Buku MMI 1 - Pelaksanaan Final

MELINDUNGI MASA
INSTRUKSIONAL
Kembali Kepada Yang Asas
Pemimpin Instruksional, Guru Mengajar
dan Murid Belajar
Kementerian Pendidikan Malaysia

2013
MELINDUNGI MASA INSTRUKSIONAL

KEMBALI KEPADA YANG ASAS : PEMIMPIN INSTRUKSIONAL, GURU
MENGAJAR DAN MURID BELAJAR
Diterbitkan oleh
KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA
ii
CETAKAN PERTAMA NOVEMBER 2013

KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA
Hak Cipta Terpeliharakecuali untuk tujuan pendidikan yang tidak ada kepentingan komersil.
Tiada bahagian daripada terbitan ini boleh diterbitkan semula, disimpan untuk pengeluaran
atau ditukarkan dalam apa-apa bentuk atau dengan apa alat jua pun, sama ada dengan cara
elektronik, mekanik, gambar, rakaman atau sebagainya, tanpa kebenaran terlebih dahulu
daripada Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Kementerian Pendidikan Malaysia.
Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti atau honorarium.
iii
Isi Kandungan
KATA ALU-ALUAN
KETUA PENGARAH PELAJARAN MALAYSIA
KATA ALU-ALUAN
TIMBALAN KETUA PENGARAH PELAJARAN MALAYSIA
(SEKTOR OPERASI PENDIDIKAN)
vi
Kandungan
1
2
3
4
5
6
Muka Surat
Pengenalan
Melindungi Masa Instruksional (ProtectingInstructional Time)

di Sekolah Untuk Meningkatkan Keberhasilan Pembelajaran
Murid
Haji Sufaat bin Tumin
Timbalan Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia
(Sektor Operasi Pendidikan)
Pemerhatian Guru Meninggalkan Bilik Darjah Semasa Proses

Pembelajaran dan Pengajaran
Dr.Mohd Suhaimi bin Mohamed Ali
Abd Munir bin Mohd Rashid
Nadimin bin Abdul Aziz
Jemaah Nazir dan Jaminan Kualiti
37
Kepimpinan Instruksional
Dr. James Ang Jit Eng
Haji Abdul Razak bin Alias
Institut Aminuddin Baki
54
Jadual Waktu
Bong Muk Shin
Bahagian Pendidikan Khas
65
Melindungi
Masa
Instruksional
dalam
Kegiatan
Kokurikulum di Sekolah: Isu dan Cadangan Penyelesaian
Mahamad Amran bin Kamsi
Bahagian Kokurikulum dan Kesenian
75
iv
Pengurusan Masa dalam Konteks Pelaksanaan Pentaksiran

Berasaskan Sekolah
Rohesan bin Muhamad
Lembaga Peperiksaan Malaysia
97
Pengoperasian Latihan dalam

Berasaskan Sekolah (School Based)
Ahmad Zaki bin Salleh
Razlee bin Mohamad
Habidah@Abidah binti Ibrahim
Bahagian Pendidikan Guru
112
9
10
Perkhidmatan
(LDP)
Glosari
125
Penyumbang
129
Kata Alu-aluan
Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia
Syabas dan tahniah kepada Sektor Operasi Pendidikan, Kementerian Pendidikan

Malaysia atas inisiatif menerbitkan Buku Melindungi Masa Instruksional. Inisiatif ini
selaras dengan Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia (PPPM) 2013 2025 yang
melakarkan visi agar sistem pendidikan negara mampu menghadapi persaingan
ekonomi global dalam memenuhi keperluan negara pada masa hadapan.
Inti pati buku ini bersesuaian dengan aspirasi yang terkandung dalam
Gelombang 1 (2013 2015) PPPM iaitu mengubah sistem dengan memberikan
sokongan kepada guru dan penekanan kepada kemahiran teras. Pihak pengurusan
sekolah semestinya memastikan keberadaan guru di sekolah dan seterusnya
meningkatkan kualiti kemahiran pengajaran guru melalui kepimpinan instruksional.
Melindungi masa instruksional merupakan salah satu komponen fungsi pemimpin
instruksional dalam menjayakan pembelajaran secara berkesan di sekolah. Pemimpin
sekolah yang mengamalkan kepimpinan instruksional sewajarnya menyelaras dan
menentukan program pembangunan profesionalisme guru.
Penerbitan buku ini diharapkan dapat membantu pemimpin sekolah dan guru
untuk memberikan perhatian atas usaha melindungi masa instruksional di sekolah
supaya kualiti pembelajaran murid dapat ditingkatkan. Semua warga sekolah
seharusnya memanfaatkan buku ini sepenuhnya dengan menjadikannya sebagai
panduan dan rujukan utama bagi mencapai elemen kualiti dan memenuhi aspirasi
sistem pendidikan negara.
TAN SRI ABD GHAFAR BIN MAHMUD
vi
Kata Alu-aluan
Setinggi-tinggi penghargaan kepada pasukan petugas Sektor Operasi Pendidikan,

Kementerian Pendidikan Malaysia atas penerbitan Buku Melindungi Masa
Instruksional. Penerbitan buku ini diharapkan dapat membantu ke arah memantapkan
dan meningkatkan kualiti tahap profesionalisme kepimpinan pengurus sekolah serta
warga pendidik dalam menjayakan proses pengajaran dan pembelajaran (PdP). Saya
amat berkeyakinan bahawa buku ini dapat memberikan sumbangan yang amat
signifikan kepada usaha Kementerian Pendidikan Malaysia dalam mencapai sasaran
Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia (PPPM) 2013 2025.
Pengetua dan Guru Besar yang berperanan sebagai pemimpin instruksional perlu
memberikan tumpuan kepada tunjuk ajar, berkongsi bersama dalam membuat
keputusan, memelihara, dan mempertahankan perkara-perkara asas dalam
mengoptimumkan masa PdP. Kepimpinan sekolah seharusnya merancang dan
menyusun semula sumber-sumber untuk menyokong program perkembangan staf dan
aktiviti sekolah dalam mencipta satu iklim integriti dan penambahbaikan secara
berterusan. Di samping itu, kepimpinan sekolah perlu melibatkan pemimpin
masyarakat dan komuniti setempat bagi meningkatkan jaring profesionalisme inter
dan intra sekolah, daerah dan negeri dalam meningkatkan keberhasilan pembelajaran
dalam kalangan murid.
Guru merupakan sasaran utama dalam usaha membangunkan peningkatan kualiti
instruksional berdasarkan latihan semula dan meningkatkan kemahiran pengajaran
guru melalui kaedah pembangunan professional learning community (PLC) serta
profesionalsime guru yang lebih kontekstual. Semua pihak yang terlibat perlu
menggembleng tenaga dalam memainkan peranan masing-masing untuk memastikan
amalan melindungi masa instruksional dipraktiskan di sekolah. Senario ini, diharap
dapat memberikan sumbangan yang bermakna kepada pencapaian matlamat PPPM
2013 2025.
Sesungguhnya buku ini telah berjaya mengupas secara meluas dan mendalam
tentang tanggungjawab kepimpinan pendidikan dalam konteks melindungi masa
instruksional yang menjadi tunjang utama kepimpinan instruksional. Semoga pihak
pengurusan sekolah berupaya memastikan peningkatan masa pembelajaran berkesan
atau academic learning time dalam kalangan murid di semua sekolah.
HAJI SUFAAT BIN TUMIN
Melindungi Masa Instruksional (MMI)

Kembali Kepada Yang Asas : Pemimpin Instruksional, Guru Mengajar dan Murid Belajar
PENGENALAN
Muka Surat
| 1

PENGENALAN
Kemajuan pendidikan di negara ini sentiasa diberi keutamaan dalam semua

agenda kerajaan termasuk Rancangan Malaysia Kesepuluh (RMK-10) yang
memberikan fokus kepada pembangunan modal insan bagi memajukan
ekonomi negara. Kepentingan pembangunan pendidikan turut menjadi fokus
dalam setiap bajet yang dibentangkan oleh kerajaan. Bagi tahun 2013, sektor
ini menerima peruntukan berjumlah RM38.7 billion meliputi 21% daripada
peruntukan keseluruhan bajet negara. Perkembangan ini membuktikan
kesungguhan kerajaan dalam memberikan pendidikan berkualiti kepada rakyat
di negara ini.
Bagi memastikan hasrat kerajaan untuk memberikan pendidikan berkualiti

kepada rakyat tercapai maka semua peringkat pengurusan pendidikan perlu
melaksanakan peranan masing-masing dengan berkesan. Peranan dan
tanggungjawab bagi memajukan sistem pendidikan di negara ini telah
diperuntukkan dalam Akta Pendidikan 1996. Malah, Pelan Pembangunan
Pendidikan Malaysia (PPPM) 20132025 telah menjelaskan beberapa inisiatif
bagi memastikan kemenjadian murid seiring dengan hasrat Falsafah Pendidikan
Kebangsaan.
PPPM 2013-2025 telah menggariskan hala tuju sistem pendidikan negara

yang mengutamakan peningkatan pembelajaran murid dan memberikan
penekanan kepada keupayaan guru dan pemimpin sekolah. Kejayaan sistem
pendidikan dapat dinilai berdasarkan tahap pembelajaran dan perkembangan
murid yang holistik seiring dengan pembinaan identiti nasional. Oleh itu,
beberapa pendekatan telah dilaksanakan yang melibatkan pemantapan
pelaksanaan kurikulum dan kokurikulum di sekolah. Antara pendekatan yang
perlu dilaksanakan segera ialah meningkatkan kepimpinan instruksional di
semua peringkat pengurusan pendidikan. Pendekatan ini perlu diperkasakan
Muka Surat
| 2

sebagai usaha menambah baik dan memantapkan kepimpinan pengajaran dan

pembelajaran (PdP) di sekolah.
Melindungi Masa Instruksional (MMI) merupakan salah satu komponen

fungsi pemimpin instruksional dalam menjayakan pembelajaran secara
berkesan di sekolah. Kesedaran di semua peringkat sama ada di peringkat
KPM, JPN, PPD sehingga ke peringkat sekolah dalam memastikan satu usaha
berterusan ke arah memastikan budaya mengurus masa yang optimum dan
berkualiti dilaksanakan, adalah amat penting demi pembangunan modal insan
yang berpengetahuan dan berkemahiran .
Objektif pelaksanaan program MMI ialah:
a)
memastikan semua peringkat pengurusan pendidikan memahami

konsep MMI,
b)
memastikan semua peringkat pengurusan pendidikan dapat

meningkatkan usaha MMIdi sekolah untuk meningkatkan
keberhasilan pembelajaran murid,
c)
semua Jabatan Pendidikan Negeri (JPN) dan Pejabat Pendidikan

Daerah (PPD) dapat menyebarluaskan konsep MMI ke semua
sekolah di bawah pentadbiran mereka,
d)
memastikan peningkatan masa pembelajaran berkesan dalam

kalangan murid di semua sekolah, dan
e)
memastikan guru mesti berada di dalam kelas dan melaksanakan

pembelajaran dengan berkesan.
Muka Surat
| 3

Dalam buku ini, penjelasan tentang konsep, matlamat dan strategi MMI
dihuraikan bagi menjelaskan kepentingan pendekatan ini. Malah, diperincikan
peranan Pengetua dan Guru Besar sebagai pemimpin instruksional dalam
melaksanakan perkara-perkara asas bagi mengoptimumkan masa PdP.
Pendekatan ini merupakan salah satu komponen fungsi pemimpin instruksional
dalam mencapai objektif pembelajaran berkesan di sekolah.
Hasil daripada perbincangan dan pelaporan di peringkat KPM maka

lahirlah kertas cadangan pelaksanaan yang menjelaskan tentang pengurusan
sekolah yang efektif ke arah menyempurnakan pembelajaran di dalam kelas
dan di luar kelas. Pemeriksaan di sekolah memperlihatkan terdapat sebilangan
guru yang meninggalkan bilik darjah dan tidak melaksanakan PdP sama ada
disebabkan tugas rasmi atau tidak rasmi. Oleh hal yang demikian, dikemukakan
beberapa cadangan berkaitan pengurusan kurikulum, kokurikulum, jadual
waktu dan latihan bagi mengatasi masalah ketiadaan guru di dalam kelas.
Semua program dan rancangan yang dirangka oleh KPM berfokus kepada
keberhasilan pembelajaran murid dan harus dilaksanakan tanpa halangan bagi
mencapai objektif yang telah disasarkan. Kerjasama dan jalinan antara semua
pihak perlu dimantapkan agar pendekatan MMI ini menjadi satu budaya yang
berupaya memangkin kecemerlangan sekolah.
.
Muka Surat
| 4


(MMI) (PROTECTING INSTRUCTIONAL
TIME) DI SEKOLAH UNTUK
MENINGKATKAN KEBERHASILAN
PEMBELAJARAN MURID
Muka Surat
| 5

MELINDUNGI MASA INSTRUKSIONAL (PROTECTING

INSTRUCTIONAL TIME) DI SEKOLAH UNTUK
MENINGKATKAN KEBERHASILAN PEMBELAJARAN MURID
oleh
DATO HAJI SUFAAT BIN TUMIN
Sektor Operasi Pendidikan
Abstrak
Penulisan ini akan membincangkan isu berkaitan dengan pengurangan masa
instruksional di sekolah yang berlaku tanpa disedari dan mengganggu masa
instruksional. Hal ini mengakibatkan murid tidak dapat belajar secara berkesan
disebabkan oleh beberapa gangguan yang berlaku. Antara objektif penulisan ini
adalah untuk melihat betapa pentingnya pemimpin sekolah dan guru memberikan
perhatian atas usaha melindungi masa instruksional di sekolah untuk meningkatkan
kualiti pembelajaran murid. Tempoh masa instruksional yang dikhususkan untuk
pembelajaran berkesan secara realiti tidak dapat dicapai sepenuhnya kerana berlaku
pelbagai gangguan instruksional. Senarai gangguan masa instruksional yang dikenal
pasti boleh dikategorikan kepada dua faktor utama, iaitu,faktor pengurusan sekolah
dan faktor instruksional guru. Peningkatan kualiti instruksional dalam kalangan guru
merupakan sasaran utama dengan meningkatkan keberadaan guru di sekolah dan
meningkatkan kemahiran pengajaran guru melalui kepimpinan instruksional.
Pembangunan profesionalisme guru akan lebih diperturunkan kuasa penentunya
kepada pemimpin sekolah yang lebih memahami masalah pembelajaran murid selaras
dengan ekosistem sekolah berkenaan. Melindungi Masa Instruksional merupakan
salah satu komponen fungsi pemimpin instruksional dalam menjayakan pembelajaran
secara berkesan di sekolah. Komponen ini perlu diberikan perhatian dalam
memastikan peningkatan keberhasilan pembelajaran murid ke arah membangunkan
modal insan yang kritis, kreatif, dan inovatif.
Muka Surat
| 6

PENGENALAN
Pendidikan masa ini memberikan perhatian utama tentang peningkatan kualiti

pembelajaran murid. Beberapa inisiatif dirancang dan dilaksanakan bagi
meningkatkan kualiti pembelajaran murid. Perancangan pendidikan yang
disediakan mensasarkan semua murid dapat mengakses pendidikan berkualiti
dan mampu berkembang sewajarnya mengikut keupayaan masing-masing.
Penulisan ini akan membincangkan isu berkaitan dengan pengurangan

masa instruksional di sekolah yang berlaku tanpa disedari dan mengganggu
masa instruksional. Hal ini mengakibatkan murid tidak dapat belajar secara
berkesan disebabkan oleh beberapa gangguan yang berlaku. Penulisan ini juga
akan membahaskan keperluan
pemimpin sekolah dan guru memberikan
perhatian atas usaha melindungi masa instruksional di sekolah untuk

meningkatkan kualiti pembelajaran murid. Perlindungan masa instruksional
boleh dilakukan melalui pemimpin sekolah sebagai pemimpin instruksional
dan guru yang melaksanakan proses pengajaran dan pembelajaran.
PEMBANGUNAN PENDIDIKAN
Ilmu pengetahuan atau pendidikan ialah tonggak kepada pembangunan

tamadun serta menjadi asas ke arah kecemerlangan negara. Malaysia
mensasarkan untuk menjadi sebuah negara maju yang berpendapatan tinggi.
Justeru, kerajaan memberikan keutamaan kepada pembangunan sistem
pendidikan dalam melahirkan tenaga kerja berbakat, berkemahiran tinggi,
mempunyai daya kreativiti serta berinovatif.
Kerajaan telah melaksanakan pelbagai program transformasi yang

mencakupi bidang pendidikan dalam melahirkan modal insan yang holistik.
Muka Surat
| 7

Program Transformasi Kerajaan sesungguhnya berhasrat untuk memastikan

setiap rakyat dapat mengecapi nikmat pembangunan berdasarkan semangat
keutuhan perpaduan bagi mendukung Konsep 1Malaysia.
Susulan daripada itu, Transformasi Pendidikan Negara melalui Bidang

Keberhasilan Utama Negara Kementerian Pendidikan Malaysia (NKRA KPM)
merupakan manifestasi kerajaan untuk meningkatkan kualiti pendidikan
negara. Menerusi hasrat dan matlamat ini, kerajaan berkeyakinan bahawa usaha
merakyatkan peluang pendidikan dan kecemerlangan pendidikan ke seluruh
pelosok negara dapat dilaksanakan.
Pembangunan pendidikan tidak ketinggalan diberikan keutamaan dalam

Rancangan Malaysia Kesepuluh (RMK-10) iaitu secara khususnya kerajaan
memberikan fokus kepada rancangan pembangunan modal insan dalam usaha
membangun dan memperkembang ekonomi negara. Pembangunan modal insan
juga merupakan kerangka hala tuju pendidikan negara yang memberikan
keutamaan untuk memastikan pendidikan berkualiti disediakan bagi semua
murid. Tambahan pula, keberhasilan pembelajaran murid merupakan fokus
utama dalam semua program dan rancangan yang dirangka oleh KPM. Sejajar
dengan itu, KPM perlu memastikan pengajaran dan pembelajaran (PdP) dapat
dilaksanakan tanpa halangan bagi mencapai objektif yang disasarkan dalam
usaha meningkatkan keberkesanan pembelajaran murid.
Kepentingan pembangunan pendidikan turut menjadi fokus dalam Bajet

2012 bertemakan, Dasar Transformasi Nasional: Bajet Membela Rakyat,
Mensejahtera Negara. Untuk mengukuh dan memastikan kejayaan inisiatif
atau program Transformasi Pendidikan Negara, pembangunan modal insan
menjadi perhatian khusus melalui salah satu fokus Bajet 2012. Fokus kedua :
mengungguli modal insan, mencerna kreativiti, dan mencetus inovasi. Hal
Muka Surat
| 8

sedemikian ini memperlihatkan keprihatinan kepimpinan negara untuk

membela dan mensejahterakan rakyat masa ini dan akan datang.
Guru termasuk pemimpin sekolah merupakan agen utama pelaksana dasar

kerajaan pada peringkat akar umbi agar apa yang dirancang oleh kerajaan
dapat diuar-uarkan kepada rakyat. Sehubungan dengan itu, tema sambutan Hari
Guru peringkat kebangsaan Guru Penjana Transformasi Pendidikan Negara
telah memperlihatkan peranan guru dalam pembangunan negara. Dalam hal ini,
guru yang telah dilantik sebagai Guru Cemerlang mempunyai peranan
tersendiri dan menjadi barisan hadapan serta pakar rujuk kepada guru lain
sejajar dengan pengiktirafan yang diberikan. Guru Cemerlang seharusnya
bersedia menjadi pemangkin dalam melaksanakan segala program transformasi
pendidikan di peringkat akar umbi.
Guru Cemerlang semestinya unggul dan berani melakukan transformasi

dalam mencorak budaya berfikir dan cara bekerja yang lebih relevan dengan
arus perubahan semasa. Selaras dengan tema iaitu, Guru Cemerlang Pemacu
Transformasi Pendidikan.
KEBERHASILAN PEMBELAJARAN FOKUS SISTEM PENDIDIKAN
Driscoll, 2000; Gagne, 1965 menyatakan bahawa pembelajaran merupakan satu

proses yang pada akhirnya berlaku perubahan tingkah laku kepada murid.
Mengikut Piaget, (1971) pembelajaran ialah pembinaan skema (struktur
kognitif) dalam usaha individu memahami persekitarannya. Hal ini sedemikian
kerana kurikulum yang dibina memerlukan aspek pembangunan pembelajaran
dengan merangka perkembangan perubahan tingkah laku murid secara
berperingkat-peringkat daripada konkrit ke abstrak. Perubahan tingkah laku
dilihat daripada perspektif perubahan perkembangan ilmu pengetahuan,
Muka Surat
| 9

kemahiran, nilai, dan sikap. Perkembangan yang berlaku kepada murid

dirancang dan dijelmakan dalam kurikulum sekolah yang akhirnya perlu
diterjemah dan direalisasikan dalam proses pengajaran dan pembelajaran oleh
guru di dalam bilik darjah.
Dewasa ini para cendekiawan dan pendidik sering membincangkan

pencapaian pembelajaran murid berfokus kepada apa yang diperoleh murid.
Dengan kata lain, hasil pembelajaran atau learning outcomes merupakan
sasaran proses pembelajaran serta semua rancangan atau inisiatif pembangunan
pendidikan negara peringkat global termasuk sistem pendidikan Malaysia.
Secara umum, hasil pembelajaran merupakan pernyataan yang dibina

mengenai apa yang diketahui oleh murid dan berupaya melakukannya sebagai
hasil atau result setelah menjalani aktiviti pembelajaran. Pernyataan yang
dibina menjelaskan perubahan tingkah laku murid selepas melalui sesuatu
proses pembelajaran. Ciri-ciri hasil pembelajaran yang baik dapat dilihat
melalui tingkah laku yang boleh diukur serta dilakukan oleh murid. Hasil
pembelajaran sering menjadi panduan untuk liputan kandungan pengajaran,
proses pengajaran, dan pentaksiran. Hasil pembelajaran yang mudah dan
ringkas seharusnya mempunyai tiga elemen penting iaitu, siapa dan apakah
aktiviti yang perlu dilakukan serta apakah hasil yang hendak dicapai daripada
aktiviti yang dilakukan.
Sebagai pendidik atau perancang sistem pendidikan negara, pencapaian

hasil pembelajaran untuk semua murid wajib diberikan perhatian selaras
dengan prinsip akses, ekuiti, dan kualiti. Dalam hal ini, pencapaian hasil
pembelajaran mencerminkan kejayaan peranan KPM dalam menyediakan
sistem pendidikan yang memberikan keutamaan kepada kualiti. Namun,
perbahasan mengenai akses, ekuiti, dan kualiti masih berlanjutan apabila
Muka Surat
| 10

berlaku perbandingan secara terperinci antara sekolah, murid, dan iklim

sekolah yang masih terdapat jurang antaranya.
Jelas kepada kita, 4 sub-NKRA Pendidikan kini menjadi cabaran utama.

