BAP Proje Özetleri Kitabı

BiLiMSEL ARATIRMA PROJELER
ZETLER KTABI
(2013-2015 YILLARI)
T.C.
ONDOKUZ MAYIS NVERSTES
PROJE YNETM OFS BAKANLII
BLMSEL ARATIRMA PROJELER
ZETLER KTABI
(2013-2015 YILLARI)
ii

Proje Ynetimi Ofisi Bakanl
Aratrma Projeleri zetleri
Hazrlayanlar
Proje Ynetimi Ofisi Bakan
Yrd.Do.Dr. Sema ARIMAN
Proje Ynetimi Ofisi Birimi
ube Mdr Kamuran SOYLU
Beng AKAN ELMALI
Cemal EN
Emrullah YAAR
Ercan EDZ
Glbin DURMUOLU
Glcan AKDA
Mehtap ERLER
Selma KURT
Sevil SEZEN
Dr. eyma ATAY
letiim
Ondokuz Mays niversitesi
Proje Ynetimi Ofisi
Kurupelit Kamps 55200
Atakum/SAMSUN
Tel: 0 362 3121919
Fax: 0 362 4576021
web sitesi: http://www.omu.edu.tr
iii
e-mail: pyo@omu.edu.tr

NSZ
Aratrmac kaynann yetitii ve alt en nemli kurum niversitelerdir. Ayn ekilde,
Aratrmalarda, i veya d kaynakl olsun en fazla destek kullananlar niversitelerdeki
aratrmaclardr. niversiteler salt bilimsel bilgi retmeyi nceleyen aratrmalar yrtme
eilimindeyken, lke ynetimleri ve zel sektr daha ok satlabilir ve ekonomik rekabet etme
nitelikli rn nceleyen aratrmalar yaplmasn istemektedirler. te yandan, lke ynetimleri ve
zel sektr sonuca ulamada aceleci iken, bilim adamlar ve aratrmaclar bilimsel bilgi ve yenilik
retmenin ne kadar uzun ve meakkatli olduunu yaayarak renmilerdir.
Son 20 ylda pazarda yeni rn/yenilik ortaya koyma sresi ok ksald ve eitlilik artt.
Bilimsel bilgi retmenin, artk nerdeyse tmyle, nitelii, fiyat ve farkllyla pazarda rekabet
edebilecek yeni teknoloji, yeni rn/yenilik gelitirmeye ynlendirildiini, zorlandn syleyebiliriz.
retme kaygs olmayanlar ve gerek bilim insanlar iin bu zorlayc eilimin, geleneksel bilimsel
anlay ve alkanlkla badamadndan kabul gtr.
niversitemizde 2008'de lisansst renci says 1200'lerden 6000'lere ykselmitir.
Dolaysyla BAP fonundan desteklenen proje says da en az 5 kat artmtr. zellikle son 2-3
ylda, retim elemanlarmzn Tbitaka desteklenen proje says nceki yllarda 10
dolayndayken 30'u am, 40'a yaklamtr. Yllk destek miktar 5,5 milyona yaklamtr. te
yandan, bu yllarda retim niversitemiz mensuplarnca, ilk olarak "Santez", "Teknogiriim",
"sanayi" ibirlii projeleri ve ok sayda "Avrupa Birlii" projesi destei kazanlmtr. Bu durum,
bizi ehirimiz ve lkemiz iin umutlandrmaktadr.
niversitemiz BAP fonunca desteklenen projelerimizin zetlerine yer verdiimiz bu
kitapk ile aratrmaclarmzn yrtt aratrmalar, bulgularn grme imkan bulacaz. Bu
sayede, bilimsel yakn tarihimizi, bilimsel aratrma nitelik ve zenginliimizi grp analiz
edebileceiz. Bu projelerin sonularndan veya bu projelerden esinlenerek yaplacak yeni
aratrmalarn sonularndan yeni bir rn veya uygulamay pazara sunma imkan
bulunabilecektir. Aratrma heyecanmzn artmas ve umutlarmzn gereklemesi dileiyle...
Prof.Dr. Hseyin AKAN

Rektr
iv

NDEKLER
Sayfa No
BLMSEL ARATIRMA PROJELER STATSTKSEL DAILIMI
vi
2013 YILINA AT PROJELER
D HEKML FAKLTES
ETM FAKLTES
11
FEN - EDEBYAT FAKLTES
19
LAHYAT FAKLTES
46
MHENDSLK FAKLTES
53
TIP FAKLTES
67
VETERNER FAKLTES
107
YAAR DOU SPOR BLMLER FAKLTES
119
ZRAAT FAKLTES
126
BAFRA MESLEK YKSEKOKULU
151
SAMSUN MESLEK YKSEKOKULU
152
154
D HEKML FAKLTES
155
ETM FAKLTES
171
177
LAHYAT FAKLTES
202
KTSAT FAKLTES
203
MHENDSLK FAKLTES
204
TIP FAKLTES
225
VETERNER FAKLTES
262
277
ZRAAT FAKLTES
279
303
304
D HEKML FAKLTES
305
ETM FAKLTES
323
329
LAHYAT FAKLTES
355
MHENDSLK FAKLTES
356
TIP FAKLTES
369
VETERNER FAKLTES
403
422
ZRAAT FAKLTES
423
452
SAMSUN SALIK YKSEKOKULU
453
TERME MESLEK YKSEKOKULU
454

BLMSEL ARATIRMA PROJELER STATSTKSEL DAILIMI

2013-2015 yllarnda BAP btesinden desteklenip sonulanan 1901 kodlu Bilimsel
Aratrma ve Gelitirme Destekleme Program Projeleri, 1902 kodlu Balang Program Projeleri,
1903 kodlu Sanayi ile Birlii Aratrmalarn Destekleme Program Projeleri ve 1904 kodlu
Lisansst Tezleri Destekleme Program Projeleri zetlerinin yer ald bu derleme kitap ile bilimsel
aratrma projelerin sonularnn sunulmas, sanayi ve retim elemanlar ile bu aratrma
sonularnn paylalmas, ortak alma kltrnn oluturulmas ve niversite-sanayi ibirliinin
gelitirilmesine katk salanmas amalanmaktadr. Bylece bu derleme kitap, proje sonularnn
daha yaygn bir etki oluturmasna katk salayacaktr.
Ondokuz Mays niversitesi BAP koordinatrl tarafndan desteklenen 2013-2015 yllar
arasnda toplam 505 adet 1901, 1902, 1903 ve 1904 kodlu bilimsel aratrma projeleri
sonulanmtr. ekil 1de 2013, 2014 ve 2015 yllarnda sonulanan 1901, 1902, 1903 ve 1904
kodlu bilimsel aratrma proje saylarnn dalm gsterilmektedir. 2013, 2014 ve 2015 yllarnda
sonulanan 1901, 1902, 1903 ve 1904 kodlu bilimsel aratrma projelerinin toplam bteleri ekil
2de gsterilmekte olup toplam btesi 10.530.597,30 TLdir. Faklteler, yksekokullar ve
meslekyksek okullarnda 2013, 2014 ve 2015 yllarnda sonulanan 1901, 1902, 1903 ve 1904
kodlu bilimsel aratrma projelerinin dalmlar ekil 3de gsterilmekte olup, en fazla olduu birim,
107 adet bilimsel aratrma projesiyle Tp Fakltesi olmutur. Bilimsel aratrma projelerinin birimler
arasnda yllara gre dalm Tablo 1de verilmektedir.
200
PROJE SAYISI
150
146
148
100
0
2013
2014
2015
YILLAR
ekil 1. 2013, 2014 ve 2015 yllarnda sonulanan 1901, 1902, 1903 ve 1904 kodlu bilimsel
aratrma proje saylar
vi

5000000
PROJE DENE (TL)
4.157.296,53
4000000
3.227.615,40
3.145.685,37
3000000
2000000
1000000
0
2013
2014
2015
YILLAR
aratrma projelerin bteleri
PROJE SAYISI
150
107
100
78
77
50
48
42
20
8
46
10
FAKLTELER-YKSEKOKULLAR-MESLEK YKSEKOKULLARI
aratrma proje saylarnn fakltelere gre dalm
vii

Tablo 1. 2013, 2014 ve 2015 yllarnda sonulanan 1901, 1902, 1903 ve 1904 kodlu bilimsel
aratrma proje saylarnn birimlere gre dalm
*
YILLAR
2013
2014*
FAKLTELER
D HEKML FAKLTES
9
16
ETM FAKLTES
8
6
FEN EDEBYAT FAKLTES
26
25
LAHYAT FAKLTES
6
1
KTSAT VE DAR BRMLER FAKLTES
1
MHENDSLK FAKLTES
14
21
TIP FAKLTES
40
34
VETERNER FAKLTES
12
15
YAAR DOU SPOR BLMLER
7
2
FAKLTES
ZRAAT FAKLTES
25
24
GENEL TOPLAM
147
145
YKSEKOKULLAR
SAMSUN SALIK YKSEKOKULU
GENEL TOPLAM
MESLEK YKSEKOKULLARI
1
1
SAMSUN MESLEK YKSEKOKULU
2
TERME MESLEK YKSEKOKULU
GENEL TOPLAM
3
1
*Yllara gre sonulanan proje saylarn ifade etmektedir.
viii
2015*
TOPLAM*
17
6
26
1
13
33
19
42
20
77
8
1
48
107
46
10
29
145
78
437
1
1
1
1
1
1
2
3
2
1
6

Aratrma Projeleri zetleri (2013 Yl)

2013 YILI

Proje No: PYO.DIS.1901.11.007

DENEYSEL OLARAK OLUTURULAN KEMK DEFEKTLERNN YNLENDRLM DOKU
REJENERASYONU LE TEDAVSNDE, KOLLAJEN MEMBRAN VE K DOKU
YAPITIRICISININ ETKNLNN KARILATIRILMASI
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. smail ENER
Aratrmaclar: Prof.Dr. Sleyman KAPLAN, Yrd.Do.Dr. Mehmet Cihan BEREKET,
Muhsin ZDEMR
Di Hekimlii Fakltesi - Az, Di ve ene Cerrahisi Anabilim Dal
Balang Tarihi:15.09.2011
Biti Tarihi:15.03.2013
ZET
Bu almada, oral ve maksillofasiyal cerrahi pratiinde ska kullanlan ynlendirilmi doku
rejenerasyonu tekniinde greftin zerine rtc olarak uygulanabilecek en gvenilir ajan bulmay
amaladk. 32 rat rastgele 4 gruba ayrld: Hayvanlarn kafatasnda 5 mm apnda defekt
oluturulduktan sonra; 1. Grup greft ile dolduruldu ve sonrasnda rtc olarak kollajen membranla
rtld, 2. Grup greft ile dolduruldu ve sonrasnda rtc olarak Glubran 2 doku yaptrc
uyguland, 3. Grup greft ile dolduruldu ve sonrasnda rtc olarak Bioglue doku yaptrcs
uyguland. 4. Grup bo brakld. 56.gn sonunda sakrifikasyon ilemini takiben ilgili blge alarak
stereolojik inceleme ilemine geildi. Gruplar arasnda greft alanlar ve ba doku alanlar arasnda
anlaml bir fark bulunamamtr (p> 0.05). Yeni oluan kemik miktarnda ise Bioglue ve Glubran
gruplar arasnda istatistiksel olarak anlaml bir fark olmamasna karn (p> 0.05), kollojen
membran grubunda yeni oluan kemik miktar dier iki gruptan anlaml derecede yksek
bulunmutur (p<0.05). Bu almada rtc ajan olarak kollojen membrann en gvenilir ajan
olduu sonucuna varlmtr.
Anahtar Kelimeler: Kemik defekti, ynlendirilmi doku rejenerasyonu, doku yaptrclar.


ELEKTRO EROZYON YNTEMNN Y-TZP SERAMKLER ZERNDEK ETKLERNN
NCELENMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Murat YENSEY
Aratrmac: Doktora rencisi Nergiz UZ
Di Hekimlii Fakltesi - Protetik Di Tedavisi Anabilim Dal
ZET
Bu almann amac elektro erozyon ile yzey ileminin zirkonyum oksit seramiklerin rezin
simanlarla olan balant direncine olan etkisinin ve bu yntemin zirkonyum oksit seramiklerin
bklme dayankllna olan etkisini aratrmaktr. Bu ama iin 60 adet yaklak 4,8X4,8X4 mm
ebatlarnda 60 adet zirkoynum rnek hazrland. Hazrlanan rnekler drt gruba ayrld: srasyla bu
gruplara Al2O3 partiklleri ile kumlama, Lazerle przlendirme, Tribokimyasal Silika kaplama ve
elektro erozyon yntemi ile ileme gerekletirildi. Yzey ilemi yaplan rnekler dual cure rezin
0
siman Panavia F2.0 ile kompozit rneklere simante edildi ve ardndan 500 kez 5-55 C'lerde termal
devirlendirme yapld. Termal devirlendirme yaplan rnekler niversal test cihazna balanarak
dakikada 0.5 mm/dk kafa hz ile makaslama test yntemi uyguland. Daha sonra veriler tek ynl
varyans analizi (ANOVA) ve Post-Hoc testlerinden, Tukey testi ile istatistiksel olarak deerlendirildi.
Yzey ilemlerinin Y-TZP seramiklerin seramiklerin bklme dayankllna etkisini incelemek
amacyla 1.2X4X20 mm ebatlarnda 60 adet zirkonyum rnek hazrland. rnekler her bir grupta 15
adet olmak zere 4 gruba ayrld. gruplara srasyla Kumlama, lazerle przlendirme, tribokimyasal
silika kaplama ve elektro erozyon ile ileme yntemleri uyguland. Daha sonra universal test
cihazna yerletirilen rneklere 3 nokta eme testi uyguland. Elde edilen veriler tek ynl varyans
analizi (ANOVA) ve Post-Hoc testlerinden, Tukey testi ile istatistiksel olarak deerlendirildi.
statistiksel analize gre en yksek balanma dayankllk deeri Grup EE'den elde elde edildi.
Grup EE ve Grup K, Grup L arasnda istatistiksel olarak anlaml fark bulundu (p<0.05). Bklme
dayankll asndan gruplar arasnda anlaml olarak fark grlmedi (p>0.05).
Anahtar Kelimeler: Elektro erozyon, zirkonyum oksit, balanma dayanm, seramik, yzey ilemi.


PERMPLANT VE PERODONTAL HASTALIKLARDA NROJENK ENFLAMASYONUN
NCELENMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. N. Umur SAKALLIOLU
Aratrmaclar: Doktora rencisi Serta SERT, Prof.Dr. Murat GNAYDIN
Di Hekimlii Fakltesi - Periodontoloji Anabilim Dal
ZET
Periimplant ve periodontal hastalklar etiyopatogenezleri ve patobiyolojileri itibariyle
byk benzerlikler gstermektedir. almamzda, periimplant ve periodontal hastalklarda
nrojenik enflamasyonun incelenmesi ve karlatrlmas amacyla lokal periimplant/
periodontal nropeptid oluumu ve salnm deerlendirildi. Ayn azda salkl
periodontal/periimplant dokulara sahip en az bir dii/implant olan 13 birey ve, ayn dalm ve
saylarda gingivitisli/periimplant mukozitisli ve periodontitisli/periimplantitisli dii/implant olan
13er hastadan oluan 39 bireyden, 13er di/implant olacak ekilde 6 alma grubu
oluturuldu. Salkl di ve implantlar srasyla grup 1 ve grup 2, gingivitisli/periiplant
mukozitisliler grup 3 ve grup 4 ve, periodontitisli/periimplantitisli olanlar ise srasyla grup 5 ve
grup 6 olarak snflandrld. SP, NKA, CGRP ve NPY nropeptidlerinin gruplardaki dieti oluu
svs/periimplant oluu svs dzeyleri ELISA yntemi ile belirlenerek nrojenik enflamasyon
deerlendirildi. Periodontal/periimplant saln tespitinde kullanlan rutin klinik muayene verileri
de alma parametreleri olarak kullanld. Nropeptid dzeyleri bamsz alma gruplar
arasnda istatistiksel olarak anlaml fark gsterirken (p< 0.001), baml gruplarda yalnzca NKA
iin grup 5 ve 6 arasnda anlaml bir fark bulundu (p< 0.01). Tm gruplarda SP ve NKA
dzeyleri salkldan hastala geildike art gsterirken, CGRP ve NPY ters orantl olarak
deiim gsterdi (p< 0.001). SP ve NKA birbirleriyle pozitif korelasyon gsterirken, CGRP ve
NPY ile negatif korelasyon gsterdi (p< 0.001). CGRP ve NPYnin birbirleriyle pozitif bir
korelasyon iinde olduu grld (p< 0.001). alma bulgularmz periimplant dokularda
lokal nropeptid salnmnnn olabileceini ve periimplant hastalklarda periodontal
hastalklardakine benzer bir nrojenik enflamatuvar srecin varln ortaya koymutur.
Anahtar Kelimeler: Nrojenik enflamasyon, periimplant hastalk, periodontal hastalk,
Nropeptidler.


LENM DENTNN KEMK FORMASYONU ZERNE ETKSNN DEERLENDRLMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Mahmut SMER
Aratrmac: Doktora rencisi Uur MERCAN
Di Hekimlii Fakltesi - Az, Di ve ene Cerrahisi Anabilim Dal
ZET
Bu almann amac kemik greft materyali olarak kullanlan dentinin elde edilmesinde
standard bir yntem ortaya koyularak dentinin allogreft ve ksenogreft olarak kemik formasyonu
zerine etkisininin ilenmi sr kemii ve kontrol grubuyla karlatrlarak, deerlendirilmesidir.
almada Yeni Zelanda (n-16) tavan kullanld. Tavanlarn her iki parietal blgesine birer adet
olmak zere toplam her bir tavan iin 2 adet standart kemik defekti oluturuldu. 16 tavanda
oluturulan 32 defekt ile n:8 olan 4 grup oluturuldu; A1 grubu: ilenmi insan dentininden elde
edilen greft materyali; A2 grubu: ilenmi tavan dentininden elde edilen greft materyali; B1 grubu:
ilenmi sr kemii (BO-Oss); B2 grubu: kontrol grubu. 4. ve 12. Haftada DEXA ile KMY
deerlendirildi ve 12. haftada patolojik inceleme yapld. 4. ve 12. haftada DEXA ile elde edilen
sonulara gre KMY A1, A2, B1 gruplarnda kontrol grubuna gre istatistiksel olarak anlaml
bulundu. 4. Haftadaki KMY deerleri aasndan A1, A2 ve B1 gruplar arasnda istatistiksel adan
her hangi bir fark bulunmad fakat; 12. haftadaki KMY deerleri asndan B1in dier gruplarla
arasnda istatistiksel olarak anlaml fark bulundu. 12. haftadaki patolojik deerlendirme sonularna
gre A1 ve A2 gruplar arasndaki fark istatistiksel olarak anlaml bulunmazken, B1 in A1 ve A2
gruplarna gre istatistiksel olarak farkl olduu grld. almada greft materyali olarak kullanlan
Bio-Oss, yeni kemik oluumunda kullanlan dier dentin greft materyallerine ve kontrol grubuna
gre daha baarl bulundu. 4. haftadaki DEXA deerlerine gre kemik mineral younluunda; BioOss un, insan dentin grefti ve tavan dentin grefti ile benzer sonular verdii fakat 12. haftada
daha iyi olduu belirlendi.
Anahtar Kelimeler: Dentin, Kemik Grefti, Allogreft, Ksenogreft, DEXA, Kemik Mineral Younluu.


OSTEOPOROTK RAT MODELNDE ZOLEDRONKASTN DEFEKT TAMRNDEK ETKS:
HSTOLOJK, STEREOLOJK VE RADYOGRAFK DEERLENDRME
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. smail ENER
Aratrmac: Doktora rencisi Akif TRER
Di Hekimlii Fakltesi - Az,Di ve ene Cerrahisi Anabilim Dal
ZET
Osteoporoz, kemik remodelingindeki dengesizlik sonucu ortaya kan iskeletsel bir
hastalktr. Zoledronik asit (ZA) nitrojen ieren bir bifosfonattr ve osteoklast aktivitesini inhibe
ederek kemik rezorpsiyonunu engeller. Bu almann amac zoledronik asitin osteoporotik rat
modellerinde oluturulan kemik defekti iyilemesi zerine etkilerini incelemektir. Tm ratlara
overektomi ilemi uygulandktan 6 hafta sonra deneklerin kalvaryalarnda steril serum fizyolojik
irrigasyonu altnda, trefin frez kullanlarak sagital suturun bir ksmn da iine alacak ekilde 5
mm apnda defektler oluturuldu. Operasyondan sonra 48 adet rat her grupta eit sayda
hayvan olacak ekilde alt gruba ayrld. Grup 1 (kontrol), grup 2 (kontrol+ZA), grup 3 (otojen
greft), grup 4 (otojen greft+ZA), grup 5 (Mineross), grup 6 ( Mineross+ZA). Tm hayvanlar
operasyondan 8 hafta sonra sakrifiye edildi. Yeni kemik oluumu, rezorbe olmadan kalan greft
materyali ve ba dokusu radyolojik, histolojik ve stereolojik olarak deerlendirildi. Yaplan
deerlendirmeler sonucunda 8. hafta sonunda grup 4 te yeni kemik oluumunun en iyi dzeyde
olduu belirlendi (p < 0,05). ZA, osteoklastik aktiviteyi inhibe ederek kemik apozisyonunu
arttrm ve rat kalvaryalarna uygulanan kemik greft materyalleri ile beraber yeni kemik
oluumunu stimle etmitir.
Anahtar Kelimeler: Kritik boyutta defekt, osteoporoz, otojen, yeni kemik, zoledronik asit.


D DOKULARININ RE KARI DRENCNN ARTTIRILMASINDA LAZER ve KAZEN
FOSFOPEPTDAMORF KALSYUM FOSFATIN ETKSNN DEERLENDRLMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. ule BAYRAK
Aratrmac: Doktora rencisi Elif pek YILMAZ
Di Hekimlii Fakltesi - Pedodonti Anabilim Dal
ZET
Aratrmamzda Erbiyum:triyum-Alminyum-Garnet (Er:YAG) lazerin tek bana ve
kombine kullanmnn [Asidlo fosfat florid (APF) ve kazein fosfopeptidamorf kalsiyum fosfat
(CPP-ACP)] st ve daimi dilerin rk oluumuna kar direncinin arttrlmasndaki etkilerinin
deerlendirilmesi amalanmtr. 42 adet st ve 42 adet daimi di kullanlarak elde edilen mine
rnekleri rastgele 7 gruba ayrld; kontrol, APF, CPP-ACP, Er:YAG, Er:YAG+APF,
Er:YAG+CPP-ACP, Er:YAG+APF+CPP-ACP. Gruplara gre yzey hazrlama ilemleri
uygulandktan sonra rnekler pH siklusuna tabi tutuldu. Polarize k mikroskobu ile rk
lezyon derinlii, taramal elektron mikroskobu (SEM) ile yzeyde oluan yapsal deiiklikler
deerlendirildi. Sonularn istatistiksel deerlendirmesinde tek ynl ANOVA, Tukey ve t-testi
kullanld. Daimi dilerde APF grubu, CPP-ACP ve Er:YAG gruplarndan daha dk lezyon
derinlii gsterirken (p<0,05), st dilerinde gruplar arasnda anlaml bir farkllk gzlenmedi
(p>0,05). Hem st hem de daimi dilerde, lazerin kombine uygulamalar ile tek bana
uygulanmas karlatrldnda, gruplar arasnda istatistiksel olarak anlaml bir farkllk
saptanmad (p>0,05). St ve daimi diler karlatrldnda ise sadece APF ve Er:YAG+CPPACP gruplar arasnda istatistiksel farkllklar tespit edildi (p<0,05). SEM incelemesinde ise tm
gruplarda uygulanan yzey hazrlama ilemlerine gre morfolojik deiimlerin olduu
gzlendi.Minenin rk oluumuna kar direncinin arttrlmasnda APF, CPP-ACP ve Er:YAG
lazer uygulamalarnn etkili olduu dnlmektedir.
Anahtar Kelimeler: rk Direnci, Florid, Kazein Fosfopeptit-Amorf Kalsiyum Fosfat, Lazer,
Mine.


NFERTLTE TEDAVSNDE UYGULANAN OVULASYON NDKSYONUNUN GNGVAL
NFLAMASYON LE LKSNN NCELENMES
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. nci DEVRM
Aratrmaclar: Doktora rencisi Emel GEDK, Yrd.Do.Dr. Davut GVEN
ZET
Bu almann amac; infertilite tedavisinde uygulanan ovulasyon indksiyonunun, dieti
zerine etkisinin ovulasyon indksiyonu uygulanan ve uygulanmayan bireylerde dieti oluu
svs (DOS) ve tkrkte interlkin-1 beta (IL-1) ve tmr nekrozis faktr alfa (TNF-)
dzeylerinin saptanarak deerlendirilmesidir. almaya ovulasyon indksiyonu uygulanm,
gingivitis tehisi konmu (O) 30; ovulasyon indksiyonu uygulanmam gingivitis tehisi
konmu (G) 15; ovulasyon indksiyonu uygulanmam periodontal salkl (Ps) 16 birey
seilmitir. almaya katlan bireylerden menstrual siklsn 14. gn, plak indeksi (P),
gingival indeks (G), cep derinlii (CD), sondalamada kanama indeksi (SK) lmleri yaplm;
DOS ve tkrk rnekleri toplanmtr. DOS rneklerinin hacim deerlendirmeleri Periotron
8000 ile, DOS ve tkrkte IL-1 ve TNF- dzeyleri de ELSA yntemi ile deerlendirilmitir.
Verilerin istatistiksel analizi iin ANOVA, Tukey testi, Kruskal Wallis testi, Mann-Whitney-U testi
ve Pearson korelasyon analizi kullanlmtr. SK deerleri ve IL-1 total miktar deerleri
ovulasyon indksiyonu uygulanan kadnlarda dier gruplardan anlaml ekilde yksek
bulunmutur. DOS hacim deeri en yksek O grubunda bulunmutur. almamzn sonular,
ovulasyon indksiyonunda kullanlan ilalarn inflamasyonun erken klinik bulgusu olan
sondalamada kanamaya eilimi arttrarak gingival inflamasyonun seyri zerine etkisi olduunu
gstermitir. nfertilite tedavisinin periodontal durum zerine etkilerinin ayrntlaryla
belirlenebilmesi iin uzun sreli ileri dnem almalara ihtiya vardr.


LTHAB PERODONTAL HASTALIKLARDA (AgP VE KRONK P) IL-1 RESEPTR
ANTAGONST GEN POLMORFZMNN ETKLER
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Gkhan AIKGZ
Aratrmac: Doktora rencisi idem COKUN TRER
ZET
Periodontal hastalklar, multifaktriyel etyopatogenezi olan bir grup infeksiyz,inflamatuar
hastalklardr. IL-1 reseptr antagonisti (IL-1ra) geni (IL-1RN) birokinflamatuar hastaln
yatknl ve aktivitesinde rol oynar. Bu almann amac IL-1reseptr antagonisti gen
polimorfizminin iltihabi periodontal hastalklarla (agresif vekronik periodontitis) ilikisinin
incelenmesi ve polimorfizmin periodontal hastalayatknlktaki rolnn deerlendirilmesidir.
almamza 100 periodontal adan salkl ve 103 iltihabi periodontal hastal (PH) bulunan
toplam 203 kii dahil edildi. Hastalarn sondalanan cep derinlii, plak indeksi, gingival indeks ve
sondalamada kanama deerlerleri kaydedildi. alma poplasyonunun tm sistemik salkl
ve sigara imeyen bireylerden seildi. Her bir bireyden 2cc periferal kan rnei alnd ve DNA
ekstraksiyonu spin kolon izolasyon yntemi ile yapld. DNA rnekleri PCR yntemi kullanlarak
amplifiye edildi. Elde edilen PCR rnleri IL-1RN VNTR polimorfizmi asndan yorumland. IL1RN1/1, IL-1RN1/2 ve IL-1RN2/2 genotip dalmlarna gre deerlendirildiinde alma
gruplar arasnda istatistiksel olarak anlaml fark bulunmad. Kontrol grubunda IL-1RN1/1 %63,
IL-1RN1/2 %27 ve IL-1RN2/2 %2 orannda grlrken; PH grubunda ise srasyla %48,5,
%35,9 ve %4,9 olarak grld. Alel sklklarna bakldnda da kontrol ve PH gruplar arasnda
IL-1RN 2 alelinin grlme skl istatistiksel olarak anlamldr. IL-1RN 2 aleli kontrol grubunda
%30 ve PH grubunda da % 44,7 olarak grlmtr. almamzda ortaya koyduumuz
gruplar deerlendirildiinde; IL-1RN 2 alelinin iltihabi periodontal hastalklara yatknlkta etkili
olabilecei dnlmektedir.
Anahtar Kelimeler: Genetik, interlkin-1 reseptr antagonisti, interlkin-1 reseptr antagonist
geni, periodontal hastalklar, polimorfizm.


