‫زيان‪ ،‬حكم و‬

‫درمان پديده‬
‫استمنا‬
‫خپروونکى‪ :‬نوید ‪  ‬‬
‫‪Friday, 18 Jamadil Akhir 1430‬‬
‫جمعه‪June 2009 16:17 12 ,‬‬

‫تهيه‪ :‬محمد مصطفي‬

‫اين پديده غالباً در بين جوانان و نوجوانان ديده مي شود‪،‬عامل اصلي بروز اين عادت ناپسند در بين دو قشر مذكور‪ ،‬بر‬
‫خورد مداوم و مكرر آنان با عوامل مختلف و ملون اغوا و فريب مي باشد‪.‬‬
‫ظاهر فتنه انگيز و شهوت آبود و نيمه عريان زنان و جلوه گر ي آنان در‪  ‬خيابانها و معابر و اماكن عمومي‪ ،‬عامل اصلي‬
‫تحريك و فريب جوانان ماست و با كمال تأسف اين مناظر شرم آور واقعيتي است كه در‪  ‬محيط جامعه به چشم مي‬
‫خورد‪ ،‬اما آنچه كه در فيلم ها و نمايشات ديده مي شود و به مراتب تلخ تر و دهشت انگيز تر است‪ ،‬تصاوير و مناظري‬
‫كه موجب بر انگيختن غرايز مي شود‪ ،‬عفت و شرف انساني را زائل كرده و غيرت و حميت او را از بين مي برد و از‬
‫طرف ديگر داستانهاي عشقي و نوشته هاي محرك جنسي كه در مجالت و كتابها به چاپ مي رسد اثر بسيار شديد‬
‫تري بر سالمت عقلي‪ ،‬اخالقي و رواني جوانان مي گذارد‪ .‬چنين انگيزش هايي براي انحراف تدريجي دختران و پسران‬
‫جوان ما به جانب فحشا و زنا كافي است و موجب لغزش آنان بسوي گمراهي و فساد و رذالت اخالقي مي شود‪.‬‬
‫نوجواني كه آنقدر حس حضور و نظر الهي را در قلبش نپرورانده است كه او را باز دارد و آنقدر خدا ترس نيست ه ازگناه‬
‫مصئون بماند و آنقدر حسابگر نيست كه به عاقبت گناه بيانديشد تا خويشتنداري نمايد‪ ،‬بزودي يكي از اين دو راه را‬
‫انتخاب مي كند‪:‬‬
‫يا با زنا و فعل غريزه خود را جواب مي دهد و آتش آنرا فرو مي نشاند و يا با استمنا از شدت آن مي كاهد و در هر دو‬
‫صورت زياني قطعي عايد جسم‪ ،‬نسل‪ ،‬عقل و روان او خواهد شد‪.‬‬
‫براي آنكه تمامي ابعاد اين پديده را بيان كرده باشيم الزم است كه آنرا از سه جنبه بررسي نمائيم‪.‬‬
‫‪ -1‬زيانهاي استمنا‪.‬‬
‫‪  -2‬حكم شرعي مربوبه آن‪.‬‬
‫‪ -3‬طريقه برخورد با آن و راه هاي‪  ‬معالجه‪.‬‬
‫زيانهاي جسمي‬
‫از نقطه~ نظر طبي به اثبات رسيده است كه استمنا زيانهاي زير را به همراه دارد‪:‬‬
‫تعليل قواي بدن‪ ،‬الغري‪ ،‬لرزش اندام ها‪ ،‬تپش قلب‪ ،‬ضعف بينايي‪،‬ضعف حافظه‪ ،‬اختالالت گوارش‪ ،‬التهاب ريوي كه‬
‫زمينه ابتال به سل را فراهم مي كند و باالخره كم خوني كه به علت اثر اين عادت زشت بر گردش خون ايجاد مي‬
‫شود‪.‬‬
‫زيان هاي جنسي‬
‫از همه مخرب‪  ‬ترين زيانهاي استمنا ناتواني جنسي است‪ ،‬به اين معني كه فرد پس از از دواج قادر به انجام و ظايف‬
‫زناشويي نيست كه بتدريج موجب سردي رابطه اي زن و مرد شده و حالت تنفر‪  ‬و بيزاري را در زن ايجاد مي كند‪،‬‬