Pelaksanaan inisiatif sub-NKRA Pendidikan dilaksanakan dengan berfokus
kepada apa dan bagaimanakah sesuatu inisiatif atau program yang dirancang
menyumbang kepada peningkatan keberhasilan pembelajaran murid. Dengan
kata lain, sebarang perancangan pendidikan atau inisiatif KPM berfokus
kepada, apakah impak atau hasilnya kepada pembelajaran murid. Penekanan
ini selari dengan slogan, 1Malaysia; Rakyat Didahulukan, Pencapaian
Diutamakan.
Pada masa yang sama, beberapa inisiatif lain dalam Program

Transformasi Kerajaan juga memberikan tumpuan kepada impak pembelajaran
kepada murid dengan hasrat untuk menghasilkan modal insan yang bersifat
kreatif dan berinovatif sejajar dengan arus pembangunan negara masa depan.
KEPENTINGAN PEMIMPIN DAN GURU DALAM SISTEM

PENDIDIKAN
Kebolehan dan kecekapan pemimpin sekolah dan guru merupakan satu faktor
penentu kepada kualiti pendidikan. Kualiti pendidikan negara pada asasnya
terletak di tangan guru termasuk pemimpin sekolah. Mc Kinsey & Company
(2007) dalam laporan kajian perbandingan sistem pendidikan beberapa negara
di peringkat global merumuskan perkara berikut:
a)
The quality of an education system cannot exceed the quality

of its teachers,
Muka Surat
| 11

b)
Theonly way to improve outcomes is to improve instruction,

dan
c)
High performance requires every child to succeed.
Dapatan kajian berkenaan juga mencabar sistem pendidikan negara ini. Di

manakah sebenarnya kualiti pendidikan negara Malaysia? Adakah apa yang
diperkatakan signifikan dikaji dalam pelaksanaan sistem pendidikan negara
kita? Merujuk dapatan berkenaan, para pemimpin sekolah dan guru ialah agen
utama dalam menjayakan pelaksanaan dasar baharu kerajaan di peringkat akar
umbi. Penubuhan Pintar Foundation dan Yayasan Khazanah pada Oktober
2010, bertujuan membawa transformasi sistem pendidikan melalui perubahan
paradigma pemikiran dan gaya bekerja para pemimpin sekolah, guru, dan
warga sekolah. Justeru, kepentingan guru dan pemimpin menjadi fokus utama
dalam membangunkan sistem pendidikan negara.
Selari dengan itu, Sektor Operasi Pendidikan (SOP) berperanan mencapai

matlamat meningkatkan kualiti pembelajaran murid melalui kepemimpinan
sekolah dan guru. Lantaran itu, pemastian kualiti pengajaran dan pembelajaran
di sekolah dipertanggungjawabkan kepada lapan Bahagian iaitu:
a)
Bahagian Pengurusan Sekolah Harian,
b)
Bahagian Pengurusan Sekolah Berasrama Penuh dan Sekolah

Kecemerlangan,
c)
Bahagian Pendidikan Teknik dan Vokasional,
d)
Bahagian Pendidikan Khas,
e)
Bahagian Pendidikan Islam,
f)
Bahagian Sukan,
g)
Bahagian Kokurikulum dan Kesenian, dan
h)
Bahagian Pendidikan Swasta.
Muka Surat
| 12

Tanggungjawab ini juga dipikul bersama oleh Sektor Pengurusan

Pembangunan Kemanusiaan (SPPK) iaitu:
a)
Pembangunan profesionalisme guru oleh Bahagian Pendidikan Guru

(BPG),
b)
Pembangunan kepimpinan sekolah oleh Institut Aminuddin Baki

(IAB), dan
c)
Pemeriksaan institusi pendidikan oleh Jemaah Nazir dan Jaminan

Kualiti (JNJK).
Peranan yang harus dilakukan oleh semua bahagian yang terlibat amat
kritikal bagi memastikan apa yang dirancang diterjemah dan dilaksanakan
dengan sempurna di sekolah bagi meningkatkan kualiti pembelajaran murid.
Guru Cemerlang yang disasarkan menjadi model kepada guru lain seharusnya
berperanan sewajarnya sebagai agen pelaksana dasar kerajaan. Persoalannya,
Apakah yang dapat kita sumbangkan untuk menyediakan peluang pendidikan
dan meningkatkan kualiti pembelajaran semua murid?.
KEPIMPINAN INSTRUKSIONAL UNTUK KUALITI

PEMBELAJARAN MURID
Melindungi masa instruksional merupakan salah satu komponen fungsi

pemimpin instruksional dalam menjayakan pembelajaran secara berkesan di
sekolah. Komponen ini perlu diberikan perhatian dalam memastikan
peningkatan keberhasilan pembelajaran murid ke arah membangunkan modal
insan yang kritis, kreatif, dan inovatif. Merujuk Lampiran 1 dan 2.
Muka Surat
| 13

Smith dan Andrew (1989) menyatakan kepimpinan instruksional sebagai

adunan daripada pelbagai tugas pencerapan di bilik darjah, pembangunan staf,
dan pembangunan kurikulum.
Peranan penting dan bermakna yang dilaksanakan oleh Pengetua dan

Guru Besar sebagai pemimpin instruksional adalah perlu memberikan tumpuan
kepada arahan, tunjuk ajar, berkongsi bersama dalam membuat keputusan,
memelihara dan mempertahankan perkara-perkara asas (basics), memanfaat
dan mengoptimumkan masa PdP, menyokong perkembangan staf yang
berterusan,
merancang
dan
menyusun
semula
sumber-sumber
untuk
menyokong program dan aktiviti sekolah dalam mencipta satu iklim integriti,
dan penambahan secara berterusan.
Kepimpinan pengajaran seperti yang diutarakan oleh Hallinger dan

Murphy (1987) merujuk peranan Pengetua dan Guru Besar dalam menentukan
matlamat sekolah untuk meningkatkan PdP di sekolah. Susulan daripada itu,
terdapat 11 fungsi yang berperanan dalam keberhasilan pembelajaran murid.
a) Penentuan matlamat sekolah,

b) Penyelarasan matlamat sekolah,
c) Pencerapan dan penilaian pengajaran,
d) Penyelarasan kurikulum,
e) Pengurusan kemajuan pelajar,
f) Pengawalan waktu pengajaran dan pembelajaran,
g) Sokongan dalam aktiviti pengajaran,
h) Pengukuhan usaha guru,
i) Penggalakan perkembangan profesional,
j) Penguatkuasaan dasar akademik pelajar, dan
k) Pemberian insentif untuk pembelajaran.
Muka Surat
| 14

Keberhasilan pembelajaran murid (student learning outcomes) merupakan

tumpuan utama dalam rancangan pembangunan pendidikan negara di seluruh
dunia termasuk Malaysia. Dalam kajian antarabangsa Teaching and Learning
International Survey (TALIS) pemimpin sekolah melaporkan, faktor guru
datang lewat, ketidakhadiran, dan kurang persediaan pedagogi merupakan
faktor mengganggu masa pembelajaran murid (OECD, 2010). Merujuk Jadual
1, faktor yang dikaji dikaitkan dengan ciri kepimpinan instruksional yang
memastikan iklim sekolah yang positif untuk pembelajaran berkesan.
Jadual 1: Faktor guru dalam mewujudkan iklim sekolah

Lewat sampai di
sekolah
Tidak hadir
Kurang
persediaan
pedagogi
Australia
7.8%
22.9%
35.8%
Malaysia
13.2%
19.5%
30.2%
Korea
17.8%
23.3%
33.8%
Iceland
14.1%
24.0%
12.7%
TALIS (Purata)
15.3%
25.8%
24.1%
Negara
Sumber : Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD), 2009.
Jadual 1 secara tidak langsung menjelaskan bagaimana faktor guru secara

langsung mengganggu masa instruksional di sekolah yang mengurangkan
keberhasilan pembelajaran murid. Peratusan guru tidak bersedia dari segi
pedagogi melampaui data purata TALIS yang menyumbang kepada gangguan
masa instruksional sekolah.
Selain
itu,
faktor
kepimpinan
sekolah
juga
dikaji
sejauh
manamempengaruhi masa instruksional di sekolah. Hallinger & Murphy (1987)

telah mengemukakan kerangka kepimpinan instruksional yang menegaskan
bahawa terdapat tiga dimensi kepimpinan instruksional, iaitu mendefinisikan
Muka Surat
| 15

misi sekolah, mengurus kurikulum dan pengajaran, dan mempromosikan iklim

pembelajaran sekolah. Ketiga-tiga dimensi tersebut ditunjukkan dalam Jadual
2. Setiap dimensi mengandungi beberapa pengkhususan fungsi tugasan yang
seterusnya melibatkan kepelbagaian tingkah laku dan amalan Pengetua dan
Guru Besar.
Jadual 2 : Kerangka Kepimpinan Instruksional

Dimensi
Mendefinisikan misi sekolah
Fungsi
1. Merangka Matlamat Sekolah
2. Menyampaikan Matlamat Sekolah
3. Penyeliaan dan Penilaian Instruksional
Mengurus kurikulum dan

pengajaran
4. Menyelaras kurikulum
5. Memantau Kemajuan Murid
6. Melindungi Waktu PdP
7. Membudayakan Perkembangan
Mempromosikan iklim
pembelajaran sekolah
Profesional
8. Mengekalkan Ketampakan (Visibility)
9.Menyediakan Ganjaran kepada Guru
10. Penguatkuasaan Standard Akademik
11. Menyediakan Insentif kepada Murid
Kemahiran pemimpin mewujudkan iklim pembelajaran positif dan

mengawal waktu PdP menghasilkan sekolah yang cemerlang dan murid yang
berkualiti. Iklim sesebuah sekolah dapat dilihat dengan menilai kewujudan
faktor-faktor yang mempengaruhi proses pembentukannya. Sebarang program
untuk membaiki iklim sekolah yang ingin dilaksanakan perlulah ditumpukan
kepada aspek kemanusiaan bagi melahirkan insan yang seimbang dari segi
jasmani, emosi, rohani, intelek, dan sahsiah (JERIS) selari dengan Falsafah
Muka Surat
| 16

Pendidikan Kebangsaan. Berdasarkan hasil kajian meta analisis mengenai

perbandingan
jenis
kepimpinan
pemimpin
sekolah,
ciri
kepimpinan
instruksional pemimpin sekolah didapati mempunyai kesan purata tiga hingga

empat kali ganda atas keberhasilan pembelajaran murid berbanding kepimpinan
transformasional (Robinson, Llyod & Rowe, 2008).
Kajian lokal juga
mendapati kepimpinan instruksional mempunyai perkaitan hubungan yang

signifikan dan positif dengan pencapaian akademik murid (Seminar Nasional
Pengurusan dan Kepimpinan Pendidikan Kali ke-19). Pemimpin sekolah yang
mempunyai ciri kepimpinan instruksional dalam komponen Melindungi Masa
Instruksional (MMI) mempunyai hubungan positif dengan peningkatan
pencapaian akademik murid.
ISU PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN
Pelbagai isu pendidikan sering dibahaskan oleh umum dan antaranya

membincangkan mengapa ada murid yang masih tidak boleh membaca atau
mengira selepas melalui sistem pendidikan negara. Isu yang dibahaskan
berkaitan dengan isu keberkesanan PdP di sekolah yang secara langsung
mempengaruhi keberhasilan pembelajaran murid. Guru perlu melakukan
penilaian yang berterusan untuk mengesan kekuatan dan kelemahan
pembelajaran murid serta mengambil tindakan segera mengatasi kelemahan
yang dapat dikenal pasti bagi mengelakkan kelemahan terkumpul. Dengan kata
lain, isu yang diperkatakan berkaitan dengan kualiti pembelajaran yang dilalui
oleh murid. Kini, pencapaian pendidikan bukan sahaja diukur dari segi kuantiti
malahan dari segi kualiti.
Muka Surat
| 17

KUANTITI ATAU KUALITI?
Perbahasan tentang pencapaian pendidikan sering membandingbezakan antara

pencapaian kuantiti dan pencapaian kualiti. Dalam sistem pendidikan Malaysia,
Falsafah Pendidikan Kebangsaan, menjadi pegangan untuk menghasilkan
modal insan yang holistik merangkumi pengetahuan, kemahiran serta nilai,
dan etika kehidupan dalam menyediakan individu untuk mengharungi masalah
kehidupan seharian.
Pendidikan yang dihasratkan sudah pasti mensasarkan pencapaian dari

segi kuantiti di samping tidak mengabaikan pencapaian kualiti. Kedua-dua
pencapaian perlulah seimbang agar modal insan yang dilahirkan bukan sekadar
berilmu tetapi berupaya menggunakan ilmu dan kemahiran yang dikuasai untuk
menghasilkan ilmu baharu tanpa mengabaikan nilai.
KEBERKESANAN PEMBELAJARAN
Idealnya, pihak pemimpin sekolah telah merancang jadual waktu persekolahan

seperti yang diarahkan oleh KPM. Namun, sejauh manakah waktu yang
diperuntukkan
untuk
pembelajaran
benar-benar
dimanfaatkan
untuk
pembelajaran dan mencapai hasil pembelajaran yang ditetapkan dalam

kurikulum. Pernahkah antara kita mengkaji adakah semua murid belajar?
Adakah semua murid dapat menerima pembelajaran pada tahap yang sama?
Adakah setiap pengajaran guru memberikan kesan yang sama kepada semua
murid yang sememangnya berbeza-beza? Jika tidak, mengapa? Hal sedemikian
ini, antara beberapa persoalan yang perlu dikaji ke arah meningkatkan
keberhasilan pembelajaran murid dalam masa instruksional di sekolah.
Sekiranya
masa
instruksional
terganggu
sudah
pasti
keberkesanan
pembelajaran juga menurun.

Muka Surat
| 18

MASA INSTRUKSIONAL SEKOLAH
Secara umum, masa instruksional sering disamakan dengan masa persekolahan

namun realitinya berbeza. Kajian lampau mendapati empat jenis masa
pembelajaran yang berlaku di sekolah seperti dalam Jadual 3. Masa
instruksional didefinisikan sebagai masa yang sebenarnya digunakan untuk
aktiviti pembelajaran tanpa gangguan. Walaupun sekolah merangka masa
instruksional yang ideal namun masa berkenaan tidak sepenuhnya menjanjikan
pembelajaran berkualiti atau pembelajaran berkesan disebabkan oleh gangguan
tertentu yang berlaku di sekolah dan di dalam bilik darjah.
Jadual 3:
Kategori
Masa persekolahan
Kategori Masa Instruksional Sekolah

Penjelasan
Jumlah masa murid hadir ke sekolah.
(Allocated schooling time)

Masa bilik darjah
(Allocated class time)
Masa instruksional
(Instructional time)
Masa pembelajaran
akademik
(Academic learning time)
Jumlah masa murid berada di dalam kelas (tidak

termasuk waktu rehat, pertukaran kelas, waktu
makan tengah hari dan lain-lain).
Jumlah masa yang digunakan untuk instruksional
(tidak termasuk gangguan, pengurusan rekod, dan
lain-lain).
Jumlah
masa
instruksional
iaitu
murid
memberikan perhatian dan menerima pengajaran
pada tahap penguasaan tertentu serta berlakunya
pembelajaran berkesan dan bermakna.
Sumber: Levin & Tsang,1987
Muka Surat
| 19

MASA PEMBELAJARAN AKADEMIK ATAU ACADEMIC LEARNING

TIME(ALT)
Masa pembelajaran akademik merupakan jumlah masa yang diambil oleh

murid untuk menyelesaikan tugasan akademik dan melaksanakannya dengan
kadar kejayaan yang tinggi (Caldwell, Huitt, and Graeber, 1982; Berliner,
1984; Levin & Tsang,1987). Dengan kata lain, masa pembelajaran akademik
dikaji dari segi jumlah masa murid terlibat dalam aktiviti pembelajaran dan
berjaya menjalankan tugas dengan jayanya. Kejayaan pembelajaran dalam
kalangan murid agak subjektif kerana pembelajaran bergantung kepada syarat
pembelajaran dalaman dan syarat pembelajaran luaran murid (Gagne, 1965).
Syarat pembelajaran dalaman murid bergantung kepada diri murid itu sendiri
iaitu pengetahuan sedia ada, gaya kognitif, kesediaan murid, dan gaya belajar.
Manakala syarat pembelajaran luaran pula merujuk bahan bantu mengajar,
guru, pengajaran, persekitaran, dan peralatan asas untuk belajar yang
merupakan faktor luar daripada murid.
Dalam konteks pembelajaran, persekitaran dan interaksi murid dengan

persekitaran amat penting kerana situasi ini menentukan kejayaan pembelajaran
(Vygotsky, 1978). Menyedari syarat berkenaan, persekitaran pembelajaran
yang kondusif merupakan salah satu elemen dalam kepimpinan instruksional
yang berupaya mengawal masa instruksional sekolah dan menggalakkan
pembelajaran berkesan (Hallinger & Murphy, 1986).
KEPENTINGAN MELINDUNGI MASA INSTRUKSIONAL
Hallinger dan Murphy (1986) mencadangkan kepentingan melindungi masa

instruksional
melalui
kepimpinan
instruksional
yang
bermatlamat
mengurangkan gangguan masa instruksional bagi memastikan pembelajaran

Muka Surat
| 20

berlaku secara bermakna atau berkesan dalam kalangan murid. Mereka

mencadangkan:
Protecting instructional time: Policies and enforcement
practices that reduce tardiness, absenteeism, and truancy to
increase learning time for students. Principal can also increase
student opportunities to learn by protecting classroom
instructional time from interruptions due to public address
announcements, by working with teachers to develop more
effective classroom management and instructional practices, and
by reducing the number of non-instructional school activities that
encroach on classroom time.
(Hallinger & Murphy, 1986)
Melindungi
Masa
Instruksional
(MMI)
bermaksud
untuk
mengurangkan gangguan bagi mengelakkan kelas tidak berlangsung

seperti yang dirancang dan memastikan kualiti masa instruksional yang
menjamin pembelajaran bermakna/ pembelajaran berkesan dalam
kalangan murid yang dilaksanakan oleh guru. Hallinger dan Murphy (1986)
mencadangkan pelbagai strategi melalui dasar dan pengurusan sekolah yang
dapat mengurangkan gangguan pembelajaran sama ada dari aspek pengurusan
mahupun pengurusan instruksional dalam kalangan guru.
Pengurangan masa instruksional perlu dibendung bagi memastikan

tempoh masa untuk pembelajaran berkesan dalam kalangan murid meningkat.
Analisis masa instruksional seorang murid dalam pembelajaran dan faktor
gangguan yang menyumbang kepada pengurusan masa instruksional diberikan
dalam Rajah 1.
Muka Surat
| 21

MASA PERSEKOLAHAN
(5 HARI SEMINGGU)
MASA BILIK DARJAH (6 JAM

SEHARI)
Faktor Pengurusan
Sekolah
MASA INSTRUKSIONAL
(4 -5 JAM SEHARI)
MASA PEMBELAJARAN
AKADEMIK
(3 JAM SEHARI)
ENGAGED LEARNING
TIME?
Faktor Instruksional
Guru
MASA
PEMBELAJARAN
BERKESAN.?
Rajah 1: Analisis Masa Instruksional Seorang Murid
Walaupun pada peringkat awal guru atau pemimpin sekolah telah

menjadualkan masa pembelajaran akademik namun adakah masa yang
ditetapkan digunakan sepenuhnya untuk pembelajaran. Jika ya, sejauh manakah
murid mencapai hasil pembelajaran yang disasarkan. Realitinya, gangguan
yang berlaku di sekolah menjadikan masa pembelajaran akademik amat terhad
dan tidak berlaku kepada semua murid. Keseluruhannya, masa pembelajaran
berkesan murid amat sedikit dan ditentukan oleh dua faktor gangguan utama
iaitu faktor pengurusan sekolah dan instruksional guru.
KONSEP MELINDUNGI MASA INSTRUKSIONAL
Masa instruksional bermaksud masa untuk pembelajaran murid belajar secara

berkesan yang dirancang dan dicapai oleh sekolah. Masa instruksional
dimanfaatkan secara optimum membawa erti sekolah memastikan kelas
berlangsung sama ada dengan kehadiran guru atau tanpa kehadiran guru serta
Muka Surat
| 22

memastikan murid belajar secara berkesan. Hal sedemikian ini bermakna

sekiranya 30 minit ditetapkan sebagai masa kelas, sekolah harus memastikan
murid belajar secara optimum dalam masa berkenaan sama ada dengan
kehadiran guru atau tanpa kehadiran guru.
Pada masa yang sama, KPM juga berhasrat agar masa 30 minit berkenaan
mencakupi masa murid belajar dan memberikan perhatian serta terlibat dengan
jayanya untuk mencapai pembelajaran berkesan. Hal ini bermakna, masa
instruksional yang dilindungi merujukmasa pembelajaran akademik atau
ringkasnya:
Masa instruksional
Masa pembelajaran akademik.
Menurut Gettinger dan Seibert (1995), ALT mempunyai empat pemboleh

ubah yang menentukan tahap pencapaian pembelajaran murid, iaitu:
a)
Masa yang diperuntukkan,
b)
Masa sebenar yang digunakan untuk pengajaran,
c)
Masa keterlibatan murid (student engagement) dalam pembelajaran,

dan
d)
Kejayaan pembelajaran atau pembelajaran berkesan.
Empat pemboleh ubah yang dinyatakan harus dikawal oleh pemimpin

sekolah bersama guru bagi memastikan masa pengajaran terlindung dan
digunakan secara optimum untuk pembelajaran berkesan bagi mencapai hasrat
KPM dalam perkara ini.
Muka Surat
| 23

PRAKTIS MASA INSTRUKSIONAL DI SEKOLAH
Tempoh masa instruksional yang dikhususkan untuk pembelajaran berkesan

secara realiti tidak dapat dicapai sepenuhnya kerana berlaku pelbagai gangguan
instruksional.
Sesungguhnya,
seseorang
guru
telah
ditetapkan
untuk
menjalankan tugas utama mereka iaitu mengajar atau menjalankan instruksi

untuk tempoh tertentu. Namun begitu, guru tidak dapat melaksanakan tugas
mereka sepenuhnya disebabkan oleh gangguan yang berlaku.
Laporan Kajian Beban Tugas Guru mendapati guru terbeban dengan tiga
kategori tugas iaitu:
a)
Tugas Utama,
b)
Tugas Sampingan, dan
c)
Tugas Perkeranian.
Laporan berkenaan secara tidak langsung menjelaskan faktor gangguan

masa instruksional sekolah daripada perspektif guru yang melaksanakan
pengajaran di sekolah. Lanjutan itu, dapatan awal Kajian Eksperimental
Menangani Beban Tugas Perkeranian Guru (BPG, 2011) mendapati jumlah
masa yang digunakan oleh guru untuk melaksanakan tugas utama iaitu tugas
pengajaran amat rendah berbanding tugas lain seperti yang dinyatakan dalam
Jadual 3. Dapatan ini menunjukkan bahawa masa instruksional terganggu
disebabkan guru tidak melaksanakan tugas utama mereka kerana gangguan
yang berlaku.
Merujuk Jadual 4, gangguan yang berlaku kepada guru secara tidak

langsung menyebabkan gangguan masa instruksional. Justeru, bagaimanakah
gangguan yang berlaku kepada guru dapat dikurangkan memandangkan guru
merupakan arkitek dan jurutera serta pemangkin proses pembelajaran murid.
Muka Surat
| 24

Jadual 4:
Dapatan Awal Kajian Eksperimental Menangani Beban

Tugas Perkeranian Guru
KATEGORI
TUGAS GURU
TUGAS
UTAMA
TUGAS
SAMPINGAN
JENIS TUGAS GURU

1.
2.
3.
4.
5.
MIN JUMLAH
JAM SEMINGGU
PdP
Perancangan PdP
Penilaian murid
Perjumpaan kokurikulum
Bimbingan akademik di luar
masa PdP
11.16
Menghadiri LDP, mesyuarat,

mengiringi murid, melatih murid,
kelas tambahan, relief, program khas
sekolah, majlis sekolah, dan
Mesyuarat PIBG.
40.00
TUGAS
1. Tugas perkeranian mingguan.
PERKERANIAN 2. Tugas perkeranian bulanan.
3. Tugas perkeranian tahunan.
16.88
Sumber: Bahagian Pendidikan Guru, 2011
GANGGUAN MASA INSTRUKSIONAL
Pelbagai gangguan berlaku di sekolah yang secara langsung menjadi pemboleh

ubahyang mempengaruhi jumlah masa instruksional sekolah dan masa
pembelajaran akademik. Gangguan yang berlaku disebabkan oleh beberapa
perkara seperti diberikan dalam Lampiran 3.
Senarai gangguan masa instruksional yang dikenal pasti seperti dalam

Lampiran 3 dikategorikan kepada dua faktor utama gangguan masa
instruksional sekolah, iaitu,
a)
Faktor pengurusan sekolah dan
b)
Faktor instruksional guru.
Muka Surat
| 25

Jadual 5, menjelaskan dua faktor utama yang boleh dikaji sebagai

punca kejadian gangguan yang boleh dibendung oleh pemimpin sekolah dan
guru yang mengurus, merancang, dan melaksanakan pengajaran di sekolah.
Jadual 5:
BIL.
1.
2.
FAKTOR
GANGGUAN
FAKTOR
PENGURUSAN
SEKOLAH
FAKTOR
INSTRUKSIONAL
GURU
Kategori Gangguan Masa Instruksional

KELOMPOK
CONTOH GANGGUAN
Guru Tiada
Guru tiada di sekolah, guru ada di

sekolah tetapi tidak berada di dalam
kelas, tidak cukup guru, guru hadir
kursus atau tugas luar, menduduki
peperiksaan, aktiviti kokurikulum /
sukantara.
Gangguan Fizikal
Pengumuman dari pembesar suara,

susun atur kelas atau sekolah,
prasarana
sekolah,
dan
persekitaran.
Gangguan Luar Jangka
Guru cuti sakit, cuti kecemasan,

hal-hal peribadi, kesediaan murid
belajar, kesediaan guru mengajar,
dan melaksana tugas sampingan.
Gangguan Ad hoc
Menghadiri mesyuarat, dipanggil

ke pejabat, menghadiri kursus,
taklimat peperiksaan, menjalankan
tugas
jurulatih
utama,
dan
sambutan lawatan pelawat.
Kualiti pembelajaran
murid
Kualiti pengajaran
guru
Kesediaan murid belajar, kualiti

guru, proses PdP, sikap guru, guru
bukan opsyen, kompetensi guru,
dan kesediaan guru mengajar.
STRATEGI MELINDUNGI MASA INSTRUKSIONAL
Merujuk faktor gangguan yang dibincangkan, marilah kita membuat refleksi

diri dan merancang strategi melindungi masa instruksional di sekolah untuk
meningkatkan kualiti pembelajaran dalam kalangan murid. Peranan pemimpin
dan guru perlu dilihat lebih meluas dan penting dalam menjayakan usaha ini.
Muka Surat
| 26

