin macera niteliinde olacan
dnyordu. Onun fikrince Almanlarn hl tepki
gstermeyileri, gerekten mucize saylacak eydi. Fakat
Yarbay Engeman dman, hayle kaplmayacak kadar iyi
tanyordu. Bu kar-saldr her an balayabi-bilirdi ve
afaktan nce balamayaca da dnlemezdi.
Yarbay Engeman, durumlarnn macera niteliinde
oluunu ve savunma aralarnn yetersizliini bildikleri
iin, 27'nci Tabur'daki
askerlerin morallerinin olduka
dk olduunun farkn dayd. Akam boyunca birka
panik olaynn ;.<> rld de haber verilmiti. Kukusuz
bunlar a bucak bastrlmt, ama sinirli, kaygl ve ne
id- hakknda hi bilgi edinilmemi bir dman
karsndaki yalnzln farknda olan bir birlikte her an
bu tr panik olaylarnn grlmesi beklenebilirdi.
Yarbay Leonard Engeman, kendi basma braklan bir
piyade eri iin tanklarn varlnn ne denli byk ferahlk
unsuru olduunu deneyleriyle biliyordu. Onun iin,
Tmen stihkm ubesi Bakan Albay Sears Y. Coker
kendisine kpr ile dolaylarndaki onarm ilerinin abuk
bitebileceim syler sylemez, br yakaya bir tank birlii
gndermek iin hemen gerekli hazrlklar yapt.
Bununla birlikte bir sorun zihnini kurcall yordu: Kpr

175

bu ar aralarn geiine dayana mayacak kadar

byk hasara uram o l a m a myd? Ne dndkleri
sorulan bulun s o r u m l u lar: Ama yine de bir denemek
gerek, diye ce vap verdiler.
Bunun zerine Yarbay Leonard Engeman, Yzba
George Soumas komutasndaki A Bl' n nc birlik
olarak ileri srmeye karar verdi. Bu birlikte Sherman
tanklar vard. 14'nc Ta bur Komutan ilk giriimi bu
32 tonluk tanklarla yapmay daha uygun buldu: nk
43 tonluk Pershing M-26'lara gre bunlar ok hafifti.
stih kamlar raylar arasndaki tahta kaplamann iki
yanna beyaz eritler koydular. Bu sayede sr cler
karanlkta yollarn bulabileceklerdi.
Btn bu nlemlere ramen, kynn bu yann daki
herkes iin kolay olmayacan dnmek teydi. Yzba
George Soumas kk mfrezesinin geiini
dzenlerken, bu ilemin nzik niteliginden ylesine
emindi ki, hemen Temen Millerin kulland tankn bata
ilerlemesine karar verdi. Kendisine
Bu akam senin tankn nnde baka bir tankn
bulunmas daha uygun olacak diye dnyorum, dedi.
Bu, bir yenilikti, nk Temen Winsdor C. Miller o
gne dek birliinin en nnde gitmeyi kendisi iin bir
onur meselesi yapmt. Yarbay Engeman, Temen
Miller'in surat astn grnce, verdii bu karardan onun
holanmadn anlad. Onun iin:
Ben byle emrediyorum! Diye ekledi. Sen benim
iin ok deerlisin, Miller, onun iin bu deneye en nce
sen girime!
Bunun zerine avu William Goodson'un tanknn
nde ilerlemesi ve geiin ar sorumluluunu onun
yklenmesi kararlatrld. avu Good-son arbal ve
dengeliydi, her ite yava davranrd, onun iin de
birliindeki askerler alay olsun diye ona Speedy (Hzl)
adn takmlard. Fakat bu akam bu yavalk ie
yarayacakt, nk sakntl davranma zorunluu vard.
Ayrca Goodson ok tecrbeli bir assubayd, ona tam anlamyla gvenilebilirdi. Temen Windsor C. Miller az-ok

zgn bir sesle:

Bu kez yer deitireceiz, Speedy... Dedi.
avu Goodson hi sesini karmad, srcye az nce
kprye girii nleyen ukurun yaknnda, en baa
geecek biimde manevra yapmas iin emir verdi.
Buldozer her yan dmdz etmiti, zemin de tkz ve sert
grnyordu. Arkadan, demir krtlar kararak Temen
Miller'in tank geliyordu. Daha geride, kprnn giri
rampasna doru ise, birliin br aralar grlmjfOrdu
da seziliyordu, hepsinin motorlar afur ;n lemekteydi.
Nihayet, geceyarsmdan az nce k p r y peci jlrj h e r
ey hazrd ve ilk tank demiryolunun u/c i m d e
ilerleyebilecekti.
Yzba George Soumas, avu Goodso'a: Unir! Diye
iaret etti. Tahribin yapld yerde dol durulup sktrlan
toprak, Sherman tanknn unrlna dayand. Sonra nehir
kabardnda fazl sularn akmasn salayacak kemere
sra geldi. Hrada ancak tek bir yol zerinde ilerlemek
mmknd. Trtl tekerlekler yolu dilediler, ya v a
ilerlemesine ramen tank, putrelleri adrdat-t. Fakat
sonunda her ey dayand. Bununla birlikte Temen
Windsor C. Miller:
Ar ol! Yava git!.. Diye mikrofonda s e s l e n d i .
stihkmclar her yerde ok iyi i grmlerdi. Sherman
tank engeli at, tahta demenin zerinde ilerlemeye
balad. Tahtalar gcrdad a m a dayand. Bununla birlikte
ar arac b u zifiri k a ranlk gecede hibir kl iaret
olmadan, yoldan ekarmakszm srebilmek iin ofrn
ok usta ve becerikli olmas gerekiyordu. avu William
( ioodson imdi asl kprnn zerinde ilerlemekteydi.
Kulesinden bakan Assubay, yn b e l i r l e mek iin maden
styaplardaki
putrellerin
sua
lanm
gremeye
alyordu. Fakat karanln <-inde b u dikmeler iyi
seilemiyordu.
Temen Windsor C. Miller, kprnn o r t a s n d a
nndeki tankn izinden ayrldna i y i c e m a n d.
Temen kendi kulesinden b a k n c a hlbll ey gremiyor,

177

ndeki zrh k a p l a m a n n z e r i n de bulunan beyaz yldz

zar z o r s e e b i l i y o r d u . Mikrofonda Speedy ye:
Neredesin yahu? Diye seslendi.

O srada da n taraftan bouk bir arpn sesi

geldiini duydu. Kulaklklarda da hemen avu
Goodson'un sesini duydu:
Acele etmeyin Temenim, sizin tank bizimkine
arpt! Diyordu.
Doruydu. ylesine karanlk vard ki, Temen Miller,
Sherman'm topunun ucunu g grebili-j yordu. Bununla
birlikte dev aralar ilerleyilerini' srdryorlard. Bu
ilerleyi bitmek bilmez gibiydi. Muhakkak yayan yryen
bir adammkin-den daha yavat. Nihayet sa yakadaki iki
kulenin tm birden grnd. stihkm uzmanlar kyy
beyaz izgilerle iaretlemilerdi. Bunlar da ky yoluna
doru daha rahat bir ini salyor-! lard. Temen Miller,
birliindeki be tanka Er-pel'e giden dar yolda
ilerlemelerini emretti, bunui hemen Yarbay Engeman'a da
haber verdi. Sonra kprbama nereden olursa olsun
girmeyi nlemek iin, aralaryla yol zerinde gerek birer
baraj kurmak zere gerekli ilk hazrlklar yapt.! Tanklar
yolun iki yanndaki banketlerde, kardan gelecek
dmanlar yan ateine alacak biimde pusu kurdular.
Geriden de be baka tankla bir tankdozer geliyordu.
Btn bu ilerin gerektirdii manevralar, motorlarn
kudurmuasma homurtularna yol ayordu. Binba
Murray Deevers'in taburunun piyadeleri ya Erpeler
Ley'da, Orsberg yolunun iki yanndaki tek kiilik boy
siperlerine sinmiler veya Erpel'in ykntlar iinde
gizlenmiler; havan-laryla ar makinelilerini de mevziye
sokmulard. Onlar iin tanklarn yaptklar bu
grltden daha yreklendirici bir ey olamazd.
Birdenbire, tanklarn geliiyle ayn anda, Alinanlar
tarafndan olduka srekli atlar da balad. Bu,
herhalde Binba Strobel'in Rhein hrohl'dan beri
verilmesini istedii karlkt. Te mon Windsor C. Miller
patlaylarn klarna g re, kararlamadan karlk
verilmesi iin hemen komut verdi. Az sonra da Yarbay

Engeman'a ki saca unu bildirdi:

Dman otomatik silhlarla ate ediyor. Biz de
karlk veriyoruz...
Daha sonra verdii haberi tamamlad:
lk tutsaklarmz aldk. Gtrmeleri iin piyade
erleri yollayn!..
Yarbay Leonard Engeman'dan hemen cevap geldi:
Mevzii son tanka dek elde tutun!
Temen Windsor C. Miller, Almanlarn karlk
verdikleri haberinin Yarbay Leonard Kngeman' ok derin
bir kaygya drdn o anda lalm yordu. Bu ilk
tutsaklar, tank ve topu deste m de daha korkun bir
dalgann gelmekte olduuna almet saymaktayd. Derken
tam Yzba George Soumas'm on tanknn geiinden
sonra bir tank tahrip arac, ters bir raslantnn sonucu
olan bir kaza yznden btn trafii tkamaz m? Az n
ceki kayg dolu: Son tanka dek... szlerini isle bunun
iin sylemiti.
Yardmc tahrip kalbnn patlayp ukur at noktada
bu aracn sa paleti bir putrelin zerin den kaym,
aceleyle onarlan demiryolunun k meine ve aracn
ukura yuvarlanmasna yol i n miti. Kprnn giriinde
herkes lgnca bir te l iindeydi. Albay Sears Y. Coker,
9'uncu st h km Birlii'nin erleriyle birlikte hemen
ileriye atld. Kazaya urayan zrhl aracn altndaki putrellerin arasna hi ekinmeden dalverdi. Ren
Nehri yirmi metre kadar aadayd. Albay, deliin arac
nehre yuvarlamaya yetecek kadar geni olabileceini
dnyordu. Fikir parlakt ama gereklemesine olanak
yoktu: nk destek grevi yapan direkler hem kalnd,
hem ok saydayd. Ara onlarn arasndan kayp
geemeyecek kadar iriydi. Bu yzden, aaya atld m,
tersine, geii bsbtn engellemek gibi bir tehlike yaratacakt. Buna gre tek zm yolu kalyordu: Arac bir
tanka balayp arkasndan ekmek, ukuru da en ksa
zamanda doldurmak.
Albay Sears Y. Coker, bu emirleri verirken, akamst

179

ve geceleyin yaplan uzun almalardan sonra ortaya

kan bu can skc yeni terslik iin zlmekten kendini
alamyordu. Kaybedilen btn bu zaman muhakkak ki
dmann iine yaramaktayd. Geen her dakika, Alman
kuvvetlerinin
kar-saldrda
bulunma
anslarn
glendiriyordu. Trafik yeniden balamadan kars-saldr
balad m, bu mucizeli kprbamdan da hibir hayr
kalmayacakt...
Ama aslnda Albay Sears Y. Coker de, Yarbay Leonard
Engeman da bouna zlyorlard. Baar hep 9'uncu
Zrhl Tmen'in gzpek giriimini kolaylatrmaktayd.
Bu yorucu gn batarken, 3 km. kadar uzunlukta bir
savunma evresi boyunca yaylm olan 27'nci Piyade
Taburu'nun mevzileri karsnda yalnz dank Alman
gruplar ate etmekteydiler. Yzba George Soumas'n 10
tank btn toplar ve ar makinelileriyle karlk vererek
dman uzakta tutuyordu. Bu dman hibir takviye
alamayacakt. Saflar arasnda dzensizlik ve aknlk
hkm srmekteydi.
General von Kortzfleisch hl Kalenborn'daki yeni
kararghnda emrine verilen
birlik komutanlarnn
gelmelerini "bekliyordu. Geoeyamina doru kk kye
bir rastlant sonucu v e t e k h a n a bisikletli bir binba
geldi. Grne - u r ok yorgun ve akn bir haldeydi,
bu, S c h e l l e r '
di. Remagen Kprs'nn bahtsz
komutam Ta n ba Scheller! Aa yukar yirmidrt saat
n c e , (J7'nci Kolordunun Falkenberg'deki karargahn
yrei umutla dolu olduu hlde terketmitl. imdiyse
akn ve yorgun, bandan geen lna nlmaz maceray
Generale anlatyordu...
General von Kortzfleisch, anlatlanlar dinledike Albay
Gnther Reichhelm'in kendisine verdii Mareal Walter
Model'in de tasdik ettii grevi iyi bir sonuca ulatrmak
iin ne trl yoksunluklar iinde olduunu dnmeden
edemiyordu. Karargh Erpel'den 8 km. kadar uzaktayd
ama hemen hemen ilk hatta saylrd: nk u anda
Kalenbornla Amerikan mevzileri arasnda fiilen hibir ey
yoktu. General von Kortzfleisch, dndklerini aktan

aa sylemeye cesaret ede miyordu ama iinden u itiraf

yapma zorunlu
undan da kurtulamyordu: Bu
beklenmedik durum insan gcnn artk km
olmasnn deil de, Byk Reiclim iinde bulunduu
rme hlinin mantk sonucuydu. Bu sonucu da o,
Bens-berg'den ayrlalberi apak grmt...
nc Blm
gn

REN'N BR YAKASINDA 8 Mart

181

emagerida bu kadar ok sayda ara grldn

kasaba halkndan kimse hatrlamyordu.
Ren'in sol kysyla demiryolu arasna skm olan
ve kprye giden kavaktan biraz uzakta olan kk
kasabaya, Bonn-Koblenz yolu deyim yerindeyse,
yle bir srtnerek geiyordu. Demek oluyor ki
normal zamanlarda trafik daha ok, demiryoluna
paralel olan bu anayoldan akp gidiyordu. Fakat
Birinci Amerikan Ordusu'nun Harekt ubesi yz
kilometreyi akn bir yarap iinde bulunan btn
ie yarar birlikleri kprye doru ileri srmeye
balayalberi, zaman zaman canavar ddklerinin,
ar aralarla tanklarn klakson sesleriyle kesilen
hemen hemen aralksz motor homurtular, btn
kasabay zangr zangr titretiyordu.
Bu, nnde durulmaz dalga, her ynden geliyordu:
Tugeneral Hge'un anszn geldii darack Birresdorf
yolundan da General Louis Gaig'in 9'uncu Zrhl
Tmeni'nin ilk elemanlarnn skn ettikleri Bonn
ynnden de geliyor, her yan kaplyordu. Bu arada
General Louis Craig bu niversite kentini ksmen
temizlemi bulunmaktayd. Remagen'm gneyinde,
Ahr dorultusunda Kripp'-ten kprye giden dar yol
da araba dizileriyle, sava aralaryla tklm tklm
doluydu. Bunlar ou zaman ift sra hlinde
diziliyorlard.
Kasabada tek-tk kalanlar evlerinin perdeleri
mdmdan ya da bodrumlarn hava deliklerinden
Mkyorlar; hertrl aralardan oluan ve ' Icayip
siluetler hlinde her yana yaylan hu dal |ay
aknlkla seyrediyorlard. Bunlarn arasn da
Teiger'lerinki gibi uzun toplar olan heybetli
Pershing M-26 tanklarndan tutun da piyadeleri
her eit arazide tamaya yarayan yar-trtl be
lerlekli Halftrak'lara kadar her eidi vard. Ay r i c a

182

top bolluundan da geilmiyordu: 8 pusluk korkun

obs toplarndan birka namlulu hafif uaksavar
toplarna dek her apta top vard. Hele bu uaksavar
toplar koca koca arjrleri birka dakikada
boaltveriyorlard, nk at tempolar ylesine
hzlyd. Sonra Jeep diye adlandrlan o acayip
arabalar ortaya kyordu: Bunlarn srcleri
konvoylarn, hantal grnl Dodge
kamyonetlerinin, fkeli fkeli homurdanan G.M. C .
kamyonlarnn arasna byk bir ustalkla sokuluyorlard. Son olarak da urada burada isti h
(cam birliklerinin arabalar grlmekteydi: Bunlar
zerlerinde vinler bulunan pltformlu, kald-ral
arabalard. nlerinde kocaman enli birer bak
bulunan traktrler de vard ki adlarna buldozer
deniliyordu.
Bu malzemenin ok sayda ve ok eitli oluu
sayesinde her birlik, arzalarn kendisi giderecek
aralara sahip, hemen hemen bamsz, gezici bir
kuvvet halindeydi. Grevi ne olursa olsun her as ker,
eitim srasnda defalarca tekrarlad rol yaparm
gibi bir izlenim uyandryordu. T Ter ey esnek,
basit, grnrde kolayd ve korkun hu etkinlikteydi.
Bir gn nce ekilmekle olan or duyla arada ne
byk eliki vard. Alman askerleri yayan yahut
bisikletle gidiyorlar, kimi /aman Kazojenle ileyen
tknefes kamyonlar ya da Nuh zamanndan kalma atl
arabalar kullanyorlard. imdiyse Remagen benzin,
scak
makine
ya
ve Amerikan sigaras
kokmaktayd. Makine her eye egemendi ve dizi
kollar boyunca didinen askerler gerek ynden,
kaliteli kumalar giymilerdi. Ayaklarnda da yine ok
salam deriden, kseleden ya da kauuktan
kunduralar vard. Baarlar bu bolluun, bu
zenginliin bir sonucuydu.
Bu heybetli manzara karsnda Mareal RommeFin vaktiyle yapt kehanetin doru olduu bir
kez daha grlyordu. Alman Mareali: Mttefikler
Batidaki bir kumsalda pekala da bir kprba
kurabilirler, demiti. Saldrgan kyya ayak bast

183

srada ok gszdr ama etkili madd olanaklar ona

savunmacya gre daha abuk toparlanma olanan
salarsa, bu gszlkten eser kalmaz artk.
Normandiya karmasndan nce Mareal, bu nemli
sreyi yaklak 24 saat olarak saptyordu.. Remagen
kprbam-da ise bu sre fiilen sadece, birka saate
inmiti.
Amerikan Ordusu'nun ok hareketli oluu, haberleme servisinin abuk ileyii ve eitli komuta
kademelerinin esneklii sayesinde kprba-m
glendirecek
aralar
geceyarsmdan
itibaren
ilemeye baladlar. saat sren abalardan sonra,
Albay Sears Y. Coker'in askerleri tank tahrip aracn
nihayet iine dt ukurdan karp sol kyya
getirmeyi ve ukuru daha dayankl kalaslarla
kapatmay baardlar.
Btn bu iler olup biterken 52'nci Piyade Taburu'ndan 700 kadar piyade sa yakaya giderek
Binba Murray Dee vers'in birliklerini takviye etti.
afakla beraber Yarbay Leonard Engeman'n 14'nc
Zrhl Taburu'nun tanklar Yzba Ge-

Orge Soumas'm nc Birlii'ne katlmak iin de

miryolunda ilerlerken, 310'uncu Piyade Alaynn l'inci
Taburu da tmyle kpry geti, l'ai, (Je lierai
Edwin P. Parker'in 78'inci Piyade Tmeni'nin nc
birliiydi. 3'nc Kolordu taralndan Mnstereifel
Blgesi'nde yoldan evrilerek tak vi ye iin Remagen
zerine gnderilmiti. Ayn za manda, 9'uncu Zrhl
Tmen'den olmayp da Ren'in br kysna ayak
basan ilk birlikti.
Kararghn Erpel Belediye Bakan'nn evinde
kurmu olan Tugeneral Hge, 52'nci Alay' Orsberg
yolu zerine srmt. 310'uncu Alay'm bir taburu
da kprnn kndan nehrin yukarsna doru
sapyor; Linz yolu zerindeki Kasbach ve Ockenfels
kylerini zaptedip Remagen'a doru ok iyi gzetleme
noktalarm dmann elinden alyordu.
Btn o gn boyunca kprnn zerinden srekli

184

olarak aralar geti. Saylar birka bin olarak

saptanan bu aralar, ok kalabalk olularna ramen
saat gibi dzenli bir tempo ile geip gidiyorlard.
Gecenin ve sabahn bir blmn de souk ve bazen
zorlu bir yamurun altnda beklemekle geirmilerdi.
Tanklar, Jeep'ler, istihkm birliklerinin aralar
bitmez tkenmez bir geit hlinde birbirlerini
izlediler. nsan yirmidrt saat ncesinin geri geldiini
sanrd: O zaman da Yzba Karl Friesenhahn,
Yzba Willi Bratge' ye birliklerin kprden gemesi
iin her eyin ha zr olduunu sylemiti. Fakat bu
kez sar y a k a y a doru balam olan hareket,
dzenlilik ve jmin lk bakmndan ok etkileyici
nitelikteydi
u da var ki, trafiin ok youn olacam gznnde tutan Asker Polis Military Police, kprye
giden btn yollarn zeri ide k h<mvoylar

dzene sokuyordu. 9'uncu Zrhl Tmen'in mfrezesine 3'nc Kolordu'nun bir birlii de eklen
misti. Hatt Remagen'n yirmi km. kadar batsndaki
Gelsdorf'ta merkez bir koordinasyon ve denetim
postas da kurulmutu. Konvoylarn nemine,
yollarn durumuna ve ana yollar tkamamak iin
izlenecek teki yollara ilikin btn bilgiler oraya
geliyordu. Trafik servisi bu bilgilerin yardmyla
birlikleri bu yollara datp akn dzenli olmasn
salyordu. Bu komuta postasna bal olan be ayr
posta da verilen direktiflerin uygulann, zellikle
aralarn gvenlik normlarna gre kademelenilerini
denetliyorlard. Remagen'da 9'uncu Zrhl Tmen'in
bir yol' kontrol postas da kprnn zerindeki
trafii dzenliyor; bunu yaparken yklerin arlm,
demiryolunun durumunu ve giri yollarndaki skkl gznnde bulunduruyordu. Bir levha:
9'uncu Zrhl Tmen'in katland zahmet sayesinde,
Ren Nehri'ni ayaklarnz slanmadan gein! Diyordu.

185

Ren'in bu kysndan baklnca kprba sava,

sanki artk sk bir plnlamann uygulanna
balym gibi, bir rutin grnne brn-yordu.
Bu ksmen de doruydu. Geen her ara Tugeneral
Hoge'a gl bir takviyenin gvencesini getiriyordu.
B Sava Birlii ve takviye birlikleri iin bu kpr
sanki gerek bir gbekbay-d. Dou yakasna
gemi btn kuvvetlerin Komutan olan Tugeneral
Hge, onun sayesinde, o 8 Mart gnnn akam
Unkel'le Linz arasnda elinin ajtnda 8.000 sava
bulundurabilecekti. Gerekten de 9'uncu Zrhl
Tmen'in 27'nci ve 52'nci Piyade Taburlarna,
14'nc Tank Taburu'-na, 656'nc Tank Tahrip
Taburu'na ve 89'uncu Keif Birlii'nin C Bl'ne
9'uncu Piyade Tmen'nin 47'nci Piyade Alay ve
78' i n e T m e n ' i n .'UO'uncu Piyade Alay da
eklenmi blunmaktay di. Daha imdiden sol
kydan b a k a birliklerin de yardma gelecekleri
bildiriliyordu ki bunlar unlard: General Louis
Craig'in Tmeni' n i n 00'-mc Piyade Alay, General
Edwin P. Parker'in Tmeninin 309'uncu ve 3irinci
Alaylar, 9'uncu stihkm Birlii'nin bir blm,
482'nci U a k s a var Taburu'nun birka uaksavar
bataryas.
Bununla birlikte bu birliin toplarmn byk
blm sol kydayd ve Erpeler Ley'm doruu orada,
nianclar daha az rahatsz ediyordu. Yine bu yanda
Tugeneral Hge 9'uncu Zrhl Tmen topusunun
105'lik ve 155'lik sahra bataryalarnn hemen
yapacaklar bir destee gvenebilirdi. Bununla
birlikte en ufak bir tehlikeyi bile gze almak
istemeyen B Sava Birlii Komutan, buna karlk,
Ren'in ilerisinde savaan b t n birliklerin komuta
postalaryla kurmay heyetlerini nehrin sa kysna
geirtmiti. Bylece trafiin kesilmesi, hatt belki de
kprnn tahrip edilmesi hlinde btn bu birlikler,
kendi
komutanlarnca
ynetilmeye
devam
edilebileceklerdi.
Almanlarn ilk tepkileri!..

186

Alman tedbir yerinde olduu kadar iyi de dnlmt: nk saat 16,30'a doru A l m a ? )
topusunun att ilk obsler Remagen'n kryla rina
dmeye balad. Uzmanlara gre a t gap lan 210
olarak saptanan ar sahra t o p l a r y a p yorlard.
Fakat sz konusu olan belki de d z e n leme
atlaryd: Zira ok gemeden s a l v o l a r sey rekleti,
sonra da kesik bir hl ald.
Buna karlk, pike uaklarnn grn daha
korkun oldu. Kapal ve yamurlu, alak bulutlu,
dolaysiyle bu tr bir mdahaleye az elverili bir
havaya ramen, Alman havaclar olmayacak bir ii
baarmaya
alyorlard.
482'nci
Uaksavar
Taburu'nun topular Stuka ile bir avc ua
saymlard, toplaryla hedefin zerine elik bir perde
ekiyorlard. 4 uak birbiri ardnca drld,
gnn kalan blmnde de baka alarm verilmedi...
Muhakkak ki ge kalm, fakat kararl biimde
yaplm olan bu iki saldr gsterisi, bundan byle
ayn zamanda iki muharebenin cereyan edecei
anlamna geliyordu: 8 Mart gnnn akam
kuzeydeki Unkerden gneydeki Linz'e dek uzanan
kprbamm evresinde bir kara muharebesi; bir de
kprbamm
elde
tutulmas
iin
yaplacak
muharebe, ki bunun iin Amerikan 3'nc
Kolordusu kurmay dikkate deer bir gerekilik
gsterecekti.
leden hemen sonra 482'nci Uaksavar Taburu,
elindeki btn silhlar Remagen'm evresine
yerletirmek iin emir ald. Kprnn iki yanma
zaten 3 tane hafif top mfrezesi yerletirilmiti. 4139
,
nc Tabur'un takviye olarak gnderilen 90'lk
toplar ise kasabann kysnda mevzie girmi
bulunuyorlard! Bir duman birliinin gelmesi
beklenirken, bulutsuz havada bir alarm verilirse
yaklmak zere ya bidonlar hazrland. 9'uncu
stihkm Birliinin askerleri tahrip kalplarn bir
araya topladlar. Dman yzerek saldrya gemeye
kalkrsa durdurmak iin, kalplar dzenli
aralklarla nehrin yukarsna doru suyun iine

187

yerletireceklerdi. Uaksavar topular da bu yandan

savunma an glendirmek iin aralkl olarak
salvolar atacaklard. Son olarak Birinci Ordu'nun
istihkm birlikleri de asl kpr havaya uurulacak
olursa bunun yerini i n i i n a k zere biri Kripp
ynnde, t e k i d e d e m i r y o l u kprsnn
aasnda imkn o l u r olmaz i l i tane tombaz
kpr kurmak zere i m d i d e n luzuiklara
balamlard. Ara yerde de sar, y a k a < lu F sol
yakaya geii salamak zere t e k n e l e r d e n

yararlanlacakt: nk demiryolu kprsnn i

r/erindeki trafik t e k ynl olarak, kprba
ultusunda iliyordu. Sa yakada k u r u l a n
kprbann ikml-iaesinin ise ncelikle s a l a n
mas gerekmekteydi.
Btn bu kararlar uza gren bir zihniyeti olduu
kadar ar bir ihtiyatll da aa vurmaktayd.
Kprbann derinlii yaklak 3 km., genilii ise 7
km.yi bulmasna ramen bunun durumu herkesi
ilgilendirip kayglandryordu. A l manlarn bu ilk
tepkileri gerekten etin snavlarla karlaacan
gsterir nitelikteydi. Kpr, beklenmedik zamanda,
n olarak ele geirilmiti ama dmann, ne trl bir
karlk vereceini kararlatrmak zere, yirmidrt
saate yakn bir /amana ihtiyac vard.
Aslnda sa yakann bu kesiminde Tugeneral
Hoge'un birdenbire boy gsterivermesinin dman
komutanln ne denli arttn Amerika'-llar
henz bilmiyorlard. Mareal Walter Model'-in
Kurmay Bakan General Carl Wagener daha sonra
bu konuda unlar yazmt: E s k i Heu Renin sol
kysnda bulunan birliklerin s a c , fay ya gemeleri
daha
nce
yasaklanm
olduundan,
gerekli
kuvvetler bir araya getirilemedi. Z a t e n bu kuvvetler
yeterince abuk hareket e d e c e k
durum
da
deillerdi, ya da daha nce birtakm arpmalara
girimi bulunuyorlard ve h e r e y d e n e v v e l bir
araya getirilmeleri gerekiyordu. Bu yzden, kar
tedbirler ok uzun zamanda alnabildi, sonunda
da Amerikallar nehrin dou yakasndan skp

188

atmak mmkn olamad.