AGRESF VE KRONK PERODONTTSL BREYLERDE SERUM D VTAMN
DZEYLERNN NCELENMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Turul KIRTILOLU
Aratrmaclar: Doktora rencisi Emrah ANBARCIOLU,
Prof.Dr. Ramis OLAK, Prof.Dr. Gkhan AIKGZ
ZET
Bu almann amac agresif periodontitis, kronik periodontitis, periodontal salkl bireyler
ve d vitamini eksiklii grlen bireylerdeki serum 25(OH)D seviyesini belirleyerek bu bireylerin
periodontal durumlarn lmektir. Agresif periodontitisli bireylerin serum 25(OH)D seviyeleri,
salkl kontrol ve kronik periodontitisli bireylere kyasla dk bulunmutur.Dk serum
25(OH)D seviyesi periodontal hastaln hz ve iddetini arttran nedenlerden biri olabilir.
Anahtar Kelimeler: Agresif Periodontitis, Ataman kayb, D vitamini, Kalsiyum, Fosfor.
10

Proje No: PYO.EGF.1901.10.001

RETMEN ADAYLARININ EVRE SORUNLARINA YNELK ALGILARININ VE
BLG DZEYLERNN KARILATIRMALI ANALZ (BYOLOJ VE CORAFYA
RETMENL BLMLER RNE)
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Necati TOMAL
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. Mehmet YAKIAN, Yrd.Do.Dr. Hilmi DEMRKAYA,
Yrd.Do.Dr. Soner ANKAYA
Eitim Fakltesi - Sosyal Bilimler Eitimi Blm
ZET
Lise corafya ve biyoloji dersleri evre sorunlar veya evre eitimi ile ilgili iki nemli derstir.
Bu dersleri veren iki brann retmenlerine evre sorunlarnn eitimi konusunda byk i
dmektedir. Bu balamda bu iki brann retmenlerinin evre sorunlarna ynelik ilgi ve bilgi
dzeyleri ok nemlidir. Corafya ve biyoloji retmenleri evre sorunlarna ynelik temel eitimi
mezun olduklar blmlerden almaktadr. Bu aratrmada; biyoloji ve corafya retmenlii
blmlerinde okuyan retmen adaylarnn evre sorunlarna ynelik ilgi ve bilgi dzeyleri
arasnda nasl bir fark olduu ve drt yl boyunca verilen eitimin retmen adaylarnn belirtilen
konuda yetimelerine katk salayp salamad ortaya konulmaya allmtr.
Bu aratrma, Atatrk niversitesi, Seluk niversitesi ve Dokuz Eyll niversitesi Corafya
ve Biyoloji retmenliinde renim gren toplam 397 retmen aday zerinde yaplmtr.
Aratrmamzda birinci ve drdnc snf rencileri rneklemi oluturmaktadr. Bu snflarn
alnmasnn nedeni drt yl boyunca verilen eitimin, iki blmn retmen adaylarnn evre
sorunlarna ynelik ilgi ve bilgi dzeylerine nasl bir etkisinin olduunu ortaya koymaktr.
Her iki brann retmen adaylarna evre sorunlar ilgi ve bilgi dzeyleri lei gelitirilmi
ve uygulanmtr. Aratrma sonularna gre; sera etkisi, hzl nfus art, toprak kirlilii gibi
baz evre sorunlarna ynelik corafya retmen adaylarnn bilgi ve ilgi dzeyleri yksek iken;
genetii deitirilmi canllar, biyo eitliliin azalmas gibi baz evre sorunlarnda ise biyoloji
retmen adaylarnn ilgi ve bilgi dzeylerinin daha yksek olduu anlalmaktadr. Nkleer
kirlilik, elektro manyetik kirlilik gibi baz evre sorunlarnda ise hem biyoloji hem de corafya
retmenlii rencilerinin bilgi ve ilgi dzeylerinin dk olduu ortaya kmtr.
Anahtar Kelimeler: evre sorunlar, corafya retmenlii, biyoloji retmenlii, sera etki,
kresel snma.
11


RENME STLLERNE DAYALI RETMN AKADEMK BAARI VE DERSE YNELK
TUTUMA ETKS
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Nevin ZDEMR
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. M. Handan GNE, Yrd.Do.Dr. Dilek ELKLER
Eitim Fakltesi - lkretim Blm
Biti Tarihi: 04.07.2013
ZET
renme stilleri her bir rencinin yeni ve zor bilgiyi renmeye hazrlanrken, renirken ve
hatrlarken farkl ve kendilerine zg yollar kullanmasdr (Boydak, 2005). renme stili, bireyin
renme ortamn nasl alglad, bu ortam ile nasl etkileimde bulunduu ve bu ortama nasl
tepki gsterdiinin sabit gstergeleri olan bilisel, duyusal ve fizyolojik zellikleri olarak tarif
edilmektedir (Yaakub, 1999; Hein ve Budny, 1999). Eer bireylerin renme stillerinin ne olduu
belirlenirse, bu bireylerin nasl renebilecei ve onlara nasl bir retim tasarm
uygulanabilecei de daha kolay bir biimde kestirilebilir (Babadoan,2000). Bu almada
retmen adaylarnn renme stillerinin belirlenmesi ve renme stillerine dayal retimin
retmen adaylarnn akademik baarsna ve derse kar tutumlarna etkisinin eitli demografik
deikenlere (cinsiyet, ya, snf dzeyi, renim alam) gre incelenmesi amalanmtr.
Aratrma, Ondokuz Mays niversitesi Eitim Fakltesi lkretim Blm Sosyal Bilgiler
retmenlii Anabilim Dal ile Fen Bilgisi retmenlii Anabilim Dalnda renim gren
retmen adaylar ile yaplmtr. Aratrma "ilikisel tarama" modeline gre desenlenmitir.
Genel tarama modelleri, "ok sayda elemandan oluan bir evrende, evren hakknda genel bir
yargya varmak amac ile e\Tenin tm ya da ondan alnacak bir grup, rnek ya da rneklem
zerinde yaplan tarama dzenlemeleridir. likisel tarama ise "iki ve daha ok sayda deiken
arasnda birlikte deiim varln ve/veya derecesini belirlemeyi amalayan aratrma
modelleridir. likisel zmleme, korelasyon tr ilikiler veya karlatrma yolu ile elde edilen
ilikilerdir" (Karasar, 2005) retmen adaylarnn renme stillerini belirlemek amacyla Akar ve
Akkoyunlu (1993) tarafndan Trkiye'de uygulanabilirliine ynelik olarak ilk kez almas
yaplan Kolb renme Stili Envanteri (SE) ile Gencel (2006) tarafndan Trkiye'de
uygulanabilirliine ynelik almas ve gvenirlilik aratrmas yaplm olan Kolb renme Stili
Envanteri -III (KSE-III) btnletirilerek kullanlmtr. Kolb'un renme sitili modeline gre
rencilerde drt baskn renme stili bulunmaktadr. Bunlar deitiren, zmseyen, ayrtran
ve yerletiren renme stilleridir (Felder, 1996; Ergr, 1998; Kolb,1984). retim yntemi olarak
ise Kolb tarafndan gelitirilen Yaantsal renme Kuram esas alnmtr. Kolb, Yaantsal
renme Kuramn somut yaant, yanstc gzlem, soyut kavramsallatrma ve aktif yaant
yeteneklerini ieren drt aamal bir dng olarak tanmlanmaktadr (Kolb, 1984). Genel Fiziki
Corafya, Genel Kimya Laboratuar II ve Genel Biyoloji Laboratuar I. dersleri ieriinde yer alan
birer nite, bu renme dngsne uygun olarak yaplandrlmtr. Kolb'un deneyimsel renme
kuramna gre ders tasarmnn etkisini snamak iin n test- son test kontrol gruplu deneme
modeli uygulanmtr. Bu modelde yansz atama ile iki grup oluturulmakta; bunlardan biri deney,
dieri kontrol grubu olarak kullanlmaktadr (Karasar, 2000: 97). almada yansz atama ile
oluturulan deney ve kontrol gruplarndaki rencilerin renme stilleri ile baar testi erii puan
ortalamalar karlatrlmtr.
12


LKRETM OKULLARINDAK ETSEL KULP UYGULAMALARININ ETKLLNE
LKN RENC, RETMEN, VEL ve YNETC GRLERNN
DEERLENDRLMES
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. smail GELEN
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi hsan ONAY
Eitim Fakltesi - Eitim Bilimleri Blm
ZET
Bu aratrmada, ilkretim okullarndaki eitsel kulp uygulamalarnn etkililiine ilikin
retmen,renci, veli ve ynetici grlerinin ortaya karlmas ve bu grlerin baz
deikenler asndan karlatrlarak deerlendirilmesi amalanmtr. Aratrmann kapsamn
Samsun ehir Merkezindeki ilkretim okullar ve bu okullardaki eitsel kulp uygulamalar
oluturmaktadr.
Aratrmada ilikisel aratrma eitlerinden nedensel karlatrmal aratrma modeli
kullanlmtr. Aratrmada veri toplama arac olarak; retmen ve yneticilere grme formu,
renci ve velilere ise beli likert eklinde dzenlenmi anket formlar kullanlmtr. Aratrmada
kullanlan lme aralar aratrmac tarafndan gelitirilmi olup geerlik ve gvenirliklerinin
salamas yaplmtr. renci anketi gvenirlik analizi sonucunda alpha gvenirlik deeri .89
olarak bulunmutur. Veli anketi gvenirlik analizi sonucunda alpha gvenirlik katsay deeri .82
olarak bulunmutur. Yaplan faktr analizleri sonucunda renci anketinde 4 faktr, veli
anketinde ise 3 faktr bulunmutur. retmen ve veli grme formlarnn geerlik ve gvenirlii
ile ilgili olarak ncelikle hem grleri alnm hem de Miles ve Hubermann gelitirmi olduu
forml kullanlmtr. Aratrma verilerinin toplanmas ve analiz edilmesinde ise nicel ve nitel
aratrma yntemleri kullanlmtr. Aratrmann nicel ksmnda elde edilen veriler nicel analiz
yntemleriyle analiz edilerek yorumlanm ve nitel ksmnda ise anketlerden elde edilen verilerin
derinlemesine incelenmesi salanmtr. Bu balamda, aratrmann nicel ksmn renci ve
velilere uygulanan anket formlar; nitel ksmn ise retmen ve yneticiler ile yaplan yar
yaplanm grmeler oluturmaktadr. renci ve velilerden toplanan verilerin analizi iin
SPSS 17 nicel veri analiz program kullanlmtr. Toplanan verilerin dalm normal
olmadndan analizlerde parametrik olmayan veri analiz yntemleri kullanlmtr. retmen ve
yneticilerden toplanan verilerin analizlerinde ise ierik analizi kullanlmtr. Buna bal olarak
ierik analizinde veriler analiz edilirken kodlamalar yaplm, temalar oluturulmu ve bu
temalara ait frekans ve yzde dalmlar hesaplanmtr. Analizde kullanlan tema ve kodlamalar
nceden oluturulmam, mevcut verilere bal olarak aratrma esnasnda gelitirilmitir.
Aratrmada elde edilen bulgulara gre, ilkretim okullarndaki eitsel kulp
uygulamalarnn etkin olarak faaliyet gsteremedii sonucuna ulalmtr. Buna bal olarak
eitimin nemli paydalar olan retmen, renci, veli ve yneticilerin eitsel kulplere ilikin
tutumlarnda cinsiyet deikenine gre farkllama gzlenmemitir. Ancak, okulun ehir merkezi
veya krsalda olmas; rencilerin snf seviyesi, sosyo-ekonomik dzey gibi deikenler
bakmndan gruplar arasnda farkllama olduu grlmektedir. Eitsel kulplerin etkin bir
ekilde alamamasnda evre, okulun imknlar ve paydalardan kaynaklanan birok neden
olduu tespit edilmitir. Ayrca, eitsel kulp uygulamalarnn daha etkin hale getirilebilmesi
amacyla, eitsel kulplerin uygulayclar olan retmen ve yneticilerden neriler alnmtr.
Aratrma sonular genel olarak incelendiinde ise retmen ve yneticilerden elde edilen
bulgularn birbirilerini destekler nitelikte olduu grlmektedir.
13


LKRETM RETMENLERNN OKULLARDA AKRAN ZORBALII GRLMESNE
YNELK TUTUMLARI VE BU TUTUMLARA ETK EDEN FAKTRLER
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Kazm ALAT
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Glen GLTEKN TRKER
ZET
Son zamanlarda, akran zorbal okullarda yaygn olarak grlen bir sorundur. Bu
aratrmann amac ilkretim retmenlerinin akran zorbalna ynelik tutumlarn belirlemek
ve retmenlerin bu tutumlarna etki eden faktrlerin neler olduunu belirlemektir. Nicel
aratrma ynteminin kullanld aratrmann rneklemini Samsun merkez ve ileleri devlet
okullar ilkretim 1. ve 2. kademeden 404 snf ve bran retmeni oluturmaktadr. rneklemi
oluturan retmenlere Demografik ve Kiisel Bilgiler Anketi, Akran Zorbal Belirleme lei ve
Akran Zorbal Tutum lei olarak blmden oluan bir anket uygulanmtr. Veriler analiz
edilirken t testi, tek ynl varyans analizi ve dier betimsel istatistikler kullanlmtr. Aratrma
bulgularna gre fiziksel ve szel zorbalk davranlarnn yaygn, sosyal yaltm davranlarnn
ise en az grld belirtilmektedir. retmenlerin akran zorbalna ynelik tutumlarn ya,
okul ve snf mevcudu, retmenin grevlendirilme biimi gibi faktrlerin etkiledii bulunmutur.
Orta ya grubundaki retmenlerin, kadrolu retmenlerin ve okul ve snf mevcudunun kalabalk
olduu okullardaki retmenlerin tutum puanlarnn dier retmenlere gre yksek olduu
bulunmutur. retmenlerin zorbalk trlerini genelde nemli ve ok nemli bulduklar
grlmtr. Ancak sanal zorbaln daha az nemsendii grlmtr. retmenlerin ya
arttka sanal zorbal nemli bulma puanlarnn dt grlmtr. Ayrca retmenlerin
fiziksel zorbalk davranlarna dier zorbalk trlerinden daha fazla mdahalede bulunduklar
anlalmaktadr. Zorbala mdahale etmede snf retmenleri snf ynetim becerilerini
kullanrken; bran retmenlerinin rencileri cezalandrma yolunu kullandklar bulunmutur.
retmenlerin akran zorbalna mdahale puanlarn ya, kdem yl, mezun olunan blm,
allan okul tr, okul mevcudu, snf dzeyi, grevlendirme biimi, bran, snf mevcudu gibi
faktrlerin etkiledii grlmtr.
Anahtar Kelimeler: Akran zorbal, snf retmeni, retmen tutumlar.
14


SINIF RETMEN ADAYLARININ FEN BLMLERNE KARI TUTUMLARI: TRKYE,
HOLLANDA VE ROMANYA RNE
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Mustafa ERGUN
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi zge ERSOY
Eitim Fakltesi - Fen Bilgisi Eitimi Anabilim Dal
ZET
Bu alma, karlatrmal olarak Trkiye, Hollanda ve Romanyadaki snf retmeni
adaylarnn fen bilimlerine kar tutumlarn incelemeyi amalamtr. Bu almada, Trkiye,
Hollanda ve Romanyadaki birinci snf ve son snfta okuyan snf retmeni adaylarnn fen
bilimlerine ynelik tutumlar cinsiyete, bulunduklar snf seviyesine ve eitim aldklar lkelere
gre farkllk gstermekte midir? sorusuna cevap aranmaktadr.
Snf retmeni adaylarnn fen bilimlerine kar tutumlarn belirlemek amacyla yaplan bu
alma, karlatrma yoluyla iliki saptamaya dayal genel tarama zellii tayan ilikisel
tarama modelinde betimsel bir almadr. Aratrma karlatrmal eitim bilimi ynnden
incelendiinde, karlatrmal eitim bilimine gre, yatay yaklam erevesindedir. Bu alma
konusuna gre lkeler aras karlatrmal eitim almas; yapld alan ve evre asndan
alan (saha) aratrmas; kullanl, ama, dzey ve fonksiyonu ynnden sorgulandnda ise
temel aratrma olarak nitelendirilebilir. almann rneklemini, 2010-2011 eitim-retim
ylnda, Trkiye, Hollanda ve Romanyada snf retmeni yetitiren kurumlarda renim gren
birinci snf ve son snf dzeyindeki toplam 512 snf retmeni aday oluturmaktadr. Bu
almada Moore ve Foy (1997) tarafndan gncelletirilen ve Demirba ve Yabasan (2006)
tarafndan Trkeye uyarlanan likert tipi Bilimsel Tutum lei kullanlmtr. Aratrma
kapsamnda toplanan veriler istatistiksel olarak incelenmitir. Analiz iin SPSS 17,0 (Statistics
Packages For Socials Sciences) paket program kullanlmtr. lein analizinde bulgular
ortalama ( X ), standart sapma (S), frekans (f) ve yzde (%) deerleri ile tablolatrlarak ortaya
konulmutur. retmen adaylarnn tutum lei sonular zerinde oklu varyans analizi
(ANOVA) uygulanmtr. alma sonucunda her lkede de snf retmeni adaylarnn tutum
puanlarnn cinsiyete gre anlaml bir farkllk gstermedii grlmektedir. Trkiye ve
Hollandadaki retmen adaylarnn tutum puanlarnn bulunduklar snf seviyelerine gre
anlaml bir farkllk gsterdii fakat Romanyadaki retmen adaylarnn tutum puanlarnn
bulunduklar snf seviyelerine gre anlaml bir farkllk gstermedii tespit edilmitir. Snf
retmeni adaylarnn tutum puanlarnn eitim aldklar lkelere gre ise anlaml bir farkllk
gsterdii grlmektedir. Ayrca Trkiye, Hollanda ve Romanyada retmen adaylarnn
uygulanan lekten aldklar toplam puanlarn ortalamasna baklarak her lkede de retmen
adaylarnn fen bilimlerine ynelik tutumlarnn olumlu ynde olduu sylenebilir.
Anahtar Kelimeler: Snf retmeni Adaylar, Fen Tutumu, Romanya, Hollanda, Trkiye.
15


LKRETM KNC KADEME RENCLERNN ANNE BABA TUTUMLARINI ALGILAMA
BMLER VE DDETE ELMLER
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Hatice KUMCAIZ
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Yasin DEMR
Eitim Fakltesi - Eitim Bilimleri Anabilim Dal
ZET
Bu aratrmada, Samsun ilinde bulunan ilkretim ikinci kademe rencilerinin; cinsiyet, snf
dzeyi, annelerinin eitim dzeyi ve babalarnn eitim dzeyine gre anne-baba tutumlarn
alglama biimleri ve iddete eilimleri incelenmitir.
Aratrmann rneklemini Samsun ili Terme le merkezinde bulunan kamuya ait 7 ilkretim
okulunun 2011-2012 eitim retim ylnda 6., 7. ve 8. snflarnda renim gren 296 kz, 338
erkek renci olmak zere toplam 634 renci oluturmutur. Aratrmann baml deikenleri
2001 ylnda Blevins tarafndan gelitirilen ve 2005 ylnda Bulu, Duru ve Balkis tarafndan
Trkeye evrilen iddete Ynelik Tutum lei ve 2000 ylnda Ylmaz tarafndan gelitirilen Anne
Baba Tutum lekleridir. Cinsiyet, snf dzeyi, annelerinin eitim dzeyi ve babalarnn eitim
dzeyine olmak zere 4 bamsz deikene ilikin verilerin toplanmas amacyla kiisel bilgi formu
kullanlmtr. Verilerin istatistiksel analizi iin SPSS 17 program kullanlm; veriler nonparametrik
olarak saptand iin Kruskal Wallis ve Mann Whitney U testleri uygulanmtr. Bu aratrmadan
elde edilen bulgulara gre; anne-baba tutumlarn ihmalkr alglayan rencilerin iddete eilimleri
yksek, demokratik alglayanlarn ise dk kmtr. rencilerin snf dzeyleri arttka anne
baba tutumlarn ihmalkr alglama dzeyleri azalmaktadr. rencilerin cinsiyetleri ile anne baba
tutumunu alglama biimleri deimektedir. Annelerin ve babalarn eitim dzeyleri arttka
renciler tarafndan demokratik olarak alglanma dzeyleri artmaktadr. rencilerin snf dzeyi
arttka iddete eilimleri artmaktadr. Annelerin ve babalarn eitim dzeyleri ile rencilerin
iddete eilimleri arasnda anlaml bir fark bulunamamtr.
Anahtar Kelimeler: iddet, iddete Ynelik Tutum, Anne Baba Tutumu, hmalkr Tutum,
lkretim Ekinci Kademe rencileri.
16

Proje No: PYO.EF.112

SAMSUN VE EVRE LLERDE LKRETM, ORTARETM VE NVERSTE
DZEYLERNDE ETM GREN RENCLERN ASTRONOM ALANINDAK TEMEL
BLGLER BR PLANETARYUM ORTAMINDA VERLMES SONUCU BU ALANDAK
KAVRAM DEMLERNN NCELENMES VE NVERSTEMZE BR ASTRONOM
ETM VE ARATIRMA MERKEZNN KAZANDIRILMASI
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Hseyin KALKAN
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. Kasm KIROLU, Yrd.Do.Dr. Mualla BOLAT,
Ar.Gr. Selami KALKAN, Ar.Gr. Cumhur TRK, zge TURNA
Eitim Fakltesi - lkretim Blm, Fen Bilgisi retmenlii Anabilim Dal
ZET
Ondokuz Mays niversitesi Proje Ynetim Ofisi tarafndan desteklenen EF112 nolu
Samsun ve evre illerde lkretim, Ortaretim ve niversite dzeylerinde eitim gren
rencilerin astronomi alanndaki temel bilgileri bir Planetaryum ortamnda verilmesi sonucu bu
alandaki kavram deiimlerinin incelenmesi ve niversitemize bir astronomi eitimi ve aratrma
merkezinin kazandrlmas balkl proje kapsamnda, lkemizde ilkretim, lise ve
yksekretim programlarnda yer alan temel astronomi kavramlar ile ilgili, rencilerin hazr
bulunuluk dzeylerinin saptanmas ve planetaryumlarn temel kavramlarn retimine etkisini
lmek amalanmtr. Aratrmann evrenini Samsun ilindeki tm ilkretim 7. snf rencileri
oluturmaktadr. Bu alma iin 2008-2009 ylnda Samsun ilindeki iki merkez, iki ile ve iki ky
okulunda renim gren eitli sosyo-ekonomik ve kltrel dzeylerden 240 renciye
ulalmtr. almada yar deneysel yntem kullanlmtr. Deney ve kontrol gruplar rastgele
seim yaplarak belirlenmitir. Uygulamalar srasnda deney grubu iin planetaryum ve
gzlemevi renme ortam olarak kullanlrken, kontrol grubuna hibir ekilde mdahale
edilmeyerek snf ortamnda renime devam edilmitir. Uygulama balangcnda ve sonunda
olmak zere 14 sorudan oluan oktan semeli lek rencilere n test ve son test olarak
uygulanm ve rencilerden bazlaryla karlkl mlakatlar gerekletirilmitir. Elde edilen nicel
veriler bilgisayar program ile deerlendirilmitir. Nitel veriler ise betimsel analiz teknii
kullanlarak analiz edilmitir. Aratrma sonucunda planetaryum ve gzlemevi ortamnda verilen
eitimin temel astronomi kavramalarnn retiminde snf ortamnda uygulanan geleneksel
retim yntemlerine oranla daha etkili olduu grlmtr. lkemizde gkevi ve
gzlemevlerinin fen eitiminde kullanmnn yaygnlatrlmas iin ncelikle Milli Eitim
Bakanlnn, niversitelerin ve belediyelerin okullarda veya ehirlerde planetaryum ve gzlemevi
kurulmas iin yatrm yapmas ve destek vermesi nerilmitir.
Anahtar Kelimeler: Planetaryum, Astronomi, Astronomi Eitimi, Fen Eitimi.
17

Proje No: PYO.EF.113

SINIF RETMENL VE FEN BLGS RETMENL PROGRAMINDA FEN BLGS
LABORATUVARININ TRKYE VE ULUSLARARASI BALAMDA STANDARDZASYONU
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Mualla BOLAT
Aratrmaclar: Do.Dr. Aytekin KELEZ, Do.Dr. Nazan OCAK SKELEL,
Yrd.Do.Dr. Erol TA, Yrd.Do.Dr. Mustafa ERGUN, Yrd.Do.Dr. Oktay GNE,
Yrd.Do.Dr. E. Omca OBANOLU, Yrd.Do.Dr. Dilek ELKLER,
Yrd.Do.Dr. Zeki APAYDIN, Yrd.Do.Dr. Nevin SLEYMANOLU
Eitim Fakltesi - Fen Bilgisi Eitimi Anabilim Dal
ZET
"Snf retmenlii ve Fen Bilgisi retmenlii Programnda Fen Bilgisi Laboratuvarnn
Trkiye ve Uluslararas Balamda Standardizasyonu" balkl bilimsel aratrma projesi
"Ondokuz Mays niversitesi Proje Ynetim Ofisi" tarafndan desteklenmitir. Bu projeyle Snf
retmenlii ve Fen ve Teknoloji retmenlii Lisans Programnda okuyan renciler iin bir fen
laboratuvarnda nem tayan sarf ve demirba malzemelerin eksiklii tespit edilmitir. Proje
sresince eksiklii tespit edilen sarf malzemeler, deney setleri, binokler mikroskoplar ve
grnt sistemli mikroskoplar alnmtr. Bu ekilde rencilerin deneysel aktiviteler srasnda
aksaklk yaamalarnn nne geilmitir.
Anahtar Kelimeler: Fen eitimi, laboratuvar, renme yntemleri.
18

Proje No: PYO.FEN.1901.09.005

LADK GLNDEK EKONOMK NEME SAHP BALIK TRLERNN BYOLOJK
ZELLKLERNN ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Nazmi POLAT
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. Sava YILMAZ, Ar.Gr. Okan YAZICIOLU
Fen-Edebiyat Fakltesi - Hidrobiyoloji Blm
ZET
Bu alma, Ladik Gl (Ladik, Samsun)nde yaayan ekonomik balk trlerinden turna,
Esox lucius L., 1758, apak, Abramis brama (L., 1758) ve tatl su levrei, Perca fluviatilis L.,
1758in ya, byme, reme ve beslenme zelliklerinin belirlenmesi amacyla yrtlmtr.
rnekleme Kasm 2009-Ekim 2010 tarihleri arasnda aylk olarak yaplmtr. rnekleme
periyodu boyunca toplam 204 adet turna, 722 adet apak ve 858 adet tatl su levrei
yakalanmtr. allan trlerde ya tayini iin en gvenilir kemiksi yap belirlenmi, gvenilir
kemiksi yap yalar kullanlarak boyca ve arlka byme ve kondisyon durumu
deerlendirilmitir. Her bir trn sindirim sistemi ierii analiz edilmi ve beslenme rejimindeki
deiimler ya gruplar ve mevsimlere gre incelenmitir. reme dnemlerinin tespitinde
gonadosomatik indeks deerlerinin aylk deiiminden yararlanlm ve reme faaliyetleri ile gl
suyu scakl arasndaki ilikiler gsterilmitir. Elde edilen sonular ve dier gzlemler dikkate
alnarak baz neriler sunulmutur.
Anahtar Kelimeler: Ladik Gl, Turna, apak, Tatl su levrei, Biyolojik zellikler, Samsun.
19


-
EVRE SULARINDA NO3 VE NO2 IN TAYINI IIN ELEKTROKMYASAL AKI

ENJEKSYON ANALZ YNTEM GELTIRLMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Mberra ANDA
Aratrmaclar: Do.Dr. Adem ASAN, Hilal EREN, Ar.Gr. Necati Alp ERL
Fen - Edebiyat Fakltesi - Analitik Kimya Blm
ZET
almada; tmyle kat-kontakt PVC-membran nitrat, nitrit, klorr ve genel anyon seici
elektrotlar hazrland. Elektrotlarn durgun ve hareketli ortamlarda potansiyometrik performans
zellikleri test edildi. Nitrat, nitrit, klorr ve genel anyon seici elektrotlar kullanlarak sensr
dizileri hazrland. Hareketli ortam lmleri iin dk l hacme sahip ak hcreleri tasarland.
Hazrlanan ak hcreleri hareketli ortamda dedektr olarak kullanlarak evre suyu
rneklerindeki nitrat, nitrit ve klorr anyonlarnn e zamanl analizi yapld. Sensr dizilerinin
durgun ve hareketli ortamlardaki dorusal ve dorusal olmayan ok deikenli kalibrasyonlar
kemometrik hesaplamalarla gerekletirildi. Hesaplamalarda, deneysel tasarma gre hazrlanan
anyon karm zeltilerindeki anyon deriimleri ve bu zeltilere karlk elektrotlardan okunan
potansiyel deerleri ve pik ykseklikleri kullanld. Sensr dizilerinin ok deikenli dorusal
kalibrasyonlar iin oklu Dorusal Regresyon (MLR), Temel Bileenler Regresyonu (PCR) ve
Ksmi En Kk Kareler Regresyonu (PLS) metotlar; dorusal olmayan kalibrasyonlar iin
Yapay Sinir Alar (ANN) kullanld. Elde edilen ok deikenli kalibrasyon modelleri
karlatrlarak en iyi tahmin gcne sahip kalibrasyon modelleri belirlendi. Hareketli ortamda,
standart referans zeltilerin lmleri iin en iyi model kullanlarak elde edilen sonular klasik
kalibrasyonla elde edilen sonularla karlatrld. Sertifikal referans zeltilerin nitrat ve nitrit
miktarlar iin hesaplanan %hata deerlerinin kemometrik yntemlerin kullanlmasyla nitrat iin
%64den %14e, nitrit iin %29dan %14e dt belirlendi.
Anahtar Kelimeler: Sensr Dizisi, Potansiyometri, Kemometrik Yntemler, Ak Enjeksiyon
Analizi.
20


TRKYE'DEK SPERMOPHLUS BENNETT, 1835 (MAMMALA: RODENTA)
TRLERNDE TR VE TRLER ARASI GENETK FARKLILIKLARININ VE
POPULASYON YAPILARININ X VE Y KROMOZAM DNA BELRTELER
KULLANILARAK ANALZ EDLMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. SLAM GNDZ
Aratrmaclar: Ar.Gr.Dr. Sadk DEMRTA, Ar.Gr. Duygu TRYAK
Fen - Edebiyat Fakltesi - Zooloji Blm
ZET
Yakn zamanda yaplan almalar ile X ve Y kromozomlarnn mikrosatellit veya tek
nkleotit polimorfizm tabanl olarak haplotiplendirilmesi, yabanl populasyonlarnn allmas
iin gl bir yaklam olmutur. Bu alma X kromozomu (8671051 b) and Y kromozomu
(983989 b) DNA dizilerini kullanarak Trkiyedeki yer sincab trnn (S. xanthoprymnus,
S. citellus, S. taurensis) molekler filogenisi ve populasyon yaplar hakknda rapor sunmaktadr.
Bu ama kapsamnda Trkiyenin 58 farkl lokalitesinden toplanan 143 bireyin nklear DNA
dizileri (X ve Y kromozom DNA ) incelenmi ve tr ii ve trler aras genetik eitlilii ortaya
konulmutur. Bu amala S. xanthoprymnus iin 42 lokaliteden 56 erkek ve 53 dii birey, S.
citellus iin 6 lokaliteden 6 erkek ve 7 dii birey, S. taurensis iin 10 lokaliteden 12 erkek ve 9 dii
birey kullanlmtr. alma sonucunda Y kromozomu analizinde S. xanthoprymnusa ait toplam
drt haplotip, S. citellusa ait toplam iki haplotip ve S. taurensise ait bir haplotipe rastlanmtr. X
kromozom analizinde ise S. xanthoprymnusa ait toplam on iki farkl haplotip bulunmu ayrca tr
ierisinde dokuz bireyin heterozigot olduu tespit edilmitir. S. citellusa ait toplam drt haplotip
bulunmu tr ierisinde heterozigot bireye rastlanmtr. S. taurensise ait ise sadece bir
haplotipin varl belirlenmitir. Trler arasnda incelen X ve Y kromozom DNA bakmndan hibir
ii ie girme gzlenmi olup, bu bulgu bu trlerin gerekten de iyi birer biyolojik tr olduunu
gstermektedir. Sonu olarak Trkiyede farkl Spermophilus trnn var olduu zellikle
geni bir yaylma sahip S. xanthoprymnus ierisinde genetik eitliliin dier iki tre gre daha
fazla ve daha nce yaplan mitokondrial DNAya dayal filogeniyle genel olarak uyumlu olduu
gzlenmitir. Dier iki tr ise bu tre gre daha az genetik eitlilik iermekte olup trlerin
koruma biyolojileri incelenmesinin gereklilii ortaya konulmutur.
Anahtar Kelimeler: Spermophilus, Nklear DNA, X kromozom Y kromozom DNA, Haplotip.
21


MKRODALGA YARDIMIYLA BROMA KNOLNLERDEN PRMER ARLAMNLERN SENTEZ
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Yunus BEKDEMR
Aratrmac: Ar.Gr. Hasan SARAL
Fen - Edebiyat Fakltesi - Organik Kimya Blm
ZET
Bu almada temel olarak, aminokinolin, aminonaftalin, aminoantrasen, aminobifenil ve 9aminofenantren yapilannin sentezinin gerceklestirilebiiecegi, basit, etkili, ekonomik ve evre
dostu katalitik yntem gelitirildi. Cu-katalizli bu katalitik sistemin, belirlenen olduka lman
reaksiyon artlarnda, etanol ortamnda, mikrodalgalar varlnda, yksek dzeyde aktivite
gsterdii gzlendi. zc olarak evre dostu ve ekonomik zc olan etanol kullanm ile
DMSO ve DMF gibi zclerin yol aabilecei kirlilik problemleri ve saflatrma aamasmda
uzaklatrlma problemleri bertaraf edildi. Klasik koullarda uzun reaksiyon sreleri (12-36 saat)
gerektiren bu aminleme reaksiyonlan migrodalga ma ile daha ksa srelerde ve ok daha
yksek verimlerde gerekletirildi. Elde edilen tm rnler kromatografik olarak saflatrlarak IR,
1H-NMR, 13C-NMR spektroskopik yntemlerle tanmlanm, sonularn literatr verileri ile
uyumlu olduu grlmtr.
Anahtar Kelimeler: Primer arlamin, Aril bromr, Mikrodalga, Aminleme, Sodyum asit.
22


KIZILIRMAK DELTASINDA YAAYAN EUPROCTIS CHRYSORRHOEA VE MALACOSOMA
NEUSTRIA TRLERNN LARVALARINA FARKLI SEKONDER MADDELERN
BRLKTE ETKS
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Ouzhan YANAR
Aratrmaclar: Elif Fatma TOPKARA, Sibel AVDAR
Fen - Edebiyat Fakltesi - Organik Zooloji Blm
ZET
Bu almada polifaj trler olan Euproctis chrysorrhoea ve Malacosoma neustriann son
larva evrelerinde toplam tketim miktarlar, puplarn lipit ve protein miktarlar, arlklar ve
gelime srelerine sekonder maddelerin sinerjitik etkisi aratrlmtr. Biri kontrol besini olmak
zere ve kontrol besinine farkl konsantrasyonlarda (% 1, 3, 5) tanik asit, galik asit ve p-Kumarik
asit katlarak 9 besin ve yine kontrol besinine % 3 konsantrasyonda tanik asit, galik asit ve pKumarik asit katlarak ikili kombinasyonlu 3 besin ve l kombinasyonda bir besin yaplarak
toplamda 14 besin kullanlarak tercihsiz beslenme deneyi yaplmtr.
Kontrol grubuna gre, tanik asit, galik asit ve p-Kumarik asidin 3 farkl kombinasyonu (% 1, 3
ve 5) dikkate alnarak bakldnda, 3 sekonder maddenin bu iki trn larvalarnn toplam tketim
miktarlar zerindeki etkisinde farkllk olduu grlmektedir. % 3 konsantrasyonda T.A. (C
besini) ve yine % 3 konsantrasyonda G.A. (F besini) ieren besinlerle beslenen Euproctis
chrysorrhoea larvalarnn pup arlklarnn, bu iki sekonder maddenin dier
konsantrasyonlarnda (% 1 ve % 5) beslenen larvalarn pup arlklarndan fazla olduu
bulunmutur. Bunun aksine, P.K.A. ile beslenen larvalarn pup arlklarnn P.K.A.
konsantrasyonu arttka artt bulunmutur.
Hem tanik asit hem de p-Kumarik asidin her konsantrasyonuyla beslenen Malacosoma
neustria larvalarnn pup arlklarnn ise kontrol grubuna gre az olduu; bunun aksine galik
asidin her konsantrasyonuyla beslenen larvalarn pup arlklarnn kontrol grubuna gre fazla
olduu bulunmutur. % 3 G.A. ieren besin (F besini) ile beslenen E. chrysorrhoea larvalarnn
pup protein miktar, kontrol besini ile beslenen larvalarn pup protein miktar ile istatistiksel olarak
ayndr. Kontrol besinine gre (A besini), en dk pup protein miktar % 1 P.K.A. (H besini) ile
beslenen larvalarda bulunmutur. F, H ve P besinleri ile beslenen Malacosoma neustria
larvalarn pup protein miktarlar ise kontrol grubu ile istatistiksel olarak ayndr. Kontrol besinine
eklenen P.K.A. konsantrasyonu arttka her iki trn de geliim srelerinin ksald bulunmutur.
Anahtar Kelimeler: Sekonder metabolit, tanik asit, galik asit, p-Kumarik asit, yapay besin.
23


KRSTALOGRAF ARATIRMA LABORATUVARINDA AKTF VE SRDRLEBLR VER
TOPLAMA VE DEERLENDRME
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Orhan BYKGNGR
Fen - Edebiyat Fakltesi - Katihal Fizii Blm
ZET
Proje kapsamnda, Kristalografi Aratrma Laboratuvarnn etkin almas esnasnda ortaya
kabilecek yazlm, donanm, sarf malzemesi, tamirat vb. ihtiyalarn zaman kaybetmeden bir an
nce karlanmas hedeflenmitir. Bu amaca ynelik olarak, proje sresince CCDC veri
tabannn yllk kullanm creti, bozulan yksek voltaj x-nlar jeneratrnn yenisinin satn
alnmas, yksek voltaj birimindeki baz elektronik bileenlerin deiimi, bu ilemler esnasnda
ortaya kan tamirat masraflarnn denmesi ve ayrca mr dolan X-n kaynann yenisinin
temin edilmesi gibi ihtiyalar karlanmtr. Proje balangc olan 28.02.2011 tarihinden
01.06.2013 tarihine kadar OMde ekilmi x-nlar verisi ieren O.M.U. adresli yaplan btn
yaynlar proje kapsamndaki yaynlar olarak deerlendirilebilir.
Anahtar Kelimeler: X-In Difraktometresi.
24