Berlandaskan konsep
pemimpin instruksional, pihak sekolah mampu
merancang pelbagai program atau aktiviti yang dapat mengurangkan gangguan

masa instruksional.
Menurut Deborah (2002), pemimpin instruksional harus kreatif bagi

mendapatkan sumber untuk menyokong penambahbaikan sekolah. Dengan ini,
peruntukan kewangan tidak diperlukan ke arah menghasilkan budaya
pembelajaran kendiri dalam kalangan murid dan guru. Pemimpin yang
berkualiti mampu melindungi masa instruksional dengan berkesan.
Pemimpin sekolah berperanan mewujudkan iklim pembelajaran positif

dengan memastikan guru berada di bilik darjah dalam keadaan yang bersedia
dan mengawal waktu PdP. Pemimpin dan guru merupakan agen perubahan
yang penting untuk meningkatkan keberhasilan murid.
KERANGKA DAN FALSAFAH STRATEGI PELAKSANAAN
Cadangan ini berlandaskan kerangka Kepimpinan Instruksional yang

memberikan keutamaan kepada kawalan masa instruksional ke arah
memastikan peningkatan keberhasilan pembelajaran murid.
Merujuk
Lampiran 1 dan 2.
Matlamat
strategi
pelaksanaan
adalah
untuk
memastikan
masa
instruksional berlangsung seperti yang dirancang untuk mencapai objektif

pembelajaran serta dimanfaat secara optimum untuk mencapai pembelajaran
berkesan dalam kalangan murid.
Kerangka pelaksanaan program untuk melindungi masa instruksional di

sekolah merujuk dua faktor utama iaitu faktor pengurusan sekolah dan faktor
Muka Surat
| 27

instruksional guru. Faktor ini disasarkan melalui beberapa cadangan strategi

pelaksanaan yang akhirnya berupaya meningkatkan keberhasilan pembelajaran
murid. Kerangka cadangan strategi pelaksanaan MMI ini diberikan dalam
Rajah 2.
FAKTOR GANGGUAN
SASARAN STRATEGI
MATLAMAT
PENGURUSAN SEKOLAH
(PEMIMPIN SEKOLAH)
KAWALAN MASA
INSTRUKSIONAL
INSTRUKSIONAL (GURU)
Rajah 2:
PENINGKATAN MASA
PEMBELAJARAN
BERKESAN ATAU ALT
Kerangka Strategi PelaksanaanMelindungi Masa Instruksional
STRATEGI PELAKSANAAN MELINDUNGI MASA INSTRUKSIONAL
Kawalan masa instruksional boleh dicapai melalui dua peringkat iaitu:
i.
Strategi jangka pendek (2012-2013)
Strategi yang dapat mengurangkan gangguan masa instruksional merujuk

arahan atau pekeliling semasa yang tidak melibatkan perubahan dasar
makro serta memberikan pengupayaan kepada pemimpin sekolah
Muka Surat
| 28

berdasarkan masalah pengurusan setempat dan tidak memerlukan

peruntukan kewangan.
ii.
Strategi jangka panjang (2012-2015)
Strategi yang memerlukan usaha untuk mengubah minda dan pemikiran

serta budaya organisasi pembelajaran dalam komuniti sekolah ke arah
menghasilkan budaya pembelajaran kendiri di samping mengoptimumkan
masa pengajaran untuk pembelajaran berkesan. Peningkatan kualiti
instruksional dalam kalangan guru merupakan sasaran utama dengan
membangun, melatih semula dan meningkatkan kemahiran pengajaran
guru melalui kaedah pembangunan professional learning community
(PLC) dan pembangunan profesionalisme guru secara berasaskan sekolah
yang lebih kontekstual.
Pembangunan profesionalisme guru akan lebih diperturunkan kuasa

penentunya kepada pemimpin sekolah yang lebih memahami masalah
pembelajaran murid selaras dengan ekosistem sekolah berkenaan. Di samping
itu, guru mendapat sokongan pemimpin dan komuniti setempat termasuk ibu
bapa dengan meningkatkan jaringan profesionalisme inter dan intra sekolah,
daerah, dan negeri dalam meningkatkan keberhasilan pembelajaran murid.
Contoh cadangan program atau aktiviti ke arah melindungi masa

instruksional diberikan dalam Lampiran 4.
Muka Surat
| 29

KESIMPULAN
MMI amat kritikal perlu dirancang bagi memastikan pembelajaran berlangsung

di sekolah dan akhirnya murid belajar secara berkesan. Usaha melindungi masa
instruksional perlu dirancang dengan menggunakan agen pendidikan di sekolah
iaitu pemimpin sekolah dan guru yang merancang, mengurus dan melaksana
pengajaran di sekolah. Matlamat MMI lebih kritikal untuk memastikan murid
disediakan dengan peluang pembelajaran yang sewajarnya dan belajar secara
berkesan.
Usaha MMI harus dirancang untuk dilaksanakan melalui strategi jangka

pendek dan jangka panjang melalui pembudayaan kepimpinan instruksional
dalam kalangan pemimpin sekolah dan guru. Sebagai Guru Cemerlang yang
merupakan model kepada yang lain, apa dan bagaimanakah peranan serta
sumbangan dapat diberikan dalam mengubah fenomena mengawal masa
instruksional untuk meningkatkan keberhasilan pembelajaran murid. Dalam
semua usaha mesti ada titik permulaan ke arah sesuatu kejayaan, demikian juga
usaha melindungi masa instruksional. Cadangan dalam kertas ini merupakan
cetusan idea di peringkat awal yang mengalu-alukan pandangan semua pihak
dalam
melindungi
masa
instruksional
sekolah
untuk
meningkatkan
keberhasilan pembelajaran murid.
Muka Surat
| 30

Lampiran 1
KEPIMPINAN DALAM SEKOLAH BERKESAN
Instructional Leadership in effective school (Hallinger & Murphy, 1986)
FUNGSI PENGETUA
PROSES KEPEMIMPINAN
MATLAMAT
Membina dan menyebar luas matlamat sekolah

Menyelia dan menilai instruksional
Menjajar dan menyelaras kurikulum
Membangun standard akademik dan sasaran
Memantau kemajuan pembelajaran murid
Menggalakkan pembangunan profesional guru
KOMUNIKASI
MEMBUAT KEPUTUSAN
PENGURUSAN KONFLIK
PROSES KUMPULAN
PROSES PERUBAHAN
INTERAKSI PERSEKITARAN
MENINGKATKAN
KEBERHASILAN
PEMBELAJARAN
MURID
Melindungi masa instruksional
Membangun insentif untuk murid dan guru
Muka Surat
| 31

Lampiran 2
KERANGKA PEMIMPIN INSTRUKSIONAL

DIMENSI
MEMBINA MISI/
MENDEFINISIKAN MISI
SEKOLAH
FUNGSI
Merangka Matlamat
Menyebar Luas Matlamat
MENGURUS KURIKULUM Memahami Kurikulum dan Instruksional

DAN INSTRUKSIONAL/
Menjajar Kurikulum
PENGAJARAN
Menyelia dan Menilai
Memantau Kemajuan Murid
MENGGALAKKAN IKLIM
SEKOLAH/
MEMPROMOSIKAN
IKLIM PEMBELAJARAN
SEKOLAH
Merangka Standard
Merangka Sasaran Akademik
Melindungi Masa Instruksional
Menggalakkan Penambahbaikan
Sumber:
Hallinger, P & Murphy, J. F. (1987). Assessing and developing principal
instructional leadership. Educational Leadership. hlm. 54 61.
Muka Surat
| 32

Lampiran 3
PELBAGAI JENIS GANGGUAN MASA INSTRUKSIONAL
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
Pengumuman dari pembesar suara.

Aktiviti sukan sekolah/sukantara.
Aktiviti kokurikulum atau koakademik.
Waktu pengajaran kerap kali diganggu dengan kelewatan murid
serta kerap kali masuk dan keluar kelas.
Guru atau murid dipanggil ke pejabat.
Susun atur kelas dan dalam kelas.
Sikap guru.
Kepentingan aktiviti bercanggah.
Prasarana dan kemudahan sekolah.
Faktor luar kawal (guru cuti sakit, cuti ganti, hal-hal peribadi, cuti
kecemasan).
Guru menduduki peperiksaan bagi yang menjalani pengajian
melalui Pendidikan Jarak Jauh.
Tugas-tugas tambahan yang bukan untuk pengajaran (guru
biasiswa, guru data dan lain-lain).
Kehendak luar bilik darjah
(aktiviti kokurikum, guru
bermesyuarat, guru berkursus, mengawas peperiksaan).
Keberkesanan pengajaran guru.
Disiplin murid.
Guru menjalankan tugas jurulatih utama.
Kesediaan murid belajar.
Persekitaran sekolah.
Kesediaan guru melaksanakan pengajaran.
Kerosakan peralatan seperti komputer.
Guru bukan opsyen mengajarkan mata pelajaran tertentu.
Muka Surat
| 33

Lampiran 4
CADANGAN PROGRAM/ AKTIVITI MELINDUNGI MASA
INSTRUKSIONAL
BIL
1.
KATEGORI KELOMPOK
FAKTOR
GANGGUAN
FAKTOR
PENGURUSAN
SEKOLAH
STRATEGI JANGKA
PENDEK (2012-2013)
Guru Tiada
Dasar
Pengurusan
Sekolah
Gangguan
Fizikal
Program
melindungi
instruksional,
contoh:
Gangguan
Luar Jangka
Gangguan
Ad hoc
khas
masa
Program
Menganggur
Berdikari,
pembelajaran
rakan
sebaya,
Program
Guru
Muda, modul guru
ganti,
kelas
tambahan,
jual
beli
waktu
pengajaran
STRATEGI
JANGKA PANJANG
(2012-2015)
Penguatkuasaan
dan
pematuhan
dasar pengurusan
sekolah
Peluasan program
aktiviti khas di
sekolah
School-based CPD
Penyelarasan aktiviti
KPM
2.
FAKTOR
INSTRUKSIONAL
GURU
Kualiti
Pembelajaran
Murid
Kualiti
Pengajaran Guru
CPD guru
School-based CPD
Pemantauan
dan
penilaian pengajaran
guru berterusan
Guru opsyen
Kepimpinan
instruksional
budaya kepimpinan
pemimpin sekolah
CPD guru
School-based CPD
Pemantauan
penilaian
pengajaran
berterusan
dan
guru
Pembudayaan
bimbingan
instruksional dalam
kalangan komuniti
sekolah
Guru opsyen
Muka Surat
| 34

BIL
KATEGORI KELOMPOK
FAKTOR
GANGGUAN
STRATEGI JANGKA
PENDEK (2012-2013)
STRATEGI
JANGKA PANJANG
(2012-2015)
Professional
Learning
Community untuk
CPD guru
Rujukan
Driscoll, M. P. (2000). Psychology of learning for instruction. 2nd. Ed.
Massachusetts. Allyn & Bacon.
Gagne, R. M. (1965). The conditions of learning. USA: Holt, Rinehart and
Winstons.
Gettinger, M. & Seibert, J. K. (1995). Best practices in increasing academic
learning time.
Hallinger, P. & Murphy, J. (1987). Assessing and developing principal
instructional leadership. Educational Journal. EBSCO Publishing.
Hallinger, P. & Murphy, J. F. (1986). Instructional leadership in effective
schools. ERIC (ED 309535).
Horng, E. & Loeb, S. (2010). New thinking about instructional leadership.
Kappa. Hlm. 66 69.
Jamelaa Bibi Abdullah, Jainabee Md Kassim. Amalan Kepimpinan
Instruksional dalam Kalangan Pengetua Sekolah Menengah di Negeri
Pahang
:
Satu
Kajian
Kualitatif
daripada
http://www.iab.edu.my/sn19/KertasFinal/Jamelaa%20Bibi%20Abdullah
_Kepimpinan_Pahang.pdf
Kualiti pendidikan bergantungkepada kecekapan pemimpin sekolah. The Star
daripada http://mstar.com.my
McEwan, E. (2003). 7 steps to effective instructional leadership. 2nd Ed. CA:
Corwin Press, Inc.
McKinsey & Company. (2007). How the worlds best performing school
systems come out on top.
Muka Surat
| 35

OECD. (2010). Creating effective teaching and learning environments: First

results from TALIS.
Rancangan Malaysia Kesepuluh (RMK-10)
Teori Pembelajaran dalam Perlaksanaan daripada
http://whatta.ipgmksm.edu.my/?p=7
Urquhart, V. (2006). Increase time with an audit. Changing Schools. Vol. 53.
Hlm. 3. daripada www.mcrel.org.
Piaget. J. (1971). Biology and Knowledge (An Essay and the Relations
between Organic Regulations and Cognitive Processes). Scotland :
Edinburgh University Press.
Muka Surat
| 36

PEMERHATIAN GURU MENINGGALKAN

BILIK DARJAH SEMASA PROSES
PEMBELAJARAN DAN PENGAJARAN
Muka Surat
| 37

PEMERHATIAN GURU MENINGGALKAN BILIK DARJAH

SEMASA PROSES PEMBELAJARAN DAN PENGAJARAN
Oleh
DR. MOHD. SUHAIMI BIN MOHAMED ALI
ABD. MUNIR BIN MOHD RASHID
NADIMIN BIN ABDUL AZIZ
Abstrak
Melindungi waktu PdP merupakan salah satu touch point KPPM bagi tahun 2012.
JNJK telah melaksanakan Pemerhatian Guru Meninggalkan Bilik Darjah (GMBD)
Semasa PdP sepanjang bulan Mac sehingga bulan Oktober 2012 bagi mengesan isu
ketiadaan guru semasa proses PdP. Matlamat GMBD adalah untuk memastikan
kualiti PdP guru digunakan secara optimum. Tujuan pemerhatian ini adalah untuk
mengenal pasti / memperoleh bilangan guru yang meninggalkan bilik darjah iaitu
tidak melaksanakan proses PdP sama ada disebabkan tugas rasmi atau tidak
rasmi.Pemeriksaan dilaksanakan oleh JNJK seluruh negara mulai Mac hingga
Oktober 2012. JNJK mensasarkan 1000 pemerhatian dalam tempoh lapan bulan.
Setiap sekolah dilawati oleh dua nazir sekolah dengan membuat pemerhatian dan
semakan jadual kehadiran guru. JNJK berjaya melaksanakan 954 pemerhatian di
seluruh negara. Didapati bahawa seramai 4486 guru telah tidak hadir ke sekolah
sementara seramai 634 guru tidak memasuki kelas untuk PdP dalam tempoh lapan
bulan tahun 2012 iaitu pada hari pemeriksaan dijalankan.
Muka Surat
| 38

PENGENALAN
Moment of truth pembelajaran berlaku semasa pertemuan antara guru dengan

murid dalam proses PdP (contact hours) dan kebanyakan masa berlaku di
dalam bilik darjah. Walau bagaimanapun, realitinya contact hours yang
ditetapkan tidak berlaku seperti yang diharapkan. Seringkali guru tidak dapat
memenuhi jadual yang telah ditetapkan kerana terdapat komitmen lain yang
menyebabkan guru tidak berada di bilik darjah.
Ketiadaan guru di bilik darjah dilihat sebagai bertentangan dengan arahan

KPM melalui Surat Pekeliling Ikhtisas (SPI) Bil 2/1981: Ketetapan Masa di
Sekolah-Sekolah. SPI ini menjelaskan tentang keperluan guru menepati masa
dalam menjalankan tanggungjawabnya di sekolah. Ketetapan masa juga
bermakna seorang guru hendaklah mengikut jadual pengajarannya dan
tidak boleh meninggalkan kelasnya atau kawasan sekolah sebelum masa.
Perkara ini juga selari dengan Perkara 11, Peraturan-peraturan
Pendidikan (Kurikulum Kebangsaan) 1997 yang menegaskan tentang
kewajipan guru mengajar mengikut jadual waktu yang ditetapkan.
TINJAUAN BERKAITAN KETIDAKHADIRAN GURU KE SEKOLAH
Ketiadaan guru di bilik darjah semasa PdP bukanlah satu isu baharu. Perubahan
dan perkembangan bidang pendidikan masa ini memerlukan guru peka
tentangperubahan dan perkembangan semasa. Hal ini menyumbang kepada
kekerapan guru meninggalkan bilik darjah kerana terpaksa menghadiri pelbagai
aktiviti
bagi
mempertingkatkan
memperkembang potensi murid.
kemahiran
guru
dan
membantu
Beberapa tinjauan di seluruh negara
menunjukkan ketidakhadiran guru sentiasa berlaku dari semasa ke semasa. Satu

tinjauan telah dilaksanakan oleh Pejabat PendidikanLangkawi,Kedah di 11
buah Sekolah Menengah dan Sekolah Rendah untuk melihat keseriusan isu ini.
Muka Surat
| 39

Tinjauan ketidakhadiran guru di 11 buah Sekolah Menengah dan Sekolah

Rendah Daerah Langkawi yang melibatkan 625 orang guru telah dilaksanakan
mulai bulan Jun hingga Oktober 2011. Hasil tinjauan menunjukkan bilangan
guru yang tidak berada di bilik darjah semasa PdP adalah tinggi. Dalam
tinjauan
ini telah didapati jumlah hari ketidakhadiran guru bagi 11 buah
sekolah tersebut sebanyak 6531 hari. Secara purata dalam tempoh lima bulan
tersebut jumlah hari setiap guru tidak hadir ke sekolah sebanyak 10.45 hari.
Tinjauan ketidakhadiran guru yang dibuat oleh Pejabat Pendidikan
Wilayah Persekutuan Putrajaya (PPWPP) terhadap 2292 guru di 21 buah
sekolah di WP Putrajaya dari bulan Januari hingga bulan Ogos 2011
menunjukkan trend yang sama. Dalam satu hari terdapat sehingga 29 aktiviti
luar bilik darjah yang dijalankan dan ini menyebabkan lebih 30% guru terpaksa
meninggalkan bilik darjah. Dalam tempoh lima bulan, peratus ketidakhadiran
guru di sekolah adalah antara 13.20% (Ogos) hingga 43.83% (April) seperti
dalam Jadual 1.
Jadual 1: Bilangan Guru Tiada di Sekolah di Putrajaya dari Bulan Jan-Ogos
BULAN
JAN
FEB
MAC
APR
MEI
JUN
JUL
OGOS
2011
SMK
148
133
198
284
200
185
233
75
SK
54
97
185
243
176
182
219
85
Jumlah
202
230
383
527
376
367
452
160
Peratus
16.67
18.98
31.60
43.48
31.02
30.28
37.29
13.20
Ketidakhadiran guru ke sekolah bukan sahaja berlaku di kawasan bandar

seperti Putrajaya malahan berlaku di semua tempat termasuk kawasan
pedalaman.
Berdasarkan laporan JNJK, ketidakhadiran guru di 11 buah

Muka Surat
| 40

sekolah pedalaman daerah Semporna, Sabah pada 22 Februari 2010

menunjukkan daripada jumlah keseluruhan 151 guru, 45 orang guru (29.80%)
tidak berada di sekolah pada tarikh tersebut.
Laporan tentang kehadiran guru di 14 buah sekolah pedalaman daerah

Kudat, Sabah pula menunjukkan dari bulan Januari hingga Mei 2010, purata
kehadiran ke sekolah adalah sebanyak 80.77% dan terdapat sekolah yang
mencatat kehadiran serendah 67.0%.
Isu guru tidak berada di bilik darjah turut berlaku di negara-negara maju
seperti di Amerika Syarikat dan Britain. Di Amerika Syarikat lebih 2500
Lembaga Sekolah (School Board) melanggani khidmat,Automated Substitute
Placement
and
Absence
Management(AESOP)
yang
mengendalikan
ketidakhadiran guru serta mencari pengganti segera bagi guru berkenaan.

Jumlah school board yang melanggani sistem ini terus bertambah kerana pihak
sekolah berasa sukar untuk menangani isu guru yang tidak hadir
(www.aesopeducation.com).
Di negara Britain masalah ketidakhadiran guru telah mengakibatkan

sekolah-sekolah terpaksa menanggung bebanan kewangan yang tinggi kerana
membayar elaun atau gaji perkhidmatan guru pengganti. Terdapat sekolahsekolah besar di Britain terpaksa menanggung kos melebihi 100,000 setahun
untuk
bayaran
guru
pengganti.
(http://www.teachingexpertise.com/articles/dealing-with-teacher-absence2263)
Muka Surat
| 41

PUNCA KETIDAKHADIRAN GURU
Punca ketidakhadiran guru boleh dikategorikan sebagai ketidakhadiran

dirancang (diketahui awal) dan ketidakhadiran tidak dirancang.
1.
Ketidakhadiran Yang Dirancang
a)
Menghadiri kursus, seminar, mesyuarat yang dianjurkan oleh

Bahagian KPM, JPN, PPD dan badan-badan bukan kerajaan (NGO).
Data tinjauan Putrajaya tentang ketidakhadiran guru kerana

menghadiri aktiviti rasmi boleh dijadikan contoh. Menurut
tinjauan tersebut, pada bulan September 2011 guru-guru
sekolah di Putrajaya telah terlibat dalam 380 aktiviti rasmi
yang dianjurkan oleh Bahagian-bahagian KPM, JPN, PPWPP
dan badan-badan lain (NGO) seperti dalam Jadual 2.
Daripada 380 aktiviti tersebut, hanya 63 aktiviti (16.57%)

sahaja yang dilaksanakan selepas waktu persekolahan. Situasi
ini menggambarkan sebanyak 317 aktiviti yang dijalankan
telah menyebabkan guru meninggalkan bilik darjah semasa
PdP berlangsung.
Jadual 2: Aktiviti Rasmi Guru Anjuran Pelbagai Pihak di Putrajaya pada Bulan
September 2011
Aktiviti
Rasmi
Kursus/
Seminar/
Bengkel
Mesyuarat/
Taklimat
Tugas
Kokurikulum
Aktiviti
lain
Jumlah
Jumlah
Aktiviti
171
139
24
46
380
Peratus
45.00%
36.58%
6.32%
12.10%
100%
Muka Surat
| 42

b)
Terlibat dalam aktiviti kokurikulum dan sukan di pelbagai peringkat

(peringkat sekolah, daerah, negeri, kebangsaan, dan antarabangsa).
Melalui tinjauan PPWPP seperti yang ditunjukkan dalam

Jadual 2, pada bulan September 2011, sekolah-sekolah di
Putrajaya telah terlibat dalam 24 aktiviti kokurikulum.
Tinjauan JNJK di Pulau Langkawi mulai bulan Jun sehingga

Oktober
pada tahun
2011 terhadap
625 orang
guru
menunjukkan jumlah hari ketidakhadiran guru sebanyak 448

hari bekerja.
Cuti, seperti cuti haji, cuti bersalin, cuti sakit yang berpanjangan,
cuti rehat khas, cuti tanpa rekod, dan cuti tanpa gaji.
Tinjauan di 11 buah sekolah di daerah Langkawi menunjukkan

kadar ketidakhadiran guru di sekolah disebabkan cuti adalah
tinggi. Bagi tempoh Jun hingga Oktober 2011 jumlah hari guru
bercuti sebanyak 4563 hari. Daripada jumlah tersebut, 2163
hari (47.40%) ialah jumlah hari tidak hadir bagi 43 orang guru
kerana cuti bersalin (Rujuk Jadual 3).
Cuti
Sakit
Cuti
Rehat
Khas
Cuti
Tanpa
Rekod
Cuti
Belajar
Cuti
Bersalin
Cuti
Tanpa
Gaji
Jumlah
Jadual 3: Jenis Cuti dan Jumlah Hari Guru Tiada di Sekolah

DaerahLangkawi
Pada Bulan Jun hingga Oktober 2011
Jumlah
Hari
1158
590
978
93
2163
11
4563
Bil.
guru
terlibat
321
417
50
43
Jenis
Cuti
c)
Muka Surat
| 43

Ketidakhadiran guru kerana cuti bersalin dilihat sebagai isu

kritikal yang perlu ditangani segera. Hal ini kerana, setiap guru
yang bersalin akan bercuti selama 90 hari. Isu ini akan menjadi
lebih kritikal apabila terdapat beberapa orang guru dari sekolah
yang sama bercuti serentak. Sebagai contoh, semasa tinjauan
dijalankan didapati seramai 12 orang guru dari sekolah yang
sama telah mengambil cuti bersalin. Jumlah hari cuti bagi 12
orang guru tersebut sebanyak 743 hari (Jadual 4).
Jadual 4: Bilangan Guru Bersalin dan Jumlah Hari Cuti Guru dari
Bulan Jun Hingga Oktober 2011 di Sekolah Daerah Langkawi
Bil
Nama Sekolah
Jumlah
Guru
Bil Guru
Bersalin
Jumlah Hari
Cuti
SJK(C) Min Nam
12
SK Bayas
32
SK Nyior Cabang
31
2 (6.45%)
21
SK Padang Mat Sirat
65
3 (4.61%)
184
SK Sri Negeri
77
6 (7.79%)
369
SK Temonyong
51
4 (7.84%)
234
SMK Mahsuri
142
12 (8.45%)
743
SMK Air Hangat
52
2 (3.84%)
91
SMK Langkawi
32
2 (6.25%)
47
10
SMK Ulu Melaka
53
3 (5.66%)
41
11
SMK Kelebang
78
9 (11.53%)
433
625
43
2163
JUMLAH
Muka Surat
| 44

