‫‪,‬‬

‫مسلمان بر مسلمان شش حق دارد‪.‬‬

‫تهيه‪ :‬حميد‬

‫در قوانين اخالقي اسالم هر مسلمان باالي مسلمان ديگر شش حق دارد ‪  ،‬مسلمان راستين را الزم است تا اين‬
‫حقوق ششگانه را به شكل عملي آن مراعات نمايد ‪:‬‬
‫عن أبي هريرة (رضي هللا عنه) قال ‪ :‬قال رسول هللا ( صلى هللا عليه وسلم ) للمؤمن على المؤمن ست خصال يعوده‬
‫إذا مرض ويجيبه إذا دعاه ويسلم عليه إذا لقيه و يشمته إذا عطس و ينصح له إذا غاب أو شهد حضرت ابي هريرة‬
‫(رضي هللا عنه) ميفرمايد كه رسول خدا (صلى هللا عليه وسلم(‪   ‬فرمودند ‪ :‬يك مسلمان باالي مسلمان ديگر شش‬
‫حق دارد ‪ ،‬درهنگام مريضي به عيادتش ميرود ‪ ،‬هنگامي دعوتش ميكند دعوتش را اجابت مينمايد ‪ ،‬هنگام مالقات‬
‫برايش سالم ميدهد ‪ ،‬هنگام عطسه‪  S‬برايش (يرحمك هللا) ميگويد‪ ،‬در حالت حضور و غياب‪  ‬نصيحتش ميكند ‪.‬‬
‫عن علي (رضي هللا عنه) قال‪ :‬قال رسول هللا(صلى هللا عليه وسلم)‪ :‬للمسلم على المسلم ست بالمعروف يسلم‬
‫عليه إذا‪  ‬لقيه و يجيبه إذا دعاه و يشمته إذا عطس و يعوده إذا مرض و يتبع جنازته إذا مات و يحب له ما يحب لنفسه‬
‫رواه الترمذي ‪.‬‬
‫حضرت على ( كرم هللا وجهه ) ميفرمايد كه رسول هللا (صلى هللا عليه وسلم)‪   ‬فرمود‪ :‬يك مسلمان باالي مسلمان‬
‫ديگر شش حق دارد‪ ،‬هنگام مالقات سالمش ميدهد ‪ ،‬دعوتش را اجابت ميكند ‪ ،‬هنگام عطسه برايش (يرحمك هللا)‬
‫ميگويد ‪ ،‬در مريضي به عيادتش (مريض پرسي اش) ميرود ‪ ،‬هنگام وفات به جنازه اش ميرود ‪ ،‬و آنچه را براي خود‬
‫ميپسندد براي او نيز ميپسندد ‪.‬‬
‫در اين احاديث پيامبر اسالم ( صلى هللا عليه وسلم ) بعضي از امور اجتماعي را جزء حقوق يك مسلمان شمرده‬
‫است ‪ ،‬زيرا در قوانين اجتماعي ‪ ،‬انسانها داراي حقوق و امتيازاتي ميباشند‪  ‬كه اداي حقوق وي حتمي بوده‪  ‬ولي‬
‫امتيازات‪  ‬حتمي نيست‪  ‬درصورت امکان‪  ‬ادا ميشود در غيرآن‪  ‬ادا نميشود ‪ ،‬بگونه مثال ‪  :‬ميگويند‪  ‬تعليم در مكاتب‬
‫حق هر انسان است كه حكومت ها بايد اين حق را براي رعيت ادا نمايند ولي تحصيالت ماستري و دكتورا امتيازاتي‬
‫هستند كه دولت مكلف نيست براي همه اين امتياز را مساعد سازد بلكه ميتواند در مقابل فيس زمينه را براي‬
‫هموطنان مساعد سازد ‪.‬‬
‫در دين مقدس اسالم بعضي از مسايل ضمن حقوقي بيان شده كه هر فرد مسلمان مكلف است بخاطر اداي حق يك‬
‫برادر مسلمان به آن حقوق عمل نمايد كه اين حقوق را ذيال ميخوانيم ‪.‬‬

‫‪ -1‬عيادت مريض ‪ :‬مريض پرسي يك سنت نبوي بوده و حضرت شان مريض پرسي را ضمن حقوق يك مسلمان‬
‫باالي مسلمان ديگرشمرده اند ‪ ،‬الزم است با مجرد اطالع از مريض كسي فورا به عيادتش برويم ‪ .‬بايد دانست‪  ‬كه‬
‫منظور از عيادت مريض رفتن به نزد ش ميباشد ‪ ،‬ولي بردن تحفه يا هديه شامل اين عيادت نبوده هرگاه كسي‬
‫برعالوه عيادت بتواند هديهء هم براي مريض ببرد بهتر ولي حق عيادت مسلمان صرفا در رفتن به نزد وي ادا ميگردد ‪.‬‬
‫عن أبي أمامة رضي هللا عنه أن رسول هللا ( صلى هللا عليه وسلم )‪  ‬قال تمام عيادة المريض‪  ‬أن يضع احدكم يده‬
‫على جبهته أو على يده فيسأله كيف هو و تمام تحياتكم بينكم المصافحة‪  ‬رواه احمد‬
‫حضرت ابي امامه (رضي هللا عنه) ميفرمايد كه رسول هللا ( صلي هللا عليه وسلم ) فرمود ‪ :‬مريض پرسي كامل آنست‬
‫كه انسان دست خود را به پيشاني و يا هم بر دست مريض گذاشته از او بپرسد كه چطور هست ؟ و احوالپرسي‬
‫كامل شما با هم در دست دادن است‪.‬‬

