20152016

TEXTOS LATN I

M Victoria Yage Kuzminska

BEASAIN IP

Tabla de contenido
Geografa de Europa, el Mediterrneo e Italia ............................................................................................................... 2
Hispania ..................................................................................................................................................................... 2
Gallia.......................................................................................................................................................................... 2
Graecia ...................................................................................................................................................................... 2
Italia ........................................................................................................................................................................... 3
Dos grandes diosas .................................................................................................................................................... 3
Fundacin de Roma ................................................................................................................................................... 3
Muerte de Remo ....................................................................................................................................................... 3
El rapto de las sabinas ............................................................................................................................................... 3
Educacin de los espartanos ..................................................................................................................................... 3
Los sonidos animales ................................................................................................................................................. 4
Mitologa ........................................................................................................................................................................ 4
La Guerra de Troya .................................................................................................................................................... 4
Tntalo ...................................................................................................................................................................... 4
El Minotauro .............................................................................................................................................................. 4
El panten romano .................................................................................................................................................... 4
Textos para despus de la declinacin y la conjugacin ................................................................................................ 4
El lobo y el cordero .................................................................................................................................................... 4
Textos para despus de los pronombres ....................................................................................................................... 5
Prometeo................................................................................................................................................................... 5
Pandora ..................................................................................................................................................................... 5
La metamorfosis o el asno de oro: ............................................................................................................................ 5
Textos de mitologa ........................................................................................................................................................ 5
Orfeo y Eurdice ......................................................................................................................................................... 5
Deucalin y Pirra ....................................................................................................................................................... 6
Historias y leyendas de Roma ........................................................................................................................................ 6
Fbulas de Fedro ............................................................................................................................................................ 7
Lupus et agnus II ........................................................................................................................................................ 7
Canis qui praedam amisit .......................................................................................................................................... 7
Leonis pars................................................................................................................................................................. 7
Ranae et Sol vel furis nuptiae .................................................................................................................................... 7
Simius iudex............................................................................................................................................................... 7
Miles gloriosus ........................................................................................................................................................... 7
Lepus et passer .......................................................................................................................................................... 7
Corvus et vulpes ........................................................................................................................................................ 8
Vulpes et uvae ........................................................................................................................................................... 8
Senex et asinus .......................................................................................................................................................... 8

TEXTOS LATN I
Geografa de Europa, el Mediterrneo e Italia

(Consultad

los mapas correspondientes)

Europa magna est atque multas insulas paeninsulasque habet. Europae terrae sunt multae:
Hispania, Gallia, Italia, Graecia, Dacia, Germania, Pannonia et Sarmatia. Hispania, Italia et
Graecia paeninsulae sunt. Hibernia, Britannia, Maiorica, Corsica, Sardinia, Sicilia et Creta magnae
insulae sunt. Germania et Gallia neque insulae neque paeninsulae sunt. Tamesis, Garumna,
Rhodanus, Albis, Rhenus, Padus et Danuvius alti fluvii Europae sunt. Oceanus Atlanticus et Mare
Internum Europae maria sunt. Pyrenaei et Alpes Europae alti montes.

Hispania
Hispania magna paeninsula est. Hiberus, Durius, Tagus, Anas et Baetis alti fluvii sunt; Hispaniae
multi fluvii parvi sunt.
Hispaniae antiqui incolae (habitante) multi erant: Iacetani, Vascones, Cantabri, Astures, Gallaeci,
Arevaci, Vettones, Lusitani, Turdetani, Oretani. Gades, Malaca et Onoba antiquae coloniae
Punicae sunt. Rhoda, Mainake et Emporiae antiquae coloniae Graecae.
Tarraconensis, Lusitania et Baetica Hispaniae Romanae provinciae sunt. Hispaniae
oppida (ciudad) et coloniae magnae sunt: Tarraco, Caesar Augusta, Saguntum, Carthago Nova,
Gades, Hispalis, Corduba, Emerita Augusta, Olisipo, Bracara, Legio, Lucus Augusti, Numantia,
Pallantia, Toletum.