‫بتدريج احاس نياز و همنشيني با جنس مخالف را از دست مي دهد‪.‬‬
‫زني كه با فرد معتاد به استمنا زندگي مي كند چون از جهت غريزي بطور كامل تأمين نمي شود و در پناه شوهر‬
‫امنيت و حفاظت كامل جنسي ندارد‪ ،‬يا از شوهرش جدا مي شود و يا براي اطفاء آتش غريزه جنسي به دوستي‬
‫هاي پنهاني مبادرت خواهد كرد‪.‬‬
‫زياهاي عقلي و رواني استمنا‪:‬‬
‫دانشمندان علم روانشناسي تأكيد مي كنند كه معتادين به استمنا به انواع امراض عقلي و رواني مهم مبتال مي‬
‫شوند‪ .‬اين افراد غالباً دچار سر گيچه ‪ ،‬فراموشي‪ ،‬سستي اراده و ضعف حافظه هستند‪ ،‬به گوشه نشنيي و عزلت‬
‫تمايل دارند و حالت خجالت و احساس ترس و كسالت مي كنند و مبتال به تعداد زياد بيماريهاي ديگري هستند كه‬
‫موجب نا تواني فكري و ارادي و فروپاشي شخصيت آنان مي شود‪.‬‬
‫حكم شرعي استمنا‬
‫حكم شرعي اين عادت زشت تحريم است و مرتكب آن گناهكار مي باشد و داليل حرمت آن بشرح زير مي باشد‪:‬‬
‫‪  -1‬خدايتعالي در سوره مؤمنون مي فرمايد‪ (:‬والذين هم لفروجهم حافظون اال علي ازواجهم او ماملكت ايمانهم فانهم‬
‫غير ملومين فمن ابتقي و راء ذلك فأولئك هم العادون) المؤمنون~ ‪5-7‬‬
‫و آنانكه اعضا تناسلي خويش را از ارتكاب فعل حرام نگه مي دارند‪ ،‬مگر براي زنانشان و «ملك يمين» و كسي كه‬
‫فراتر از اين را طلب كند‪ ،‬پس آنان تحقيقاً تجاوز گر خواهد بود ‪.‬‬
‫حكم تحريم استمنا مشمول و عموميت اين آيه است كه مي فرمايد‪« :‬فمن ابتقي و راء ذلك فاولئك العادون»‬
‫يعني ارضاي شهوت جنسي غير از طريقه ازدواج شرعي و ملك يمين‪ ،‬مانند لواط و زنا و استمنا‪ ،‬خواهد بود‪.‬‬
‫«عطاء»‪«  ‬رض» مي گويد‪ «:‬شنيدم كه قومي در قيامت محشور مي شوند در حاليكه دستهايشان حامله است‪ ،‬فكر‬
 ‫مي كنم اين افراد كساني هستند كه با دست خود استمنا مي كنند»‪.‬‬
‫همجنين سعيد بن جبير كه از طبقه~ تابعين است مي گويد‪ :‬خدايتعالي عذاب مي كند امتي را كه با آلت تناسلي خود‬
‫بازي مي كنند»‪.‬‬
‫و همچنين آمده است‪« :‬هفت گروه هستند كه خداي عزوجل در روز قيامت به آنان نظر نمي كند كه يك گروه از آنها‬
‫كساني هستند كه با دست خويش ازدواج كنند»‪ (.‬كنايه از استمنا)‬
‫تمامي نصوص مذكور بر حرام بودن استمنا داللت دادرد‪.‬‬
‫‪  -2‬چون عمل استمنا به ضرر و هالكت فرد منجر مي شود بر اساس آيه « و التلقوا بايد يكم الي التهلكة» و حديث «ال‬
‫ضرر و الضرار في االسالم» دوري از آنرا واجب و ارتكابش را حرام مي دانيم‪.‬‬
‫پرسش مهم‪.‬‬
‫اگر استمتا با دست حرام است‪ ،‬رأي شرع مقدس اسالم در باره كساني كه احساس شهواني بر آنها غلبه مي كند‬
‫و نياز غريزي آنان به اوج مي رسد و مي دانند كه احتمال دارد بزودي مرتكب زنا يا فحشا شوند‪ ،‬چيست؟‬