2.
Ketidakhadiran Tidak Dirancang
a)
Cuti sakit, cuti kecemasan seperti kematian waris atau kemalangan.
Jadual 3 di atas menunjukkan sepanjang tempoh tinjauan

dijalankan di 11 buah sekolah daerah Langkawi, seramai 321
guru tidak hadir kerana cuti sakit. Dengan jumlah hari
sebanyak 1158, bermakna sepanjang tempoh tersebut, secara
purata setiap guru mengambil cuti sakit sebanyak 3.6 hari
setiap seorang pada tahun tersebut.
b)
Lewat hadir ke sekolah kerana menguruskan hal-hal peribadi,

masalah pengangkutan atau sebab-sebab lain.
Laporan tentang kehadiran guru di 11 sekolah pedalaman

daerah Semporna, Sabah
menunjukkan daripada 106 guru
yang hadir ke sekolah, 63 guru (59.43%) didapati lewat atas

pelbagai sebab (Jadual 5).
Jadual 5: Kehadiran Guru di 11 buah Sekolah Pedalaman Daerah
Semporna, Sabah pada 22 Februari 2010
Perkara
c)
Jumlah
Peratus
Bilangan Guru
151
100%
Bilangan Hadir
106
70.20%
Bilangan Hadir Lewat
63
59.43%
Bilangan Tidak Hadir
45
29.80%
Tidak Hadir Tanpa Sebab
35
77.78%
Berada di sekolah tetapi terpaksa menjalankan tugas pentadbiran

secara ad hoc, menangani masalah murid seperti berjumpa waris dan
lain-lain.
Muka Surat
| 45

d)
Tidak hadir tanpa sebab yang munasabah.
Tinjauan di Pulau Langkawi di 11 buah sekolah di daerah

Langkawi juga menunjukkan terdapat kes guru yang tidak
hadir tanpa sebab. Dalam tinjauan tersebut didapati tujuh orang
guru tidak hadir ke sekolah tanpa sebab. Jumlah ketidakhadiran
guru-guru tersebut sebanyak 100 hari.
Laporan tentang ketidakhadiran guru di 11 buah sekolah

pedalaman daerah Semporna menunjukkan daripada jumlah 45
guru yang tidak hadir, sebanyak 35 guru (77.78%) tidak hadir
ke sekolah tanpa sebab (Jadual 5).
e)
Ponteng kelas, iaitu berada di sekolah tetapi tidak masuk ke kelas

untuk melaksanakan PdP tanpa sebab yang munasabah.
KESAN KETIADAAN GURU DI BILIK DARJAH
Ketiadaan guru di bilik darjah memberikan kesan kepada pembangunan modal

insan yang kreatif, kritis dan inovatif. Ketiadaan guru di sekolah akan
memberikan kesan seperti yang berikut:
1.
Menjejaskan pengurusan dan pentadbiran sekolah
Ketiadaan guru di sekolah menyebabkan banyak gangguan kepada

program dan aktiviti yang dirancang oleh pihak sekolah.
2.
Kualiti tugas guru terjejas
Guru yang berada di sekolah terpaksa menjalankan tugas tambahan

bagi menggantikan guru yang tiada di sekolah. Beban tugas ini
boleh menyebabkan kualiti tugas utama guru merosot.
Muka Surat
| 46

3.
Kualiti pembelajaran murid terjejas
Guru yang berada di sekolah terbeban dengan tugas mengganti

kelas. Tugasan tambahan ini menjejaskan prestasi guru tersebut. Hal
ini sudah tentu mengakibatkan pembelajaran murid terjejas.
Guru yang bercuti panjang seperti cuti sakit berpanjangan atau cuti
bersalin tanpa pengganti tetap akan mengganggu kelancaran
pembelajaran. Sekiranya pengurusan sekolah tidak memainkan
peranan sebagai pemimpin instruksional maka pencapaian murid
akan menurun.
4.
Disiplin dan keselamatan murid terjejas
Ketiadaan guru di sekolah dalam jumlah besar secara serentak sukar

ditampung oleh guru lain. Ketidakhadiran ini menyebabkan kelas
tidak dapat diurus dengan baik dan kesannya, masalah disiplin
meningkat dan keselamatan murid tidak terjamin.
TINDAKAN JEMAAH NAZIR DAN JAMINAN KUALITI (JNJK) BAGI

MENANGANI GURU MENINGGALKAN BILIK DARJAH
Pada tahun 2012, salah satu touch point KPM ialah memastikan guru perlu
berada di dalam bilik darjah dan proses PdP mesti berlaku. Sehubungan dengan
itu, JNJK telah mengorak langkah untuk memastikan touch point ini dilaksana
dan difahami oleh sekolah. Matlamat pemerhatian ini adalah untuk mendapat
maklumat tepat tentang bilangan guru yang meninggalkan bilik darjah semasa
PdP di seluruh negara. Analisis akan dibuat pada setiap minggu keempat setiap
bulan. Berdasarkan pemerhatian ini, JNJK dapat mengesan bilangan guru yang
meninggalkan bilik darjah, keberkesanan guru ganti dan langkah yang diambil
oleh pihak sekolah bagi menangani masalah ini.
Muka Surat
| 47

Umumnya,
melalui
pemerhatian
ini,
strategi
Menangani
Guru
Meninggalkan Bilik Darjah (GMBD) dapat mengenal pasti bilangan guru yang
tidak berada di bilik darjah semasa PdP dan tindakan sewajarnya dapat diambil.
Skop pemerhatian adalah untuk mengesan bilangan guru yang tidak masuk ke
bilik darjah bagi melaksanakan proses PdP, mencerap guru ganti dan mendapat
maklumat daripada pihak sekolah tentang strategi untuk mengatasi masalah
tersebut.
Pemerhatian dilaksanakan mulai bulan Mac sehingga Oktober 2012

melalui JNJK yang terdiri daripada dua orang pegawai. JNJK mensasarkan
pemerhatian di 1000 buah sekolah seluruh negara dalam tempoh lapan bulan
ini. Pemerhatian dijalankan secara mengejut tanpa dimaklumkan kepada pihak
sekolah dan dijalankan selama tiga jam. Proses pemerhatian GMBD adalah
seperti dalam Jadual 6.
Muka Surat
| 48

Jadual 6: Proses Kerja Pemerhatian GMBD

Bil.
1.
2.
Proses/Tugas
Persediaan
prapemerhatian
Pemerhatian di
sekolah
a. Melawat bilik
darjah bagi
memastikan
kehadiran guru
dalam bilik
darjah
b. Menyemak
jadual
kedatangan guru
dan jadual guru
ganti (pohon
kebenaran Guru
Besar/Pengetua)
c.Pencerapan guru
ganti
d.Temu bual
4.
Selepas pemerhatian.
5.
Pengumpulan
bulanan
Huraian
i. Pemilihan sekolah berdasarkan lokasi
yang sesuai/ berdekatan dengan
pejabat.
ii. Instrumen seperti di Lampiran 1.
iii. Pemerhatian
dijalankan
dalam
minggu pertama sehingga minggu
ketiga sahaja.
i. Pemerhati perlu berada di sekolah
sebaik sahaja waktu persekolahan
bermula
atau
selepas
waktu
rehat.(Sesi pagi /petang)
ii. Mengesan guru yang tiada di bilik
darjah.
iii. Berjumpa pentadbir dan menyemak
buku kedatangan dan jadual guru
ganti.
i.
data i.
Laporan Pemerhatian
Ketua Pasukan
Semua Nazir
Isi
Instrumen
no.1 hingga 8
Isi
Instrumen
no.12
Isi
Instrumen
no.9, no.10 dan
no.11
Semua nazir
Isi Instrumen
no.13
Isi Instrumen
no.13
ii. Mendapatkan pandangan usaha
Semua nazir
sekolah menangani guru
Isi Instrumen
meninggalkan bilik darjah.
no.14
i. Memindahkan instrumen yang diisi Ketua Pasukan
ke dalam tapak.
(Tapak GMBD)
ii. Tapak yang telah diisi perlu di-e- Semua nazir
melpada hari yang sama selepas
pemerhatian.
Semua nazir
iii. E-mel kepada gmbdjnjk@gmail.com
dan nadimin.jnjk@gmail.com
dengan menamakan fail dengan kod
sekolah diikuti dengan GMBD.
Contoh:- AEA0001.GMBD
ii.
6.
Tindakan
Ibu Pejabat
i.
Semak buku rekod mengajar

a. guru ganti
b. guru yang tidak hadir
Minggu keempat (4) adalah untuk UDTM/Task

merumus data.
Force
Data dirumus berdasarkan tiga
objektif pemerhatian.
Laporan siap dalam minggu keempat Task Force
dan diserahkan kepada Ketua Nazir.
Muka Surat
| 49

DAPATAN PEMERHATIAN JNJK
Pemerhatian GMBD telah dilaksanakan di 954 buah sekolah seluruh

negara dalam tempoh lapan bulan bermula dari bulan Mac sehingga bulan
Oktober bagi tahun 2012. Sepanjang pemerhatian tersebut, isu guru tidak
masuk ke kelas bagi melaksanakan PdP telah dikesan berpunca daripada faktor
rasmi dan tidak rasmi. Ketidakhadiran guru didapati banyak berpunca daripada
penglibatan mereka dengan program yang dianjurkan oleh KPM, JPN mahupun
PPD. Program rasmi yang menyebabkan ketidakhadiran guru adalah seperti
mesyuarat, kursus dan lain-lain anjuran KPM, JPN ataupun PPD.
JNJK juga telah mengesan bahawa ada sebahagian guru lewat atau tidak
masuk ke kelas walaupun mereka berada dalam kawasan sekolah. Alasan yang
diberikan oleh guru-guru ini ialah lewat keluar dari kelas sebelumnya,
berurusan dengan penjaga murid dan berjumpa Pengetua/ Guru Besar.
Malahan ada juga guru-guru mengatakan mereka tidak mendapat maklumat
tentang penggantian kelas ganti.
Jadual 7 menunjukkan analisis guru yang tidak masuk ke kelas atas sebab
tidak berada di sekolah atau kelewatan masuk ke kelas.
Muka Surat
| 50

Jadual 7: Analisis Pemerhatian JNJK Bulan Mac-Oktober 2012
BIL
BULAN
1.
MAC
118
BIL. GURU
TIDAK
HADIR
645
2.
APRIL
125
622
137
3.
MEI
147
602
74
4.
JUN
88
357
51
5.
JULAI
146
564
59
6.
OGOS
89
293
45
7.
SEPT.
180
1105
118
OKT.
61
298
51
954
4486
634
JUMLAH
BIL.
PEMERHATIAN
BIL. GURU TIDAK

MASUK KELAS
99
SARANAN BAGI MELINDUNGI MASA INSTRUKSIONAL DI

SEKOLAH
Bagi menyokong touch point KPM 2012 yang bertujuan untuk memastikan
waktu instruksional guru bersama-sama murid dilindungi, tindakan-tindakan
berikut disyorkan:
1.
Penubuhan Jawatankuasa Melindungi Masa Instruksional Peringkat

Sekolah. Jawatankuasa ini dipengerusikan oleh Pengetua/ Guru Besar
dengan ahli yang terdiri daripada semua Penolong Kanan, Ketua Bidang,
Ketua Panitia mata pelajaran dan guru bertugas harian/ mingguan. Fungsi
jawatankuasa tersebut pula ialah:
a)
membuat pertimbangan bagi menentukan guru
yang perlu
menghadiri kursus, seminar, mesyuarat dan sebagainya,

b)
menyediakan Jadual Guru Ganti bagi guru yang tidak hadir,
c)
menguruskan proses pelaksanaan Jual Beli Kelas,
d)
membuat pemantauan bagi memastikan jadual penggantian kelas

dipatuhi,
Muka Surat
| 51

e)
menyemak kehadiran guru ke sekolah apabila waktu persekolahan

bermula, dan
f)
mengumpul dan menyediakan data berkaitan kehadiran guru serta

melaporkannya kepada PPD (PPD akan mengetengahkan hal ini ke
JPN).
2.
Pengupayaan perancangan program berdasarkan daerah dan sekolah. Pada

masa sekarang, walaupun Takwim Tahunan KPM dan JPN diselaraskan
namun dari segi pengoperasiannya agak sukar dipatuhi. Tambahan pula
terdapat program dan aktiviti ad hoc yang melibatkan pihak sekolah.
Pengupayaan kepada pihak PPD dan sekolah dalam daerah tersebut untuk
merancang program berdasarkan kesesuaian daerah berkaitan dapat
meminimumkan keluar masuk guru dan pentadbir sekolah semasa proses
PdP.
3.
Penglibatan Kumpulan Guru Simpanan Kebangsaan (KGSK) hendaklah

diaktifkan di semua daerah supaya pihak sekolah mudah mendapat
bekalan guru ganti. Peruntukan untuk bayaran KGSK hendaklah
mencukupi bagi membolehkan sekolah mendapat guru bagi menggantikan
guru yang bercuti dalam tempoh yang panjang seperti cuti bersalin atau
cuti haji.
4.
Pengenalan jawatan Pembantu Guru (hampir sama dengan Pembantu

Pengasuh Murid) di sekolah perlu diperluas bagi mengambil alih tugas
perkeranian guru terutama yang berkaitan dengan pengisian data,
menyemak kehadiran dan tugas-tugas lain selain tugas PdP.
5.
Pewujudan jawatan Jurulatih Bertauliah untuk mengendalikan aktiviti

sukan dan kokurikulum. Dengan adanya jawatan ini, guru bilik darjah
akan dapat menumpukan perhatian kepada tugas mengajar dan tidak perlu
lagi mengiringi murid untuk program sukan dan sebagainya. Selain itu,
Muka Surat
| 52

kegiatan sukan murid-murid dikendalikan oleh kumpulan pakar dalam

bidang berkaitan.
6.
Penglibatan menyeluruh PIBG dan ibu bapa dalam program koakademik

dan kokurikulum. Kumpulan berkepentingan ini wajar menggembleng
peranan mereka untuk bersama-sama melibatkan diri secara aktif dengan
program sekolah. Kumpulan ini boleh membantu sekolah untuk
mengiringi murid-murid dalam aktiviti luar bilik darjah seperti menyertai
pertandingan perbahasan, sukan dan perkhemahan.
7.
Perancangan yang teliti bagi menangani isu ketiadaan guru untuk tempoh
panjang perlu dilaksanakan. Unjuran jumlah guru yang akan mengambil
cuti dalam tempoh yang lama seperti cuti haji, cuti bersalin dan guru yang
akan bersara pada sesuatu tahun hendaklah disediakan.
8.
Penguatkuasaan berbentuk punitif bagi guru yang tidak hadir dan tidak
melaksanakan proses PdP secara sengaja wajar dikuatkuasakan. Langkah
seperti mengenakan denda boleh digunakan sebagai langkah akhir jika
guru berkaitan gagal memberikan alasan yang sahih ketidakhadirannya.
PENUTUP
Isu ketidakhadiran guru adalah serius dan kerap diperkatakan oleh pihak ibu
bapa melalui pelbagai platform media massa. Kebimbangan ibu bapa berkaitan
isu ini amatlah berasas kerana ketiadaan guru di bilik darjah akan menjejaskan
prestasi pencapaian murid. Semua pihak yang berkepentingan di semua
peringkat sama ada Bahagian KPM, JPN mahupun PPD harus memainkan
peranan yang mantap untuk merancang kaedah yang sesuai bagi melindungi
masa intruksional. Pemantauan perlu terus dilaksanakan supaya apa juga yang
dirancang, difahami, dan dilaksana dengan berkesan di peringkat sekolah.
Muka Surat
| 53

KEPIMPINAN INSTRUKSIONAL
Muka Surat
| 54

KEPIMPINAN INSTRUKSIONAL
Oleh
DR. JAMES ANG JIT ENG
HAJI ABDUL RAZAK BIN ALIAS
Kementerian PendidikanMalaysia
Abstrak
MMI merupakan salah satu komponen penting dalam tugas kepimpinan instruksional
seorang pentadbir sekolah. Walaupun demikian, usaha ini tidak akan berjaya
sepenuhnya sekiranya hasrat ini tidak difahami dan disokong oleh para pegawai di
peringkat PPD dan JPN. Kertas kerja ini bertujuan untuk menjelaskan peranan
kepimpinan instruksional yang boleh dimainkan oleh para pegawai di peringkat PPD
khususnya dalam aspek kemahiran coaching dan mentoring dan pemantauan
pencapaian murid (headcount). Kedua-dua jenis kemahiran ini amat penting bagi
para pegawai di peringkat PPD dan JPN kerana penguasaan kemahiran ini akan
membolehkan mereka mengenalpasti masalah akademik yang dihadapi oleh pihak
sekolah dan seterusnya mengambil tindakan yang sesuai untuk mendampingi para
pentadbir dan membantu mengatasi masalah akademik yang dihadapi.
Muka Surat
| 55

PENGENALAN
1.
Kajian-kajian awal penggunaan masa pengajaran
Sorotan kajian menunjukkan bahawa kajian-kajian awal yang cuba

mengaitkan masa yang diperuntukkan untuk pengajaran (allocated time)
dengan pencapaian murid telah bermula sejak tahun 1970-an lagi. Hasil
kajian mendapati bahawa usaha meningkatkan peruntukan masa
pengajaran sahaja tidak banyak mempengaruhi pencapaian murid.
Pada tahun 1980-an, perbahasan mengenai hubungan peruntukan masa

dengan pembelajaran murid terus berlangsung (Contoh: Jacobson 1980;
Baines 2007). Cotton (1990) telah merumus hasil-hasil sorotan kajian
pada ketika itu seperti yang berikut:
(a)
Tidak ada korelasi (hubung kait) antara peruntukan masa (allocated

time) dengan pencapaian murid.
(b)
Terdapat sedikit korelasi antara masa penglibatan (engagement time)

dengan pencapaian murid.
(c)
Terdapat korelasi yang besar antara masa pembelajaran (learning

time) dengan pencapaian murid.
(d)
Tidak ada bukti konkrit yang menunjukkan terdapatnya korelasi

antara panjangnya waktu pembelajaran dalam sehari atau setahun
dengan pencapaian murid (Millot dan Lane, 2002).
Kajian-kajian turut menunjukkan bahawa terdapat korelasi yang kukuh

dan positif antara masa murid terlibat dalam pembelajaran (time-on-task)
dengan pencapaian murid. Situasi ini berbeza antara masa penglibatan
(engagement time) dengan pencapaian yang agak rendah. Yair (2000)
Muka Surat
| 56

melaporkan bahawa secara purata, murid hanya terlibat 53.8% masa

dalam pembelajaran.
Kajian Stalling (1985) yang sering digunakan sebagai tanda aras
penggunaan masa secara berkesan di dalam bilik darjah menunjukkan
bahawa guru-guru Sekolah Menengah yang biasa, menggunakan 38%
daripada masa untuk menguruskan kelas, 50% untuk mengawas dan
menyelia kerja murid dan baki 12% untuk pengajaran (rujuk Rajah 1).
Rajah 1 : Penggunaan Masa oleh Guru Biasa
Guru-guru yang berkesan pula menggunakan kurang daripada 15%

daripada masa untuk menguruskan kelas, 35% untuk tugas mengawas dan
menyelia kerja murid dan baki 50% untuk penyampaian pengajaran
(Merujuk Rajah 2). Murid yang berkesan pula menggunakan 97%
daripada masa untuk pembelajaran aktif dan 3% untuk masa luang (offtask).
Muka Surat
| 57

Rajah 2 : Penggunaan Masa oleh Guru Berkesan
2.
Kajian kehilangan masa pembelajaran di negara membangun
Kajian oleh Bank Dunia mendapati terdapat jurang antara masa yang
diperuntukkan dengan realiti dalam masa pengajaran khususnya di negara
kurang membangun (Millot dan Lane 2002, Abadzi 2007).
Secara
kuantitatif dan kualitatif, masa yang digunakan untuk pengajaran sebenar

adalah kurang daripada kehendak dasar pendidikan kebangsaan masingmasing.
3.
Langkah-langkah memaksimumkan masa pembelajaran
Dapat dirumuskan daripada hasil sorotan kajian bahawa komponen

penting untuk menjayakan dasar melindungi masa pembelajaran adalah
dengan memaksimumkan masa pembelajaran dan meningkatkan masa
murid terlibat dalam pembelajaran (time-on-task) untuk segala bentuk
aktiviti yang berlaku di sekolah.
Muka Surat
| 58

Seperti yang disebutkan di atas, satu daripada pemboleh ubah yang

mempengaruhi
pembelajaran
(instructional time).
murid
ialah
masa
pembelajaran
Abadzi, (2007) mentakrifkan masa pembelajaran
sebagai jumlah masa dalam kelas yang digunakan oleh guru untuk
menyampaikan ilmu. Menurut beliau, masa pembelajaran tidak termasuk
masa yang digunakan oleh guru untuk mengurus bilik darjah yang
dianggap sebagai masa luang (off-task). Untuk tujuan itu, kajian telah
menunjukkan bahawa terdapat korelasi statistikal yang positif antara masa
pembelajaran dengan pencapaian murid dalam peperiksaan (Lieberman
dan Denham, 1980).
Selain meningkatkan masa pembelajaran, guru juga perlu meningkatkan

masa murid terlibat dalam pembelajaran murid (time-on-task). Time-ontask merujuk jumlah masa dalam satu waktu apabila guru dan murid
terlibat secara aktif dalam pengajaran dan pembelajaran. Hal ini juga
sering difahamkan dengan masa murid benar-benar terlibat dalam
pembelajaran (Abadzi, 2007).
Kajian oleh Levin dan Nolan, (2010)
menunjukkan bahawa kunci kejayaan pembelajaran murid ialah

kemampuan guru untuk memaksimumkan masa time-on-task murid
terlibat dalam tugasan akademik dan mengurangkan masa luang untuk
memulakan aktiviti, transisi antara aktiviti, tidak ada aktiviti atau terlibat
dengan perbuatan salah laku.
Untuk mencapai hasrat ini, Pengetua atau Guru Besar perlu mempunyai
pengetahuan dan kemahiran kepimpinan instruksional khususnya ilmu
memantau pencapaian akademik murid (headcount) yang membolehkan
mereka mengenal pasti kelemahan akademik murid dan seterusnya
mengambil
sewajarnya.
langkah-langkah
pembetulan/penambahbaikan
Kemahiran-kemahiran
ini
telah
disampaikan
yang
kepada
Muka Surat
| 59

golongan pentadbir sekolah melalui kursus-kursus yang telah dianjurkan

oleh Institut Aminuddin Baki (IAB) antaranya seperti yang berikut:
(a)
Kursus Kepimpinan Instruksional,
(b)
Kursus Memantau Pencapaian Murid,
(c)
Kursus
NPQEL
(National
Professional
Qualification
for
Educational Leaders), dan

(d)
Kursus Coaching dan Mentoring Pemimpin.
Walaupun demikian, tahap amalan kandungan kursus di peringkat sekolah

masih menjadi tanda tanya kerana tidak ada pihak yang memantau
pelaksanaan dan keberkesanan kursus tersebut apabila para peserta
kembali ke sekolah masing-masing. Satu pihak yang boleh membantu
memastikan pelaksanaan tugas memantau pencapaian akademik murid
ialah para pegawai di peringkat PPD kerana mereka berada lebih dekat
dengan sekolah dan merupakan golongan prime movers dalam usaha
mentransformasi PPD.
Oleh yang demikian, untuk membolehkan masa pembelajaran murid

dilindungi dan dipertingkatkan di sekolah, dicadangkan para pegawai
PPD perlu dilibatkan. Sebagai langkah permulaan, mereka perlu diberi
pendedahan dalam kemahiran memantau pencapaian murid (headcount)
dan kemahiran coaching dan mentoring pemimpin agar mereka dapat
mendampingi dan menyelesaikan masalah akademik yang dihadapi oleh
sekolah dengan lebih cekap lagi.
Muka Surat
| 60

PERNYATAAN ISU
Bagaimanakah cara terbaik untuk memastikan para pegawai di peringkat JPN/

PPD memahami konsep dan kepentingan kemahiran memantau pencapaian
murid (headcount) dan kemahiran coaching dan mentoring pemimpin yang
membolehkan mereka mendampingi pihak sekolah (para pentadbir dan guru)
secara bermakna agar maklumat yang ingin disampaikan dan matlamat yang
dihasratkan tercapai?
CADANGAN TINDAKAN
(CADANGAN PENGISIAN SESI TAKLIMAT)
1.
Berkongsi hasil kajian empirikal yang telah dibuat untuk menunjukkan

peranan sekolah dan guru dalam meningkatkan pencapaian murid.
2.
Berkongsi cara mengenal pasti tahap pencapaian murid melalui teknik

memantau pencapaian murid (headcount).
3.
Membantu membina jaringan dan menggalakkan percambahan idea antara

pegawai JPN/ PPD untuk menangani masalah pencapaian akademik
murid.
4.
Mengupayakan pegawai JPN/ PPD dengan kemahiran coaching dan

mentoring pemimpin.
5.
Menjadikan coaching dan mentoring sebagai satu bentuk pembangunan

profesionalisme pemimpin yang bercirikan pembelajaran kendiri (selfdirected learning).
Muka Surat
| 61

KESIMPULAN
Langkah yang dicadangkan oleh IAB ialah sebahagian daripada usaha

bersepadu Kementerian Pendidikan Malaysia yang diketuai oleh Timbalan
Ketua Pengarah Pelajaran Malaysia, Sektor Operasi Pendidikan (TKPPM-OP)
khususnya melalui sesi mesyuarat/ taklimat kepada JPN/ PPD untuk
melaksanakan amalan Melindungi Masa Instruksional di sekolah-sekolah
untuk meningkatkan keberhasilan pembelajaran murid.
SYOR
1.
Selain pendedahan kepada ilmu memantau pencapaian murid dan

kemahiran coaching dan mentoring pemimpin, para pegawai JPN/ PPD
diberi pendedahan kepada aspek-aspek lain yang turut menyumbang
kepada usaha melindungi dan memaksimumkan masa instruksional dan
pembelajaran murid dalam sesi mesyuarat/ taklimat yang diketuai oleh
TKPPM-OP.
2.
Para pegawai JPN/ PPD dikehendaki menghadiri Kursus Kepimpinan

Instruksional dan Kursus Coaching dan Mentoring Pemimpin yang
dianjurkan oleh IAB.
Rujukan
Abadzi, H. (2007). Absenteeism and beyond: Instructional time loss and
consequences.
Independent Evaluation Group, World Bank,
Washington, DC.
Baines L. (2007). Learning from the World: Achieving More by Doing Less.
Phi Delta Kappa International 89, no 2 (October 2007): 98100.
Muka Surat
| 62

Cotton, K. (2003). The principals and student achievement: What the

research says.
Association for Supervision and Curriculum
Development. Alexandria : Virginia.
Davis, G. & Thomas, M.A. (1989). Effective school and effective teacher.
Allyn and Bacon.
Hallinger, P. & Murphy, J. (1985). Assessing the instructional management
behaviors of principals. The Elementary School Journal, 86 (2), 217247.
Jacobson, K. 1980. The Relationship of Individual Student Time Allocation
to Reading and Mathematics Achievement. Report from the Project on
Studies of Administration and Organization for Instruction. Research
and Development Center for Individualized Schooling, University of
Wisconsin, Madison.
James Ang Jit Eng & Balasandran Ramiah (2011).
Kepimpinan
Instruksional: Satu Panduan Praktikal. PTS Professional Publishing.
Levin, J. & Nolan, J. F. (2010). Principles of classroom management: A
professional decision-making model. Pearson Education Inc. NJ.
Lieberman, A., & Denham, C. (1980). Time to learn. Sacramento, CA:
California Commission for Teacher Preparation and Licensing.
Mielcarek, J.M.A. (2003). A model of school success: Instructional
leadership, academic press and student achievement. Unpublished
dissertation. Ohio State University.
Millot, B., and J. Lane. 2002. The Efficient Use of Time in Education.
Education Economics 10, no 2: 20928.
Murphy, J. (1990).
Principal instructional leadership: Changing
perspectives on the school. Advances in Educational Administration,
1, 163-200.
Barber, M., & Fullan, M. (2005). Tri-level development: Its the system.
Education Week, 24 (25), pp. 32 - 35.
Stallings, J. A. (1980). Allocated academic learning time revisited, or
beyond time on task. Educational Researcher 9(11), December, 11-16.
Stallings, J. A. (1985). Instructional Time and Staff Development: How
Useful is the Research on Time to Teachers? In Perspectives on
Muka Surat
| 63

Instructional Time, edited by C.W. Fisher and D.C. Berliner, 28397.