Gallia
Gallia magna provincia Romana est. Garumna, Liger, Sequana et Rhodanus Galliae alti fluvii sunt.
Celtae Galliae incolae erant. Burdigala, Lugdunum, Gergovia, Alesia et Lutetia Galliae oppida
sunt. Massilia antiqua colonia Graeca est.

Graecia
Graecia quoque (tambin) magna paeninsula est, sita in extrema Europa. Multae insulae
paeninsulam circumdant. Pauci fluvii Graeciae terram rigant. Euboea et Creta magnae insulae,
Aegina et Ithaca parvae insulae sunt. Athenae, Thebae, Corinthus, Argi et Sparta Graeciae magna
oppida sunt.
Graeciae incolae paucas vias habent, sed in undis navigant. Nautae Graeciae in oris Asiae atque
Africae, Italiae, Siciliae, Galliae Hispaniaeque multas clarasque colonias condunt(fundar).
Syracusae Massiliaque clarae coloniae Graecae fuerunt.
Graeci in Asiam veniunt et Troiam frustra (intilmente) oppugnant. Troiani se
strenue (valerosamente) defendunt. Venti adversi Graecos Troiae retinent. Graeci
tandem (finalmente)Troiam delent (destruir). Troiani Graecos saevos (cruel) existimant.
Graecia Romae magistra fuit. Roma et Graecia magna gloria florent. Romae poetae litteras
Graecas discunt (aprender) et Musas Graecas colunt (honrar). Multae statuae dearum Romae,
Athenis, Syracusis atque in Italia tota fuerunt.

Italia
Italia magna paeninsula est. Padus, Arnus et Tiberis Italiae alti fluvii sunt. Etruria, Picenum,
Latium, Samnium et Apulia magnae terrae sunt. Mediolanum, Patavium, Cremona, Placentia et
Capua Italiae oppida sunt. Cumae, Rhegium, Sybaris et Tarentum, antiquae coloniae Graecae,
Italiae quoque oppida sunt.
In Italia Roma est. Roma magna et antiqua urbs Italiae est. Romae fortuna magna fuit. Roma
antiqua parva fuit, sed Albam delet. Deinde (luego) multis pugnis Etruriam et Campaniam vincit.
Non divitiis (riquezas), sed prudentia et patientia Roma superat, atque Italiam coloniis
complet (llenar). Postea (despus) multas magnasque provincias in Europa Roma habet
magnaque diligentia administrat.
Sicilia Romanarum provinciarum prima est atque magnas divitias habet. In insula Sicilia ac in
Italia multae coloniae Graecae fuerunt, Magna Graecia. In insula Aetna est. Siciliae incolae
Aetnam timent, nam Aetnae flammae Siciliae terras saepe (a menudo) vastant (devastar). Sed
incolae Siciliam amant, nam est pulchra amoenaque insula.

Dos grandes diosas

Fabulae carae sunt puellis, nam fabulae puellas delectant. Multae fabulas memorant antiquas
deas. Minerva dea non solum sapientiae magna dea est, sed etiam pugnas amat atque
hastam (lanza) galeamque (coraza) habet. Multae erant statuae et arae Minervae, reginae
incolarum Graeciae. Graecae puellae magna cura Minervae aras rosis ornant. Diana, lunae
silvarumque dea, sagittas portat ac sagittis feras vulnerat et necat. Cerva Dianae sacra erat.

Fundacin de Roma
Romanum imperium a Romulo, Reae Silviae filio, principium habet. Romulus urbem exiguam in
Palatino condit post Troiae bellum anno trecentessimo nonagessimo quarto. Urbem e Romulo
Romam vocant.
Romulus vicinos Romae populos ad spectaculum ludorum invitat, nam Romani feminas non
habent. Tum Romani Sabinorum feminas rapiunt et bello Sabinos vincunt.