CANK'N NFUS YAPISI
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Nedim PEK
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. Rza KARAGZ, Ar.Gr. Tuba KARA,
Ar.Gr. Derya DEMREL
Fen - Edebiyat Fakltesi - Yakna Tarihi Blm
ZET
Proje esas itibaryla 19. yzylda yaplan nfus saymlarnn Osmanl Arivinde muhafaza
edilen Samsuna ait defterlerinin temini, Osmanl Trkesinden bugnk harflere aktarlmas
(eviriyazs), alan aratrmaclarnn istifade edebilecei bir metin haline getirilebilmesi ve
deerlendirmesinden ibarettir. Karadeniz blgesinin en gelimi kenti olmas, limana ve i
blgelerle balanty salayan bir gei noktasna sahip olmas, Samsunun 19. Yzylda hzla
bymesine ve uluslar aras ticarette n plana kmasna vesile olmutur. Bu yzylda giderek
byyen Samsun ve kazalarnn tarihi kaynaklarda nfus yapsna dair fikir verici bilgiler pek
fazla mevcut deilken, son yllarda Osmanl Ariv malzemeleri arasnda blgenin nfus verilerini
ihtiva eden defterler tarih aratrclarnn kullanmna almtr. Tarih bilimi asndan son
derece nemli bir kaynak olan bu defterler, Samsun tarihinin eksik kalan nemli bir yann ortaya
karmas asndan da ok kymetlidir. Fakat defterlerin Osmanl Trkesiyle ve ileri seviye
Osmanl Trkesi bilmeyenlerin okuyup anlayamayaca bir yaz ile kaleme alnm olmalar,
uzman bir ekibin onlar deifre etmelerini gerektirmektedir. Sz konusu defterlerin alnp
okunmas, doru bir ekilde deifre edilip bu gnk harflere nakli (transkripsiyonu) ve akademik
bir bilgi halinde neri bu projenin en mhim amacdr. Samsun ve evresinin sadece nfus
yapsn deil ayn zamanda sosyal, ekonomik, asker ve hukuk vaziyetini ortaya karacak pek
ok bilgiyi ieren bu defterler sosyal bilimlerin dier branlarnda akademik aratrma yapan bilim
insanlar ve ilgililere de yeni aratrma kaplar aacaktr.
Anahtar Kelimeler: Samsun, Canik, Osmanl Devleti, Nfus, 19. Yzyl.
25


SAMSUN L APHDDAE (HOMOPTERA: APHDODEA) FAMLYASI TRLERNN
TAKSONOMK YNDEN NCELENMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. nal ZEYBEKOLU
Aratrmac: Doktora rencisi Baak AKYREK
ZET
Bu aratrma, Samsun merkez ve ilcelerinde gercekletirilmitir. Aratrmada Samsun ilinde
dalm gsteren Aphididae trleri ile konak bitkilerinin belirlenmesi ve belirlenen afit trlerin
taksonomik zelliklerinin incelenmesi amalanmtr. Aratrma alannn farkl lokalitelerindeki
otsu ve odunsu bitkiler ile kultur bitkileri uzerinden 2009 ve 2011 yllar arasnda Aphididae
familyasna ait rnekler toplanmtr. Materyaller laboratuvarda Martin (1983) yntemine gre
kalc olarak prepare edilmi, mevcut literatr ve nceden tehisi yaplm mze rnekleri ile
karlatrmak suretiyle tehis edilmitir. Sonu olarak, Aphididae familyasna bal on altfamilya,
dokuz tribus, iki alttribus, 47 cinse ait toplam 141 tr tespit edilmitir. Trler, Remaudiere ve
Remaudiere (1997)nin vermi olduu sistematik yer ve sralama esas alnarak ait olduklar
altfamilya, tribus, alttribus, cins srasna gre bunlarn literatur ile olan benzerlik ve farkllklar,
konak bitkileri zerindeki grnm, preparat grnm, teshis anahtar, konak bitkisi (-leri),
vucut boy uzunluu, Turkiyedeki ve dnyadaki dal zellikleri verilmitir. Bulunan trlerden
Aphis esulae, Aphis gerardianae, Aphis loti, Aphis middletonii, Aphis odinae, Aphis
pashtshenkoae, Aphis proffti, Aphis pseudocardui, Aphis rubicola, Aphis stachydis, Cavariella
salicis, Chaitophorus lapponum, Cinara curvipes, Cinara indica, Cinara neubergi, Cinara
occidentalis, Cinara watanabei, Lachnus longirostrum, Lipaphis pseudobrassicae,
Macrosiphoniella millefolii, Macrosiphum centranthi, Megoura nigra, Myzus cornutus, Myzus
padellus, Pterocomma rufipes, Sipha arenarii, Sitobion africanum ve Uroleucon kashmiricum
olmak zere toplam 28 trn Trkiye Aphididae faunas icin yeni kayt olduu; 78 trnde
Samsunda dalm gsterdii ilk kez tespit edilmitir. Aphis spiraecola ve Aphis fabaenin en
yksek oranda populasyon younluuna sahip olduu, Salix spp. ve Prunus spp.nin en fazla
sayda afit trne konak olduu belirlenmitir.
Anahtar Kelimeler: Taksonomi, Aphididae, Hemiptera, Samsun, Trkiye.
26


SICAKLIK VE KONAK TPNN ENTOMOPATOJENK NEMATOD HETERORHABDTS
BACTEROPHORA'NIN GELMNE ETKS
Proje Yrtcs: Do.Dr. Nevran Eylem AKMAN GNDZ
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Nuran KORKMAZ
Fen - Edebiyat Fakltesi - Genel Biyoloji Blm
ZET
Denemeler 15, 24 ve 30 Cde yaplmstr. Konak olarak Galleria mellonella (Linnaeus,
1758) (Lepidoptera: Pyralidae), Achoria grisella (Fabricius, 1794) (Lepidoptera: Pyralidae) ve
Ephestia kuehniella (Zeller, 1879) (Lepidoptera: Pyralidae)nn ge evre larvalar kullanlmtr.
Her konak larvas 50 Heterorhabditis bacteriophora infektif jveniline maruz braklmtr.
Sonular scaklkta da H. bacteriophorann btn konak larvalar ldrdn gstermitir.
Her konak trnn de 15 C de, 24 ve 30 C dekine gre daha ge ld grlmtr.
Konak lm sreleri arasnda 24 ve 30 Cde nemli bir farkllk grlmemitir. Konak trnn ise
konak lm sresi zerinde nemli bir etkisinin olmad belirlenmitir. Heterorhabditis
bacteriophora nn konak ierisine giri gc scaklk ve konak tiplerinden etkilenmitir. Denenen
tm konak trlerinde konak ierisine giren H. bacteriophora says 24 ve 30 Cde, 15 Cdekine
gre daha fazla olmustur. Denenen tm scaklk derecelerinde G. mellonella konagna giren H.
bacteriophora says A. grisella ve E. kuehniellaya giren nematod saysndan nemli derecede
fazla bulunmutur. Scaklk infektif jvenillerinin konak kadavrasndan ks srelerini nemli
derecede etkilemi, ancak konak trlerinin bu sre zerine nemli bir etkisi olmamtr. Denenen
tm konak trlerinde infektif jveniller en ge 15 Cde k yapmlardr. retilen infektif
jvenillerin saysn scaklk ve konak tr nemli derecede etkilemitir. En yksek infektif jvenil
retimi 30 Cde G. mellonella larvalarnda, en dk retim 15 Cde E. kuehniella larvalarnda
olmutur.
Anahtar Kelimeler: Heterorhabditis bacteriophora, entomopatojen nematod, scaklk, konak,
biyolojik mcadele.
27


SMLAX EXCELSA L. (LLACEAE)NIN EKOFZYOLOJK ZELLKLERNDE HABTATA VE
MEVSMLERE BALI DEMELER
Proje Yrtcs: Do.Dr. Hasan KORKMAZ
Aratrmac: Doktora rencisi Safinaz ALKAN
Fen - Edebiyat Fakltesi - Botanik Blm
Biti Tarih:29.08.2013
ZET
Bu almada farkl blgelerde yayl gsteren, yar yaprak dken bir liyan olan, Smilax
excelsann, fizyolojik zelliklerinde, evresel parametrelerdeki farkllamalara bal olarak ortaya
kan, deiimler aratrlmtr. Aratrma birbirinden olduka farkl ekolojik artlara sahip iki
istasyonda (Bafra/Elifli ky ve nye/Glceiz ky orman) yrtlmtr. stasyonlardan 1 yl
boyunca aylk peryotlarla bitki ve toprak rnekleri alnmtr. S. excelsann yaprak rneklerinde
laboratuvar analizleriyle, spesifik yaprak alan (SLA), yaprak kalnl, yaprak mr uzunluu,
yaprak total N (%), yaprak total C (%), C/N oran, % N kullanm verimlilii ile klorofil-a, korofil-b,
karotinoid, prolin ve lipid peroksidaz miktarlar belirlenmitir. Toprak rneklerinde total N (%),
total C (%), C/N oran, % nem, % su tutma kapasitesi ve pH tayini analizleri yaplmtr.
stasyonlarda scaklk, nem ve k lmleri KH-100 AO marka dataloger ile yaplmtr.
Elde edilen sonulara gre, Smilax excelsann yaprak parametrelerinde hem istasyonlar
hem de zamana bal olarak ekofizyolojik bakmdan deiiklikler tespit edilmitir. Smilax excelsa
yapraklarndaki bu fizyolojik deiikliklerin istasyonlara ait evresel faktrlerle ilikili olduu
belirlenmitir.
Anahtar Kelimeler: Smilax excelsa, ekofizyoloji, evresel faktrler.
28


BAZI LA ETKEN MADDELERN VE KOMPLEKSLERNN ELEKTROKMYASAL VE
SPEKTROSKOPK ZELLKLERNN NCELENMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Ender BER
Aratrmac: Doktora rencisi Serkan ZDEMR
Fen - Edebiyat Fakltesi - Fizikokimya Blm
ZET
Bu projede, fusidik asit (FA) antibiyotik ilacnn bir asl cva damla elektrodunda
elektrokimyasal davran Britton-Robinson tamponunda (pH 2,0-11,5 aralnda) dnml
voltametri ve kare dalga voltametrisi teknikleri ile aratrld. 4,5den daha dk pHlarda FAnn
voltametrik sinyali grlmemesine ramen pH = 4,5 - 11,5 aralnda bir elektrokimyasal cevap
gzlenmitir. FAnn katodik pik potansiyeli pH = 4,5 - 11,5 aralnda artc derecede artan pH
ile daha az negatif deerlere kaymtr. Ayrca, FAnn elektrot prosesinin bir yzey redoks
reaksiyonunun zelliklerine sahip olduu belirlenmitir. Projenin ikinci aamasnda, fusidik asit
ve insan serum albmini (HSA) arasndaki etkileim vcut dnda (laboratuar ortamnda) BrittonRobinson tamponu pH 7,4de kare-dalga voltametrisi ve Uv-grnr blge spektroskopisi
teknikleri ile incelendi. HSA eklendikten sonra FAnn pik akmnn deiimi ortamdaki serbest FA
konsantrasyonundaki azalmay ve biyomolekler bir kompleksin oluumunu gstermitir. FA ve
HSA arasndaki bu etkileim ayrca Uv-grnr blge spektroskopisi teknii kullanlarak da
saptanmtr. Fizyolojik pHdaki bu etkileimin farkl scaklklardaki stokiyometri ve balanma
o
sabiti deerleri voltametrik verilerden belirlenmitir. Bylece termodinamik parametreler (G ,
o
o
o
H ve S ) hesaplanmtr. Sonu olarak, FA-HSA kompleksi iin dk scaklkta (24,5 C) 1:1
o
molar oran gzlenirken, yksek scaklklarda (27,5-39,5 C) bu molar oran 2:1e yakndr.
Ayrca, deneysel sonular balanma reaksiyonunun balca entropi srcl olduunu ve bu
etkileimde hidrofobik kuvvetlerin asl rol oynadn belirtmektedir.
Anahtar Kelimeler: la Etken Madde, Elektrokimya, Voltametri, Spektroskopi.
29


BAZI SNNAMAT, STRAT VE GLUTAMAT KOMPLEKSLERNN
EPR VE KATI UV TEKN LE NCELENMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Bnyamin KARABULUT
Aratrmac: Doktora rencisi Emel KALFAOLU
Fen - Edebiyat Fakltesi - Fizik Blm
ZET
2+
2+
Cu ve VO gei metal iyonu katkl, glutamat, sinnamat benzoat grubuna ait toz
kristallerin EPR ve optik sourma incelemeleri yapld. Komplekslerin kristal alan teorisine gre,
UV ve EPR parametreleri, tetragonal bozulma miktarlar, molekler orbital ba katsaylar
deneysel ve teorik olarak hesapland. Bu bilgiler ile komplekslerin ba yaplar belirlendi. Bu
projeyi Ondokuz Mays niversitesi desteklemitir.
Anahtar Kelimeler: EPR, UV, Molekler Orbital Ba Katsaylar, Kristal Alan Kuram, Cu
2+
VO Kompleksler, Glutamatlar, Sinnamatlar.
30
2+
ve


CU2+ VE VO2+ KATKILI BAZI OROTATE, MIDAZOL, SAKARN KOMPLEKSLERNN EPR
VE OPTK SOURMA SPEKTRUMLARI LE NCELENMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Bnyamin KARABULUT
Aratrmac: Doktora rencisi lkay YILDIRIM
Fen - Edebiyat Fakltesi - Fizik Blm
ZET
+2
+2
Cu ve VO gei metal iyonu katkl orotate, imidazol, sakkarin komplekslerine ait

kristaller sentezlendi. Oluan komplekslerin EPR spektrometresi ile incelemeleri yaplarak
komplekslerin yerel simetrisi, elektronik yaps ve kristal simetrisi hakknda bilgi elde edildi. Bu
projeyi Ondokuz Mays niversitesi desteklemitir.
Anahtar Kelimeler: EPR, Cu
2+
ve VO
2+
Kompleksler, Orotate, midazol, Sakkarin.
31


III. AHMET DEVRNDE STANBUL'DA SOSYAL VE KLTREL HAYAT
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr.Rza KARAGZ
Aratrmac: Doktora rencisi Tuba KARA
Fen - Edebiyat - Yenia Tarihi Blm
ZET
Osmanl ehrinde mahalle sosyal ve fiziki bir birimdir. Mlk, beled ve adl tekiltn ilk
basaman tekil eden mahalleyi imamlar idare etmilerdir. Mahallede gndelik hayat, devletin
koymu olduu bir takm kurallar ile halkn benimsedii norm ve deerlere gre ekillenmektedir.
Evlilik, dn ve dier gndelik iler mahallelinin ortak katld eylemlerdir. Mahallelinin, cinayet
faillerini bulmak bulamadklar takdirde diyet demek gibi ortak sorumluluklar da bulunmaktadr.
Asayiin salanmas noktasnda da devlet grevlilerine yardm edebilmekteydiler. Bu erevede
mahallede ikamet eden komularn gayri ahlaki davranlarndan dolay uyarabilirler veya
mahalleden ihracn isteyebilirlerdi.
Anahtar Kelimeler: III. Ahmet, stanbul, eriye Sicilleri, Gndelik Hayat.
32


BAZI SLFENAMT TREVLERNN MKRODALGA YARDIMIYLA SENTEZ
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Halil KTK
Aratrmac: Doktora rencisi Hasan YAKAN
Fen - Edebiyat Fakltesi - Organik Kimya Blm
ZET
Bu almada temel olarak, slfenamit ve trevlerinin klasik yntem ile sentezi literatrde yer
almaktadr. Fakat mikrodalga yardmyla sentezi literatrde bulunmamaktadr. Slfenamiti,
tiyoftalimitler ve trevlerinin slfr transfer reaktifi olarak kullanlarak aminlerle mikrodalga
yardmyla tepkimesi sonucu sentezlemektir.
almamzda, ilk nce 4-sbstite tiyofenol, ftalimit ve bromun asetonitrildeki zeltisi ile
yola klarak karlk gelen slfenimitler sentezlendi. Daha sonra bu sentezlenen
O
O
slfenimitler(tiyoftalimitler), alifatik(1 ve 2 aminler) ve aromatik aminlerle mikrodalga yardmyla
karlk gelen slfenamitler sentezlendi. Bunun iin reaksiyonun gerekleecei optimum artlar
aratrld. Yaplan deneyler sonucunda reaksiyonun optimum g, basn, scaklk, reaksiyon
zaman, zc, zcsz veya kat destekli yada neat(slatma) ortamda yaplaca belirlendi.
Slfenamitlerin reaksiyon sreleri ve verimleri dikkate alnarak klasik ve mikrodalga stma
yntemlerinin karlatrmas yaplmtr.
1
13
Elde edilen tm rnler kromatografik olarak saflatrlarak IR, H-NMR, C-NMR, GC-MS
spektroskopik ve elemental analiz yntemlerle aydnlatlacaktr.
Anahtar Kelimeler: Tiyoftalimit, Slfenamit, Slfr Transfer Reaktifi, Mikrodalga Ima, Sentez.
33


HESENBERG UZAYINDA ERLERN DFERENSYEL GEOMETRS
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Ayhan SARIOLUGL
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Sdka TUL
Fen - Edebiyat Fakltesi - Matemetik Blm
ZET
Bu alma sekiz ana blmden olumaktadr. Giri bmnde ksa bir literatr zeti ve
almann amac verildi. Materyal ve yntemler blm alt blmden olumaktadr.Birinci
blmde Heisenberg grubu tanmland. kinci blmde Kontak manifoldlar tanmland ve baz
temel teoremler verildi. nc blmde Sasakiyan manifoldlar ve baz temel teoremler verildi.
Tezimizin orijinal ksmn oluturan bulgular blm alt alt blmden olumaktadr. lk blmde
Heisenberg metrii verildi, ortonormal baz ve Christoffel sembolleri elde edildi. kinci blmde
Heisenberg uzaynda bir fonksiyonun gradienti ve bir vektr alannn divergensi verildi. nc
blmde Heisenberg uzaynn Sasakiyan uzay olduu gsterildi. Drdnc blmde

2
Sasakiyan uzaynn erilikleri ve tensrleri hesapland. Beinci blmde Sasakiyan uzaynda

2
Legendre erisi tanmland, Frenet vektr alanlar ve Serret-Frenet trev formlleri elde edildi.
Altnc blmde ise Sasakiyan uzaynda bir erinin baz karakterizasyonlar verildi. Tartma,
2
sonu ve neriler blmlerinde ksa deerlendirmeler verildi. Son iki blmde, srasyla,
kaynaklarn bir listesi ve zgemi verildi.
Anahtar Kelimeler: Heisenberg uzay, kontak manifold, Sasakiyan manifold, Legendre erisi.
34


KESRL MERTEBEDEN NTEGRAL DFERANSYEL DENKLEMLERN GENELLETRLM
DFERANSYEL DNM METODU LE YAKLAIK ZMLER
Proje Yrtcs: Do.Dr. Vedat Suat ERTRK
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Hatice TRKOLU
Fen - Edebiyat Fakltesi - Uygulamal Matematik Blm
ZET
Applied Mathematics and Computation dergisinin 2008 ylnn 197 cildinin, 2 numaral
saysnda, 467 den 477' ye kadar olan sayfa numaralar ile Zaid Odibat, Shaher Momani ve
Vedat Suat ERTRK tarafndan yazlm "Genelletirilmi diferansiyel dnm metodu: kesirli
mertebeden diferansiyel denklemlere uygulama" isimli makalede, kesirli mertebeden diferansiyel
denklemlere uygulamas mmkn olabilen diferansiyel dnm metodunun yeni bir
genelletirilmesini vermitir. Bu makalede ise bu yeni teknik balang ve snr artlarna haiz
kesirli mertebeden integral diferansiyel denklemlere uyguland. Caputo anlamnda kesirli
trevlerler gznne alnd. Yeni genelletirmenin kesinliini ve etkinliini gstermek iin saysal
rnekler verildi.
Anahtar Kelimeler: Fractional differential equations, Differential transform method, Generalized
Taylor formula, Caputo fractional derivative, Kesirli analiz, Balang deer problemleri.
35


DUAL SONLU ZAYIF RADKAL TMLENM MODLLER
Proje Yrtcs: Prof.Dr. enol EREN
Aratrmac: Doktora rencisi Figen YZBAI
Fen - Edebiyat Fakltesi - Matematik Blm
ZET
Bu tezde dual sonlu zayf tmlenmi modl kavramndan yola klarak dual sonlu zayf
radikal tmlenmi modl kavram tanmland ve bu modllerin baz zellikleri incelendi. Dual
sonlu radikal tmlenmi her modln dual sonlu zayf radikal tmlenmi olduu aktr. Tersine
eer M R modl sonlu retilmi her K alt modl iin Rad K K Rad M koulunu
salayan dual sonlu zayf radikal tmlenmi modl ise, M nin dual sonlu radikal tmlenmi
olduu gsterildi. Dual sonlu zayf radikal tmlenmi bir modln her blm modl dual sonlu
zayf radikal tmlenmi olmasna ramen tersi doru deildir. Ancak M nin N Rad M
koulunu salayan N alt modl iin M N dual sonlu zayf radikal tmlenmi ise,
sonlu zayf radikal tmlenmi olduu ve yine
N, M
M nin dual
nin lineer kompakt bir alt modl olmak zere
M N
dual sonlu zayf radikal tmlenmi ise, M nin dual sonlu zayf radikal tmlenmi olduu
gsterildi. Ayrca keyfi sayda dual sonlu zayf radikal tmlenmi modln toplamnn dual sonlu
zayf radikal tmlenmi olduu ve bu modllerin snfnn genilemeler altnda kapal olduu
gsterildi.
kinci blmde, dual sonlu zayf radikal tmlenmi modllerin Dedekind blgeleri ve
noetherian halkalar zerindeki yaps aratrld. Bir R tamlk blgesinin h-yar lokal olmas iin
gerek ve yeter koulun her torsion R modln dual sonlu zayf radikal tmlenmi olmas
gerektii gsterildi.
nc blmde, tamamen dual sonlu zayf radikal tmlenmi modl kavram tanmland.
Tamamen dual sonlu zayf radikal tmlenmi bir modln her blm modlnn tamamen dual
sonlu zayf radikal tmlenmi olduu ve blm modl tamamen dual sonlu zayf radikal
tmlenmi iken modln kendisinin baz koullar altnda tamamen dual sonlu zayf radikal
tmlenmi olduu ispatland.
Anahtar Kelimeler: Dual Sonlu Alt Modl, Radikal, Tmleyen, Zayf Tmleyen, Zayf RadTmlenmi Modl, Noetherian Halka, Dedekind Blgesi, h-Yar Lokal Blge.
36


BRLETRLM GE ARTLI SREKSZ STURM LOUVLLE PROBLEMNN GREEN
FONKSYONU VE REZOLVENT OPERATR
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Nihat ALTINIIK
Aratrmac: Doktora rencisi Fatma HIRA
Fen - Edebiyat Fakltesi - Uygulamal Matematik Blm
ZET
Bu almada bir araln orta noktasnn komuluundaki sreksizlik noktalarnda
birletirilmi gei artl ve bir snr artnda zdeer parametresi ieren sreksiz Sturm Liouville
problemi incelenmitir. Literatr zeti blmnde, zdeer parametre ieren lineer diferansiyel
denklemler iin snr deer problemlerinin genel tarihine ve dier almalardan elde edilmi
sonularn ksa bir zetine deinilmitir. Genel Bilgiler blmnde tez konusuyla ilgili baz
tanm ve teoremler verilmitir. Bulgular ve Tartma blmnde Sturm Liouville probleminin
zdeerleri incelenmi, asimptotik ifadeleri verilmi, Green fonksiyonu ve Rezolvent operatr
ina edilmitir. almann sonuncu blm olan Sonu ve neriler blmnde ise
aratrmadan elde edilen sonulara ve bu sonularn nemine yer verilmitir.
Anahtar Kelimeler: Sreksiz Sturm Liouville problemi, zdeer, zfonksiyon, Green fonksiyonu.
37


BAZI YEN SENTEZLENEN KALKS[4]AREN VE TREVLERNN
ANTOKSDAN, ANTMKROBYAL AKTVTELERNN NCELENMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Tevfik ZEN
Aratrmac: Doktora rencisi Derya GLER
Fen - Edebiyat - Biyokimya Blm
ZET
Baz yeni sentezlenen kaliks[4]aren ve trevlerinin N,N- dimetilformamid (DMF) kullanlarak
hazrlanan zeltilerinin in vitro ortamda antioksidan aktiviteleri ve antimikrobiyal aktiviteleri tayin
edilmitir. Bu almada baz yeni sentezlenen kaliks[4]aren ve trevlerinin antioksidan
zellikleri; toplam antioksidan aktivite, indirgeme gc, speroksit anyon radikali giderme
aktivitesi, hidrojen peroksit giderme aktivitesi, serbest radikal giderme aktivitesi ve metalelat
aktivitesi kullanlarak belirlendi. Karlatrma iin butillenmi hidroksianisol (BHA), butillenmi
hidroksitoluen (BHT), -tokoferol ve troloks standart antioksidan maddeler olarak kullanld. Baz
yeni sentezlenen kaliks[4]aren ve trevlerinin 100 M konsantrasyonundaki zeltilerinin Ferrik
Tiyosiyanat Metoduna (FTC) gre linoleik asit emlsiyonundaki peroksidasyonunda llen
inhibisyon deerleri, p-tert- BCA[4](ACO)4 haricinde standart antioksidan maddelerden yksek
bulunmutur. Bu sonulara gre baz yeni sentezlenen kaliks[4]aren ve trevleri genel olarak
standart antioksidan maddelerden daha yksek antioksidan aktivite gstermitir ve
konsantrasyon artyla antioksidan aktivite artmaktadr. Baz yeni sentezlenen kaliks[4]aren ve
trevlerinin antimikrobiyal aktiviteleri disk difzyon yntemi ile belirlenmitir. almada toplam
15 mikroorganizma kullanlmtr. Kaliks[4]aren ve akriloil trevleri 100 g/mL
konsantrasyonunda Proteus vulgaris, Citrobacter freundii, Basicullus pumilis, Bacillus substilis
olmak zere drt mikroorganizma zerinde zon ap (mm) olutururken, 200 g/mL
konsantrasyonunda yukardaki mikroorganizmalarn yannda Aspergillus niger zerinde de zon
ap oluturarak antimikrobiyal aktivite gstermilerdir. Yaplan almayla; polifenolik yapdaki
kaliks[4]aren, p- tertbtilkaliks[4]aren ve bunlarn akriloil trevlerinin fenolik karakterlerinden
dolay, fenolik antioksidan ve antimikrobiyallarn gstermi olduu antioksidan ve antimikrobiyal
aktiviteyi gsterebildikleri belirlenmitir.
Anahtar Kelimeler: Kaliks[4]aren, p-tertbtilkaliks[4]aren ve akriloil trevleri, antioksidan
aktivite, antimikrobiyal aktivite, disk difzyon metodu.
38


FENOLLERN SPEKTROFOTOMETRK HPLC TAYNLER
Proje Yrtcs: Do.Dr. Adem ASAN
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Mustafa Umut KONAN
Fen - Edebiyat Fakltesi - Analitik Kimya Blm
ZET
Bu almada, Ters-Faz Yksek Basn Sv Kromatografisi (HPLC) kullanlarak fenolik
bileiklerin(fenol, m-krezol ve rezorsinol) tayinleri iin bir yntem gelitirildi. Bunun iin bazik
ortamda peroksidislfat varlnda 4-aminoantipirin ile trevlendirilerek UV-Gr. aktif trevlerine
dntrlen fenolik bileikler kloroform ile sulu fazdan ekstrakte edildi. Ekstrakte edilen UV-Gr
aktif fenolik trevler, HPLC sistemine enjekte edilerek asetonitril-su (%45:55 v/v) hareketli faz
kompozisyonu ile ters faz C18 kolonunda ayrma tabi tutuldu ve 440 nm dalga boyuna ayarl
spektrofotometrik dedektr ile tayin edildi. Bu fenol iin tayin sresi 14 dakikadan az ve
hesaplanan tayin snrlar 50 L su numunesi kullanldnda 0,015-3,666 g/L arasnda bulundu.
Gelitirilen metod baraj ve nehir suyu rneklerine uyguland.
Baraj ve nehir suyundaki fenol ve m-krezoln ortalama konsantrasyonlar 0,033 g/L iken,
rezorsinoln ortalama konsantrasyonu 12,935 mg/L olarak belirlendi.
Anahtar Kelimeler: Fenolik Bileikler, HPLC, Derivatizasyon, Aminoantipirin.
39


SAMSUN, BAFRA KIZILIRMAK DELTASINDA TUZLU TOPRAKLARDA YETEN BAZI
HALOFT BTKLERN MORFOLOJS, ANOTOMS VE EKOFZYOLOJK ZELLKLER
Proje Yrtcs: Do.Dr. Erkan YALIN
Aratrmac: Doktora rencisi Adnan AKN
Fen - Edebiyat Fakltesi - Botonik Blm
ZET
Bu aratrmada, Samsun, Bafra Kzlrmak Deltasnda yayl gsteren baz halofit
bitkilerdeki morfolojik, anatomik ve fizyolojik deiiklikleri tespit etmek ve bu bitkilerin tuzcul
ortamlara
uyummekanizmalarn
aratrmaktr.
Kzlrmak
Deltasndan
farkl
tuz
konsantrasyonlarna sahip toprak alanlar, elektriksel iletkenlik (EC) aleti ile llerek tespit
edilecektir. Bu deerler 25 C deki tuzluluk deerinde (EC25) 1) dk, 2)orta ve 3)yksek
konsantrasyonlar olmak zere, farkl tuz konsantrasyonuna sahip zonlar alma alan iin
belirlenecektir. Bu almada, aratrma materyalini oluturan bitki trleri (Salicornia prostrata
Pall. subsp.prostrata ve Sueda prostrata Pall. subsp. prostrata)olarak belirlenmitir. Kzlrmak
Deltasnda yayl gsterdikleri lokalitelerden toplanacaktr. Bitkilerin kk ve yapraklarndan
kesitler alnarak, ortaya kan anatomik farkllklar tespit edilecektir. Buna ilaveten, yaprak yzeyi
de taramal alan elektron mikroskobu (SEM) ile ayrntl olarak incelenecektir. Ayrca, bitkilerin
klorofil, karotenoid ve prolin miktarlar da belirlenerek, ortaya kacak olan fizyolojik farkllklar
tespit edilmeye allacaktr. Sonu olarak, elde edilecek verilere gre, halofit bitkilerde farkl tuz
konsantrasyonlarndaki morfolojik, anatomik ve fizyolojik verilere gre, halofit bitkilerde farkl tuz
konsantrasyonlarndaki morfolojik, anatomik ve fizyolojik deiikliklerin verileri, istatistiksel olarak
karlatrlacaktr. Bylece, farkl tuz konsantrasyonunda bitkilerin kk ve yaprak
anatomilerinde ne gibi deiikliklerin olduu belirlenmi olacaktr. Ayrca, yaprak yzeyinin
ayrntl olarak incelenmesi, yaprak yzeyi ve tuz salg bezleri arasndaki farkllklarn
belirlenmesini de salayacaktr. farkl tuz konsantrasyonunda yetien bitkilerde, klorofil,
karotenoid ve prolin miktarlarnn belirlenmesi ise, tuz stresine bal olarak ortaya kacak
fizyolojik farkllklarn belirlenmesine yardmc olacaktr. Bylece, halofit bitkilerdeki uyum
mekanizmalar arasndaki iliki anlalmaya allacaktr.
Anahtar Kelimeler:Halofit, morfoloji, anatomi, fizyoloji, klorofil, karotenoid, prolin.
40