‫ترديدي نيست كه هر انسان عاقلي در شرايطي كه بين چندين پديده فاسد مقايسه مي نمايد و آنها را در ارتباط با‬
‫زيانها يشان مي سنجد‪ ،‬اگر در نهايت مجبور به انتخاب يكي از آنها باشد و به زبان علم اصول فقه گفته مي شود كه‪:‬‬
‫« كم ترين ضرر و پائين ترين درجه بدي» معيار انتخاب است‪ .‬الزم به گفتن نيست كه استمنا با دست منفور است‪،‬‬
‫اما زنا و لواط‪ ،‬صرف نظر از پيامدهاي ناگواري آن مانند آميزش و اختالل نستبي‪ ،‬بر انگيختن حقد و حسد و دشمني‪  ‬و‬
‫خونريزي‪ ،‬هويت و مو جوديت نظام اجتماعي و از بين بردن عفت و شرافت انساني‪ ،‬از استمنا بسيار بدتر است‪.‬‬
‫به اين دليل فقها گفته اند‪:‬‬
‫«استمنا اگر براي لذت و جلب شهوت باشد و فرد احساس فوران فشار و غريزه جنسي نداشته باشد‪ ،‬حرام است‪.‬‬
‫اما اگر نياز شهواني بقدري باشد كه ذهن شخص را خود مشغول سازد و او را بي قرار و مظطرب ساخته‪ ،‬به ارتكاب‬
‫فحشا نزديك كند‪ ،‬استمنا براي تسكين نياز جايز است‪ ،‬زيرا اثرات سوء آن بواسطه اثرات مفيد جبران شود و فرد را از‬
‫ارتكاب عمل حرام نجات خواهد داد‪ ،‬در اينصورت گناه يا ثوابي متوجه او نخواهد بود نه پاداش داده مي شود و نه‬
‫مجازات مي گردد»‪.‬‬
‫در مان ريشه اي استمنا‬
‫ريشه كن نمودن اين عادت زشت و نا پسند به صورتهاي ذيل امكان پذير است‪:‬‬
‫‪  -1‬زود ازدواج كردن‪ ،‬از مفيد ترين راههاي درماني اين عادت مخرب است‪ ،‬زيرا ازدواج كردن صرف نظر از فوايد آن در‬
‫جهت حفظ سالمت روحي و جسمي تنها راه طبيعي براي كنترول نيروي طغيانگر شهواني است‪.‬‬
‫‪  -2‬روزه نفل در شرايطي سخت و ناهموار كه امكان ازدواج نيست‪ ،‬اسالم جهت تخفيف شهوت جنسي‪ ،‬روزه هايي‬
‫اضافه بر زوزه واجب را پشنهاد مي كند‪.‬‬
‫با گرفتن روزه تقاضاي غريزه جنسي كاهش مي يابد و احساس حضور و نظر الهي در درون فرد تقويت مي شود و‬
‫ترس از آن پروردگار بينا و توانا در درون آدمي رشد مي كند‪ ،‬اين رهنمود ارزشمند را در حديث نبوي پيدا مي كنيم كه‬
‫فرمود‪ «:‬يا معشر الشباب؛ من استطاع منك الباء فليتزوج فانه للبصر‪ ،‬و أحصن للفرج‪ ،‬و من لم يستطع فعليه الصوم‬
‫فانه له و جاء»‪(.‬رواه الجماعة)‬
‫«اي جوانان اگر مي توانيد‪ ،‬از دواج كنيد كه موجب قدرت حفظ چشم از نگاه به نامحرم و محافظت آلت تناسلي ار فعل‬
‫حرام مي باشد و كسي كه نمي تواند ازدواج كند‪ ،‬روزه بگيرد زيرا شهوت را سركوب مي كند»‪.‬‬
‫شرع مقدس اسالم‪ ،‬پيروان خود را به گرفتن انواع مختلفي از روزه تشويق نموده است‪ ،‬براي مثال روزه عاشورا و روزه‬
‫تسكين شهوت كه در باره آن بحث كرديم‪.‬‬
‫‪ -3‬پرهيز از محرك هاي جنسي‬