Gerekten, Hitler'in kuzeyde Ruhr Havzas'n
korumak, Kln' ve hele sol kyda Bonn kprbam savunmak iin gsterdii inat, General
Kortzfleisch'm kuvvetlerini deerli sava birliklerinden ve bu arada 106'nc Feldherrnhalle Zrhl
Tugayndan
yoksun
brakt.
Ahr
Irma'-nn
ilerisinde, Onbeinci Alman Ordusu'nun dkntleri
hep Bakomutanln emri zerine Sin-zig'in
gneyinde ve Laach Gl'nn yaknlarna kadar da
Andernach'n batsnda, ormanlk tepelerde hl
tutunuyorlard.
Nehrin sa yakasndaki Amerikan devriyelerinin
karsnda yetersiz silhlanm istihkmclar-la
UnkeFin dousuna ve Linz'in kuzeyine dalm
uaksavar topular varken, Onbeinci Ordu'nun bu
birlikleri,
gsz
dm
olmakla
beraber,
saldrgann karsna yine de hatr saylr engeller
karabilirlerdi. Gerekten, Westerwald'm arazi
dalgalanmalar bir savunma muharebesine ok
elveriliydi ve Alman piyadesi de bunda ok ustayd.
Unkel'den, Elper'den, Kasbach'tan ya da Linz'den
olmak zere vadiden balayan yollar ok gemeden
sarp profilli tepelerin arasndan kvr-la kvrla
gemeye
balarlar.
Linz'in
birka
kilometre
kuzeyinde, Hargarten yaknnda yol, 237 rakmna
ular. Ohrenberg ve Bruchhausen kylerinin
arasnda deniz yznden ykseklik 200 metreyi aar.
Ormanlarla korular ve ayrlar aralkl olarak
birbirlerini izlerler. Bir yandan ok iyi gzetleme
noktalar olutururlarken, br yandan da piyade ve
topunun gizlenmesine yine ok elverili yerler
meydana
getirerek
birliklerin
hareketlerini
kolaylatrrlar. Her tepe, tehlikeli kar-saldrlar iin
bir s hlini alabilir, salam hr dayanak noktas
hline
sokulabilir
(Jeneral
Ptto Maximilian
Hitzfeld'in
daha
sonra
lyl
-ergi
gibi:
Bakomutanlk, harekt gereki bir tarzda
ynetseydi, Amerikallarn
basksn \ pekok
tama glklerine ramen Etenin batlnda tek

189

bir Alman askeri kalmazd. Alnan < h hsu, Dou

Cephesi'nde, kn yaratt korkun Koullar
altnda metodlu gerilemeler yaparak
petals
alanlarda g durumlardan kurtulmay baarmt.
Burada, 67'nci Kolordu'nun kesimi indise Alman
Bakomutanl ayrca Amerikallarn bavurduklar
zel yntemden de yararlanacakt. (Jcrekten de
Amerikallar yerel bir baar ka zandktan sonra elde
ettikleri stnl smre-cek yerde ou zaman
dururlar.
Mareal Rundstedt azlediliyor...
Bunlarn hibiri olmad, nk Hitlcr'in g e n e l
kararghnda herkes aklna eseni yapyordu. A l
man Bakomutanl Kriegstagebuch ad altnda
gn gnne bir sava jurnali tutar. Bu gnce nin
drdnc cildinin 2'nci blmnn Mil.Tn* e
sayfasnda da bu durum aklanmaktadr: 8 IVfart
gn saat 16'da Hitler de hazr bulunduu nilde
durumun tartmas yapdd srada Hare kt ubesi
Bakam
Jodl,
Remagen
Kprs'nii
havaya
uurmakla
iki
tahrip
komandosunun
grevlendirildiini bildirdi. Fakat bu birliklere komuta
eden Amiralden istenen bilgiler, yaplacak hu i
hakknda belirli hibir eyin henz bil i nine diini
ortaya koymaktayd. Bunun zerine daha geni
aklamalarn istenmesi kararlatrld.
Ne denli artc ve inanlmaz 'grnrse g
rnsn, Hitler ancak o gn Amerikan kprba-nn
varlyla cidd olarak ilgilenmi ve nihayet tehlikeyi
lebilmiti! Gsterdii tepki her zamanki gibi an,
zorlu ve haksz oldu. u da var ki. Ren Nehri
zerinde bir kprnn salam kalm olmas,
Babakanln yeraltndaki genel kararghnda
byk heyecan yaratt. Reichen hkimi bu haberi
duyunca ok nemli kuvvetleri hemen Westerwald
ynnde ileri mi srecekti? Hayr! Hava kuvvetlerinin
mdahalesini salamak ve ar topu ateini
balatmak gibi olduka tella verilen emirlerin
dndaki ilk nemli karar, olumsuz nitelikteydi.

190

Fhrer her eyden nce Bat Cephesine yeni bir

Bakomutan atamakla meguld!
Grevine canla bala bal, ak grl Mareal
Gerd von Rundstedt'in yldz kukusuz birka
haftadr byk lde kararmt. Ardenne'-lerdeki
saldr sona ereliberi iki insan arasndaki gerginlik
boyuna artmt. Sovyetler, Oder ynnde ilerlemeye
balaynca byk deerde 16 tmenle birok topu
elemanlar Dou Cephesine gnderilmek zere
ardarda Batidan ekilmiti. Bunun zerine hem
kzan, hem kayglanan Mareal Gerd von Rundstedt,
ubatta bir muhtra hazrlayarak bunda, Mttefikler
Ren ynnde beklenmedik bir yarma hareketini
baarrlarsa, Bat Duvarinm savunmaclar iin gerek
bir fre kapam hline geleceini anlatmt. Onun
vard bu sonu, kukusuz Hitler'in stratejik
anlaylarna ters dyordu: nk Hitler, bir kere
nehrin batsndaki hibir sava birliinin geri ekilmesini emretmeye karar vermiti.
Hitler, bu muhtray alnca dehetli kzmt.
Marealin, Mttefikler nezdinde grd sayg yznden, bu fke daha da artmt. Hitler kukuluydu, 20 Temmuz 1944'te urad suikastten bu
yana da hep asker eflerin bir kallelik etmelerinden
ekiniyordu (ki
kendisine
candan bal olan
Mareal, byle bir eyi hi mi hi yapamaz di), onun
iin bu muhtradan holanmadn p,izlemedi. Bu
soukluk, bu giderek gzden d zerine
Mareal Gerd von Rundstedt de yaknda prevden
alnacan sezmi; ubat aynn ikinci yarsnda
yakn i arkadalarna:
Burada
demiti.

ok

uzun

zaman

kalmayacam,

B Ordular Grubu kurmaynn geceleyin Ele

magen Kprs'nn kaybedildiini bildirmesi de bu
karamsarl dorulam, Berlin'e yapt yol euluktan
sonra Ziegenberg'e gelen General West-phal'e, hayle
kaplmayan bir tavrla:
Siz orada olmadnz m hep naho eyler olur,

191

demiti.
Gerekten de o sabah Mareal Keitel telefon ederek
Mareal Rundstedt'a grevden alndm, yerine
Kuzey talya Ordular Grubu Bakomutan Mareal
Albert Kesselring'in atandn bildirmiti...
Birinci Dnya Sava'nda topu subay ken sa va
sona erince havac olan bu askerin acayip bir kaderi
vard.
Herman Goering'in arkadayd. Av havacl nm
dirilmesine o da katld ve 1935'ten sonra Al man
Hava Kuvvetleri'nin, Luftwaffe'nin k u r u l u una
yardmc oldu. 1936'da Havaclk B a k a n l 'nda
grevlendirilen, sonra Hava Kuvvetleri Kurmay
Bakanl'na atanan, iki yl s o n r a 3'Unotl Hava
Kolordusu Komutanl'na get, i n l e n Gene rai
Kesselring, 1939-1941 yllar a r a s n d a l ' i n e l Hava
Ordusu'nu ynetti. Polonya v e H a h s e t e r leri
srasnda baarnn k a z a n l m a s n d a k e s i n rol
oynayan balca iki hava b i r l i i n d e n b i r i s i d e bu
l'inci Hava Ordusu'ydu.
1940 Temmuzunda, ellidrt yandayken Mareallie ykseltilen Kesselring, 1942'ye dek grevi
banda kald, sonra Afrika Ordusu'nu desteklemek
zere gnderilen hava kuvvetlerini ynetmek zere
Rusya'dan Akdeniz'e geti. Bu, onun iin yksek
sorumluluklarn balangc olacakt. nk 1943
Eyllnde talya'nn k zerine, yni bir buuk
yl sonra Mareal, gney talya'daki btn Alman
silhl kuvvetlerinin, dolaysiyle kara kuvvetlerinin de
bana getiriliyordu.
lke olarak bir havac, zrhl ve piyade birliklerinin
ince manevralarna pek hazrlkl olmadndan, bu
grev pek de olacak bir ey deilmi gibi grnr.
Fakat Mareal Kesselring becerikliydi, yetenekliydi,
yannda deerli ast'lar vard. 9 Eyllde Salerno'ya
yaplan Mttefik karmasnn baar kazanmasn,
kendisi gere bakmndan aa durumda olmasna
ramen, gnler boyu nleyen Mareal, sonra da
gney talya'nn dalk oluundan yararlanmt.

192

Salerno ve Battipaglia kumsallarnn yaknlarndan

14 Eyllde ekildikten sonra, Mareal Kesselring
kuzeye doru ar ar ekilmeye balamt. Napoli'yi
1 Ekimde boaltm, kuvvetlerini Caserte'nin
ilerisinde, Vol-turno vadisine tepeden bakan
sradalara ekmi, sonunda da Tirenyen Denizi
kysndaki Gaeta krfeziyle Adriyatik'e doru inen
yamalar zerinde, Sangro vadisi arasnda bir ilk
direnme hatt kurmutu.
Bu cephenin en etin arpmalara yol aan kesimi, Liri ve Rapido rmaklarnn birletikleri yerdeki
Cassino Manastr'nm bulunduu nokta olmutu.
Birliklerinin bu blgede gsterdikleri ustalkl olduu
kadar inat direni sayesinde -21 Kasm 1943'ten
balayarak talya'daki btn an silhlarnn
Bakomutanl na
atanan Mselring, hem halk
arasnda n, hem Kitler'ln vi".sna hak kazanmt.
Roma'nn 5 Haziranda dnden, peinden
bria'nm, Orta talya'nn ve Toscana'nm kay I
iliinden sonra talya Ordular Grubu, A us aynda
Gotik Hatt boyunca tutunmay ba n niti. Bu hat
Toscana
ve
Romagna
Apennin'-i,
Pisa'nn
kuzeyindeki blge ile Rimini arasm-eabucak
kuruluvermi bir tahkimli mevziler /isiydi. Sekizinci
ngiliz Ordusu, Ravenna Bl-si'ni ele geirerek,
Bologna'nm gneyinde Emi-ovasma ulamt.
Bylece meydana gelen t hesap d tutulursa,
cephe hatt 1944-1945 boyunca kararl bir hl ald.
Mareal Kessel-g bylece usta bir taktiki, dikkat
eken bir gtleyici ve tuttuunu koparan bir adam
ola-k n kazannca Hitler'in gzne, Batidaki du mu
dzeltmek iin en yetenekli kii olarak g nd.
Mart
Dorusunu sylemek gerekirse bu yeni atamay
renince, Mareal hi de rriemnun olmad. 8 rtta
abucak Berlin'e gelmesi kendisine emre-ildi ama
hibir neden gsterilmedi. Bu esrarl 6 n arlm
nedenini nihayet ertesi gn -nebildi. Jodl da hazr
bulunduu hlde, ilk di-ktifleri Mareal Keitel'den
ald. Mareal Kes-elring, talya'daki grevinin henz

193

bitmedii g ndeydi. Grne gre de

Apennin'h vt emonte Alplerinin doruklarnda
kurulmu bir de kararl bir cepheden ayrld
iin Itegn . Buradaki btn faaliyet devriye
grevlerinden e yerel basknlardan ibaretti. Bunun
yerine kendisinden, merkezinde kecek gibi
grtu n usuz
bucaksz bir cephenin komutanln hemen ein !
almas isteniyordu. Mareal Kesselring, kendisi im
bahedilen bu onuru kabul etmemek iin ^H lk
durumunun ktln ileri srd ama no una.
Sahiden de 23 Ekim 1944 gn Bologna-1" li yolu
zerinde tehlikeli bir trafik kazas geifl misti.
Bandan ar yaralannca, aya yakn bir sre
grevinden uzak kalmt hatt, imdi de geirdii
bu ar kazann etkisi altndayd. Bu yeni grev
muhakkak ki kendisinin sk sk giig koullar
altnda geziler yapmasn gerektirecekti. Mareal ise
bunlar yapmak iin gerekli fizik-sel gc kendisinde
bulamyordu.
Mareal Keitel'le Jodl utana skla: Evet, bul
itirazlar anlyoruz, dediler ama Fhrer'in yap t
bu seimin kesin olduunu, hibir eyin onul
kararndan caydramayacan st kapal bir bin
imde anlattlar. Hatt Marealle Alman ansl yesi
arasnda leden sonra bir grme yapuB mas
bile ngrld. Grme yeni Babakanlk yapsnn
yannda bulunan ve 1939'da byk biri trenle alan
yeralt genel kararghnda yaplaB akt. Eskiden ok
hareketli olan bu bakanlkla mahallesinin lks
yaplar gibi, buras da Mttel fik bombalar
yznden ciddi hasar grmt.
talya'dan gelen bu askerin gzne Reich'n
bakenti fazla i karartc grnd. Hava kouM
larmn izin verdii lde hemen her gn, heri gece,
bombardman edilen kentin kasvetli, bitkiJ bir hli
vard ve insanda baharn geldiini ummgB
izlenimini bile uyandrmyordu. Tersine, her yerM de
kn izleri grlmekte, bombalarn atklar! binlerce
ukurla delik-deik olan toprak, k y-B znden

194

daha da ta kesilmi bulunmaktayd. u-1 rada

burada da, yanp yklm evlerin kalntla-1 r
ykselmekteydi.

En az zarar grm mahallelerin bile korkun

ralar alm olduklar grlyordu. Kentin mer i
inde, kibar bir gezi yeri olan Unter den Un dtr'le
Tiergarten'in dousundaki Potsdam a l a n Irasnda
bulunan bakanlklar mahallesi sanki im dev soluu
ile altst olmutu. Bu soluk yi i finden her yeri bir is
rts kaplam, evlerle i.M 11ilan deik yaplarn
iskeletleri * gkyzii n e ioru dikilmiti.
Bu, altst olmu dnyann onbe metre kadar n i l
nida, yeni Babakanln sakatlanm yapsyla
Dileri Bakanl arasnda, bu can ekime h<
lrtilerini bir trl kabul edemeyen adam saklmyordu. Beton smana bir merdivenle inilmekteydi ve burann S.S. birliklerince gzetim all n d a tutulan girii, Babakanln bahelerinde
bulunmaktayd. Bu baheler de bombalar yzn
en yer yer altst olmutu. Dileri Bakanl
ynnde de bir baka giri vard. Bunun tam karcsnda bir baka k yeri daha dnlmt ve
bunu, yine Babakanln bahelerinde bir y e r i l
galerisi tamamlyordu.
te, Hitler'in konutuyla ona bal mtemilat bu
yeralt kulesinin dibinde kurulmu bulunmaktayd.
Brolarla konutlarn tmnde en azn dan 17 oda,
salon ya da sofa vard, bunlar hem bekleme odas,
hem toplant yeri olarak k u l l a m lyordu. Hitler'in
lojman, beton kulenin e n a l tndayd. Yatak
odasmn yannda bir y a z oda ve bir harita salonu,
ayrca muhafzlarn lojma n ile bir de bekleme
salonu vard. Bekleme lo nunun yanma

195

muhafzlar iin bir b a k a salonla iki kk telefon

santrali, bir s a l o n , Hitler'in zel hekimi D. Morell
iin bir l o j m a n ve ion olarak da bir revir yaplmt.
Fakat buraya ulaabilmek iin, her ziyareti daha
nce zrhl bir kapyla korunan bir baka sofadan
gemek zorundayd. Bir yanda mutfak, ofis ve eitli
ynetim servisleri; br yanda da personel lojman
vard. Bu sofadan Fhrer'in bekleme salonuna bir
merdivenle iniliyordu. Mareal Kesselring akama
doru bu dolambal yerden ktnda, Bat
Bakomutanl grevini de yklenmi bulunuyordu.
lkin mrm-krm etmiti ama ev sahibinin istemine
kar gelememiti.
Hitler ok etin snavlardan gemiti, yaland da
inkr edilemezdi ama o kandrma gcn hl
korumaktayd: Nitekim, karsna gelip de kendi
dncelerini kabul ettirmeye en kararl olanlar bile
bu g sayesinde yumuatmann yolunu bulmutu.
56'nc ya gnne alt hafta kala Hitler fiziksel
gszln ou zaman inatlamadan ibaret olan
manev bir gle gideriyordu. Bunca halk ynn
bylemi olan nl sesi artk bouk kyordu.
Zayflam, kamburu kmt. Sol elindeki titreklii,
bunu hep sa elinin iine yerletirerek gizlemeye
alyordu. Yz kk, yorgun ve ok solgundu.
Eskiden kendisine yldrm hzyla ykselme ve gz
dnm kaili balklar zerinde o artc egemenlii
kurma olanan vermi olan heybetten, grne
gre, artk eser yoktu.
Bununla birlikte inandrma, gcyle daha iyi
yarnlara olan umudu olduu gibi kalmt. Mareal
Kesselring de onunla babaa geirdii bu sre
iinde bunu grebilmiti. kili konuma bir kez daha
tek kiinin - yni Hitler'in - konumas hline
geliverdi.
Hitler her zaman yapt gibi, ziyaretisine dumun
tamamen kiisel bir tablosunu ei /.miti Wkrince
Remagen ii, Bat Bakomutanlnda m- deiiklii
gerekli hle getirmiti. Mareal (erd von Rundstedt

196

ac azarlamalar haketmi ol duu iin deil, byle

bir eyi aklndan bile geir bezdi ama byk
sorumluluu olan bu greve daha gen, daha canl,
Batllarn sava yemle m 1er ini bilen ve birliklerce
ok sevilen bir et ge rekti.
Geri kesin sonu Dou'da elde edilecekti ama
Mareal Kesselring bu nemli grev iin biilmi
kaftand. Hitler yle devam etti:
Eer cephe bu yanda yklrsa, bu, Reiclin

.sonu demektir. Bununla birlikte ben, bu savan

sonundan yana byk gven duyuyorum. Batida
Amerikallar, ngilizler, Franszlar byk kayp lara
uradlar. Douda cephe hatt kesin biimi ni alp
bolevik tehlikesi uzaklatrld m, Bat] Cephesinde
yumruu indirmek iin oradan kuvvet ekmek
mmkn olabilecektir. Demek oluyor ki sizin iin
nemli olan, imdiki mevzileri elde tutarak vakit
kazanmaktan ibarettir.
Karsna hatrl bir ziyareti kt zaman hep
yapt gibi, Hitler kendisi iin artk gerek bir inan
gsterisi hline gelen kantlar yine sayp dkmeye
balamt: Byk sayda gizli ve korkun silhlar
kullanlarak
durumda
kesin
bir
deiiklik
salanacakt.
Bunlarn
arasnda
ht ..
dmanlarndan stn olan Messerschmitt 'M\\>. tipi
korkun uak da vard. Geri gemite kai TI lalan
baz baarszlklardan ksmen Alman He va
Kuvvetleri sorumluydu ama Fhrer hu silam teknik
gdmn denetlemiti ve baar iin gvence
verebilirdi. Amiral Doenitz'in hizmete soktuu yeni
denizaltlar iin de durum byleydi.
Bir de Onikinci Ordu kuruluyordu ki o da yaknda
savaa katlacakt.
Yine Hitler'in sylediine baklrsa Reich'm
endstrisi ve btn lke o na dek olaanst bir
aba gstermiti. alkan ve akll bir Bakan olan
Albert Speer'e duyduu gven tamd. Onun verdii
hz sayesinde, silh yapmnn tm hatr saylr
lde gelimekteydi. Bu retimin bir blm yeni

197

tmenleri donatma iinde kullanlacak ve bu

birlikler, Alman Ordusu'nun bu sava boyunca
grecei en iyi birlikler olacakt.
Fakat bu sonulara ulamak iin muhakkak vakit
kazanmann byk nemi vard. Hitler evirip evirip
hep ayn eyi sylyordu: Vakit kazanmak. .. Bat
Cephesi'nde her yanda tutunmak, bir taraftan da
Remagen'da dmann kurduu o kprbam
ortadan kaldrmak gerekti. Bu sonuca ulamak iin
eldeki btn olanaklar yeni bakomutann emrine
verilecekti. Hava kuvvetleriyle topu, o mevzie
saldrmaya balamt bile. Sava Donanmasnn
komandolaryla S.S. sava yzcleri kpry
ykmak iin ortak abalarda bulunacaklar; beri
yandan da dman nehre dkecek kar-saldrya
katlacak olan zrhl tmenler yaknda yola
kacaklard.
Bu tedbirlere gvenen Hitler, sonu olarak ok
iyimser grnmt. Saatler boyunca hep byle
konumu; hatt durumun olduka ak-seik bir
tablosunu izmi; her zaman yapt gibi birtakm
ayrntlar artc tarzda sayp dkerek ziyaretisini
etkilemiti. Sonradan toplant salonuna alnan
Mareal Keitel'le Jodl, Bat Cephesi'nin yeni
sorumlusunun bilgilerini grevi zerinde ve zellikle
cephedeki durum zerinde yaptklar aklamalarla
tamamlamlard. Fakat atama haberi

imdilik gizli tutularak Mareal hep KlUfeJf italya

onlular

Grubu'nun

komutanym

gibi

hir hava

^aratlacak, bylece de Mttefiklere o blgede sn iuk

aldrlmayacakt.
in iyz

Bu koullar altnda Mareal Kesselring aks.u n

olduka iyimser bir hava iinde Berlin'den
Ziegenberg'e gitmek zere yola kt. Kurmay
Bakan olarak General Westphal'm yine yerinde
kalmasn salad. General Westphal, talya'da da bu
grevi yaparak kendisinin en yakn i arka las
leyin

198

olmutu. Fakat Mareal Kesselring birka saat sonra

Hessen'in gneyindeki kk Ziegenix Tg kyne
ulanca, ayn Kurmay Bakan durumun Berlin'de
inanlanlardan apayr bir tablosunu izdi.
(*) H grubunun cephesi Vestfalya'dan Holhmd. /<<!,md na; G
grubununk ise Koblenz'n gnoylndon svire snrna dek uzanyordu.
Mareal Waltor bu kisinin arasnda bulunmaktayd.

General Westphal, gereki bir askerdi. Ona gre

cephedeki durumun en belirgin v a s f , her .eyden
nce, asker mevcudu bakmndan olduu kadar
malzeme bakmndan da Mttefiklerin apak
stn olduklaryd. Mttefik Hava K u v v e I leri
gklere egemen bulunmaktayd. Dmann elinde en
azndan tam mevcutlu 85 byk birlik vard. Bunlar
ok bol malzemeyle ikml-iaeden yararlanyorlard.
Oysa ayn anda - srasyla Ma real Walter Model,
Hausser ve General Blasko witz'in komutasnda
bulunan - ve Bat'dak i Alman cephesini oluturan
B, G ve H Ordu Qrup lan (*) cephe hattna
ancak zar-zor 55 tmen iti rebilmilerdi. Bunlarn
mevcutlar ou Baman azalm ve ortalama 5.000
askere inmi bulunmaktayd ki bu, normal
mevcudun yansndan da az demekti. Bu hesapa
kilometre bana ancak yz kadar asker dmekteydi
ve derinliine kademe-lenmi baka hibir dzenleme
yoktu. Ocak ve ubattan beri ekilen ve Mareal
Gerd
von
Rundstedt'in
Alman
Ordular
Bakomutanlna sert bir muhtra gndermesine yol
aan 16 tmenin yokluu dolaysiyle, geride fiilen
hibir yedek kuvvet yoktu.
Bu duruma, hep ilk hatta olan bir ordunun yorgunluuna, nbet deitirme ve takviye alma olanakszlna ramen, askerin morali olduka iyi idi.
zellikle etin snavlar geiren baz birliklerin
bitkinlii kukusuz kayg yaratyordu ve askerlerin
ou, bombardman edilen kentlerdeki ailelerinin
durumu yznden merak iindeydiler. Bununla
birlikte Zigenberg genel kararghna gelen btn

199

raporlar, her yerdeki askerlerin savunma bakmndan

kendilerine den grevlerin bilinci iinde olduklarn
ve ate karsnda geirdikleri bu etin snavlar hi
sarslmadan
g-slediklerini
bildirmekte
birleiyorlard.
Bu irade, ya da sadece bu iyi niyet, hatt General
Westphal'e gre olacaklara bu boyun ei hava
desteinin, bir yerden brne abuk gitmekte
kullanlacak aralarn ve ikml-iaenin boluunu
doldurmaya
yetmiyordu.
Mareal
Kesselring,
grevinin bana geldii srada Mttefik kuvvetler Ahr
Irma kavandan Hollanda'ya dek Ren'in btn sol
kysn kontrol etmekteydiler. Hatt o gn gelen son
telgraflar, Amerikallarn Koblenz'in 18 km. kuzeybatsmdaki
Andernaeh'a
ulatklarn
bildirmekteydiler. Sinzig'le Andernach arasnda,
Brohl evresinde sallarla gelii gzel bulunabilen
baka tekneler, 15'inci Ordu'nun servislerini sa
kyya tamaktaydlar Adenau ve Mayen kasabalar
kaybedilmiti. Amerikallar Knblenz'a yaklarken
Andernachsn a a j - , s n d a V i nci Ordu'nun
dkntleri, derini i g i 7-8 kilo metreden fazla
olmamas gereken bir k p r b a a m iine
sktrlm bulunmaktayd.
Bu duruma gre, Ziegenberg'e geliindi4 Mare a l
Kesselring iin tek ferahlatc haber, Ameri kan
kprba kesimine sorumlu bir efin a l a n mayd.
Gerekten de, bu kprba kurulalberi, y a n i
yaklak elli saati akn bir sredenberi, bu y e n e
srlen dank elemanlar, yaptklar abalarn bir
dzene sokulduunu greceklerdi!
Bu ef, General Bayerlein'd, Rommel'in Liby a 'dan
eski bir silh arkadayd, onun Kurmay
liakanl'n yapmt. Sert bir komutan olan
Marealin yannda yetimi, Sirenayka. ve Trab ls'ta
aralksz iki yl sren arpmalarda p i m i olan
General Bayerlein, 1944 Hazirannda L e h r Zrhl
Tmeni'ne, o zaman Bat C e p h e s i n d e v u ruan
Alman savalarn ok iyi t a n d k l a r v u rucu birlik

200

olan nl Panzer L e h r ' e k o m u t a , edl yordu.

6 Hazirandan balayarak bu tmen, Caen kesimindeki ok etin arpmalara katlmt. Ondan
sonra General, Dsseldorf'un batsnda, kuzey Reanya'da savaa tutumu bulunan 53'nc Ko
lordu'nun komutasn ele almt. 3 Mart gn i i
Amerikan tanklarnn atei altnda Rheinfeld'd e lu
komuta postasndan ayrlarak Benrath'm kar snda
Ren'in sol kysna gemiti. Buras Dsel dorf'un
birka km. gneyindeydi. Oradan ald bir ekilme
emri ona 5 Mart sabah nehri sandal l a geme
olanan salamt. Son olarak da o 9 Mart gn
General Bayerlein, dman kprbam yokedecek
birlikleri ynetme grevini Mar al Walter Model'den
almt.