Muerte de Remo
Romulus Romae muros construit. Remus muros transilit (saltar por encima): Muri in oppido
incolarum vitas servant, sed tui muri incolas non servant . Dicit Remus et Romulus Remum
necat cum gladio.

El rapto de las sabinas

Romulus ceteris incolis dicit: Roma crescere debet, sed feminas non habemus; legatos ad vicinos
populos mittemus (enviar; futuro) et Romae nuptias petemus. Sed vicini populi Romae
magnum imperium timebant: itaque (as pues) discordiam ostendunt (mostrar).
Tunc (entonces) Romulus magnos ludos parat (preparar) et populum Sabinum invitat, nam
feminas Sabinas rapere cupiebat.

Educacin de los espartanos

Licurgus pueros Spartanos educavit. Pueri enim in terra cubabant, frugaliter cenabant et poenas
tolerabant. Puer vulpeculam (zorrita) vivam surripuerat et sub veste celabat. Vulpecula puerum

dilacerabat (desgarrar), destrozar). Puer tamen (sin embargo) non lacrimavit sed intrepide
acutum damnum toleravit.

Los sonidos animales

Agni balant, asini rudunt, columbae gemunt (gemir), equi hinniunt, gallinae glocitant, galli
canunt, lupi ululant, porci grundiunt, ranae coaxant, tauri mugiunt (bramar), vaccae mugitant.

Mitologa
La Guerra de Troya
Clarum oppidum Asiae Troia erat. Troiani oppidum incolebant atque cum Graecis pugnabant,
nam Graeci Troiam obsidebant (asediar). Belli causa Priami filius est, nam pulchram Graeciae
feminam raptat et secum (con l) vehit. Multi dei ac deae Graecos iuvabant. Multi populi et dei
deaeque Toianos quoque iuvabant. Graeci Troianique varia fortuna in latis Toiae campis strenue
pugnabant. Tandem Graeci Troiam dolo expugnant atque praeclaram victoriam obtinent. Viros,
feminas et pueros interficiunt aut capiunt. Oppidi tecta templaque ferro flammaque impie
delent.

Tntalo
De Tantalo fabulam narrant. Tantalus deos ad cenam invitaverat (pluscuamperfecto). Tantalus
filium suum occidit et membra in magno cado (cazo) coquit (cocer). Convivae suspiciosi cibum a
mensa amovebant. Dea umerum consumit. Reliqua membra Mercurius in cado recoquit et vitam
puero reddit. Dei umerum eburneum puero fecerunt.

El Minotauro
Antiquis temporibus erat in insula Creta Minotaurus. Monstrum caput tauri in humano corpore
habebat atque in labyrintho habitabat. Labyrinthus magnum aedificium erat et huc(aqu) rex
Minos Minotaurum hominibus vivis alebat (alimentar).

El panten romano
Iuppiter deorum hominumque imperium habet; fulmina in terram de caelo iacit. Iuno, Iovis soror
atque uxor, nuptiarum curam habet. Vulcanus, Iunonis filius, ignis deus est et in monte Etna
incolit. Mars, belli deus, Romuli, Romae conditoris, pater est. Venus, inter deas pulcherrima,
duos filios e Marte genuit. Minerva litteris et pacis artibus scientiisque curat. Ceres agri culturae
dea est et fruges hominibus praebet. Pluto in Inferis cum Proserpina, Caereris filia, regnat.
Neptunus, Iovis Plutonisque frater, maris aquarumque omnium rex est. Apollo ac Diana Iovis
liberi sunt; is oraculis suis responsa hominibus dat atque ea in silvis feras sagittis vulnerat.
Mercurius, deorum nuntius, mercatores iuvat.