‫هيچ ترديدي نيست كه جوامع امروزي ما مملو از فساد و عوامل انحراف است و در منجالبي از گناه و بي بند و باري‬
‫دست و پا مي زند و باز هم شكي نيست كه جواني كه اين عوامل تحريك و اغوا را مي بيند و در محيط فحشا و‬
‫فساد‪ ،‬سرگشته و سرگردان است‪ ،‬از جهت اخالقي و مشي زندگي از عوامل پيرامون خود تآثير مي پذيرد؛ و نهايتاً‬
‫مانند حيواني خواهد‪ ،‬بود كه شهوت جنسي او را كور و كر مي كند و هيچ حد و مرزي را رعايت نخواهد كرد‪ .‬بنابر‬
‫آنچه بيان كرديم بر والدين و مربيان محترم واجب است كه در جهت نصحيت و در صورت لزوم‪ ،‬در منع و كنترول فرزندان‬
‫خود تالش نمايند و باكمال صداقت به آنان بگويند كه نگاه كردن به زنان عريان و بزك كرده و خواندن مطالب عاشغانه‬
‫وديدن تصاوير سكسي كه از جانب تاجران شرف و غريزه ترويج مي شود و گوش دادن به آهنگ هاي مبتذلي كه با‬
‫امواج هوا در فضا سير مي كند و محيط را آلوده مي سازد‪ ،‬غيرت انسان را از بين مي برد و شرافت و عفت او را لكه‬
‫دار مي كند‪ ،‬اخالقش را فاسد مي نمايد و كرامت و بزرگي او را لگد مال ادراك و فهم او را كند و حافظه را ضعيف مي‬
‫كند‪ .‬آتش غريزه را شعله ور مي سازد و شخصيت و هويت او را تباه مي كند و صفات انساني و فضايل اخالقي را در‬
‫زير خاك دنائت و حقارت مدفون مي سازد‪.‬‬
‫چه بسا كه اين نصايح در جوانان ما تأثير بگذارد و پيامد هاي نامطلوب مورد بحث را در نظر بگيرند كه در آن صورت‬
‫راهي بجز توازن ارادي و انتظام رواني و اخالقي و سالمت عقلي و جسمي برايشان باقي نخواهد ماند‪ ،‬آنگاه در زمره‬
‫انسانهاي پاك و شايسته و مؤمنين نيكو كار در خواهند آمد‪.‬‬
‫‪ -4‬پركردن اوقات فراغت با برنامه هاي مفيد‬
 ‫صاحب نظران علم روانشناسي مي گويند‪ :‬فردي كه با خود خلوت مي كند انديشه هاي رويايي و افكار پريشان و‬
‫تخيالت جنسي شهوت انگيز به او هجوم مي آورند‪ ،‬خصوصاً در افراد نوجوان اين تفكرات و حاالت شديد تر است‪.‬‬
‫در اين هنگام است كه جوان يا نو جوان به عادت زشت استمنا پناه مي برد تا طغيان شهوت را فرونشاند يا از فشار‬
‫آن بكاهد‪ .‬راه رها شدن از اين هجوم خيال و افكار پريشان چيست تا چنين نتايج اسفباري نداشته باشد و چنين‬
‫عواقب درد ناكي بر جاي نگذارد؟‬
‫بايد جوان يا نوجوان را راهنمايي كنيم تا اوقات فراغت خود را به شيوه اي مطلوب پر كند و حقيقتاً مواردي كه جوانان‬
‫ما مي توانند اوقات بيكاري خود را در آن صرف كنند بسيار است‪ ،‬براي مثال تمرينات ورزشي كه موجب تقويت‬
‫جسمي مي شود يا گردش سودمند و مفيد همراه دوستان خود كه باعث طراوت خاطر مي گردد و يا مطالعه مفيدي‬
‫كه دانستنيهاي فرد را مي افزايد و ياكاري دستي كه قابليت و استعداد فرد را رشد و تكامل مي بخشد و يا حضور در‬