Akll bir adam olan General Bayerlein, bir g nce

General Krtzfleisch, Bonn'un oniki k kadar gneydousunda,
Oberpleis'daki
komut
postasnda
grd zaman, kendisine g bir g" rev verileceini
sezmiti. Remagen'daki felke orada renmi ve B
Ordular Grubu Komuta kendisini ok nemli bir
grev iin ard zaman, Afrika'daki Alman
Ordusu'nun bu es* mensubu, yeni grevinin ne
olacan kolayca lamt.
Mareal Walter Model, eski tmeni olan Pa zer
Lehr'i, 9'uncu ve 11'inci Zrhl Birlikleri v Bonn'dan
getirtilen 106'nc Feldherrnhalle T gay'n onun
emrine vermiti. Bu birliklerle ve y knda gelecekleri
vaadedilen bakalaryla, Gen rai Bayerlein 53'nc
Kolordu'yu kuracak ve 2 saat iinde bir kar-saldr
plm hazrlayp ver ekti.
Mareal Walter Model'in, General Bayerlein'
emrine bu kadar ok olanak vermesi iin durumun
gerekten tehlikeli olmas gerekti, nk b iki adam
birbirlerini hi sevmiyorlard. Aralan daki bu
dmanlk 1944 ylnn Aralk ayma, A. denne'lerdeki
saldrnn balamasndan az ne ye dek dayanyordu.
O zaman da Panzer Lehr'in banda olan General
Bayerlein, Mareal Model'-den birliinin geri
ekilmesi iin izin istemiti: nk alt aydr hemen

201

hemen aralksz srp giden arpmalar yznden

birlik bitkin bir hl deydi. ok nemli saylan bir
harektn arifesi de byle bir dilee kzan Mareal
Model sert bi tavrla: Rusya'da benim tmenlerim ilk
hatta ken toparlanp eksiklerini tamamlyorlard! D
ye karlk vermiti.
tcneral Bayerlein hemen: Elde edilen soma;

olmui

benze
Milyor, diye cevap verince bu, iki komi ilan ara
l klrsa bu yntem pek etkili

uda

derin bir hncn uyanmasna yol amt

imdi de hl ye eraid, hi de kolay olmayan L'i

arpmay srdrmek iin onlar yine yanya m
getiriyordu. General Bayerlein'n emrine he m a o
anda verilen kuvvetler kt zerinde ok |itu tatl
grnmelerine ramen aslnda pek az *vidayd.
Aadaki saylar bu konuda bilgi ve-Keoktir:
[ ( ieneral von Kortzfleisch'm 7 Mart gecesi Er-doru
yoldan evirmek iin bouna urat-(I HHi 'nc
Feldherrnhalle Zrhl Tugay, tanklarnn byk
blmn Bonn'da brakmt. 9 'un-H ve lTinci
Zrhl
Birliklerle
Panzer
Lehr,
top-larak
savaabilecek durumda topu topu 60 nnka ve az
saydaki topu bataryalarnca destek L n e n 5.000
kadar Panzer-grenadiere (piyade) asin une sahiptiler.
O anda zar-zor toplanabilmi Ilmlarn hepsi buydu.
stelik tama glkleri VI' yakt yokluu yznden
btn bu birlikler ayn anda savaa sokulacak hlde
deildi! t Bir yl nce Haziran aynda Normandiya'da
da Uup bittii gibi, Alman Komutanl yararlanabikuvvetleri topladka kprbama gnderiy o r d u . Bu
gzlem ise bylesine geni bir cephenin h n , ;
komutan iin hi de i ac bir ey deildir.
k temasn yapld gnn akam Mareal K <
sselring, Ziegenberg'den grlen du n 11 n m, M<
rn'de kendisine uzun uzun anlatlandan ok prkl
olduunu kabul etmek zorunda kald

Ikorzeny'nn yzcleri
Mareal Albert Kesselring, gnn ya da gecenin
hmgi saatinde olursa olsun havann bo /.kluuna,

202

hava alarmlarnn sklna ve topu ate zorluluuna

ramen Remagen Kprs'nde d madan srp giden
trafiin nemini grebils di, urayaca dknkl
kukusuz daha da yk olurdu. Bu, bitmek bilmeyen
geii
hibir
yin
durduramayaca,
hatt
engelleyemeyec anlalyordu; foto muhabirleri de bu
hlin resim lerini rahat rahat ekmekteydiler.
Gerekten, st uzun sre saklanamad ve 8 Mart
akamndan balayarak kprnn alnd sylentisi
Birinci ve nc Ordulara bal muhabir gruplar
ansnda dolamaya balamt bile.
Hatt bu kesimlere zel olarak gnderdii m>
habirlerin uyardklar New York Times, 9 Mart gnl
saysnn birinci sayfasnda, Ren'in sa k ysnda bir
kprba kurulduunu bile haber vo riyordu! Geri
i sayfalarda, ele geirilen mevziin salam biimde
tutulduu yolundaki iyimser haber dnda baka
ayrntlar pek yoktu ama, hemen o anda elinde baka
belge bulunmayan ga-zete, 4'ne sayfasnda
kprnn 13 Aralk 1918'| den kalma bir resmini
okuyucularna sunuyordu)! Resimde, daha o
zamandan tahtalarla kapl olan kprden,
Renanya'y igal eden Amerikan OrduJ su'nun bir
birliinin geii grlmektedir. Bu birlik, 2'nci
Piyade Tmenfne bal 15'inci TopJ Alay'dr...
zerlerinde topularn oturduklar, muambalar ve
kamuflj bezleriyle rtl top kundaklar! n atlar,
maden putrellerin ve heybetli styaplal rn altnda
ar ar ekmekteydiler. Bugn isa baka topular,
altndan Ren Nehri'nin kuruna ve souk sularnn
akmakta olduu bu sapasaJ lam kpry ararak
seyrediyorlard. br FOL to muhabirleri de
resimlerini, kprnn ayn kel mer gzlerini fon
olarak kulamp ekmekteydilerJ
2

203

at baz foto muhabirleri de daha imdiden objektiflerini,

kpry korumakta kul l a m l a n b n i saydaki kuvvetlerin
zerine eviriyorlard

i'i

Kprbamm evresi birka km.lik b i r d e n n lamadka ar

topu atlarna kar ko u m m a nlemleri alnmas gerekmiy
ordu a m a havadan gelecek tehlike nlenebilirdi. Remagen 'n \ i
knlarnda, Viktoriaberg zerinde, Erpeler Ley1 m doruunda,
Erpel'de, sol yakadaki kprye g j 1 1 yolu boyunca her apta
birok uaksavar to p u yerletirilmiti. Kpr ele geirildikten
sonra loplarn nehir boyunca dikmi olan ilk birlik, "Uncu
Zrhl Tmen'in 482'nci Taburu'nun bir milrezesiydi. Ondan
sonra 90'lk toplarla donat l m bir mfreze daha gelmiti k i
bu, 16'nc iaksavar Grubu'nun nc elemanyd. 16'nc
rub'un 109'uncu ve 134'nc Taburlar d a s r a - kyla sol
yakaya ve kar, kyda, Erpel'le Ors herg'in yaknndaki
yamalara yerletiler. Ar ilhlar olan 110'uncu ve 415'inci
Taburlarn gel-m e l e r i bekleniyordu; hafif toplar olan birlikle
n says ise 9 taburu bulacakt. Bylesine d a r i m alanda bu
kadar byk bir yman yaplma n az sonra birok sava
muhabirine Remagen llgesi'nin, Normandiya'daki yapma
limanlarn evresinde toplanan uaksavar silhlarndan da ha
youn silhlarla savunulduunu ileri srme l inan
verecekti. Bunlar szlerini dorulamak r i n resimler de
gndereceklerdi!
Gerek de buydu. O gn bu gn uaksavar top l u vadinin
zerine hemen hemen srekli bir per Jo germi
bulunuyorlard. Bir gn nce

ve

o frtln man Hava Kuvvetleri

ok ar kayplara Ura tulard. Bu yzden eskisi kadar

gzpeh davra-inmiyorlard ama, hedefe yaklamak iin

bulutla13

241

rm alak oluundan yararlanabilecek tek-tk uaklarn akn

yapma tehlikesi daima vard. Onun iin Uaksavar

204

Komutanl zellikle gece- leri dzenli aralarla baraj ateleri

amay ngr mt. Bu ate kprnn yaknnda, 900 ve
4.500 m.ler arasndaki ykseklikleri dvecekti. Bu bl
genin
altna
ngiliz Hava Kuvvetleri'nin 974'n c Filosu'nun
sabit balonlar yerletirilmiti: Ni tekim 1940 yazndaki Alman
yldrm hava akm*l larmm en kt saatlerinde de Londra
gklerine!! benzeri balonlar yerletirilmiti. Buna karlk,
Mttefik havaclarnn Remagen kasabasna yirjB mi
kilometreden eksik bir mesafeye yaklamalar! yasaklanmt!

-jl

da

Bununla birlikte gzcler gkyzn gzetlemekten bir an

geri kalmyorlar ve zellikle gecej leyin hafif silhlarn nehire
yneltiyorlard. Gern en gz Nijmegen Blgesi'nde de olduu
gibi, hvM rada sabotaj yaplma ihtimali vard. Kprnfl
dikmelerine yaklamay ve balk adamlarn
bilecekleri
eylemleri nlemek iin ayrca bir
latla alar suyun iina
gerilip demirlenmiti.
nun kart olarak, yzer maynlar
iin suyun yzne de alar gerilmi bulunmaM
tayd. Kprye yzerek yaklaacak olanlar
bulmak
iin, her iki ky boyunca gzetleme
talan kurulmutu.
Ky yollar zerinde ise srem li olarak devriye kollar
dolamaktayd. GeceleyM 266'nc Uaksavar Taburu'nun C
Bataryas'n ldaklar suyun yzn aydnlatyordu. Her
dakikada bir hafif toplar ate ediyor ve istihkm birlikleri
nehrin yatana patlayc maddeler
yorlard.

durdurmajH

BuB

hal

posl

yapaB

araynB

bel

atfl

hazine*

Bylece kpr, yeryzndeki en deerli

1er den
biri
gibi
korunmaktayd.
General
MillikllM 3'nc
Kolordu'nun kararghn Zlpich'ten Re* tnagen'n otuz km.
kadar kuzey- b a t s i u l u i t 1 IM i e l n hach'a tamt.
Balam olan harekt b Ie0( ( 1 ; ha iyi dzenleme
olanan bu l m Olacakt ( eneralin fikrince her eyden
nce s < konutu olan, kpry birka gn elde
tutabilmekti Bu /aman iinde de Birinci Ordu'nun i s t i h k a m
bir ilkleri nehrin akntsnn aa ve yukar ynleri ne birer
kpr daha kurma olanan bulacak lard.
Saat 10,30'dan beri kprc ekipleri, eitli paralarn
birlemesiyle meydana gelen tread w a y tipi maden kpr,
Remagen demiryolu kprs nn st yanma kurulacakt. Her
ey yolunda giderse bu iin otuz saate kalmadan bitirilmesi gerekiyordu. Birka kilometre aada, Ahr Irma vadisinin

aznda, Kripp ile Linz arasnda bir tombaz kprsnn

kurulmas da o srada sona imi olacakt. imdilik trafik,
olasya ok sayda aracn gemesini salayacak biimde, sol
kydan |a kyya doru tek ynl olarak yaplyordu. Bu ki
kprnn yapm bitince imdiki trafiin, i k i katna kmas
mmkn olacakt. Sa yakadan sol yakaya geii ise araba
vapuru grevi yapan U tane motorlu sal salamaktayd. Bu
ynde gev iler az sayda olduundan, bu, ihtiyaca bol bol
yetmekteydi.
Konuyu Amerikallar ya da Almanlar asndan ile alnca
kprbamn bytlmesinden Y A da kultlmesinden ayr
olarak asl hedef, bu du nma gre, yine Remagen'da yer alm
bulunmak tayd. Onun iin, Alman topularyla H A V N . m
Itara kuvvetlerinin kar-saldrya gemesini bek terken,
kprye ldrc bir darbe indirmek lize re ilk olarak
anslarm denemilerdi. M) Marttan itibaren yeni kuvvetler
ortaya kmt kl bunlar, lahrip komandolaryd. Alman
Bakomutanl'nn Sava Jurnali bir kez daha bu konuda
varlan sonular yle belirtmektedir: Gnlk konferansn
sona eriinde, kprnn ayaklarnn 'C' tipi torpillerle
havaya
uurulmasnm
denenmesi
kararlatrlmtr.
Hazrlklar henz bitmi deilse de her olanaktan
yararlanlarak abuklat-rlacaktr.
Fhrer'in byk lde umut balad sekin birlik, ancak
asker posta numarasyla tannmaktadr: 4.581 K. Bu esrarl
mfreze, teorik olarak Donanma'ya baldr; dolaysiyle Amiral
He-ye'nin emrinde ve denetimindedir. Aslnda ise bu tekilin
tm zerinde S.S.'ler otorite sahibidirler. Bu zel birlik 1943
sonunda
kurulmutu.
lk
mensuplar,
talyan
Donanmas'ndaki kurbaa adamlarmkine benzeyen bir eitim
grmlerdi. Zaten Alman Dalg Okulu'nun kuzey talya'daki
Valdagno'da, daha sonra Venedik'te yerlemi olmas da bir
rastlant sonucu deildi.
Sonradan, saylar altm kadar olan gnlller, Berlin Lichterfelde'deki 2'nci Adolf Hitler S.S. Tmeni'nin klasna,
peinden de bakentten pek uzak olmayan Oranienburg Friedenthal'e gnderilmilerdi. Fakat imdiki hlde 4.581 K.
mfrezesi Viyana'dayd: Bu kentteki Diana Banyola-r'nm
byk havuzu, dalglarn emrine verilmiti.

206

1944 ylnn Aralk aynda Alman Komutanl, Mttefik

hatlarnn gerisinde nemli bir sabotaj dizisi yapmay
tasarlyordu. O zaman, Komando Grubu'nun balca
eflerinden biri olan Temen Schreiber (rayber), Otto
Skorzeny'ye,
bu
aknlar
kk
gruplar
hlinde
gerekletirmekle grevli zel bir grubun kurulmasn
nermiti.
Hitler'in gvenilir adam olan ve 1943 ylnn Eyll aynda
Mussolini'nin Abruzze dalarnda tutuklu bulunduu yerden
kurtarlna katlan, Ardenne'lerdeki saldr srasndada l!
>()'nci S.s Tugay'na komuta etmekte olan Skorzeny hu one
riden pek holanmt. Bu sava grevli irinin B 1 - 11. a nitelii
kukusuz her zaman iin ne V6 parlak bir hrete susam
olan bu hareket adanan M gilendirirdi. Bunun zerine Temen
Schrei IN T 'in nerisi dikkate alnm ve yzcler ayr ayr iki
gruba blnmt : Bunlar Plusskampfe r'ler yfl ni nehir
sava
yzcleriyle
deniz
yzcleri
JTfl
da
Meerschwimmer'lerdi. kinciler sava donan masna, birinciler
ise Skorzeny'nin etkisiyle bu kez S.S. rgtne bal
bulunuyorlard.
Gruptaki askerlerin en yallar otuz yanda bile deillerdi.
Topularla havaclarn ykc eylemini kendi zel yntemleri ve
aralaryla tamamlamak grevi ite bu gruba dmekteydi.
ok zahmetli bir beden eitimi grmekte olan bu sava
yzcleri ie balamadan nce scak tutan, yn den bir urba
giyiyorlar, zerine de su geirme/, kauuktan, talyan yaps
bir tulum geiriyorlar d. Buna gre, ellerin dnda btn
beden rtlyd. Ayrca bir oksijen maskesi de bir saat ka dar
tahmin edilen bir dal zgrl vermektey di.
Tahrip kalplar geen gz Hollanda'daki N T J megen
karayolu kprsnn ayaklarna k a r s ne hir komandosu
yzclerince kullanlanlar'; kyd. Bu kpr, Arnhem
arpmalar}/k i sonu lanan saldr srasnda Mttefiklerce
ele geirli misti. Bu i iin 2 cm. apnda bir kabl yzer
kalplar kullanlmt. Kalplar t o r p i l minde, yaklak 8 m.
uzunluunda,, U ayn blme si olan maden bir kutuya
yerletirilmi bulunu yordu. Ortadaki blmede birka yz
kiloluk al layc madde ve. saatli bir ateleme f z e s i vard.
En azndan alt yzcden oluan bir ekibin hareket

ettirdii bu torpiller, kprlerin ayaklarn tahrip etmek iin

kullanlyorlard. Buna karlk tek balarna i gren
yzcler, yzen amandralar kullanyorlard. Bunlara da su
gemez torbalar iindeki drt tahrip kalb bal bulunmaktayd. Torbalarda ayrca bir patlama kapsl ile daha
basit bir saatli mekanizmayla donanm bir fze vard. Bunun
alt saat olan ateleme sresi, yine de hatr saylr trdendi.
Ortalama arlklar 3 kg. olan bu tahrip kalplar iplerle ya da
kauuk eritlerle bunlar demirli tutacak bir halata
balanyordu. 7 kiilik ekipler hlinde i gren bu komandolar
bu hesapa tek bir hareket iin toplam olarak 28 tahrip kalb
tayorlard. Bu da torpillere eklenince, yabana atlmya-cak
bir tahrip gc meydana getirmekteydi.
imize ancak Rus yntemleri yarayabilir!
Buna gre, kprnn kaybediliinden gn sonra Hitler,
umutlarnn
byk
blmn
General
Bayerlein'm
tanklaryla topularna, hava kuvvetleri pilotlarnm fedakrlk
ruhuna, Skor-zeny'nin balkadamlarnn ustalna ve... General Rudolf Hbner'e verdii, szde adalet yntemlerinin
kestirmeden uygulanmas grevine balam bulunuyordu.
Dou Cephesinde savamakta olan bir piyade tmeninin bu
komutan,
9
Marttan
beri
Remagen
Kprs'nn
kaybediliinden sorumlu olanlar yarglamakla grevli Harp
Divaninin Bakan unvann tamaktayd! Ren zerindeki
salam bir kprnn kaydebildii haberi bir gn nce dorulannca, Hitler'in kapld byk fkenin hemen verdii
sonu, ite bu olmutu. Durumu grmek iin leden sonra
yaplan gnlk toptani n l; Remagen sorunu Bakomutanllkurulu Uya leriyle birlikte ele alnmt. Fhrer- SU yerindi
Jttrevli subaylarn beceriksizlikleriyle korkaklk [arn yerin
dibine batrdktan soma, aklanfl mayan eyleri akla
kavuturmak iin M i l i y nan Temmuz ayndan beri sk sk
kulland bir lz yine kullanarak:
Bu ite bir kallelik, bir hainlik var! D ve barmt.
Hitler hemen ayrntl bir soruturma yaplma .MI emretmi,
istisnasz btn sulular acmak izin cezalandracak olan
bir Gezici Harp Divan 111 rulmasm kararlatrmt :
Bundan

208

sonra

ancak

Rus

yntemleri

iimi-150

yarayabilir!.. Diye barmt. Biz bu sava kaybedersek

Almanlar ldrlecek. yleyse kal-filik, hainlik edenleri,
rnek olsun diye, bizim ldrmemiz daha iyi!
Bu szler ok anlamlyd. Bu olaydan gz doldurucu bir
rnek karlmal; bylece savalar kamlanmal, bundan
byle de her yanda demir itfbi bir disiplin hkm srmeliydi.
yle bir ama n ulalmak isteniyordu ki, byle bir Harp Diva i l
Tum yasal olup olmadn soruturmak sz konusu dahi
olmuyordu. Bunun kurulmas iin tek knl bir karar vererek
Hitler. Alman asker yar slama geleneklerine ters den bir
giriimde bulunmaktayd. Fakat hukuka besledii nefreti ve
hukukulara duyduu derin kmsemeyi bir < lana
belirtme frsatn da bylece kairmami oluyordu.
Gerekten asker yarg yntemleri, harp d e i n lan
kurulmasn, ancak asker ceza kanununda laylm olan ok
ak-seik hllerde ngrmek irdir. Bu olaanst kurulularn
grevleri her eyden nce ii ar-aksak, etrefil birtakm y o n
temlere
bomadan,
belirli
bakaldrma,
disiplinsizlik,
itaatsizlik, dman karsnda korkaklk ve kama hllerinde,
bunlar hemen bastrmaktr.
Fhrer'in kurulmasn kararlatrd harp divan ise,
tersine, hukuk kurallarndan hibirini hesaba katmayacakt.
Yazl hibir yntemle bal deildi. Buna karlk yeleri
ilerine her geleni dinlemeye yetkiliydiler ve sulu saydklar
herkesten hesap sorabilirlerdi. Bu gezici mahkemenin kendisi
ise hibir yazl asker yarg yntemine bal deildi. Buna gre
de Mareal Keiterin ve Bakomutanlk servislerinin araclyla
Fhrer'in kiiliinden gayr hibir otoriteye hesap vermeyecekti. Son olarak da, verecei kararlara itirazda bulunma
haKk yoktu...
Bununla birlikte urasn belirtmek de yerinde olur: Bu
olaanst kurulu sert nitelii ve abu-J cak ileyiverii
yznden bata Mareal Albert Kesselring ve Mareal Walter
Model olmak zere birok general ve yksek rtbeli subayca
hi de iyi karlanmamt ve hepsi bunu kanuna ay km
sayyordu. Hitler iin tek eyin nemli olduunu hepsi
bilmekteydi: Ne dzeyde olursa olsun so! rumlular bulmak,
bunlar herkesin nnde su-| lamak, asker-sivil herkesi
sorumluluklarnn bilincine varmaya zorlayarak bylece

kamuoyunu^ etkilemek. Ayrca birok subay undan da korkmaktayd: Hitler byle bir kuruluun varlndan daha sonra
yararlanarak, ar bir hat veya grevde gevek davranma gibi
hllerden ok uz nedenlerle kurmay heyetleri yelerini ya da
kol mutanlar yarglatabilirdi.
General Rudolf Hbner'in Bakanla atanmas da bu
varsaym dorulayabilecek nitelikteydi.; Hitler, bu yksek
grevi yerine getirmesi iinj onu atamt. Kukusuz General
kendi arkadalaunca. yiit, yrekli ve kararl bir asker saylmak
tiydi. nkr gtrmez yurtseverlik duygulai - b< liyen,
tuttuunu koparan bir askerdi. Fakat Nazi Mai-tisi ile olan
balarn ok kimse biliyordu Bu .iatla ve partinin
grlerini ordunun i h i n k Niyle badatrmak iin stste
yapt abalar la subaylarn dikkatini kendi stne ekmiti
Muhakkak olan uydu ki durup dinlennn yapt bu faaliyet
Ordular Bakomutanla m dikkatini Generalin zerine
yneltmiti. Bunlar, rejimin kodamanlarnn da etkisiyle onun
rtbe ini ykseltmiler; kendisine madalyalar, nianlar
vermilerdi. Beri yandan partinin baka yeleri de N.S.F.O.
(Nazional Sozialistische Fhrungs < >I Tiziere) rgtnn
kurmay bakanlna General Hbner'in getirilmesi iin Fhrer
nezdinde gi- isimlerde bulunuyorlard. Bu rgt, Nazi lks
ne bal subaylar yetitirmek amacyla kurulmu tu. Sonradan,
1944-1945 k boyunca General, Vifl til Ordular Gurbu'ndan
bir piyade tmeninin komutanlna getirilmiti. Mart aynn b
I ; unda Oder Nehrinin sol kysnda arpyordu, lir ay kadar
nce Dou Cephesinde yapt son re/ilerden birinde Hitler
onunla karlam bulunmaktayd.
ste 10 Mart gn oradayken Fhrer'in emriyle Herlin'e
arld. General Hbner geri byle bir revi yerine getirmeye
hazr deildi ama Il! ler'in kiiliinin ok etkisi altnda kald.
Fhrer, r.abakanlk'taki brosunda onu kabul etti ( ta neralin
sonradan syledii gibi, Alman anslye i geri kmt ama
hl artc bir inandr ma, kandrma gcne sahip
bulunuyordu ve da i.- birok hatrl ziyareti gibi Genefal
Hbner de onun etkisi altnda kald. Nitekim bir [im n ce,
Mareal Kesselring de yle olmutu.
Hitler'in son zafere derin bir inanc vard. Onun fikrince, bu
amaca ulamak iin her trl gevemeleri ve baka

210

disiplinsizlik, otorite yokluu ve korkaklk belirtilerini hi

acmadan nlemek gerekti. Remagen olay bu tr hllerin
korkun bir rneiydi. te, General bu Gezici Harp Divan'n
sertlikle olduu kadar acmaszlkla da yneterek ok nemli
bir yurtseverlik grevini yerine getirecekti.
Remagen Kprs'nn kaybedilii hem ok nemli bir
asker felket, hem gerek bir ulusal mutsuzluktu. Onun iin
aratrmalar hibir ey, hatt sulularn rtbeleri dahi
engellememeliydi. abuk ve sert vurmak gerekti. Bu
iitilmemi faciann altnda muhakkak ki kallelik ve sabotaj
yatyordu.
Bunlar
ortaya
karlmal,
sorumlular
cezalandrlmalyd. Bunun iin de mahkemenin soruturmay
byk bir kararllkla ve en ksa srede amaca ulatrmak
azmiyle yrtmesinde byk nem vard. Amacna ulamak
zere mahkeme en geni aratrma ve karar yetkilerine sahip
bulunuyordu.
Hitler, zerine basa basa hep:
rnekler vermek gerek! Diye tekrarlamt.
Kallelik, hainlik dncesi onu ylesine sarmt ki, o
sralarda bu szleri sk sk kullanyordu.
General Rudolf Hbner'in bu grevi yerine getirmesi iin
kendisine iki de yardmc verilmiti ki bunlar, Yarbay Paul
Penth ile Yarbay Anton Ehrnsperger'di. Her ikisi de General
Burgdorf ile General Maisel tarafndan ordu personeli arasndan seilmiti. Bu iki general, Mareal, Rommel'in
'lunnden nceki saatlerde, 1944 ylnn K I . H U
M la, onunla Hitler arasnda ar
mi
il <*).
*
Ya r b a y Paul Penth emekli olmu bir istihkm . u b a y idi.
lkin bir sava birliinde grev y a p m,;, sonra kara ordusu
personel servisine veril

m .li. Orada herkes kendisini koyu bir Nazi ola mi

tanyordu. General Hbner gibi o da kendisi M verilen grevin
yararl olduuna inanyordu. Y.ubay Anton Ehrnsperger,

partide ye deildi M i m General Burgdorf onu tanyor ve

sayyordu, hneral Burgdorf yle dnmt: Bu subay
Ibr iki yargtan daha gen, dolaysiyle daha az i H tuzluydu.
Fakat gsterdii byk yararlklar. ldii yaralar ve kazand
nianlar yznden, a bucak kuruluveren bu mahkemeye
deer ve cid

11 11 k kazandracakt.
lanunla birlikte eitimi ve yetiimi bakmn lm Yarbay
Ehrnsperger, muvazzaf hizmette olup yle Nazi Partisinin ve
onun baarlarnn, za I i -Ierinin derin etkisi altnda kalan
gen subay im kategorisindendi.
Fakat, kiisel deerleri ne olursa olsun her iki Irdmcy da
General Hbner'in rtbesi, kiilii Ve n etkilemekteydi:
nk, Harp Divam'nm kurarlarna itiraz gtrmez biimde o
hkimdi Un SE onlar kanlmaz olarak ikinci derecede hu
rol oynamak zorunda brakyordu. Zira < ;< n
D Mareal Rommel'in Hitler'ce nasl ldrldn i l i k i n

olup onun Kurmay

Bakan General H a n s SpHdnl i n n fcdan anlatlan ok ilgin ayrntlar yino

Savt Romanlar dizisinde yaynlanm olan Normmdlyn karmasnn Perde
Arkas adl kitapta okuyabilirsiniz.

rai Hbner'in oyu stnle sahipti ve itiraz, hat' t kartlk

hlinde o, bir yardmcsnn yerine hemen kendisinin atayaca
baka bir subay cirme yetkisine sahipti.
Gezici Harp Divan ite byle bir kurulutu. Gil tii her yere
de yannda bir idam mangas gtr yordu! yeleri
Ziegenberg'deki Bat Cephesi nel Kararghna 10 Mart akam
geldiler. Byltf bir olaanst rgtn kendi komuta blgesini!
elini kolunu sallaya sallaya girmesi Mareal Al-bert
Kesselring'in houna gitmemiti, bunu daj General Hbner'e
st kapal biimde anlatt. Fal kat Mareal tam yeni grevine
balad sradaf sava dzeninin merkezinde ve Ren'in sa
kysnJ da bir cebin meydana gelii yznden daha da f J
kelenmi bulunmaktayd. Bakomutann syledt-j ine
baklrsa kprnn kaybedilii ve dmann nehrin tesinde
boy gstermesi ok ya da az sJ rede btn Bat Cephesi'nin
kmesi gibi bir teh<| likeye yol aacakt. Arlk tayan bu
szler do hemen greve atanvermi olan yargc etkile!
mekten geri kalmad.