New York and London: Longman.
Stallings, J. A. (2007). The Importance of Using Instructional Time
Effectively. Unpublished article. HDNED, World Bank, Washington,
DC.
Dimuat turun pada 20 Ogos 2012 dari http://wwwwds.worldbank.org/external/default/WDSContentServer/WDSP/IB/200
9/02/11/000333037_20090211004247/Rendered/PDF/473280WP0Box
33101OFFICIAL0USE0ONLY1.pdf
Tengku Azuan Tg Mohamed (2006). Headcount: Satu perkongsian
pengalaman. Kertas Kerja dibentangkan dalam Seminar Kebangsaan
Kepimpinan Instruksional Ke-2, November 2006. IAB Cawangan
Utara. KPM.
Yair, G. 2000. Not Just About Time: Instructional Practices and Productive
Time in School. Education Administration Quarterly 36, no. 4
(October): 485512.
Muka Surat
| 64

JADUAL WAKTU
Muka Surat
| 65

JADUAL WAKTU
oleh
ENCIK BONG MUK SHIN
Abstrak
Kertas kerja ini membincangkan kepentingan jadual waktu dalam proses PdP yang
berkesan. Penyediaan jadual waktu perlu diurus dengan baik agar pelaksanaan PdP
berjalan lancar. Jadual waktu yang strategik akan memudahkan guru melaksanakan
PdP mengikut masa dan tempoh yang ditetapkan dan seterusnya melindungi masa
instruksional. Beberapa aspek yang perlu diambil kira dalam pembinaan jadual waktu
ialah agihan waktu mengajar, susunan mata pelajaran dalam jadual waktu, persediaan
guru, persediaan murid, lokasi, dan pentadbiran.
Muka Surat
| 66

PENGENALAN
Jadual waktu merupakan suatu pernyataan mengenai mata pelajaran yang akan
diajar kepada murid, setiap hari persekolahan yang menyatakan tempoh dan
peruntukan masa suatu mata pelajaran yang diajar dan nama guru yang
mengajarkan mata pelajaran itu.
Setiap jadual waktu sekolah ialah jadual untuk menyelaras empat elemen
iaitu: murid, guru, bilik darjah, dan tempoh. Jadual ini perlu mematuhi
kurikulum yang ditetapkan, mengandungi mata pelajaran yang diajar dan
analisis jumlah waktu, peruntukan waktu mengikut pekeliling terkini dan
mengandungi senarai nama guru dengan mata pelajaran yang diajar, memenuhi
kehendak jadual waktu anjal dan fleksibal.
ISU JADUAL WAKTU
1.
Dapatan kajian yang dilaksanakan oleh Jemaah Nazir dan Jaminan Kualiti
(JNJK) Kementerian Pendidikan Malaysia (KPM) pada Februari hingga
April 2012 mendapati bahawa lebih daripada 40% proses pengajaran dan
pembelajaran (PdP) tidak dilaksanakan di dalam bilik darjah. Antara
faktor yang dikenal pasti ialah:
a)
guru menjalankan tugas di luar sekolah dan guru ganti tidak

menjalankan PdP,
b)
guru berada di sekolah tetapi tidak masuk ke kelas (menjalankan

aktiviti lain, berada di kantin), dan
c)
guru masuk ke kelas tetapi tidak menjalankan PdP.
Muka Surat
| 67

2.
Jadual Waktu Guru Ganti
Jadual waktu perlu diurus dengan baik agar PdP dapat dilaksanakan
dengan berkesan. Jadual waktu PdP disediakan untuk memudahkan guru
melaksanakan PdP mengikut masa dan tempoh yang dijadualkan dengan
lancar dan sistematik. Ahli Jawatankuasa Jadual Waktu terdiri daripada
guru-guru yang dilantik oleh Pengetua atau Guru Besar.
Jadual Guru Ganti perlu merekod nama guru yang tidak dapat hadir ke
kelas yang diajar dan nama guru yang menggantinya. Slip Guru Ganti
perlu mengandungi maklumat seperti Tahun atau Tingkatan, Waktu dan
Mata Pelajaran yang akan digantikan. Slip ini perlu diserahkan kepada
Guru Ganti lebih awal agar guru tersebut dapat membuat persediaan awal
sebelum kelas bermula.
3.
Pelaksanaan Jadual Waktu
Bagi melindungi waktu pembelajaran murid, beberapa aspek perlu

diberikan perhatian iaitu;
a)
Agihan Waktu Mengajar
i.
Bilangan kelas dan mata pelajaran yang diajar perlu dihadkan

bagi seseorang guru. Contohnya, penentuan tahap kelas yang
diajar seperti Tahap 1 atau 2 di Sekolah Rendah, ataupun
Menengah Rendah atau Menengah Atas perlu diambil kira.
ii.
Penentuan set/ kumpulan mata pelajaran yang boleh diajar oleh

seseorang
guru.
Kombinasi
mata
pelajaran
perlu
dipertimbangkan dan seboleh-bolehnya lebih sesuai mengikut
Muka Surat
| 68

kepakaran/ opsyen agar tidak menjejaskan keberkesanan

pengajaran guru.
Contoh, dari segi :
mata pelajaran - Bahasa Melayu dengan Seni, Sains

dengan Pendidikan Jasmani dan Kesihatan dan Bahasa
Inggeris dengan Muzik,
waktu - Sebelah pagi bagi mata pelajaran Matematik,

selepas waktu rehat mata pelajaran Sains dan sebelum
balik mata pelajaran Pendidikan Seni, dan
hari - Mata pelajaran teras perlu dimasukkan dalam

jadual waktu secara seimbang pada setiap hari supaya
tidak berlaku bebanan kepada guru dan murid.
Walau bagaimanapun penentuan set ini perlu mengambil kira

pekeliling-pekeliling yang berkuat kuasa.
iii.
Dicadangkan agar guru diperuntukkan tidak melebihi 3 waktu

mengajar secara berterusan.
Guru dihadkan mengajarkan dua mata pelajaran mengikut

opsyen major/minor latihannya. Mata pelajaran yang diberi
perlu dipasangkan dengan satu mata pelajaran teras dan satu
lagi elektif. Guru mengajar mengikut tahap tertentu sama ada
Tahap 1 dan Tahap 2 sahaja bagi Sekolah Rendah, atau
Menengah Rendah atau Menengah Atas. Guru diperuntukkan
tidak melebihi tiga waktu mengajar berterusan.
Justifikasi
i.
Guru boleh membuat persiapan lebih rapi dalam

melaksanakan PdP mata pelajaran tersebut.
Muka Surat
| 69

ii.
Guru boleh memberikan tumpuan dalam pelaksanaan PdP

yang berkesan.
iii.
Guru akan memiliki kemahiran yang lebih baik dalam

mata pelajaran tertentu.
iv.
Guru
akan
lebih
mengenali
murid
dan
dapat
meningkatkan potensi mereka ke tahap yang maksimum.
b) Susunan Mata Pelajaran Dalam Jadual
i.
Pengagihan waktu mata pelajaran perlu seimbang antara

guru mengikut keadaan/ keperluan sekolah.
ii.
Waktu ganti tidak dibebankan kepada guru-guru tertentu

sahaja. Pengagihan waktu ganti perlu seimbang dan
diagih sama rata kepada semua guru. Pembahagian mata
pelajaran perlu mengikut kecenderungan atau opsyen
seseorang guru. Pihak sekolah harus menyimpan rekod
bagi
guru
ganti
untuk
mengelakkan
berlakunya
ketidaksamarataan agihan waktu ganti kepada guru.

iii.
Waktu kembar (double period) dan satu waktu (single

period) perlu diambil kira mengikut mata pelajaran.
Huraian :
Pihak sekolah perlu memperuntukkan waktu senggang antara

waktu PdP bagi membolehkan guru bersedia sepenuhnya untuk
berada lebih awal di kelas seterusnya. Waktu senggang perlu
diagih seimbang pada sebelah pagi sebelum rehat dan selepas
rehat kepada semua guru. Begitu juga bagi bilangan waktu
mengajar hendaklah diagih seimbang antara semua guru dalam
seminggu. Contoh, 25 hingga 26 waktu sahaja seminggu.
Muka Surat
| 70

Jadual waktu perlu disusun mengikut keutamaan mata

pelajaran. Contoh, jadual waktu pagi sebelum rehat dikhaskan
kepada mata pelajaran teras dan seterusnya bagi mata pelajaran
elektif mengikut keadaan dan keperluan sekolah. Begitu juga
kepada jadual guru ganti, sekiranya berlaku ketidakhadiran
guru, jadual guru ganti perlu diagih sama rata kepada guru agar
tidak terbeban kepada guru-guru tertentu sahaja.
Ketetapan
kelas
bagi seseorang guru
perlu
mengikut
kesesuaian lokasi. Sebagai contoh, pergerakan guru dari satu

blok ke blok yang lain atau dari satu kelas ke kelas yang
seterusnya tidak melibatkan jarak yang jauh.
c)
Persediaan Guru
i.
Guru perlu pergi ke kelas lebih awal sebelum waktu

pengajarannya bermula jika guru tersebut tiada kelas
sebelumnya.
ii.
Guru terlibat perlu menyediakan Rancangan Pengajaran

Harian (RPH) dan bahan yang akan digunakan dalam
PdP. Guru ganti seboleh-bolehnya guru mata pelajaran
yang sama dengan kelas yang diganti.
iii. Pertukaran waktu mengajar suka sama suka boleh dibuat

jika guru telah mengetahui
lebih awal tentang
penglibatan atau tugasnya di luar sekolah.
Muka Surat
| 71

Huraian :
Bagi menepati peruntukan masa PdP (30 minit untuk sekolah
rendah dan 40 minit untuk sekolah menengah) guru perlu
bersedia seawal 5 minit sebelum ke kelas. Keadaan ini juga
dapat mengelakkan pembaziran waktu pembelajaran di
samping mengawal disiplin murid terutama keluar masuk kelas
dan membuat bising. Kebenaran perlu diberi kepada guru yang
ingin bertukar waktu mengajar suka sama suka jika dia terlibat
dengan tugas-tugas luar. Kesepakatan ini boleh mengelakkan
daripada membebankan guru lain untuk menjalankan PdP
sebagai guru ganti.
d) Persediaan Murid
i.
Murid perlu sentiasa bersedia dari segi fizikal dan mental

sebelum
menjalankan
aktiviti
pembelajaran
untuk
mengelakkan guru daripada membuang masa PdP kerana

melayan kerenah murid di dalam kelas.
Huraian :
Murid perlu dinasihatkan agar sentiasa bersedia dengan
keperluan mata pelajaran seterusnya setiap kali sebelum guru
masuk mengajar. Hal ini bertujuan untuk mengelakkan
berlakunya pembaziran masa PdP. Guru terpaksa menunggu
murid mengambil kelengkapan PdP padahal masa untuk PdP
sepatutnya sudah bermula.
Muka Surat
| 72

e)
Lokasi Tempat PdP
i.
Jadual waktu penggunaan bilik-bilik khas perlu dibuat

dengan teliti agar dapat mengelakkan pembaziran masa
bagi guru dan murid untuk bergerak dari satu lokasi ke
satu lokasi yang lain. Jika keadaan sekolah tidak dapat
memenuhi keperluan ini maka pihak sekolah perlu
menyediakan sebuah bilik transit.
Huraian:
Penyusunan jadual waktu perlu mengambil kira jarak
pergerakan guru dan murid dari kelas ke kelas, dari kelas ke
bilik khas atau dari blok ke blok yang lain antara waktu PdP
bagi menjimatkan masa. Bilik darjah yang fleksibel perlu
diadakan bagi memudahkan guru dan murid yang mengalami
masalah kesihatan atau masalah fizikal untuk menjalani PdP
dengan selesa. Murid Orang Kurang Upaya (OKU) yang
berkerusi roda perlu ditempatkan di bilik darjah di tingkat
bawah. Sebuah bilik transit diperlukan untuk guru berehat
sebelum ke kelas seterusnya. Contoh, jarak kelas yang diajar
bagi mata pelajaran seterusnya agak jauh dari kelas pengajaran
sebelumnya.
f)
Pentadbiran
i.
Pemilihan pakej mata pelajaran perlu dihadkan.
ii.
Guru ganti boleh menggabung kelas berdasarkan mata

pelajaran atau tahun/ tingkatan yang sama semasa
ketiadaan guru mata pelajaran/ kelas tersebut. Bagi
keberkesanan PdP guru perlu mengambil kira bilangan
Muka Surat
| 73

murid dalam kelas yang digabung dan tempat PdP

dijalankan. Jika bilangan murid terlalu ramai PdP boleh
dijalankan di dewan sekolah dan sebagainya.
Huraian
Pakej mata pelajaran dalam satu-satu aliran perlu dihadkan
mengikut kesesuaian sekolah. Contohnya, satu pakej dalam
aliran sains dan satu dalam aliran sastera sahaja. Guru ganti
boleh menggabungkan kelas mengikut mata pelajaran atau
tahap supaya proses PdP dapat berlangsung dan kawalan
disiplin dapat dilaksanakan dengan berkesan.
SYOR
Pihak sekolah disyorkan mengambil kira semua aspek termasuk prasarana

sekolah, tahap kemampuan murid dan kepakaran guru dalam merancang
penyusunan jadual waktu sekolah.
Muka Surat
| 74


DALAM KEGIATAN KOKURIKULUM DI
SEKOLAH : ISU DAN CADANGAN
PENYELESAIAN
Muka Surat
| 75

MELINDUNGI MASA INSTRUKSIONAL DALAM KEGIATAN

KOKURIKULUM DI SEKOLAH : ISU DAN CADANGAN
PENYELESAIAN
Oleh
ENCIK MAHAMAD AMRAN BIN KAMSI
Abstrak
Hasil kajian Bahagian Naziran (2010) dan Bahagian Kokurikulum dan Kesenian
(2011) tentang keberkesanan kokurikulum dalam kalangan murid Sekolah Menengah
ada menunjukkan perkaitan dengan kegagalan pihak sekolah melindungi masa
instruksional kegiatan kokurikulum. Kelemahan guru yang kurang mahir dalam
menjalankan aktiviti kelab/ persatuan sekolah sebagai faktor penyebab utama. Faktorfaktor lain seperti wibawa pentadbir sekolah, kurikulum kelab/ persatuan yang tidak
lengkap dan kekurangan kemudahan dan peralatan juga sebagai penyumbang isu yang
berlaku. Dalam usaha mengatasi masalah ini dua langkah penyelesaian dikenalpasti.
Pertama, penyelesaian di peringkat sekolah yang berfokus kepada Pengetua/ Guru
Besar dalam melaksanakan 11 strategi pelaksanaan kokurikulum. Kedua,
penyelesaian di peringkat Kementerian Pendidikan Malaysia (KPM) yang meliputi
pelaksanaan kegiatan kelab/ persatuan sekolah secara projek inovasi, pemantapan
Jawatankuasa Pembangunan Kokurikulum, KPM, pemantapan sistem pemantauan di
semua
peringkat
pelaksanaan,
melengkapkan
dan
melatih
pegawai/
kakitangankokurikulum di semua peringkat dan, melengkapkan kemudahan
infrastruktur dan kejurulatihan di Pusat Kokurikulum Negeri dan Daerah. Strategi
penyelesaian secara serampang dua mata dijangka bukan sahaja diyakini boleh
menyelesaikan masalah melindungi masa instruktional kokurikulum malahan juga
mampu meningkatkan imej kokurikulum di peringkat sekolah. Cadangan penyelesaian
ini memberikan impak kewangan berjumlah RM159,683,410 dan impak perjawatan
baharu berjumlah 4,133 orang.
Muka Surat
| 76

PENGENALAN
Kandungan pendidikan di sekolah-sekolah Malaysia terdiri daripada dua aspek

penting iaitu kurikulum dan kokurikulum. Perkara pertama berkait rapat
dengan apa jua kegiatan pengajaran-pembelajaran di dalam bilik darjah
manakala yang terkemudian pula mengenai proses yang sama tetapi berlaku di
luar bilik darjah. Pada dasarnya KPM sentiasa berusaha dan berhasrat agar
kedua-dua
aspek
ini
memberikan
impak
yang
maksimum
kepada
perkembangan pendidikan yang menyeluruh kepada setiap murid sejajar

dengan
hasrat
Falsafah
Pendidikan
Kebangsaan,
namun
dari
segi
keberhasilannya menampakkan bahawa aspek kokurikulum masih banyak

kelemahan yang perlu dibaiki.
Kokurikulum sebahagian daripada Kurikulum Kebangsaan. Kenyataan ini

bermaksud apa-apa kegiatan yang dirancang lanjutan daripada proses
pengajaran dan pembelajaran (PdP) dalam bilik darjah yang memberikan
peluang untuk menambah, mengukuh dan mengamalkan pengetahuan,
kemahiran, dan nilai yang dipelajari di dalam bilik darjah (dalam PeraturanPeraturan Kebangsaan Pendidikan 1997 berkaitan kurikulum). Pelaksanaan
kokurikulum ialah wajib. Kegagalan melaksanakan kegiatan ini suatu
kesalahan yang boleh didenda tidak melebihi RM5,000 atau 3 bulan penjara
atau kedua-duanya ( Akta Pendidikan, 1996: Seksyen 18 - Akta 550).
Penyertaan murid dalam aktiviti kokurikulum ialah wajib. Sehubungan dengan
itu, kehadiran murid dalam aktiviti kokurikulum mestilah direkodkan. Arahan
ini termaktub sebagaimana dalam SPI Bil. 1/1986, KP(BS)8591/Jld. 11/(41)
bertarikh 15 Januari 1986. Peraturan-peraturan dan arahan ini jelas
menunjukkan kegiatan kokurikulum ialah sebahagian masa instruksional yang
wajib dilaksanakan.
Muka Surat
| 77

Berdasarkan Warta Kerajaan No. 5652 Jil. 11/Bil.27 bertarikh Disember

1967, masa yang diperuntukkan untuk kegiatan kokurikulum di sekolah adalah
seperti yang berikut:
Sekolah
Tahap
Darjah/Tingkatan
Peruntukan Masa
(minit/minggu)
Rendah
3 dan 4
60
5 dan 6
120
Peralihan, 1,2 dan 3
180
4 dan 5 (aliran Perdagangan

dan Sastera)
180
4 dan 5 (aliran Sains dan

Pertanian)
140
Menengah
Purata kekerapan perjumpaan mingguan yang minimum dalam setahun

ialah 18 kali bagi pasukan pakaian seragam dan 12 kali bagi kelab/ persatuan
dan sukan/permainan. Ketiga-tiga jenis kegiatan ini perlu dijalankan sepanjang
tahun mengikut jadual yang telah ditetapkan. Sungguhpun begitu isu yang
sering dipersoalkan ialah sejauh mana masa yang diperuntukkan benar-benar
telah digunakan oleh pihak sekolah bagi tujuan memenuhi masa instruksional
kegiatan kokurikulum.
PERNYATAAN ISU
Bahagian Naziran KPM (2010) yang mengkaji tentang pelaksanaan kegiatan

kokurikulum di sekolah-sekolah mendapati bahawa kegiatan kokurikulum yang
berunsurkan kelab dan persatuan kurang digemari oleh murid. Antara faktor
penyebabnya ialah ketiadaan kurikulum yang lengkap, guru kurang berinisiatif
dan aktiviti yang tidak menarik dan mencabar. Dapatan ini disokong oleh hasil
tinjauan yang dibuat oleh Bahagian Kokurikulum dan Kesenian, KPM (2011)
ke sekolah-sekolah di seluruh negara yang melihat kegiatan kelab dan
Muka Surat
| 78

persatuan tidak popular sebagaimana kegiatan badan beruniform dan sukan/

permainan.
Dapatan kedua-dua kajian ini boleh dirumuskan seperti yang berikut:

(a)
kegiatan kokurikulum (terutama jenis kelab dan persatuan) tidak

dilaksanakan dengan sewajarnya sehingga memberikan suatu
persepsi yang negatif dalam kalangan murid, dan
(b)
masa instruksional bagi menjalankan kegiatan kokurikulum tidak

dilindungi kerana terbukti pengisian pengajaran tidak memberikan
impak positif kepada murid.
Melindungi Masa Instruksional (MMI) dalam kokurikulum dipengaruhi

oleh wibawa pentadbir sekolah (termasuk Guru Besar/ Pengetua/ Guru
Penolong Kanan Kokurikulum). Pentadbir bertanggungjawab memastikan
kelangsungan kegiatan kokurikulum selaras dengan dasar dan prinsip yang
telah ditetapkan. Sebaliknya pentadbir sekolah yang bersikap negatif tentang
kokurikulum bercirikan seperti yang berikut:
(a)
kurang menghayati kepentingan kokurikulum dan berkeinginan

untuk mengetahui peraturan, garis panduan atau arahan KPM, JPN
dan PPD sebagai satu perkara yang perlu ditangani dengan segera,
(b)
bersikap sambil lewa kepada isu-isu penguatkuasaan peraturan dan

sistem
pemantauan,
seperti
dalam
menetapkan
masa
dan
penjadualan aktiviti kokurikulum sekolah, dan

(c)
gagal mewujudkan budaya berkokurikulum di sekolah.
Kejayaan MMI dalam kokurikulum banyak dipengaruhi oleh kemampuan

guru berperanan sebagai guru kokurikulum seperti sebagai penasihat/
pembimbing/ jurulatih (SPI Bil.1/1985 KP(BS)8591/Jld. 11(29) bertarikh 2
Januari 1985). Namun ramai guru yang gagal menjalankan tanggungjawab
sebagai guru kokurikulum kerana tidak cukup kompeten. Masalah kurang
Muka Surat
| 79

mahir dalam sesuatu jenis kegiatan kokurikulum yang dipertanggungjawabkan

ialah faktor utama. Tidak dinafikan semua guru ada menerima pendedahan
kegiatan kokurikulum semasa belajar di institusi perguruan atau universiti
tetapi apa yang diperoleh hanyalah setakat tahap asas yang tidak membolehkan
mereka menguasai sesuatu bidang ilmu kokurikulum yang diperlukan oleh
murid. Guru-guru yang sedemikian akan setakat menghadirkan diri dalam
kegiatan kokurikulum tanpa suatu perancangan yang rapi dan hanya mampu
mencatat kehadiran murid. Kelemahan ini sudah tentu memberikan kesan
kepada pengajaran dan bimbingan kepada murid-murid. Ketiadaan guru yang
mahir dan pakar ini juga yang menjadi alasan untuk tidak mengadakan sesuatu
kegiatan kokurikulum di peringkat sekolah.
Kegagalan guru melindungi masa instruksionalkegiatan kokurikulum

sering dikaitkan dengan kandungan kurikulum atau pembelajaran yang tidak
lengkap. Kelemahan ini berlaku atas dua faktor. Pertama, bidang kokurikulum
terlalu luas, apa sahaja yang berkaitan kegiatan di luar bilik darjah ialah
kegiatan kokurikulum. Kedua, terdapat sesetengah kegiatan yang diluluskan
oleh KPM
dipayungi oleh agensi luar sebagai badan induk yang telah
melaksanakan kegiatan tanpa kurikulum yang standard. Sungguhpun begitu,

ketiadaan kurikulum yang lengkap bukan suatu alasan untuk tidak menjalankan
kegiatan ini. Tidak sebagaimana bidang akademik, bidang kokurikulum tidak
terlalu terikat kepada suatu set kandungan pelajaran. Yang mustahak ialah sama
ada pengetahuan atau kemahiran yang dipelajari oleh murid itu berkaitan atau
tidak dengan sifat semula jadi kelab/ persatuan yang dianggotai. Umpamanya,
bagi kelab bahasa sudah tentu ilmu dan kemahiran yang disampaikan itu
mengenai apa sahaja yang berkaitan bahasa. Sejajar dengan peranan
kokurikulum sebagai penyumbang dan pelengkap kepada pengajaran dan
pembelajaran di dalam bilik darjah, tidak menjadi suatu kesalahan untuk
menjadikan
kurikulum
bilik
darjah
sebagai
panduan
asalkan
boleh
mengukuhkan apa yang sudah dipelajari di dalam bilik darjah.