BACLLUS THURNGENSS VE NUKLEOPOLHEDROVRS TARAFINDAN NFEKTE
EDLEN LYMANTRA DSPAR LARVALARININ HAYATTA KALMASINA
BTK KALTESNN ETKS
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Ouzhan YANAR
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Sibel AVDAR
ZET
Herbivor bcekler ve patojenleri arasndaki etkileimler konak bitkiler tarafndan
deitirilebilir. Bitki kimyas ve yapsndaki tr ii ve aras- farkllklar, patojenlerin bcek
enfeksiyonundaki duyarlln ve evresel sreklilii deitirebilmektedir. Bitkiler, bcek
patojenlerini bir muhafz gibi idare edip etmeyeceini ve kendi baarlarnda(fitness) da art
gstermeyi srdrr. Ayn fitokimyasallar konaklarn lmnde entomopatojenlerin etkisini
azaltrken, dk bitki kalitesinden dolay bcek performansndaki azalma bceklerin hastalklara
kar hassasiyetini arttrmaktadr. Bitkiler, toprak alt ve st herbivorlarnn doal dmanlarn
etkileyerek ve ierdii savunucu kimyasallar yoluyla bitki patojenlerine ve herbivorlara kar
birtakm karmak dorudan ve dolayl savunucu stratejilere sahiptir (De Moraes, C.M. ve ark.,
1998; Agrawal, A.A. 2005; Rasmann, S. Ve ark., 2005; Bezemer, T.M. ve ark., 2005). Uyarlm
bitki fitokimyasallar sayesinde dorudan savunma, herbivor tercihini veya performansn
azaltmasyla bitkiden yararlanabilmektedir (Karban, R. ve Baldwin, I.T., 1997; Mayer, A.M.,
2004). Bitki uucu maddelerinin salnmasyla, muhafz olarak grev yapan parazitoitler ve
predatrlerin glenmesi dolayl savunmay meydana getirmektedir (Dicke, M. ve van Loon,
J.J.A., 2000; Baldwin, I.T. ve ark., 2002; Fatouros, N.E. ve ark., 2005). Bu tritrofik sistem bcek
patojenlerinin nasl uygun olduunu belirlemede, konak-parazit etkileimlerine yeni bak alar
salamtr. Bcekler, tanmlanmam ve zerinde az allm birok patojeni barndrmaktadr.
Biyolojik kontrol ajanlar olarak bcek patojenleri (entomopatojenler) ve bitkilerin almalar,
patojenlerin yararlar zerine bitkilerin (genellikle bir rn) etkisi geni bir noktada toplanmtr
(Lacey, L.A. ve Kaya, H.K., 2000). Bitkiler, bcek patojenlerinin yarar iin onlar idare
edebilmelerine ramen, patojen yararn ve bitki baarsndaki art etkileyen seici bitki
zelliindeki varyasyon gerei patojenleri muhafz gibi kullanrlar. Bunlar henz kantlanm
olmamalarna ramen, aka bcek patojenleri tritrofik etkileimlerden etkilenmilerdir ve
kompleks multitrofik ilikilerde bulunurlar. Entomopatojenler zerine incelemeler daha ok 3 grup
zerine toplanmtr; virsler [zellikle baculovirsler (nkleopolihedrovirsler, NPVs ve
granlovirsler]; bakteriler (baskn olan tr, Bacillus thurigiensis); ve mantarlar (Mikrospodia
dhil). Bitkiler, patojen (ve konak) canllnn gemiine bal olarak bcek-patojen ilikilerini
etkileyebilmektedirler. Bitkiler, bcek patojen ilikilerinde, ister dorudan ister dolayl olarak
enfeksiyon ve evresel sreklilik gibi anahtar yntemlerini deitirebilirler. Bu patojen gruplar
iindeki esas farkllk, patojenlerin konaklarna nasl bulatklardr. Baculovirsler, bakteriler ve
Mikrosporidia beslenmeyle vcut iine girip balangta bcein orta barsana yerlemesiyle,
enfeksiyonu balatr. Bu nedenle, bitkiler enfeksiyonu yakndan salar. ou mantar, konan
ktiklasnn iine girmesi ve ktikle zerinde fungal sporlarn filizlenmesi ve bcek vcudunu
istila etmesi, genellikle fiziksel g ve enzimatik bir faaliyetin birlemesiyle olur; mantarlar
zellikle bu aamay kk iklim deiikliklerinde hassas bir biimde salar. Ek olarak,
mikrosporidia ve virsler zorunlu parazitlerken (rn: oalmalarnda konak hcrelerde
yaamalarna ihtiyalar vardr) baz mantar ve bakteriler, zorunlu olmayan parazitlerdir (rn;
konak dnda substratlar zerinde oalabilirler). Entomopatojenler UV nlar tarafndan
kolayca etkisiz hale gelirler. Buna ramen, baculovirsler ve dier birok bcek patojenleri
yaam alanlarn koruduu iin, baculovirslerin durumunda aylarca hatta yllarca konaklarnn
dnda yaamlarn srdrmeye izin veren kaynaklar ve yaplar retirler. Bunun sonucunda,
ou entomopatojenler srasyla evresel srekliliini etkileyen konak bitki maddeleriyle iliki
periyodunda bir neme sahiptir.
ou fitokimyasallar, zellikle allelokimyasallar ve besinler, konak bceklerin enfeksiyona
duyarlln etkileyip, bymesinde ve fizyolojisinde deiiklik yapabilmektedir (Ali, M.I. ve ark.,
1998). Bcek davranlar, konak bcein entomopatojenlerle karlap karlamayacan
belirler; bu nedenle, enfeksiyon oranlarn ykseltecek beslenme oranlarndaki art veya
patojen hazneleriyle bcek ilikisini ykseltecek davransal ve faaliyet deiimlerini arttrr.
41

Bcek-patojen ilikisi konak bitkinin farkl trleri arasndaki lezzet ayrmnn bir grevi olarak
deiime urayacandan phelenilmekte ve bu da lethal (ldrc) dozda patojen almn
etkileyecektir..
Entomopatojenler imknsz gibi gzkse de bata bitkileri enfekte edemez. Buna karn,
ou patojenler bitki materyalleriyle beslenmektedirler ve bitki n yzeyindeki sreklilikleri,
entomopatojenlerin hayat dngsnde nemli bir paradr. Bcek patojenleri, zellikle
baculovirsler, genotipik ve fenotipik varyasyonlar yksek seviyede sergilemektedir (Cory, J.S.
and Myers, J.H., 2003). ki NPV genotipiyle am gzeli gvesi Panolis flammea enfeksiyonu
konak bitki genotipi kombinasyonuna bal olarak deitiini ortaya koymutur (Hodgson, D.J. ve
ark., 2002). Bu, blgesel olarak bol konak bitkiye uyumlu olabilen virs populasyonlarn
iermektedir. Virs; lm hzn en iyi ekilde gsterir ve ayrmlar daha iyi yapt iin konak
bitkiler zerinden virsler ayrlmtr (Cory, J.S. and Myers, J.H., 2004). Bu bulgularn
arkasndaki mekanizmalar henz tanmlanmam olmasna ramen, bu mekanizmalar ya vcut
iinde ya da virs paralaryla balayc fitokimyasallarn azaltan virsn deiimiyle ilikilidir.
Buna karn, patojenler ve bitkiler arasndaki iliki sabitlikten uzak olduunu desteklenmitir.
Bitki- hayvan ilikilerinde rol oynayan sekonder maddeler; (i) Tanen, kinon ihtiva eden
flavonoidler, basit fenoller gibi fenolik maddeler, (ii) alkaloidler, aminler, non protein amino
asitler, siyanojenik glikozitler, glikosinolatlar gibi azotlu bileikler, terpenoidler, saponinler,
limonoidler, kukurbitasinler, kardenolidler, karotenoidler ve (iii) poliasetilenlerdir (Ryan, 2002).
Baz sekonder maddelerin zellikle tanenlerin bcek beslenme davrannda caydrc
etkileri olduu bilinmektedir (Feeny, 1968). Tanenlerin genellikle herbivorlara zararl olduu
(Coley ve ark., 1985) ayrca bcekler iin almas g engeller olduu dnlmektedir (Fenny,
1975). Tanenler etkilerini barsaklarda proteinleri kelterek gsterirler (Bernays ve Chapman,
2000). Tanenler, besin proteinleri, sindirim enzimleri, polisakkaritler (niasta, selloz,
hemiselloz gibi) (Loomis, 1974; Price ve ark., 1980), yalar, nkleik asitler ve aminoasitler
(Takechi ve Tanaka, 1987) gibi doal bileiklerle kompleks olutururlar.
Lymantria dispar polifaj beslenme stratejisine sahip nemli bir tarm ve orman zararlsdr.
Ayn zamanda Kzlrmak deltasnda da nemli bir ekolojik neme sahiptir ve deltada gei
zonundaki (kumul-toprak zonu) bitkilere beslenmeyi tercih etmektedir.
Bu almada Bacillus thuringiensis ve nkleopolihedrovirs ile infekte edilen Lymantria
dispar larvalar 4 farkl bitki tryle (Quercus cerris, Alnus orientalis,Rubus sp.,Crataegus sp.)
beslendiinde bitki sekonder madde ierikleri ile hayatta kalma oranlar arasndaki iliki
aratrlacaktr.
Beslenme deneyleri, trn 3. ve son larva evresindeki larvalaryla yaplacaktr. Farkl
bitkilerle ve ierikleri farkl yapay besinler ile beslenen larvalarda hayatta kalma oranlar,
bitkilerdeki toplam fenolik miktarlar, su miktarlar, azot miktarlar, tanen miktarlar belirlenerek
karlatrlacaktr.
Beslenme deneyleri sonunda, farkl bitkilerle beslenen larvalarn hayatta kalma oranlar,
bitkilerdeki toplam fenolik miktarlar, su miktarlar, azot miktarlar, tanen miktarlar istatistiksel
analizler yaplarak tespit edilecektir.
Anahtar Kelimeler: Lymantria dispar, sekonder madde, azot, protein, su, bitki kalitesi.
42


TURNASUYU LE MELET IRMAI ARASI KIYI BLGESNN JEOMORFOLOJS, ORDU
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Ali UZUN
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi lter Kutlu HATPOLU
Fen - Edebiyat Fakltesi - Fiziki Corafya Blm
ZET
Bu almada, Turna Suyu ile Melet Irma aras (Ordu) ky blgesinin jeomorfolojik
zellikleri incelenmitir. alma alan Dou Karadeniz Blmnn kuzeybat ucunda, Melet
Irma ile Turna Suyunun aa rlar arasndaki ky kesimidir. Aratrma sahasnda kynn
2
uzunluu 5,87 km, alma sahasnn alan 29,3 km dir. alma esas itibariyle arazi gzlem ve
incelemelerine dayanmaktadr. Ayrca, uzaktan alglama ve corafi bilgi sistemlerinden de
faydalanlmtr. Arazi almalar srasnda alnan kaya, toprak, su ve bitki rneklerinin tespiti
yaplmtr. Ayrca, Ordu meteoroloji istasyonu iklim verileri enterpolasyon yntemiyle
haritalanm ve yorumlanmtr. Nemli-lman Karadeniz iklimi grlen sahada anakaya
ounlukla volkanik ve tortul kayalar ile alvyonlardan olumaktadr. nceleme alannda alvyal,
kolvyal ve gri-kahverengi podzolik topraklar gelimitir. alma alannda doal bitki rts
byk ksmyla tahrip olmutur. Ancak, tarm yaplamayan snrl bir alanda ormanlar varln
koruyabilmitir. Alak ky zellii grlen sahada ky jeomorfolojisi, kynn kullanm durumu,
kylardaki yaplamalar ve bozulmalar incelenmitir. alma alannn en nemli morfolojik
nitelerini 250-300 mler arasndaki ky anm dzl, 150-200 mdeki yksek anm
basama ile 40-80 mlerdeki alak anm basama oluturmaktadr. Ayrca, 8-10 m
seviyelerinde akarsu taraas gelimitir.
Anahtar Kelimeler: Ky jeomorfolojisi, Melet Irma, Turna Suyu, Ordu, Karadeniz Blgesi.
43


ATAKUM'DA (SAMSUN) GRLT KRLL
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Kemalettin AHN
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Batuhan BUDAK
Fen - Edebiyat Fakltesi - Fiziki Corafya Blm
ZET
Bu alma Atakumda grlt kirliliinin kaynaklarn tespit etmek ve evresel grlt
lmlerini yapmaktr. Bu amala Mays 2012 - Kasm-2012 aylar arasnda sahann deiik
noktalarnda n lmlerde bulunulmutur. Bu almalara gre Atakumun en nemli grlt
kaynann karayolu ulam olduu belirlenmitir. Trafik aknn en youn olduu Atatrk
Bulvar evresinde ortalama grlt seviyesi 70-80 dB(A) olarak tespit edildi. Hava koullar,
gece-gndz, mevsimler, aralarn tr, hzlar, arlklar gibi faktrler evresel grlt dzeyini
etkilemektedir. Ara hz arttka grlt seviyesi de ykselmektedir. Ya ve rzgar gibi
meteorolojik elemanlar grlt dzeyinin 3-5 dB(A) kadar artna yol aabilmektedir. Bu
anlamda meskun mahal iinde yer alan ve Atatrk Bulvar boyunca seyreden aralarn hzlar 50
km/sa. amamalar grlt dzeyinin azalmasna nemli katk salayacaktr.
Anahtar Kelimeler: Atakum, Samsun, Grlt Kirlilii, Ya.
44


STREPTOMYCES CNS YES ZOLATLARIN MULT GEN DZ ANALZLERNE DAYALI
FLOGENETK SSTEMAT
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Anl SAZAK
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Hayrettin SAYGIN
Fen - Edebiyat Fakltesi - Biyoloji Blm
ZET
Bu almada, Kuzey Kbrs Trk Cumhuriyetinin 3 farkl lokalitesinden Streptomyces cinsi
yesibakteri izolasyonu yaplmtr. zolatlarn 16S rRNA, atpD, gyrB, recA, rpoB ve trpB gen
blgelerine ait nkleotit dizileri elde edilmi ve filogenetik sistematikleri yaplmtr.
zole edilen toplam 40 izolatn renk gruplandrmas yaplarak 9 renk grubu oluturulmu ve her
renk grubundan temsilci bir izolat seilerek bu izolatlarn 16S rRNA gen blgesinin PCR
almalar gerekletirilmitir. 16S rRNA gen blgesi nkleotit dizi analizi sonularna gre
izolatlarn Streptomyces cinsi yesi olduklar belirlenmitir. 16S rRNA gen blgesi nkleotit dizi
analizi ile oluturulan filogenetik dendogramda izolatlarn en yakn komu tip trleri tespit
edilmitir. Karlatrmal multi gen dizi analizi almalarnn yaplmas iin tip trlerinin atpD,
gyrB, recA, rpoB ve trpB gen blgeleri nkleotit dizileri NCBI gibi veri bankalarndan elde
edilmitir. Gen blgesi sekans verileri bulunmayan tip trleri eitli (DSMZ, KCTC gibi) kltr
koleksiyonlarndan elde edilerek be gen blgesi nkleotit dizi analizleri gerekletirilmitir.
Multi gen dizi analizi (MLSA=Multilocus Sequence Analysis) almasnda kullanlan gen
blgelerinin filogenetik analizleri sonucunda test izolatlarnn tip trlerinden nkleotit farkllklar
ve filogenetik uzaklklar belirlenmitir. Ayrca 73 birim karakter bakmndan test izolatlar ile tip
trleri nmerik sonularla karlatrlmtr.
Yaplan almalarda farkl iki tr arasnda MLSA filogenetik uzaklk deerinin 0,007den
yksek olmas gerektii belirtilmitir. 9 test izolatndan 7 tanesinin tip trlerinden MLSA
filogenetik uzaklk deerinin 0,007den yksek olduu tespit edilmitir. Ayrca fenotipik farkllklar
ve gen blgeleri nkleotit dizilerine dayal oluturulan dendogramlardaki yksek bootstrap
deerleri bunu desteklemektedir. Sonu olarak; K217, K330, K326, K112, K108, K324 ve K101
izolatlarnn yeni tr olduklar tahmin edilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Streptomyces, 16S rRNA, MLSA, Filogenetik Sistematik.
45

Proje No: PYO.ILH.1901.09.001

HZ. PEYGAMBER VE MUCZE
Proje Yrtcs: Do.Dr. srafil BALCI
lahiyat Fakltesi
ZET
Aratrma Projesi olarak sunduumuz konu, kitap almasna dntrlerek alt blmde
ele alnm ve tamamlanmasnn ardndan Ankara Okulu Yaynlar tarafndan baslmtr.
alma ngrlen srede bitirilmesine ramen, basm srecide yaynevinden kaynaklanan
gecikme nedeniyle, kesin raporun gnderilmesi ksmen geciktirilmitir. alma kitap olarak
yaymland iin burada snrl bir zet sunulacaktr. Aratrma 'giri' hari alt blmde ele
alnmtr. Bu gne kadar mstakil olarak akademik almalarda ele alnmayan ve konusu
itibaryla da tartmal bir doaya sahip olan mucize meselesi, zellikle Hz. Peygamber'in
mucizeyle olan ilikisi balamnda ele alnp incelenmitir. 'Giri' blmnde eserin konusu olan
'mucize' kavram zerinde durulmutur. Bu kavramn Kur'n'da hangi balamda getiine iaret
edilerek rivayetlerde mucize kavramna ne tr anlamlar yklendiine dair genel bir ereve
izilmitir. Bylece yetlerde mucize olarak nitelenen olaylarla rivayetlerde nitelen mucize
kabilinden olaylarm gerek mahiyetlerinin hangi boyutta olduuna iaret edilmitir. Birinci
blmde Hz. Peygamber'in beeri ynne ve vahiyle irtibat dnda onun insan olduuna vurgu
yapan yetler balamnda Allah Rasl'niin herhangi olaanst niteliklerinin olmadna vurgu
yaplmtr. Bu balamda rivayet kltr erevesinde ona isnat edilen olaanstlklerin veya
mucize iddialarnn onun risaletiyle hibir ilgisinin olmad, bu hususlarn sonradan Hz.
Muhammed'e isnat edildii ve byle bir durumun ortaya kmasnda Yahudi ve Hristiyan
kltrlerindeki abartl peygamber kssalarnn etkili olduu ve bu kltrler karsnda Hz.
Muhammed'i daha stn gstermeye ynelik bir gayenin gdld ve neticede l karlarak
onun risaletinin btnyle olaanst bir mahiyete dntrld hususlar zerinde
durulmutur. ikinci blmde ise gemi peygamberlerin mucizeleri olarak nitelenen ve Kur'n-I
Kerm'de yer alan yetler ele alnp incelenmitir. Bylece mucize kategorisinde sunulan gemi
peygamberlere ait olaylar veya olaanst hadiselerin bu kavramla ifade edilip edilmeyecei
sorusuna cevap aranmtr. Buna ilaveten mazideki peygamberlere verilen mucizeler veya
onlarn mucizeleri olarak nitelenen olaylarn mucize olup-olmadklar sorularna cevap aranmaya
allmtr. nc blmde vahyin verileri dorultusunda Hz. Peygamberin risaletinin
mucizeyle olan/olmayan ilikisini ortaya koymaya altk lgili yetlere bakldnda Kur'n-
Kerm okuduu vahiylerden baka Rasl-i Ekrem'in nbvvetinin delili olarak hibir mucizesinin
olmadm (29. Ankebt, 50-51) ok ak bir ekilde dile getirmektedir. Hatta sr suresinin 59.
yetinde Kur'n dnda ona herhangi bir mucize verilmedii gereine iaret edilmitir.
Drdnc blmde mriklerin Hz. Peygamber'den talep ettikleri mucizeler ele alnmtr. Zira
her ne kadar Kur'n- Kerm Rasl-i Ekrem'in risaleti ile mucize arama ok kesin bir snr
izmise de, birok yette mriklerin deiik mucize taleplerinden sz edilmektedir. Buna
mukabil Kur'n mucize taleplerinin hibirisinin gerekletirilmediini zellikle vurgulamtr.
Beinci blmde risalet ncesi dneme ait olmak zere Hz. Peygamber'e nispet edilen
mucizelerin neler olduu zerinde durulmutur. Zira Hz. Peygamber'in risalet ncesi hayatna
dair pek ok mucizeden bahsedilmitir. stelik bu mucize iddialar, ileride onun nbvvetinin
delili olarak yorumlanmtr. Dolaysyla bu blmde sz edilen trdeki rivayetlerin mucize
kategorisinde deerlendirilip deerlendirilmeyecekleri veya bunlarn nbvvetin delili olup
olamayacaklar zerinde durulmutur. Alnc blmde ise risalet sonras mucize iddialar
incelenmitir. Ancak risalet sonrasna dair saysz mucize iddialar bulunduu iin ve bunlarn
birou daha sonradan kaynaklara girdii iin biz ncelikli olarak Kur'n'la ilikilendirilen
mucizelerle yaygn olarak bilinenler zerinde durduk. Bylece Kur'n'a dayandrlan mucize
iddialarnn mahiyetim ve ayn zamanda yaygm olarak bilinen mucizelerin konumunu
belirleyerek, rivayetlerdeki mucize iddialarnn vahiyle olan/ olmayan ilikisini ortaya koymaya
altk. Projenin tamamlanmasyla birlikte ortaya kan en dikkat ekici sonulardan birisi, sr
ve mi'rc kavramlarna yklenen anlam kargaasnn bu konularn birbirlerine
karmas/kartrlmasna yol am olmasdr. Bunun yan sra yaygm olarak bilindiinin aksine
mi'rc olay isr olayndan sonra deil daha nceki dneme ait hikye tr anlatdr. Dier bir
ifadeyle iki olay arasnda ne tarihsel ne de muhteva olarak bir iliki bulunmaktadr. Buna ilaveten
sr hadisesin detayma girilmemekle birlikte Kur'n'da yer ald bilinmektedir, ancak bu olayla
46

ilikilendirilen mi'rc olayna dair anlatlarn tamam rivayetlerdeki iddialardan ibarettir ve asla
Kur'n'a dayanmaz. Aksine bu hadiseyle ilgili dile getirilen birok abartl tasvirin btnyle
Kur'n'a aykr olduunu sylemek mmkndr.
Anahtar Kelimeler: Hz. Peygamber, Mucize, Kur'n, siyer, risalet.
47


MAM ZEYD B. AL VE AIMIZDAK NEM
Proje Yrtcs: Prof.Dr. sa DOAN
lahiyat Fakltesi
ZET
Hem Kurnn, hem de slmn kltrel birikiminin doru anlalmas, slm dini iin olduu
kadar dier bilim alanlar iin de hayati bir neme haizdir. Bu bakmdan gnmzde hem tabi ve
mspet bilim alanlarnn, hem de slm ilimlerin bilimsel yntem ve usullerinin yeniden gzden
geirilmesi gerekmektedir. Bu anlamda btn bilim alanlar gittike gelien ve deien bir seyir
izledikleri iin bu alanlarla ilgili gemiteki bilimsel gelimelerin ve kltr mirasnn amzn
insanlarna ve gelecek nesillere eksiksiz ve aralksz bir ekilde tam olarak intikali ok nemlidir.
Bu balamda, eserlerinin ve grlerinin byk bir ksm asrlarca tarihin derinliklerinde gizli
kalm olan, slm dncesinin ve kltr mirasnn en nemli halkalarndan birini tekil eden
mam Zeyd b. Alinin grlerinin ve onun slm yaam biiminin amz Mslmanlarnn ve
btn insanln hizmetine sunulmas ilm bir zorunluluktur.Onun rnek hayatnn ve grlerinin,
gnmzde slm dininin doru anlalp yaanmasna byk katk salayaca aikrdr.
48


BR KELAM PROBLEM OLARAK NBVVET-BKILLN
VE KD ABDLCEBBR RNE
Proje Yrtcs: Do.Dr. Fethi Kerim KAZAN
Aratrmac: Doktora rencisi Muzaffer BARLAK
lahiyat Fakltesi
ZET
Nbvvet meselesi, kelam ilminin temel tartma konusundan biridir. Kelam dnrleri
bu meseleyi iki nedenle ele almtr. Bu nedenlerden ilki, baz akmlarn nbvveti inkar
etmesidir. kincisi ise slam mezheplerinin bu konuda farkl grler ortaya koymasdr. Klasik
dnemde kelam dnrlerinin tamamna yakn nbvvet konusunu tartmtr. Bklln ve
Kd Abdlcebbr da bu dnrlerdendir. Bu iki dnr ayn dnemde yaamtr. Bklln
Eariyye mezhebine mensuptur. Kd Abdlcebbr ise Mutezile mezhebine mensuptur. Bu iki
mezhebin paradigmas tamamen farkldr. Bunun iin nbvvet grleri de farkldr. Bu
almada, bu iki dnrn nbvvet grleri karlatrlmtr. Ardndan bu grler slamn
temel kaynaklar asndan deerlendirilmitir. Son olarak da bu grlerin gncel deeri
tartlmtr.
49


KARA VAZN MEVLD (METN NCELEME)
Proje Yrtcs: Yrd. Do. Dr. Halil brahim HAKSEVER
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Rabia DORU
lahiyat Fakltesi
ZET
Kelime olarak doum, doum yeri ve doum vakti anlamlarna gelen mevlid,
edebiyatmzda Hz. Peygamberin, bata doumu olmak zere hayatnn baz dnemlerini
vgyle anlatan bir trdr. Yazlan ilk Trke mevlidler arasnda ismi zikredilen Sleyman
elebinin Vesletn-Nect isimli eseri, herkes tarafndan ok beenilmi ve kendisinden sonra
yazlan mevlidlere ilham kayna olmutur. Mevlidin mstakil bir tr olarak ortaya kmasnn
ardndan ok sayda mevlid kaleme alnmtr. Bunlardan bir tanesi de aratrmamzn konusu
olan Kara Vizin Mevlididir. imdiye dek bu trle ilgili yaplan almalarda, Kara Viz ismiyle
zikredilen bir mevlid airi bulunmamaktadr. Bu nedenle tez, henz gn na kmam bir
mevlid metni olmas sebebiyle de nem arz etmektedir.
Giri ve iki blmden oluan bu almamzn giri blmnde mevlid tr zerinde
durulmutur. lk blmde, mellifin Molla Arap olarak bilinen Muhammed b. mer b. Hamza elAntak olduu ihtimalinden hareketle bu kiinin hayat anlatlm, eser ekil ve muhteva
bakmndan incelenmi ve Vesletn-Nectla mukayese edilmitir. kinci blmde de Mevlidin
transkripsiyonlu metni verilmitir.
Anahtar Kelimeler: Mevlid, Kara Viz, Hz. Muhammed, Vesletn-Nect, Sleyman elebi.
50

Proje No: PYO..128

TRKEDEK ARAPA KELMELERN TAHLL VE TASNF
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Ahmet YKSEL
lahiyat Fakltesi
ZET
Bu aratrma projesi kapsamnda kken olarak Arap Diline ait olduu halde Trkemize
gemi ve Trkede aktif olarak kullanlmakta olan kelimelerin tahlil ve tespiti, Arapada geerli
olan kelime tretim esaslarna gre yaplmaya allmtr. Bu balamda nce Arapa Kelime
Yaps (Sarf Bilgisi) kaynaklar taranarak rnek kelimeler tespit edilmi, sonra bunlarn
snflandrmasna geilmitir. Bu balamda ncelikle Arapadaki ismi fail, ismi meful ve masdar
ad verilen kelime gruplar ele alnmtr. Zira bunlar Trkede yaygn olarak kullanlan isimler
arasnda olduu bir gerektir.
Bununla birlikte, Arapada kendilerine yer ve zaman bildiren isimler, yapma masdarlar,
mimli masdarlar, merre masdarlar, alet isimleri, ismi tasgirler, sfat mebbehe ve ismi tafdil ad
verilen isim trlerinden pek ok kelimenin de belli kalplar erevesinde Trkemizde kullanld
grlmektedir. Bu snflandrmay yaparken Arapadaki mcerred ve mezid ayrm dikkate
alnm ve buna gore bir snflandrma yaplmaya gayret edilmitir.
51

Proje No: PYO..125

ADA DN ETM MODELLER: NGLTERE RNE
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Mustafa KYL
lahiyat Fakltesi
ZET
Gnmzde dnyann deiik lkelerinde sosyal, siyasi, hukuki, kltrel ve dini yapdarna
bal olarak, eitli din eitimi modelleri uygulanmaktadr. AB lkelerine baktmzda baz
lkelerde mezhebe dayal din retimi yaplrken, baz lkelerde de mezhepler st din retimi
yaplmaktadr. AB lkelerinden ngiltere'de din retimi zorunlu olup, okula devam eden tm
renciler dinle ilgili bir ders almak durumundadr. Her ne kadar ngiltere nfusunun byk
ounluu Hristiyan olsa da, dier dinlere mensup olan kiilerin ocuklarnn din eitimini de
karlamak zorundadr. te bu amala gnmz ngiltere'sinde farkl kurumlar tarafndan
desteklenen eitli din eitimi ve retimi modelleri gelitirilmitir. Ama, farkl inanlara sahip
kiilerin birbirlerinin dini inanlarna sayg duyarak, barl bir ekilde yaamaktr. Gelitirilen bu
modellerin lkemizde yrtlmekte olan din eitimine de nemli katklarnn olaca
dnlmektedir.
Anahtar Kelimeler: Din eitimi, Birleik Krallk, Din eitimi modelleri, mezhebe dayal ve
mezhepler st yaklam.
52

Proje No: PYO.MUH.1901.11.002

FARKLI EKLLERDE MODFYE EDLM PATATES NASTALARININ ET
EMLSYONLARININ ZELLKLER ZERNE ETKLER
Proje Yrtcs: Do.Dr. Hseyin GENCELEP
Aratrmac: Yrd.Do.Dr. Mnir ANIL
Mhendislik Fakltesi - Gda Mhendislii
ZET
Bu almada farkl ekillerde modifiye edilmi niastalar kullanlarak et emlsiyonlarnn;
emlsiyon kapasitesi, emlsiyon stabilitesi, emlsiyon pH deeri, i ve pimi emlsiyonlarn
tekstrel zellikleri zerine kullanlan drt farkl niastann seviyesinin etkileri incelenmitir.
almada kullanlan niasta eidi ve niasta seviyesinin emlsiyon kapasitesi ve emlsiyon
stabilitesi deerleri zerinde ok nemli (p<0,01) etkisinin olduu belirlenmitir. pH deerleri
zerinde ise sadece niasta eidinin ok nemli (p<0,01) etkisinin olduu belirlenmitir. Normal
niastal rneklerde belirlenen stabilite deeri %78,75 iken asit modifiye, dekstrinize modifiye ve
jelatinize modifiye niastalarda ise srasyla %83,75, 84,35 ve 84,02 olarak belirlenmitir.
zellikle emlsiyon tipi rnlerin retiminde raf mrn nemli seviyede etkileyen stabilite
deerlerinin ykselmesi rnn raf mrnn belirlenmesinde olduka nemlidir.
i ve pimi emlsiyonda yaplan tekstr analizleri sonucunda ise hem i hem de pimi
emlsiyonun sertlik (hadness), yar-kat maddenin inenebilirlii (gumminess) ve kat maddenin
inenebilirlii (chewiness) deerleri zerine niasta eidi, niasta seviyesi ve niasta eidi x
niasta seviyesi interaksiyonun ok nemli (p<0,01) etkisinin olduu belirlenmitir. Pimi
emlsiyonlarda ise elastikiyet (springiness) ve tutunabilirlik (adhesiveness) deerleri zerine
niasta eidi, niasta seviyesi ve niasta eidi x niasta seviyesi interaksiyonun ok nemli
(p<0,01) etkisinin olduu belirlenmitir. Bu sonular, modifiye niasta kullanmnn emlsiyon
oluturularak retilecek rnlerde tekstr deerleri zerine etkilerinin dikkate alnmas gerektiini
gstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Emlsiyon, modifiye niasta, emlsiyon kapasitesi, emlsiyon stabilitesi,
tekstrel zellikler.
53


ME SULARINDA DOAL ORGANK MADDE GDERMNDE ALTERNATF YNTEMLERN
KARILATIRILMASI
Proje Yrtcs: Do.Dr. Feryal AKBAL
Aratrmac: Dilek GM
Mhendislik Fakltesi - evre Mhendislii
ZET
Bu proje kapsamnda ozonlama, katalitik ozonlama, adsorpsiyon ve membran filtrasyon gibi
farkl yntemler kullanarak, doal organik madde giderimine ynelik almalar yaplmtr. me
sularnda bulunan doal organik maddeyi temsilen 30 mg/L konsantrasyonundaki humik asit
(HA) zeltisi kullanlmtr. almalar aamadan olumakta olup birinci aamasnda,
ozonlama ve katalitik ozonlamann humik asit giderimine etkisi incelenmitir. Katalitik ozonlama
prosesinde katalizr olarak granl aktif karbon (GAK) ve demiroksit kapl zeolit (DKZ)
kullanlmtr. almann ikinci aamasnda, granl aktif karbon (GAK) ve demiroksit kapl zeolit
(DKZ) kullanlarak kesikli ve srekli istemde adsorpsiyon almalar yrtlmtr. Daha sonra
HA zeltisinin apraz akl ultrafiltrasyon (AF) sistemdeki giderim verimi incelenmi ve ak
azalmasna olan etkileri deerlendirilmitir.
DKZ ve GAK ile katalitik ozonlamann bireysel ozonlamaya kyasla OK giderim verimini
srasyla %21,39dan %62,01 ve %48,08e, UV254 giderimini %72,78den %95,77 ve %90,69a
kard, renk giderimini ise %93,02den %100 ve %99,22ye kard grlmtr. SUVA 254
deeri ise 2,88den 0,93 ve 1,49a azaltmtr. AF sisteminde alkonma yzdeleri OK iin
%61,92 UV254 iin %77,72 ve Renk436 iin %86,05 llm ve SUVA254 deerindeki giderim
%41,48 olarak hesaplanmtr.
Anahtar Kelimeler: Humik asit, katalitik ozonlama, adsorpsiyon, ultrafiltrasyon, demiroksit kapl
zeolit, granl aktif karbon.
54


SAMSUN-ATAKUM SAHLNDE ELENCE YERLERNDEN KAYNAKLANAN GRLT
KRLLNN SAYISAL HARTASININ IKARILMASI VE MODELLENMES
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Anda AKDEMR
Aratrmaclar: Bekir TUNCER, Frat ELEB, Bora FLZ
ZET
Samsun Atakum lesinde saylar hergeen gn artarn elence yerlerde, grlt
kaynaklarnn akustik adan emisyon dzeylerinin llmesi, grltnn insan salna
etkilerinin deerlendirilmesi ve grlt sorunlarna kar alnabilecek nlemlerin saptanmasnn
amalar bu projenin kapsamn oluturmaktadr. Bu projede evre ve ehircilik Bakanln tm
bykehir belediye snrlar iin yapmay planlad ve belediyelere zorunlu kld grlt
saysal haritalarnn oluturulmasna rnek tekil ederek, belediyelerle i birlii halinde yaplan
saysal haritann yerel ynetimlere ve bilime katk salamas amalanmtr. Henz gerek
Atakum Belediyesinin gerekse Bykehir belediyesinin grlt lm ve modelleme
yardmyla saysal harita oluturulmas konusundaki bilgi ve deneyiminin eksik olduu
dnldnde blgde her geen gn artan grlt ikayetleri dikkate alndnda saysal
grlt haritasnn oluturulmasnn aciliyeti ortaya kmtr. Bu proje bu eksiklii tamamlamak,
grlt haritas yapacak olan komu belediyelere rnek tekil ederek ileride i birlii
salanmasn amalamaktadr. Proje kapsamnda alanacak grlt lm aleti yardmyla
nceden tespit edilen 20 lm noktasnda gerek zamanl lm yaplacaktr. Bunun
devamnda grlt dalm modelleme yazlm yardmyla lm deerlerini de kapsayan ve
grlt dalm modellemesi yaplacaktr. lm ve model sonular ArcGIS yazlm yardmyla
saysallatrlarak sonuta Atakum lesi Sahil Kysnda Grlt Kirlilii Saysal Haritas
oluturulacaktr. Elde edilen harita ilgili mevzuatn snr deerlerinin ald grlt noktalar
tespit edilecek ve zm nerileri iin ilk adm atlm olacaktr.
Anahtar Kelimeler: Grlt Kirlilii, Elence Yeri, Saysal Harita, Modelleme, Samsun.
55