212

Bunlar, ertesi 11 Mart gn B Ordular Grul bu'nun

Rimbach'ta, Zur Linde adl kk oteli deki komuta
postasna geldiler. Buras Altkiri chen'den pek uzakta deildi,
Bonn'un da 45 kmJ kadar dousunda, Westerwald'm kk
bir kytl idi. Yarglar buraya geldiklerinde kendilerini, al
rtc bir olay bekliyordu: nk ilk sulu daha imdiden
emirlerindeydi, Mareal Walter Model bir gn nce Binba
Scheller'i tutuklatmt!
ilk sank
Dorusunu sylemek gerekirse bu tedbir bilB rastlant
sonucu alnmt. nk o anda MareaiH gezici bir harp
divannn kurulduunu henz bilfl iniyordu. Mareal Model,
General Oilo Maximi Han Hitzfeld'in Altwied'deki komuta
p o s t a s n d a < ) beinci Ordu'nun generalleriyle k o m i m a y
gelmiti. Altwied, Koblenz'in 25 km. kuzeyindeki yeil bir
vadinin bitiminde, nehrin sa kysnda bulunan kk bir
kasabayd. B Ordular (ini bu Komutan, General Otto
Maximilian Hitzfeld, (ieneral Hcker, General Lucht ve
General To l l s dorf'la konutuu srada Binba Scheller de
(>7'nci Kolordu'nun komuta postas olarak kulla lan, kasaba
papaznn konutuna getirilmiti.
Binba Scheller Linz'in kuzeyinde, Westerwald^ kvrmtl
yollarnda yapt iki gnlk yolculuktan sonra bitkin bir
hldeydi. Bir ara bir tanksavar engeli kurmakla grevlendirilen
Binba Scheller, sonunda bir bilgi elde edebilmiti: Buna gre
67'nci Kolordu, Neuwied'in kuzeyinde sa yakaya ekilmi
bulunmaktayd, komuta postas da Wied Irma'nm
aasndaki vadi d* w o ' i. Binba Scheller yorgundu ama
buna aldran olmad, hemen toplant salonuna alnd ve
Mareal Walter Model tarafndan sorguya ekildi. Gene rai
Maximilian Hitzfeld'e gre, Binba Remagen Kprsne saat
lle 12 arasnda geldiini syledi. Kk kurmay heyetiyle
radyo ekibi ortada deildi. Yolda gelirken benzini bittiinden,
Deden bach zerinden dolamak zorunda kalmt. Pik rince
radyo ekibi Remagen yolunun kesik oldu unu grdnden,
yoluna devam edememiti Daha sonra Binba Scheller unlar
syledi Kprye gelir gelmez, yola karken ald m
grev uyarnca bilgi almak iin bei n e n k o p r komutannn

yanma gittim. Sonra tahrip mal zemesinin yerine konulup

konulmadn] gzmle grmek zere kprye gittim.
Fakat kpryle komutann karargh birbirlerine uzak
olduklarndan, durumu renebilmek iin biraz vakit
geirmem gerekti. Sonra tahrip hazrlklaryla uraan bir
istihkm subay.ile konutum. Dorulanmayan baz
haberlerde, Remagen yaknlarnda dman tanklarnn
grld bildirilmiti. Bunun zerine son tahrip
malzemesinin yerli yerine konulmas iin emir verildi. Bir
istihkm subaynn yapt tahmine gre bu i yirmi dakika
kadar srd.
Binba Scheller'e bir uaksavar mfrezesiyle birlikte mevzii
savunacak olan tabura ilikin bir soru da yneltilince o, bu
birlikler zerinde belirgin bir fikir edinemedii cevabn verdi.
Sonra yle devam etti:
ler aceleydi, vakit azd. Dmann yaklamakta
olduunu bildiren haberler gittike sk-layordu. Sonunda
tanklar kprye gelmilerdi, ben de az sonra hazrlk
tahribinin yaplmas iin emir verdim. Bu da galiba saat 141e
15 arasnda oldu. Kpry kyya balayan rampa kesilmiti
ama az sonra kpry havaya uurmak iin yaptmz giriim,
baarszlkla sonuland.
Kprnn havaya uurulmaymm
sorulduunda, Binba u karl verdi:

nedeni

kendisine

Sonradan yaplan kontrol, bizde ateleme kablosunun

top atei yznden veya bir kaza sonucu kopmu olabilecei
kansn uyandrd. Kusurlu olduu muhakkakt. Oysa az nce
yaplan bir denetim, hereyin yolunda olduunu gstermiti.
Bu eksiklie re bulmak iin yaptmz btn abalar
baarszlkla sonuland. Kpr o srada dman zrhl
kuvvetlerinin atei altnda bulunuyordu. Bunun zerine panik
balam, is-tihkmclar sa yakadaki tnele snmak zorunda kalmlard.
Binba Scheller szlerine yle devam etti:
O
zaman
toplayabildiimiz
birka
asker
im
yararlanarak bu yanda bir baraj kurmaya Qfl hlm. Fakat
dmann tnelin az ynnde yap t zorlu atlar
yznden, sonunda m giriim baarya ulaamad. Bu yeni
durum k a r s n d a . 111 kviye aramaya ve olup bitenleri st

214

makama bildirmeye karar verdim.

Binba Scheller unlar da ekledi:
O srada Ren Nehri'nin dousunda hangi birliin kimin
emrinde olduunu, dolaysiyle kl me bavurmam gerektiini
bilmiyordum. Sonunda bisikletle yola ktm. Bir komuta
rgtn harekete getirerek yardm istemek iin telefon edecek
yer aradm...
O srada Mareal Model, Binba Scheller'in szn keserek:
te, bir suluyu ele geirdik imdi! Diye bard.
Sonra Binbay sert bir hareketle omuzun d a n kavrayarak:
Seni tutukluyorum, dedi. Generaller hi ses
karmadan bu ackl sahneye tank olmulard. Sonra
Mareal Model yine Rimbaclia dnmt.
Binba Scheller'e acyan General Otto Maxi milian Hitzfeld
bunun zerine ona:
Kprdeki olaylarn bundan sonrasn ya zh olarak
zetle, diye t verdikten s o m a Soukkanlln da yitirme,
insan durup d u r u r ken mahkm etmezler!.. Diye eklemiti.
Fakat leden sonra o yokken bir a r a b a g e l m i ve bir
subay, Marealin emri z e r i n e B i n b a Scheller'i alp
gtrmt.
General Hitzfeld, Binbann n o t l a r m boyere aram,
sonunda: Yannda gtrd galiba... Diye dnmt.
Eski emir subay imdi B Ordular Grubu'nun komuta
postas olan Zur Linde otelinden otuz-krk metre kadar
uzaktaki bir iftlik evinde tutuklu bulunmaktayd. Buras
alak ve bodur olmakla birlikte aydnlk, olduka gzel
grnl bir yapyd. Duvardaki ktkler svasz olduklarndan grnmekteydiler. Hessen'in ve aa Sachsen'in bu
blgesinde sk grlen bir yap tryd. Sahibi, Heinrich
Ochsenbrunner adnda bir iftiydi. Binba, birinci kattaki bir
odaya kapatlmt. Binann iinde ve evresinde nbetiler
bekliyorlard. Ev sahibinin kzlarndan biri olan ve yemekleri
hazrlamakla grevli bulunan Frau Mina Betzer'in dnda hi
kimsenin tutukluya yaklamasna izin yoktu...
General Hbner'le yardmclar da oraya ok yakn olan bir
yere, Eschermann iftliine yerlemilerdi. iftlik evinin bir
odas mahkeme salonu olarak kullanlacakt. General elini
abuk tutmaya kararlyd. Onun da rzasyla, B Ordular

Grubu, Harp Divan'na temsilci olarak bir adl subay yardmc

yollamt. Felix Janer t adndaki bu yardmc, komuta
postasna bal asker adl subay olarak grev yapmaktayd.
Mareal Walter Model, mahkeme salonunda bu deerli
gzlemciyi bulundurmak iin frsattan yararland. Gerekten,
basit bir yarg ynteminden ve yldrm hzyla ileyen bir adalet
mekanizmasndan hi de iyi eyler beklemiyordu. Ayrca
mahkemenin yapaca yanllardan olduu kadar, nemli
kiilerin gelii gzel sulamasndan da ekiniyordu. Bunu
nlemek iin tecrbeli ve saduyulu bir adam olan bu
danmann havay lm-latrc almalar yapmasna
gveniyordu. Ja-nert geri hukuken mahkemenin yesi
deildi, hibir karar yetkisine sahip deildi, yalnz dan m a n
rolndeydi ama Mareal Model'e gre otu mn larda
bulunmasnda yarar vard. General Ru 01 Hbner hibir
kanun metnine aldxrmamaya jp asker mahkemelerde
tedenberi geerli > . > i mallara uymamay kararlatrdndan,

hibir

ulu savunma avukat tutamayacakt.

Mareal Walter Modelin hukuk danman i n
< i inin
mahkeme salonundaki varlnn, herey < H nce, sivri
keleri mmkn olduunea rlatmak ve uzlama salayacak
zm yol-i m i aratrmak olduunu abucak anlad. Yoksa
kiras akt ki grevi abucak sona erecek, bylece de General
Hbner snrsz bir tarzda, isteri Ii gibi davranma yetkisini
elde edecekti.
Buna gre yarg yntemi - eer tutuklular yol Bin bu terim
kullanlabilirse - ok ilkel ve kestir m e olacakt. Mahkeme
salonuna girebilen mu ha Islar sadece Gros Deutschland adl
sekin bir-idiler. iftlik evinin iine ve dna eit say l
yerletirilmilerdi. Rustik mobilye, hatt ev sahibinin
duvarlardan birine ast: Tanr bizim byse kim bize kar
olabilir? yazsn tayan l e v h a , bu yerin gsterili ve resm
greviyle eliki halindeydi.
Gezici Harp Divan yerleir yerlemez drt, yala celpnameler
gnderdi, ilk tanklar dinlemeye halad. En bata su yeri
olan kesimde komutanlk yapm generaller dinlenildi. Kpr
havaya umadna gre, kovuturmann balca nedeni
huydu. Bylece mahkemenin huzurunda a i d uda nlar kt:

216

5 Marta dek Bonn-Remagen kesimine

I ( >muta etmi olan General Botsch ; Blge latih kamlarnn
sorumlusu General Janowski; KB Brubu stihkm Birlikleri
Komutan General Iviehard Wirtz; son olarak da sa yakann hu
bII
imnn savunmasn rgtlenekten s o r u m l u
General von Kortzfleisch (Mareal Moderin olunun
sylediklerine baklrsa, General Hbner mareali de sorguya
ekmiti).
Harb Divan onlarn arasnda da sorumlular aratracak
myd? Mareal Model bundan korkmaktayd ve General
Hbner daha sonra: Bu ynde ok sk aratrmalar yaptn
aklayacakt. Gerekten, bata General Janowski, General
Richard Wirtz ve hele General von Kortz fleisch olmak zere
btn bu kodaman tanklar, uzun uzun sorguya ekildiler.
Durumun tehlikelerini gayet iyi lmekte olduklarndan, hepsi
de ok ll, ok ihtiyatl bir tarzda ifade verdiler. Bununla
birlikte nihayet zerinde durulan ilk ad, kk rtbeli
subaylarmki oldu ki bunlar Binba Scheller, Yzba Willi
Bratge ve... Bir uaksavar subay olan Temen Peters'di!

Elimizi abuk tutabiliriz!..

lk dosyalarn incelenmesi srasnda sze balarken, General
Rudolf Hbner: Elimizi abuk tutabiliriz! Demiti.
Bu istek de yerine geldi, ilk ele alman duruma, yzba
Bratge'ninkiydi,
kprnn
zapt
srasnda
tutsak
dtnden, dava gyaben grlecekti. Kendisi ksaca unlar
yapmakla sulanyordu:

1)
2)

Kpry havaya uurma emrini vaktinde vermemek;

Dmann kpry geii srasnda tnelin iinde

bulunmak.
Hibir tank ne aratrld, ne arld. Tamamen sembolik
nitelikte birka dakikalk bir tartmadan sonra bu ilk sank
iin lm cezas istendi.
Bununla birlikte Janert sz alarak unlar < > ledi:
Sank kiisel olarak kendi grn akla yamamtr
ama urasn hemen belirti y u n ki, e e m gyabnda verilmi
olduundan, samk sonradan yz yze yarglanabilecektir.

Buna karlk mahkeme, tahrip eylemleri sua .sada Yzba

Bratge'nin emri altnda olan Vr; ba Kari Friesenhahn'm
susuz olduuna karar verdi: Kendisinin hibir teknik yanl
yapt g-ri dememiti.
Hemen sonra Binba Scheller yargland. Bu kez dva yz
yze grlyordu, nk sank pa hs-pandras salona
getirildi. Bununla birlikte bu yz yze terimi, duruma pek
az uygun dmektedir: Zira sank bitkin grnyordu,
sapsaryd, akn bir hli vard ve kendisine yneltilen
kor kun sulamann arl altnda sanki ezilmiti Kendisine
sz verildii zaman ancak blk prk szlerle cevap
verebiliyordu.
Bu sz verme ii ise seyrek oluyordu, nk tutuklunun
salona getiriliinden az sonra General Rudolf Hbner birden
boand, ortaya bir m n sulama dkt. Balcalar u ikisiydi:

3) Binba, en yksek rtbeli subay sifatiyle, kprnn

uygun zamanda havaya uurulmasn salamamtr.
4)

siraindu
komutay daha aa rtbedeki bir subaya devre derek (?)
tehlikedeki kesimden uzaklam, 10 ra sava hattna
giderek birliklere katlacak yet de iki gn cephe gerisinde
Kprnn

dmanca

ele

geirilii

kalmtr.
Sulamann
arl
karsnda,
Binba
Bchel
1er canlanr gibi oldu. Zihnini toparlad ve S0
ukkanl davranmaya alt,!,;
grld.
Sonra, nihayet kendisinden daha uzun uzadya cevap vermesi
istendii zaman, General Hbner'in fkeli tutumuyla eliki
hlinde olan grnrde bir sakinlikle, olay kendi asndan
anlatt. Binba zellikle kprye ge gelii zerinde durdu:
Dolaysiyle de, bu kadar ksa bir sre iinde hereyi
renemezdim, dedi ve unlar ekledi: Felket akam daha
st bir makama durumu haber vermek istedim ama o srada
sa yakada hkm sren kargaalk ve haberleme aralarnn
yokluu dolaysiyle bunu baaramadm. Bu yzden, 67'nci
Kolordunun gnderildii yeni yeri bulabilmek iin iki gn
akn sreyle uratm. Ara yerde de bana bir yol zerinde
tanksavar engeli kurma grevi verildi...

218

Fakat ne Rimbaclita, ne de Mareal Model'in kendisini

sorguya ektii Altwied'de Binba Scheller, aklamalarnn
sonunu getiremedi. Davrann hakl gstermek iin kulland
szler, Bakan daha da kzdrmaktan baka bir ie yaramad.
Yarbay Paul Penth de ona katld:
Komutay bir piyade temenine brakarak (?) ekip
gitmisin! Diye bard. Bunu yaparken de 'eflerime durumu
bildireceim/ diyerek bir bahane uydurdun. Sonra fkeden
kudurmu bir hlde ekledi: Buna dpedz korkaklk, alaklk
derler!
O susar susmaz General Rudolf Hbner konutu:
Korkaklk
musun?

yaptn,

sulu

olduunu

kabul

ediyor

Bu, birbirini kovalayan saldrlar karsnda bsbtn

aran Binba Scheller, anlalmayan bir cevap verdi, General
Hbner de bunu evet anlamna ald. Bir idam kararnn
gelmekte oldu-

111 nu sezen Janert, savunma tanklar dinletmeye olanak

bulamam olduunu ileri sun n i . lulu lehinde efaatte
bulunmaya alt ama houna Bakan bu neriyi geri evirdi,
yardmclaryla ksa bir grmeden sonra yeni bir idam
karan daha verdi...
Binba Scheller'in ardndan sra yirmi lokl LZ yandaki
Temen Karl-Heinz Peters'e geldi. H u hemencecik kurulmu
mahkeme salonunda onun bulunuu ilkin insan artabilirdi:
nk Ba komutanlk daha 6 Mart akam o zamana dek
Remagen kesimine ayrlan uaksavar birliklerin den ounun
geri ekilmesini ve uaksavar topu birlikleri yerel
komutanlnn lvedilmesini emretmiti. Ayrca Temen
Petersen, kprnn savunma sisteminde hibir grevi de
yoktu.
Fakat kendisi iin ne yazk ki Temen, L.U.V. Abteilung 900
adyla anlan ve zel bir birlik olan 8 'nc Uaksavar
Bataryasna Komuta etmekteydi. Bu ok resm terimin ardnda
aslnda yeni, dolaysiyle gizli bir silhla donatlm bir hava
savunma birlii gizlenmekteydi: Silh da elektrikle atelenen
roketatarlard. Uaksavar Komutanl bunlara Fhn roketleri
diye ad takmt. Olduk a korkun olan bu silhlar, orta apta

25 mermi yi ayn anda en ok 3.000 m. ykseklie atabil!

yorlard. Fakat baka uaksavar birliklerinde de bulunan ve
srasnda yatay at yaplarak piyad ye kar da kullanlabilen
tek, ift ya da doit nam lulu 20Tik kk toplarn tersine olarak
bu PO ketler, yerdeki bir birlie kar kullanlan! . .u nk
yrngeleri filo hlinde yol alan uttl u 1 isabet kaydetmek iin
!
ok fazla danh olm hesaplanmt. Ayrca silhlarn aplan
di tanl lan tahrip edemeyecek kadar yetersizdi
Bu yzden de Temen Petersen birlii fi Ivart akam ncelikle
geri ekilmek iin emir almt. Fakat tat aralarnn yokluu
yznden, Temen malzemeyi tamak iin byk sknt ekmiti. Bunun zerine 7 Mart sabah Viktoria-berg'de
depolanm olan bir mhimmat stokunu yokettirmek zorunda
kalm, sonra da toplan derme-atma tat aralaryla nehrin
sa yakas na getirtmiti.
Amerikallar kpry getikleri srada roketatarlarn ou
geri ekilmi bulunuyordu. Yalnz birka silh topularn
muhafazas altnda Erpel yaknndaki balarda braklmt.
Fakat dman sa yakada ylesine n olarak boy
gsterivermi-ti ki, bir Amerikan devriyesi ky yaknndaki demiryolunun zerinde bulunan balarn arasndan gemeyi
baarm, gen topulara baskn yapm, bunlar ya datm
ya tutsak alm, ayn zamanda silhlar da ele geirmiti.
te, gen Temene yneltilen balca sulama buydu. Oysa
o gne dek sicili ylesine temizdi ki, st' onu en yeni
silhlarla donatlan bu birlii ynetmekle grevlendirmiti.
Bunlar terketme zorunda kalrsa, tahrip edilmelerine gzkulak olmas gerekiyordu. Jandarmalar, Temen Peters'i
Uaksavar
Tefti
Grubu'nda
tutuklamlar;
birliinin
kalntlaryla beraber oraya ekilmi bulunan gen Temeni
arabuk Rimbach'a getirmilerdi.
Yarglama yntemi Yzba Bratge iin olduu kadar, hatt
daha abuk, yldrm hzyla yrtlyordu. Bu kez de hibir
tank dinlenilmemiti. Yarglar kurulu, Alman Hava
Kuvvetlerinin ilgili dairelerince idar bir soruturmann alp
almadn renmek gereini bile duymadlar. General
Rudolf Hbner hemen tutukluyu sorguya ekmeye balad,
sert bir tavrla:
Roketatarlarn dman eline dtn k n bul ediyor

220

musun? 'Evet' ya da 'hayr dlyt oevap ver, dedi.

Peters:
Evet dedi. Sorgulama da burada bitti M < ' mencecik de
yeni bir lm cezas verildi
13 Mart sabah her gnk ilerini gren birka Rimbachl
kyl, Ochsenbrunner ift liginden pepee silhl iki manga
askerin yola ktm grdler. Her manga elleri arkasna
bal bir BU bay gtryordu. Binba Scheller iin olduu
kadar Temen Peters iin de ikence yirmi dakika daha
srecekti. Bu da Rimbach!, kyn kuzeydousundaki kk
bir korudan ayran bir km. kadar bir mesafeyi almak iin
gerekli zamand.
Hkmllerin yannda hibir din adam bulunmuyordu.
Korunun kysna gelindiinde, Miilre ze Komutan, muhafzlar
uzaklatrd. S o m a ken disi hkmllerin enselerine nian
alp yakndan ate ederek hkm yerine getirdi. Sonradan,
s a vas bitip mezarclar iki cesedi topraktan kar dklar
zaman, Binba Scheller'inkinde drt ya ra izi bulunduu
grld. O an iin, Temen P e ters'in ailesi gibi Binba
Scheller'n ei de Harp Divan'nm kararn ieren, gizli bir
bildiri a l n * , t. Mektubun sert ve souk edas, hkmlye
k a r duyulan btn kmseyii aa vurmaktayd
Servis : F. P. No. 65 630 Rimbach, 13.3.1945
Bn. Liesel Scheller (Douu : Bauer) (13 b)
Landshut / Bavyera. Annaberg 183
Bat blgesi gezici Harb Divan 13 l\lai 1945 gto n yapt oturumda, Landslui 9 Ocdk 1913 doumlu
muvazzaf Binba Hans Scheller'i iledii kiisel bir sutan
tr lm ve asker rtbesinin sklmesi cezasna mahkm
etmitir. Karar Divan Bakanla nca onaylandktan sonra
bugn yerine getirilmi bulunmaktadr. Ceset Rimbachhn 1 km.
batsnda (Altenkirchen - Westerwaldhn 7 km. kuzey batsnda)
bulunan bir koruya gmlmtr. Gazetelerde ve dergilerde bu
olaya ilikin herhangi bir lm iln veya haber yaynlanmas
kesinlikle yasaklanm bulunmaktadr.
Mektup yazlacaksa bunun ''Harp Divan" Bat-St. L. No.
1/1945 adresine gnderilmesi gerekmektedir.
mza : Yarg - Albay.
ki hkml daha...

 mahkmiyet karar ve iki idamla kana susam olan

canavar doymu muydu? Hayr. 14 Mart gn Harp Divan
yine o yaknlardaki kk Oberirsen kyne tand ve toplant
yeri olarak Pick adl kk ky otelini seti. Mterilerin iki
itikleri salon mahkeme salonu olarak kullanlacakt. Bina
epeevre Gross Deutschland Tmeni'nin muhafzlarmca sk
kordon altna alnm bulunmaktayd.
Btn bu korkun merasim, iki istihkm subayn
yarglamak iin yaplmaktayd. Bunlardan biri, Yzba Kari
Friesenhahn'm
dorudan
doruya
miriydi.
Yzba
Friesenhahn, ald emirleri yerine getirdiinden ve kendisine
hibir sulama yneltilmediinden, byle bir sulama ilk
bakta artc grlebilir. Sz konusu olan sanklar,
Binbalar Herbert Strobel ile Binba August Kraft't. Hatt
Binba Kraft 6-7 Mart gecesi kprye giderek her eyin
yolunda olup olmadn denetlemiti. Fakat iki Binba da
kprnn dman eline getii b i l d i r i l i r bildirilmez hemen
kar-saldrya gemek iin g e r e k l i r e d i m iert almam
olmakla sulanmaktayd.
O srada Alman Ordusu'nda rtbe s a h i h i h e l kesin uymas
zorunlu bir kural vard: Te h l i k e h a nde komuta mevkiinde
kalmamak, t e r s i n e , i m lemek. Belirli bir sorumluluu
yklenmi bir komutann, bu sorumluluun gereklerini en
elv< rili yerden, yni savunma eylemlerini dzenle meye ya
da kar saldrya geme olanan aftla yan haberleme
aralarna imkn lsnde sah i p bir komuta postasndan
yerine getirmesi mantk icabdr. Gel gelelim, birliklerin
sava ruhunu her yerde ayakta tutmak isteyen Fhrer,
Birinci Dnya Savaanda ok kullanlan bir s a v a ilkesine
bavurmay emretmiti: Kaybedilen bir mevzii geri almak iin
hemen kar saldrya gemek!.. Kendisi de bu ok kanl ve
yorucu yntemin ne olduunu Flandre'da grmt a m a h u
gn her mevziin eski zamann siperleri gibi s a v u nulmasm
emrederek direnii kamlayacam dnyordu. Bunun
iin btn komutanlar b e liklerini saldrya geirmeye ve her
yerde o n l a r a rnek olmaya arlmlard. Buna gre de h a r *
kt az ya da ok uzaktaki bir komuta postasn dan ynetecek
yerde, savamakta olan birlikleri nin banda kendilerini
gstermek zorunluun-daydlar.

222

Binba Strobel ile Binba Kraft b u ilkeyi men

uygulayarak Remagen n n d e z o r l u h - kar-saldry
balatmadklar iin nce SOI ekilmek, tutuklanmak, sonra
d a sulanmak iin Oberirsen'e arlm b u l u n u y o r l a r d
l l l n b a s Herbert Strobel'e yneltilen s u l a m a balca iki
ak-seik nedene dayanmaktayd
a) Kprnn kaybedildii

habni zerine

man geriye atmak iin gerekli tedbirleri almak zere olay

yerine hemen gitmemiti;
b) Komuta postasnda kalmt ama, bu tedbirleri
kararlatrmak zere kurmayndan bir subay olay yerine
gndermemiti.
O an iin, bu nedenler Binba Herbert Strobel'-de derin bir
aknlk uyandrmaktan baka bir ey yapmad. Bilgi vermek
zere arlm, sank durumuna dmt! Onun iin byle
bir sulama, ancak elinde bulunan az miktardaki kuvveti bile
isteyerek tutmu olsayd, ya da ald ak-seik emirlere kar
gelmi bulunsayd geerli olabilirdi. Kendi bakmndan byle
bir ey sz konusu deildi, nk sa yakada ie yarayabilecek
istihkm askerlerinin bir kar-saldr yapmalarn emretmiti
ama bunu gerekletirmek iin elinde fiilen hibir madd
olanak yoktu.
Sicili ok temiz bir subayd, stihkm Generali Richard Wirtz
ona deer veriyordu. Herkes onu yetenekli ve arbal,
grevinin gerekten ehli bir subay olarak tanyordu. Olaylar
srasndaki grevi de bir arpmaya katlmak deil, Koblenzern kuzeyindeki Onbeinci Ordu'nun gerilerinde ulam
salamlamakt.
Ayrca Binba Strobel'in hangi makamn emrinde olduu da
onu en inanlmaz bir durumda brakmaktayd, bunu da ok
yerinde olarak ileri srebilirdi. Komutay 2 Martta ele ald
zaman btn teknik sorunlar iin B Ordular Grubu'na
balyd ve dorudan doruya General Wirtz'in; harekt
sorunlar iin ise, General Botsch'un em-rindeydi. Fakat 6
Mart saat 20'de, yni Amerikan saldrsndan az nce Binba,
yeni bir sava rgtnn ynetimine verilmiti: BonnRemagen Savunma Kesimi adm tayan bu rgt, General
von Bothmer'in emrindeydi ama istihkm sorunlar iin

General Wirtz'in dairelerine bal kalmaya devam ediyordu!

Fakat, Amerikallarn kpry ele geirileri srasnda,
General von Bothmer'in emrindeki er visler ileyebilecek
hlde bile deildi ve istihkamlarn Rheinbrohl'daki yerel
komuta postasnda kimse grlm deildi. te yandan 8
Mart gn Binba, B Ordular Grubu'ndaki st'nden olduu kadar, Koblenz'teki General von Berg'den de birbirleriyle
elien direktifler ve emirler almt!
O gn leden sonra birincisi, ikincisinin verdii emirleri,
kendince
yerine
getirilmelerini
olanaksz
grerek
ve
istihkmclarn, Onbeinci Ordu'nun gerilerindeki balca
grevine zarar vermek gibi bir tehlike yaratacan ileri srerek
iptal etmiti. leri bsbtn arap sama evirmek in 12'nci
Asker Blge'deki istihkm birliklerinin komutan olan General
Janowski de Rheinbrohl komuta postasnda ie kararak:
Deerli istihkm birlikleri sava harektnda kullanlrsa
yazk olur. Hem bunlar bu gibi harekt iin hazrlkl da
deillerdir, diyerek bylece General Wirtz'in direktiflerini
dorulamt. Sonunda, General Janowski ile General Kurt von
Berg arasnda olduka uzun sren bir tartmadan sonra
yle bir anlamaya v a r l m t: stihkmclarn sadece bir
blm, y a l n z 403'nc Eitim Alay kurmaynn ynetimi
altnda bu greve devam edebilecekti...
Btn bu karma-kark mdahaleler bir y a n a Binba, 7
Mart akam dmana bir tepki gsterilmesini emrettiini de
ileri srebilirdi. Fakat btn bunlar onun, o akam tpk
kendisi gibi davranm olan ast' Binba August Kraft'la birlikte sulu sandalyesine oturmasma yine de engel olamamt!
Binba August Kraft'a yneltilen sulama nedenleri yle
idi:

5) Sayn'daki kendi komuta postasyla kprdeki 12'nci

stihkm Bl arasnda yeterince balant salamam
olmas eletiriliyordu,
6) Kpr geildikten sonra oraya kendisi gitmemi, ya da
kararghndan hibir subay olay yerine gndermemiti.
7) Hibir kar-saldrda bulunmam, nehrin yukar
ynnde olup kendi gzetimine braklan teki kprlerin

224

gzetimini salamakla yetinmiti.