‫‪ -2‬اجابت دعوت‪ :‬اجابت دعوت نيز يكي از حقوق مسلمان ميباشد ‪ ،‬اما در دين مقدس اسالم‪  ‬در رفتن به دعوت‬
‫شرط است كه درآن مجلس‪  ‬امورناجايزي كه در آن معصيت خداوند متعال جل جالله است نباشد ‪ ،‬مثل ‪ :‬شراب‬
‫نوشي ‪ ،‬قمار ‪ ،‬اختالط بين نا محرمان ‪ ،‬رقص وطرب ‪ ،‬غصب اموال ديگران ‪ ،‬مصارف گزاف براي خود سازي ‪ ،‬تكبر ‪،‬‬
‫افتخار برديگران‪  ‬و غيره منهيات ‪ ،‬منکرات‪  ‬و معاصي ‪ ،‬زيرا درين حاال ت رفتن به چنين مجالس نه تنها ثوابي نداشته‬
‫بلكه سبب گناه و معصيت و نا فرماني خداوند (جل جالله) ميشود ‪.‬‬

‫‪  -3‬سالم دادن هنگام مالقات ‪ :‬هرگاه مسلماني بر مسلمان ديگري سالم ميدهد ‪ ،‬بايد بداند كه اين عمل وي‬
‫جزء حق آن مسلمان بااليش ميباشد كه در صورت ترك اين عمل گناهكار شده و حق برادر مسلمانش را ادا نكرده‬
 ‫است ‪.‬‬

‫‪-4‬هنكام عطسه زدن برايش (يرحمك هللا) ميگويد‪ :‬هرگاه مسلماني عطسه‪ S‬ميزند بايد (الحمد هلل) بگويد ‪،‬‬
‫وكسيكه درآن مجلس است برايش دعاي خير نموده به آواز بلند بگويد (يرحمك هللا – خداوند بااليت رحم نمايد)‬
‫‪،‬شخص اولي نيز برايش دعاي خير نموده با آواز بلند بگويد ‪(:‬يهديكم هللا ويصلح بالكم) خداوند متعال شما را هدايت‬
‫نموده و امور زنده گي تانرا بهتر سازد ‪.‬‬
‫اما اگر كسي عطسه زند و (الحمد هلل) نگويد ‪ ،‬باالي جانب مقابل هيچ حقي نداشته ‪ ،‬و برايش (يرحمك هللا) گفتن‬
‫الزم نميباشد ‪ .‬زيرا خودش حق خود را به نا فرماني از سنت پيامبر(صلي هللا عليه وسلم )‪  ‬ضايع نمود ‪.‬‬
‫در مورد آداب عطسه‪ S‬زدن روايت شده ‪ :‬عن أبي سعيد الخدري رضي هللا عنه أن رسـول هللا(صلى هللا عليه وسلم)‪ ‬‬
‫إذا عطس غطى و جهه بيده أو ثوبه و غض بها صوته رواه الترمذي‬
‫حضرت ابي سعيد خضري رضي هللا عنه ميفرمايد‪ :‬هنگاميکه‪  ‬رسول هللا (صلى هللا عليه وسلم ) عطسه ميزدند روي‬
‫خود را با دستان و يا لباس خويش ميپوشانيد و آواز عطسه‪ S‬خويش را خفيف مينمود ‪.‬‬

‫‪ -5‬در حالت حضور و غياب برايش نصيحت ميكند‪ :‬حق مسلمان است كه در هنگام حضور براي رهنمايي و‬
‫رهيابي يک مسلمان او را به راه‪  ‬نيك و مستقيم دعوت نماييم‪ ،‬در صورتيكه به كدام معصيتي مبتال باشد باالي ما حق‬
‫دارد او را نصيحت نماييم‪ ،‬و هميشه براي ساير مسلمانان‪  ‬خيرخواه باشيم ‪ ،‬و از آنچه به ضررشان است اجتناب‬
‫ورزيم‪  ،‬در غياب‪  ‬مسلمان نيز غيبتش را نكنيم براي اذيتش پالن سنجي نكنيم بلكه حق مسلمان است كه در غياب‬
‫نيز از حقوق وي دفاع نموده ‪ ،‬وهرگاه كسي از وي شكايتي داشته باشد كوشش نماييم كه مشكل دو مسلمان را‬
‫به شكل صلح آميز و برادر وار حل نماييم ‪.‬‬

‫‪ - 6‬متابعت جنازه‪  :‬دين مقدس اسالم رفتن به جنازه يك مسلمان را از حقوق وي ميداند ‪ ،‬و خواندن نماز جنازه را‬
‫فرض كفايي دانسته است ‪.‬‬
‫‪ -7‬چيزي را براي خود ميپسندد براي او نيز بپسندد ‪ :‬در حديث شريف از پيامبر( صلي هللا عليه وسلم )‪  ‬روايت است‬
‫كه ميفرمايد ‪ ( :‬اليومن احدكم حتي يحب ألخيه ما يحب لنفسه ) ايمان يكي از شما كامل نميباشد تا زمانيكه چيزي‬
‫را‪  ‬که بخود ميپسندد براي ديگران نيز نپسندد ‪.‬‬
‫منظور حديث شريف است كه انسان مسلمان در تمام امور معنوي و مادي آنچه را بخود ميپسندد براي برادر مسلمان‬
‫خويش نيز بپسندد ‪ ،‬و آنچه را بخود نمي پسندد براي ديگران نيز نبايد نپسندد ‪.‬‬
‫همچنان پيامبر عليه السالم به يك صحابي گفت ‪ :‬آيا جنت را دوست داري ؟ آن صحابي عرض نمود ‪ :‬بلي ‪ .‬پيامبر‬
‫( صلى هللا عليه وسلم ) فرمود‪ :‬چيزي را كه براي خود ميپسندي براي برادر مسلمانت نيز پسند نما ‪ ( .‬رواه احمد )‬