Muka Surat
| 80

Kegiatan kokurikulum lazimnya berlaku di luar bilik darjah. Pendekatan

kokurikulum yang jelas ialah yang menjadikan alam semula jadi dan alam
sekitar sebagai tempat pengajaran dan pembelajaran. Namun ada juga
sesetengah aktiviti kokurikulum yang sememangnya memerlukan kemudahan
dan peralatan khusus seperti kegiatan robotik dan perkhemahan. Ketiadaan
peralatan dan kemudahan ini di sekolah atau yang berhampiran sering dijadikan
alasan untuk tidak menjalankan kegiatan. Tidak dinafikan KPM ada
menyediakan infrastruktur dan kemudahan kokurikulum di sekolah namun
masih banyak lagi kelemahan dan kekurangan yang perlu dibaiki. Dalam masa
yang sama diperaku ada sesetengah kemudahan dan peralatan yang tidak boleh
dibina di setiap sekolah atas sebab kos pembinaan dan penyelenggaran yang
tinggi dan memerlukan kepakaran jurulatih serta juruteknik. Kemudahan
sebegini sewajarnya diadakan secara berpusat di setiap daerah. Ketiadaan atau
kekurangan kemudahan infrastruktur ini seringkali dijadikan alasan kepada
guru-guru untuk tidak menjalankan kegiatan kokurikulum yang berkaitan.
Berdasarkan perbincangan di atas dapatlah dirumuskan bahawa faktor

penyebab masa instruksional kokurikulum tidak dilindungi adalah seperti yang
berikut:
(a)
sikap pentadbir sekolah yang tidak sensitif kepada keperluan

melaksanakan kegiatan kokurikulum dengan sebaik mungkin,
(b)
guru-guru yang kurang kompeten dalam melaksanakan kegiatan

kokurikulum,
(c)
kandungan kurikulum sesetengah kegiatan kokurikulum yang tiada,

tidak lengkap atau tidak standard, dan
(d)
kekurangan kemudahan, fasiliti dan peralatan khusus untuk sesuatu

kegiatan kokurikulum di sekolah atau yang berhampiran.
Muka Surat
| 81

CADANGAN TINDAKAN/PENYELESAIAN:
Secara jelas isu MMI dalam kokurikulum ialah masalah peringkat sekolah
namun jika diteliti secara mendalam masalah yang timbul ada yang berpunca
daripada kelemahan dasar/ polisi pihak lain seperti daripada pihak KPM.
Dalam hal ini, penulis mencadangkan dua kaedah penyelesaian yang
melibatkan peringkat sekolah dan peringkat KPM.
Peringkat Sekolah:
1.
Pengetua/ Guru Besar sebagai agen transformasi kokurikulum:
Jatuh bangun kokurikulum di sekolah ditentukan oleh wibawa Pengetua/

Guru
Besar.
Kefahaman
sebenar
tentang
kokurikulum
serta
kepentingannya dan dasar-dasar pelaksanaannya sebagaimana yang telah

ditetapkan oleh KPM seharusnya dikuasai oleh setiap Pengetua/ Guru
Besar. Seterusnya, kebolehan menaakul kokurikulum dan kemudian
menterjemahkan dalam bentuk pengurusan sekolah merupakan kemahiran
yang dituntut dan wajib ada pada setiap Pengetua/ Guru Besar. Tidak
dinafikan dalam mengurus kokurikulum di peringkat sekolah, KPM
mengambil pendekatan fleksibel dengan memberikan kepercayaan kepada
daya usaha dan inisiatif Pengetua/ Guru Besar. Sungguhpun begitu dalam
isu MMI kokurikulum Pengetua/ Guru Besar boleh menjadikan strategistrategi yang berikut sebagai panduan:
(a)
Mengubah persepsi negatif warga sekolah tentang bidang

kokurikulum-
Pengetua/ Guru Besar bertanggungjawab untuk
memberikan kesedaran dan meyakinkan semua warga sekolah

(murid, guru, ibu bapa, dan masyarakat setempat) tentang dasar
sebenar kerajaan tentang kokurikulum. Salahfaham tentang peranan
Muka Surat
| 82

kokurikulum sebagai kegiatan sampingan yang boleh dilaksanakan

setakat
seadanya
perlu
dihapuskan.
Pengetua/
Guru
Besar
seharusnya mampu mengubah persepsi dan minda warga sekolah

bahawa kegiatan ini ialah suatu kegiatan yang penting, terancang
dan bersistematik yang mampu menghasilkan kemenjadian manusia
secara menyeluruh termasuk pembangunan kepelbagaian intelek
dan intelek emosi. Dalam masa yang sama kegiatan ini menjadi
landasan kepada kerjaya murid semasa dewasa dan yang lebih
penting menjadi aset negara dalam menjana sumber manusia yang
berkualiti.
(b)
Mempelbagaikan
kelab/
persatuan
dan
aktiviti-aktiviti
kokurikulum- Kepelbagaian kelab/ persatuan amat perlu demi

memenuhi tuntutan kepelbagaian kebolehan dan minat murid.
Sungguhpun begitu Pengetua/ Guru Besar bertanggungjawab
memastikan bilangan kelab/ persatuan yang ditubuhkan telah
mengambil kira bilangan keseluruhan murid, kemahiran guru dan
kemudahan/ peralatan yang ada. Kepelbagaian aktiviti juga perlu
mengambil kira program berbentuk penyertaan ramai dan program
yang bermatlamatkan kecemerlangan. Dalam memenuhi tuntutan
dan keperluan murid untuk menubuhkan sesuatu kelab/ persatuan,
Pengetua/ Guru Besar perlu menimbangkan secara rasional dan
praktikalnya pelaksanaan kelab/ persatuan itu.
(c)
Mewujudkan suasana aktiviti kokurikulum yang meriah Suasana yang meriah bermaksud wujudnya penglibatan semua
warga sekolah dalam sesuatu aktiviti/ program kokurikulum yang
dijalankan oleh pihak sekolah. Segala kegiatan kokurikulum yang
dijalankan sepanjang tahun sentiasa diuar-uarkan dan menjadi
perhatian warga sekolah. Dari segi fizikalnya, murid-murid sentiasa
bersaing mempromosikan atau memperagakan imej kelab/ persatuan
Muka Surat
| 83

di persekitaran sekolah.
Penyertaan pasukan sekolah di semua
peringkat aktiviti (daerah, zon, negeri, kebangsaan) nyata amat

kerap dan menjadi sebutan masyarakat setempat. Suasana meriah ini
lebih terbukti apabila pihak sekolah mengadakan aktiviti/ program
kokurikulum seperti Hari Kokurikulum, Sukan Tahunan yang
mendapat sokongan dan sambutan penuh daripada ibu bapa dan
masyarakat setempat. Murid-murid dan guru-guru pula sentiasa
bersungguh-sungguh
menjalankan
peranan
masing-masing.
Manakala pihak sekolah sentiasa sensitif dan berusaha memberikan

pengiktirafan dan penghargaan kepada sebarang usaha serta
penglibatan murid dan guru melalui pelbagai cara.
(d)
Menjalankan aktiviti atau kegiatan kokurikulum sepanjang

tahun - Dalam memastikan aktiviti kokurikulum dijalankan
sepanjang tahun, Pengetua/ Guru Besar perlu peka kepada 3 perkara.
Pertama, keseimbangan tiga bidang aktiviti kokurikulum, iaitu
pasukan pakaian seragam, kelab/ persatuan dan sukan/ permainan.
Kedua, membezakan antara aktiviti mingguan kelab/ persatuan dan
aktiviti kokurikulum peringkat sekolah. Ketiga, aktiviti peringkat
lanjutan seperti peringkat daerah, negeri, kebangsaan, dan
antarabangsa. Pembinaan takwim yang awal boleh membantu murid
dan guru untuk melaksanakan aktiviti sepanjang tahun secara ansur
maju atau peringkat demi peringkat. Aktiviti yang berterusan juga
boleh menghindarkan kebosanan murid kerana kekosongan masa
dipenuhi dengan aktiviti yang dijalankan. Penggunaan kemudahan
dan peralatan kokurikulum dapat digunakan semaksimum mungkin
jika aktiviti dijalankan sepanjang tahun. Umpamanya penggunaan
padang sekolah sepanjang tahun boleh menggambarkan keadaan
kokurikulum di sekolah tersebut meriah dan boleh membawa ke
arah pencapaian sekolah berwatak dan etos sekolah yang
dikehendaki.
Muka Surat
| 84

(e)
Mewujudkan sistem dokumentasi yang dikemas kini, informatif

dan lengkap - Sebagai sebuah organisasi yang berdaftar, perjalanan
sesebuah kelab/ persatuan sekolah perlu didokumentasikan dengan
sempurna. Maklumat yang berinformatif dan lengkap
seperti
senarai ahli dan jawatankuasa, laporan perjumpaan, aktiviti tahunan

dan pencapaian, laporan perbelanjaan boleh menggambarkan
prestasi sesebuah kelab/ persatuan. Malahan laporan tersebut boleh
dijadikan suatu aspek untuk menilai prestasi kelab/ persatuan. Pihak
sekolah juga boleh menjadikan hasil pendokumentasian ini sebagai
pangkalan data kokurikulum yang boleh diedarkan dalam kalangan
warga sekolah atau ke peringkat pengurusan lebih tinggi apabila
dipohon atau diperlukan.
(f)
Mewujudkan
sistem
penilaian
dan
pengiktirafan
yang
diperakukan, adil dan memberangsangkan - Proses penilaian

kokurikulum memerlukan komitmen yang tinggi daripada guru dan
sekolah. Kesedaran dalam kalangan murid tentang syarat-syarat
untuk memperoleh skor yang tinggi perlu ada, dan kriteria penilaian
yang sebenar perlu diperjelas dari semasa ke semasa. Pihak sekolah
pula perlu sentiasa memotivasikan murid dengan memastikan segala
rekod dan bukti pencapaian murid dikemas kini sepanjang masa dan
tidak hanya sewaktu hendak menentukan markah murid. Cara ini
boleh membantu murid yang kurang berprestasi untuk membaiki
prestasinya. Sebaik-baiknya hasil penilaian itu mudah diakses oleh
semua warga sekolah seperti melalui talian telefon atau internet.
Berbanding
penilaian
bidang
akademik,
penilaian
dalam
kokurikulum lebih kepada membantu murid-murid untuk mencapai

hasil penilaian yang lebih bagus.
Muka Surat
| 85

(g)
Menjalankan pemantauan yang berkesan dan berterusanPengetua/ Guru Besar sewajarnya membina dan memperkukuh
sistem pemantauan yang bukan sahaja berkesan malahan juga
berterusan. Amalan ini bertujuan untuk memastikan semua kegiatan
yang dijalankan menepati dasar dan peraturan yang telah ditetapkan.
Hasil daripada pemantauan ini boleh menjadi sumber rujukan untuk
menambah baik pelaksanaan pada masa akan datang. Pemantauan
juga sebagai gambaran keprihatinan pihak sekolah dengan usaha dan
penyertaan murid dalam kegiatan kokurikulum.
(h)
Mewujudkan sumber manusia yang berkemahiran dan komited

- Membina pasukan penggerak kokurikulum di sekolah yang sering
diabaikan oleh Pengetua/ Guru Besar. Seharusnya rekod dan data
guru yang berkemahiran dan tidak berkemahiran dalam sesuatu
bidang kokurikulum perlu sentiasa dikemas kini bagi mewujudkan
pasukan penggerak ini. Guru-guru yang tidak berkemahiran perlu
diberi
peluang
menghadiri
kursus
atau
sekurang-kurangnya
pendedahan secara latihan dalaman (in-house training) dibuat.

Pendedahan latihan dalaman ini termasuklah daripada Pengetua/
Guru Besar/ Guru Penolong Kanan Kokurikulum tentang peranan
dan tanggungjawab guru dalam melaksanakan kegiatan kokurikulum
yang wajib diadakan setiap tahun.
(i)
Membangunkan infrastruktur dan prasarana, perkakasan /

peralatan yang mencukupi dan berkualiti- Dalam kokurikulum
perkara ini bermaksud tempat dan peralatan yang digunakan untuk
aktviti kokurikulum. Hal ini merangkumi kemudahan yang ada di
dalam kawasan sekolah dan di luar kawasan sekolah. Sekolahsekolah yang kurang kemudahan dan kawasan lazimnya digalakkan
menggunakan sumber yang ada di luar sekolah atas dasar konsep
'guna sama'. Cara ini hanya boleh berlaku jika ada suatu penjadualan
Muka Surat
| 86

aktiviti yang sistematik. Kekurangan kemudahan menjalankan

aktiviti juga boleh diatasi dengan 'pengubahsuaian' aktiviti.
Contohnya, permainan bola sepak futsal menggantikan permainan
bola sepak padang, atau mengadakan perkhemahan dalam kawasan
sekolah berbanding di luar. Dalam menyediakan kelengkapan
kemudahan dan peralatan, pihak sekolah wajar mengambil kira
peruntukan yang ada dan memilih peralatan yang berkategori 'perlu'
dan boleh diguna sama, seperti peralatan perkhemahan yang boleh
diguna oleh semua aktiviti. Penyelenggaraan dan penyimpanan
peralatan juga berperanan dalam menentukan kualiti dan ketahanan
kemudahan dan peralatan. Tindakan ini akan membolehkan murid
melakukan aktiviti kokurikulum dengan selamat dan sempurna.
Dalam hal ini, mempunyai tenaga pakar yang mampu menilai
kemudahan dan peralatan serta kemudahan kokurikulum sebagai
nilai tambah yang penting kepada kemajuan kokurikulum di
sesebuah sekolah.
(j)
Menyediakan sumber maklumat, data dan informasi yang

komprenhensif dan dikemas kini- Strategi ini berkaitan usaha
pihak sekolah untuk mempromosi kegiatan kokurikulum sebagai
suatu kegiatan penting di mata semua warga sekolah. Konsep
happening dan lively
kegiatan kokurikulum sekolah boleh
diwujudkan dengan sumber maklumat yang mudah diakses di sekitar

kawasan sekolah seperti melalui papan-papan kenyataan, sudutsudut khas dan bilik sumber. Penyampaian maklumat yang lebih
luas juga boleh dibuat ke luar kawasan sekolah malahan boleh
menjangkau peringkat kebangsaan dan antarabangsa melalui laman
web sekolah atau program khas seperti school linkage programme.
Membudayakan penggunaan maklumat dan informasi kokurikulum
memerlukan suatu usaha yang berterusan dan memerlukan
Muka Surat
| 87

komitmen serta kerjasama semua pihak terutama daripada kalangan

murid dan guru.
(k)
Menjalankan program penyelidikan dan pembangunan yang

berterusan - Sejajar dengan sifat pendidikan yang dinamik, kerjakerja penyelidikan dan pembangunan yang boleh menambah baik
kepada
keberkesanan
kegiatan
kokurikulum
perlu
sentiasa
dilakukan. Kerja-kerja ini melibatkan kreativiti dan inovasi guru,

juga sokongan dan galakan pengurusan sekolah bagi membolehkan
kokurikulum sentiasa relevan dengan keperluan semasa, mantap dan
bertepatan dengan matlamat pendidikan dan pembangunan negara.
Hasil penyelidikan ini perlu disebar luas dan dikongsi bersama
dengan penggiat kokurikulum yang lain atas dasar kebaikan
bersama.
Berdasarkan strategi-strategi di atas boleh dirumuskan bahawa dalam

memastikan masa instruksional kokurikulum dilaksanakan, Pengetua/
Guru Besar perlu melihat dalam skop yang luas yang melibatkan "grand
design" untuk menyelesaikannya. Secara ringkas Pengetua/ Guru Besar
perlu mempunyai pelan induk pembangunan kokurikulum yang
merangkumi pembangunan fizikal dan infrastruktur/ kemudahan serta
peralatan,
pembangunan
guru
pembimbing/
jurulatih/
fasilitator/
penasihat, dan pembangunan aktiviti. Dalam merealisasikan pelan induk

ini, Pengetua/ Guru Besar boleh mendapatkan bantuan dan kerjasama
melalui jawatankuasa yang terlibat dengan kegiatan kokurikulum seperti
Jawatankuasa
Pembangunan
Kokurikulum
Sekolah,
Jawatankuasa
Bimbingan Sekolah, Jawatankuasa Pemantauan dan Penilaian Sekolah

dan jawatankuasa-jawatankuasa yang lain.
Muka Surat
| 88

2.
Peringkat Kementerian:
(a)
Kegiatan Kelab/ Persatuan Sekolah berasaskan Projek Inovasi :
Telah jelas daripada kajian mendapati kegiatan kelab/ persatuan

kurang memberikan impak akibat faktor-faktor seperti kebanyakan
guru kurang berkemahiran, kurikulum yang tidak lengkap dan masa
instruksionalnya gagal dilindungi. Sehubungan dengan itu, kegiatan
ini memerlukan proses perekayasaan dengan pendekatan semua
kelab/ persatuan sekolah melaksanakan aktiviti mingguan yang
berfokus kepada pembuatan projek inovasi.
Justifikasi kepada pendekatan ini adalah untuk membudayakan

amalan kreatif dan inovatif dalam kalangan murid kerana kemahiran
yang sedemikian diperlukan oleh negara pada masa akan datang.
Kokurikulum dilihat selari dengan arah tuju pembudayaan ini kerana
secara semula jadi memberikan ruang dan peluang kepada murid
untuk meneroka, mencuba atau mencuba jaya sesuatu tugasan/
projek yang dipertanggungjawabkan, apatah lagi jika kerja yang
dilakukan itu memenuhi minat dan kebolehan diri yang ada pada
mereka.
Skop kegiatan kelab/ persatuan secara projek berinovasi tertumpu

kepada projek berasaskan sekolah dan khusus berkait rapat dengan
jenis sesuatu kelab dan persatuan. Konsep pelaksanaan projek ialah
berpusatkan kepada murid iaitu guru berperanan untuk membimbing
dan murid-murid melaksanakannya. Sebagai tambahan, ada suatu
bentuk penilaian secara berpusat dibuat. Kementerian berfungsi
untuk membina dasar pelaksanaan manakala JPN dan PPD
bertanggungjawab menyelia dan memantau pelaksanaannya.
Muka Surat
| 89

Pendekatan cara pembuatan projek juga boleh memberikan impak

dari aspek:
i.
Murid
berfokus
untuk
melakukan
kegiatan
kelab/
persatuan - Dalam setiap masa perjumpaan kelab/ persatuan

sekolah, pengisiannya ialah merancang dan menyiapkan projek
atau projek-projek berbentuk inovasi yang berkaitan kelab/
persatuan yang dianggotai. Projek ini boleh dijalankan secara
kumpulan besar atau beberapa kumpulan. Pembuatan projek
yang dipilih oleh murid ini mestilah disiapkan pada hujung
tahun untuk dibuat penilaian. Langkah ini mengatasi masalah
masa instruksional kelab/ persatuan yang tidak berkualiti.
ii.
Pendekatan
berpusat
kepada
murid
Dalam
melaksanakan projek berinovasi, guru berperanan sebagai

pembimbing dan penasihat manakala kumpulan murid akan
merancang dan melaksanakan aktiviti. Setiap projek akan
diketuai oleh seorang ketua dan diurus oleh jawatankuasa yang
dilantik oleh ahli-ahli kumpulan. Guru penasihat kelab/
persatuan hanya bertanggungjawab untuk menyelia dan
memastikan proses pembuatan projek berlangsung dengan
betul dan mengikut jadual. Langkah ini boleh mengatasi
masalah guru yang tiada kemahiran khusus dalam kelab/
persatuan kerana kemahiran utama memadai setakat mengurus
projek.
iii.
Projek Inovasi sebagai showcase sekolah - Pihak sekolah

bertanggungjawab
sokongan
kepada
untuk
memberikan
aktiviti
ini
penghargaan
dengan
dan
menubuhkan
jawatankuasa penilai yang berfungsi menentukan tahap

pencapaian projek yang dihasilkan. Hasilan projek ini boleh
dipamerkan sewaktu Hari Kokurikulum atau Hari Ucapan dan
Muka Surat
| 90

Penyampaian Hadiah sekolah yang boleh diadakan saban tahun

dengan penglibatan ibu bapa dan ahli masyarakat setempat.
Sekolah juga digalakkan untuk mengemukakan hasilan projek
yang bermutu ke peringkat lebih tinggi jika ada sesuatu
pertandingan/ pameran yang berkaitan. Melalui tindakan ini
pihak ibu bapa dan penjaga serta masyarakat luar boleh melihat
bukti atau hasil penglibatan murid-murid dalam kegiatan
kokurikulum.
(b)
Memantapkan
fungsi
Jawatankuasa
Pembangunan
Kokurikulum Kebangsaan:
Jawatankuasa Pembangunan Kokurikulum di peringkat KPM

dianggotai oleh bahagian-bahagian di KPM yang terlibat dengan
aktiviti kokurikulum dan bertujuan menyelaras dasar dan arah tuju
kokurikulum di semua peringkat. Jawatankuasa ini juga berfungsi
sebagai focal person kepada kewujudan sesuatu dasar yang baharu.
Jawatankuasa ini yang juga berperanan untuk menyelesaikan
masalah pertindanan aktiviti, menyelaras peruntukan kokurikulum
bagi semua bahagian yang terlibat, merangka program kejurulatihan,
dan
menilai
perjawatan
pengurusan
di
semua
peringkat.
Jawatankuasa ini juga menjadi think tank kepada sebarang dasar

baharu yang diperkenal oleh KPM. Menyedari isu perlindungan
masa instruksional kokurikulum merupakan isu kebangsaan maka
amatlah wajar jawatankuasa ini berperanan sebagai forum untuk
mencadang penyelesaian masalah di peringkat pengurusan tertinggi
KPM.
Muka Surat
| 91

(c)
Pemantapan Sistem Penyeliaan Kokurikulum oleh KPM, JPN

dan PPD :
KPM bertanggungjawab untuk mewujudkan sistem pemantauan

yang mantap dan konsisten bagi pelaksanaan kokurikulum di
peringkat sekolah. Sistem ini bertujuan untuk memastikan segala
dasar dan peraturan kokurikulum yang ditetapkan telah dipatuhi dan
dilaksanakan oleh semua peringkat terutama
pihak sekolah.
Pelaporan tahunan yang komprehensif perlu dibuat kepada