Binba August Kraft, Birinci Dnya Savaanda assubay
olarak savam, birinci snf Demir-ha nian kazanmt.
Koblenz'teki istihkm dairesinde olduu kadar 12'nci stihkm
Alay'nda da yiit ve grevine bal bir kii olarak n yapm
bulunmaktayd. Elllidrt yama geldikten sonra, Binba
Kraft'n baka sn ve n bekledii yoktu. Bununla birlikte hep
drst ve grevine bal bir komutan olarak tannmaya nem
veriyor; herkes onu, darda kalan ast'larm her zaman koruyan
bir kii olarak biliyordu.
Binba August Kraft'n kendini savunmak iin ileri
srebilecei kantlar, Binba Herbert Stro-bel'inkilerle
edeerdeydi.
Bununla
birlikte,
kendisine
yneltilen
sulamalarn
arl
karsnda,
Binba
arm
grnyordu. stelik cerbezeli bir insan da deildi, kendisine
yneltilen haksz saldrlar yznden dili dolayor, bu ise
General Rudolf Hbner'i bsbtn onun aleyhine eviriyordu.
Bunun zerine cesaretini yitirdi, tiksintiduydu, olacaa boyun
edi, kaderine r a z o l d u . Kaderi de Binba Strobel'inkinin h
p k s y d : lm...
Tpk Rimbach'ta Binba Scheller ve Te m e n Karl-Heinz
Peters iin yapld gibi, b a k a i k i manga asker hkmlleri
douda kye y k s e k t e n bakan bir koruya gtrd. kisi de
muhafzlar yneten komutan tarafndan ayn hoyratlkla v e
birka el tabanca ateiyle ldrld (1).
Resm adalet yerini bulmutu. Yldrm hzyla olduu kadar
pek stnkr ileyen bir adaletti bu. Durumada hibir
avukat bulunmam, danman Janert de verilen hkmlerin
hafifletme iini baaramamt. Zaten idam kararlar olasya
ksa yazlmt ve hibir hukuk kural bunlar desteklemiyordu.
Bu, ylesine ak-seik bir eydi ki, hkmler yerine
getirildikten sonra Mareal Albert K e s s e l ring de, Mareal
Walter Model de Gezici Harp Divan'nn kendi komuta
blgelerinden hemen gitmesini istediler. Belki iki mareal
birka gn nce Ren'in sa kysnda General von Bothmer'in

1Savatan sonra Binba Strobel'in olu iki cesedi de Birnbach mezarlna

gmdrd. Binba Scloller'le Temen Peters de buraya gmld. Sonradan bir aile
makberesine nakledilen Binba Strobel'in dnda hepsi hla ayn mezarlktadrlar.

kendi canna kymasyla sonulanan yeni soruturmalarn

yaplmasndan korkuyorlard. Bonn garnizonu 8 Mart gn
kp dalm, General Graf von Bothmer de buradaki
kprban ko ruyamad iin olaan bir harp divannca be
yl hapis ve rtbesinin sklmesi cezasna arptrl mt.
Hkm Generalin ok gcne g i t m i , bu haksz karardan
sonra yaamak i s t e m e m i i i
Mareal Albert Kesselringle Mareal Walter Model 15 Martta
gnderdikleri bir teleks mesajyla Remagen Kprs'ne ilikin
Gezici Harp Divan kararlarn hemen kolordularn kurmaylarna bildirmiler, haberin yneticilerle erata ulatrlmasn
emretmilerdi. Ancak, mesajda hibir hkmlnn ad anlm
deildi.
Fakat gn sonra, Alman Ordular Bakomutanlnn
gnlk resm bildirisi bu ackl olay btn Alman ulusuna
bildirince i baka trl olacakt.
Der deutsche Wermachtbericht 1939-1945 (Alman Ordusu
zerine rapor: 1939-1945)balkl kitabnda Erich Murawski,
resm bir bildiride baz subaylarn lme hkm giydiklerinin
ilk kez aklandn belirtmitir. Bakomutanlk yelerinin
kar gelmelerine ramen Hitler hkmn de, hkmllerin
adlarnn ve rtbelerinin de yaynlanmasn istemiti. Alman
Bakomutanl bu metnin bildiriye bir ek biimde
yaynlanmasn kabul ettirebilmi, bunun zerine de bildiri
yle son bulmutu:
... Bir istihkm alaynn kurmay heyetinden Bin-ba Strobel;
bir kolordunun kurmay heyetinden Bin* ba Scheller; bir
istihkm taburundan Binba Kraft; Remagen daki Ren
Kprs'nn hava aknlarna kar korunmasyla grevli
uaksavar kuvvetlerinin komutan Temen Peters (aslnda Peters
sadece kendi uaksavar birliine komuta etmekteydi) ; ve
gyaben de Yzba Bratge hakknda Harp Divannca lm,
cezas verilmitir. Sular, sefer halindeyken korkaklk
gstermek ve grevlerinde ar kusurlar ilemektir. Bunlar
Remagen Kprs'n vaktinde havaya uurmay ya da azimle
savunmay ihml etmi bulunuyorlard.
Hinba Strobel, Binba Scheller, Binba Kraft V B Temen
Kari - Heinz Peters'le ilgili hkmler h e m e n s f i ine

226

getirilmitir.))
Bu bildiri, Ordu'nun her kademesinde byk v; m klar
yaratt. General von Kortzfleisch'm N a rekt ubesi Bakan
Albay Rudolf Schulz, son fadan bu konuda unlar yazmt:
lm kararlarn birka gn sonra resm bildiri ilen rendik.
Hepimiz beynimizden vurulmua dn-mk: nk herbirimiz
ayn durumda kalsaydk ayn akbete urayabilirdik. Bu
subaylar, kendilerinin mrumlu olmadklar kusurlar, eksikler
yznden can verdiler.
Bu bildirinin yanklar, Hitler'in istedii gibi, H c i n ve
srekli oldu. Savan sona erdii gn ilan 8 Maysa dek
istihkm birlikleri dman lerleyii karsnda terkedilme
zorunluunda kalnan stratejik nitelikteki btn kprlerle
baynd lk tesislerini ve yaplarn - durumlarna, nemlerine
ve byle bir davrann yararl olup olmadna bakmadan havaya uurdular. Savacn son gnlerinde kasabalarn
belediye bakann nyla ileri gelenleri baz tahrip ilerinin
yanl-In ve yersizliini belirttiklerinde, istihkmc-Indan
hep u karl alyorlard: Biz de Rema-Kirdeki subaylarn
akbetine uramak istemiyor u z !
lylece de savan son yedi haftas boyunca vr/1er le
bayndrlk yaps hibir stratejik y a r a i i! ,1 anmadan
yokolup gitti.
Fakat bu kararlarn 18 Marttaki bildirinin '.namda
yaynlanmas zerine en c h i l a s ke r d e , K u l a en az delik
vatanda da gsterilen h <*r tr-li zaaf Fhrerln amanszca
c e z a l a n d r m a y a k a rar verdiini renmi bulunuyordu.
Kuruna dizilen subaylar, alenen erefsiz duruma drl
aileler... Btn bunlar bir ibret dersi olacak grevi ne olursa
olsun herkese, geici de olsa, b enerji alayacakt.
Hitler: Kuatlan Reich'm direni istemi
kamlanm olacak... Diye dnyordu.

lece

Fakat asl aranrsa, Almanya'nn ekonomik asker durumu

karsnda bu gibi yntemler, resiz biimde bozulmu olan
gidiat artk dz temezdi.
(Remagen Faciasndan sonra resm bildiri le bir lm
hkm daha yaynland. Bu 12 Is. sanda oldu. Bildirinin

metni iinde bu kez, K nigsberg'i savunan General Lasch'm

dmana t' lim olduu iin hkm giydii haber veriliyord
Hkmlnn ailesi de bu ite sorumlu tutulm tu!)
Kprbanda 1 0 - 1 2 Mart gnleri
Bunlar olup biterken Mareal Kesselring'in, B t
Cephesindeki gerek durumu renmesi i uzun zaman
gerekmedi. Buna en nce gerek General Westphal yardmc
oldu. Gerisini de M realin tecrbesi tamamlad. Cassino'nun
d nden ve Roma'nm kaybediliinden sonraki e kt nda
bile Mareal, tmenlerinin bylesi gsz dtklerini
grmemiti. Amerikan k rbam evreleyen mevziler asgar
mevcutla el tutulmaktayd. Bu gibi aralarla gl saldrl
yapmamn olana yoktu. Olsa olsa dmann ile leyiini
gerekten tehlikeye drmekten ok, b nu yavalatma
amacn gden yerel basknlar plabilirdi.
Ayrca Mareal Walter ModeFe General Baye lein arasndaki
anlamazlk da 53'nc Kolordu ya bal kuvvetlerin
toparlanmas iin y a p l a c a k
harekt ve kar-saldr
tasarlarn k o l a y l a t r-mamt. Elinde Panzer Lehr'in ilk
elemanlar ile 9'uncu ve ll'inci Zrhl Tmenler bulunan General Bayerlein, komutay alr almaz, 10 Mart akam karanlk
basarken cebin kuzey-dousuna kar, Unkerie Linz arasnda
bir kar-saldr y a p l masn nermiti. Fakat Mareal Model
tasary onaylamam, vakit de az olduundan, tersine, genel
ve n kar saldrlar yaplmasn istemiti. Mareale gre
durumu tersine evirmek iin tek ans, dman esasl
takviyeler almadan nce abuk ve kuvvetli vurmakt.
Bununla birlikte bu gl eylemleri baarma olana
bulunamad ve bir hareketin yapld her sefer bu daima topu
ve zrhl birliklerce iyi desteklenmeyen az sayda mevcutla
yapld. te Mareal Kesselring de yapt ilk denetimde bu durumla karlat. Birlik komutanlarndan Bati Cephesi Genel
Kararghna gelen raporlar d a bu kayg verici gzlemi
doruluyorlard. Ayrca yeni Bakomutan, Ren boyunca kuzeye
doru, sonra da aa Meuse'den Hollanda'ya dek uzanan Cephe Hatt'nm lszce geni oluu karsnda korku
duyuyordu. Gneyde ise, hl birok tmen sol kyda Moselle

228

Blgesi'yle Saar'm ve Pa-latinat'm dere-tepelerine, vdileriyle

ovalarna taklyordu.
Sonra Mareal yukar Ren boyunca svire Bl nrma dek
uzanan bu cephenin gerisinde, e l d e I i i len hibir yedek kuvvet
kalmadn d a biliyordu. Ancak byk birliklerin abucak yer
deitirme-leriyle ve byk lde bir h a r e k a t a girimek
artyle belki gedik kapatlabilecekti, D a h a sonra Mareal
Modelin Kurmay B a k a n o l a n General Karl Wagener de
1948'de A m e r i k a n Ordusu'nun Tarih ubesi iin yazd
muhtrada da bu dnceyi benimsemiti. Onun fikrince
Bonn'un kuzeyinde ve Kln'n tesinde kademelenmi olan
5'inci Zrhl Ordu'nun tmn gneye doru srmek
gerekiyordu. Fakat byle bir emir verilmedi. General diyordu
ki:
Ordular grubu 5'inci Zrhl Ordu'nun btn tmenlerini sol
kanada gndererek kprbana kar savaa sokmak gibi
kkl bir karar veremedi. Bu; ok yerinde bir tedbir olacakt;
nk dman kuvvetleri kprban elde tuttuklar srece,
nehrin teki blmleri boyunca kurulmu olan savunma mevzileri, kanatlara ya da gerilere saldrlar yapld takdirde, fiilen
deersiz ve dayankszdlar. Yalnz gszlmz deil,
kararszlmz da bu kprba-nn yokedilmesini engelledi.
imdi de dank tekillerin damla damla toplamas ii
balad. Bylece de 1 Vinci Zrhl Tmen'den
8)
Martta; Panzer Lehr'den ve 9'cu Zrhl Tmen'den
9)
Martta; 26'nc ve 340'nc Piyade Tmenlerinden 12
Martta birtakm elemanlar geldi. Peinden 16 Martta 3'nc
Zrhl Tmen'in sava kademesi, 19 Martta 353 ?nc Piyade
Tmeni'nin dkntleri, son olarak da 21 Martta 363 nc
Piyade Tmeni'nin dank gruplar geldi. Bu, kukusuz baary
salayacak bir yntem deildi. Yaptmz umutsuzca saldrlar
hemen her zaman karlarnda gllk bakmndan hi de
aa olmayan dman kuvvetleri buldular, bu ise birliklerimizi
savunma yapmak zorunda brakt. Birliklerimiz daha nce
yaptklar birok arpmalar yznden zaten gsz dm
bulunuyorlard. Bu son muharebeler ise birliklerimizin sava deerini ve etkinliini bsbtn azalttlar.
Bylece de 10 Mart akam General Rudolf Hbner'i, Fhrer

Babakanlkta kabul etti. Harp

Divan'nm kurulmas, zihnim kurcalayan i s l e r d e n bir blm
gibi grnyordu. Beri y a n d a n Arne rikan kuvvetleri de
stnlklerini b o y u n a ilerletmekteydiler. Bir gn nce
sabahn saat 2' s i n d e n beri Tugeneral Hge, yetkilerini
9'uncu Piyade Tmeni Komutan General Craig'e aktarmt:
nk General John Millikin, bir kprba k o mutannn,
evresinde tam mevcutlu bir t i n n e n kurmay heyetinden
yararlanmas gerektiini dnmt. Mtevazi B Sava
Birlii iin byle bir durum sz konusu deildi.
Komutanlnn ikinci gnnde General Craig sevinli bir
haber ald: 3irinci Piyade Tmeni, Erpel'in 6 km. kuzeyindeki
Honnef kasabasn ele geirmiti. Sa kanatta da 309'uncu
Alay ok inili kl bir blgede, havan ve otomatik silh
atlaryla desteklenen inat bir direnie ramen, iki kilometre
ilerlemiti. Merkez kesiminde, U n kelin dousunda, 47'nci
Piyade Alay Broichhausen nnde 310'uncu Piyade Alay'nn
2'nc v e 3'nc Taburlarnn desteiyle gl bir saldry
durdurmay baarmt.
Gney-Dou ynnde 60'mc Piyade Alay bir km.yi akn
bir ilerleme yapm; gneye doru, Linz'in tesinde ise
Tugeneral Hoge'un B S a va Birlii'nin tanklar ve Binba
Murray D e e versin piyadeleri, 310'uncu Piyade Alay'nn l'inei
Taburu ile birlikte Dattenberg'e ulamlard. K , e magen
kesiminin uaksavar birliinin y e r e l k o muta postas gn
nce orada bulunmaktayd
11 Mart gn General Rudolf H b n e r ' l e yardmclar
duruma salonu olarak k u l l a n a c a k l a r Rimbach iftliinin
binasna y e r l e t i k l e r i s r a d a , General Louis Craig'in ok
sevdii D' u n c u Piyade Tmeni kprbama iyice y e r l e m i ,
s a yakada ise General Walter E. Lauer'in 99'uncu Piyade
Tmeni'nin
kamyonlaryla
sava
aralar
toplanmaya
balamt. Bu yeni katkyla kprbamm sava elemanlar
25.000 askeri amt. Bu ise, o srada Mareal Albert
Kesselring'in elindeki kuvvetleri bol bol aan bir say idi.
Gneye doru 99'uncu Piyade Tmeni'nin savaa ilk giren
birlii, yni 394'nc Piyade Alay ileri mevzilerini Linz'le BadHnningen arasndaki Leubsdorf ve Ariendorf kylerinin

230

birdenbire ilerisine gtrerek parlak bir baar kazand. O gn

elde bulunan mevcutlar yleydi ki B Sava Birlii'nin
ktalarn nihayet geri ekerek kolordu yedekleri hline
getirmek mmkn olabildi. Tugeneral Hoge'un askerleri 7
Martta elde edebilir gibi olduklar bir dinlenmeyi bu kez elde
edebileceklerdi. Fakat, bir alarm olaslm gznnde tutarak,
yine de kprbamm ierisinde kaldlar..
Kprbamm kuzey blm, Honnef ilerisinde bundan
byle 78'inci Piyade Alay'nm payna dt. Dou blm
Kalenborn'un iki yannda 9'uncu Piyade Tmeni'nin kesimi
hline geldi. 99'un-cu Piyade Tmeni ise olduu gibi gneye
yerleti: Devriyeleri ierilerdeki tepeler zerindeki egemenliklerini geniletirlerken, Bad-Hnningen'e yaklatlar.
Fakat gnn elverili haberlerinden en iyisi hi kukusuz, iki
yaka arasndaki trafii katma karan iki tombaz
kprsnn hizmete girdiklerini bildiren haberdi.
Bunlardan
ilk
tamamlanan,
bir
araya
getirilmi
paralardan oluan treadway kprsyd ve Erpel hizasnda,
demiryolu kprsnn altbam-da kurulmutu. Kprcler
otuz saat kadar tutan srekli abalardan sonra bunu trafie
amlar; ne topu atlar, ne hava alarmlar bu abalar
engelleyememiti.
Akamst istihkmclar Kri p p 'i Linz'e
balayan tombazlar bir anya g e t i r m e iini tamamladlar.
Fakat bu yanda trafik a n c a k geceyarsndan az nce
balayabildi: nk malzeme tayan dibi dz teknelerden
biri, tombazlardan birine arparak kprnn demesini hafife hasara uratt. Bylece, demiryolu kprs nn zerinde
aralarn farlarndan izgiler oluturan klara, iki kl izgi
daha eklendi. Btn 12 Mart gn boyunca her kpr
rekor saylacak bir trafik akm salad. Erpel yaknlarnda
piyadelerin gemesine elverili hafif bir kpr daha yaplm
olduundan, bu rekor daha da pekimi oldu. Ancak, ertesi
gn yalnz demiryolu kprsnn st ve alt balarndaki
kprler iledi...
Kpr trafie kapal!
51'inci ve 291'inci stihkm Taburlar kprc-lerinin
yaptklar kprlerin trafik salama gleri ylesine
memnunluk vericiydi ki, l'inei Ordu'nun teknik servisleri

demiryolu kprs zerinde trafii durdurabilecekleri

kansna vardlar. Tam be gn boyunca aralksz bir trafii
salam olan bu kprde 7 Mart akamyla ertesi gece abucak yaplm onarmlar, bu youn trafik yznden
zedelenmiti. Geri srekli bir bakm yaplmt ama kpr be
gn iinde, ondokuz yllk mrnden daha ok ypranmt!
Ar konvoylarn, zellikle tanklarn, buldozerlerin ve
cephane, ikml-iae, yakt ykl kamyonlarn aralksz
geileri yznden, raylar a r a m a yerletirilen tahta deme
tam anlamyla a s n mt. Yaplan derme-atma onarmlar
f a z l a h a sar grmeksizin bu trafii karlayabildii srece,
istihkm birlikleri uyank bir gzetim y a p makla yetinmilerdi.
Fakat kprnn nbet deitirmesi salannca bu kez
demenin iyice onarmna, styaplarn da adamakll
glendirilmesine karar verdiler. Alman istihkmclar kn
bombardmanlara daha iyi dayansnlar diye bu styaplar
hafifletmilerdi ama imdi bunlar kayg verici yorgunluk
belirtileri gstermekteydiler. Direin hizasnda ise yardmc
tahrip ileminin demiryolunda neden olduu hasar, alttaki
destekleri yine de zayflatmt.
Bu nemli dzenlemeleri yapmak iin, Birinci Ordu Kurmay
Heyeti, Yarbay Clayton A. Rust ynetimindeki 276'nc stihkm
Taburu'nun uzmanlarn greve armt. Bunlara Binba
Carr komutasndaki l.OS'inci Yapm ve Onarm Bl'nn
yirmi kadar teknisyeni de yardmc olacakt. Bunlar yalnz
hasarlar
onarmak
ve
kprnn
gsz
yerlerini
glendirmekle kalmayacaklar, bundan sonra 70 tonluk
yklere de dayanabilmesi iin gerekeni yapacaklard!
Bu askerler vin, vagonet, kaldra, lehim aygtlar iin
jeneratr gibi heybetli olduu kadar deiik malzeme
kullanarak demiryolu boyunca ve styaplar zerinde 10
Marttan beri harl harl alyorlard. ki gn sreyle bu
almalar trafik durdurulmadah yaplmt ki bu, gerekten
bir baaryd. Bu i, tehlikesiz de deildi; nk 10 Mart gn
leden sonra asker bir top mermisinin dalan paralaryla
lmt.
Fakat istihkm uzmanlar 13 Marttan itibaren bu
almalarn yol trafiiyle bir arada yryeme-yecei sonucuna

232

vardlar. Trafik iki yeni kprden de salanabileceine gre,

Remagen kprs zerindeki gidi-geliin geici olarak
durdurulmasnda hibir saknca yoktu.
Bu da rastgele verilmi bir karar deildi: Tak-

viyelerin, malzemenin ve ikml-iaenin m o n d e n i meinde

bu kararn yarataca etkiler belli b i l e olmayacakt.
Almanlar direnmek iin zemini < l duka sarp olan ve
Honnef'e hkim bulunan bl ge ile 6-7 km. boyunca
ierilere doru uzanan te peler blgesinden
yararlanyorlard. uralarda gsterdikleri gl
direnie ramen, General Louis Craig'in tmeni tpk bir gn e n e n 309'uncu ve 311'inci Piyade
Alaylarnn Honnef in dousunda yaptklar gibi - zorlu
saldrlar veya kar-saldrlarda bulunuyorlard.
Yine o 12 Mart gn en belirgin ilerlemeler de, zorlu bir
direni yznden yavalam olmakla birlikte, yine kuzeydou ve dou kesimlerinde elde edilecekti. 39'uncu Piyade
Alay'nn piyadeleri akamleyin Kalenborn nne vardlar.
Hatrlanaca gibi sonradan lm cezasna arptrlan
Binba Scheller, o ackl 7 Mart gnnn akam General
von Kortzfleisch'la orada bulumutu. 60'mc Piyade
Alay'nn
erleri
ise
etin
arpmalardan
sonra
Hargarten'in kenar mahallelerine ulamlard. Talihleri
daha yaver giden 393'nc Piyade Alay'nn erleri
Ginsterhahn ve Rothek-reuz'un iki yanndan 3 km.
ilerleyerek
toprak
kazanc
rekorlarn
krdlar.
Ginsterhahn'la Rothenkreuz, Wied rmann getii dik
yamalarla evrili vadiye 400 m. kadar ykseklikten
bakmak tay dlar. Bu, ylesine bir ilerleyiti ki Remagen
ev resinde, sol ky boyunca yerlemi olan s a l u a topu
bataryalar, artk o yanda mevzilenmi olan birlikleri
destekleyemiyorlard. Bu yzden d e bu toplar nehrin sa
yakasna tamak gerekmiti! 9'uncu Piyade Tmeni'nin
iki top taburuyla 78'in ci ve 99'uncu Piyade Tmenlerinin
herbir i n d e n birer top taburu da kprbamn iine 4
yerlemi bu da 6 baka top taburunun nehri gemesinin
balangc olmutu...
Amerikan topusunun Ren'in teki yakasna bu geii,

234

Almanlarn Remagen Blgesi'ne yaptklar atlarn belirli

bir azalyla ayn na rastlad. Sava hattnn gittike
artan uzakl, ok iyi gzetleme yerlerinin kaybedilii ve
bataryalarn yaptklar kar-atlar 12 Mart gn
grlmeye balanan ve 13 Martta artk iyice elle tutulur
bir hle gelen bu iyilemenin balca nedenleridir.
Rimbach'ta Binba Scheller'le Temen Karl-Heinz
Petersen kuruna dizildikleri gn, 78'inci Piyade Tmeni,
Honnef Blgesinde etin muharebeler verdi ve ok etin
arazi koullarna ramen kuzey-dou ynnde iki km.
kadar ilerledi. Dou ynnde 9'uncu Piyade Tmeni daha
da deerli baarlar elde etti: Bu Tmenin zrhl ve topu
kuvvetlerce
desteklenen
ou'mc
Alay,
Hargartens
yaknlarn temizleyerek Sankt-Kathari-nen'in tesine dek
ilerledi. Kln-Frankfurt otoyolunun oradan uzakl ise 6
km.den ibaretti.
Ar ar, fakat srekli olarak salanan bu kazanlar da
Normandiya
karmasn
izleyen
harekta
benzemekteydiler. Birka hafta boyunca ngiliz-Amerikan
kuvvetlerini Caen'a, Caumont'a ya da Saint-L'ya gtren
Bocage Muharebesi'yle edeerde idiler. Bunun nedeni ise,
daha iyi dzenlenen Alman direnii kadar, saldrgan iin
pek elverisiz olan ok etin arazi koullaryd. Amerikan
Zrhl Kuvvetler Okulu'nun bir incelemesinde yle
denilmektedir:
((Kprbanm genileyiinin ilk gnlerinde piyadelerin
elde ettikleri ilerlemeler mille deil, ancak yzlerce yarda
ile hesaplanabilirdi. 'Byle bir gei iin bundan daha kt
yer seilemezdi,' diyenler olmutu. blgelerin sarp oluu
yal m/, zrhl kuwet lerin kullanmn azaltmakla
kalmyor, piyade saldrlar iin de ok elverisiz bir nitelik
gsteriyordu, Tirfilli ya da aalkl tepelerden dman,
ok gzel gzetleme yerleri olarak yararlanyor ve bunlar
ok sayda doal birer kale olarak ustalkla kullanyordu.
Balangta Almanlarn kuvvetleri olduka az olmakla
birlikte, 9 Marttan itibaren 1 l'inei Panzer Birlii gibi
savata pimi birka tmenin gelii ona, saldrgan bir
savunmada bulunmak olanan salad ve bunu yaparken

de birka kez kar-saldrya geti.

Tpk Normandiya'da Hazirann ikinci yarsnda ve
Temmuzun ilk haftasnda olduu gibi, bu ar
ilerlemeler, hatt grnrdeki bu durgunluk, sava
muhabirleriyle
foto
muhabirlerini,
duyduklar
dkrklm gizlemek iin yle davranmaya itti: Bunlar
ou zaman gemi olaylar, bu arada 7 Mart gn olup
bitenleri yine gzden geirdiler. Yaptklar rportarlarla
Yarbay Leonard Engeman'm birliinin kazand baary
dnya apnda bir ne ulatrdlar. Gazeteciler bu baarl
eylemi izleyen gnlerde haberden yoksun kalmlard.
Byk halk ynlarna General John W. Leonarden,
Tugeneral Hoge'un, Yarbay Leonard Engeman'm, Binba
Murray Deevers'in adlarn tanttlar. Biroklar arasnda
Temen Burrows'u, kendi mahallesi olan New York' u n
Bronx semtinde bir kahraman hline getirdi I c i
Oklahoma'nm Henryetta kasabasndan rahip William
Gibble'm bir davrann ise b a l l a n d r l ballandra
anlattlar: Bu rahip 8 Mart gn kp rnn sa yakadaki
kulelerinden biri n in d i b i n d e ilk din yini yapmt...
Bu kahramanlarn balar zerinde /aha elenkleri
biimlenirken, baka muhabirler de Reich'm ierilerine
doru dalmak iin duyduklar sabrszl yattrmak iin,
kenarda kalmlarn baarlarn vdler. Bunlarn iinde
rekor denecek kadar ksa bir srede tombaz kprleri yapanlarla btn bu yaplar korumasn ok iyi bilen
uaksavar birlikleri de vard. 14'nc Motorlu Svari
Alay'nm devriyelerini de yazlarna konu yapanlar oldu:
Bu devriyeler kylar boyunca gidip gelerek gerek oban
kpekleri gibi grev yapmaktaydlar. 9'uncu Piyade
Tmeni'nin asker inzibat Military Police grubu
elemanlar da top atlar ve hava aknlar altnda kpr
zerinde gidi-gelii salamlar, bu ise adlarnn gnlk
ordu emrinde anlmasna yol amt.
Bununla birlikte, grnrdeki bu durgunluun etkisi
dman saflarnda ok derinden hissediliyordu. Otuz km.
kadar uzunluu olan kprba kesimi tek bana Bat
Cephesi'nin tmnn btn takviye aralarn kendi

236

zerine ekiyordu! Mareal Albert Kesselring de gnlk

raporlar grnce bu sonuca vard. General von Zangen'le
General Bayerlein da kendi bakmlarndan gittike artan
kayplara uram olmaktan yakmyorlard. Bunlar, karsaldrlarn balang slerini elde tutma olanaklarn
azaltmaktaydlar.
Nitekim Onbeinci Ordu'nun Komutan bir toplant
srasnda, hem dkrkl hem ac bir alayclk edas
tayan bir tavrla unlar sylemiti:
Amerikan ilerleyii dolaysiyle, kar saldrlar iin
kullandmz
balang
noktalarndan
u
anda
yararlanacak hlde bile deiliz!..
Yksek kademelere kar Mareal Kesselring kendi
emrindekileri kmayamazd. Daha sonra yle diyecekti:
Ben bile, kendimi akordu bozuk bir piyanoda
Beethoven'in bir sonatn byk bir dinleyici

topluluu nnde almak durumunda o l a n piya niste

benzetiyordum.
Bununla birlikte, vardmas gereken a m a ya bana atlr
gibi deildi. Daha sonra Mareal A l b e r t Kesselring,
anlarnda unlar yazacakt:
Ren mevziinin elde tutulmas, Remagen'a balyd.
Dman, kprbay imdiki temposuyla geniletmeye
devam ettii takdirde, cephe hattnn delinmesi kanlmaz
hle gelecekti. Kuatma emberim le gedikler almas
gerekseydi, dman gezici kuvvetleriyle yarma hareketleri
yapacak ve saldrnn yn ne olursa olsun, bizim Ren'deki
savunma dzenimizi hi deilse Ruhr Havzas'yla Lahn
Irma'nm yata arasnda yerinden oynatacakt. u hlde,
kprba boyunca cephe hattnn ekmemesi iin insan
gcnn yapabilecei her eyi yapmak gerekiyordu.
Bu glklere ramen ben dman ilerleyiinin yavalamasn mmkn gryordum. Bu duruma gre, bir
yandan Remagen kprbam yoketmeye ya da hi deilse
kltmeye aba harcarken, br yandan da Ren'i ve bir
kale burcu grevi yapan Palatinate elde tutmak
gerekiyordu.
Bu szlerdeki ed ok belirlidir. Berlin'den yola karken
cebi yoketmeye kararl olan Mareal, artk bu olasl ok
uzak bir vdeye brakmakta her eyden nce yerinde
tutunmak istemektedir. Ama bunu bile elde edebilecek
miydi?
Biraz ilerideki sahifelerde de Mareal Kessel ring
unlar yazyordu:
Hava kuvvetleri elle tutulur baarlar kazanmi
yorard. Benzinleri yoktu. Havaalanlar bombardman
ediliyordu. Hava koullar elverisize 1 i. [man 'Bu durumu
dzeltebilecek miyim acaba?' Diye hakli olarak sorabilirdi.
Dorusunu sylemek gerekirse duru m k ; y gl veri ciydi,
ikii Ren Savunma Mevzii uygun anda rgt-lenmemiti.
Ayrca gerilerde zlme belirtileri grlmeye