‫جلسه تدريس مطالب ديني و اخالقي كه او را تهذيب مي كند و يا بحث هاي فرهنگي و علمي كه موجب رشد و‬
‫پرورش عقلي مي شود و تيراندازي و يا آموزش هايي كه او را براي جهاد مهيا مي سازد و تعداد بسيار زياد سرگرمي‬
‫هاي ديگري كه مفيد هستند‪ ،‬ذهن راتغذيه كرده و روح را پاك و جسم را تقويت مي كنند و عامل رشد و نمو اخالقي‬
‫هستند‪.‬‬
‫‪ -5‬دوستان خوب‬
‫از نكات بسيار مهمي كه مربيان و والدين عزيز بايد به توجه داشته باشند انتخاب دوستان شايسته و مطمئن‪  ‬براي‬
‫فرزندانشان است كه اگر فراموش كرد‪ ،‬به او تذكر دهند و اگر اشتباه كرد او را نصيحت كنند و در بهتر شدن او را ياري‬
‫دهند و در صورت پيش آمدن مشكالت و حوادث نا گوار زندگي به كمك او بشتابند‪.‬‬
‫شايد بگوئيد كه اينچنين دوستاني كم هستند خصوصاً در شرايط فعلي كه دوست مخلص و رفيق مؤمن واقعاً نادر‬
‫است‪.‬‬
‫بلي ما هم قبول داريم كه اينگونه افراد كم هستند اما واقعيت آن است كه در هر جايي افرادي هستند كه در‬
‫سيمايشان اثر سجود را مي شود ديد و راه درست و اخالق والي آنان آنها را از سايرين متمايز ميكند‪.‬‬
‫چه خوب است كه جوانان و نوجوان ما به دنبال چنين دوستاني باشند و چنانچه آنها را يافتند‪ ،‬رها نكنند تا در سختي‬
‫ها و نا ماليمات زندگي براي او مانند تكيه گاهي باشند و در جدال بر عليه مفاسد روزگار او را ياري دهند‪ ،‬همراهان‬
‫نكوكار و مورد اطمينان او باشند كه به آنان اعتماد مي كند و در جوارشان آرامش روحي مي يابد‪.‬‬
‫بدون ترديد هر كسي دنباله رو و تابع دين و خط مشي دوست صميمي خود خواهد بود و ارزش و شخصيت هر كس را‬
‫مي توان با شناخت دوستانش حدس زد و به قول معروف‪:‬‬
‫كبوتر با كبوتر باز با باز‪  ‬كند همجنس با همجنس پرواز‬
‫رسول گرامي خدا صلي هللا عليه و سلم در اين باره مي فرمايد‪«:‬المرء علي دين خليله‪ ،‬فلينظر احد كم من يخالل»‪.‬‬
‫«هر انساني تابع دين دوست خويش است پس دقت كنيد كه با چه كسي صميصي هستيد و نشست و برخاست‬
‫مي كنيد»(روايت ترمذي)‬
‫واضح است كه فردي كه با اهل فسق و فجور و گناه و تبهكاري دوستي مي كند براهي بجز گمراهي ومسيري بجز‬
‫بدبختي و انحراف گامي نمي نهد‪ .‬اينچنين دوستاني فقط براي منفعت شخصي و سوء استفاده از افراد با آنان رفيق‬
‫مي شوند‪.‬‬
‫اين دغل دوستان كي مي بيني ‪ ‬مگسانند گرد شيريني‬
‫بنابر اين جوانان ما اگر مي خواهند ايماني راسخ و اخالقي واال و پاك و جسمي سالم و نيرومند داشته باشند بايد از‬
‫دوستان بد و همراهان شرور برحذر باشند و بدنبال دوستان شايسته و جماعت مؤمني باشند كه سعادت دوسراي را‬
‫برايش تأمين كنند‪ ،‬بزرگي و عزت در دنيا و نجات و رستگاري در آخرت!‬