Jawatankuasa Pembangunan Kokurikulum selepas siri pemantauan
tahunan tersebut selesai.
Jawatankuasa ini juga akan menguatkuasakan segala bentuk

peraturan yang berkait dengan kokurikulum untuk memberikan
kesedaran kepada semua pihak bahawa kegiatan ini terikat kepada
undang-undang yang telah diwartakan dan boleh membawa kepada
hukuman/ penalti kepada pesalah yang melakukannya.
(d)
Pegawai dan Jurulatih/Personel:
Masalah guru yang kurang mahir dalam bidang kokurikulum

memerlukan suatu tindakan yang mantap terutama sekali secara
melihat semula sejauh mana pengisian kurikulum yang berkaitan
kokurikulum di peringkat institusi perguruan dan universiti, benarbenar relevan dan memenuhi keperluan sekolah. Di samping itu,
guru-guru yang memasuki pasaran sekolah benar-benar kompeten
untuk mengendalikan kegiatan kokurikulum. Disebabkan hal
sedemikian, suatu program pembangunan dan pengembangan
kejurulatihan/
personel
di
semua
peringkat
pelaksanaan
Muka Surat
| 92

yangmelibatkan jangka pendek dan panjang terhadap guru-guru

kokurikulum dalam perkhidmatan perlu diwujudkan.
Pada masa yang sama tindakan segera perlu dibuat dengan

memenuhkan kekurangan pegawai yang mengurus kokurikulum di
semua peringkat mengikut keperluan yang telah ditimbang tara.
Begitu juga perlunya suatu mekanisme yang jelas diwujudkan untuk
memastikan pegawai yang terlibat dengan pengurusan kokurikulum
mempunyai pengalaman dan telah lulus kursus khas (berkaitan
kokurikulum) sebelum menyandang jawatan.
(e)
Melengkapkan Pusat Kokurikulum Negeri dan Daerah :
Dasar penubuhan Pusat-pusat Kokurikulum Negeri dan Daerah

untuk membantu pihak sekolah yang tiada kemudahan, peralatan
dan kepakaran aktiviti menjalankan aktiviti kokurikulum dengan
lebih bersistematik dan selamat. Kewujudan pusat-pusat ini
terutamanya di peringkat daerah menjadi nilai tambah kepada
kegiatan kokurikulum sebagai pusat rujukan dan rujukan sekolah, di
samping sebagi pusat latihan kepada guru-guru kokurikulum yang
kurang mahir. Dalam hal ini melengkapi kemudahan infrastruktur
Pusat-pusat Kokurikulum Negeri dan Daerah sebagaimana yang
dirancang akan memberikan impak besar terutama dari segi
penjimatan kos operasi kegiatan kokurikulum secara menyeluruh,
dan juga mengatasi masalah guru-guru yang kurang mahir.
Memenuhi keperluan bilangan jurulatih sepenuh masa di Pusatpusat Kokurikulum Negeri dan Daerah boleh membantu masalah
melindungi masa instruksional kokurikulum juga masa instruktional
akademik. Jika bilangan jurulatih mencukupi, masalah guru-guru
Muka Surat
| 93

meninggalkan kelas kerana terlibat dalam kegiatan di peringkat

daerah, negeri, dan kebangsaan boleh dikurangkan apabila
tanggungjawab itu boleh diserahkan kepada jurulatih yang dilantik
secara sepenuh masa.
KESIMPULAN
Isu melindungi masa instruktional kokurikulum memerlukan penyelesaian yang

mantap dan konsisten. Komitmen yang tinggi diperlukan, tidak sahaja daripada
pihak sekolah malahan juga PPD, JPN dan KPM. Tidak seperti bidang
akademik yang prestasinya diukur melalui peperiksaan awam, prestasi
kokurikulum dinilai berasaskan kehadiran, jawatan yang disandang, tahap
penglibatan dan pencapaian murid dalam sesuatu kelab/ persatuan yang
dianggotai. Sehubungan dengan itu, pendekatan yang fleksibel dan praktikal
dalam melaksanakan kegiatan ini perlu diberi pertimbangan dengan mengambil
kira kekangan-kekangan yang dihadapi oleh pihak sekolah. Sungguhpun begitu
dalam masa yang sama, masa instruktional yang telah ditetapkan untuk
kegiatan kokurikulum perlu dilaksanakan sebaik-baik yang mungkin. Dalam
hal ini pelaksanaan aktiviti kelab/ persatuan secara pembuatan projek
berinovasi dilihat sebagai suatu yang menepati kriteria yang diperlukan.
Secara jelas, kegagalan melindungi waktu instruksional kokurikulum

berpunca daripada kegagalan pihak sekolah meletakkan kokurikulum di tempat
yang sewajarnya dalam sistem sekolah. Sungguhpun begitu faktor-faktor
penyebab sampingan kepada kelemahan tersebut perlu juga diambil kira
sebagai perkara yang mustahak. Dalam masa KPM menggesa pihak Pengetua/
Guru Besar membaiki strategi pelaksanaan kokurikulum di peringkat sekolah,
amatlah molek KPM juga mengambil langkah-langkah penyelesaian isu ini.
Muka Surat
| 94

SYOR
Jawatankuasa Pembangunan Kokurikulum KPM mengesyorkan agar cadangancadangan yang berkaitan mengatasi masalah melindungi masa instruktional
kokurikulum dipertimbangkan untuk kelulusan. Cadangan-cadangan tersebut
meliputi perkara berikut:
1.
Program Transformasi Kokurikulum Peringkat Sekolah.
2.
Program kelab/ persatuan sekolah secara projek berinovas.i
3.
Sistem pemantauan dan penguatkuasaan peraturan pelaksanaan

kokurikulum sekolah.
4.
Melengkapkan pembangunan fizikal dan infrastruktur di 137 Pusat

Kokurikulum Daerah.
5.
Melengkapkan bilangan jurulatih secara sepenuh masa di Pusat

Kokurikulum Negeri, seramai 708 orang dan di Pusat Kokurikulum
Daerah seramai 3,425 orang.
Muka Surat
| 95

Rujukan
Bahagian Naziran, Kementerian Pelajaran Malaysia, Kajian Mengenai
Keberkesanan Kokurikulum di Sekolah, 2010
Bahagian Kokurikulum dan Kesenian, Kementerian Pelajaran Malaysia,
Laporan Tinjauan Minat Murid dalam Kegiatan Kokurikulum, 2011
Bahagian Sekolah, Kementerian Pendidikan Malaysia, Himpunan Kertas
Seminar Kokurikulum, 1970 hingga 1990,
Bahagian Sekolah, Kementerian Pelajaran Malaysia, Panduan Pengurusan
Kokurikulum, 2007
Kementerian Pendidikan Malaysia, Surat Pekeliling Ikhtisas KPM (1971 2010), 2011.
Ramlan Abdul Wahab, Panduan Pengurusan Kokurikulum Di Sekolah, 2004,
Banter Sdn. Bhd., Kuala Lumpur.
Kementerian Pendidikan Malaysia, Surat Pekeliling Ikhtisas KPM (1971 2010), 2011.
Muka Surat
| 96

PENGURUSAN MASA DALAM KONTEKS

PELAKSANAAN PENTAKSIRAN SEKOLAH
Muka Surat
| 97

PENGURUSAN MASA DALAM KONTEKS PELAKSANAAN

PENTAKSIRAN SEKOLAH
Oleh
ENCIK ROHESAN BIN MUHAMMAD
Kementerian PendidikanMalaysia
PENGENALAN
Pentaksiran Berasaskan Sekolah (PBS) merupakan satu pentaksiran yang

bersifat holistik iaitu menilai aspek kognitif (intelek), afektif (emosi dan
rohani) dan psikomotor (jasmani) selaras dengan Falsafah Pendidikan
Kebangsaan dan Kurikulum Standard Sekolah Rendah (KSSR). PBS mentaksir
bidang akademik dan bukan akademik. Bidang akademik terdiri daripada
Pentaksiran Sekolah (PS) dan Pentaksiran Pusat (PP), manakala bidang bukan
akademik terdiri daripada Pentaksiran Psikometrik (PPsi) dan Pentaksiran
Aktiviti Jasmani, Sukan dan Kokurikulum (PAJSK). Kedua-dua bidang ini
memberikan pengiktirafan dan autonomi kepada guru untuk melaksanakan
pentaksiran formatif dan sumatif yang berasaskan sekolah.
Muka Surat
| 98

PENTAKSIRAN SEKOLAH (PS)
Pentaksiran Sekolah (PS) ialah pentaksiran yang dirancang, dibina, ditadbir,

diperiksa, direkod dan dilapor oleh guru sekolah yang berkenaan. PS boleh
dilaksanakan dalam bentuk formatif dan sumatif. Pentaksiran formatif
dijalankan seiring dengan proses pengajaran dan pembelajaran (PdP). Contoh
instrumen yang boleh digunakan ialah lembaran kerja, pemerhatian, kuiz,
senarai semak, laporan tugasan, dan ujian penggal. PS berfungsi sebagai
pentaksiran untuk pembelajaran (assessment for learning) dan pentaksiran
tentang pembelajaran (assessment of learning).
PS ialah komponen utama dalam proses PdP kerana berperanan

mengukuhkan pembelajaran murid, meningkatkan pengajaran guru dan mampu
memberikan maklumat yang sah tentang apa yang telah dilaksanakan atau
dicapai dalam satu-satu proses PdP.
PS ialah proses pentaksiran berterusan yang dilaksanakan oleh guru dan

sekolah sepenuhnya meliputi aspek perancangan, pembinaan item dan
instrumen pentaksiran, pentadbiran, pemeriksaan atau penskoran, perekodan,
dan pelaporan. PS penting untuk menentukan keberkesanan pengajaran guru
dalam usaha menghasilkan insan yang harmoni dan seimbang. Pentaksiran ini
merupakan aktiviti yang berterusan yang menuntut komitmen yang tinggi serta
hala tuju yang jelas daripada guru dan pihak sekolah untuk memperkembang
potensi setiap murid ke tahap maksimum.
Ciri- ciri Pentaksiran Sekolah:
a)
Holistik iaitu mampu memberikan maklumat keseluruhan tentang

pencapaian pengetahuan dan kemahiran serta pengamalan nilai
murni.
Muka Surat
| 99

b)
Berterusan iaitu aktiviti pentaksiran berjalan seiring dengan PdP.
c)
Fleksibel iaitu kaedah pentaksiran yang pelbagai mengikut

kesesuaian dan kesediaan murid.
d)
Merujuk standard prestasi yang dibina berdasarkan standard

kurikulum. PS boleh dilaksanakan secara:
i. Pentaksiran formatif yang dijalankan seiring dengan proses PdP.
ii. Pentaksiran sumatif yang dijalankan pada akhir unit
pembelajaran, semester atau tahun.
Dalam usaha penambahbaikan kepada pentaksiran sekolah sedia ada,

Pentaksiran Rujukan Standard diperkenalkan iaitu menggunakan Standard
Prestasi untuk melihat kemajuan dan pertumbuhan (growth) pembelajaran serta
pencapaian prestasi seseorang murid. Pentaksiran ini merupakan proses
mendapatkan maklumat tentang sejauh mana murid tahu, faham dan boleh buat
atau telah menguasai apa yang dipelajari berdasarkan pernyataan standard
prestasi yang ditetapkan mengikut tahap-tahap pencapaian seperti yang
dihasratkan dalam dokumen kurikulum. Pentaksiran Rujukan Standard tidak
membandingkan pencapaian seseorang murid dengan murid lain tetapi melapor
prestasi murid dalam pembelajaran dengan menerangkan tentang kemajuan dan
pertumbuhan (growth) murid dalam pembelajaran merujuk pernyataan
standard. Murid-murid dinilai secara adil dan saksama sebagai individu dalam
masyarakat berdasarkan keupayaan, kebolehan, bakat, kemahiran dan potensi
diri tanpa dibandingkan dengan orang lain. Pihak sekolah mampu mendapatkan
maklum balas yang lengkap dalam bentuk data kualitatif dan kuantitatif yang
merangkumi segala aspek tentang diri seseorang murid itu bagi membolehkan
pihak yang bertanggung jawab mengenali, memahami,menghargai, mengiktiraf
dan memuliakan anak didik sebagai insan yang berguna, penting dan
mempunyai potensi untuk menyumbang kepada pembangunan negara dan
bangsa mengikut keupayaan dan kebolehan masing-masing.
Muka Surat
| 100

Dokumen Standard Prestasi dibangunkan oleh Lembaga Peperiksaan

(LP), KPM. Dokumen ini mengandungi panduan untuk mentaksir pencapaian
murid mengikut tahap-tahap pencapaian seperti yang dihasratkan dalam
dokumen kurikulum.
FALSAFAH PENDIDIKAN KEBANGSAAN
STANDARD PRESTASI
STANDARD
KURIKULUM
Matlamat
Objektif MP
Standard Kandungan
Standard
Pembelajaran
Apa yang patut dipelajari
PENTAKSIRAN
Pernyataan Standard
Deskriptor
Evidens
Instrumen
Apa yang dilaporkan

tentang perkembangan
dan pencapaian murid
Standard Prestasi
Standard Prestasi merupakan satu pernyataan yang menerangkan tentang

pencapaian atau penguasaan seseorang individu dalam sesuatu bidang yang
telah dilalui. Standard ini memandu pentaksir bagaimana aktiviti pentaksiran
boleh dan dapat dilaksanakan secara adil dan berfokus merujuk standard yang
ditetapkan. Standard ini juga menjadi sumber rujukan oleh semua pihak yang
terlibat dalam pendidikan secara langsung dan tidak langsung seperti murid,
guru, ibu bapa serta pihak yang berkepentingan untuk menunjukkan dengan
jelas matlamat yang ingin dicapai dalam sistem pendidikan. Dengan
menggunakan Standard Prestasi:
a)
Murid tahu dengan jelas apa yang perlu dikuasai atau dicapai, apa
yang ditaksir dan kualiti yang diharapkan dalam sesuatu pentaksiran.
Muka Surat
| 101

b)
Guru tahu matlamat yang akan dicapai dalam pendidikan murid di

sekolah, apa yang ditaksir dan kualiti yang harus ada pada setiap
murid.
c)
Ibu bapa tahu apa yang telah dikuasai atau dicapai oleh anak-anak
mereka selepas melalui proses pendidikan untuk satu tempoh
tertentu.
d)
Pihak yang berkepentingan tahu hasrat dan matlamat kurikulum

dalamsistem pendidikan negara serta kualiti murid yang dihasilkan
daripada sistem pendidikan tersebut.
Selain itu, Standard Prestasi juga boleh dijadikan kayu ukur standard
pendidikan negara dan sebagai alat untuk membandingkan dengan standard
pendidikan negara lain. Pernyataan Standard diletakkan dalam kategori
mengikut Band (Band 1, Band 2, Band 3,Band 4, Band 5 dan Band 6) yang
disusun mengikut hierarki dan dijelaskan dengan deskriptor yang menyatakan
tingkah laku terperinci yang boleh diperhati dan diukur dalam menentukan
prestasi individu.
Kerangka Standard Prestasi
Jadual 1: Kerangka Standard Prestasi

BAND
STANDARD
Tahu, Faham dan Boleh Buat dengan Beradab Mithali
Tahu, Faham dan Boleh Buat dengan Beradab Terpuji
Tahu, Faham dan Boleh Buat dengan Beradab
Tahu, Faham dan Boleh Buat
Tahu dan Faham
Tahu
Deskriptor pula merujuk perkara yang murid seharusnya tahu dan boleh
buat berdasarkan standard pembelajaran yang diterangkan dalam Standard
Muka Surat
| 102

Kurikulum bagi mata pelajaran berkenaan. Deskriptor setiap pernyataan

standard berbeza bagi setiap tahun pembelajaran.
Pernyataan evidens (murid) ialah pernyataan yang menerangkan

bagaimana murid menunjukkan apa yang dia tahu dan boleh buat. Kualiti ini
juga merujuk aspek yang boleh dilaksana dan ditadbir. Evidens (bahan)
merujuk bahan atau apa-apa bentuk bukti yang dapat ditunjukkan oleh murid
yang melaksanakan sesuatu tugasan. Evidens boleh dalam bentuk produk atau
proses seperti gambar foto, grafik, artifak dan laporan. Evidens juga boleh
dalam bentuk verbal dan perubahan tingkah laku murid. Guru harus kreatif
dalam memilih tugasan dan boleh menggunakan pelbagai jenis instrumen
pentaksiran untuk menguji penguasaan atau pencapaian murid bagi sesuatu
domain. Antara contoh instrumen yang sesuai digunakan ialah ujian bertulis,
demonstrasi atau kuiz.
Dalam aspek pengurusan masa dalam PS, kita tidak boleh lari
membincangkan perancangan pentaksiran dalam PdP. Sejak kebelakangan ini
terdapat segelintir masyarakat yang mempersoalkan pelaksanaan PBS dengan
menyatakan bahawa pentaksiran ini menambahkan beban guru, mengganggu
PdP, dan pelaksanaan PBS akan menyebabkan tidak cukup masa untuk
menghabiskan sukatan mata pelajaran.
Muka Surat
| 103

Peranan Standard Prestasi dalam PS

MULA
Pemulihan
Belum mencapai
tahap penguasaan
Telah mencapai
Tahap penguasaan
2012 LEMBAGA PEPERIKSAAN,

KEMENTERIAN PELAJARAN MALAYSIA
50
Rajah 1: Proses Pengajaran, Pembelajaran dan Pentaksiran (3 P)
PS bukan suatu perkara yang baharu dalam sistem pendidikan.

Pentaksiran ini dalam bentuk formatif berjalan sering dengan proses PdP. Kini,
dalam PBS penekanan juga diberikan kepada perekodan pencapaian murid
secara online. LP tidak pernah mencadangkan perubahan kepada proses PdP,
cuma LP menekankan kepada kaedah pentaksiran baharu yang sebenarnya
telah pun dilaksanakan oleh guru di sekolah.
Permulaan proses PdP ialah perancangan guru menyediakan perkara yang

perlu diajar dengan memilih kandungan mata pelajaran yang terdapat dalam
Dokumen Standard Kurikulum. Guru akan merancang kaedah pengajaran,
menyediakan
bahan-bahan
pengajaran
dan
seterusnya
menyampaikan
kandungan tersebut kepada murid dengan menggunakan pelbagai strategi,

mengikut kreativiti guru. Guru kemudian akan mentaksir pemahaman murid
tentang perkara yang diajar. Pentaksiran juga boleh dilakukan dengan
menggunakan pelbagai strategi dan instrumen pentaksiran yang bersesuaian
dengan perkara yang ditaksir. Guru juga boleh melakukan pentaksiran secara
Muka Surat
| 104

tidak formal, sebagai contoh menggunakan kaedah pemerhatian iaitu guru

menilai setiap murid secara berterusan tentang apa yang mereka tahu, faham
dan boleh buat. Guru juga boleh menilai pencapaian dengan cara penyoalan
secara lisan atau menggunakan pelbagai instrumen yang sesuai dengan
kehendak standard prestasi. Setelah menilai pencapaian murid, guru akan
merujuk dokumen standard prestasi untuk melaporkan pencapaian murid
berdasarkan evidens yang dikemukakan oleh murid, sama ada dalam bentuk
proses, produk atau diri murid itu. Bagi murid yang telah mencapai standard
yang ditetapkan, guru akan meneruskan pengajaran-pembelajaran kandungan
yang berikutnya dalam dokumen Standard Kurikulum. Sekiranya murid tidak
mencapai standard yang ditetapkan, guru akan membuat sesi pemulihan untuk
membimbing
murid
tersebut.
Guru
menentukan
strategi
pengajaran
berdasarkan pengalaman pembelajaran untuk membantu murid.
Bagi murid yang telah menguasai standard yang ditetapkan, guru akan
merekod dan melaporkan tahap penguasaan murid dalam aplikasi Sistem
Pengurusan Pentaksiran Berasaskan Sekolah (SPPBS). Bagi memudahkan dan
menjimatkan masa, guru perlu merekodkan pencapaian tersebut dalam borang
prestasi transit terlebih dahulu. Kerja merekod ke dalam SPPBS mungkin boleh
dilakukan pada bila-bila masa yang sesuai. Pelaporan tahap penguasaan murid
yang dijana oleh aplikasi SPPBS perlu dikeluarkan oleh pihak sekolah pada
bila-bila masa mengikut keperluan.
Muka Surat
| 105

Jadual 2 : Jadual Pengoperasian PBS

Bil.
Perkara
Tempoh
Tindakan
1.
Surat Arahan Pelaksanaan PBS ke

JPN.
Disember
LP
2.
Mengedarkan Surat Pekeliling dan

Surat Arahan Pelaksanaan PBS ke
PPD dan Sekolah.
Disember
JPN
3.
Mesyuarat Jawatankuasa PBS

Sekolah.
Januari - Mac, April Jun, Julai - September

Oktober Disember
4.
Pendaftaran SPPBS.
Januari Februari
Sekolah
5.
Tempoh pelaksanaan PBS.
Sepanjang sesi
persekolahan
Sekolah
6.
Aktiviti Penjaminan Kualiti:

Pementoran, Pemantauan,
Penyelarasan dan Pengesanan.
Sepanjang tahun dan

mengikut keperluan
7.
Pengumpulan skor murid dalam

SPPBS.
Sepanjang tahun
Sekolah
8.
Pelaporan skor murid.
Mengikut keperluan
Sekolah
JPN / PPD /
Sekolah
Sekolah / PPD /
JPN / LP /
Bahagian KPM
Peranan Dalam Pelaksanaan PS
PS memberikan penekanan kepada peranan pentadbir sekolah, guru, murid, ibu

bapa, dan pihak berkepentingan.
Pentadbir Sekolah
a) Mengadakan program pembangunan staf secara berterusan yang
merangkumi aspek pengetahuan dan kaedah pelaksanaan PS.
b) Menyediakan peralatan, bahan, dan jadual.
c) Menyediakan kemudahan untuk melaksanakan PS.
d) Menyediakan ruang dan kaedah penyimpanan rekod.
e) Menjalankan pementoran, pemantauan, dan penyelarasan.
Muka Surat
| 106

Guru
a) Menjadi pentaksir / pemudah cara dalam proses pengajaran,
pembelajaran, dan pentaksiran.
b) Membuat pemerhatian secara langsung dan tidak langsung untuk
mendapatkan
maklumat
tentang
tingkah
laku
murid
dalam
pembelajaran.
c) Menyediakan instrumen pentaksiran.
d) Memberikan maklum balas tentang pencapaian murid.
e) Membantu membaiki pembelajaran murid berdasarkan maklumat
yang diperoleh.
f) Mengumpul rekod dan data penguasaan murid.
g) Melaporkan penguasaan murid.
Murid
a) Mengetahui dan memahami standard prestasi.
b) Mengetahui perkara yang perlu dikuasai.
c) Mempamerkan pengetahuan dan kemahiran yang dikuasai.
d) Membaiki prestasi untuk mencapai standard yang ditetapkan.
Ibu Bapa
a) Mengetahui
dan memahami standard prestasi dalam sistem
pentaksiran.
b) Memahami dan menyedari potensi, kekuatan, dan kelemahan anak.
c) Memahami
dan
mengiktiraf
kewujudan
perbezaan
individu
(individual differences).
d) Membantu anak mencapai tahap penguasaan mengikut keupayaan.
Muka Surat
| 107

5 Pihak Berkepentingan
a) Mengetahui dan memahami transformasi pendidikan dalam aspek pentaksiran.
b) Memahami dan menyedari peranan yang boleh dimainkan dalam menjayakan
pentaksiran di sekolah.
Evidens PS
1.
Memberikan pelbagai bentuk sokongan dalam aktiviti pentaksiran.
2.
Evidens PS ialah bahan atau apa-apa bentuk bukti yang dapat ditunjukkan
oleh murid yang melaksanakan sesuatu tugasan dalam bentuk produk atau
proses.
a)
Penulisan
i.
Menulis aksara pada perantara dengan tujuan untuk membentuk

perkataan dan gagasan lain yang mewakili bahasa atau
maklumat.
ii.
b)
Penciptaan bahan-bahan yang disampaikan melalui tulisan.
Bahan cetakan
i. Hasil kerja murid yang menggunakan pelbagai medium cetakan.
c)
Persembahan
i. Pembentangan atau penglibatan murid dalam mempamerkan
bakat melalui pelbagai aktiviti.
d)
Foto
i. Gambar yang mempunyai persamaan dengan suatu subjek.
e)
Grafik
Muka Surat
| 108

i.
Merupakan persembahan visual yang ditunjukkan pada

permukaan seperti dinding, kanvas, skrin komputer, kertas,
papan untuk tujuan jenama, pemberitahuan, ilustrasi atau
hiburan. Contoh grafik ialah gambar, foto, lukisan, seni tanpa
ton, graf, topografi, nombor, simbol, reka bentuk geometri,
peta, lukisan kejuruteraan atau imej lain. Grafik selalunya
menggabungkan teks, ilustrasi, dan warna.
ii.
Grafik boleh wujud sebagai grafik berfungsi atau berseni.