238

balanyordu. Tek balarna kalm askerlerin says

oalmaktayd. Kimi zaman sava iradesi bile sarslm
bulunmaktayd. Baz blgelerde halk tek balarna kalm
askerlere, hatt kaaklara bile yardm ediyordu.
Kln - Frankfurt otoyolu kesiliyor!..
Bu durumu Amerikallar da gryorlard. Binba
Strobel ile Binba Kraft'n kuruna dizildikleri 14 Mart
gn 3'nc Kolordu'nun haberalma servisleri, dayanak
noktalarndaki direni sertliini korumakla birlikte,
dmann tepkilerinde gzle grlr bir azalma
grldn bildiriyorlard. Fakat daha imdiden,
Savunma Duvar'nn urasnda burasnda kler
olmaktayd. Dou kesiminde 39'uncu Piyade Alay,
Kalenborn kyn alamamt ama 309'uncu ve 31 l'inci
Piyade Alaylar Himberg ve Rottbitz kylerine girerek KlnFrankfurt
otoyolunun
bir
km.
kadar
yaknma
ulamlard. Daha douda, 9'uncu Zrhl Tmen'in
cephesini Notscheid ve Lorscheid kyleri iziyor; gneyde,
Ren vadisinde ise 394'nc Piyade Alay'nm devriyeleri
Bad-Hnmngen'e giriyorlard.
Bu kez cep, klmek yle dursun, gittike artan
biimde genilemekteydi. Aegidienberg yaknlarnda otoyol,
Amerikan
piyadesinin
dorudan
atei
altnda
bulunmaktayd. 9'uncu Piyade Tmeni, Lorscheid'a
ulaarak Ren vadisini Wied vadisinden ayran doruk
hattnn bir blmn denetliyor; Wied Irma ise birka
km. yukarda otoyolla kesiiyordu. Mareal Kesselring'in
kayglarn B Ordular Grubu da paylayor; durumu
tersine evirmenin olanaksz olduunu oras da iyiden
iyiye anlyordu. Amerika Ordusu Tarih ubesi iin yazd
incelemede, General Karl Wage ner bu konuda yle
diyecekti:
Ordular Grubu'nun 1945'te yapt e y l e m i n gerekte
'harekt' ter imiyle nitelenemez. Tersim- bunlar, hemen
anda yaplan derme atma iler, aceleyle alnm tedbirler
olarak grlmektedir. Bunlar ali kademelere yardm
amacn gdyor, bu kademeler de kk birliklere kar
ayn biimde davranyorlard. Demek ki bu strateji, apak

grlyor ki, etkisi gei-ci olan, rastgele bulunmu

relere dayanmakladr. Bununla birlikte her eyin bir
snr vardr ve unu anlamak gerekir ki, bu snr ald m,
rastgele bulunmu geici reler etkisiz kalr, nk
strateji ve asker harekt gdm anlay o zaman hibir
anlam tamaz.
1 5 Mart gn Mareal Kesselring, yapt iler zerine

bilgi vermek ve takviye istemek iin Berlin'e gittii zaman

kayglar daha da artmt ve o da Mareal Walter Modelin
Kurmay Bakan'-nm yukarda anlatt gre benzer bir
gr Alman Ordular Bakomutanlk Heyeti'nin yelerine anlatt. Marealin bu greve yeni balam
olmasndan m; ya da Kara Ordusu'ndan olmad iin
Fhrer'in inkr gtrmez sempatisinden yararland iin
mi nedir? Muhakkak olan u y d u ki Hitler, onun ileri
srd kantlar b y k bir dikkatle dinliyordu. Hatt
Moselle K e s i m i n d e baz mevzilerin braklmasn ve
birliklerin Wl ara-mevzi zerine ekilmesini bile kabul etti
Re magen Kprba'nn nnde savaan kuvvetle rin
karlatklar glkleri de kabul etti Vt kp rubasnn
yokedilmesi iin en enerj i k tedbirlerin alnmasn da
diledi.
Sonra bu yorgun, hayalci, kuruntulu adamn
karakteri yava yava baskn kt, Konumalarnasl
konusundan gittike ayrlarak yine hayllere ya da konu
d, ipsiz sapsz, sonu gelmez birtakm lf ebeliklerine
dald gitti: Bu arada Saar Vadisinin, Ruhr Havzasnn,
Main Blgesi'nin de stratejik deerini anlatt da anlatt.
Takviyeler gndereceini, birliklerin yerini deitireceini
vaadetti, Danimarka'dan gnderilecek bir tmenin gelmek
zere olmasndan tr sevincini belirtti, yaknda bir
Onikinci Ordu'nun kurulacan ve bunun da kesin bir
manevra kitlesi meydana getireceini hatrlatt...
Mareal Albert Kesselring 15-16 Mart gecesi yine
Ziegenberg'e dnd zaman, u izlenimi edinmiti:
Fhrer, Dou Cephesi'nin Oder Nehri zerinde,
Slovakya'da, Macaristan'da ve Hrvatistan'da istikrara
kavuturulmasna iyice inanmaktadr. Ren Nehri boyunca
durum ise onu ok az ilgilendirmektedir. Hitler, kesin

240

kararm Dou'da alnacana inanmaktadr. Bu yzden de

direktifler daima ayndr: Stratejik yedekler meydana
getirmek ve tepkili bir motorla donatlm Messerschmitt
262'nin kitle hlinde savaa katlmasn salamak iin her
yerde dayanmak. (2) Kaliteli bir silh olan bu yeni uak da
eski bir havac olan Mareal Kesselring'i kaytsz
brakmyordu...
Tek basma kprnn tahribi yle bir nem tayordu ki
bu uak tipinin ilk modelleri ncelikle bu hedefe yneltildi.
kardklar keskin slk sesi Stuka'larm, Blitz jaeger'lerin,
Blitzbomber'-lerin motorlarnn dal yaparken kardklar
homurtulara kart: Btn bu uaklar 8 Marttan itibaren
hi gz krpmakszm feda ediliyordu. O gnle onu izleyen
gn
boyunca hafif bombard] man uaklaryla 500
kiloluk bir bomba l a s y a n avclarn yaptklar intihar
saldrlar felket hline dnt: nk daha ilk gn,
kayp m a n % 100'e ulat..
10 Marttan itibaren yntem deiti, saldrlan tek
balarna ya da kk gruplar hlinde g o l c uaklar
yaptlar. O gn hedefin zerine eitli tipte 32, ertesi 11
Mart gn de 20 uak gnderildi.
Uaksavar ateinin younluu dolaysiyle bunlarn pek
az hedefin zerine ulaabildi, her seferinde de
saldrganlardan bei alevler iinde dt. 12 Mart gn
saldrlar artan bir iddetle yeniden balad: Hava
Kuvvetleri Komutanl, sanki kara birliklerinin dman
piyadesini pskrtmekten ciz kaldn anlamt.
Kprnn evresinde alarmlar artmaya balad, hava
savunmasnn gzcleri de toplam 91 uan 58 grev
uuu yaptn notettiler. Bu dman uaklarndan 2G,s
drlm, 81 de muhakkak hasara uratlmt.
Ertesi 13 Mart gn gelen raporlar iki tombaz
kprsnn yapldn bildirince, Alman havaclar daha
byk bir umutsuzlukla abalarn arttrdlar. Bu kez 90
uak 47 saldr yapt. Uak lardan 26's drld, 9'u
ar hasara urad. 1 4 Mart gnnn bilanosu 100

2Alman Hava Kuvvetleri (Luftwaffe) nin ykseli ve km ok iyi anlatan

4000 metreden hcum adl kitap, Sava Romanlar dizisinde kmtr.

aknd, kpry ko ryan uaksavarlar da 24 uak

drmlerdi 1 5 Mart gn uaklar dmeye, Alman
p i l o t l a r lme3^e devam ettiler. Mareal Kesselring'in
Berlin'e gittii gn Blitzbomber tipi uaklarn sava a
giren 21 tanesi drld.
8-15 Mart arasndaki nemli d n e m i < n d < Remagen
zerine yollanan her tipi n
.o' v akn uaktan 104'
kesin olarak drld ki bu, /o 30 oranna yakn bir
kayb ifade eder! Buna karlk, kprye kaydedilen
bomba isabetleri ok zayft. Patlamayan bir bomba bir
diree isabet etti, sonra Ren Nehrine dt. Bir baka
mermi sol yakadaki k rampalarndan birine hafif hasar
verdi ama trafik sadece ksa bir sre kesildi. Son olarak 11
Mart gn treadway kprsnn elemanlarndan biri
hafif bir isabet ald ama bu, aralarn zerinden getikleri
deme iin bir tehlike yaratmad.
Amerikallar yerde 37, 40, 50 ve 90 apnda uaksavar
toplarndan muazzam bir ymak yapmlard. Bu da her
seferinde saldrgan pilotlar bir elik bulutu iinde
ilerlemek ...ya da bu iten vazgemek zorunda brakt. Bu
i akl almaz bir cephane israfna yol ayordu ama buna
karlk pilotlar da hedeflerinin zerinde uamyorlar ya da
doru nian almak iin ona yeterince yaklaa-mryorlard.
Sfr denecek bir sonu iin uranlan kayplar ite bundan
ileri gelmekteydi.
Bylece de, katland bu havac fedakrlklarna
ramen Alman Hava Kuvvetleri, topulardan ve kara
birliklerinden daha iyi sonular elde edemeyecekti:
Dman her toprak kntsna ve kale hline
dntrlen her kye yiitlik ve azimle smsk
yapyordu. Sonu olarak bu enerji israf da bounayd.
Kukusuz, Amerikan ilerleyiini yavalatyordu ama fiilen
durduramyordu: lerleyi gnde ortalama bir kilometreyi
bulmaktayd. Bu ise Berlin'de saptanan hedeften uzakt!
Bonn kprbamdan, Kln hatt Ruhr Blgesinden
getirtilen btn dank birlikler hibir takviye almakszn
muharebeye srldklerine gre, bu hedefe nasl
ulalabilecekti?
Onbeinci
Ordu'nun
kalntlarnn

242

durumu da byleydi: Bu ordu Andernach'm kuzeyinde

R e n i n sol kysn 11 Mart gn boaltmt. El i t/, Feld'in
sallarla sa kyya taman 67'nci Kolordusu nda, 26'nc ve
272'nci Piyade Tmenlerinden yara ila nlarak BadHnningen'le Wied vadisi arasnda bir sava grubu
kuruldu ama hangi koullar al tnda!
General Otto Maximilian Hitzfeld bu konuda yle
diyordu:
Kprbann gney kanad boyunca bu tmenlerin
igal ettikleri balca hat, zellikle aalk blgelerden ve
ok saydaki inili kl yerlerden yararlanan dayanak
noktalarndan ibaretti. Bu ampirik yntem her yerde
tekrarland. Fakat btn bu savunma noktalar her
seferinde ok saydaki tanka desteklenen Amerikan
piyadesinin zorlu basks altnda kaldlar, bu ise onlarn
tecrit edilmelerini kanlmaz hle soktu. Kayplar artyor.
Birlikler eriyor, bir birliin ne zaman hibir sava deeri
kalmayacan nceden hesaplamak mmkn bir hle
geliyordu.
Bu elverisiz duruma Bakomutanln bir icad olan
'dayanak noktas7 taktii de ekleniyordu! ou zaman
ancak yukardan gelecek emirle boalt n hi r cek yerler
byle niteleniyordu. Bylece 67'nci Kol ordu kesiminde
Neuwied, Henningen, Rengsdorf ve Vallendorf gibi yerler,
tahkimli mevkiler arastnda yer ald!
Bylelikle bu dayanak noktalar belki bir gll Eaaslfl
dayanyorlard ama daha byk bir kesinlikle teoril edilip
kuatlyor, dolaysiyle kay beti i 1111 i s oluyorlar d. Bu
dayanak noktalarndan birinin komutam ba ka trl
hareket edip bulunduu veri boaltt n u l [arp Divan'n
boylayacandan emin olabilirdi. t" komutanlar daha nce
zel bir and imek Korundaydlar. Tmen, hatt kolordu
komutanlar bile, kuatlmak zere olan birliklerin
grevlerini geri alma olanana sip deildiler. Bylece de
harektn her trl tutarl gdmne son verilmi
olunuyordu!..
Garnizonu tarafndan birka gndr zorlu biimde
savunulan Klenborn dayanak noktas 1 6 Mart gn

dt. Fakat daha kt bir ey de oldu: Himberg ve

Rottbitz adl yerleri savunarak ypranan, kuzey-dou
blgesini korumakla grevli birlikler daldlar ve ayn gn
saat 14,15'ten itibaren 78'inci Amerikan Tmeni'ne bal
309'-uncu Piyade Alay'nm ncleri Kln-Frankfurt
otoyoluna ulatlar, sonra da Aegidienberg'de bu yolu
getiler. Az sonra General Louis Craig'in Er-pel'deki
komuta postasna gelen raporlar, merkez kesimindeki
Strdl'n 9'uncu Piyade Tmeni'nce ele geirildiini haber
veriyorlard. Tmen, bylece Wied Irma'nn vadisine
ulam bulunmaktayd. Beri yandan da gneyde, 2 km.yi
akn bir ilrleme sonunda 394'nc Piyade Alay 99'uncu
Piyade Tmeni'nin Bad-Hnningen'i kesin olarak almasn
salad.

Kpr yklyor!..
Kprbamm evresi bu kez yleydi ki, General
Courtney Hodges hi ekinmeden oraya General Clift
Andrus'un Bonn Garnizonu'na boyun ediren l'inci Piyade
Tmeni'ni gnderdi. Bu da Kln' ele geiren General
Lawton Collins'in 7'nci Kolordu'sunun sa yakadaki
mdahalesinin balangc oldu. 78'inci Tmen'le birleen
General Andrus'un tmeni, bu 7'nci Kolordu'nun ekirdei
olacakt. Dou ve gney kesimleri ise 3'nc Kolordu'nun
grev alanlaryd. imdi General Hasbrouck'un emrindeki
7'nci Zrhl Tmen'inin de geliiyle kprbamm iinde ikisi zrhl olmak zere - tam mevcutlu 6 tmen yeralm
bulunuyordu. Bu yeni tedbirler Amerikan Kon l'nn
tasarlarn aka belli ediyorlard: Geniletilen bu
tramplenden ileride kuzey, yni Sieg Irma'nm kk
vadisi, sonra da Ruhr n ynnde; ya da Frankfurt'ta veya
Main vadisinde sonulanmak zere gney-dou ynnde
yararla nlacakt. General von Zangenln bir kehaneti de
bylece gereklemi oluyordu: Son gnlerde Mareal
Kesselring, Mareal Model ve General Ba-yerlein'la yaplan
bir toplantda General von Zangen:
Amerikallar Kln-Frankfurt yoluna ular ulamaz
kazandklar
baardan
Hessen'de
yararlanarak
Almanya'nn ierilerine gireceklerdir, demiti.

244

Bu da son ilerleyi, General Eisenhowerln daha geen

20 Ocakta tasarlad harektn nc evresi olacakt.
Buna 3 'nc Kolordu katlacak, fakat bu kez onun
banda General Millikin bulunmayacakt: Gerekten,
baka bir greve atanan ve 7 Mart gn 9'uncu Zrhl
Tmenin Re-magen'da balatt giriimi onaylayan bu
general, grevini James A. Van Fleet'e brakmt. Arkadalar ona Byk Jim adn takmlard.
West Point Harp Akademisi'nden 19151e kan Van
Fleet, General Dwight Eisenhower ve Genoral Omar
Bradleyle orada tanmt. Fakat, okul arkadalarndan
farkl olarak Byk Jim, o sralarda taktik uzman
olarak deil de, futbol ta kmhda bek olarak gsterdii
beceri yzndeni daha ok tannm bulunuyordu. Fakat
191 'de Argonhe Cephesi'nde arparak mtarekeden az
nce yaralanm, sonra da Birleik Amerika'nn eitli
eitim merkezlerinde grev yapara 1< o / mandan beri
aradaki a kapatmt. yi bir tekilt olan, canllk ve
girginlii, eflik yetenekleriyle n salm bulunan General
Van Fleet, 6 Haziran 1944 gn, Normandiya karmas
srasnda 4'nc Piyade Tmeni'nin bir alayna komuta
ediyordu. Omaha Beach diye adlandrlan kanh kumsala
ayak basm, sonradan Tmen Komutan General
Barton'un yardmcln yapmt. Daha sonra Barton'un
yerine gemi ve Lksemburg Cephesindeki etin k seferi
boyunca Tmeni o ynetmiti. Buna gre 3'nc Kolordu
Komutanl onun iin abuk olduu kadar da vnlecek
bir ykselme olmutu.
Grevin devir ve teslim gn, 17 Mart olarak
saptanmt. Fakat yapaca yeni ilerin arasnda General
Van Fleet'in demiryolu kprsnn yeniden almasyla
ok gemeden uraamayaca- grlecekti.
Bununla birlikte bu kpr be gnden beri gerek bir
karnca yuvas hline gelmi bulunuyordu. Saylar 200
kadar olan 276'nc stihkm Taburu'nun erleriyle
1.058'inci Yapm ve Onarm Bl'nn gnderdii yirmi
kadar teknisyen, her yanda harl harl alyorlard.
Kaplamalarda olduu kadar styaplarda da inkr

gtrmez iyiletirmeler salanm, rk noktalar salamlatrlmt.

Uzmanlar
dikkatlerini
kuzey
direi
zerinde
younlatrmlard. Yardmc tahrip kalb da tam burada
patlam bulunuyordu. Derken, saat 15'e doru birdenbire
patlamay andran iki keskin grlt havay yrtt. Ayn
anda tahta deme titredi. zerinden ykselen tozlar,
kemer gzlerini silikletirdi. Beri yandan da styaplar alabora olan bir tekne gibi devriliverdiler.
Demiryolunun zerinde bulunan herkes armt.
Yorucu ileriyle uraan otuz-krk kii hibir ey
duymamt. Tehlikeyi g r e n l e r i s e s i p e r bir yere
snmaya bile vakit bulamadlar. A c k l olay topu topu
birka saniye srd...
Tozlar
dalnca,
heybetli
kpr
de
e b e d i ye n
kaybolmutu. Kpkl sularn zerinde yalnz bklm
putrellerin st blmleri y z y o r d u . Bunlar iki direin
bulunduu yerlerde ve kiyila rm kenarnda sudan
kmaktaydlar. Fakat orta yerdeki demir iskeletle tren
yolunun raylar o l d u u gibi Ren Nehri'nin sularna
gmld.
Akntnn gidii ynnde, urada burada cesetler ve
zellikle tahta paralar yzyordu. stihkm Taburu
Komutan Yarbay Clayton Rust daha sonra bu konuda
yle demiti:
Dme hissi diye bir ey duydum. Yzba Sergi ile
beni birlikte treadway kprsnde sudan kardlar. kimiz
de olduka sarsnt geirmitik ama hibir yaramz yoktu.
ki kydan olup bitenlere ellerinden hibir ey
gelmeksizin tank olan otuz-krk kiinin arasnda
1.159'uncu stihkm Grubu'ndan Yzba Francis Godwin
de bulunuyordu. Kprden geceli onbe dakika bile
olmamt!
Hemen
bir
Jeep'e
atlad,
Treadway
kprsnden yldrm hzyla geti ve sol kyda bulduu
btn erlere, suya d i i en tombazclar kurtarmak zere
eldeki b t n tekneleri kullanmalar iin emir verdi. Daha
sonra da unlar anlatt:

246

 Sonra, Remagen kasabasna daldm; kp rye drt ambulans gnderdim. Peinden Kripp'teki Grup
Kararghna gittim, avu Sub kowski'ye: 'Kprye
mmkn olan h e r trl tbb yardm gnderin, olup
bitenleri de st kademelere haber verin/ dedim. Ondan
s o n r a tombaz kprye giderek nbeti subay, 552'ncJ
Ar Tom baz Taburu'ndan Yzba Bishop'a olup bitenleri
haber verdim. Sonra bu kprden geip asker inzibat
birliine giderek facia yerine sa yakada ne kadar bo
tekne varsa gndermelerini istedim. Peinden de yklan
kprye dndm.
Yzbann emirleri yerine getirilmeye balanmt bile.
Bununla birlikte, yardmlarn abuk yaplmasna ramen
kayplar ar oldu. 276'nc Taburda 6 l, 11 kayp, 60
yaral vard, bunlarn sonradan ld. 1.058'inci
Blkte ise 1 l, 7 kayp ve 6 yaral vard. altrlan
teknisyenlerin azl dolaysiyle bu saylar yine de
yksekti. Remagen Kprs, byk nehrin geilmesini
salayan sava harekt srasnda deil de, ele geirildikten
sonra her iki taraftan da daha byk sayda kurbann
verilmesine yol amt...
Niin ?
Buna gre kpr, otuzbe dakika eksiiyle, tam on gn
boyunca Amerikallarn elinde kalmt. k haberi gece
ge vakit Berlin'e ulanca Goering bu sonucun Alman
Hava Kuvvetleri'nin gsterdikleri ustaln meyvesi
olduunu her nne gelene syledi. Elinde hibir kant
yoktu ama Alman kentleri bombalar altnda yklmaya balayalberi iyice kararan yldzn yeniden parlatmak iin,
fiyakac
Hava
Mareali
gerei
deitirmekten
ekinmemiti.
Aslnda ise bu ni ykl daha ok, eitli nedenlerin bir
araya geliinin sonucudur ve bu nedenlerin hepsi de
geerli bir izah biimi getirmektedir. En bata kprnn
rkl gelmektedir. D grne ve istihkm
uzmanlarnn byk abalarna ramen, kprnn kendi
iindeki rklk, olduu gibi kalmt. Yardmc tahrip
kalbnn patlamasyla sarslan
demiryolu,
hasara

uramt. Kpr demesi kuzeydeki direin yannda

havaya kalkm ve herhalde yerine (skisi kadar salam
biimde oturmamt. Bombardmanlarla hasara urama
takdirinde styaplar bamsz hle koymak iin Alman
istihkmclar-nm yaptklar almalar kprnn tmn
sag lamlatrmam, bunun tersine bir sonu yaratmtr.
Beri yandan, bir haftaya yakn zamandan beri aralksz
srp giden ok youn bir trafik akmnn yol at
devaml titreimler dolaysiy-le, ana putrellerin ek
yerlerinde atlaklar meydana gelmi olabilir.
Tahta kaplamann, demiryolunun ve kpr demesinin
bu titreimlerine, akustik olgularn yarattklar titreimler
de eklenmitir. Alman Hava Kuvvetleri'nm aknlar, Alman
topusunun atlar, Amerikan uaksavarlaryla sol ky
boyunca yerletirilen sahra toplarnn atklar salvolar,
kukusuz farkedilmeyen, fakat muhakkak ki zararl olan
sarsntlara yol amtr.
Metotlu, titiz ve istatistiklere dkn olan Amerikallar,
Alman topusunun bombardmanlar dolaysiyle
Remagen Blgesine 601 isabet kaydedildiini
saptamlardr. Kendileri de bazen kprden ancak 200
metre kadar uzaktaki mevziler den 8 pusluk toplarla
1.087 at yapmlardr. Ay rica bu grlt, Viktoriabergln
doruundan Erpeler Leyin tepesine dek yerletirilmi
b u l u n a n uaksavar toplar ve hafif otomatik silhlanma
d u zenli olarak arttrlmtr. Son olarak da bl Hitlerln
emriyle kprye atlan V2 fzelerinin patlamalarn
hesaba katmak gerekir! Amerikan gzlem noktalar yalnz
17 Mart gn blgey < azndan 6 isabet kaydedildiini
saptamlardr!
Bu sapasalam kprnn varl Fhrer n zihnine
iyice taklm olmal ki V tzelerini, o zamana dek
Londra, Anvers, hatt Lige zerine attrd bu yeni
misilleme silhlarn kprye kar da kullandrmtr.
Umutsuz durumdaki 3'n-c Reich'm kolleksiyonunda
bulunan btn silhlarn arasnda, tepkili uakla birlikte
V2 fzeleri muhakkak ki en korkunlaryd. Londra'ya
kar 13 Haziran 1944'ten balayarak kullanlan asl VI
yavat, fakat pilotsuz bir uaktan ibaretti. V2 ise Alman

248

kentlerinin bombardman ediliine kar yaplacak

misillemeler hiyerarisinde kukusuz kar konulmas
olanaksz bir silh olarak yer almaktayd.
Bu da onun saatte 1.500 metreyi aan ykseli
hzndan ileri geliyordu ki bu, saatte 6.000 km.ye eit bir
yol al demekti! Bu fzenin teorik menzili 360 kmidi
Hedefleri ncelikle kentler, limanlar ya da nemli stratejik
noktalar
arasndan
seiliyordu.
Buralara
yaplan
atlardaki yrnge yanllklarnn nemi yoktu. Birka
km. farkla da olsa isabet kaydedildi mi, istenilen ykc etki
elde edilmi oluyordu.
Bylece de Hollanda'nn ve bu lkenin kuzeyindeki
beton frlatma slerinden yaplan atlar, ncelikle Londra
ve Anvers zerine yneltilmiti. Anvers, Bat Cephesi'nin
ikml-iaesini
salamak
iin
Mttefiklerin
1944
Kasmndan beri Avrupa ktasnda kullandklar balca
limand. Fzenin amazl, balistik hesaplara gsterilen
zenin sonucuydu. Fakat yaklak 250 km.lik bir menzil
iin yaklak 1,5 km.lik bir sapmann hi de anormallik
anlamna gelmedii kabul edilmi bulunuyordu. Ancak
yine de Hitler, Ren zerindeki bir kpr gibi ufack bir
hedef zerine bu atlarn yaplmasn emretmekten
ekinmemiti!
Bu sapka grevi yerine getirmekle ykml olan
birliklerden biri de S.S. Werfer Abteilung
500'd. ss Dou Hollanda'da, Deventer'in 30 km.
kadar kuzey-dousundaki Hellendoorn ky ne yakn
kk bir ormann iindeydi. Bu birliin subaylarndan
biri sonradan unlar sylemiti:
Bir kprye isabet kaydetmek iin karlalan sorunlar ok nziktir. nk hedefin boyutlar m lan biri, yni
genilii, anormal derecede ufakt. Bize 1 2 mermi atmak
iin emir verildii zaman, Fhrer'in genel kararghnda ne
dndler, bilemiyorum!
Dalmdan ayr olarak, teknik kusurlarn 6 nc ya da
7'nci frlatmadan sonra yrngeyi saptrmak gibi bir
tehlike yaratacan da hesaba katmak gerekirdi. Buna
gre, bu 12 fze ile kprye isabet kaydetme olasl ok

azd. Fakat her eye ramen isabetlerin kprba

dolaylarnda kargaalk yarataca sanla-bilirdi.
Bunun zerine de ilk at tarihi tam da o 17 Mart
olarak saptand. O gn herhalde demiryolu kprsne
olduka yakn bir evrede bu fzelerden alt tanesi
patlam olsa gerek. Kprnn kmesine bunlardan biri
mi yol at? V silhlarna ilikin sorunlarda uzman olan
Hollandal gezeteci J.F. Boer byle dnmektedir. 17 Mart
faciasyla ilgili olarak unlar yazmt: uras dikkate
deer ki kprnn bir V2 at yznden ykld yolunda
Mttefiklerin hibir resm belgesinde herhangi bir kayt
yoktur. Oysa 500 say-h birlik tam o gn kprye ate
etmitir. Bunu da yalnz olay yerinde bulunan bir ngiliz
sava muhabiri haber vermitir. Bir 'V mermisinin, zaten
byk hasar grm olan kprnn yaknna derek
kmesine yol am olmas muhtemeldir.
Bu tez, ke titreimlerdeki anormal sertliin ve
birka yz metrelik bir daire iinde, hatt
Remagen'n bir ya da iki km.lik evresi iinde grlen her
eit patlamalarn neden olduunu ileri srenlerin
grn dorulad iin akla yakn grnmektedir.
Fakat, bu da doru olsa bile, kn, kpr demesine
ar yk binmi olmasnn sonucu olabilecei de pekala
mmkndr.
Kprnn 70 tonu bulabilecek yklerle geilmesine
olanak salamak zere tahta deme, gerekten de, 5 m.
genilik ve 10 cm. kalnlnda kalaslarla takviye edilmiti.
Bu da, Amerikan stihkm Dairesi'ne gre, 50 tonluk bir
fazlalk meydana getirmekteydi. Kaza srasnda demiryolu
zerinde ayrca bir vin, ok miktarda malzeme ve
kamyonlar bulunmaktayd. Bunlarn yansra testerelerle
kaldralar, kompresrler ve matkaplar da titreimlerin
sertliini arttryorlard.
Her ne olursa olsun, kten hemen sonra hazrladklar ayrntl bir raporda 3'nc Kolordu'nun
istihkm servisleri olay balca nedenin bir araya
gelmesine yordular:
1) 7 Mart gn kprnn patlayc maddelerle tahribine
kalklmas dolaysiyle, yapnn tmnn zayf dm