Textos para despus de la declinacin y la

conjugacin
El lobo y el cordero
Lupus et agnus in fluvii ripa aquam potabant. Superior(en la parte de arriba) stabat lupus
longeque inferior(mucho ms abajo) agnus. Agnus parvus et innoxius(inofensivo) erat, at lupi
audacia magna erat. Agni ac cervi lupos timent, nam lupi agnos saepe devorant. Agnus
lupum videt et fugam temptat, sed lupus videt etiam agnum atque causam iniuriae quaerit.

"Tua causa,dicit,aqua turbida est". At agnus respondet: "tu potas superior et aqua decurrit a te".
Tamen lupus iniustus timidum agnum vulnerat devoratque.
Sic viri iniusti fictis(fingidas) causis viros infirmos et innoxios semper opprimunt.

Textos para despus de los pronombres

Prometeo
Iuppiter, postquam terram caede Gigantum pacavit, homines in eorum loco collocavit. Hos
homines Prometheus, Iapeti filius, e luto et aqua finxerat. Prometheus, qui homines amabat,
ignem e caelo ad terram secreto deportavit. Iuppiter Prometheum punivit. Post multos annos
Hercules captivum poena liberavit.

Pandora
Prometheus homines e luto et aqua finxerat. Postea autem (pero, por otra parte) Vulcanus
mulierem quoque (tambin) finxit. Ceteri dei Vulcanum in opere adiuvabant. Venus enim mulieri
pulchritudinem dedit, Minerva ei scientiam omnium artium muliebrium tribuit et Mercurius
blanditiam ei dedit.

La metamorfosis o el asno de oro:

Lucio convertido en asno
Quondam per Thessaliam iter faciebam: Hipatam tendebam. Cur Hipatam tendebam? Quia,
heu! multa mirabilia, quae arte magica incolae faciebant, audiveram: homines et mulieres in
feras vel aves mutati erant, res sine manu humana in caelum coniectae erant.
At omnia vehere nequibant, et me cum equo alteroque asino e stabulo deduxerunt et nos
gravibus sarcinis (carga, fardo) oneratos per angustas montium vias adduxerunt. Ego tanto
onere oppressus et longo itinere confectus cadaveri similis eram. Itaque auxilium petere cupivi
et caesaris nomen invocare incepi. Tum latrones isto clamore suscensi (encolerizarse) me
verberaverunt.

Textos de mitologa
Orfeo y Eurdice
Orpheus poeta feras etiam (tambin, incluso) cantu suo domabat atque magna saxa lyrae
suavitate movebat. Eurydicam, pulchram feminam in matrimonio habebat multumque amabat.
Orpheus beatus erat, sed vipera Eurydicam in prato mordet suoque veneno propere (de prisa,
rpidamente) necat. Eurydica in Inferos, mortuorum magna regna, descendit. Orpheus in Inferos
venit atque inter mortuorum umbras quaerebat Eurydicam suam. Postremo etiam Proserpinam,
Inferorum deam reginamque, suis verbis canoris movet. Proserpina dea Eurydicam Orpheo
reddit. Iam Orpheus Eurydicam ex Inferis in terras secum (con l) ducebat laetusque erat.
Orpheus ad Inferos respicere (mirar) non debebat, sed, magna cura motus, ad Inferos respexit.
Tunc Eurydica in Inferos rursus (de nuevo) descendit atque in Inferis perpetuo mansit. Orpheus
in terras ex Inferis venit atque in terris maestus errabat arque Eurydicam multis cum lacrimis
maestisque verbis diu appellabat.

