SUSENJE

Suenje je tehnoloka operacija kojom se dio vode iz krute tvari uklanja

ishlapljivanjem.Voda s povrine tvari ishlapljuje, ime se smanjuje vlanost
povrine tvari i radi nastale razlike koncentracije, voda difundira iz unutranjosti
prema povrini tvari.
Koliko vode u jedinici vremena ishlapi s povrine tvari ovisi uglavnom o stanju i
brzini strujanja zraka nad povrinom i o obliku veze izmeu tvari i vode.Za
difuziju je vode prema povrini tvari odluna je:
struktura tvari, te
kapilarne pojave i
brzina difuzije pare
Budui da je voda u krutoj tvari vezana kapilarnim silama, tlak je vodene pare
iznad krute tvari MANJI nego tlak vodene pare nad povrinom vode kod iste
temp.Vodu u krutoj tvari dijelimo na slobodnu i vezanu vlagu.
Pod pojmom slobodne vlage je voda koja ima beznaajno mali tlak vodene pare u
odnosu na tlak pare nad povrinom vode kod iste temp.Pod pojmom vezane vlage
je voda koja ima mali tlak vodene pare u odnosu na tlak pare nad povrinom vode
kod iste temp.
Susenje
se
koristi
u
hemijskoj,
prehrambenoj,
farmaceutskoj,biohemijskoj,poljoprivrednoj,kremickoj i drugim industrijama.
RAVNOTEA KOD SUENJA
Izmeu vlanosti zraka bilo kog stanja i vlanosti tvari postoji odreena
ovisnost.Ova se ovisnost pregledno moe prikazati na , y dijagramu gdje je
relativna vlanost, a y kg vode na 1 kg suhe tvari u nekoj tvari.Vlanost se tvari
y1 kod relativne vlanosti 1 zove higroskopna vlanost.
Vrste susenja:
Direktno direktni kontakt medija za susenje i vlaznog materijala
Indirektno indirektni kontakt preko ogrijevne povrsine medija za susenje i
vlaznog materijala
Karakteristike suseceg medija:
1. Protok
2. Temperatura
3. Apsolutna vlaznost
4. Relativna vlaznost
5. Specificna entalpija
6. Pritisak
7. Gustina
8. Specificna zapremina
Vrste susnica:
1. Tunelska
2. Susnica sa trakama
3. Protustrujna rotaciona susnica
4. Fluidizacijska susnica
5. Susnica sa valjcima

ADSORPCIJA
Adsorpcija je proces separiranja nepozeljnih komponenata iz vise komponentne
smjese uz pomoc selektivnog cvrstog adsorbensa.Adsorbens predstavlja fino
usitnjenu cvrstu materiju koja raspolaze sa velikom povrsinom,a samim time i
velikom povrsinskom energijom uslijed cijeg djelovanja neke molekule imaju
prirodnu sklonost vezivanja na povrsinu cestica adsorbensa.Pri provodenju
procesa adsorpcije molekule prenosive komponente B se vezu na adsorbens tako
da nakon odredenog vremena njegove sile vezivanja slabe pa u tom slucaju treba
vrsitinprociscavanje reagensa.
UPOTREBA:
Procesi preciscavanja plinova u kojima se nalaze nepozeljne komponente
Separiranje korisnih komponenata iz plinova
Prociscavanje vocnih i biljnih sokova u PI
Rafiniranje sirovog ulja
Prociscavanje zemnih ulja
Flotacija
Preciscavanje otpadnih voda
Vrste adsorenasa:
1. Adsorbensi silikagel,razne vrste glina-za separaciju organskih spojeva iz
vodenih ekstrakta,nafte,raznih ulja
2. Adsorbensi na osnovu SiO2 za prociscavanje jestivog ulja i vocnih sokova
3. Adsorbensi na osnovu cistog ugljika-za prociscavanje vodenih otopina
anorganskih ili organskih spojeva
4. Adsorbens mora imati sposobnost selektivnosti u odnosu na odredene
komponente koje treba izdvojiti iz smjese

APSORPCIJA

Apsorpcija je difuziona operacija pri kojoj se neka komponenta prenosi iz gasa u

tenost i rasporeuje po celoj masi tenosti.
-Primena apsorpcije:
1. Za dobijanje raznih jedinjenja, kao to su na primer HCl, H 2SO4, HNO3,
H3PO4 itd.
2. Za preiavanje gasova od otrovnih i agresivnih supstanci.
-U zavisnosti od karaktera promene materija pri apsorpciji, razlikujemo:
1. Fiziku i
2. Hemijsku apsorpciju.
Apsorpcija se zasniva na difuziji. Tj. na difuziji gasa u celoj masi tenosti.Kada
neka gasna komponenta dolazi u dodir sa tenou, onda preko granice faza
estice gasa difundiraju u tenost. Difuzija se nastavlja i u tenosti.Nakon kratkog
vremena, neke estice gasa iz tenosti se oslobaaju i opet prelaze u gasnu
fazu.Ako je broj apsorbovanih estica vei od broja desorbovanih, kaemo da se
vri apsorpcija.Ako je broj apsorbovanih estica jednak broju desorbovanih,
sistem se nalazi u dinamikoj ravnotei.Tokom apsorpcije oslobaa se toplota,
koja smanjuje mo apsorpcije gasa, odnosno pospeuje desorpciju.
Pogonske sile apsorpcije:
U gasnoj fazi, razlika pritiska (p),
U tenosti razlika koncentracije (c).
Apsorpcija se izvodi u apsorberima.Njihova konstrukcija treba da omogui:
Veliku dodirnu povrinu izmeu gasa i tenosti, i
Protivsmerno strujanje gasa i tenosti.