NEK VE KE ST KARIIMINDAN YAPILAN KEFRLERN FZKOKMYASAL,
MKROBYAL VE DUYUSAL ZELLKLER ZERNE YA KAME MADDELERNN ETKS
Proje Yrtcs: Do.Dr. Hasan TEMZ
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Gizem KEZER
ZET
Bu almada ya alnm ste ya ikame maddesi ilavesi ile retilen kefirin fizikokimyasal,
mikrobiyal ve duyusal zellikleri zerine etkisi aratrlmtr. Ya alnm % 50 oranndaki inekkei st karm 3 gruba ayrlmtr. 1. grup Kontrol grubunu olutururken (% 2 yal), dier iki
gruba % 2 orannda ya ikame maddeleri (Simplesse ve Litesse) ilave edilmi ve bu stlerden
kefir retimi gerekletirilmitir. +4 C de depolanan kefir rneklerinin 1., 7., 14., 21. ve 28.
Gnlerinde fizikokimyasal, mikrobiyal ve duyusal zellikleri incelenmitir. Duyusal zellikler
bakmndan (tat, koku, yap) en ok karbonhidrat kaynakl ya ikame maddesi olan Litesse ilaveli
rnekler beenilmitir. Depolama sresi ile doru orantl olarak tm rneklerin beeni oran
artmtr. Kuru madde ve ya oranlarnn deiimi tm rneklerde istatistiksel olarak nemli
bulunmazken pH deerinin dt, asitliin ve etil alkol orannn artt tespit edilmitir. Protein
miktar tm rneklerde dmtr. En ok protein ieriine sahip olan rnek Simplesse ilaveli
olandr. Bunun sebebi olarak da Simplesse nin protein kkenli bir ya ikame maddesi olmas
gsterilebilir. Viskozitede tm rneklerde artma ve azalma grlmtr. En yksek viskozite
deerine sahip olan rnek Kontrol grubu olurken en dk viskoziteye sahip olanlar ise
Simplesse ilaveli olanlardr. Depolama sresince artan asitlie bal olarak tm rnek
gruplarnda toplam bakteri saysnda da azalma grlmtr.
Anahtar Kelimeler: Kefir, ya ikame maddesi, Simplesse, Litesse.
56


KIRMIZI BBER SALASI RETM SRESNCE ANTOKSDAN ZELLKLERDEK
DEM
Proje Yrtcs: Do.Dr. lkay KOCA
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Beng ERDOAN
ZET
lkemizde yaygn olarak yetimekte olan krmz biberin deerlendirilme ekilleri arasnda
sala retimi nemli bir yer tutmaktadr. Bu alma, Solanaceae familyasnn Capsicum cinsine
ait, Samsun, Bafra Ovasnda youn olarak yetimekte olan kapya tipi krmz biberin
(Capsicum annuum L. var. conoides) biber salasna endstriyel olarak ilenmesi srasnda
antioksidan zelliklerinde meydana gelen deiimleri incelemek amacyla yaplmtr. Bunun iin
sala retimi srasnda 6 deiik aamadan rnek alnarak baz fiziksel, kimyasal ve antioksidan
zellikleri belirlenmitir.
Anahtar Kelimeler: Biber, Krmz Biber, Sala, Antioksidan.
57


KURUTULMU KEFR RETM
Proje Yrtcs: Do.Dr. Muhammet DERVOLU
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi lyas ATALAR
ZET
Bu almada tane ve ticari kltr katlarak retilen kefir pskrterek ve dondurarak kurutma
yntemleri ile toz forma dntrlmtr. Pskrtmeli kurutma ile kurutma ilem koullarnn
kefir tozunun lactococci ve leuconostoc canl kalm oranlarna, su aktivitesine, kurutucu k
scaklna ve kurumadde ieriine etkileri aratrlmtr. Ayrca kurutma ilem koullarnn maya
ve lactobacilli canl kalm oranlar, pH, titrasyon asitlii ve L*, a*, b* renk deerleri zerine etkileri
de incelenmitir. Pskrtmeli kurutucunun ilem koullar iin hava giri scakl (120180 C),
rn besleme scakl (430 C) ve pompa hz (%2040) arasnda seilmi ve optimum
pskrtmeli kurutma koullarnn tespit edilmesi iin yant yzey yntemi kullanlmtr.
Yaplan varyans analizleri (ANOVA) sonucunda kurutucu ilem koullarndan hava giri
scaklnn, Lactococci ve Leuconostoc canl kalma oranlarna, kuru madde ve su aktivitesi
deerlerine etki ettii tespit edilmitir. Besleme scaklnn yantlar zerindeki etkisi istatistik
olarak nemli bulunmamtr. Pompa hznn ise taneden retilen kefir tozunun k scaklna,
lactococci ve leuconsotoc canl kalm oranlarna ve kuru madde miktarna, kltrden retilen
kefir tozunda ise lactococci canl kalm oranna etki ettii belirlenmitir.
Kefir tanesi ile retilen kefir tozunun optimum noktas 25 C besleme scakl, 135 C hava
giri scakl ve %35 pompa hz olarak tespit edilmiken, kefir kltr ile retilen kefir tozunun
optimum noktas 9 C besleme scakl, 135 C hava giri scakl ve %35 pompa hz olarak
belirlenmitir. Optimum nokta olarak taneden retilen kefir tozu iin lactococci canl kalm oran
-2
-2
2.18x10 iken su aktivitesi deeri iin 0.139, leuconostoc canl kalm oran 2.93x10 , k
scakl 72.95 C, kurumadde deerleri %96.37 olarak tespit edilmitir. Kltrden retilen kefir
-2
de ise lactococci canl kalm oran 4,06x10 iken su aktivitesi deeri 0.1, leuconostoc canl kalm
-2
oran 7x10 , k scakl 72.95C, kurumadde deerleri %96.1 olarak saptanmtr.
Anahtar Kelimeler: kefir tozu, pskrtmeli kurutma, dondurarak kurutma, optimizasyon, yant
yzey yntemi.
58


GELENEKSEL YNTEMLE DEPOLANAN KABUKLU FINDIKLARIN ANTOKSDAN
KAPASTESNDEK DEM
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. N. ule STN
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Hasan KARAOSMANOLU
ZET
Bu almada gerek ekonomik gerekse insan beslenmesi asndan nemli bir rn olan
fndn geleneksel yntemle depolanmas srasndaki antioksidan kapasite, toplam fenolik
madde ierii, ya asitleri kompozisyonu, peroksit says, serbest ya asitlii ve nem ieriindeki
deiimler incelenmitir. rnekler Giresun Kalite Yal, Kara ve Sivri fndk eitlerinden
seilmitir. Dardan herhangi bir ekilde mdahale edilmemi depoda tamamen geleneksel
yntemlere gre toplamda bir yl sreyle rnekler depolanmtr. Depolama sresi sonunda
antioksidan kapasite bir miktar d saptanm, ya asitleri kompozisyonunda nemli bir
deiim olmad grlmtr.
Anahtar Kelimeler: Fndk, Antioksidan, Ya asidi, Peroksit says, Serbest ya asitlii.
59


KIRMIZI BBER SALASI RETM ARTIKLARINDAN ULTRASON DESTEKL
EKSTRAKSYON YNTEM LE ANTOKSDAN ELDESNN OPTMZASYONU
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. lkay KOCA
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi zge TUNA
ZET
Bu almada krmz biber salas retimi artklarndan ultrason destekli ekstraksiyonla
antioksidan maddelerin elde edilmesi prosesi optimize edilmi ve sperkritik akkan
ekstraksiyonu ile klasik zc ekstraksiyonu yntemleriyle karlatrlmtr. Yntemlerin
karlatrlmasnda toplam fenolik madde miktar ve FRAP deerleri gz nnde
bulundurulmutur. Ultrason destekli ekstraksiyonun optimize edilmesi iin metil alkol
konsantrasyonu (%60-100), ekstraksiyon scakl (20-60 C) ve ekstraksiyon sresinin (15-45
dakika) toplam fenolik madde miktar, FRAP ve EC50 zerindeki etkileri incelenmitir. Bu amala
ekstraksiyonlar 3 faktr, 3 seviyeli Box-Behnken deney tasarmna gre yaplm ve bamsz
deikenlerin yantlar zerine olan etkileri incelenmitir. Sperkritik akkan ekstraksiyonu da
ultrason destekli ekstraksiyonla karlatrlmak zere optimize edilmitir. Bunun iin
ekstraksiyon scakl (40-60 C), ekstraksiyon basnc (10-40 MPa), ekstraksiyon sresi (15-55
dakika) ve etil alkol konsantrasyonunun (% 0-10) toplam fenolik madde miktar ile FRAP
deerleri zerindeki etkileri incelenmitir. Bu amala ekstraksiyonlar 4 faktr, 3 seviyeli BoxBehnken deney tasarmna gre yaplm ve bamsz deikenlerin yantlar zerine olan etkileri
incelenmitir. Ultrason destekli ekstraksiyon iin optimum koullar, %72.25 metil alkol
konsantrasyonu, 60 C ve 31.85 dakika olarak bulunmutur. Bu koullarda elde edilen toplam
fenolik madde, FRAP ve EC50 deerleri srasyla 3525.39 mg GAE/kg, 60917.8 mol/g, 46.0001
mg/ml olarak hesaplanmtr. Sperkritik akkan ekstraksiyonu iin bulunan optimum koullar
ise, 40 C, 16.87 MPa, %10 etil alkol konsantrasyonu ve 25.32 dakikadr. Bu koullarda elde
edilen toplam fenolik madde ve FRAP deerleri srasyla 13556.1 mg GAE/kg ve 1519 mol/g
olarak hesaplanmtr. Klasik ekstraksiyon yntemiyle elde edilen toplam fenolik madde ve
FRAP deerleri ise srasyla 2226.41 mg GAE/kg ve 15584.03 mol/g olarak bulunmutur.
allan 3 ekstraksiyon yntemi ile elde edilen toplam fenolik madde miktar ve antioksidan
aktivitesi birlikte deerlendirildiinde, krmz biber posasndan antioksidan madde elde edilmesi
iin ultrason destekli ekstraksiyonun sperkritik ve klasik ekstraksiyon yntemlerine gre daha
avantajl olduu sonucuna varlmtr.
Anahtar Kelimeler: Krmz biber salas, Ultrason destekli ekstraksiyon, Sperkritik akkan
ekstraksiyonu, Klasik ekstraksiyon, Fenolik madde, Antioksidan aktivite, Yant yzey yntemi,
Optimizasyon.
60


BAZI KREMALI FIRINCILIK RNLERNN MKROBYOLOJK ZELLKLER
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Mustafa EVREN
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Miray AKKAYA
ZET
Gnmzde hazr gdaya olan talebin artmasyla doru orantl olarak unlu mamller
ierisinde yer alan kremal frnclk rnlerinin tketimi de artmtr. Yapmnda un, eker,
yumurta, niasta, st, kakao, ikolata, meyve ve kuruyemi gibi hammadde ve yardmc
maddelerin kullanld kremal frnclk rnleri; zengin besin ierii, uygun su aktivitesi ve pH
deerleri nedeniyle mikroorganizmalar iin uygun besin ortam oluturmaktadr.
Bu aratrmada kremal frnclk rnlerinin mikrobiyolojik ykn belirlemek amacyla
Samsun piyasasnda faaliyet gsteren 13 adet pastaneden ve 2 adet spermarketten alnan; 15
ikolatal pasta, 15 meyveli pasta, 14 ekler pasta, 14 profiterol ve 3 laz brei rnei olmak
zere toplam 61 adet kremal frnclk rn rneinin kimyasal, duyusal ve mikrobiyolojik
analizleri yaplmtr. Tm kremal frnclk rn rneklerinde kuru madde miktar en dk
%39.99, en yksek %80.77; kl miktar en dk %0.37, en yksek %3.14; asitlik miktar (laktik
asit cinsinden) en dk %0.11, en yksek %1.33; pH deeri en dk 4.55, en yksek 7.98
olarak tespit edilmitir. Tm kremal frnclk rn rneklerinde toplam mezofilik aerobik bakteri
en dk 4.65 log kob/g, en yksek 8.44 log kob/g; toplam psikrofil aerob bakteri en dk 2.48
log kob/g, en yksek 6.23 log kob/g; maya-kf says en dk 3 log kob/g, en yksek 7.16 log
kob/g olarak belirlenmitir. 61 rnein 19unda Escherichia coli (0.30-1.88 log kob/g), 39unda
koliform bakteriler (0.48-2.38 log kob/g), 21inde Enterobactericeae (0.30-2.20 log kob/g),
25inde Staphylococcus aureus (0.30-2.28 log kob/g), 11inde Listeria spp. (0.30-1.28 log kob/g)
bulunmutur. Salmonella ise 61 rnein 10unda bulunmutur.
Sonular analizi yaplan kremal frnclk rn rneklerinin mikrobiyolojik kalitelerinin
olduka dk olduunu gstermitir. retimden sata kadar geen aamalarda hijyenik
koullarn salanmas iin etkili ve srekli bir kontroln gerekli olduu ortaya kmtr.
Anahtar Kelimeler: Kremal frnclk rnleri, ikolatal pasta, meyveli pasta, profiterol, ekler,
Laz brei.
61


KARMAIK YAPAY ZEKA ALGORTMALARININ FPGA ZERNDE UYGULANMASI
Proje Yrtcs: Do.Dr. Erdal KILI
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Erdem ALKIM
Mhendislik Fakltesi - Bilgisayar Mhendislii
ZET
FPGA yongalarnn en byk zellii olan paralel ilem yapabilme yetenekleri onlar klasik
bilgisayar ilemcilerinden ve mikro denetleyicilerden ayrmaktadr. Yapay sinir alar algoritma
yaplar gerei paralel ileme ihtiya duymaktadr. Bu yzden bu algoritmalarn FPGA yongalar
zerinde uygulanmas klasik bilgisayar ilemcileri zerine yazlan yazlmlara oranla ok daha
hzl almasn salamaktadr. Bu algoritmalarnn kullanm alanlarnn genilii ve
uygulamalarda tercih edilme skl dldnde bu algoritmalarn alma sresini ksaltan bir
yongann literatrde yer bulaca aktr.
Anahtar Kelimeler: FPGA, Yapay sinir alar.
62


HAMBURGER KFTELERNN MKROBYOLOJK ZELLKLER
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Mustafa EVREN
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Ceren ZTRK
ZET
Gnmz koullarnda hayatmzdaki yeri git gide artan nemli bir fast food yiyecei olan
hamburger, temelde sr kymasndan tuz ve eitli baharatlarla hazrlanarak elde edilen bir
rndr. Yaplan aratrmada i, pimi ve laboratuvarda piirilen rneklerin mikrobiyolojik
kalitesi incelenmitir. Yaplan almalardan ve elde edilen verilerden de grlebilecei gibi
lkemizde gda zehirlenmelerinin kayna ve etkileri zerine yeterince vaka almas
yaplmad anlalmaktadr.
Anahtar Kelimeler: Hamburger kftesi, kfte eitleri, kfte mikrobiyolojisi, fast food.
63


AHO PEYNRNN FZKSEL, KMYASAL VE MKROBYOLOJK ZELLKLERNN
BELRLENMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Hasan TEMZ
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Serdar KILI
ZET
Aho peyniri, adn Trabzon ilinin Arakl lesi Ayvadere (Aho) kynden almtr. ok tuzlu ve
boaz yakan keskinlikte aromaya sahip olan bu peynirin ticari amala retimi ise Bayburt (Tanzut
bata olmak zere, Varen ve Erginis yaylalar), Gmhane (imen, Kran ve Balahor yaylalar),
Trabzonun Srmene (Tal yaylas), aykara (Sultan Murat yaylas) ve Araklnn baz kylerinde
yaplmaktadr. Aho peyniri; Minzi, Golot peyniri, tuz ve krmz biber olmak zere 4
bileenden yaplmaktadr.
Bu almada, Trabzon, Gmhane ve Bayburt ilinde sata sunulan 30 adet Aho peyniri
rnei analiz edilmi ve mikrobiyolojik, fiziksel ve kimyasal zellikleri saptanmtr. Bu rneklerde,
ortalama olarak 6.82 logkob/g toplam mezofilik aerobik bakteri, 6.27 logkob/g maya ve kf, 1.39
logkob/g koliform bakteri says belirlenmitir. rneklerin hibirinde Escherichia coli ye
rastlanmamtr. Ortalama kimyasal analiz sonularna gre; 45.03% kurumadde, 8.11% ya,
%18.01 kurumaddede ya, 26.50% protein, 9.58% tuz, %21.27 kurumaddede tuz, 10.64% kl,
0.93 % titre edilebilir asitlik ve 5.07 pH tespit edilmitir. L, a, b deerleri renk cihaz ile llmtr.
Duyusal analiz deerleri d grn, yap, tat, koku ve renk puanlar olarak belirlenmitir. Doymu
ya asitlerinden palmitik, stearik ve miristik asit fazla miktarda bulunmu iken doymam ya
asitleri ierisinde oleik and linoleik asit en yksek seviyede bulunmutur. rneklerdeki lipoliz
seviyesi ADV cinsinden hesaplanmtr. Peynir 1 yldan daha uzun sre dayanabilme zelliine
sahiptir.
Anahtar Kelimeler: Aho peyniri, Yayla peyniri, Ac peynir, Arakl peyniri.
64


OK YAKITLI KAZANLARDA YANMA VE EMSYON OLUUMUNUN NMERK VE
DENEYSEL MODELLENMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Bahattin TOPALOLU
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Bilal SUNGUR
Mhendislik Fakltesi - Makina Mhendislii
ZET
Bu almann birinci ksmnda literatrde bulunan deneysel analizi yaplm CH 4/H2/N2
kompozit gaz yaktnn trblansl difzyon alevinin scaklk, eksenel hz, CO 2, CO ve NO
profillerinin nmerik hesaplamas yaplmtr. Model sonular literatrden alnan deneysel
sonular ile karlatrlmtr. Ayrca rnek bir kazanda gaz yakt ve sv yakt yaklarak alev
yaplar ve oluan emisyonlar incelenmitir. Bu hesaplamalar boyutlu olarak
gerekletirilmitir. Nmerik hesaplamada FLUENT programndan yararlanlmtr.
Anahtar Kelimeler: Yanma, Kazanlar.
65

Proje No: PYO.MF.124

KOLAY YNETLEBLR, DK MALYETL, YKSEK GVENLE SAHP NCE STEMC
LABORATUVARI
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Recai OKTA
Aratrmac: Yrd.Do.Dr. Nurettin ENYER
Mhendislik Fakltesi - Bilgisayar Mhendislii
ZET
Bu projede, eitim kurumlarnda yaygn olarak kullanlan renci bilgisayar laboratuvarlar
iin ince istemci tabanl zm uygulanmtr. nce istemcinin genel tanm yaplp zellikleri
sralandktan sonra kiisel bilgisayar tabanl zmler karsndaki maliyet ve iletme avantajlar
sralanm, ayrca eitim kalitesine ve kullanm kolaylna getirecei farkl boyut da
vurgulanmtr. Bu karlatrmalar yaplrken Ondokuz Mays niversitesi (OM) Bilgisayar
Mhendislii Blmnde halen kullanlmakta olan ince istemci uygulamas da en nemli rnei
oluturmutur.
Hazrlanan bu proje sonu raporunda kuruluma dair detaylarn yan sra amalanm ve
neticelendirilmi hedefler de ortaya konulmutur. nce istemci tabanl laboratuvar zmnn
yardmc donanm, teknolojiler, evrimii olanaklar ve aralarla desteklenerek allagelmi
laboratuvar zmlerinden ok daha etkin ve kullanl olaca bu alma ile gsterilmitir.
Anahtar Kelimeler: Bilgisayar Laboratuvar, Eitim, nce stemci.
66

Proje No: PYO.T.505

EPLEPS HASTALARINDA FENTON VE OKSKARBAZEPN KULLANIMININ VTAMN-D
DZEY LE KEMK YAPIM-YIKIM DNGS ZERNE ETKS
Proje Yrtcs: Do.Dr. Nilgn CENGZ
Aratrmac: Tpta Uzmanlk rencisi Ar.Gr.Dr. Osman DEMR
Tp Fakltesi - Nroloji Anabilim Dal - Dahili Tp Bilimleri Blm
ZET
Antiepileptik ilalarn (fenitoin, karbamazepin, fenobarbital) kemik metabolizmas zerindeki
etkilerine dair yaplan almalarda, bu ilalarn hepatikmikst fonksiyonlu oksidaz enzim sistemini
indkleyerek 25-OH vitamin-D3 (25-OHD3)' inaktif metabolitlere dntrdkleri ve akkiz D
vitamini eksikliine yolatklar bildirilmitir. Antiepileptik ilalarn, bu srecin sonunda
osteomalazi /osteoporoz geliimine sebep olduklar ileri srlmtr. Bu hipotezden yola karak,
almamzda, sitokrom P450 (CYP450) enzim sistemi zerinde indkleyici etkiiolan fenitoin ile
yeni nesil ve enzim indkleyici etkisi ok az tolan ( okskarbazepinin,25-OHD3 dzeyine ve kemik
yapm-ykm dngsne etkilerini deerlendirmeyi amaladk. almaya 18-50 yalar arasnda,
fenitoin (n=30) ve kskarbazepin (n=30) monoterapisi alan toplam 60 hasta ile 30 salkl birey
alnd. Fenitoin, kskarbazepin ve kontrol grubunda, 25-OHD3'n ve kemik metabolizmasnn
biyokimyasal belirtelerinin (kalsiyum, osteokalsin, parathormon ve idrar deoksipiridinolin)
dzeyleri lld. Fenitoin grubunda, kskarbazepin ve kontrol grubuna gre kalsiyum ve 25OHD3 dzeyleri dk, parathormon, osteokalsin ve deoksipiridinolin dzeyleri yksekti ve
gruplar arasndaki fark istatistiksel olarak anlamlyd. kskarbazepin grubunda, kalsiyum,
osteokalsin, parathormon, 25-OHD3, deoksipiridinolin dzeylerinde, kontrol grubuna gre
istatistiksel olarak anlaml bir fark yoktu. Ya ve cinsiyetin, biyokimyasal belirteler zerine
etkisinin olmad grld. Fenitoin grubunda, tedavi sresi ile biyokimyasal belirtelerin
dzeyleri arasnda, kalsiyum dzeyinde azalma, PTH dzeyinde ise artma ynnde gl bir
korelasyon vard. kskarbazepin grubunda ise tedavi sresi ile biyokimyasal belirtelerin
dzeyleri arasnda istatistiksel olarak anlaml bir korelasyon yoktu.
Bulgularmz fenitoinin, 25-OHD3'n metabolizmasndan sorumlu hepatik enzim sistemini
indkleyerek, akkiz D vitamini eksiklii yaptn, bu srecin sonunda kemik mineralizasyonunu
ve yapm-ykm dngsn etkilediini gstermitir. Okskarbazepinin kemik metabolizmas
zerinde olumsuz etkilerinin olmad grlmtr. Bu durum, okskarbazepinin, 25-OHD3'n
hepatik metabolizmasndan sorumlu enzim sistemini indklememesine bal olabilir.
Anahtar Kelimeler: Fenitoin, kskarbazepin, 25-OHD3, kemik yapm-ykm dngs.
67

Proje No: PYO.T.521

DSK HERNASYONLARINDA MOTOR NTELERN SAYIMI VE SEMPATK DER YANITI
Proje Yrtcs: Do.Dr. Hacer Erdem TLK
Aratrmac: Yrd.Do.Dr. Aye Oytun BAYRAK
Tp Fakltesi - Nroloji Anabilim Dal
ZET
Background and Purpose: Although diagnosis radiculopathies may be confirmed with
electrodiagnostic studies, more sensible diagnostic methods is often needed to measure motor
neuronal loss and sympathetic failure. Methods: Twenty-six patients with lomber radiculopathy
and 30 controls were investigated by nerve conduction studies, motor unit number estimation
(MUNE), sympathetic skin response (SSR), quantitative electromyography (QEMG), and
magnetic resonance myelography (MRM). Results: Using QEMG as the reference standard, the
sensitivity of MUNE of abductor hallucis longus muscle was 71.4% and the specificity was 70%;
using MRM examination as the gold standard, they were 75% and 68.8% respectively. MUNE of
extensor digitorum brevis muscle showed sensitivity of 100% and specificity was 84.1% when
used peroneal motor-amplitude as the gold standard. SSR latency is slightly longer in the
patients than the controls. Conclusion: MUNE is a simple and sensitive test for evaluation of
autonomic function and the diagnosis in patients with lumbosacral radiculopathy. MUNE could
be useci in daily routine as a guide for the rehabilitation of radiculopathy.
68

Proje No: PYO.T.554

ERKEN EVRE LAKNKS KANSERLERNDE CERRAH TEDAV YNTEMLERNN
KARILATIRILMASI: TRANSORAL LAZERMKROCERRAH
VE AIK PARSYEL CERRAHLER
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Mehmet KOYUNCU
Aratrmac: Yrd.Do.Dr. Senem ENGEL
Tp Fakltesi - Kulak Burun Boaz Anabilim Dal
ZET
Erken evre larinks kanserli hastalarn transoral lazer mikrocerrahi (TLM) ile tedavi
sonularn deerlendirmek, TLM'nin efektivitesini lmek ve ak parsiyel cerrahiler (APC) ile
onkolojik sonularn karlatrmak
Retrospektif klinik alma Materyal-Metod: 2008-2013 yllar arasnda, TLM ve APC
uygulanan hastalar almaya dahil edildi. Tm hastalara direkt laringoskopi ve biyopsi
uyguland. Erken evre malign neoplazmlar almaya dahil edildi. Takip sreleri 1 yln altnda
olanlar, takipten kanlar, radyoterapi isteyen hastalar almadan dland. Tm hastalarn
demografik zellikleri yannda cerrahi prosedr zellikleri, ek giriimler ve onkolojik sonular
kaydedildi ve istatistiksel olarak karlatrld.
Toplam 31 hasta almaya dahil edildi (15 TLM, 16 APC). Gruplar arasnda ya ve cinsiyet
asndan fark yoktu. TLM yaplan hastalar arlkl olarak Tl glottik tmrler iken APC yaplan
hastalar sklkla Supraglottik T2 evredeydiler. Cerrahi prosedr sresi, yat sresi, trakeotomi ve
nazogastrik sonda gereksinimi, cerrahi komplikasyonlar APC grubunda daha fazla grld.
Onkolojik sonularda ise boyun diseksiyonu, metastatik lenfadenopati, 2. cerrahi APC grubunda
fazla izlenirken nks ve radyoterapi TLM grubunda daha fazla izlenmekteydi.
TLM, APC prosedrlerine gre cerrahi sresinin ksal, ksa yat sresi, trakeotomi ve
nazogastrik sonda gerektirmemesi, postoperatif komplikasyonlarn daha az grlmesi gibi stn
avantajlar vardr.
Anahtar Kelimeler: Mikrocerrahi, Larengeal Kanserler, Larenjektomi.
69

Proje No: PYO.T.587

DFFERENSYE TROD KANSERLERNDE POSTOPERATF BAKYE TROD DOKUSUNUN
REKOMBNANAT TSH LE HAZIRLIK SONRASI 1-131 LE ABLASYONU
Proje Yrtcs: Prof. Dr. Tark BAOLU
Aratrmaclar: Prof.Dr. Fevziye Canbaz TOSUN, Prof.Dr. Hakk KAHRAMAN,
Prof.Dr. Ramis OLAK
Tp Fakltesi - Nkleer Tp Anabilim Dal
ZET
Diffreansiye tiroid kanserlerinde, total tiroidvvktomiyi takiben radyoaktif iyot tedavisi standart
tedavi yntemidir. Radyoaktif iyot tedavisi cerrahi sonras kalan mikroskobik hcreleri yok
etmekle kalmaz, ayn zamanda tiroglobilinin de takipte zglln artrmaktadr. Prognostik
adan cerrahi sonras I131 tedavisi alanlar sadececerrhi tedavi uygulanan hastalara gre lokal
nkste yaklak % 50 azalma gstermektedir. Follikler kanserlerde ise lokal nks 20 kat
azalmaktadr. Radyoaktif iyot tedavisi sonrasnda gerek lokal nkste gerekse uzak metastaz
varlnda hastann yaam beklentisini artrmaktadr. Rekombinanat insan TSH', ekjesen TSH
olarak gelitirilmitir. Rekombinanat TSH diagnostik tm vcut I-131 grntlemesinde
kullanld gibi dahasnrl sayda literatr bilgisi olmakla birlike I-131 anlasyon tedavisinde de
uygulanmaktadr. Rekombinanat TSH kullanm ile uygun hasta grubunda radyoiyot uygulama
ncesinde hastalar tiroid hormonunu kesmek zorunda kalmamakta ve bylelikle hipotiroidik
durumun ve zamana ayaylan TSH ykselmesinin olumsuz etkilerine maruz kalmamaktadrlar.
almada hipotiroidik hasta grubu ile tirpoid Rekombinanat insan TSH' kulanlan differansite
tiroid kanserlerin iyot -31 ablasyaon tedavi cevaplarna baklacaktr.
Anahtar Kelimeler: Tiroid kanseri, radyoaktif iyot, iyot-131 ablasyonu.
70

Proje No: PYO.TIP.1901.09.003

KAFATASI BOLUU VE BEYN ARASINDAK LKNN BR FANTOM MODEL LE
BLGSAYARLI TOMOGRAF KESTLER KULLANILARAK NCELENMES: BR
STEREOLOJK ALIMA
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Bnyamin AHN
Aratrmaclar: Prof.Dr. Ltfi NCESU, Do.Dr. Ahmet UZUN
Tp Fakltesi - Anatomi Anabilim Dal
ZET
almamzda ilk alt ayda fantom modelleri oluturulacak, sonra da bu modellerde
Bilgisayarl Tomografi (BT) grntleri alnacakt. Ancak, daha nce tasarlanan balon ierisinde
su konularak oluturulacak fantom modeli almad. Bunun zerine taze beyin kullanlarak
fantom modeli oluturulmas zerine alld.
Mezbahadan 5 adet sr temin edildi. Bu beyinler, ierisine 100 ml kadar su doldurulmu
plastik poetlere yerletirildi. Modeller kafataslarnn ierisine yerletirildi. BT grntleri Spiral
CT Scanner kullanlarak alnd ve DICOM formatnda dijital olarak kaydedildi. Alnan bu
kesitlerden 1, 4, 7 ve 10 mm kalnlnda kesitler Osirix program yardm ile alnacaktr. Daha
sonra grntler kesitler baznda dar karlarak ImageJ program yardm ile analiz
edilecektir. Kesit kalnlna gre kafaii boluk ve beyin hacmi stereolojik olarak
hesaplanacaktr. Grntleme sonrasnda beyin modelleri kafataslarndan karld. karlan
beyinler ii su dolu dereceli mezre atld. Taan su miktar beyin hacmi olarak kaydedildi.
Kafataslarnn foramen magnumu ierisine bir balon yerletirildikten sonra musluk basncndaki
su kullanlarak kafatas ierisi son snrna kadar dolduruldu. Balon ierisindeki su dereceli
mezre boaltlarak kafatas boluunun gerek hacmi lld.
3
Kafatas ve beyinlerin ortalama gerek hacimleri (SD) 1306,02134,21 cm 416,9817,28
3
cm olarak hesapland. 1, 4, 7 ve 10 mm kesit kalnlklar iin beyin hacim oranlar ortalama (%)
33,54; 34,46; 35,24 ve 36,21 olarak hesapland. Hesapla bulunan hacim oran ortalamalar ve
hacim karlatrmalar istatistiksel olarak anlaml bulundu (p=0,04).
Kaln kesitler dk hacim oran hesaplanmasna neden olmaktadr.Kesit kalnlnn
artmasna bal olarak hesapla bulunan kafatas hacmi azalrken hesaplanan beyin hacmi art
gstermektedir.almalarda kesit kalnlnn sabit tutulmas sapmay belli bir dzeyde
tutacandan sorunun zmne yardmc olabilir.
Anahtar Kelimeler: Bilgisayarl tomografi, kafatas, beyin, fantom model, stereoloji, hacim.
71


OSTEOPOROZA BALI VERTEBRA KOMPRESYON KIRIKLARININ TANISINDA
NCELKSEL BR YAKLAIM: VERTEBRALAR ARASI HACM NDEKS
Proje Yrtcs: Prof.Dr. mer KURU
Aratrmaclar: Prof.Dr. Bnyamin AHN, Do.Dr. Ayhan BLGC,
Prof.Dr. Mustafa Bekir SELUK
Tp Fakltesi - Fiziksel Tp ve Rehabilitasyon Anabilim Dal
ZET
Osteoporoza bal kompresyon krklarnda yar-kantitatif yntem kullanlarak krk tans
konulabilmektedir. Bu almamzda, kompresyon krnn bulunduu ve komusu olan
vertebralarn bilgisayarl tomografi (BT) grntleri kullanlarak hacimleri llecektir. Daha
sonra krn bulunduu omurun hacminin st ve alt komsusu olan omurlarn ortalama
hacimlerinden hangi oranda azald rakamla belirlenecektir. Bu almada nerilen yntem
tarafsz ve niceliksel bir parametre ile kompresyon krklarnn deerlendirilmesine olanak
tanyacaktr. Osteoporoza bal vertebra kompresyon kr tans ile Fiziksel Tp ve
Rehabilitasyon anabilim dalna bavuran 30 kadn hasta bu almaya dahil edilecektir. Rutin
torako-lomber rntgen grafileri zerinden tanlar konulacaktr. Ayn hastalarn BT grntleri
alnacak ve bu grntler zerinden stereolojik yntemlere krk ve komusu olan omurlarn
hacimleri hesaplanacaktr. Kompresyon kr olan omurun hacminin komsusu olan omurlarn
hacim ortalamalarndan daha kk olaca ve bu orann %50-80 arasnda deien bir
yelpazede dalm gsterecei tahmin edilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Bilgisayarl tomografi, omur, kompresyon kr stereoloji, hacim.
72