Deucalin y Pirra
Iuppiter olim (en otro tiempo, en otra ocasin), propter hominum pravitatem iratus, magnis
eluvionibus (inundacin) paene (casi) universum genus humanum obruit. Deucalion tamen,
Promethei filius, et Pyrrha, eius uxor, in montem Parnassum evaserunt. Post aliquot dies subsidit
aqua. Inde (entonces) Deucalion et Pyrrha in campos iterum (otra vez) descendunt, tristesque
per vastam solitudinem errant. Tandem (finalmente) ad Themidis templum veniunt et deae
oraculum consulunt. Dea misericordia mota: Velate capita et matris ossa post terga iactate
inquit. Diu haesitant; vix enim oraculum intellegunt. Tandem Deucalion: nonne (acaso no) terra
omnium mater est? exclamat. Nonne lapides in terrae corpore ossa sunt? Ego certe hoc
tentabo. Sine mora caput velat, magnumque lapidem post tergum suum iactat. Lapis statim (al
punto) homo facitur. Tum Pyrrha quoque lapidem iactat. Pyrrhae autem lapis mulier facitur. Tali
modo Deucalion et Pyrrha genus humanum restituerunt.

Historias y leyendas de Roma

Romulus et Remus,Martis filii,urbem Romam condiderunt; sed Romulus fratrem necavit quod
muros novae urbis violaverat. Ita Romulus primus Romae rex fuit. Pastores et agricolae regionis
primi urbis incolae fuerunt. Romulus autem reliquique incolae mulieribus carebant. Itaque
legatos in finitimas civitates miserunt et viros feminasque vocaverunt ad magnum ludorum
spectaculum. Sabini cum liberis ac coniugibus convenerunt. Ubi omnes ad ludos attenti erant,
iuvenes Romani virgines Sabinas captaverunt et secum duxerunt.
Titus Tatius, Sabinorum rex, virginum raptu iratus, bellum adversus Romanos magna cura
parabat. At ceterae finitimae civitates sese ad bellum imprudenter praecipitavere. Itaque
Romani celeriter omnes vicerunt. Ita Romanorum vires et potentia magis magisque crescebant.
Sabini autem, ut antea diximus, bellum haud(no)temere gesserunt: magnum exercitum
praeparaverunt omniaque bene providerunt. In urbem Romam pervenerunt et Capitolium dolo
ceperunt. Inter Capitolium Palatiumque atrox proelium erat. Tum(entonces)Sabinae mulieres se
inter tela miserunt et patrum coniugumque pugnam diremerunt.
Sabinae, novae Romanorum coniuges, ita dixerunt: "Patres virique nostri estis. Arma ponite vel
in nos vertite, quod viduae aut orbae vivere non cupimus". Talia verba multitudinem et duces
moverunt. Duces pacem fecerunt et civitates iunxerunt sub Romanorum imperio. Post bellum
tam triste laeta pax cariores Sabinas viris ac parentibus fecit. Romulus et Titus Tatius simul
feliciter regnaverunt usque ad(hasta) Tatii mortem. Postea Fidenates et Veientes bellum
adversus Romanos gesserunt, quia novae vires nimis(demasiado) crescebant. Romulus semper
victor fuit.
Quondam (una vez) Romulus, qui exercitum recensere (pasar revista) cupiebat, contionem
(asamblea) in Campo Martio habebat. Subito nigerrima nubes supra capita omnium apparuit,
quae atrocem tempestatem cum magnis tonitribus fulguribusque adduxit. Densissimus
nimbus(nimbo) regem operuit(cubrir,ocultar), quem deinde Romani numquam in terris
viderunt. Populus Romanus in numero deorum eum habuit et Quirinum nominavit.

Fbulas de Fedro
Lupus et agnus II
Ad rivum eundem lupus et agnus venerant. Lupus superiore loco erat, sed tamen clamavit: "Cur
mihi aquam turbavisti? "Respondit agnus: "Quomodo potui id quod dicis facere, lupe? A te aqua
ad me currit". Veritatis vis lupum vicit, qui tamen iterum clamavit: "Ante hos sex menses
contumeliam(injuria) dixisti mihi". "Tum vivus nondum eram". "Pater tuus contumeliam mihi
dixit". Ac statim(al punto) miserum agnum necavit.
Hanc fabulam in eos homines scripsi qui iniuria innocentes opprimunt.