250

olmas.
2 ) Takviye almalar srasnda kpr demesine
binen ykn artm olmas.
3) Trafik ve zellikle o yredeki topu at iarn dan ileri
gelen patlamalarla baka her eit patlamalarn yol
atklar akustik titreimler do laysiyle i atlaklarn belki
artm olmas.
Yzcler yine de i ekaryorlar...
Atlatt her eit vartadan tr iin iin ke-mirilen,
yaralanan, ypranan Ludendorff Kprs, Amerikan
Komutanlnn 7 Mart akammdan itibaren ngrd
rol yine de soru ma erdirdi. Kprnn giriinde be
gnlk- kullan m sresince salanan trafie ilikin hibir
lam d e netim yaplmam olmakla birlikte, edin i l c i bil
gilerin birbirine eklenii sayesinde, yaplan v e r i lerin
gnde ortalama birka bin arac bulduunu saptamak
mmkn olmutur. Amerikan Ordusu Zrhl Birlikler
Okulu iin kprbama
ilikin olarak yaplan bir
incelemede sonradan belirtildiine gre, 16-28 Mart
arasndaki oniki gn boyunca nehrin st ve alt bandaki
kprlerin de katksyla 58.0001 akn arac sa kyya
geirmek mmkn olmutur.
Bu etkinlik yleydi ki 12 Marttan itibaren yeni
kprlerle iki yaka arasnda mekik dokuyan tekneler,
kprbanm durumu tehlikeye girmeksizin, sa yakann
ikml-iaesini salamaya yettiler. Bunun zerine de
demiryolu kprsnn ykld haberi 17 Mart akam
Remagen'in 14 km. kadar yukarsmdaki kk bir ky
olan
Hammer-setein'a
ulat
zaman,
kprnn
ayaklarna saldrmaya hazrlanan Yzcler Birlii
hemencecik btn abalarm Kripp kprlerinin tombazlar zerine evirmeye karar verdi.
Sz konusu olan, 4.581 K. Birlii idi, Hitler'in genel
kararfghmda alman kararlara uygun olarak, Viyana'daki
ssnden 11 Martta ayrlmt. Skorzeny, birliin
komutan olan Temen Schrei ber'i daha nce uyarm,

en iyi yzclerinden on biriyle birlikte yola kmaya hazr

olmasn bil dirmiti. Temen Schreiber, grubun geri
kalan nm komutasn Temen Wurst'a brakarak askerleriyle birlikte havaalanna gitti, oradan kalkan bir uak,
mfrezeyi Frankfurt'a gtrd. Oradan bir kamyon, birlii
ilkin Bad-Ems'e, daha sonra da Wied Irma vadisinde,
Koblenzln otuz km. kadar kuzeyindeki Waldbreitbach'a
tad.
O sradaki balca grev, Ludendorff Kprs'-nn
krgir ayaklarna saldrmaktan ibaretti. 16 Mart gn
yzcler torpil istihkaklarn aldktan sonra kara
yolundan giderek Ren Nehri zerinde, Andernachin
karsnda bulunan Leutersdorf kyne ulamaya
kalkmlard. Fakat Alman Onbeinci Ordusu'nun sa
yakaya geri ekilmesinden ileri gelen tkanklk ve hava
alarmlar mfrezenin arabasn geri dnmek zorunda
brakmt. Bunun zerine, grevin ivedilii dolaysiy-le B
Ordular Grubu'nun ilgili servisleri ar patlayc madde
yklerinin tanmamas ve mmkn olur olmaz kiisel
sandklarla eyleme giriilmesi iin emir vermilerdi.
Bunun zerine Temen Schreiber bu giriimi, yeni bir
patlayc madde olan Plastit kalplan kullanarak yapmay
kararlatrd. B Ordular Grubu'nun stihkm Servisi 28
paket gnderdi, bunlar Temenin gsterdii 7 askere
datld. Bad-Hnningen yolu o srada nehrin sol kysna
yerleen Amerikan topusunun atei altnda olduundan,
birlik baz glklerle karlatktan sonra BadHnningen'in 5 km. yukarsmdaki Hammerstein adl yere
geldi.
Grup, kyn yukarsnda suya girdiinde saat 19,15'ti.
Daha nce sabahn saat 1,30'unda patlayacak biimde
ayarlanm olan tahrip kalplar, kprnn demirleme
halatna balanacakt. Temen Schreiberi'in adamlar
Kripp yaknma a gerilmi olmasndan korktuklar iin,
karadaki gzetimin etkinliini akllarna getirmemiler;
nehrin yatana doru dalarak engelin altndan gemeyi
tasarlamlard.

252

Gel gelelim, kprlerin korunmas ve kylarn srekli

denetimiyle grevli olan 14'ne Motorlu Svari Taburu,
13 Marttan beri kylar boyunca daha byk bir
uyanklk gsteriyon lu. 11. 111 : 7'nci Zrhl Tmen'den
gnderilen 738'inei Tank Taburu'nun C Bl'nn
ldaklarla donun m 4 tanktan oluan bir mangas da
svarilere katlmt. Gnn hangi saatinde olursa olsun
M
rekli nbet tutan mdahale birlikleri bylece g
lendirilmi bulunmaktaydlar. Bu devriyeler da otomatik
silhlarnn atlarn, zaman zaman ate aan hafif
uaksavar
toplarmmkine
ekliyorlard.
Bu
atlar
tombazlarn yukarsnda yaplmaktayd. Nehir o noktada
yzer maynlar, hatt cep denizaltlarm durdurmak iin
gerilmi olan alar ve tel halatlarla kapatlm bulunmaktayd. Mttefiklerin o srada cep denizaltlarm-dan
korktuklar kadar vard. nk Almanlar o srada byle
bir ara kullanmlard: Biber (Porsuk) diye adlandrlan
29 m. uzunluundaki bu ara, iki torpil tamaktayd.
1944 gznde Hollanda'daki Nijmegen Kprs'nn
ayaklarna kar kullanlmt. Fakat asl byk etkinlii,
elektrikli ldaklarn gcne eklenen ateli silhlarn
atlar gsterecekti.
Geceyarsma onbe dakika kala 164'nc stih km
Taburu'nun bir postas, Fen'le Ahr'm kava ma yakn bir
yerde, sol yakann kys yaknla rmda iki yzcnn
bulunduunu kefetti. Devri yelerce yakalanan bu pheli
kiiler, kauuk tulumlar giyinmilerdi. Silhlar bir
baktan Iba retti, zerlerinde patlayc madde yoktu.
Kk grubun efi de oradan pek uzak olmayan bir yer de,
yaral bir yzcnn yannda yakaland.
Tutsaklar sorguya ekilince unlar anlald: Otomatik
silhlarn sk sk ate etmeleri ve ldaklarm her yan
a bomalar yznden, koruyucu halatlarla alara
yaklama olana yoktu. Geri hepsi de aydnlatlm
blgelerle karlaacaklarn biliyorlard ama hibiri

253
F
: 16

bylesine bol bir kla karlaacan dnmyordu.

ok saydaki ldaklara gayet iyi hesaplanan yrngelere
gre yn verilmiti ve bunlar hibir yeri karanlkta
brakmyorlard. Bu yzden dalglar nehrin ortasnda
tutunamamlar ve kyya kmak zorunda kalmlar,
orada da tutsak dmlerdi. lerinden ikisi hafif
silhlarn at yznden tahrip kalplarn kaybetmiler,
bir patlayc madde kutusunun isabet almas yznden de
arkadalarndan biri yaralanmt...
20 Mart gn bu gruptan baka birisi Linz yaknnda ve
bu kez sa kyda yakaland. O da tombazlara yaklamaya
alm, onlarn yz metre kadar yaknma gelebilmiti.
Fakat sularn ok iyi aydnlanm olmas ve sk yaylm
atei almas yznden daha fazla yaklaamamt.
Tamakta olduu patlayc madde kutusu bir mermiyle
de-linip batmt. Adam bu sert ateten kap kurtulmak
iin kyya doru yzerek terkedilmi bir eve snm,
devriye de gelip onu orada bulmutu.
Bu hesaba gre 17 Mart akam Hammerstein
yaknnda dal yapan 7 kiiden 5'i ele gemi, yaral da az
sonra lmt. Bir bakas da cesaretini kaybederek
sonunda Alman hatlarna dnmt. Bu er kayp diye
gsterildi, bana ne geldiini de hibir zaman, kimse
bilemedi...
Ren'den Elbe'ye
Kripp kprsne kar uranlan bu son baarszlk,
Mart aynn son gn iinde Alman Ordu-su'nun nasl
ciz bir duruma dtn ok iyi gstermektedir. Btn
saldrlar

akm

Bayerlein'in
akam

53'nc

kald

Kprs

knce,

haldan
e l d e n < l kartt. 18 Mart

Kolordu, Wied Vadisine

yamalar kesin olarak

78'inci Amerikan

te

Lu dendorf

General

kuvvetlerinin durumu daha da ktleti 1 7

Marl

hkim bulunan
gn

9'uncu

ve

Piyade Tmenleri Kln-Frankfurt o t o y o l u n u n

sinde ilerlemeye devam ederlerken, gney

ynn

de

67'nci

Kolordu'nun savunma tesisleri d r e o k t . General Hitzfeld bir kez

daha

ak

kprba

grl

bir

olarak unlar yazyordu:

254

gzlemci

olduunu

gsteriyor;

snn evresine yaylm bulunan kuvvetlere

srada

ili

kin

Btn kesimlerin savunma bakmndan deerler] ok

dkt. Elde ne topu vard, ne cephane, ne yiyecek.
Fakat asl nemli gzlem uydu: Son zn <lime vcutlar
azalan bu birlikler moral bakmdan da sarslm
bulunmaktaydlar. Ren Nehri'ni bylesine bir gei,
birliklerin ruhlarnda ve sava deerlerinde srekli bir etki
yaratmakszn yaplamaz. A y r c birok haberleme birlii
dalm ya da gerelerini yitirmi olduundan,
komutanlarn ulatrlmas ok g bir hl alyor ve komuta
grevini ok gletir] yordu.
19

Mart gn

bu

savunmak iin ancak

olan'3 km.

uzak

Kolordu, Neuwied! kaybet

150-200 as

burada kasabay

taki Niederbieber arasnda ie yarar durumda w ar

silhlardan yoksun yz kadar asker

67'nci

h.

ker kald. Oras ile komu kent

vard'

Kolordu'nun Komutan ayrca

unlar

da yazyordu:

19-20 Mart gecesi bir subayla 20 asker k i dayanak

noktasndaki savunuculardan kala kala lamlar kalmt Neuwied'deki bir ev topluluunda yine de kendilerini
korumulard.
Birliinin
bal
olduu
alaym
kararghlarndan bu subayla bir telefon konumas
yapmay baardm. Kk kasabadaki durumu anlatt.
Durum umutsuzdu. Ordu bir kar - saldr yapmay bile
tasarlamt ama ben bunu, baarlmas olanakszdr, diye
kabul etmedim. Bunun zerine o subayla erlerine
geceleyin oradan ayrlarak alaylarna doru yola
kmalarn emrettim. Hatlarmza yalnz drt asker
gelebildi. Bir emre kar geldiimi bile bile, bu eylemi
raporumda bildirdim. Newied'in dayanak noktas olduu
iln edilmiti ve bu nitelii kaldrlm deildi. Ordu,
raporumu st kademeye ulatrd, bu yaptmdan tr
herhalde hesap vermek zorunda kalacam da st kapal
olarak bana bildirdi.
Yaplmakta olan harektn sonucu bakmndan bu olay
hibir etki yapmad ama o zamann sava tarzn
gstermek ve belirtilmesi gerekli olmak bakmndan bana
karakteristik grnd.
Neuwied'de olup bitenler bu kez sa yakadaki cephenin
geri kalan blmnde de cereyan etmeye balad.

255
F
: 16

Savunma her yerde kyordu, artk kprba

kavramnn anlam kalmamt. Kob-lenz'in kuzeyinden,
Kln'n gney-dousundaki Sieg vadisine dek boyuna yer
deitiren bir cephe uzanmaktayd. Yine o srada her birlik
komutan 19 Mart tarihini tayan ve Hitler tarafndan
verilen 72 sayl direktifi Ordular Bakomutanlndan
ald. Sorumlu her komutana kendi komutanlk kesiminde
ta stnde ta brakmamas emrediliyordu! Hereyi
kknden kazmak, bir gerileme srasnda dmann iine
yarayacak hibir ey brakmamak gerekti!..
Bu delice fke bir kez daha boa kacakt. 22 Mart
gn Birinci Amerikan Ordusu'nun 3'nc ve 7'nci
Kolordular ylesine ilerlemilerdi ki, General Craig'e
verilen komutanlk yetkisi de sona ermi bulunuyordu.
Artk Remagen K p r b a diye bir ey yoktu. Buna
karlk, y i n e < > g i m < neral Patton Mainzln yukarsnda
O p p e n h e i m kprban kurarak Reich'n barna d o r u
y e n i bir kap daha at.
Bu yeni baar tam nc Ordu Komut a n M u n
holand trden, yldrm hzyla yaplan h r yarma
hareketinin sonucuydu. General M i d d i r ton'un 81nci
Kolordusunun oluturduu s o l fca nad Koblenzle
Andernach arasnda Ren nehrine ulap iki gn sonra
Onbeinci Alman O r d u su'nu kesin olarak sa yakaya
atarken, General Eddy'nin 1 2 'nci Kolordu'su da 1 4 Martta
K o h lenzln gneyinde Moselle Nehri'ni amt. General
Eddy'nin
tmenleri
atlmlarn
srdrerek
Nahe
Irma'nm vadisini getiler, Bingen!, Ma-inz', Worms'u
kuattlar ve bylece Renanya'nm bu blgesinde dman
direniinin yklmasna yardmc oldular. Hatt General
Stafford R. Irwin, Oppenheim yaknnda Ren Nehri
zerindeki Alman askerlerinin ekilmi olduunu grerek
emrindeki 51nci Piyade Tmeni'ni topu hazrlndan
hemen hemen yararlanmakszm br y a kaya srd ve
ertesi 2 3 Mart gn sa yaka zerinde birka kilometrelik
bir blgeye egemen oldu.
2 3 Mart gn Montgomery ilk Mttefik a s kerleri
Renin telerine gtrmek iin Ruhr' u n kuzeyinde uzun
sredir ngrlen byk lde ki saldrsna balarken,

256

General Courtney M o d ges ile General Patton da buralara

smsk y e r l e mi bulunuyorlard. Fakat urasn da
sylemek yerinde olur ki btn bu baarlar - ksmen de
olsa - 9'uncu Zrhl Tmenin 7 Mart g n yapt ataka
giriimin sonucuydu. Sonradan 3 'nc Kolordu'nun
tuttuu kprba, onbe gn kadar sreyle, Alman
Ordusu'nu olduu yere mhlayan gerek bir ban ba
oldu. Bat Cephesi'nde ie yarayabilecek ne kadar asker ve
malzeme varsa Westerwalds bu blmne gnderildi ve
B Ordular Grubu da orada sfr tketti.
General Dwight Eisenhower iin, 20 Ocakta kurmay
bakanlarna gnderdii mektupta ngrd nc
evre artk geliecekti. Montgomery ile Patton'un
kuvvetlerinin saldrlar karsnda, batdaki Alman
Cephesi de tpk Westerwalds, General Hodges'in
karsnda olduu gibi, her yanda yklyordu. 25 Martta
Moselle, Saar ve Palatinat arasnda her trl direni sona
erdi. Tugeneral Hge da komutanlna gn nce
getii yeni birlii olan 4'nc Zrhl Tmen'in banda bu
blgeden getii srada Tmgenerallik yldzn kazand.
General Patton'un 15'inci Kolordu'sunun emrine verilen,
B Sava Birlii'-nin bu eski Komutan, Moselle vadisinde
ileriye atlmadan nce nc Ordu'nun br tmenlerinin izinde yryerek Ren Nehri'ni Worms ile Mainz
arasnda yeniden aacakt...
Gneyde General Alexander Patch'n Yedinci Amerikan
Ordusu'yla General de Lattre de Tassigny komutasndaki
Birinci Fransz Ordusu da ok gemeden Spire'nin
yukarsnda ve aasnda nehrin
sa yakasna
geeceklerdi. Kuzeyde ise Montgomery'nin komutasndaki
ngiliz-Kanada
kuvvetleriyle
General
Simpson'un
Dokuzuncu Amerikan Ordusu'nun Vestfalya Ovas'ndaki
ilerleyileri daha imdiden Ruhr Havzas'n ama olanan
salamt.
Byk ldeki bu iki saldr arasnda General
Courtney Hodges de Remagen'da kazand baar
sayesinde
stn
durumda
bulunuyordu.
Generai
Eisenhower bu konuda hatralarnda unlar yazyordu:

257
F
: 16

Almanlarn zaman zaman yaptklar saldrlan

ramen Remagen'deki kprba kuruluundan beti
bymeye devam etmiti. General Hodges 3'ncU, 5'inci
ve 7'nci Kolordular bu blgede ileri Srmft. 26 Martta
Cephe'nin kuzey kanadnda Alman birlik leri Sieg
Irma'nn br yanma srlmlerdi, orada da onlar
cidd bir saldr beklemekteydi. Bununla birlikte Almanlar
Remagen
Blgesi'nde
bir
baka
byk
sprizle
karlaacaklard. Amerikan kuvvetleri kprbama
salamca yerlemeye balar balamaz General Omar
Bradley ve ben olaylarn gelimesinden olasya fazla
yararlanmak iin plnlarmz gelitirmeye koyulmutuk.
General Bradley'in Cephesinde biz Ren'i gemek iin
yapacamz hareketlerin balcalarn, hep General
Patton'n kprbalarm kurduu blgede yapmay
tasarlamtk: nk Ruhr'u kuatacak kerpetenin gney
kolunun hareket noktas olarak en uygun blge burasyd.
Ruhr'a dorudan saldrmak iin Birinci Ordu'yu tabii,
Remagen'dan
da
kuzey
ve
kuzeydou
ynnde
ilerletebilirdik. Bununla birlikte bu, Sieg Irma'nn
tesinde cepheden bir saldrya yol aabilirdi ve bizim
temel plnmzn balca unsuru olan, bu blgenin
topyekn
kuatlmasn
ngren
byk
hareketi
gerekletiremezdi. Onun iin daha b a s langta General
Bradley de ben de birlikleri U n n a gen kprbamdan
gney-dou ynnde ileriye s r meyi; bylece de General
Patton'la
Giessen
yaknnda
balant
kurmay
kararlatrmtk. Bu sayede Ge-neral Patton, kuvvetlerini
youn bir hlde elinde bulunduracakt ve bu yeni
baarnn
da
abucak
ve
muhakkak
olarak
kazanlacandan emindik.
Remagen kprbamdan giriilen ileri hareketi
26 Martta balad. imdi. General Clarence R. Hueb-ner'in
komutasnda bulunan 5'inci Kolordu abucak gneye
doru dalarak Limburg'u ald. General Courtney Hodges'le
General Patton'un ayn yndeki ileri hareketleri de
dmana bu blgede moralinin ykl bakmndan son
darbeyi indirdi.

258

General Courtney Hodges'in emrindeki birliklerin Ruhr

ynndeki bu ilerleyii, B Ordular Grubu iin en kt
sonular dourdu. Endstri havzasnn kuzeyinde
Almanlarn gsterdikleri zorlu direni dolaysiyle kskacn
gney az savunma tesislerini daha abuk evirdi,
bunlar dou ynnde at ve Lippe zerinde, Paderborn
dorultusunda geidi kapatt.
Renin Wesel yaknnda 2 rinci Ordular Gru-bu'nca
geiliinden bir hafta ve Remagen'daki beklenmeyen
darbenin indiriliinden yaklak hafta sonra bu
balantnn kurulmas, 325.0001 akn Alman kuatma
olanm salad. Bunlarn arasnda otuz kadar generalle
Mareal Model de vard. Mareal Walter Model B ve G
Ordular Grbu'nun kark bir hlde bulunduklar Alman
kevvetlerinin teslim olularndan gn sonra, 21
Nisanda Duisburg yaknnda kendi canna kyacakt.
Yine o gn General Hodges'in ileri ular Sach-sen'da,
Elbe vadisinden pek uzak olmayan bir noktada, Sovyetlerle
balant kurmaya hazr bir hldeydiler. Bu ileri ularn
arasnda, imdi General Clarence R. Heubner'in 5'inci
Kolordu'su-na dahil bulunan General John W. Leonard'm
9'uncu Zrhl Tmen'i de vard. Kansas'tan Cali-fornia'ya,
Lksemburg'dan Bastogne'a ve Saint-Vith'e,, Ren'den
Elbe'ye kadar sol omuzlarnda zerinde 9 says bulunan
mavi-san-krmz gen biimindeki armay tayan
askerler, k e n d i f l a m a larna byk eref kazandrdlar.
Elsenhower Remagen'da yaptmz talih denemesi,
Alman ya'mn dmesini abuklatrd, diye y a / m , t Hibir
sayg
gsterisi
onlar
Bakomutann
hu
deerlendirmesinden daha ok dllendiremezdi
Drdnc Blm

ADALET

erefsizlii silmek iin...

yle mahkeme kararlar vardr ki srekli olduu kadar

259
F
: 16

da ateli tartmalara yol aarlar. Baz mahkeme kararlar

ise ounluka hemen onaylanrlar. Hitler'in istei zerine
verilen mahkeme kararlar ise bu iki trden hibirine
girmiyordu, haksz olular kanlmaz bir dzeltmeye
ihtiya gstermekteydi.
Sava bittikten sonra kurbanlarn aileleri bu grevi
zerlerine aldlar ve duruma srasnda yaknlarndan
esirgenen eyi istediler ki bu, asgar bir hakkaniyetti. Bu
dilekler kukusuz ilgililerin lmlerinden sonra ileri
srld. Fakat dilek sahipleri bunu yaparken aclar artk
dindiremeye-ceklerine gre, hi deilse erefsizlii ortadan
kaldrmak istiyorlard.
Alman Ordular Bakomutanlnn 18 Mart 1945 gnl
bildirisinin Alman halk arasnda uyandrd yanklar, be
subayn aalatc koullar altnda lme hkm giymesi,
kprnn elden knn asker sonular, Remagen adna
ackl bir anlam kazandrmt. Reich'm asker ve politik
k, bu faciann ansn pek az hafifle-tebilmiti.
Dk bir rejimin resm, fakat istisna adaleti kukusuz
son szn sylemiti. Ancak bu kez dosyalar yeniden
amak ve iade-i itibara olan manev hakk tanmak,
baka bir adalet mekanizmasna dyordu. Bu
dileklerin, tarihsel gerein yeniden dzeltilmesine uygun
dmeleri gerekiyordu.
Kprnn havaya uurulmaynn sebepleri nelerdi?
Kuruna dizilen subaylar, lm ee/.asm hakkedecek kadar
sulu muydular? Deillerse asker yarglar hesap vermeli
miydiler, hatta yar glanmal mydlar? 1946'dan
balayarak alan eitli dvalar bu sorular cevaplayacak
ve som m da Remagen esrarm yeni bir kla aydnlatacakt.
Bununla birlikte, gerein bylece yeniden saptanmas,
Gezici Harp Divan'n oluturan asker yargcn hkm
giymeleri bahasna elde edilecek deildi. Geri savatan
sonra eski General Rudolf Hbner, bu Gezici Harp
Divan'nm bandayken yapp ettikleri iin yaplan bir
sulama zerine bir Munich mahkemesi karsnda hesap
vermek zorunda kalmt. 1945 ylnn Nisannda gney

260

Almanya'da bir cinayet ilenmiti. Ayrca be ldrmeye

teebbs suundan sank bulunuyordu. Uzun ve kl krk
yaran bir soruturmadan sonra, eski General yalnz
iledii cinayetten tr 25 Kasm 1948 gn on yl hapse
hkm giymi, bu karar da istinaf mahkemesince 30
Haziran 1949'da onaylanmt.
Duruma srasnda adl makamlar Remagen inin de
zerinde durmular, fakat o sralarda ada let cihazmn
elinde hibir soruturma nedeni bu lunmadmdan, bu ii
sadece bilgi edinmek in yapmlard. Kurbanlarn aile
fertlerinin bavur malar zerine bu dvaya, Koblenz
mahkemesi el koymutu. Eski General Rudolf Hbner'den
bas ka br iki yardmcs, Yarbay Paul Penth ile Yar bay
Anton Ehrnsperger de sulanm ve bakan gibi onlarda
kovuturmaya uramlard Ne var ki, bu dva 29 Ekim
1951'de bir takipsizlik kararyla sonulanm ve baz
davaclarn, zellikle Binba Kraft'm olunun verdikleri
yeni dilekelere ramen karar, o zamandan beri hep ayn
ekilde tekrarlanmt.
Koblenz adalet makamlar kararlarna gereke olarak
su unsuru olaylarn cereyan srasnda asker yarglarn
iyi niyetle hareket ettikleri ve gerekten hakl bir i yapma
kansnda olduklar esasna dayanmaktaydlar. Hbner'le
iki yardmcsn yeniden sulamak iin bilerek ve isteyerek
hakszlk
yapma
isteminin
varln
kantlamak
gerekecekti, bu sbjektif kant ise tabii davaclarn hibiri
veremezdi.
Koblenz'teki yarglara gre: Gezici Harp Divan,
Rimbach ve Oberirsen'de kararlarn verdii srada,
karsnda kprnn kaybediliinden sulu kimselerin
bulunduuna inanmaktayd.
Bu tez, yeni bir dva dilekesine cevap olarak 1953'te
sorgu yarglarndan birince tekrar ele alnd ve u gr
ileri srld:
u olay gzden uzak tutulamaz ki, mahkeme yeleri
hukuk tecrbesine sahip deildiler. Faciann gerek
nedeni de ite budur. Bylece klsik asker adaletin temel
ilkelerinin inendii gibi bir sonuca varlrsa da bugn

261
F
: 16

iin onlara bu yzden takaza etmek olanakszdr.