SEREBRAL SKEM OLUTURULAN CVCVLERN HIPOKAMPUSLARINDA SKEM VE
NROPROTEKTF ETKL OLAN SPERMINENIN NROGENEZIS VE PASF SAKINMANIN
RENLMESINE ETKSNN ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Sleyman KAPLAN
Aratrmaclar: Prof.Dr. Cafer MARANGOZ, Do.Dr. Murat YARIM,
Prof.Dr. Murat . RABETL, Ar.Gr. M. nder KARAYT
Tp Fakltesi - Histoloji-Embriyoloji Anabilim Dal
ZET
Serebrovaskler hastalklar, beyin damarlarnda veya bu damarlardan gemekte olan kann
zelliklerinde gelien bozukluklar sonucu damarlarn tkanmas ya da kanamasyla ortaya kan
merkezi sinir sistemi bozukluklardr. Beyin damar hastalklar, yksek lm ve sakat brakma
riskinden dolay, nemli bir salk sorunu olmasnn yannda, ayn zamanda byk bir sosyal ve
ekonomik sorun olma zellii de tamaktadr. Bu bakmdan hastalk nedenlerinin saptanmas,
korunma ve tedavi ynnden birok alma yaplm ve halen yaplmaya devam etmektedir.
Beyin damarlarnn daralma ve tkanmas ile birlikte iskemik beyin damar hastal ortaya kar.
Beyinde iskemiden en kolay etkilenen hcreler nronlardr. Merkezi Sinir Sisteminde (MSS)
zellikle hipokampsn nronlar ile beyinciin Purkinje hcreleri iskemiye dierlerinden daha
duyarldr. Modern tedavi yaklamlarnn amac iskemi sonras kan dolamn en ksa srede
salamak ve risk altndaki dokuda nekroz oluumunu nroprotektif yaklamlarla en aza
indirmektir. Nroprotektif tedavi yetersiz kan akm srasnda oluan doku hasarn en aza
indirmeyi ve reperfzyon hasarn minimuma indirmeyi amalamaktadr. Birok nroprotektif etkili
ajann, iskemi oluturulmu hayvanlarda, iskemik nron hasarn farkl mekanizmalarla azaltt
ksmen bilinmesine karn, postnatal nrogenezisin iskemiden nasl etkilendii ve spermin gibi
maddelerin nrogenezis zerindeki etkisinin ne olduu iyi bilinmemektedir. Bu almann amac;
geici serebral iskemi oluturulan civcivlerin hipokampuslarnda, iskemi ve nroprotektif etkili
olan sperminenin nrogenez ve pasif saknmann renilmesi (PS) zerine etkisinin
incelenmesidir. almamz; pr kontrol, sham ve iskemi olmak zere ana gruptan
olumaktadr. Pr kontrol, sham ve deney grubundaki civcivlerden belirlenen sayya gre [PS
(+)] ve [PS (-)] gruplar oluturulmutur. Ayrca alma; bir nroprotective olarak bilinen
spermin uygulamas dnda tm gruplardaki hayvanlara intraperitoneal olarak 0,1 mg/g/gn 5bromo-2-deoxyuridine-5-monophosphate (BrdU) verilerek 5. gnde yeni oluan nronlar
iaretlenmesi asndan da deerlendirilmitir. Sonu olarak almamzda; uygulanan iskemi
sonrasnda sperminin renme ve bellek zerinde nroprotektif etkisi aratrlmtr. Bu yzden
almamzn bulgularnn serebrovaskler hastalklarn tedavisini bir adm daha ileri gtrerek
dier almalara yol gsterecei kansndayz.
Anahtar Kelimeler: spermin, renme, stereoloji, civciv.
73


YOUN BAKIM NITESINE ALINAN NRORURJ OLGULARINDA CELL-FREE PLAZMA
DNA VE SERUM S-100B PROTEN DZEYLERININ NCELENMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Ahmet DLEK
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. Fatma LGER, Prof.Dr. Abdulkerim BEDR,
Prof.Dr. Binnur SARIHASAN, Yrd.Do.Dr. Aykan ULUS,
Ar.Gr.Dr. Tlay ZDEMR, Ar.Gr.Dr. Rukiye NAR
Tp Fakltesi - Anesteziyoloji ve Reanimasyon Anabilim Dal
ZET
ntrakraniyal hemorajili youn bakm hastalarnda hasarn iddetini ve ne boyutta
ilerlediini gsteren biyomarkrlara ihtiya duyulmaktadr.almadaki amacmz bu
hastalarda S100B ve cfDNA dzeylerinin klinik sonular ve prognoz ynnden prediktif
glerini aratrmaktr. Hem S100B hem de cfDNA deerleri intrakraniyal hemorajili youn
bakm hastalarnda klinik soular ve prognozun tahmin edilmesi iin kullanlabilir. Ancak her
iki biyomarkrn prediktif gleri kyaslandnda prognozu ngrme asndan S100Bnin
daha gl olduu grlmektedir.
Anahtar Kelimeler: ntrakraniyal hemoraji, S100B protein, cell free plazma DNA, youn
bakm nitesi, biyomarkr.
74


HCRE KLTR MODELNDE ELEKTROMANYETIK ALANNIN HCRE ZERNE
ETKSNN ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Ayegl AKAR
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. Tuba YILDIRIM, Do.Dr. Ahmet Ylmaz OBAN,
Yrd.Do.Dr. Seluk MLEK
Tp Fakltesi - Biyofizik Anabilim Dal ve Tbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dal
ZET
Mobil telefon gibi elektromanyetik alan (EMA) oluturan cihazlarn biyolojik etkilerini
belirleyebilmek iin in vitro almalar nem tamaktadr. n vitro almalar, canl hcrelerdeki
temel mekanizmalar anlayabilmek, fonksiyonel ve yapsal deiimleri analiz etmek iin
kullanlmaktadr. Bu almada, EMAya maruz braklan hcre kltrlerinde, zamana ve elektrik
alanna veya zgl sourma oran (spesific absorption rate- SAR) deerine bal olarak deien
hcre kltrlerindeki deiim ve canl/l hcre oranlar aratrld.
almada, VERO / An10 African green monkey kidney (maymun) 97121501, HEP2 / An1
Human epidermoid larynx carcinoma (nsan) 92041501 ve HT29 / An1 Human Caucasian colon
adenocarcinoma grade II (nsan) 97042201 hcreleri 5.1V/m, 10.3V/m, 19.5V/m, 40.4V/m ve
56.6V/m elektrik alan deerlerinde 30, 60, 120 ve 180 dakika srede, 900 MHz ve 1800 MHz
Radyo Frekans (RF) radyasyonuna maruz brakld. EMA lm, PMM 8053 Portable Field
Meter (Costruzioni Elettroniche Centro Misure Radioelettriche Srl, Italy) ve EP-330 elektrik alan
probu ile yapld. Hcre kltrleri, 35 mm petri kaplarnda etv ierisindeki Faraday kafesinde RF
radyasyonuna maruz brakld. Hcre scaklk takipleri ve nmerik dozimetre iin, petri
kaplarndaki scaklk dalmlar Pico model Tip K scaklk problar kullanlarak belirlendi.
0
RF radyasyonuna hcre hattnn maruziyetinde, yaklak hcre scaklklarnda 1 C
scaklk deiimi olmakszn, dk SAR deerlerinde (0.05-7W/kg), 30- 180 dakika zaman
srelerinde, VERO hcre hattnn hcre saysnda % 0-87.5 orannda azalma, HEP2 hcre
hattnda %0-300 orannda art, HT29 hcre hattnda % 0-60 orannda art bulundu.
Sonu olarak, 900MHz ve 1800 MHz RF radyasyonu farkl hcre kltrlerinde farkl etki
yapabilmektedir. Bu sonularn ileri yntemler kullanlarak biyokimyasal, histolojik ve hcre
saymna bal olan daha yeni tekniklerle desteklenmesi uygun gerekmektedir.
Anahtar Kelimeler: Radyo frekans radyasyon, Elektrik Alan, VERO, HEP2, HT29.
75


PENSLNLE OLUTURULAN EPLEPTFORM AKTVTE ZERNE LEPTNN GSTERD
PROKONVULSANT ETKDE KANABINOID CB1 RESEPTRNN ROL
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Mustafa AYYILDIZ
Aratrmaclar: Prof.Dr. Erdal AAR, Yrd.Do.Dr. Mustafa YAPICI
Tp Fakltesi - Fizyoloji Anabilim Dal
ZET
Epilepsi, normal yaam konforunun bozulmasnn yannda gerek i gc kayb gerekse
salk harcamalarnn ok ciddi rakamlara ulamas asndan toplumu ve lkeyi de yakndan
ilgilendiren nemli bir nrolojik hastalktr. Epilepsi tedavisinde deneysel olarak kullanlan birok
maddenin yararl neticeler verdii izlenmitir. Sunulan almada kullanlacak olan leptin ile
kanabinoidler vcutta endojen olarak retilmektedir. Fakat bu maddelerin birbirleriyle olan
etkileimi konusunda literatrde herhangi bir bilgiye rastlanlamamtr. Sunulan lmada
penisilin modeli deneysel epilepside leptinin, CB1 reseptr agonisti ACEA ve antagonisti AM251
ile nasl etkiletii aratrld. Elektrofizyolojik analizlerde leptinin, ACEA nn antikonvulzan
etkisini tersine evirip prokonvulzan aktivite gsterdii bulundu. Etkisiz doz AM251 in etkisini ise
arttrarak prokonvulzan aktivite gsterdii tespit edildi. Bu bulgular leptinin, penisilin modeli
epilepside endokanabinoid sentezi ve/veya salnmn inhibe ederek prokonvulsan etki
gsterdiini dndrmektedir. Bu bulgular eliinde yaplacak olan ileri dzey almalar
zellikle direnli parsiyel nbetlerin tedavisi konusunda yeni yaklamlara ve uygulamalara katk
salayacaktr.
Anahtar Kelimeler: San, Epilepsi, Leptin, Kanabinoid reseptrleri.
76


KRONK OBSTRKTF AKCER HASTALIININ
DEERLENDRLMESNDE PENTRAKSN 3'N YER
Proje Yrtcs: Yrd.Do. Dr. Latif DURAN
Aratrmaclar: Prof.Dr. Meftun NSAL, Yrd.do.Dr. Trker YARDAN,
Yrd.Do.Dr. Celal KATI, Prof.Dr. Abdulkerim BEDR
Tp Fakltesi - Acil Tp Anabilim Dal
Balang Tarihi: 04.04.2011
ZET
Kronik Obstrktif Akcier Hastal( KOAH) akut alevlenmesi olan hastalarda ki serum
Pentraxin 3 (PTX3) ve High sensitive (Hs-CRP) C-reaktif protein dzeylerini salkl kontrol
grubu ile karlatrmaktr. KOAH olan ve akut atakla bavuran ya ortalamas 66.5 (32-78), 107
si erkek ve 19 kadn hasta ile 48 salkl kontrol grubu dahil edildi. Serum PTX3 ve HS-CRP
dzeyleri lld ve solunum fonksiyon testleri yapld. Ortalama Hs-CRP serum seviyesi 39.56
ng / L (10,10-262) ve kontrol grubuna gre KOAH grubunda anlamal derecede daha yksek idi
(p <0.0001). Hs-CRP dzeyleri KOAH iddeti ile uygun olarak artmt (p <0.0001). Serum HsCRP dzeyleri ve akcier fonksiyon testleri arasnda korelasyon vard.Akut atakta Serum PTX 3
seviyesi 0.52 pcg/dL (0.42 0.56) idi. Bu deer normal snrlar iinde idi.
KOAH akut atakta Hs-CRP inflamasyonu erken belirteci olarak kullanlabilir ve PTX3 ise
akut alevlenme ve hastaln iddetinin belirleyicisi olarak kullanlamayaca fikrini
desteklemektedir.
Anahtar Kelimeler: Kronik Obstrktif akcier Hastal, Pentraksin 3, Hs-CRP, Akut alevlenme.
77


PERTHES HASTALIININ ETIYOPATOGENEZINDE DOLAAN ENDOTELYAL
PROGENITR HCRELER (DEPH), SERUM VASKLER ENDOTELYAL BYME
FAKTR (VEGF-A) VE HIPOGAMAGLOBULINEMININ ETKS
Proje Yrtcs: Prof. Dr. Ali Birol GLMAN
Aratrmaclar: Prof.Dr. Alian YILDIRAN, Prof.Dr. Abdulkerim BEDR,
Dr. Hicabi SEZGN, Dr. Alper IRAKLI
Tp Fakltesi - Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dal
ZET
Legg-Calve-Perthes hastal (PH) 2-12 ya arasnda sk grlen, femur ba epifizinin
kanlanmasnn bozulmasyla karakterize, etiyolojisi bilinmeyen bir hastalktr.
PH etiopatogenezinin aydnlatlmas amacyla dolaan endotelyal progenitr hcre (DEPH)
says, serum VEGF-A ve serum immnogloblin dzeyleri llerek; salkl ocuklarn
deerleri ile karlatrld. PHl (PHG) ve salkl katlmclardan (SG) alnan periferik venz kan
rneklerinde DEPH says, serum VEGF-A seviyesi ve serum immnogloblin dzeyleri
karlatrld, korelasyon analizleri yapld. Kliniimizde tan konulan 2-12 ya aras 28 PHl
(yalar 83,medyan:8, min-max: 2-12 yl) ve 25 salkl ocuk (ya: 7.63.2,median:8, minmax:2-12 yl) incelendi. PHGnun 17si fragmantasyon, 11i iyileme dneminde idi. Drt hastada
iki tarafl tutulum vard. Hastalarn on drdnde hipogamaglobulinemi belirlendi.
3
Mutlak DEPH says PHGnda 276386/mm (median:80, min-max:1-1289), SGnda
3
4237/mm (median: 35 min-max:0-120) olup; PHGnda anlaml derecede yksekti (p=0,011).
Serum VEGF-A dzeyi PHGnda 323170pg/ml, (median:304, min-max:83-854) iken, SGnda
278125pg/ml(median:272, min-max: 67-553) aralarnda anlaml fark yoktu (p=0.354). PHGnda
mutlak DEPH deeri serum IgG seviyesi ile tersine ilikili idi (r=-0.403, p=0.03).
Mutlak DEPH deeri; fragmantasyon dnemindeki hastalarda,iyileme dnemindekilerden;
iki tarafl hastal olanlarda, tek tarafl olanlardan anlaml olarak daha yksek idi,
hipogamaglobulinemililerde ise immunglobulinleri normal hastalarnkilerden farkl deildi.
Fragmantasyon dnemindeki ve hipogamaglobulinemilihastalarda DEPH deeri serum
VEGF-A seviyesi ile ilikili idi (r=0.605, p=0.01) ve (r=0.599, p=0.001). Sonu: DEPH saysnn;
PHnn aktif dneminde yksek bulunmas ve bilateral PHnda nilateral PHna gre yksek
olmas, PH tan ve takibinde deerli bir parametre olduunu dndrmektedir. DEPH ve serum
VEGF-A ilikisi fragmantasyon dneminde ve hipogamaglobulinemi varlnda daha nemlidir ve
neden byle olduunu aklayabilmek iin ek almalara ihtiya vardr.
Anahtar Kelimeler: Dolaan endotelyal progenitr hcre, hipogamaglobulinemi, perthes
hastal, serum vaskler endotelyal byme faktr.
78


KIRIM KONGO KANAMALI ATE HASTALIINDA APOPTOZUN ROL
Proje Yrtcs: Do.Dr. Nil GLER
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. Hava YILMAZ, Yrd.Do.Dr. Adil KARADA,
Yrd.Do.Dr. Hasan ALAAM, Prof.Dr. Cafer EROLU,
Prof.Dr. Mustafa SNBL, Prof.Dr. Hakan LEBLEBCOLU
Tp Fakltesi - Hastalklar (Hematoloji) Anabilim Dal
ZET
Krm Kongo Kanamal Atei Hastal (KKKAH) bir akut viral hastalktr. Hastalarn % 60100nde lkopeni ve trombositopeni grlr. Bu sitopeniler lme sebep olabilir. Bu almada
bu hastalkta apoptozun roln aratrdk. KKKAH tans PCR ve/veya ELISA ile dorulanm 20
hasta ve 10 salkl kontrol bu almaya alnd. High Pure RNA izolasyon kiti (Roche
Diagnostics) kullanlarak hasta ve kontrol grubundan mRNAlar izole edildi. rnekler alslana
kadar -70 derecede sakland. Elde edilen cDNAlardan Real-time ready Human Apoptosis paneli
(Roche Diagnostics) kullanlarak real-time PCR ile apoptoziste rol alan genlerin dzeylerindeki
deiiklikler (art veya azalmalar, vb.) belirlendi. Real-time PCR testi ile yeterli pozitiflik
saptanan 7 referans ve 80 hedef genin REST 2009 (Qiagen) program ile analiz edilmesi
sonucunda BCL2L1, BCL2L2, BIRC5, CASP2, CASP3, SOCS2, TNFSF10, TRAF3 genlerinde
up reglasyon (ekspresyonda art), BCL2L10, BID, CFLAR, MCL1, NFKB2, PTEN, STAT5B,
TNFRSF10C, TNFRSF10D, TNFRSF1B, TRAF1 genlerinde down reglasyon (ekspresyonda
azalma) ve dier genlerde ise bir deiiklik (art veya azalma) saptanmamtr. CASP12,
CASP14, TNFRSF11B ve TNFSF11 genlerinde yeterli pozifilik saptanmadndan analiz
edilmedi Baz pro-apoptotik ve anti-apopitotik genlerin dzeyinde art gzlenirken baz proapopitotik ve anti-apopitotik genlerin dzeyinde is azalma izlendi. zellikle Caspase-2 ve
Caspase-3 genlerindeki art nemlidir nk bu iki gen apoptozda genel ortak yolda rol alan
genlerdir. Apoptotik bir srete tm pro-apoptotik genlerin artmas veya tm anti-apoptotik
genlerin azalmas gibi bir gereklilik bulunmamaktadr. eitli nedenlerle balayan bu srete
sonu nemlidir.
Anahtar Kelimeler: Apoptozis, Krm Kongo Kanamal Atei, Ekspresyon, Lkosit.
79


DENEY HAYVANLARINDA BLEOMISINE BALI ORTAYA IKAN AKCER FBROZSNDE
LEFLUNAMIDEIN NFLAMASYON VE FBROZS ZERNE ETKLER
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Aygl GZEL
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. Servet KAYHAN, Yrd.Do.Dr. Mithat GNAYDIN,
Yrd.Do.Dr. erife TTNC, Yrd.Do.Dr. Latif DURAN, Do.Dr. Ahmet GZEL,
Uzm.Dr. Mustafa Yasin SELUK
Tp Fakltesi - Gs Hastalklar Anabilim Dal
ZET
Akcier fibrozisi olduka nadir grlen ve yksek mortalite hzna sahip ilerleyici bir
hastalktr. Bu almann amac immnmodlatr zellikte bulunan Leflunomidenin (LEF)
akcier fibrozisi zerine olan etkilerini aratrmaktr.
Bu almada 21 adet Wistar Albino rat kullanlmtr. almada 3 grup (n=7) kullanlmtr.
Kontrol, fibrozis ve fibrozis + LEF (10 mg/kg/gn, po) tedavi gruplar. almada LEF etkisi clara
cell protein-16 (CC-16), TBARS, SOD ve AOPP dzeyleri ile akcier dokusunda baklan IL-6,
TNF-alfa ve NF-kB baklarak deerlendirilmitir.
LEF tedavisinin serum CC-16 seviyesini artrdn, serum AOPP seviyesini ise belirgin
olarak azalttn tespit ettik. Akcier dokusunda ise IL-6, TNF-alfa ve NF-kB
immnohistokimyasal ekspresyonunda LEF grubunda Bleomisin grubuna gre belirgin olarak
azalma mevcuttu.
LEF akcier fibrozisinde oksidatif stresi ve alveolar inflamasyonu azaltmakta akcier
hasarna kar koruyucu zellii bulunmaktadr. Bu aratrma projesinde deney hayvanlarnda
bleomisine bal ortaya kan akcier fibrozisinde Leflunamidein inflamasyon ve fibrozis zerine
etkileri aratrlmtr. Aratrmamz Ondokuz Mays niversitesi Tp Fakltesi Proje Ynetim
Ofisi tarafndan (PYO.TIP.1901.12.034) desteklenmitir.
Anahtar Kelimeler: Hayvan modeli, antiinflammatuvar, IL-6, akcierler, speroksid dismutaz
(SOD).
80


DEKSKETOPROFENN, SIAN KARACERNDEK SKEM/REPERFZYON HASARINA
KARI KORUYUCU ETKS
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Yasemin Burcu STN
Aratrmaclar: Do.Dr. Elif Bengi ENER, r.Gr. Ersin KKSAL,
Prof.Dr. Yavuz GLBAHAR, Do.Dr. Gl Fatma YARIM
ZET
Karacier iskemi-reperfzyon hasar (RH), nemli bir morbidite ve mortalite sebebi olmaya
devam etmektedir. Deksketoprofen trometol dier nonsteroidal antiinflamatuvar ilalar gibi
siklooksijenaz inhibe ederek inflamasyonu azaltr. Adipoz doku kaynakl hormon olan leptin ise
sitokine benzer yaps nedeniyle proinflamatuvar yant glendirerek inflamasyonun
reglasyonunda rol alr. Malondialdehit (MDA), lipid peroksidasyonunun son rndr, MDA
dzeyindeki art, serbest oksijen radikali retimini yanstr. almamzn amac, karacier R
hasar oluturulan ratlarda deksketoprofenin, farkl reperfzyon srelerinde serum leptin
seviyeleri ve MDA dzeyine etkilerini gstermektir.
almada 50 adet 200-250gr. wistar-albino rat kullanld. ntraperitoneal 25ml/kg serum
fizyolojik (SF) veya 25mg/kg deksketoprofen uygulamasndan 15dk sonra orta hat insizyonu ile
batn ald, karacier orta ve sol loblar klemplenerek tm deneklerde 1 saat iskemi oluturuldu.
Gruplar: IR1: SF sonras iskemi ve 1sa reperfzyon, IR6: SF sonras iskemi ve 6sa
reperfzyon, DIR1: Deksketoprofen sonras iskemi ve 1sa reperfzyon, DIR6: Deksketoprofen
sonras iskemi ve 6sa reperfzyon yaplan grup.Tm deneklerden AST, ALT, leptin, MDA
(karacier dokusunda ve serumda) ve histopatolojik inceleme iin numuneler alnd. Leptin IR6
grubunda, (IR1 grubuna gre) anlaml yksek (p=0,044) bulundu. Deksketoprofen leptindeki bu
art engelledi.MDA serum dzeylerinde gruplar aras fark yokken, doku MDA dzeyi SF verilen
IR6 grubunda IR1 grubuna gre anlaml yksekti (p=0,004). AST, IR1 grubunda, DIR1 grubuna
gre (p=0,026), IR6 grubunda, DIR6 grubuna gre (p=0,000) anlaml yksekti. ALT, IR1
grubunda, DIR1 grubuna gre (p=0,018), IR6 grubunda, DIR6 grubuna gre (p=0,002) anlaml
yksekti. Deksketoprofen, karacier iskemi reperfzyon hasarnda inflamasyon ve lipid
peroksidasyonunu azaltmakla birlikte, endojen leptinin artn engelledii iin, leptinin olas
faydalarnn da azalabilecei gz nne alnmaldr.
Anahtar Kelimeler: skemi reperfzyon hasar, karacier, ketoprofen, malondialdehid, leptin.
81


DENEY HAYVANLARINDA BLEOMISINE BALI ORTAYA IKAN AKCER FBROZSNDE
S-METILTIOUREA VE ERDOSTENN NFLAMASYON VE FIBROZIS ZERNE
ETKLERNN ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Aygl GZEL
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. Servet KAYHAN, Yrd.Do.Dr. Mithat GNAYDIN,
Yrd.Do.Dr. erife TTNC, Yrd.Do.Dr. Latif DURAN, Do.Dr. Ahmet GZEL,
Uzm.Dr. Mustafa Yasin SELUK
Tp Fakltesi - Gs Hastalklar Anabilim Dal
ZET
Yaplan ileri tedavi almalarna ramen akcier fibrozisinin tedavisinde optimal tedavi
protokol henz oluturulamamtr. Bu almada 35 adet Sprague Dawley rat kullanlmtr.
Ratlar 5 (n=7) gruba ayrlmtr. Kontrol grubuna 1 ml/kg % 0.9 serum fizyolojik, BLM grubuna
2.5 U/kg bleomisin, BLM+ER grubuna BLM sonrasnda 10 mg/kg/gn p.o 14 gn boyunca
erdostein (ER), BLM+SMT grubuna BLM sonrasnda 20 mg/kg/gn i.p 14 gn boyunca SMT,
BLM+ER+SMT grubuna BLM sonrasnda 14 gn boyunca 10 mg/kg/gn p.o erdostein (ER) ve
20 mg/kg/gn i.p SMT tedavisi uyguland. 14.gnn sonunda histopatolojik, biyokimyasal ve
immnhistokimyasal analiz yapld. Serum BLM grubunda kontrol grubuna gre TNF-alfa,
nitrate/nitrite, ve TBARS dzeyleri belirgin olarak artmt (p<0.001, p<0.001, p<0.05). Akcier
dokusunda IL-6 ekspresyonu ise BLM grubuna gre BLM+ER, BLM+SMT ve BLM+ER+SMT
gruplarnda dk saptanmt (p<0.01, p<0.01 and p<0.001). Benzer ekilde TNF- (p<0.01 her
grup iin) ve NF-kB ekspresyonu alma gruplarnda farkl idi (p<0.05, p<0.05, p<0.001). ER ve
SMT kombine kullanm akcier fibrozisine kar inflamatuvar markerlar azaltarak etkili
olmaktadr.Bu aratrma projesinde deney hayvanlarnda bleomisine bal ortaya kan akcier
fibrozisinde Erdostein ve S-methylisothioureanin inflamasyon ve fibrozis zerine etkileri
aratrlmtr.
Anahtar Kelimeler: Bleomisin, akcier fibrozisi, erdostein, S-methylisothiourea, rat.
82


SIANLARDA NTRAUTERN OXCARBAZEPN VE GABAPENTN
UYGULAMASININ POSTNATAL DNEMDE SUBSTANTA NGRADAK
NRON SAYISINA ETKLERNN ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Do.Dr. Blent AYAS
Aratrmac: Doktora rencisi Zleyha ERGN
Tp Fakltesi - Histoloji - Embriyoloji Anabilim Dal
ZET
Bu almada, farkl etki mekanizmalara sahip ikinci nesil antiepileptiklerden Oxcarbazepin
(OXC) ve Gabapentinin (GBP) gebelikteki kullanmna bal olarak substantia nigradaki (SN)
toplam nron saysna etkilerini yetikin sanda aratrmay amaland.almada 21 adet
hamile Wistar albino sandan elde edilen, 45 gnlk dii 35 adet yavru san kullanld. Hamile
sanlardan 7 grup oluturuldu. lk gruba gebeliin 1 5., dier gruba ise gebeliin 6 15.
gnlerinde, srasyla OXC (100 mg/kg/gn), GBP (50 mg/kg/gn) ve Serum Fizyolojik (SF; %0,9
NaCl, 1,5 ml/gn) gavaj yoluyla verildi. SF verilenler kontrol grubu olarak deerlendirildi. Hibir
uygulamann yaplmad grup ise pr kontrol (PK) grubu olarak belirlendi. Substantia nigra pars
kompaktadan sistematik rastgele rnekleme ile 5 m kalnlnda alnan iki seri kesit iftlerinden
bir seri Nissl ve dier seri immnohistokimyasal boyama ile boyand. Nron saym fiziksel
disektr metodu kurallar dorultusunda gerekletirildi. mmunohistokimyasal alma iin
SNdeki dopaminerjik nronlar iaretleyen tirozin hidroksilaz antikoru kullanld. Kontrol
gruplarndan SF ve PK gruplar karlatrldnda, her iki uygulama dnemlerinde toplam nron
saysnn anlaml ekilde SF grubunda az olduu grld (P<0,05). OXC ile SF gruplar
karlatrldnda, sadece gebeliin 1-5. gn uygulamalarnda dopaminerjik nron saysnda
anlaml bir azalma bulundu (P<0,05). Nissl boyallarda yaplan karlatrmalarda ise anlaml bir
fark kmad (P>0,05). GBP verilenler ile SF grubu karlatrldnda ise; gebeliin 6-15.
gnlerindeki uygulamalarda toplam nron says ve dopaminerjik nron says GBP grubunda
anlaml dzeyde fazla kt (P<0,05). Gebeliin 1-5. gn uygulamasnda her iki boyama
sonularna gre ise GBP grubunun SFye gre nron says asndan bir fark bulunmad
(P>0,05). Nissl boyama sonularna gre OXC verilen gruplarda uygulama zamanlar
bakmndan anlaml bir farkllk grld (P<0,05). Benzer durum, farkl uygulama zamanlarnda
GBP verilen gruplarda da vard (P<0,05) Bu farkllk OXC uygulananlarda nron azalmas, GBP
uygulananlarda ise nron art eklindedir.Sonular, yeni nesil antiepileptiklerden OXCnin
gebeliin farkl dnemlerindeki uygulamalarnda yavru san SNsindeki nronlar zerine
nrotoksik etkisinin olabileceini gsterdi. GBPnin ise nral proliferasyonu etkiledii ve bu
sonucun literatrde bildiren almalarla rtt grld.
83


DK MATERYALLERNDE KROMOZOMLARIN SUBTELOMERK BLGELERNN
MLPA YNTEMYLE ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Mehmet ELBSTAN
Aratrmac: Doktora rencisi Akn TEKCAN
Tp Fakltesi - Tbbi Biyoloji Anabilim Dal
ZET
Dk materyallerinden; kromozom analizi yaplmas, subtelomerik blgelerle ilgili
kromozomal abnormalitelerin saptanmas ve Multipleks Ligation-dependent Prob Amplification
(MLPA) ynteminin prenatal tan uygulamalarna uyarlanmas amacyla bu aratrma
gerekletirildi.
Aratrlmas amacyla laboratuvara gnderilen 60 dk materyalinden; koryonik villus
hcre kltrleri ve DNA izolasyonlar yapld. Maternal kontaminasyon analizi yapmak amacyla,
dk yapm annelerin periferik kanndan DNA izole edildi. Dk materyallerinin ve dk
yapm annelerin kantitatif floresan polimeraz zincir reaksiyonundan (QF-PCR) salanan ksa
ardk tekrar (STR) pik profilleri karlatrlarak maternal kontaminasyon analizi yapld.
Maternal kontaminasyon olmad saptanan 43 dk materyalinin 30unda ve dk yks
olmayansalkl ocuk sahibi 20 salkl bireyden oluan kontrol grubunda kromozomlarn
subtelomerik blgeleri MLPA yntemi ile deerlendirildi. Maternal kontaminasyon saptanmayan
ve sitogenetik analizi yaplan 43 dk materyalinin 19unda normal karyotip (%44,2), 10unda
saysal (%23,3) ve 2sinde yapsal kromozom abnormalitesi (%4,7) ve MLPA yntemiyle
aratrlan 30 dk materyalinin 2sinde de subtelomerik 16q duplikasyonu saptand (%6,6).
Dk materyali ile kontrol grubu bulgularnn istatistiksel analizi, dklerle subtelomerik
abnormaliteler arasnda anlaml bir ilikinin olmadn gsterdi (p>0,05). Ancak, dk
materyallerinde %6,6 orannda saptanan subtelomerik abnormalitelerin kontrollerde
saptanmamas, daha ileri aratrmalar yaplmasna ihtiya olduunu gstermitir.
Anahtar Kelimeler: Dk materyali, MLPA, Subtelomerik kromozom abnormaliteleri.
84


ALKOL KULLANIMINA BALI OLMAYAN YALI KARACER (NAYKH)L HASTALARDA,
ANT-OKSDANLARDAN ZENGN ORTA ASYA-RUSYA GELENEKSEL DYETNN KLNK
BELRTLERE VE MTOKONDRAL FONKSYONLARA ETKS
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. brahim GREN
Aratrmac: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Ayenur KARAGL,
Yrd.Do.Dr. Hasan ALAAM, nar BALIK
Tp Fakltesi - Dahiliye ( Hastalklar) Anabilim Dal
ZET
Nonalkolik yal karacier hastal anlaml alkol kullanmayanlarda grlen, genellikle
imanlk, diabet, inslin direnci ve kan yalarndaki ykseklikten kaynaklanan kronik karacier
hastal nedeni ve nemli bir toplum sal sorunudur. Diyet ve hayat tarz dzenlemesi,
antioksidan ve inslin duyarlln artrc ajanlardan yararlanlmakla beraber kesinlemi bir
tedavisi yoktur. Biz Orta Asya ve Rusyada uygulanan geleneksel bir diyet ve yaam tarznn
NAYKH zerine iyiletirici etkilerini aratrdk.
almaya, 20102012 yllar arasnda Ondokuz Mays niversitesi Tp Fakltesi Hastanesi
Gastroenteroloji Polikliniine bavuran, dier karacier hastalklar dlandktan sonra NAYKH
tans konulan 21-60 yalarnda (ortalama 45.3) 47 hasta (21 erkek, 26 kadn) alnd. OM Tp
Fakltesi Etik Kurulundan ve hastalardan yazl onam alnd.
Hastalar 21 gn antioksidan gdalardan zengin, dk kalorili, (elma, greyfurt, yeilay,
yourt, patates hari i ve yasz tuzsuz pimi tm sebzeler), tam tahll ya da kepekli diyet ve
hafif egzersiz programna alnd. Diyetin 16-18. gnlerinde yalnz greyfurt suyu ve elma ve 18.
gn akam bir defada 250ml. zeytinya iirildi. Diyetten nce ve sonra kilo, VK, bel-kala
evresi ve oran, USG ile karacier boyutu ve hepatosteatoz derecesi, AK, AST, ALT, GGT,
ALP, T.Kolestrol, LDL, TG, HDL, Alb, rik asit ve bir lipit peroksidasyon rn olan MDA
(Malondialdehit)ya dzeyi aratrld. HDL ve Alb hari hepsinde istatiksel anlaml azalma
saptand. MDA ve dier parametreler arasnda istatistiksel anlaml iliki saptanmad.
Orta Asya ve Rusyada uygulanan geleneksel diyet ve yaam tarz dzenlemesinin NAYKH
ve metabolik parametreler zerine iyiletirici etkilerini gsterdik. almamzn ksa sreli olmas
kompliyans iin gl bir zelliidir. Bununla beraber kontroll ve daha ok katlml almalara
ihtiya vardr.
85