Canis qui praedam amisit

Saepe sua amittit is qui aliena cupit.
Canis quidam per flumen natabat et in ore carnem portabat. Tunc in aqua simulacrum suum
vidit. Statim cogitavit: "Alius canis est, qui aliam praedam portat; eam capiam: sic duas praedas
habebo". Os aperuit et cibum dimisit quem tenebat, sed eum quem petebat rapere non potuit.

Leonis pars
Societas cum potenti numquam fidelis est; haec fabula mea dicta confirmat.
Vacca et capella et patiens ovis socii fuerunt cum leone in venatione. Postquam cervum vasti
corporis ceperant, quattuor partes fecerunt. Tunc ita leo dixit: "Ego primam capiam, quia rex
sum; secundam mihi dabitis, quia sociorum unus sum; tertiam habebo, quia plus valeo; quis
quartam cupit? Malum accipiet". Sic potens leo totam praedam cepit.

Ranae et Sol vel furis nuptiae

Aesopus furis(ladrn) nuptias vidit ac statim hanc fabulam narravit: quondam Sol uxorem ducere
cupiebat. Quod consilium ranae cognoverant summaque vi clamabant: "Non potest!non
potest!". "Cur uxorem ducere non possum?"quaesivit Sol. Ranae responderunt: "Nunc unus sol
omnes lacus siccat: quid accidet cum liberos habebit?".

Simius iudex
Is qui mendacium semel dixit, fidem in perpetuum amitit.
Lupus vulpem furti accusabat, at illa negabat a se furtum commissum esse. Tum simium
vocaverunt, qui facta iudicaret. Ubi lupus et vulpes causam exposuerant, simius suam
sententiam dixit: "Tu non perdidisti id quod petis; tu rapuisti quod negas".

Miles gloriosus
Duo milites in itinere latronem offenderunt(encontrar). Eorum alter fugit, alter autem gladio
pugnavit et forti dextera latronem fugavit. Tum miles qui antea profugerat rursus (de nuevo)
gladio destricto apparuit magna voce clamans: "Ubi iste latro est? Adesto(acrcate),
ignave(cobarde) latro, ut hunc gladium cognoscas! " At amicus ei dixit: "Dum ego cum latrone
pugnabam, istis fortissimis verbis me adiuvare potuisses; nunc linguam et gladium conde, quia
iam sensi quam fortiter fugias".

Lepus et passer
Stultum est sibi non cavere et aliis consilia dare.

Passer leporem ab aquila captum imprudentiae accusabat: "Cur non cavisti? Si curam posuisses,
nunc liber ac tutus esses; fugere statim debuisti: ubi est illa celeritas tua? "Dum talia dicit, ipsum
imparatum aquila rapit.

Corvus et vulpes
Qui laudibus nimis delectantur, poenas saepe dant.
Corvus caseum de fenestra rapuit et summa in arbore cum praeda consedit. Vulpes, quae eum
viderat, haec blanda verba sub arbore pronuntiavit: "Quam pulchras pennas habes, corve!
quantum decus corpore et vultu! Si vocem haberes,avium prima esses". Ille, stultus, cupiens
vocem ostendere, os aperuit emisitque caseum, quem dolosa vulpes celeriter rapuit.

Vulpes et uvae
Vulpes fame coacta altae vineae uvas attingere conabatur saliens summis viribus. Quoniam eas
adsequi non potuit, discedens dixit: "Nondum maturae sunt; non mihi placent". Qui verbis
contemnunt ea quae consequi non possunt, hanc fabulam sibi adscribere debebunt.

Senex et asinus
In omnibus mutationibus, pauperibus nihil mutatur praeter domini nomen.
Timidus senex asinum in prato pascebat. Subito clamor hostium auditum est; territus senex
asinum abducere conatus est, timens ne ab hostibus uterque caperetur. At ille quaesivit: Num
binas mihi clitellas victorem impositurum esse putas?. Senex negavit. Ergo in omni casu meas
clitellas feram.