‫و كالم پرودگار عظيم ما چه تكان دهنده و بيدار كننده است‪ ،‬آنجا كه مي فر مايد‪« :‬اال خالء يومئي ِذ بعضهم لبعض عدو‬
‫اال المتكقين» (سوره الزخرف ‪)67‬‬
‫‪  -‬دوستان صميمي آنروز (روز قيامت) دشمن يكديگرند‪ ،‬مگر انسانهاي متقي ( كه دوستي آنها بخاطر خدا بوده‬
‫است)‪.‬‬
‫‪ -6‬اجراي دستورات طبي‪:‬‬
‫از جمله و صاياي طبيبان در جهت تخفيف فشار غريزه جنسي و هجوم احساس شهواني موارد زير است‪:‬‬
‫‪  -1‬حمام با آب سرد در فصول گرم و ريختن آب سرد بر عضو تناسلي در فصل هاي ديگر‪.‬‬
‫‪ -2‬انجام تمرينات ورزشي‪.‬‬
‫‪ -3‬عدم مصرف زياد گوشت و غذا هاي مقوي‬
‫‪  -4‬نخوابيدن بر شكم يا پشت‪ ،‬سنت آن است كه بر پهلوي راست و روبروي قبله بخوابد‪.‬‬
‫‪ -7‬ترس از خدا‬
‫آخرين نكته اي كه در ارتباط با جلوگيري از استمنا دكر مي شود موضوع بسيار مهم ترس از خدايتعالي است‪.‬‬
‫جواني كه با تمامي و جود احساس مي كند كه خدايسش او را مي بيند و مراقب اوست‪ ،‬نهان و آشكارش را بخوبي‬
‫مي داند و خيانت چشم و اسرار درون او را مييند و اگر در انجام وظايف كوتاهي كند بزودي به حساب كار هايش مي‬
‫رسد و اگر بلغرد يا منحرف شود او را مجازات خواهد كرد‪ ،‬ديگر به جانب اعمال قبح و عو‪.‬امل مهلك نخواهد رفت و از‬
 ‫ارتكاب فحشا و منكر نيز خود داري مي كند‪.‬‬
‫از طرف ديگر حضور در مجالس علم و ذكر و تداوم نماز هاي فرض و سنت‪ ،‬تالوت قرآن‪ ،‬خواند نماز شب در ساعاتي‬
‫كه همه در خوابند و استمرار روزه هاي سنت و شنيدن شرح حال و زندگي ياران پيامبر و بزرگان دين و همراهي با‬
‫جماعت مؤمن و نيكوكار و ياد مرگ و زندگي پس از مرگ‪ ،‬ترس از خداي عزوجل را در دل مؤمن رشد مي دهد‪ .‬آنگاه‬
‫عظمت و اقتدار پروردگارش را در دل احساس مي كند و حس مراقبت و نظارت الهي در درونش نمو مي يابد‪ .‬چه‬
‫شايسته است كه جوانان ما اين راه را برگزينند و اين اصول را در حيات خويش بكار برند تا احساس مراقبت و نظارت‬
‫دائمي پروردگار متعال در وجود آنان نيز رشد كند و بذر نهال مقدس خوف و خشيت الهي در اعماق قلبشان بشكفد‪،‬‬
‫در اين صورت‪ ،‬ديگر زيور دنيايي آنان را دچار لغزش و انحراف نمي كند و در دام گناه و حرام گرفتار نمي شوند‪ .‬و اين‬
‫جمله مقدس را كه كالم با عظمت خالق جهانيان است‪ ،‬شعار زندگي خويش مي سازند‪:‬‬
‫« فتكت كم طغي آثر الحياة الدنيا فان الجيحم هي المأوي و اما من خاف مقام ربه و نهي النفس عن الهوي فان الجنة‬
‫هي المأوي» (النازعات ‪)40-37‬‬
‫‪  -‬پس كس كه سرپيجي كرد و زندگاني دنيا را برگزيد‪ ،‬بحقيقت كه دوزخ جايگاه اوست و اما كسي كه ازمقام‬
‫پروردگاش ترسيد و نفس خويش را از هوي و هوس برحذر داشت‪ ،‬به تحقيق بهشت جايگاه اوست‪.‬‬