KERATOKONUS ETYOLOJS VE PROGRESYONUNDA GZYAI
OZMOLARTESNN ETKS
Proje Yrtcs: Do.Dr. nci GNGR
Aratrmac: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Seda KURUOLU
Tp Fakltesi - Gz Hastalklar Anabilim Dal
ZET
Keratokonuslu 28 hasta, refraksiyon kusuru dnda gz hastal bulunmayan 20 birey
prospektif incelendi. Gruplar arasnda gzya osmolarite, Schirmer testi, gzya krlma zaman
deerleri istatistiksel anlaml fark yoktu. Keratometri lmlerine gre snflandrlan keratokonus
gruplar arasnda gzya osmolarite deerleri istatistiksel olarak anlaml fark mevcuttu. Schirmer
testi, gzya krlma zaman lm deerleri istatistiksel olarak anlaml deildi. Keratokonus
hastalarnda gzya ozmolarite deerleri keratokonusun ilerlemesiyle artt grld.
Hiperozmolar gzya keratokonus etiyolojisi ve progresyonunda etkili faktr olabilir.
Anahtar Kelimeler: Keratokonus, keratokonus etiyolojisi, keratokonus progresyonu, gzya
ozmolaritesi hiperosmolar, gzya.
86


KARBEPENEM DRENL ACINETOBACTER BAUMANII KLNK ZOLATLARINDA SINIF
D BETA LAKTAMAZ VARLIININ ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Belma DURUPINAR
Aratrmac: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Demet GR
Tp Fakltesi - Tbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dal
ZET
Acinetobacter baumanii aerobik, gram negatif, glukozu fermente etmeyen ounlukla youn
bakm nitelerinde meydana gelen infeksiyon salgnlarnda sklkla yer alan frsat bir patojendir.
Son yllarda A.baumannii' ye artan ilginin balca nedenlerinden biri salgnlar ve oul ilaca
direnli sularn (MDR) ortaya kmasna yol aan diren belirleyicilerini kazanma ve biriktirme
yeteneine olan eilimidir. Karbepenemler Acinetobacter baumannii tedavisinde kullanlan beta
laktam grubu nemli ajanlardr. Acinetobacter trlerinde karbapenem direnci dnya apnda
giderek artan oranlarda rapor edilmekte ve gelimekte olan antimikrobiyal direncin habercisi
olmaktadr. Acinetobacter trlerinin karbapenem diren mekanizmalar arasnda en yaygn olan
OXA-tipi enzimlerdir. A.baumannii, OXA~23 ve trevleri, OXA-24 ve trevleri, OXA-51 ve
trevleri ve OXA-58 olarak zetlenebilecek 4 farkl karbapenemleri hidrolize edebilen enzim
ailesini ierebilmektedir. alma kapsamna eitli klinik rneklerden soyutlanan 100
karbapenem direnli A. baumannii klinik izolat dahil edildi. V1TEK2 sistemi (boMerieux, ABD)
ile izolatlar tr dzeyinde tanmland ve antimikrobiyal duyarllk testleri yapld. mipenem ve
meropenemin MK deerleri CLSI nerileri dorultusunda sv mikrodilsyon yntemi ile
saptand. Antimikrobiyal duyarllk sonularna gre tm izolatlar piperasilin, sefepim ve
seftazidime direnli bulunmutur. almadaki A. baumannii klinik izolatlarnn tamam kolistine
duyarl grlmektedir. zolatlarda OXA karbapenemazlardan olan blaoxA-2, blaoxA-24, blaoxAs\, WOOXA-58 gen blgelerinin varl PCR ile aratrld. zolatlarn tamamnda A.baumani' ye
zg olan bla>XA-5\ pozitif bulundu. zolatlarn %93nde 6/OXA-23 pozitif bulunurken,
WOXA-24 ve WaoxA-58 gen blgelerine ise saptanmad. almamz sonucunda karbapenem
direncinin; OXA-51 tip doal oksasilinazn ar retimi sonucu ve OXA-23 enzim geninden
kaynaklanabilecei; bunun yannda dier diren mekanizmalarnn ileri almalarda
incelenmesinin gereklilii dnlmtr.
Anahtar Kelimler: Acinetobacter baumannii, karbapenem, oksasilinazlar.
87


DSTAL SMETRK NROPAT TANISI ALMI DYABETK HASTALARDA OTONOM
NROPATVARLIININ KLNK VE ELEKTROFZYOLOJK TESTLER LE ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Glten TUNALI
Aratrmac: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Zeynep BEBEK
ZET
Otonom nropati; diyabetin sk rastlanan, ciddi, hatta lmcl bir komplikasyonudur. Bu
almann amac, otonomik fonksiyonlar diyabete bal distal simetrik polinropatisi olan
hastalarda, klinik ve elektrofizyolojik testlerle aratrmaktr. Bu alma, diyabete bal distal
simetrik nropati tans alan 50 hasta (hasta grubu) ile salkl gnlllerden oluan 30 bireyde
(kontrol grubu) yapld. Hasta ve kontrol grubundaki bireylere otonomik fonksiyonlar
deerlendirmek zere sempatik deri yant (SDY), ve RR interval deikenlii (RRIV) alld, ve
elektrokardiyografi (EKG) ile dzeltilmi QT (QTc) ve dzeltilmi QT dispersiyonu (QTcd)
hesapland. Kontrol ile hasta grubunun verileri kyasland. Otonomik testlerin duyarllk ve
zgllk oranlar lld. SDY'si sadece ayaktan/ hem ayak ve hem de elden kaytlanamad
44 hastann %98'inde otonomik fonksiyon bozukluuna ait yaknma mevcuttu. SDY
kaydedilemeyen olgularda "Survey of Autonomic Symptom (SAS)" skorlarnn, SDY kaydedilen
gruba kyasla daha yksek olduu gzlendi. Hasta grubunda, RRIV'nin tm parametreleri kontrol
grubuna kyasla ok belirgin olarak dk bulundu (p<0,001). Tm parametreler arasnda
duyarllk ve zgllk oranlan en yksek olan parametreler; RRIVD ve RRIVD- RRIVR idi. QTc
ve QTcd deerlerinin kyaslamasnda, hasta grubunda kontrol grubuna gre istatistiksel ynden
ok anlaml (p<0,001) artlar saptand. Gerek QTc ve gerekse QTcd'nin duyarllk ve zgllk
oranlan yksek saptand. Aynca gerek RRIV ve gerekse QTc/QTcd ile SAS puanlan arasnda
anlaml korelasyonlar saptand.
Sonu olarak; diabetes mellitus hastalannda otonomik fonksiyonlann deerlendirilmesinde
SDY, RRIV ve QTc-QTcd ok deerli elektrofizyolojik testlerdir. almamz bu testlerin birlikte
uygulanmasnn daha yararl olacan gstermitir.
Anahtar Kelimeler: Diabetes mellitus, diyabetik nropatiler, polinropatiler.
88


GEN BAYAN VE ERKEKLERDE GZ EVRES ANTROPOMETRK LMLERNN
KARILATIRILMALI OLARAK NCELENMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Ahmet UZUN
Aratrmaclar: Yksek Lisans rencisi Meltem AAR,
Yrd.Do.Dr. Menderes KABADAYI, Dr. Fikri ZDEMR
ZET
almamz, Ondokuz Mays niversitesi Yaar Dou Beden Eitimi ve Spor Yksek
Okulunda renci olan 18-30 ya aras (ortalama 21, 22 ya), 59 bayan ve 56 erkek (toplam 115
renci) zerinde yapld. Rastgele rnekleme metoduyla seilen rencilerin, gz evresine ait
antropometrik lmleri alld. almaya dahil edilen rencilerden anket yntemiyle sorulan
sorular ve verdikleri cevaplar eliinde, byme ve gelimelerini etkilemi olan bir hastalk,
travma veya cerrahi operasyon yks olup, olmad sorguland ve olan bireyler almaya
dahil edilmedi. Yaptmz bu almada, bireylerden alm olduumuz tm veriler, Statistical
Package for the Social Sciences (SPSS V.18) statiksel Analiz Program kullanlarak
deerlendirmesi yapld. Elde edilen lmler ayn cinsiyet ve farkl cinsiyet iinde istatiksel
olarak karlatrlp lmler arasnda fark bulunup bulunmad aratrld. Elde ettiimiz
bulgulara gre, bayan ve erkeklerin gz evresi lmleri srasyla; bay ve bayan, d ve i
kantal mesafe (96.43 ve 28.68 mm,95.08 ve 27.84 mm), sa ve sol orbita ykseklii (35.19 ve
35.13 mm, 35.15 ve 35.79 mm), sa ve sol palpebral fissur uzunluu ( 36.02 ve 35.63 mm,
35.01 ve 34.66 mm), sa ve sol palpebral fissur ykseklii (36.02 ve 35.63 mm, 35.01 ve 34.66
mm), sa ve sol orbitann kulaa olan uzakl (75.05 ve 75.30 mm, 69.38 ve 69.90 mm),
pupillalar aras mesafe (61.73 ve 58.99 mm)lld. Ayrca bireylerden genel olarak boy, arlk
ve vcut kitle indeksleri lld. lmlerden elde edilen verilerin ortalama deerleri hesapland.
Elde ettiimiz deerler literatr eliinde tartld. almamzda, elde edilen ortalama deerlerin
ilgili ya gruplarnda, lkemizde yz estetiinin ve yz naklinin yaplmaya baland yeni
srete; her hangi bir sebeple gz evresi oluumlarnn zarar grmesi durumunda ve yaplacak
gz evresi cerrahi giriimlerinde, cerrahn ilgili ya grubu ve cinsiyete ait ortalama deerleri
bilinmesinin klinik adan faydal olaca dncesindeyiz. Ayrca gzlk reticisi firmalarn daha
ergonomik ereve tasarmlar gelitirebilmesi ve gnmzde kontakt lens kullanmnn yaygn
olmas sebebiyle iyi bir klavuz olabilecei dnlmtr.
Anahtar Kelimeler: Antropometri, gz, bayan, erkek.
89


GEN BAYAN VE ERKEKLERDE AIZ EVRES ANTROPOMETRK LMLERNN
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Sait BLG
Aratrmaclar: Yksek Lisans rencisi Meltem ALPAY, Prof.Dr. Ahmet UZUN,
Do.Dr. Mehmet EMRZEOLU, Yrd.Do.Dr. Menderes KABADAYI,
ZET
Kiisel kimlik ounlukla yz hesaplanmasyla yaplr. Az ve dudaklar kraniyofasiyal
kompleksin deerlendirilmesi ve tanmlanmasnda anahtar bir rol oynarlar. Bu almann amac
Trk kadn ve erkeklerinin az evresi lmlerinin antropometrik lmler kullanlarak normatif
veri tabanlarn salamaktr. Antropometrik lmler yalar 18-27 arasnda deien 100 (50
erkek ve 50 bayan) katlmcdan alnd. Katlmclar Yaar Dou Beden Eitimi ve Spor
Yksekokulu rencileriydi ve almada gnll olduklarna dair form imzaladlar. Az genilii,
filtrum genilii ve uzunluu, st ve alt vermillion ykseklikleri bayanlarda srasyla; 50,41 mm,
13,31 mm, 14,65 mm, 7,73 mm ve 9,77 mm; erkeklerde srasyla 53,20 mm, 14,30 mm, 16,84
mm, 7,68 mm ve 10,23 mm olarak bulunmutur. Mentolabial, nasolabial ve mentoservikal alar
bayanlarda srasyla 111,37, 98,91 ve 89,71; erkeklerde srasyla 113,24, 99,28 ve 89,77
olarak tespit edilmitir. Bu almada salanan veriler benzer yeni almalarn planlanmasnda
ve sonularnn karlatrlmasnda referans olabilecei gibi rekonstrktif cerrahi ve
ortodontistler iin azn boyutlarnn analizinde dikkate alnabilir diye dnmekteyiz.
Anahtar Kelimeler: Antropometri, Az evresi, Dudaklar, Vermillion, Filtrum.
90


KOLOREKTAL DSTANSYON LE NDKLENEN VSERAL ARI MODELNDE FARKLI
NONSTEROD ANTNFLAMATUAR LALARIN KARILATIRILMASI
Proje Yrtcs: Do.Dr. S. Srr BLGE
Aratrmac: Yksek Lsans rencisi Veysel BASKIN
Tp Fakltesi - Tbbi Farmakoloji Anabilim Dal
ZET
Bu almann amac Kolorektal distansiyonla indklenen viseral ar modelinde farkl non
steroidal antiinflamatuar ilalarn etkinliini aratrmaktr. Erkek Spraque Dawley sanlarn
abdominal eksternal oblik kasna yerletirilen elektrotlar sayesinde EMG aktivitesi alnd.Tm
ilalar i.v uyguland. Bu almada Metamizol, deksketoprofen ve meloksikam kolorektal
distansiyonla indklenen viseral ar modelinde farkl etki srelerine sahip antinosiseptif etki
gstermesine ramen parasetamol etki gstermemitir.
Anahtar Kelimeler: Viseral ar, san, antiinflamatuar, kolorektal distansiyon.
91


GEN BAYAN VE ERKEKLERDE BURUN ANTROPOMETRK LMLERNN
Proje Yrtcs: Prof. Dr. Ahmet UZUN
Aratrmaclar: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Fikri ZDEMR, Prof.Dr. Bnyamin AHN,
Ar.Gr. Meltem AAR
ZET
nsan vcudunu oluturan blgelerin birbirleriyle olan orantsal ilikileri aratrmaclarn
srekli dikkatini eken bir konu olmutur. Bu erevede izgisel ve asal burun lmlerini
kapsayan objektif yz ve burun analizi zerine yaplan almalar merak konusudur.
almamz; Yaar Dou Beden Eitimi ve Spor Yksek Okulu rencilerinden 1830 ya aras
(ortalama 21,22) rastgele rnekleme metoduyla seilen toplam 115 salkl renci (59 bayan ve
56 erkek) zerinde gerekletirildi. Ba ve yz blgesinin baz genel antropometrik lmleri ve
burun ile ilgili literatrde tanmlanm antropometrik lmler yapld. Ba, yz ve buruna ait
lm verileri; literatrde belirlenen antropometrik noktalar kullanlarak Frankfurt horizontal
plannda lld. lmler; ayn kii tarafndan 3 kez alnarak tekrarland ve elde edilen sonular
kaydedildi. Bu veriler Statistical Package for the Social Sciences (V.18) istatistik programnda
deerlendirilerek, bayan ve erkek bireylere ait burun lmlerinin ortalama deerleri hesapland
ve cinsiyetler arasnda istatiksel adan bir fark olup olmadna bakld.Elde edilen lm
sonularna gre; ortalama burun uzunluu ve genilii bayanlarda srasyla; 47,804,67 mm ve
31,592,51 mm, erkeklerde 52,955,40 mm ve 35,242,70 mm bulundu. Ortalama nasofrontal
a ise bayanlarda 133,168,88, erkeklerde 123,8513,23 olarak saptand. Erkek ve
bayanlarda burun uzunluu, genilii ve nasofrontal ada istatiksel olarak anlaml bir fark olduu
gzlendi (p<0,05).
Sonu olarak, almamzn 1830 ya grubu bayan ve erkek bireylerde standart verilerin
oluturulmasna ve bundan sonra yaplacak almalara rehber olaca kansndayz. Elde edilen
veriler burunla ilgili oluumlarn zarar grmesi durumunda ve burun travmalarnn
dzeltilmesinde, cerrahn ilgili ya grubu ve cinsiyete ait ortalama deerleri bilmesi fayda
salayabilir.
Anahtar Kelimeler: Antropometri, burun, bayan, erkek.
92


RAT MODELNDE MTOMSN C'NN TMPANK MEMBRAN PERFORASYONUNA VE YARA
YLEMESNDE BFGF, TGF-FR, KGF-1 EKSPRESYONUNA ETKS
Proje Yrtcs: Do.Dr. SNAN ATMACA
Aratrmaclar: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Hatice DURAK
Tp Fakltesi - Kulak Burun Boaz Anabilim Dali
ZET
Bu almann amac, timpanik membran yara iyilemesinde topikal mitomisin C'nin byme
faktrleri ekspresyonuna etkisini saptamaktr. Arlklar 250-300 gr arasnda deien 40 wistar
albino cinsi yetikin rat 5 eit gruba ayrld. 1.gruba herhangi bir ilem uygulanmadan sakrifiye
edilerek normal timpanik membranlar eksize edildi. Dier ratlarn her iki kulaklarna koter
miringotomi ilemi uyguland. Bu ratlarn sa kulak zar perforasyonu zerine 0,4 mg/ml
mitomisin C, sol kulak zar perforasyonu zerine ise alin ieren gelfoamlar 5 dk sre ile
uyguland. 2, 3, 4 ve 5.gruplar sras ile 3, 7, 14 ve 30.gnlerde perforasyon kapanma durumlar
otomikroskopik olarak kontrol edildikten sonra sakrifiye edildi. Ratlarn perforasyon kapanma
durumlar alin ve mitomisin C grubunda kaydedildikten sonra karlatrld. Tm ratlarn
timpanik membranlarndaki histopatolojik deiiklikler H&E ile boyanarak incelendi. Tm
gruplarda kulak zarlarnda epitel, fibroblast, makrofajlarda TGF-Pi, bFGF, KGF1 ekspresyonlar
immunhistokimyasal olarak boyanarak sonular karlatrld. alin ve mitomisin C grubunda 7
ve 14.gnde kapanan perforasyon says asndan istatistik olarak anlaml fark mevcuttu. Bu
gnlerde mitomisin C grubunda alin grubuna gre perforasyon kapanma saysnn anlaml
olarak daha az olduu grld ( p< 0,05). Histopatolojik olarak mitomisin C grubunda 7.gnde
zar kalnl, 3 ve 30.gnlerde zar demi ve 3.gnde makrofaj infiltrasyonu alin grubuna gre
anlaml olarak fazlayd (p> 0,05). Fibrozis asndan iki grup arasnda anlaml fark izlenmedi.
mmnohistokimyasal deerlendirmede iki grup arasnda gnler arasnda TGF-P-, bFGF, KGF-1
ekspresyonu asndan anlaml fark gzlenmedi.
Mitomisin C' nin akut timpanik membran perforasyonlarna uygulanm perforasyon
kapanma sresini geciktiinektedir. Perforasyon sonrasnda timpanik membranda TGF-Pi, bFGF,
KGF-1 ekspresyonlar farkl gnlerde artmaktadr. Mitomisin C bu byme faktrlerinin
ekspresyonlarn etkilememektedir.
Anahtar Kelimeler: Yara iyilemesi, mitomisin C, TGF-pi, bFGF, KGF1.
93


KORONER ARTER HASTALARINDA FAKTR V, PROTROMBIN, FAKTR XIII, FIBRINOJEN, PAI-1, HPA1, MTHFR, ACE, APOB VE APOE GEN MUTASYONLARININ
SIKLII
Proje Yrtcs: Do.Dr. Nurten KARA
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Glah TOPAL, Yrd.Do.Dr. Nevin KARAKU
ZET
Koroner Arter Hastal, koroner arterlerin duvarlarnda oluan plaklar nedeniyle ortaya
kan bir hastalktr. Ateroskleroz damar duvarnda lipid paracklarn birikimi ile oluan ve
damarlarn lmenini tkayarak normal kan akmn engelleyen patolojik bir sretir.
Ateresklerozun koroner arterlerde meydana gelmesi ile oluan hastala Koroner Arter Hastal
denilmektedir. Bu almada Ondokuz Mays niversitesi, Aratrma Fonu tarafndan daha nce
2002 ylnda T-314 nolu proje ile desteklenen Koroner arter ve Behet hastal ile nitrik oksid
gen polimorfizminin ilikisi konulu almadan elde edilen DNA lar zerinde Faktr V,
Protrombin, faktr XIII, -Fibrinojen, PAI-1, HPA1, MTHFR, ACE, ApoB ve ApoE gen
mutasyonlarnn analizi yaplarak mutasyon skl tespit edilmitir. Bu almada 39 kontrol ve
53 koroner arter hasta DNAs kullanlmtr. Tm aratrma grubu bireylerinin periferik kan
rneklerinden DNA ekstraksiyonu yaplmtr. 39 kontrol ve 53 koroner hastas bireyin
kardiyovaskler risk oluturabilecek 10 ayr gende (MTHFR C677T, FV Leiden, FV H1299R,
ACE, FXIII V34L, PAI1, HPA1, APOE, APOB, FII G20210A, beta-Fibrinojen -455 G>A) toplam
12 polimorfizmin genotipleri CVD Strip Assay ile belirlenmitir ve karlatrlmtr.
almamzda bu genlerin polimorfizm sklklarnn farkl olmasna ramen hasta saysnn az
olmazsndan dolay istatiksel olarak anlaml bir sonu bulunamamtr. Hasta says
arttrldnda sonularn deiecei kanaatindeyiz.
Anahtar Kelimeler: Koroner arter hastal, Faktr V, Protrombin, faktr XIII, -Fibrinojen, PAI1, HPA1, MTHFR, ACE, ApoB, ApoE, gen mutasyon skl.
94


PENSLNLE OLUTURULAN EPILEPTIFORM AKTIVITE ZERINE GHRELININ
GSTERD NHBTR ETKDE KANABINOID CB1 RESEPTRNN ROL
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Erdal AAR
Aratrmaclar: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Gkhan ARSLAN, Prof.Dr. Mustafa AYYILDIZ
ZET
Epilepsi, tekrarlayan nbetlerle karakterize toplumda sk grlen nrolojik hastalklardan
birisidir. Birok nropeptid beynin fizyolojik ve patofizyolojik ilevinde rol almaktadr. Son yllarda
yaplan almalar, alk hormonu olarak da bilinen ghrelinin antikonvulsan etkiye sahip
olduunu gstermekte ve bu peptidin epilepsi hastalnn tedavisinde kullanlabileceini
dndrmektedir. Kanabinoidler ise, bamllk yapc etkileri bata olmak zere merkezi sinir
sisteminde birok fonksiyona sahip kimyasal bileiklerdir. Endojen ve eksojen kanabinoidlerin
epileptik nbetlerin dzenlenmesinde rol oynad uzun zamandr bilinmektedir. Ghrelinin, besin
alm ve metabolizma zerine olan etkilerinde endokanabinoid sistemin rol oynad
gsterilmitir. Ancak, ghrelin ve kanabinoid sistem etkileiminin, epileptiform aktivitedeki rolleri
henz bilinmemektedir. Sunulan almann amac, sanlarda penisilin ile indklenen
epileptiform aktivite zerine, birlikte uygulanan ghrelin ile kanabinoid reseptr agonist ve
antagonistlerinin, nasl etki gsterdiklerini aratrmaktr. Yaplan deneylerde, arlklar 200-250
gr arasnda deien 168 adet Wistar albino erkek san kullanld. Uyank sanlarda epileptiform
aktivite oluturmak iin 300 IU penisilin-G i.s.v. (intraserebroventrikler) kanl aracyla lateral
ventrikle enjekte edildi. Kanabinoid reseptr antagonisti AM251 (0.25 g) ve kanabinoid
reseptr agonisti ACEA (7.5 g) i.s.v. olarak uyguland. Hayvan davranlar, iktal nbet says,
iktal ve interiktal dnemlerdeki spike frekanslar ayr ayr hesaplanarak penisilin (kontrol)
grubuyla karlatrld. Uyank san deneylerinde, hayvanlarn mortalitesinin ok yksek olmas
(% 34), almann gidiatn nemli lde etkiledi. Bu yzden, anestezi altndaki sanlara
intrakortikal (i.k.) olarak 500 IU penisilin-G enjeksiyondan sonra AM251 ve ACEA uyank
sanlara kullanlan dozlarda uyguland. Uyank ve anestezi altndaki sanlardan elde edilen
veriler arasnda byk bir korelasyon tespit edildi ve ghrelin ile kanabinoid sistem arasndaki
etkileim deneylerinin anestezi altndaki sanlarda yaplmasna karar verildi. Ghrelin, 0.5 g
dozunda % spike frekansnda 180 dk boyunca anlaml bir d oluturmazken, 1 g dozunda
60. dakikadan itibaren % spike frekansn anlaml derecede drd. Benzer ekilde, ACEA 2.5
g dozunda % spike frekansnda 180 dk boyunca anlaml bir d oluturmazken, 7.5 g
dozunda 60. dakikadan itibaren % spike frekansn anlaml derecede azaltt. Buna karn,
kanabinoid reseptr antagonisti AM251, 0.25 g ve 0.5 g dozlarnda srasyla 30. ve 40.
dakikadan itibaren % spike frekansn anlaml bir ekilde artrd. Etkisiz doz ghrelin (0.5 g) ile
etkisiz doz ACEA (2.5 g) birlikte uygulandnda, 80. dakikadan itibaren % spike frekansn
anlaml olarak azaltt. Etkin doz ghrelin (1 g) ile etkin doz ACEA (7.5 g) birlikte
uygulandnda, ne tek bana uygulanan ghreline gre, ne de tek bana uygulanan ACEAya
gre anlaml bir fark ortaya kmad. Ghrelin (1 g) ile AM251in 0.25 ya da 0.5 g dozlar birlikte
uygulandnda ise ghrelin, AM251in her iki dozunun da prokonvulsan etkisini basklad. Sonu
olarak, elde edilen bulgular epileptiform aktivite zerine ghrelin ile kanabinoid etkileimini
gsteren ilk verilerdir. Bu bulgular, ghrelin hormonunun antikonvulsan etkisinin endokanabinoid
sistem ile balantl olduunu dndrmektedir. Ancak, ghrelin ile endokanabinoid sistem
arasndaki bu ilikinin ayrntl olarak ortaya kartlabilmesi iin ileri dzey molekler almalara
ihtiya vardr.
Anahtar Kelimeler: Epilepsi, Penisilin, Ghrelin, AM251, ACEA, Endokanabinoidler.
95


VASKLER IMPLANTASYON LE PREFABRKE EDLEN SIAN KARIN DERS FLEBNDE
COX2 NHBTRLERNN ANJIOGENEZ ZERNE ETKLERNN ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Tekin MEK
Aratrmaclar: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Ayhan SNMEZ, Do.Dr. Ahmet DEMR,
Prof.Dr. Yksel BEK, Do.Dr. Mehmet KEFEL, Do.Dr. lkay Koray BAYRAK,
Yrd.Do.Dr. Fatih LKAYA
Tp Fakltesi Plastik - Rekonstrktif ve Estetik Cerrahi Anabilim Dal
ZET
Deri flepleri, doku defekti onarmnda sk bavurulan onarm seeneklerindendir. Deri flepleri
ile baarl bir onarm elde etmede en nemli unsur ise flebin beslenme yeteneidir. Gemiten
gnmze flep yaayabilirliine etki eden ilalarn birok deneysel almas yaplmtr. Bunlar
arasnda, perioperatif ve postoperatif dnemde ska kullanlan baz analjezik ve antienflamatuar
etkili ilalarn siklooksijenaz (COX) enzimi zerinden flep yaayabilirliini etkiledii bilinmektedir.
Yeni gelitirilen ve COX2 inhibisyonu yapan ilalarn ise random paternli fleplerde
neoanjiogenez zerine olan etkileri bilinmemektedir. Bu nedenle almamzda selektif COX2
inhibisyonu yapan selekoksib'in flep beslenmesi zerine etkilerini aratrdk.
almada 48 adet sann sol inguinal blgesinde, lateral torasik arterin ve inferior
epigastrik arterin flebe giren aksiyel dallar kesilerek, eni ve boyu 3 cm olacak ekilde lateral
bazl random patern deri flepleri oluturuldu. Flebin vasklaritesi zerine etkilerini aratrmak iin
birinci deney grubunda selektif COX2 inhibitr olan Selekoksib uyguland. kinci deney
grubunda COX1 ve COX2yi nonselektif olarak inhibe eden Metamizol Sodyum ve nc
deney grubunda nonselektif olarak kullanlan fakat periferde COX2 enzimine selektif olan
Parasetamol kullanld. Kontrol grubunda hangi bir ila kullanlmad. Selekoksib, Metamizol
Sodyum ve Parasetamoln neoanjiogenezis zerine olan etkileri klinik, radyolojik ve patolojik
incelemeler zerinden karlatrld. almada cerrahi sonras 7. ve 21. gnde histopatolojik
rnekler alnd. Yine 7. ve 21. gnlerde mikroanjiografi alld. rnekler histopatolojik olarak
enflamatuar hcre younluu, dem ve neoanjiogenez asndan deerlendirildi. Mikroanjiografi
yaplan sanlarn ise damar younluk analizi VesSeg Tool damar segmentasyon yazlm
program ile deerlendirildi (ISIP, Institute for Signal Processing, University of Lbeck,
Germany). statistiksel deerlendirme ise Statistics Analysis Systems (SAS, 2009) istatistik
paket program ile yapld. Selekoksib ve Parasetamol grubunda 1. hafta sonunda
neoanjiogenez control grubuna gre daha az olumakla birlikte istatistiksel olarak anlaml
bulunmad (p>0,05). 3. hafta sonunda da bir miktar art olumakla beraber kontrol grubuna gre
istatistiksel olarak anlaml deildi (p>0,05). Metamizol Sodyum grubu ile kontrol grubu arasnda
bir haftalk ila kullanm sonrasnda yeni damar oluumu asndan sonular istatistiksel olarak
farkl deildi (p>0,05). Ancak haftalk takip sonrasnda istatistiksel olarak anlaml idi (p0,05).
Metamizol Sodyum grubu 3 haftalk takip sonrasnda neoanjiogenezisi belirgin bir ekilde
artrmtr. Bu almada COX1 ve COX2yi birlikte inhibe eden Metamizol Sodyumun
anjiogenezisi belirgin ekilde arttrd, eer klinikte flep cerrahisi sonrasnda antienflamatuar ve
analjezik ila kullanlacaksa ilk tercih olabilecei sonucuna varlmtr.
Anahtar Kelimeler: Random bazl flep, Neoanjiogenez, Selekoksib, Parasetamol, Metamizol
Sodyum.
96


MULTPLE PEDKLL PERFORATR FLEPLERDE ROTASYON AISININ FLEP
VYABLTESNE ETKSNN ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Do.Dr. Ahmet DEMR
Aratrmaclar: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Musa Kemal KELE, Prof.Dr. Levent YILDIZ
Tp Fakltesi, Plastik - Rekonstrktif ve Estetik Cerrahi Anabilim Dal
ZET
Plastik cerrahide doku kayplarnn onarlmasnda perforatr flepler giderek artan sklkta
kullanlmaktadr. Perforatr fleplerde meydana gelen nekrozlar tedavi sresini ve tedavi
maliyetini artrmakla birlikte morbiditeyi de artrmaktadr. Bu almada multipl pedikll
perforatr fleplerde rotasyon asnn flep sakalmna etkisi aratrld. Elde edilen sonular
birbirleriyle karlatrlarak flep yaayabilirliini en ok artran cerrahi tekniin tespitine alld.
almada 76 tane erkek Sprague-Dawley san kullanld, bunlardan 38 tanesine tek
pedikl zerinden perforatr flep, 38 tanesine birden fazla pedikll perforatr flep uyguland.
Perforatr flep modeli olarak sperior derin epigastrik arterin perforatrlerinden beslenen
perforatr tabanl san abdominal flep modeli kullanld. almada deneysel olarak her iki
perforatr flep grubuna(tek ve multipl) 00, 900, 1800 ve 270 derecelik rotasyonlar yaptrlarak
flep canllna etkisi aratrld. Cerrahi sonras 7.gnde fleplerin yaayan alanlar lld,
yaayan alanlar istatistiksel olarak deerlendirildi, ayrca alnan spesmenler ile gruplar
histopatolojik da olarak deerlendirildi.
Tek pedikl zerinden kaldrlan perforatr flep uygulanan gruplarda ortalama flep yaayan
alanlar srasyla; Kontrol-tek pedikll perforatr grubu'nda (n=9) 12,59 cm2, tek pedikll 900
rotasyon uygulanan perforatr grubu'nda (n=9) 12,49 cm2, tek pedikll 1800 rotasyon
uygulanan perforatr grubu'nda (n=10) 5,96 cm2, tek pedikll 2700 rotasyon uygulanan
perforatr grubu'nda (n=10) 1,45 cm2 idi. Multipl pedikl zerinden kaldrlan perforatr flep
uygulanan gruplarda ise srasyla; Kontrol-multipl pedikll perforatr grubu'nda (n=10) 27,84
cm2, multipl pedikll 900 rotasyon uygulanan perforatr grubu'nda (n=9) 17,06 cm2, multipl
pedikll 1800 rotasyon uygulanan perforatr grubu'nda (n=9) 9,96 cm2 ve multipl pedikll
2700 rotasyon uygulanan perforatr grubu'nda(n=10) 1,70cm2 olarak hesapland.
statistiksel deerlendirme ile multipl pedikll fleplere rotasyon uyguland takdirde flep
sakalmnda azalma olduu ancak bu azalmann tek pediklllerdeki ile paralellik gstermedii
ortaya konuldu. Rotasyon uygulanmayan fleplerde multipl pedikl kullanmnn tek pediklllere
gre avantaj olduu ancak flebe rotasyon uyguland zaman bu avantajn ortadan kalkt
gsterildi.
Anahtar Kelimeler: Perforatr flep, Flep yaayabilirlii, pedikl.
97