Grafik juga boleh merupakan bayangan atau menggambarkan
perkara yang wujud dalam dunia sebenar.
f)
Artifak
i.
Bahan yang dihasilkan dan salinan yang dicatatkan sebagai satu

tinggalan sejarah atau telah dibuat sekian lama.
ii.
g)
Bahan yang dihasilkan seperti arca.
Laporan
i. Penulisan berformat untuk melaporkan sesuatu tugasan.
h)
Model
i. Bentuk fizikal objek yang tidak berdasarkan skala sebenar.
i)
Produk
i. Barang atau perkhidmatan yang dihasilkan.
j)
Rakaman
i. Perekodan / pelaporan dalam bentuk audio visual.
k)
Bahan Informasi Komunikasi danTeknologi (ICT)

Muka Surat
| 109

i. Sebarang bentuk penyimpanan evidens yang menggunakan ICT.
l)
Proses Gerak kerja / aktiviti semasa melakukan tugasan.
m)
Lisan / verbal.
n)
Perlakuan
Penyediaan Fail Murid

1.
Sediakan dua fail untuk menyimpan evidens murid. Fail tersebut adalah
seperti yang berikut:
a)
Fail Perkembangan Murid (FPM)

i. Setiap murid mempunyai 1 FPM, dikhaskan untuk menyimpan
setiap evidens terkini untuk setiap mata pelajaran,
ii. Evidence diserah kepada murid setelah direkodkan dalam SPPBS
dan pelaksanaan Penjaminan Kualiti.
b)
Fail Showcase (FS)

FS adalah untuk menyimpan evidens murid yang terbaik dan terpilih
dalam band. Fail ini boleh dijadikan bahan showcase. Fail ini boleh
dibentuk mengikut :
i. aliran (contoh: semua tingkatan 1) ; atau
ii. kelas; atau
iii. mata pelajaran.
Nota :
Muka Surat
| 110

Pihak sekolah dikehendaki menyediakan FPM dan FS seperti perkara (a) dan
(b)
di
atas,
di
peringkat
sekolah.
Walau
bagaimanapun
kaedah
pelaksanaannya tertakluk kepada keputusan JK PBS sekolah.
1.
Pengurusan Evidens oleh Guru
a)
Evidens hendaklah diserah semula kepada murid setelah direkod

dalam aplikasi SPPBS.
b)
Guru hendaklah memberikan maklum balas kepada murid agar

murid boleh membuat penambahbaikan, pentaksiran semula dan
pengayaan pembelajaran.
c)
Evidens yang terbaik dan terpilih pada tahun semasa dalam band
boleh dijadikan bahan showcase.
Muka Surat
| 111

PENGOPERASIAN LATIHAN DALAM

PERKHIDMATAN (LDP) BERASASKAN
SEKOLAH (SCHOOL BASED)
Muka Surat
| 112

PENGOPERASIAN LATIHAN DALAM PERKHIDMATAN (LDP)

BERASASKAN SEKOLAH (SCHOOL BASED)
Oleh
AHMAD ZAKI BIN SALLEH,
RAZLEE BIN MOHAMAD
HABIDAH @ ABIDAH BINTI IBRAHIM
Abstrak
Latihan Dalam Perkhidmatan (LDP) perlu diberi kepada guru bagi meningkatkan
profesionalisme keguruan. Latihan berasaskan sekolah (School Based) ialah satu
kaedah pelaksanaan latihan tanpa menjejaskan waktu pembelajaran dan pengajaran
(PdP) dan dapat melindungi masa instruksional di sekolah. Pelaksanaan kaedah
latihan seperti ini tidak mungkin dapat direalisasikan sepenuhnya tanpa kefahaman,
sokongan dan kerjasama semua pihak khususnya pegawai di peringkat Jabatan
Pendidikan Negeri (JPN) dan Pejabat Pendidikan Daerah (PPD). Kertas makluman
ini bertujuan untuk menjelaskan tentang pelaksanaan latihan berasaskan sekolah.
Kertas ini juga memberikan syor dan cadangan latihan dalam perkhidmatan
berasaskan sekolah yang dapat melindungi masa instruksional di sekolah.
PENGENALAN
Muka Surat
| 113

Mesyuarat Profesional Kementerian Pendidikan Malaysia (KPM) Bil.7/2007

bertarikh 21 November 2007 telah meluluskan Konsep Pengoperasian Latihan
Peningkatan Profesionalisme Bidang Pengajaran dan Pembelajaran
Bagi
Pegawai Perkhidmatan Pendidikan, KPM dengan memberikan penekanan

pengoperasiannya secara school-based selaras dengan konsep let managers
manage dan amalan Latihan Dalam Perkhidmatan (LDP)
guru-guru luar
negara yang menunjukkan fokus latihan guru masa ini kepada latihan
berasaskan sekolah.
Garis panduan ini hendaklah dibaca
bersama Garis
Panduan
Pengoperasian Latihan Dalam Perkhidmatan bagi Pegawai Perkhidmatan

Pendidikan (PPP), KPM Tahun 2009 dan juga Garis Panduan Pengoperasian
Latihan Dalam Perkhidmatan Secara School-Based Tahun 2010.
DEFINISI LATIHAN GURU SECARA SCHOOL-BASED
1.
Program latihan dianjurkan oleh pihak sekolah.
2.
Aktiviti yang diambil kira :

i.
Kursus
ii.
Bengkel
iii.
Taklimat Profesional
iv.
Seminar
v.
Sesi Input In-house
vi.
Hari Profesional
Muka Surat
| 114

3.
Latihan dijalankan di premis sekolah sendiri kecuali kes penggabungan

beberapa buah sekolah disebabkan bilangan guru yang sedikit. (Sekolah
SKM atau guru-guru panitia).
4.
Kursus jangka pendek iaitu 6 jam dianggap sebagai 1 hari berkursus.
CADANGAN/ ASAS PERTIMBANGAN
Pengetua/ Guru Besar memainkan peranan penting sebagai pemimpin

instruksional yang efektif bagi merealisasikan pelaksanaan latihan secara
school-based, seperti saranan oleh Hanny pada Tahun 1987 iaitu:
In todays world, effective principals are expected to be
effective instructional leaders the principal must be
knowledgeable about curriculum development, teacher
and instructional effectiveness, clinical supervision, staff
development and teacher evaluation
Pengetua/ Guru Besar haruslah melaksanakan perkara-perkara berikut

sebelum latihan school-based dapat dilaksanakan :
(a)
menubuhkan jawatankuasa latihan school-based peringkat sekolah
(b)
mengadakan kajian keperluan latihan bagi guru-guru
(c)
memuat turun modul latihan
(d)
membuat rujukan dari pelbagai sumber
(e)
mengadakan sesi pemantapan kandungan modul bersama ahli

jawatankuasa school-based
(f)
melaksanakan school-based kepada guru-guru
(g)
mengkaji keberkesanan latihan yang dijalankan

Muka Surat
| 115

(h)
melaksanakan kajian impak keberkesanan latihan
Latihan Dalam Perkhidmatan secara school-based ialah sebahagian

daripada proses Pembangunan Profesionalisme Secara Berterusan (CPD) bagi
memastikan anggota KPM sentiasa berpengetahuan dan bermaklumat terkini.
Ha; ini selaras dengan perubahan sistem pendidikan terkini yang memerlukan
setiap anggota KPM sentiasa menambah ilmu pengetahuan khasnya yang
berkaitan dengan pendidikan.
Semua permohonan kursus/ latihan dan kehadiran peserta bagi latihan

secara school-based hendaklah melalui aplikasi Sistem Pengurusan Latihan
Guru (e-SPLG).
CADANGAN TINDAKAN
1.
KAEDAH PELAKSANAAN
Latihan Dalam Perkhidmatan secara School-based dapat dilaksanakan di

peringkat sekolah melalui kaedah berikut :
(a) Kaedah Latihan
i.
Kursus peluasan dasar-dasar KPM
Kursus dasar-dasar KPM hendaklah dilaksanakan secara

school-based dalam tempoh satu bulan selepas wakil sekolah
menerima pendedahan bagi mengelakkan kecairan ilmu dan
direkodkan. Contohnya kursus-kursus seperti KSSR, LINUS,
Muka Surat
| 116

Pentaksiran Berasaskan Sekolah, MBMMBI, Prasekolah dan

Satu Murid Satu Sukan.
Bagi kursus-kursus yang berbentuk fungsional, Pengetua/ Guru
Besar bertanggungjawab untuk memastikan bahawa semua
kakitangan di bawah seliaannya mendapat latihan dan
maklumat yang cukup dan lengkap.
ii.
Kursus-kursus yang dirancang oleh pihak sekolah.
Kursus-kursus yang dirancang oleh pihak sekolah berdasarkan

Analisa Keperluan Latihan (Training Need Analysis-TNA) dan
pihak sekolah perlu merancang, melaksana, memantau,
menilai, merekodkan pelaksanaannya secara berkala dan
dilaporkan.
(b)
Sesi Pembelajaran
Pelaksanaan sesi pembelajaran secara school-based seperti taklimat

dan ceramah profesionalisme hendaklah dirancang, dilaksana,
dipantau, dilapor, dan direkodkan pelaksanaannya.
(c)
Pembelajaran Kendiri
i.
Pembacaan Buku
Kaedah pembacaan buku ialah salah satu alternatif sekiranya
kewajipan menghadiri kursus bagi semua kakitangan awam
tidak dapat dipenuhi. Pembacaan buku dan bahan ilmiah perlu
dibentangkan dalam bentuk perkongsian ilmu iaitu satu
pembentangan bersamaan satu hari berkursus. Pembacaan ini
Muka Surat
| 117

perlu dirancang, dilaksana, diulas, dikongsi ilmu, direkod, dan

dilaporkan.
[Rujuk: KP(PP)0022/252(23) bertarikh 20 Disember 2010]
ii.
Secara e-Pembelajaran
Pembelajaran
melalui
kaedah
e-Pembelajaran
bertujuan
meningkatkan kompetensi individu secara school-based.

Sehubungan dengan itu kaedah perlu dirancang, dilaksana,
diberi
maklum balas kepada
latihan,
dilaporkan,
dan
direkodkan.
(d)
Bagi kursus LDP school-based yang dirancang melebihi daripada

empat jam hendaklah menggunakan hari Sabtu sebagai hari
berkursus
[Rujuk:SPI
Bil.8/2005].
dicadangkan
agar
JPN/
PPD
pelaksanaan
bagi
memudahkan
Dalam
usaha
menyelaraskan
pihak
tersebut,
tarikh-tarikh
pengurusan
sekolah
menjadualkan aktiviti yang hendak dilaksanakan dari semasa ke

semasa dan pemantauan pelaksanaan dapat dijalankan secara teratur
oleh pihak KPM, JPN dan PPD.
(e)
Pelaksanaan juga boleh diadakan secara bersiri, sama ada selama

satu jam atau dua jam pada hari-hari bekerja biasa dan dijadualkan
mengikut keperluan.
(f)
Perkongsian Pembelajaran Kendiri dalam sesuatu perjumpaan juga

boleh diambil kira sebagai 1 hari berkursus sekiranya mencukupi 6
jam pembentangan.
Muka Surat
| 118

2.
KAEDAH PENGIRAAN 7 HARI SETAHUN
KAEDAH PELAKSANAAN
3.
BILANGAN HARI YANG

BOLEH DIAMBILKIRA
Kaedah Latihan
Minimum 2 hari
Sesi Pembelajaran
Maksimum 5 hari
Pembelajaran Kendiri
Maksimum 3 hari
PANGKALAN
DATA
LATIHAN
SCHOOL
BASED
DAN
menyedia
dan
PEROLEHAN
Pengetua/
Guru
Besar
bertanggungjawab
menyelenggarakan rekod latihan pegawai dan kakitangan yang meliputi

perancangan/ pelaksanaan, pemantauan program latihan termasuk
peruntukan dan perbelanjaan. Pengetua/ Guru Besar hendaklah bersedia
untuk mengemukakan maklumat di atas apabila diperlukan.
Sistem Pengurusan Latihan Guru (e-SPLG) yang telah dibangunkan

membantu JPN, PPD dan sekolah mendapatkan maklumat berkaitan
dengan kursus/ latihan yang telah dihadiri oleh guru-guru. Sistem e-SPLG
yang sentiasa dikemas kini dapat membantu JPN, PPD, dan sekolah
membuat perancangan LDP secara school based.
[Rujuk: KP(PP)0089/144/8(46) bertarikh 19 April 2007]
Muka Surat
| 119

4.
PENGOPERASIAN PELAKSANAAN PROGRAM KURSUS

Carta Aliran
Rujuk Lampiran 1
1. Pelantikan Jawatankuasa
LDP peringkat sekolah
2. Melaksanakan Kajian
Keperluan
3. Perancangan Tahunan 1.Membuat Perancangan Tahun

2. Takwim LDP sekolah lengkap.
4. Taklimat daripada
JPN/PPD
5. Mesyuarat LDP
6. Dokumentasi
7. Kertas Kerja dan

Permohonan
8
9
1. Pengedaran Kad Pelaporan

Latihan.
2. Pengedaran garis panduan
pelaksanaan.
1. Agihan bidang tugas.
2. Diadakan 2 kali setahun setiap
penggal.
1. Fail pengurusan LDP.
2. Fail dokumen LDP.
3. Fail pelaksanaan LDP.
Borang permohonan Kursus LDP,
kertas kerja, senarai semak.
Menjalankan kursus selepas

mendapat kelulusan PPD (untuk
bukan kursus
PTJ) seperti
1.sekolah
Menjalankan
dirancang.
9. Menjalankan Kursus / 2. Memantau dan Menilai
Pemantauan /
1. Pelaksanaan
PenghantaranKursus.
laporan kursus 2
8. Kelulusan PPD /
Pengetua / Guru
Besar
Penilaian
10
1. Soal selidik untuk semua guru.

2. Analisis keperluan bidang
kursus.
10. Laporan Kursus
kali setahun (30 Jun dan 31 Dis)

ke Unit LDP (PPD)/JPN.
2. Laporan kewangan setiap bulan.
3. Penghantaran Kad Pelaporan
Latihan ke Unit LDP-PPD/JPN
(akhir tahun).
Muka Surat
| 120

KESIMPULAN
Pelaksanaan LDP yang terancang dan berstruktur akan dapat melindungi masa
instruksional di sekolah. Dalam hal ini, bilangan guru yang mendapat latihan
secara on-site dan meninggalkan sekolah adalah kecil. Kumpulan kecil ini
kelak, akan merancang dan seterusnya melaksanakan LDP kepada semua guru
tanpa mengganggu masa instruksional. Bagi memastikan LDP berjaya
mencapai objektif, pemimpin instruksional seharusnya meneliti kaedah
pelaksanaan dan tempoh masa yang secukupnya untuk memberikan peluang
kepada semua guru meningkatkan profesionalisme dan masa instruksional di
sekolah.
SYOR
Pemimpin Instruksional seharusnya memantau dan menilai setiap aktiviti LDP

school-based yang dilaksanakan bagi memastikan;
a. Pelaksanaan Latihan Dalam Perkhidmatan hendaklah dirancang bagi
melindungi masa instruksional di sekolah,
b. Pelaksanaan Latihan Dalam Perkhidmatan secara bersiri hendaklah
dijalankan pada hari Sabtu atau selepas waktu instruksional,
c. Latihan
Dalam
Perkhidmatan
dapat
membantu
meningkatkan
profesionalisme guru di luar waktu instruksional,

d. Melalui LDP school-based ini bilangan guru yang meninggalkan
sekolah dapat diminimumkan dan kadar gangguan masa instruksional
dapat dikurangkan.
Muka Surat
| 121

Rujukan:
Garis Panduan Pengoperasian Latihan Dalam Perkhidmatan Secara School
Based, Kementerian Pelajaran Malaysia, Januari 2010.
Garis panduan Pengoperasian dalam Perkhidmatan Kementerian Pelajaran
Malaysia bagi Pegawai Perkhidmatan Pendidikan , Kementerian Pelajaran
Malaysia, Kementerian Pelajaran Malaysia, 2009.
Surat Siaran KP(PP)0022/252(23) bertarikh 20 Disember 2010
Surat Siaran SPI Bil.8/2005
Surat Siaran KP(PP)0089/144/8(46) bertarikh 19 April 2007
Muka Surat
| 122

Lampiran 1
JAWATANKUASA LATIHAN SCHOOL-BASED PERINGKAT

SEKOLAH
1.
SEKOLAH MENENGAH
Pengerusi
Pengetua
Timbalan Pengerusi
Guru Penolong Kanan Akademik
Setiausaha LDP
Guru Kanan Mata Pelajaran
Penolong Setiausaha
Guru Data
Ahli Jawatankuasa
Penolong Kanan Hal Ehwal Murid

Penolong Kanan Kokurikulum
Penolong Kanan Petang
Penolong Kanan Tingkatan Enam
Guru Kanan Mata Pelajaran
Guru Kaunselor
Guru Cemerlang
Guru Media
Pengerusi Kelab Guru
Ketua Pembantu Tadbir/ PT Kewangan
2.
SEKOLAH RENDAH
Pengerusi
Guru Besar
Timbalan Pengerusi
Guru Penolong Kanan Akademik
Setiausaha LDP
Ketua Panitia
Pen. Setiausaha
Guru Data
Ahli Jawatankuasa
Penolong Kanan Hal Ehwal Murid

Penolong Kanan Kokurikulum
Muka Surat
| 123

Penolong Kanan Petang

Ketua-ketua Panitia
Guru Bimbingan
Guru Cemerlang
Guru Media
Pengerusi Kelab Guru
Ketua Pembantu Tadbir/ PT Kewangan
**Bagi Sekolah Kurang Murid (SKM), pelantikan AJK mengikut

kesesuaian sekolah.
Muka Surat
| 124

GLOSARI
Muka Surat
| 125

GLOSARI
KPM
- Kementerian Pendidikan Malaysia
JPN
- Jabatan Pendidikan Negeri
PPD
- Pejabat Pendidikan Daerah
JPA
- Jabatan Perkhidmatan Awam
BPG
- Bahagian Pendidikan Guru
IAB
- Institut Aminuddin Baki
JNJK
- Jemaah Nazir dan Jaminan Kualiti
BKK
- Bahagian Kokurikulum dan Kesenian
BPSH
- Bahagian Pengurusan Sekolah Harian
PPK
- Pusat Perkembangan Kurikulum
LP
- Lembaga Peperiksaan
PdP
- Pengajaran dan Pembelajaran
MMI
- Melindungi Masa Instruksional
SOP
- Standard Operating Procedure (Prosedur Standard Operasi)
LDP
- Latihan Dalam Perkhidmatan
SIP
- School Improvement Programme (Program Peningkatan

Sekolah)
PLC
- Professional Learning Community (Komuniti Pembelajaran

Profesional)
RPH
- Rancangan Pengajaran Harian
RPT
- Rancangan Pengajaran Tahunan
NILAM
- Nadi Ilmu Amalan Membaca
SMK
- Sekolah Menengah Kebangsaan
PPPLD
- Pegawai Perkhidmatan Pendidikan Lepasan Diploma

Muka Surat
| 126

AJK
- Ahli Jawatankuasa
JK
- Jawatankuasa
PK
- Penolong Kanan
HEM
- Hal Ehwal Murid
PIBG
- Persatuan Ibu bapa - Guru
BBM
- Bahan Bantu Mengajar
VRC
- Virtual Repository Centre (Pusat Repositori Maya)
NKRA
- National Key Result Area (Bidang Keberhasilan Utama Negara)
SPPK
- Sektor Pengurusan Pembangunan Kemanusiaan
TALIS
- Teaching and Learning International Survey (Kajian

Antarabangsa Pengajaran dan Pembelajaran)
ALT
- Academic Learning Time (Masa Pembelajaran Akademik)
SK
- Sekolah Kebangsaan
SPI
- Surat Pekeliling Ikhtisas
TOV
- Take-Off Value
OTI
- Operational Target Increase
ETR
- Expected Target Result
OKU
- Orang Kurang Upaya
PBS
- Pentaksiran Berasaskan Sekolah
PS
- Pentaksiran Sekolah
PPsi
- Pentaksiran Psikometrik
PAJSK
- Pentaksiran Aktiviti Jasmani, Sukan dan Kokurikulum
KSSR
- Kurikulum Standard Sekolah Rendah
SPPBS
- Sistem Pengurusan Pentaksiran Berasaskan Sekolah
LINUS
- Literasi dan Numerasi
Muka Surat
| 127

MBMMBI - Memartabatkan Bahasa Malaysia dan Memperkukuhkan

Bahasa Inggeris
Muka Surat
| 128

10
PENYUMBANG
Muka Surat
| 129

PENYUMBANG
Penasihat
Dato Haji Sufaat bin Tumin
Timbalan Ketua Pengarah Pelajaran

Ketua Pasukan
Dr. Jafri bin Abu
Bahagian Pengurusan Sekolah Harian
Setiausaha
Ahmad Faris bin Johan
Penolong Setiausaha
Mohd Saifulnizal bin Sabian
Editorial
Dr. Jafri bin Abu
Rose Lina binti Ismail
Saiful Bahari bin Mohd Tauhid
Anuar Adnan bin Ismail
Azlina binti Yusoff
Ummul Aemma binti
Murtedza
Pembaca Proof
Saruchi bin Sawal
Bahagian Pendidikan Teknik dan

Vokasional

Vokasional
Bahagian Pengurusan Sekolah Berasrama
Penuh dan Sekolah Kecemerlangan
Vokasional
Sekolah Kebangsaan Kajang Utama
Sekolah Kebangsaan Bandar Baru Bangi
Dr. Nazirah binti Mohd Nordin
SK Sungai Serai, Kajang, Selangor
Dr. Noor Hayati binti Che Mat
SK Sungai Kantan, Kajang, Selangor
Nor Salina binti Mohd. Zainudin
SMK Taman Jasmin 2, Kajang, Selangor
Muka Surat
| 130

Penulis
Haji Sufaat bin Tumin
Bong Muk Shin
Dr. Mohd Suhaimi bin Mohamed Ali
Abd Munir bin Mohd Rashid
Nadimin bin Abdul Aziz
Timbalan Ketua Pengarah Pelajaran

Dr. James Ang Jit Eng

Haji Abdul Razak bin Alias
Mahamad Amran bin Kamsi
Ahmad Zaki bin Salleh

Habidah@Abidah binti Ibrahim
Razlee bin Mohamad
Rohesan bin Muhamad
Reka Bentuk dan Susun Atur

Vokasional
Reka Bentuk Kulit

Urus Setia
Dr. Jafri bin Abu
Rose Lina binti Ismail

Anuar Adnan bin Ismail
Abrar bin Idris
Hasliza binti Md Ali

Vokasional
Bahagian Pengurusan Sekolah Berasrama
Penuh dan Sekolah Kecemerlangan
Bahagian Pendidikan Islam
Vokasional
Muka Surat
| 131

Buku MMI 1 - Pelaksanaan Final

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Buku MMI 1 - Pelaksanaan Final

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MELINDUNGI MASA

Kementerian Pendidikan Malaysia

MELINDUNGI MASA INSTRUKSIONAL

CETAKAN PERTAMA NOVEMBER 2013

Melindungi Masa Instruksional (ProtectingInstructional Time)

Pemerhatian Guru Meninggalkan Bilik Darjah Semasa Proses

Pengurusan Masa dalam Konteks Pelaksanaan Pentaksiran

Pengoperasian Latihan dalam

Syabas dan tahniah kepada Sektor Operasi Pendidikan, Kementerian Pendidikan

TAN SRI ABD GHAFAR BIN MAHMUD

Setinggi-tinggi penghargaan kepada pasukan petugas Sektor Operasi Pendidikan,

Melindungi Masa Instruksional (MMI)

Melindungi Masa Instruksional (MMI)

Kemajuan pendidikan di negara ini sentiasa diberi keutamaan dalam semua

Bagi memastikan hasrat kerajaan untuk memberikan pendidikan berkualiti

PPPM 2013-2025 telah menggariskan hala tuju sistem pendidikan negara

Melindungi Masa Instruksional (MMI)

sebagai usaha menambah baik dan memantapkan kepimpinan pengajaran dan

Melindungi Masa Instruksional (MMI) merupakan salah satu komponen

Objektif pelaksanaan program MMI ialah:

memastikan semua peringkat pengurusan pendidikan memahami

memastikan semua peringkat pengurusan pendidikan dapat

semua Jabatan Pendidikan Negeri (JPN) dan Pejabat Pendidikan

memastikan peningkatan masa pembelajaran berkesan dalam

memastikan guru mesti berada di dalam kelas dan melaksanakan

Melindungi Masa Instruksional (MMI)

Hasil daripada perbincangan dan pelaporan di peringkat KPM maka

Melindungi Masa Instruksional (MMI)

MELINDUNGI MASA INSTRUKSIONAL

Melindungi Masa Instruksional (MMI)

MELINDUNGI MASA INSTRUKSIONAL (PROTECTING

Melindungi Masa Instruksional (MMI)

Pendidikan masa ini memberikan perhatian utama tentang peningkatan kualiti

Penulisan ini akan membincangkan isu berkaitan dengan pengurangan

pemimpin sekolah dan guru memberikan

perhatian atas usaha melindungi masa instruksional di sekolah untuk

Ilmu pengetahuan atau pendidikan ialah tonggak kepada pembangunan

Kerajaan telah melaksanakan pelbagai program transformasi yang

Melindungi Masa Instruksional (MMI)

Program Transformasi Kerajaan sesungguhnya berhasrat untuk memastikan

Susulan daripada itu, Transformasi Pendidikan Negara melalui Bidang

Pembangunan pendidikan tidak ketinggalan diberikan keutamaan dalam

Kepentingan pembangunan pendidikan turut menjadi fokus dalam Bajet

Melindungi Masa Instruksional (MMI)

sedemikian ini memperlihatkan keprihatinan kepimpinan negara untuk

Guru termasuk pemimpin sekolah merupakan agen utama pelaksana dasar

Guru Cemerlang semestinya unggul dan berani melakukan transformasi

KEBERHASILAN PEMBELAJARAN FOKUS SISTEM PENDIDIKAN

Driscoll, 2000; Gagne, 1965 menyatakan bahawa pembelajaran merupakan satu

Melindungi Masa Instruksional (MMI)

kemahiran, nilai, dan sikap. Perkembangan yang berlaku kepada murid

Dewasa ini para cendekiawan dan pendidik sering membincangkan

Secara umum, hasil pembelajaran merupakan pernyataan yang dibina

Sebagai pendidik atau perancang sistem pendidikan negara, pencapaian

Melindungi Masa Instruksional (MMI)

berlaku perbandingan secara terperinci antara sekolah, murid, dan iklim

Jelas kepada kita, 4 sub-NKRA Pendidikan kini menjadi cabaran utama.

Pada masa yang sama, beberapa inisiatif lain dalam Program

KEPENTINGAN PEMIMPIN DAN GURU DALAM SISTEM

The quality of an education system cannot exceed the quality

Melindungi Masa Instruksional (MMI)

Theonly way to improve outcomes is to improve instruction,

High performance requires every child to succeed.