U industrijskoj praksi su rasprostranjeni sledei aparati:

1. Kolone sa punjenjem

Visina kolone : do 25 m
Odnos visine i
prenika je 3 : 1.
Kolone su iznutra obloene uglavnom keramikom.

2.Komore sa rasprsivanjem

1 Komora
2 Rasprivai

G Gasna smea koja sadri aktivnu komponentu

F Tenost ( apsorbens)
3.Turile
Vulfove
Celarijusove

PRENOS MASE
Grupa tehnoloskih operacija za razdvajanje komponenata smjese se zasniva na
transferu materijala iz jedne faze u drugu i one se nazivaju operacije prenosa
mase.Pri tome transfer mase moze da bude (a i nemora) povezan sa transferom
topline.U skladu sa tim,operacije prenosa mase mogu se podijeliti:
Izotermske (adsorpcija,apsorpcija,ekstrakcija)
Neizotermske (destilacija,rektifikacija,isparavanje,kristalizacija,susenje)
Pogonska sila za prenos mase je razlika koncentracija.Taj isti prenos se zasniva na
neposrednom dodiru faza koji moze biti zastupljen na razlicite nacine kod
razlicitih procesa:
1. Kristalizacija : tecnost i cvrsta faza
2. Apsorpcija gasa : gas-tecnost
3. Destilacija : para-tecnost
4. Ekstrakcija : cvrsta faza-tecnost
5. Susenje : cvrsta faza-ga
6. Adsorpcija : gas ili tecnost-cvrsta faza
Prenos mase predstavlja kretanje prenosive komponente kroz fluid u kome je ona
rsprsena,odnosno kretanje prenosive komponente iz jedne faze u drugu
fazu.Razlikujemo:
1. Jednosmjeran prenos mase prenos mase/komponente iz jedne faze u
drugu (apsorpcija,ekstrakcija)
2. Dvosmjeran prenos mase komponenta ili vise njih koje cine faze prelaze
iz faze u fazu (rektifikacija)
Stacionarni prenos mase koncentracija u svakoj tacki se ne mjenja sa
vremenom,odnosno ostaje konstantna sa vremenom
Nestacionarni prenos mase koncentracije u svakoj tacki se mjenjaju sa
vremenom

Henryev zakon je plinski zakon, koji tvrdi da kod konstantne temperature,

koliina otopljenog plina u tekuini, je direktno proporcionalna s parcijalnim
tlakom tog plina, u ravnotei s tekuinom.Svakodnevni primjer Henryevog zakona
su gazirana pia. Prije nego se boca s gaziranim piem otvori, plin iznad pia u
boci je skoro isti ugljikov dioksid, s pritiskom malo veim od atmosferskog tlaka.
Pie isto ima otopljenog ugljikovog dioksida u sebi. Kada bocu otvorimo, dio plina
u boci pobjegne, davajui karakteristini piskavi um. Kako je tlak iznad tekuine

nii, dio rastopljenog ugljikovog dioksida izlazi iz otopine u obliku mjehuria, sve
dok se ne uspostavi ravnotea.
Raoultov zakon glasi: tlak para otapala, koje se nalazi u ravnotei sa
razrijeenom otopinom, izravno je proporcionalan molnom udjelu otapala u datoj
otopini:

p - parcijalni tlak pare otapala

x - molni udio otapala u otopini

po - parcijalni tlak pare estica otapala

KRISTALIZACIJA

Kristalizacija predstavlja tehnolosku operaciju u kojoj se iz otopine izdvajaju

kristali,odnosno cista otopina.Kristal prestavlja cvrstu jednorodnu materiju
razlicitog geometrijskog oblika ogranicenu ravnim povrsinama.Sastavni dijelovi
kristala smjesteni su u tzv. prostornoj resetki.
Kristalizacija se sastoji iz 2 stadijuma:
1. nastajanje kristala (jezgri kristalizacije)
2. rasta kristala
U oba stadijuma pokretacka sila kristalizacije je stepen prezasicenja
rastvora..Rastvorljivost sitnih kristala je veca od rastvorljivosti krupnijih kristala.

Brzina kristalizacije kolicina cvrste materije u kg koji se u 1 s izdvoji na na

povrsini kristala.
Stepen prezasicenja Kp odnos masenog udjela cvrste materije u prezasicenom i
zasicenom rastvoru iste temperature.

Postupci kristalizacije

Kristalizacija hlaenjem rastvora bez uparavanja ostvaruje se

najjednostavnije.
Kristalizacija uparavanjem rastvora pri cemu se toplina isparavanja dovodi
izvana
Kristalizacija adijabatskim uparavanjem bez dovodenja topline izvana

Visestepena kristalizacija