Bunlar, gnlerce gezip dolamlar; eitli komuta
postalarna urayarak bir dizi sorgulamalar yapmlar; bu
arada birka generali de sorguya ekmiler ve bunlar ilk
azda sulu olmalar mmkn kiiler saymlardr.
Gerein biim deitirmi bir imgesini sahi sanarak
grevlerine bylece bir nyarg ile balamlar, bunun
btn kt sonularn ise hkm giyen subaylar
ekmilerdir.
Harp Divan yelerinin balangta byle yanl bir yol
tutmalarnn sorumluluunun, hu stisnai mahkemeyi
asker c e z a yarglamalar usulnden tmyle habersiz
subaylarla kurmu olanlara d m e s i g e r e k i r. Fakat bu
sorumlular, yni Fhrer'le onun y a k m da-nmanlar
artk hesap verecek durumda deillerdir 3D
Hukuk veya fiil iade-i itibar
Buna karlk, kurbanlardan bazlarnn allele rince
Mart 1945 kararlarnn tashih ve iptali iin yaplan
isteklerle karlaan btn Bat Almanya mahkemeleri,
davaclara hak vermilerdir. Bu kararlardan sonuncusu,
Bayan Scheller'in, kocas hakknda verilen mahkmiyet
kararnn iptali iin yapt bavuru zerine Bavyera'daki
Landshut Mahkemesi'nce 2 ubat 1967 gn verilmitir.
Rimbach ve Oberirsen'de kullanlan yntemlerin adalete
aykr olular, bu iade-i itibar dvalarnn sonuca
balanmasn kolaylatrmtr. Fa kat zellikle Binba
Scheller iin, bu kararlar 1951'de Koblenz Mahkemesi'nce
grevlendirilen bir bilirkiinin, General Graf von
Schwerin'in (verin) hazrlad ok dikkate deer bir rapor
zerine de verilmi bulunmaktadr.
Sava srasnda Zrhl Birlikler Komutanl yapm olan
General, btn bu dnem boyunca Nazi makamlarna
kar mesafeli davranm!live yapt alma byk bir
objektifliin olduu kadar dikkate deer bir entellektel
drstln de izlerini tamaktadr. Hukuku ile tarihi,
onun kiiliinde bir araya gelmektedir. Bu neden ledir ki
bu incelemeyi aada zetlemek, zahmetine deer bir itir.
Zaten Federal Almanya Mahkemeleri de birok iade-i

262

itibar dvasnda, bu raporun vard sonulan benimsemi

bulunmaktadrlar.
Raporun balang blmnde byk halk ynlarnn
Remagen olaylarna gsterdikleri ve hl gstermekte
olduklar ilgiyi hatrlatan bilirkii, amacnn gerek
sulularn m yarglanp mahkm edilerek kuruna
dizildiklerinin bilmek olduunu zellikle belirtmektedir.
Ayrca kamuoyunun, adaletin at yeni soruturmadan,
1945'te cereyan eden olaylara ilikin birok sorulara bir
cevap beklediini de eklemektedir. Onun fikrince, drt
soru akla kavuturulmaldr:

10) Remagen kprsnn kaybedilii Ren'deki

Savunma Hatt'nn knde gerekten kesin bir rol
oynam mdr; dolaysiyle Bat'daki asker direniin sona
ermesine, hatt savan kaybedilmesine yol am mdr?
11) Remagen Kprs'nn kaybedilii bir sabotaj
sonucu mudur? Deilse, yni bu soruya olumlu cevap
verilemedii takdirde, olayn gerek sebepleri nelerdir?
12) Hitler'in kurdurduu Harp Divan susuz
kimseleri mi kuruna dizdirtmitir? Eer yleyse bunun
sebepleri nelerdir?
13) Bu istisna adalet
nlarda bulunmu mudur?

kuruluu

zlimce

davra-

Bu sorulara olasya ak ve etrafl cevap verebilmek iin,

General Graf von Schwerin aratrmalarm yalnz
sanklarn ackl olaylar srasndaki kiisel davranlar
zerinde younlatrmakla kalmam, fakat Remagen
Kprs'n Ren Nehri'nin savunmas erevesinde de ele
almtr. Aratrmalarn genileterek ayrca u sonuca varmtr: Bat'daki Alman Ordusu'nun 1945 bandaki ve
Renanya Cephesi'nde cereyan etmekte olan muharebe
srasndaki yerel durumunu anlamak zere iyice geriye
gitmek gerektir. Gezici
Harp Divan yelerinin hangi koullar a l t n d a p, reve
atandklarn inceleyerek h k m l i d e r d e n herbirinin
davrann, kiilii bakmndan o l d u u kadar facia
srasndaki tutumu bakmndan da zmlemi, her
seferinde ak-seik b i r . - o n u ca ulamtr. Bu mantkl

263
F
: 16

ve gereki yntem sayesindedir ki bilirkii bazlarnca

Ke ni a - en
esrar zerinde yaplan aklamalarn
geersiz kalmasna katkda bulunmu; istisnasz btn
hkmllerin itibarlarn yeniden kazanmal a r n a da
kesin bir tarzda yardmc olmutur.
Asker bilirkiinin raporu
General Graf von Schwerin, kpr olayn btn
ayrntlaryla incelemeden nce, bu olay 1945 ylnn ilk
aylarnn havas iinde ele almaktadr. Almanya'nn
felketli
durumunu
ortaya
sermekte,
halkn
ve
savalarn genel bezginliini dile getirmektedir: Bunlar,
resm propagandann btn abalarna ramen anlamn
artk kavrayamadklar bir savan sona ermesinden baka
ey istememektedirler. Yalnz az sayda, fakat etkili baz
gz dnmler gerei grmeye yanama-makta,
umutsuz
bir
diktatrn
anlamsz
ve
cani-yane
buyruklarnn yerine getirilmesinde inad etmektedirler.
Cephedeki dehet verici olaylardan uzakta olan bu
diktatr, Berlin'de, yeraltndaki smana siperlenmi
olduu hlde, artk hemen hemen varolmayan tmenlerle
hokkabazlk numaralar yapmaktadr.
"General Rudolf Hbner de bu kaytsz a r t s z sdk
olanlardan biridir ve Fhrerlerinin buyruklarna sonuna
dek kr krne boyun eecek olanlar arasnda yer alm
bulunmaktadr.
Bat'daki nl (Westwall (Bat Duvar) bir kez
delindikten sonra, artk saldrgan smr blgesinde
durdurmak sz konusu deildir ve saldrgan Ren'e doru
nne geilmez bir tarzda ilerlemektedir. Ren! Bu nehir
kukusuz hatr saylr bir engeldir. Fakat eninde sonunda
almas kanlmaz bir hle gelmitir: nk en modern
aralarla donatlm bir dmana kar nehrin etkin
tarzda savunmasn salayacak kuvvetler artk elde yoktur.
Hatt nehrin gerisinde az-ok srekli bir direni
gsterebilmek iin birok tmeni, ksr birtakm
muharebelerde ypranma zorunda brakacak yerde,
zamannda nehrin sa kysna geirmek gerekirdi. Fakat
Hitler buna kesinlikle kar duruyordu: Renin gerisinde ne

264

bir tek asker, ne bir tek top bulunacakt! Dmana bir kar toprak bile verilmeyecekti!
Bylece, adm adm geri ekilen Alman birliklerinin
dkntleri savaa savaa Ren'e vardklar zaman,
dman da buraya onlarla aym zamanda ulam
bulunuyor ve abucak kuruluvermi, birok yerlerde de
zaman ve imkn yokluundan eksik ve yetersiz kalm
savunma tesisleriyle karlayordu. Remagen'da da
durum byleydi.
Kpr, havaya uurulamamt ve bir avu g-zpek
Amerikal onu ele geiriyordu. Fakat istih-kmclar birok
kprleri, hem de en g koullar altnda, havaya
uurmulard. Onun iin, btn Ren Nehri boyunca
havaya uurulamayan tek kprnn Remagen oluu
karsnda amak, yerinde bir itir.
u hlde, 7 Martta Remagen'da neler olmutu?
Tanklar dinleyerek ve arivlerdeki belgeleri inceleyerek
olaylar yeniden dzenleyip sraya koyan bilirkii
kprnn evresine yerletirilen, ar silhlardan ve
zellikle tanksavar toplardan tmyle yoksun kk
birliin ok gsz bir hlde olduunu belirtmektedir. u
h a l d e b u b i r lik, hi de Amerikan tanklarna kar
koyaoah hlde deildi, nitekim bunlar grnr grnmez
duruma hkim olmulard. 7 Mart sabah kpr ba
hibir st makamla temas kuramyordu. Bu hl, telefon
hatlarnn bombardmanlar d o l a y s y le kesilmi
olmasndan
ve
komuta
rgtnde
ya
plan
deiikliklerden ileri geliyordu. Yaplan s o n deiiklikten
Yzba Willi Bratge'nin bile h a b e ri yoktu!
Binba Scheller, Yzba Willi Bratge .nin ye rine
gemek iin geldii zaman elinde hibir haberleme arac
yoktu, nk emrindeki radyo ekibi gelmemiti. Tat
aracndan da yoksundu. Bu yzden de kprbamm
komutanlar,
Remagen
kprsnn
havaya
uurulamadn herhangi bir makama hemen bildirme
olanan bulamamlard. Nihayet kar-tedbir alma emri
verildii zaman, bunlar ok ge kalm, Amerikallar glenmeye ve dou kysnda gittike daha salam tarzda

265
F
: 16

yerlemeye vakit bulabilmilerdi.

Fakat kpr niin havaya uurulamamt? Binba
Scheller kukusuz ok vakit geirmi ve ateleme iznini
vermekte gecikmiti. Ancak, ok ksa zaman nce yaplan
denemelerden sonra normal olarak beklenebilecei gibi,
mekanizma ileseydi, tahrip ii yine de son anda
gerekleebilecekti. te yandan, elektrikle ateleme ii
baar szlkla sonulandndan, yardmc tahrip kalb n
kullanma olana hl vard. Nitekim patlama olmu,
fakat patlayc madde miktar ok yeter siz olduundan,
kpry havaya uurma iini h a saramamt: nk
Yzba Kari Friesenhalm istedii kadar patlayc madde
alamamt.
Ksacas, kprde baka savalarda da olduu gibi, bir
kaza olmutu. Fakat Hitler sulularn aratrlp
cezalandrlmalarn istiyordu. Onun iin kurduu harp
divanna ok geni yetkiler verdi ve buna katlmak zere
atad kimselerden, acmasz bir davran bekleyebilirdi.
Nitekim de yle oldu.
Gerekten bilirkii, General Rudolf Hbner'i Hitler'in
szlerine inanm olduunu Koblenz'de sylediini
belirtmektedir: Yni zaferi kazanmak hl mmkndr
ama, gevek davranlar byk bir sertlikle nlemek
artiyle. Remagen olayn ona ei grlmedik bir asker
felket olarak anlatmlard. Bu ite muhakkak ki, hainlik,
sabotaj ve herhalde meydana karlp cezalandrlacak
sulular vard.
General Graf von Schwerin unlar da yazyor: General
Rudolf Hbner, grevinin ok yurtseverce bir nitelik
tadna inanm olarak Bat Cephesi'ne gitmek zere
yola ktn sylerse, onan niin inanmamak? ddia
edildii gibi Hitler ona: Baz kelleler dmeli! Dememi
olsayd bile, General Hbner'in, Fhrerinin isteini yerine getirmeye kararl olduu kukusuzdu. Ayrca, ele ald
ilk dva iin: Ortada sulu yok! Diyebilir, bylece de
Hitler'i yalanc karabilir miydi?
General Graf von Schwerin daha sonra yardmc
yelerin kiiliklerini ve davranlarn incelemektedir.
Yarbay Paul Penth sanklarn sorgusu srasnda lml

266

bir tavr taknaca yerde, muhakkak ki bunun tam tersini

yapmtr.
Yarbay Anton Ehrnsperger ise hi istemedii hlde
atanm olduu bu mahkemede ilerin pek de iyi
yrmediini anladn sylemiti. Fakat ya ve kdemi
dolaysiyle bakana ve Penth'a kar durabilecek gc
kendinde bulamamt.
Aslnda General Hbner iki yardmcsn da ikinci
derecede bir rol oynama z o r u n d a b r a k a rak hereye
kendisi karar vermiti. B u n u o d a l a
bul etmi ve:
Verilen b t n kararlarn s o r u m l u luunu stme
almaya hazrm, dein i l i I t e n n gen faciasndan alt yl
sonra General Hbner d e Yarbay Ehrnsperger de lm
kararlarnn belki yanllkla verilmi olabileceini kabul
e d i yo rl a r
d. Yarbay Penth ise, tersine 1945'teki
dncesi ni olduu gibi koruyordu: Subaylar
suluydular.
General Graf von Schwerin, Mareal Walter Modelin
Harp Divan'nn almalarn izlemekle grevlendirdii
asker yarg Janert'in oynad rol incelemenin de
yerinde olacan sylemektedir. Geri kendisi bu
mahkemede ye deildi ama meslek yetiimi dolaysiyle
lmlatrc bir harekette bulunamaz myd? F a k a t
bilirkii, danmann nzik durumunu da hemen
belirtmektedir: Janert yapaca mdahalenin snrlarn ve
samklar aleyhindeki eilimi deitirmek bakmndan ok
zayf bir ansa sahip olduunu ok gemeden anlamtr.
Bu subaylarn deerleri neydi?
General Graf von Schwerin daha sonra kuruna dizilen
subaylarn
herbirinin
durumunu
ayrntlaryla
incelemekte, kiiliklerini anlatmakta v e
herbirinin
sorumluluklarn hangi koullar altnda yerine getirmek
zorunda kaldn zmlemektedir. Son olarak grevlerini
nasl y a p t k l a r
n, mahkmiyet sebeplerinin ne
olduunu incele mekte ve sululuk sorunu zerinde
d n c e s i n i sylemektedir.
Bilirkii, be subayn ar bir kusur ilediini hibir
zaman sylememektedir. Hepsinin sicili i y i y d i ve hepsi

267
F
: 16

birliklerinde iyi olarak tannmlard. Zaten baka trl

olsayd kendilerine sorumluluk tayan bu grevler verilir
miydi? Kukusuz hayr!.. Demek oluyor krsulanabilecek
tek ey, bu grevler yerine getirilirken karlalan
inanlmaz
koullardr.
Ayrca
Alman
Ordusu'nun
Renanya'da srekli gerileme durumunda olduunu ve Bat
duvaryla Ren arasnda cephenin giderek kmekte
olduunu da hesaba katmak gerekir.
General Graf von Schwerin bu konuda, Remagen
Blgesi'ndeki Komutanlk rgt'nde teknik bakmdan
olduu kadar taktik bakmdan da st-ste yaplan
deiikliklerin zararl niteliini ayrca belirtmektedir. Bu
deiikliklerin 28 ubattan, yni Ren Nehri'nin savunmas
seferi orduya - ki bunlar B Ordular Grubu'yla 5'inci
Panzer Or-durusu'dur - geiinden beri karmakark bir
durum yarattklarn sylemektedir. Son olarak saldrdan
az nce, yni 6 Mart saat 20'de kprba yeni bir
komutanln emrine verilmiti ki bu grevde General von
Bothmer bulunmaktayd.
Hkm giyen subaylarn davranlarnn, btn bu
nedenlerle,
kendilerinin
sorumlu
olmadklar
bu
dzensizlikten etkilenmesi kanlmaz bir eydi. Eer
duruma gerekten allm yntemlere uygun olarak
yaplm olsayd, sanklar ite bu kantlar kolayca ileri
srebilirlerdi.
Soruturmalar
atrlacak,
tanklar
dinlenilecekti. Bunlarn hibiri yaplmad ve Harp Divan,
Temen Karl-Heinz Peters'in durumunda olduu gibi dva
balayaca srada, daha nce birliklerde soruturma
alp almadna aldr bile etmedi.
Bilirkii bunlara dayanarak Rimbach ve Obe-rirsen'de
Binba Scheller, Yzba Willi Bratge, Temen Karl-Heinz
Peters, Binba Herbert Strobel ve Binba August Kraft
hakknda, verilen k a rarlarn haksz olduunu ak-seik
belirtmektedir. Tezini desteklemek iin ileri srd
birok nedenlerin arasnda, hibir tann dinlenilmemi
olmasn,
bunlarn
ifadelerini
hesaba
katmaktan
kanmak anlamna geldii sonucuna v a r m a k t a dr.
Mesel Binba Scheller n durumu ele alnrsa: Mareal

268

Model tarafndan tutuklanndan n ce bu subayn,

kendi hiyerarik efi olan General Otto Maximilian
Hitzfeld'e bir ilk rapor sunmaya vakit bulduu grlr.
Durumalar srasnda d a 67'nci Kolordu'nun karargh
Altwied'de, yni Rimbach'tan yaklak krk kilometre
kadar tede bulunuyordu ve cereyan etmekte olan sava
harektna ramen, tanklarn ifadelerine bavurmak
mmknd.
Bilirkii, Binbayla i l g i l i bir baka anormal durumu
da belirtmektedir. Kendisi Remagen'a ge geldiinden,
buna karlk da Amerikallar oraya ok abuk
ulatklarndan, Yzba W i l l i Bratge yetkilerini Binba
Scheller'e aktarmaya vakit bulamamt. Dolaysiyle
Yzba
Bratge
fiilen
Kpr
Komutan
olarak
kalmaktayd. Fakat durumunda yine de aksayan bir taraf
v a r d : nk o andan balayarak yksek rtbeli b i r s u bay, kendisinin yanbamda Remagen kprba-nm
btn savunma ilemlerini ynetmekle g revliydi.
Demek oluyordu ki Yzba, daha nce Binba Scheller'e
danmadan kprnn h a v a y a uurulmasna emir
vermemek gibi bir i h t i y a t l e d biri alm bulunuyordu.
Yzba Bratge'nin durumunu inceleyen Harp Divan,
yetkiler devredilmediine v e Y z b a Bratge h l Kpr
Komutan unvann t a d n a gre, bu sfatla onu da
lme mahkm e t m i t i . Fakat bu durumda Yzba

Bratge

sor umlu ise,

Binba Scheller de ayn nedenle niin mahkm edilmiti?

Bilirkii Binba Scheller'in kprde bulunduu srada
ona
hibir
kusurun
ykleneme-yecei
sonucuna
varmaktadr. Tnelden ayrl dolaysiyle de ona hibir
takazada bulunmamaktadr: Fikrince Binbann grevi o
srada zaten imknsz olan bir kar-saldmya kalkmak
deil, st makamlara durumu olasya abuk haber vermekti, t ki gerekli tedbirler en ksa zamanda alnabilsin.
General Graf von Schwerins gre, olsa olsa Binba'nm
Yzba Bratge'ye haber vermeden kalkp gidii karsnda
hayret duyulabilir. Belki haber de vermitir ama, bu
varsaym kabul edilirse emri yerine getirilememitir;
Amerikallarn her an gelmek zere olduklar haberinin t-

269
F
: 16

nelde yaratt kargaalk da buna neden olmutur.

Kukusuz st kademeye haber ulatrmak zere kendisi
gidecek yerde bir assubay veya subay da gnderebilirdi.
Bylelikle de grevini brakarak, dmann sa yakada
grnmesi zerine tam bir kargaalk iinde bocalayan bir
blgede vre dolamak gibi bir sulamadan da kurtulmu olurdu. Ancak uras da gerek ki Binba Scheller'in
elinde hibir haberleme arac yoktu, yararlanabildii tek
tat arac da 7 Mart akam bir uaksavar birliinin
topusundan dn ald bir bisikletti!
Bilirkii bu koullar altnda alacak bir disiplin
soruturmasnn - yolda giderken bir tanksavar engeli
kurmakla grevlendirili de hesaba katlarak - Binba
Scheller'in 10 Marta dek ortalkta grnmeyiinin
nedenlerini saptamaya yeteceini ileri srmektedir.
Gerekten de Binba Scheller 67'nci Kolordu'nun
Altwied'de bulunan kurmay heyetindeki grevine geri
dnmtr.
Onun bu davran - bazlarnca k a n l gsteril meksizin
ileri srlen - kendisinin m u h t e m e l o l a rak ve bilerek
vatan hainlii yapt t e z i n e t e r s dmektedir: Binba
Scheller, birliine dnnoe yapp ettiklerinin muhakkak
ki hesabn v e r m e k zorunda kalacakt. Byle davranacak

yerde, kendisini Amerikallara tutsak ettirmesi yeterli

Ola bilirdi.

Temen Peters'e ilikin olarak da bilirkii u noktalar

belirtmektedir: Temen kprnn ha vaya uurulmas
konusunda
olduu
kadar
Amerikan
kprbana
yaplacak kar-saldr konusun da da hibir sorumluluk
tamyordu. Kendisine yklenen su sadece uaksavar
toplarnn kaybe-diliine yol amakt. Fakat yarglama
ylesine abuk yrtlmt ki, sank haklarn savunma
olanan bulamamt. General Graf von Schwerin sonu
olarak Harp Divan'nm cidd bir soruturma almasn
emretmeyerek gerek grevini yapmad ve lm karar
vererek bunu hemen yerine getirtmesini hibir eyin izah
edemeyecei dncesini ileri srmektedir.
lm cezas hakl deildi

270

Yine bilirkiinin fikrince, Binba Strobel'le Binba

Kraft'm durumlar d a h a da hayret verici dir. Aslnda,
Binba Strobel 7 Mart akam kprnn kaybedildiini
renince hemen harekete geilmesini emretmiti:
655'inci Tombazc Taburu'nun mfrezeleriyle 834'nc
stihkm Eitim Taburu'nu ve bir uaksavar grubunu
kullanarak
ilkin
Amerikallar
bat
yakasna
p s k r t e c e k , sonra kpry havaya uuracakt. B a a r
a n s ok azd ve sonuta bu eylem akm kald. B i n b a
Herbert Strobel teknik bir istihkmclk grevini
stlenmiken, taktik bir hareketin giriimini ele almt.
Fakat 8 Mart sabah Binba Strobel, her-biri kendi
grn stn tutma iddiasnda bulunan teknik ve
taktik stlerin ie karmalar yznden akl almaz bir
durum karsnda kalmt. Nitekim 5'inci Panzer
Ordusu'nun Ren'i gemesi iin ne gibi tedbirlerin
alndn renmek zere, saat 8'e doru General Richard
Wirtz gelmiti. Fakat saat 11'de General von Berg telefon
ederek eldeki btn kuvvetlerle Remagen ynnde
saldrya geilmesini emrediyordu. Bu emre uyan ve
elindeki btn askerleri Hnningens doru yola karan
Binba Strobel bylece, Ren'-in gei noktalarndaki
teknik grevini brakm oluyordu. Onun iin, teknisyen
olan General Richard Wirtz saat 13'e doru yine
geldiinde, General von Berg'in yaplmasn istedii
harektn
durdurulmasn
emretti.
12'nci
Blge
Komutanlnda stihkm Dairesi Bakan olan General
Ja-nowski, kendi istihkm birliklerinin taktik bir grev
iin kt bir tarzda kullanlndan yaknd. Fikrince her
eyden nce Alman birliklerinin sa kyya geilerini
salamak gerekiyordu. Nihayet saat 15'e doru General
von Berg ka-geldi, verdii saldr emrinin yerine
getirilmediini grnce dehetli kzd ve bu konuda da
General Jano-wski ile iddetli bir tartmaya giriti.
Bilirkii, General von Berg'in yaplmasn emrettii bu
harekt konusunda u gr ileri srmektedir: Bu i
tank ve topu destei olmadan yaplacana gre, hibir
baar ans yoktu. O sralarda baz komutanlarn sk sk
yapmaya alk olduklar gibi, sadece kendine sz

271
F
: 16

getirmemek iin verilmi bir emirdi bu.

General Rudolf Hbner'e gre, Binba Stro-bel'in kendi
komuta postasnda kalacak yerde Remagen'a gitmesi
gerekirdi. Fakat kendisine
Renin almas iin gerekeni y a p m a s e m r e d i l miti,
Remagen'a giderse teknik grevini nasl yerine
getirecekti? Sonra, kendisinin Remagen'da bulunmas,
durumda ne g i b i bir deiiklik y a r a l a bilirdi? General
Graf von Schwerin y a r g l a r n boyuna sank subaylara
ykledikleri bu k u s u r u yni bunlarn komuta
postalarnda kalmalar ola ym - da incelemekte ve u
gzlemde bulunmak tadr: Komutanlar komuta
postalarndan alp ileri srmek yolundaki bu eilim p e k
genel l e mi bulunmaktayd ve bazen de gln
durumlara yol ayordu.
Bu dvada ise bu yzden lm cezas vermeyi hakl
gsterecek hibir neden yoktu.
Binba Strobel'in alaynn bir taburuna komuta eden ve
Yzba Kari Friesenhahn'n dorudan efi olan Binba
Kraft
(Koblenz'in
gneyindeki)
Remagen-Horchheim
Blgesi'nin teknik bakmdan sorumlusuydu. Bu blgede
be kpr ile birka tane de sal iin geit yeri vard.
Elindeki btn askerler i banda olduklarndan, hibir
yedee sahip bulunmuyordu.
Binba Kraft'a yklenen sular unlard: Yzba
Friesenhahn'la balanty korumaya gz-ku-lak olmamt;
hatt Remagen Kprs'nde durumun cidd olduunu
bildii
hlde
oraya
gitmemi,
bir
subay
bile
gndermemiti. Son olarak, efi Binba Strobel'in hemen
Remagen'a g i d e rek orada Amerikallara kar harekete
gemesi iin verdii emri yerine getirmemi, kendi konaklama yerinde kalm ve sorumlusu olduu teki kprlere
de ancak ertesi gn gitmiti.
Binba Kraft'm komuta postas Remagen' d a n 35 km.
uzaktaki Sayn'dayd. Be kpryle dorudan balant
kurmak iin gerekli aralara muhakkak k i sahip deildi.
Binba Strobel'in komuta postas, Remagen'a ok daha
yaknd, oniki kilometre kadar bir mesafedeydi ve
Remagen'la onun dorudan balant salamas normal bir

272

eydi. Aslnda Binba Kraft, Yzba Friesenhahn'la

Ordular Grubu'nun D adl santral aracl ile temas
kurmutu. Fakat bu santralin 6-7 Mart gecesi yer
deitirdiini bilemezdi. Ama ne olursa olsun, bu konuda
Binba Kraft'a az-ok bir ihml yklense bile bunun iin
bir disiplin cezasnn yeterli olmas gerekirdi.
Binba Kraft 7 Mart akam saat 21'e doru kprnn
kaybedildiini komutan Binba Stro-beFden renince,
bu ynde harekete gemeyi nermi, ama bu i iin de
asker istemiti: nk elinde yirmi kadar asker vard.
Binba Strobel: Ben bu ile kendim megul olurum,
demi, fakat kendisine 1.000 kilo patlayc maddeyle bir de
teknisyen gnderilmesini emretmi, bunlar da bir saat
sonra bir kamyon gnderip aldrmt. Son olarak Binba
Kraft'a: Gzn a da senin blgendeki br kprlerin
bana da buna benzer bir kaza gelmesin, demi; bunun
zerine Binba Kraft hemen yola karak kendi komuta
postasna ancak 8 Mart akam dnmt. Koblenz'-de
ifade veren tanklardan hibiri Binba Stro-bel'in Binba
Kraft'a vermi olabilecei bir kar saldr emrinden
szetmemiti. urasn da belirtmek gerek ki General
Hbner'in dinlenmelerinde yarar grmedii bu tanklarn
ifadeleri ok ak-seik ve tutarl olmutu. yarg ise
tersine, karma-kark ve tutarsz ifadeler vermiler ve
szlerinden, iki Binbann sorgularnn nasl cereyan
ettii bir trl anlalamamt. General von Schwerin
buna dayanarak, lm cezasnn hibir suretle hakl
grlemeyecei sonucuna varmaktadr.
Btn bu soruturmann sonunu getirirken, Koblenz
Mahkemesi'nce bilirkii olarak atanan General Graf von
Schwerin,
General
Httbner'le
yardmclarnn
davranlarn sert bir tarzda eletirmektedir. Ayrca,
Koblenz'de- yaplan sorgular srasnda her nn de
Rimbach ve Ohe-rirsen'de izledikleri yarglama usul
zerinde olduu kadar be sann mahkmiyet nedenleri
zerinde de sk sk deiik ifadeler verdiklerini
aklamaktadr.
Yine
bilirkii
Generale
gre,
bu
mahkmiyet
kararlarnn nceden cidd bir soruturma yaplmakszn

273
F
: 16

ve tanklarca mahkemeye yararl olabilecek aklamalar

yaplmasna olanak salanmak-szm, alelacele verildii,
tartma gtrmez bir eydir. Harp Divan'mn yeleri en
ilkel hukuk bilgisine dahi sahip olmadklarndan bu, daha
ok zc olmutur.
Avukatlar olmayan, savunmalarn hazrlamak iin
zamandan ve imkndan yoksun bulunan sanklar,
savclkla savunma arasnda geecek bir dvann huzur ve
sknunu korumakla grevli bir yargtan ok bir
sulayc rolndeki acma sz, sert, hrn bir bakan
karsnda
aknla
kaplmaktan
baka
ey
yapamamlardr.
Bilirkii, b koullar altnda sanklarn gsterdikleri
tepkilerdeki gszl ve sululuklarn szde kabul
edilerini, 1937'de Stalin iktidarday ken Kzlordu'yu
kana bulayan grltl patrdl lm cezalaryla
kyaslamaktan ekinmemekle dir.
Bilirkiiye gre bu Gezici Harp D i v a n ' m n ok aceleyle
ve n-yarglarla hareket ederek i grdnde en ufak bir
kuku yoktur. Olaylarn titiz bir incelemesi, Ludendorff
Kprs'nn bir sabotaj ya da bir hainlik sonucu havaya
uurulmad- varsaymn ihtimal d brakmaktadr.
Kprnn tahrip edilmeyiinin nedeni en bata, onu
savunanlara salanan teknik aralarn, zellikle tanklarn
ve istihkm servislerinin yetersizliidir. Bu da bata
Hitler'in kendisi olmak zere st makamlarn yaptklar
hatlarn ve aldklar kt stratejik ve taktik tedbirlerin
sonucudur.
Verilen btn mahkmiyet kararlarnn yanl saylmas
gerektir. Durumada hazr bulunan subaylarla ilgili drt
kararda tartma gtrmez yanl vardr. Temen
Peters'in durumunda belirli baz noktalar akla
kavuturmak iin bir soruturma yaplmas gerekliydi.
Muhakkak olan uydu ki, hakknda uygulanan usl
herhalde tamamen kanunsuzdu.
Son olarak mahkmiyet kararlarnn infaz biimine
deinen General Graf von Schwerin, bunu insanla aykr

274

ve byle bir yarglama kuruluna hi yakmayan bir ey

saymakta ve raporunu u szlerle balamaktadr:
1945 Martnda Ordu'nun direni gcn kamlamak In ibret olsun diye
mahkmiyet kararlar vermenin zaman artk gemiti. Savan en kt
yntemlerle yrtldn dnen bir Ordu mahvolmu demektir ve yalnz
harp divanlarnn verecekleri caydrc kararlarla sert bir direnie zorlanamaz.

Bu szler Rimbach ve Oberirsen'deki drt lnn mezar

talarna kitabe olarak yazlsa yeridir. Ailelerinin ektikleri
aclar dindiremese bile, yaralarna yine de hakkaniyetin
merhemini srebilir...
S O N
BAKAN YAYINLARFNIN SAVA ROMANLARI
SERSNDE BUGNE KADAR YAYINLANMI ESERLER

1 kinci Dnya Harbinde

Casuslar ve Hainler
(Kurt Singer)
2 Pueblo Olaynn Esrar
(Elliott Arnold)
3 Normandiya karmasnn Perde Arkas
(Hans Speidel)
4 Pearl Harbor Baskn ve Sonras
(John Toland)
5 lm Denizaltlar! U-Bot'lar
(David Mason)
6 Graf Spee'nin Sonu
(Sir Eugen Millington Drake)
7 Tanklarn Hcumu
(John Toland)
8 lm Avclar

275
F
: 16

(Heinz Knoke)
9 Amiralin Kurtlar
(Jean Noli)
10 Neratva Cehennemi
(Alistair Mac Lean)
11 633. Filo
(Frederick E-Smith)
12 Panzer Birlikleri
(Ronald McKie)

276