GECE NBETNN HASTANE PERSONEL ZERNDEK KARDYOVASKLER ETKLER
Proje Yrtcs: Do.Dr. Okan GLEL
Aratrmaclar: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Huriye YCEL, Prof.Dr. Mahmut AHN,
Prof.Dr. zcan YILMAZ, Yrd.Do.Dr. Murat MER, Yrd.Do.Dr. Korhan SOYLU,
Yrd.Do.Dr. Serkan YKSEL, Ar.Gr.Dr. Ferdi SEZER
Tp Fakltesi - Kardiyoloji Anabilim Dal
ZET
Yalanma, hipertansiyon, diyabetes mellitus gibi birok durumda aortann esnekliinde
bozulma sonucu oluan arteriyel sertlik, kardiyovaskler mortalite ve morbiditenin bamsz
belirleyicilerinden birtanesidir. Gelimi lkelerde grlen morbidite ve mortalitenin en nemli
nedenlerinden birinin kardiyovaskler hastalklar olduu gz nne alndnda, arteriyel sertlik
temelinin anlalmasnn gereklilii ortaya kmaktadr. Vardiya ve nbet usul alanlarda
kardiyovaskler sisteme ait yaplm birok alma olmasna ramen, kapsaml olarak
ekokardiyografik parametreleri deerlendirilen bir alma yoktur ve nbetin ekokardiyografik
parametreler zerine etkisi konusunda elimizdeki veriler kstldr. Bu nedenle biz bu almada,
gece nbeti tutan hastane personelinde kardiyovaskler sistemde meydana gelen deiiklikleri
standart eko parametreleri yannda doku Doppler parametreleri, aorta akm hzlar ve aorta
elastikiyetini deerlendiren parametreler ile incelemeyi amaladk.
alma yalar 20-45 arasnda olan toplam 150 kii ile yapld. alma grubu en az 6 aydr
nbet tutan, saptanm kardiyak hastal olmayan 100 doktor ve hemire (54 kadn, 46 erkek)
ve nbet tutmayan 50 salkl bireyden (24 kadn, 26 erkek) oluan iki grup olarak tasarland.
Her iki gruptaki bireylere konvansiyonel ekokardiyografi parametreleri yannda doku Doppler
parametreleri, aorta akm hzlar ve aorta elastikiyetini deerlendiren parametreleri (pulsed wave
velosite, aortik distensibilite, aortik sertlik, aortik strain, elastic modl, input impedans. zirve
aortik akm) ieren ekokardiyografik lmler yapld.
Nbet tutan grupta aortann elastikiyeti azalp, sertlii artmaktadr. Aortik elastikiyet
parametrelerinden aortik distensibilite ve aortik strainin anlaml derecede azald, aorta sertlik
indeksi, elastik modl ve input impedansn anlaml derecede artt izlendi. Kalp hz ve kan
basncnda da anlaml art saptand. Ayrca nbet tutan grupta sol atriyum apnda, asendan ve
abdominal aorta duvarnn renkli doku Doppler ge diyastolik hznda anlaml art ve abdominal
aorta renkli doku Doppler E/A orannda anlaml azalma olduu bulundu.
Kardiyovaskler mortalite ve morbiditenin bamsz belirleyicilerinden biri olan arteriyel
sertliin nbet tutanlarda anlaml olarak artmas, nbet usul almann insan sal zerine
olumsuz etkisini net olarak gstermektedir. Bu alma nbet tutanlarda aortann elastikiyetinin
azaldn ekokardiyografik olarak gsteren ilk klinik alma olmas bakmndan nemlidir.
Anahtar Kelimeler: Aorta, elastikiyet, kardiyovaskler, ekokardiyografi, gece nbeti, doktor,
hemire.
98


DKKAT EKSKL HPERAKTVTE BOZUKLUU OLAN OCUK VE ERGENLERDE
METILFENIDAT TEDAVSNN TAH VE LEPTIN, GHRELIN, ADIPONEKTIN, BEYN
KAYNAKLI NROTROFK FAKTR DZEYLER ZERNE ETKS
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Murat YCE
Aratrmaclar: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Serkan AHN,
Yrd.Do.Dr. Hasan ALAAM, Do.Dr. Koray M.Z. KARABEKROLU
Tp Fakltesi - ocuk ve Ergen Ruh Salii ve Hastaliklari Anabilim Dal
ZET
Bu almann amac, Dikkat Eksiklii ve Hiperaktivite Bozukluu (DEHB) olan ocuk ve
ergenlerin tedavisinde kullanlan uzun salnml metilfenidatn kullanmna bal olarak gelien
itahszlk ve/veya kilo kayb yan etkilerinin altnda yatan nrobiyolojik sreleri aratrmaktr.
almaya 6-14 ya aras olan yeni tan alm 30 DEHBli olgu (hasta grubu) ve bu olgular
ile ya ve cinsiyet asndan eletirilmi olan 20 salkl ocuk (kontrol grubu) alnmtr. Tm
katlmclara Sosyodemografik Veri Formu, Okul a ocuklar iin Duygulanm Bozukluklar ve
izofreni Grme izelgesi-imdi ve Yaam Boyu ekli Trke Uyarlamas, ocuk ve
Ergenlerde Davran Deerlendirme lei ve ocuk ve Ergenlerde Davran Bozukluklar iin
DSM-IVe Dayal Tarama ve Deerlendirme lei uygulanmtr. DEHBli olgular iki ay boyunca
uzun salnml metilfenidat tedavisi aldktan sonra Barkley Stimulan Yan Etki Deerlendirme
Formu ile deerlendirilmitir. Salkl kontrollerden alnan kan rneklerinden ve DEHBli olgularn
uzun salnml metilfenidat tedavisi ncesi ve sonras (iki aylk tedavi sonras) alnan kan
rneklerinden leptin, ghrelin, adiponektin ve beyin kaynakl nrotrofik faktr dzeyleri
llmtr. almamzda salkl kontrol grubu ve yeni tan alm tedavisiz DEHBli olgu grubu
arasnda, dolamlarndaki leptin, ghrelin, adiponektin ve BKNF dzeyleri asndan anlaml bir
farkllk gzlenmemitir. DEHBli olgularn metilfenidat tedavisi sonrasndaki yaplan lmler ile
tedavi ncesi yaplan lmler sonucunda ise; leptin dzeyleri asndan anlaml bir farkllk
olmad ancak ghrelin, adiponektin ve BKNF dzeyleri asndan anlaml farkllk olduu
saptanmtr.
Bu almann sonucunda; henz tedaviye balanmam DEHBli olgularn, itah ve
beslenmenin dzenlenmesinden sorumlu olduu bilinen biyomolekllerin seviyesi asndan
salkl kontrollerden herhangi bir farkllk gsterdikleri saptanmamtr. Uzun salnml
metilfenidat tedavisinin, DEHBli olgularda itah ve beslenmenin dzenlenmesinden sorumlu
olan biyomolekllerin dzeylerini etkiledii gsterilmitir. Adiponektin dzeylerinde ortaya kan
deiimin, OROS-metilfenidat tedavisine bal gelien itah azalmas ve/veya kilo kaybnn
altnda yatan nrobiyolojik dzeneklerden birisi olabilecei dnlmtr.
Geni rneklem gruplar ile daha uzun sreli tedavi sonrasnda yaplacak almalar ile bu
bulgularn aratrlmas, metilfenidat tedavisine bal gelien itahszlk ve/veya kilo kaybnn
altnda yatan nrobiyolojik dzenekler hakknda yeni bilgiler sunacaktr.
Anahtar Kelimeler: Dikkat Eksiklii ve Hiperaktivite Bozukluu, Metilfenidat, tah, Leptin,
Ghrelin, Adiponektin, Beyin Kaynakl Nrotrofik Faktr.
99


FSETN VE ALFA LPOK ASDN ARILI DYABETK NROPAT ZERNE ETKLERNN
NCELENMES: FARE MODELNDE N VVO DAVRANISAL ALIMA
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Ramis OLAK
Aratrmaclar: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Elif KILI KAN, Prof.Dr. Ahmet AYAR
Tp Fakltesi - Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalklar Anabilim Dal
ZET
Bu almada fare modelinde davransal alma ile fisetin ve alfa lipoik asidin arl
diyabetik nropati zerine etkilerinin incelenmesi amalanmtr. Fisetin uygulanan gruplarda
ar eiklerinde istatistiksel anlaml deiiklik izlenmezken, ALA 50 mg/kg ve ALA 100 mg/kg
uygulanan gruplarda ar eiklerinde istatistiksel olarak anlaml ksalma saptand Sonu olarak,
Alfa lipoik asidin fare modelinde oluturulan hipoaljeziyi dzeltmekte etkin olduu ancak
diyabetik nropatide patogenezi hedefleyen ve tedavide etkili olabilecei dnlen fsetinin
hipoaljeziyi dzeltmedii bulunmutur.
Anahtar Kelimeler: Diyabetik nropati, Fisetin, Alfa Lipoik Asid, Plantar analjezimetri.
100


MESANE VE POSTEROR RETRA YARALANMASI OLUTURULMU
SIANLARDA MEZENKMAL KK HCRENN YLEMEYE ETKLER
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Rza RIZALAR
Aratrmaclar: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. B. Dilek DEMREL,
Yrd.Do.Dr. nal BIAKI, Do.Dr. Burak TANDER, Do.Dr. Ouz AYDIN,
Dr. Ferda ALPARLAN PINARLI
Tp Fakltesi - ocuk Cerrahisi Anabilim Dal
ZET
Sanlarda deneysel olarak oluturulan mesane ve posterior retra yaralanmalarnda
intravenz veya intralezyoner mezenkimal kk hcre (MKH) tedavisinin yara iyilemesi ve
fibrozis geliimi zerine etkilerinin deerlendirilmesi amaland. almada 40 adet, erkek,
Wistar albino tr san randomize olarak 4 eit gruba ayrld. Grup 1 (kontrol) de laparatomi
yapld. Mesane ald ve herhangi bir ilem uygulanmadan kapatld. Grup 2 (sham)de mesane
ve posterior retrada yaralanma oluturuldu. Grup 3 (IVMKH) te yaralanmaya ek olarak
intravenz MKH tedavisi uyguland. Grup 4 (LMKH) te yaralanmaya ek olarak intralezyoner
MKH tedavisi uyguland. 21 gn sonra sakrifiye edilen sanlardan mesane karld.
Histopatolojik olarak fibrozis ve inflamasyon geliimi, Vaskler Endotelyal Byme Faktr
(VEGF) ve CD105 boyanmas deerlendirildi. Fibrozis ve inflamasyon skorlamas, VGEF ve
CD105 boyanma younluu ve iddeti skorlamas yapld. statistiksel deerlendirme iin SPSS
13.0 program, Ki-kare yada Fisher testi kullanld. p0.05 anlaml kabul edildi. alma sonunda
fibrozis ve inflamasyon deerlendirildiinde, kontrol grubu ile LMKH grubunun arasnda anlaml
farkllk saptanmad. Sham grubu ile iVMKH grubu ve LMKH grubu fibrozis asndan
karlatrldnda anlaml fark saptand. iVMKH ve LMKH gruplar arasnda anlaml fark
saptanmad. VEGF boyanma younluu ve iddeti deerlendirildiinde sham grubu ile LMKH
grubu arasnda anlaml fark saptand. CD105 boyanma younluu ve iddeti deerlendirildiinde
hibir grup arasnda anlaml fark grlmedi. roepitel yaralanmalarnda MKH uygulamasnn
fibrozis geliimini anlaml derecede engelledii yada azaltt grld. almamz, mesane ve
posterior retra yaralanmalarnda MKH uygulamasnn baarl olduunu ve ileride bu hasta
grubunun tedavisi iin alternatif methotlar gelitirilebilecei umudunu verdi.
Anahtar Kelimeler: Mesane yaralanmas, posterior retra yaralanmas, intravenz mezenkimal
kk hcre, intralezyoner mezenkimal kk hcre.
101


MADDE ANALZ VE TIP FAKLTES SINAVLARININ DEERLENDRLMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Yksel BEK
Aratrmac: Doktora rencisi Leman TOMAK
Tp Fakltesi - Biyoistatistik ve Tp Biliimi Anabilim Dali
ZET
Madde analizi, snavlarn deerlendirilmesinde kullanlan etkin bir yntemdir. Bu almada
Madde Analizi' nde kullanlan klasik ve gizil yntemlerin karlatrlarak deerlendirilmesi ve Tp
Fakltesi snavlarnda bu yntemlerin etkinliinin aratrlmas amaland. almann amac Tp
Fakltesi renci snavlarnn deerlendirilmesinde kullanlan klasik yntemler ve olabilirlik
kestirimlerini ieren ileri madde analiz yntemlerini karlatrmaktr. Kullanlacak yntemler iki
temel snfta zetlenebilir; klasik yntemler ve gizil yntemler. Klasik yntemler iinde Cronbach
alfa, ikiye blme yntemleri, madde ayrcl ve madde zorluu gibi istatistikler incelenirken, gizil
yntemler iinde ise madde yant teorisinin farkl modelleri ve bunlara ait istatistikler
karlatrld. Klasik yntemler ile gizil yntemlerin uygulanmas sonucunda elde edilen farkl
istatistik ve ltler irdelendi ve hangi yntemin hangi deerlendirme ltne gre
gvenilirliinin yksek olduu saptand. Bu amala gelitirilmi bilgisayar programlar uygulama
sonulan incelenerek en ideal deerlendirme lt, deerlendirme yntemi ve deerlendirme
program belirlenmeye alld.
Anahtar Kelimeler: Snav deerlendirme, Madde analizi, Rasch model, Gizil snf analizi.
102


DOPATK EPLEPS TANISIYLA VALPROK AST KULLANAN OCUKLARDA SERUM
SERBET/ALKARNTN DZEYLER VE SOL VENTRKL SSTOLK FONKSYONLARININ
DEERLENDRLMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Haydar Ali TADEMR
Aratrmac: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. lknur KLHA EL
Tp Fakltesi - ocuk SaII ve Hastalklar Anabilim Dal
ZET
Bu alma ile; valproik asit (VPA) kullanan idiopatik epilepsili ocuk hastalarda, VPAin
serum serbest/ailkarnitin dzeyleri ve sol ventrikl sistolik fonksiyonlar zerine etkileri
aratrlmtr. Valproik asit tedavisini en az alt ay sreyle kullanan, 3-17 ya arasnda 40 hasta
(23 kz, 17 erkek) incelenmitir. almaya alnan hastalardan tedavi balangcnda ve altnc
ayn sonunda olmak zere iki numune alnm, serum serbest ve ailkarnitin (C2den C18:1-OH
ye kadar) dzeyleri tandem mass spektrometri yntemi ile allmtr. Kardiyak fonksiyonlar
(ejeksiyon fraksiyonu, ksalma fraksiyonu, kardiyak output, sol ventrikl sistolik ve diyastolik
aplar, sol atriyum ap, aort ap ve myokardial performans indexi) e zamanl olarak
ekokardiyografi ile deerlendirilmitir. Valproik asit tedavisinin balangcnda ve altnc aynda
baklan serum serbest ve ailkarnitin dzeyleri karlatrldnda; ortalama C0 ve C5:1
dzeylerinde istatistiksel olarak anlaml dklk saptanmtr (p<0.05). Dier yandan ortalama
C2, C3, C5-OH, C8:1 ve C4-DC dzeylerinde istatistiksel olarak anlaml ykseklik olduu
grlmtr (p<0.05). Baklan dier serum ailkarnitin (C4, C5, C6, C8, C10:1, C10, C5DC, C12,
C6DC, Metilglutarilcarnitin, C14:2, C14:1, C14, C8DC, C16:1, C16, C10DC, C18:2, C18:1, C18,
C18:1OH) dzeylerinde deiiklik saptanmamtr (p>0.05).E zamanl olarak deerlendirilen ve
sol ventrikl sistolik fonksiyonlar hakknda bilgi veren ekokardiyografik lmlerde fark
bulunmamtr (p>0.05). Bu alma ile VPA tedavisinin serbest karnitin dzeyinde dklk ve
baz ailkarnitin alt gruplarnda deiiklik yapt, ancak bunlarn sol ventrikl sistolik
fonksiyonlarn etkilemediini saptanmtr.
Anahtar Kelimeler: Valproik asit, idiyopatik epilepsi, ailkarnitin, sol ventrikl sistolik
fonksiyonlar.
103


DENEYSEL SUBARAKNOD KANAMA MODELNDE TOPKAL LEPTN UYGULAMASININ
SEREBRAL VAZOSPAZMA ETKSNN HSTOPATOLOJK VE STEREOLOJK
DEERLENDRLMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Cengiz OKLUK
Aratrmaclar: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Cem DEMREL, Prof.Dr. Sleyman KAPLAN,
Prof.Dr. Abdurrahman AKSOY, Do.Dr. Keramettin AYDIN, Yrd.Do.Dr. Enis KURUOLU,
Yrd.Do.Dr. Abdullah Hilmi MARANGOZ, Ebru AYRANCI
Tp Fakltesi - Beyin ve Sinir Cerrahi Anabilim Dal
ZET
Bu almada ratlarda deneysel subaraknoid kanama (SAK) modelinde endojen polipeptit
hormon olan leptinin topikal (gz damlas) uygulanmasnn serebral vazospazm zerine etkisinin
incelenmesi amalanmtr. almamzda toplam 40 adet Spraque-Dawley cinsi dii rat
kullanld. Ratlar randomizasyon ile 5 gruba ayrld. 1.Grup hari 2, 3, 4 ve 5. Grup ratlara genel
anestezi altnda oksipitoservikal bilekeye dz bir insizyon yaplp oksipital kaslar ekarte edilip
atlantooksipital membranlar ortaya kondu. 25 gauge ine ile atlantooksipital membrandan
sisterna magnaya ulald. Yaklak 0.1 ml beyin omurilik svs (BOS) direne edildikten sonra
ratlarn femoral arterinden alnan nonheparinize otolog arterial kan (0.1ml) yavaa sisterna
magna ierisine enjekte edildi. Tedavi gruplarndan Grup 3 teki ratlara 3 gn boyunca, Grup 5
teki ratlara ise 7 gn boyunca 24 saatte bir ayn gze 1.2mg/ml leptin solusyonundan 10 l
topikal (gz damlas) olarak verildi. 2 ve 4. Gruplara herhangi bir tedavi uygulanmad. Grup 2 ve
3 teki ratlar 3. gn, Grup 4 ve 5 teki ratlar 7. gn genel anestezi altnda intrakardiyak 3 ml kan
alnp perfzyon fiksasyon ilemine tabi tutularak sakrifiye edildi. Tm gruplarn serum leptin
ortalamalar karlatrldnda kontrol grubu serum leptin dzeyi ile topikal leptin tedavi
uygulanan Grup 3 ve Grup 5in serum leptin dzeyleri arasnda tedavi uygulanan gruplar lehine
istatistiksel anlaml fark grld (p<0.05). Baziller arter lmen ve media tabakasnn stereolojik
analiz sonularnda Grup 3 n Grup 1 ve Grup 2 ile karlatrlmasnda lmen ve media
tabakas arasnda istatistiksel bir fark tespit edilmedi (p>0.05). Grup 5in Grup 4 ile
karlatrlmasnda baziller arter lmen alan lmlerinde vazodilatasyon lehine anlaml
istatistiksel fark tespit edilirken (p<0.05), media tabakalar arasnda istatistiksel bir fark tespit
edilmedi (p>0.05). Tm gruplarn tunica media tabakalar karlatrldnda Grup 5 ile hem
Grup 1 hemde Grup 2 arasnda istatistiksel anlaml fark tespit edildi (p<0.05). Tunica mediann
lmene oranlar karlatrldnda Grup 4 ile tm Gruplar arasnda anlaml fark tespit edildi
(p<0.05).Leptinin gz damlas eklinde topikal uygulamas ile sistemik dolama etkin dzeyde
gemekte olduu ve deneysel olarak oluturulan subaraknoid kanamaya bal baziller arter
vazospazmnda tekrarlayan dozlarda vazodilatasyona neden olduu gsterilmitir.
Anahtar Kelimeler: Subaraknoid kanama, Serebral vazospazm, Leptin, Baziller arter.
104


BA-BOYUN KANSER HASTALARINDA OKSDATF STRES VE ANTOKSDAN
KAPASTENN ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr.Senem engel KURNAZ
Aratrmac: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Ahmet AKSOY
Tp Fakltesi - Kulak Burun Boaz Anabilim Dal
ZET
Multipl etyolojik kkenlere sahip heterojen bir hastalk olan kanserin etyopatogenezlerinden
biri olarak sulanan oksidatif stresin, en fazla ilikilendirildii kanser trleri ba-boyun skuamz
hcreli karsinomlardr. Hcre ve doku hasarnn bir gstergesi olan oksidatif stresin kanserli
hastalarda yaam kalitesini olumsuz etkileyecei ngrlmektedir. Oksidatif stres
parametrelerinin ve antioksidan dzeylerinin lm ile, ba-boyun kanserlerinde mevcut tedavi
modalitelerinin yannda antioksidatif tedavinin nemi vurgulanmtr. Bu almann amacda
ba-boyun kanseri tespit edilen hastalarda, lipit peroksidasyon ve protein oksidasyon dzeyleri
(plazma malondialdehit, MDA ve 3-nitrotirozin, 3-NT) ile antioksidan aktivitelerini (plazma
koenzim Q10, KoQ10) lp, oksidatif durumlarn ortaya koymaktr. Bulunan sonularla
hastalarn sigara alkanlklar, tmrn lokalizasyonu, hastaln evresi, tmrn evresi, lenf
nodu evresi ve salkl bireylerin deerleri arasndaki ilikiyi karlatrarak oksidatif yklerini
belirlemektir. Ondokuz Mays niversitesi Tp Fakltesi Kulak Burun Boaz Kliniine baboyunda eitli lokalizasyonlarda biyopsi ile skuamz hcreli karsinom (Squamous cell
carcinoma, SCC) tans alan 35 hasta ve 20 salkl birey almaya dahil edildi. Hastalardan
onkolojik tedavi ncesi plazma MDA, 3-NT ve KoQ10 dzeylerinin lm iin periferik
venlerden kan rnei alnd. Plazma MDA, 3-NT ve KoQ10 dzeyleri, yksek performansl sv
kromatografi yntemi (high performance liquid chromatography, HPLC) ile belirlendi. Ba-boyun
kanser hastalarnn ortalama plazma MDA dzeyleri 1.430.58 M, ortalama plazma KoQ10
dzeyleri 0.604 0.327 g/mL ve 24 hastadaki ortalama plazma 3-NT dzeyleri 51.40 20.74
g/L tespit edildi. (srasyla kontrol grubunun ortalama plazma MDA deeri 0.75 0.24 M,
ortalama plazma KoQ10 deeri 0.624 0.284 g/mL ve 12 salkl bireyin ortalama plazma 3-NT
deeri 65.17 18.90 g/L) Lipid peroksidasyon markeri olan MDA dzeylerinin salkl bireylere
gre, ba-boyun kanser hastalarnda yaklak iki artt ve istatistiksel olarak anlaml derecede
yksek gzlendi. (p<0.001) Protein oksidasyonu markeri olan 3-NT ve nonenzimatik antioksidan
olan KoQ10nun dzeylerinin ba-boyun kanser hastalarnda salkl bireylere gre anlaml
farkllk gzlenmedi. (p>0.05) Ancak KoQ10 dzeyleri kanser hastalarnda salkl bireylere gre
azalmtr. Ayrca kanser hastalarnda klinik parametreler (TNM) ile ortalama plazma MDA ve
KoQ10 dzeyleri arasnda anlaml iliki saptand.(p<0,05) Kanser hastalarnda 3-NT dzeyleri ile
klinik parametreler arasnda anlaml iliki gzlenmedi.(p>0,05)
Sonu olarak; olarak ba-boyun kanser hastalarnda lipooksidatif hasarn artt ancak
nitrozatif stresin deimedii bununla birlikte antioksidan aktivitenin azald bunun da lipid
peroksidasyonu agreve ederek oksidatif stresi arttrd anlalmtr. Ak bir ekilde
sonularmz ba-boyun SCCde oksidatif stresin nemli rol oynadn gstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Ba-boyun kanseri, oksidatif stres, lipid peroksidasyon, antioksidan aktivite,
protein oksidasyonu.
105

ENDOMETROZSN NON-NVAZV TANISINDA FARKLI BYOMARKIRLARIN

KARILATIRILMASI
Proje Yrtcs: Prof.Dr.Arif KK
Aratrmaclar: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Sefa Erdem ZHAN,
Prof.Dr. Murat GNAYDIN, Yrd.Do.Dr. Keramettin YANIK
Tp Fakltesi - Kadn Hastalklar ve Doum Anabilim Dal
ZET
Endometriozis, endometrial bez ve stromann uterus kavitesi ve kas tabakas dnda
bulunmasdr.Bu hastaln tansnda bu gn iin altn standart tan yntemi lapararoskopi ile
lezyonun grlmesidir. Bilindii gibi laparoskopi invaziv bir yntem olup, genel anestezi altnda
yaplan bir ameliyattr. Halbuki gnmzde tp alanndaki gelimeler, daha ksa srede sonu
veren ve non invaziv olan yntemler konusunda olduka ilerleme gstermitir. Bu balamda,
endometriozisin ayn zamanda immun bir hastalk olduu gsterilerek, endometriozis tansnda
baz immun markerlarn kullanlmas gndeme gelmitir. Literatrde, endometriozis tansnda
baz immun markerlar tek tek ve ayr grup hastalar zerinde endometriozis tans iin allm,
ancak tanda hangisinin veya hangilerinin spesifisite ve sensitivitesi daha yksek olduunu
karlatran bir alma yaplmamtr. almamzda endometriozisi olan ve olmayan olgular
karlatrlm olup serum biyomarkr seviyelerinin bazlarnda fark olduu tespit edilmitir.
Serumda CA-125, Lamininin ve syntaxin-5 endometriozis grubunda istatistiksel olarak yksek
kmtr. Bu sonular endometriozis tansnda periferik kan rneklemesinin yaplmasnn tanya
yardmc olacan dndrmektedir. Tek bir belirtecin tespitinden ziyade birden ok markrn
ayn anda belirte olarak kullanlmas endometriozisde tany ve hasta takibinin yaplmasn
kolaylatracaktr ve zgnl arttracaktr. Etken markrlarn belirlenmesinin immnoterapi ile
endometriozis tedavisini salayacak almalara nclk edeceini dnmekteyiz.
Anahtar Kelimeler: Endometriozis, biyomarkrlar, otoantikor.
106

Proje No: PYO.VET.1901.11.004

KABAK EKRDE YAI'NIN (PUMPKN SEED OL) TESTS'TE
SKEM/REPERFZYON HASARLARININ NLENMESNDEK ROL
Proje Yrtcs: Prof. Dr. Muzaffer ELEB
Aratrmaclar: Prof.Dr. Yavuz GLBAHAR, Prof.Dr. Abdurrahman AKSOY,
Yrd.Do.Dr. Murat SELUK, Yrd.Do.Dr. Dilek GVEN,
Ar.Gr. Yonca Betil KABAK, Ar.Gr. Eser AKAL
Veteriner Fakltesi - Dlerme ve Suni Tohumlama Blm
ZET
nsan ve hayvanlarda patolojik bir durum olan testis torsiyonu, operasyon ile dzeltilmesi
gereken acil bir durumdur. Torsiyondan (iskemi) sonra testis operasyon ile normal konumuna
getirilerek testise tekrar kan akm salansa (reperfzyon) bile, testis dokusunda nekrosis ve
germ hcrelerinde spesifik apoptosis ekillenerek infertilite olumaktadr. Bu durum testiste
iskemi/reperfzyon (l/R) hasar olarak isimlendirilmektedir. Kabak ekirdei ya antioksidan
zellikleri yksek olup PUFA, vitamin A, D2, E, fosfolipid, karatinoid, lesitin, makro ve
mikroelementler bakmndan zengindir. Bu alma, kabak ekirdei yann ratlarda deneysel
olarak oluturulan testis /R nasarlarndaki koruyucu roln
aratrmay amalamtr.
almada cinsel olgunlua erimi 6 grup (n:7, her grupta) Spraque Dawley rk erkek rat
kullanlmtr. Btn ratlar standart rat yemi iie beslenmitir. Kabak ekirdei ya (KY) 2 grup
hayvana gastrik sonda ile gnlk 4 mg/100 gram canl arlk (grup III, 0.5 ml/rat) ve 8 mg/100
gram canl arlk (grup IV, 1.0 ml/rat) iirilmitir. KY iirme sresi 30 gn srm ve 30 gn
sonunda ratlarda unilateral olarak deneysel l/R oluturulmutur. Cerrahi prosedr anestezi
altnda (100 mg/kg ketamine ve 10 mg/kg xylazine) uygulanmtr. Skrotum kesilerek sol testis
parmaklar ile saat ynnn aksine 720 derece dndrlerek torsiyon oluturulmutur. Tm
gruplardan elde edilen sol ve sa testisler histopatolojik ynden deerlendirilmitir. Testisdeki
germ hcrelerindeki apoptotik hcreleri belirlemek zere TNEL metodu kullanlmtr. l/R
oluturulan deneme gruplarnda sol testislerde apoptotik hcre saylar kontrol ve sham
gruplarna gre 2 kat artmtr (P> 0.05). Kabak ekirdei yann l/R oluturulan gruplarda
apoptotik hcre saysn azaltmad gzlenmitir.
Anahtar Kelimeler: skemi, reperfusion, testis, kabak ekirdei ya, biyoantioksidant.
107


SAMSUN LNDE KARAYAKA KUZULARDA KESM NCES KOULLARIN BAZI KAN
PARAMETRELER VE ET KALTE ZELLKLER ZERNE ETKS
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Blent TEKE
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. Filiz AKDA, Yrd.Do.Dr. Mustafa UURLU,
Do.Dr. Blent EKZ, Yrd.Do.Dr. Glay FT, Yrd.Do.Dr. Berrin ENTRK
Veteriner Fakltesi - Zootekni Blm
ZET
Bu almann amac kesimhaneye kuzularn naklinde et ve kan parametreleri zerine iki
2
farkl ykleme younluunun (0.20 ve 0.27 m /kuzu) etkisini belirlemek iin yaplmtr. 55
Karayaka kuzusu iki gruba ayrld. Ayn nakil aracnn yars yksek younlukta (HD: 0.20
2
2
m /kuzu; n= 33) dier yars ise dk younlukta (LD: 0.27 m /kuzu; n=22) yklendi. Nakil
mesafesi yaklak 130 km ve nakil sresi ise 2 saat 15 dk idi. Kan rnekleri nakilden hemen
nce ve nakilden hemen sonra alnd. Yksek younlukta nakledilen kuzularda Glikoz (P<0.001),
laktat (P<0.001), CK (P<0.01), LDH (P<0.01) ve ALT (P<0.05), dk younlukta nakledilen
kuzulardan nemli derecede yksekti. Ykleme younluunun pH, su tutma kapasitesi, piirme
kayb, gevreklik ve et rengi parametreleri zerine ykleme younluunun etkisi nemi deildi
(P>0.05). Hayvan bana nakil masraf 5.94 TL idi. Sonu olarak ykleme younluu bu
aratrmada incelenen kan parametrelerini etkilerken et kalite zelliklerini etkilememitir. Eer
2
nakil koullar iyi ise, 0.20 m /kuzu dzeyinde bir ykleme younluu ile yaklak 130 km nakil
optimum et kalitesi elde etmek iin yeterli olabilir.
Anahtar Kelimeler: Kan parametreleri, kuzu, et kalitesi, ykleme younluu, nakil.
108


SFLUTRNN NEDEN OLDUU NROTOKSSTEDE MTOKONDRYAL STOKROM C VE
KATEKOLAMNLERN ROLNN ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Dilek GVEN
Aratrmaclar: Prof.Dr. Abdurrahman AKSOY, Ar.Gr. Enes ATMACA
Veteriner Fakltesi - Farmakoloji-Toksikoloji Blm
ZET
almann amac 14 mg/kg dozda siflutrine maruz braklan ratlarn beyin dokularnda 5-HT
(serotonin), 5-HIAA (5-hydroxyindolacetic acit) ve mitokondrial sitokrom c dzeylerini
belirlemekti. Bu amala yirmidrt adet erkek wistar rat rastgele deney (n=16) ve control (n=8)
gruplarna ayrld. Deney grubuna 14 gn boyunca intraperitoneal yolla siflutrin uyguland.
Deneyin sonunda tm hayvanlar servikal dislokasyon yntemi ile sakrifiye edildi. Beyin dokular
karld ve tartld. 5-HT ve 5-HIAA dzeyleri elektrokimyasal detektrl yksek performansl sv
kromatografi (HPLC-ECD) ile sitokrom c dzeyi ise diode array dedektrl yksek performansl
sv kromatografi (HPLC-DAD) cihaz ile belirlendi. Deney grubundaki 5-HIAA dzeyi (406.1
27.13 ng/g doku) kontrol grubu (265.816.16 ng/g doku, p<0.01) ile karlatrldnda nemli
dzeyde art belirlendi. 5-HT ise deney grubunda (175.5 22.57 ng/g doku) kontrol grubuna
(138.18.78 ng/g doku) gre artm olasna ramen bu art istatistiksel adan nemli
bulunmad (p>0.05). Apoptozis indikatr olan sitozolik sitokrom c dzeyi deney grubunda
(0.30 0.03 ug/mg protein) kontrol grubuna (0.26 0.03 ug/mg protein) gre hafif bir art
gsterdi, bu art istatistiksel adan nemli deildi (p>0.05). almadan elde edilen bulgular
siflutrine maruziyetin beyinde seratonerjik nrokimyay ve sitozolik sitokrom c yi deitirdiini
gsterdi.
Anahtar Kelimeler: Siflutrin, 5-HT, mitokondrial sitokrom c, HPLC.
109


SAMSUN LNDE SATIA SUNULAN BALLARDA CLOSTRDUM BOTULNUM VARLII LE
ETKENDEK TOKSN TPNN PCR LE BELRLENMES
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Ali GCKOLU
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. Gknur TERZ, Yrd.Do.Dr. zgr ADIRCI,
Prof.Dr. Mustafa ALARLI
Veteriner Fakltesi - Besin Hijyeni ve Teknolojisi Blm
ZET
Bu proje kapsamnda konvensiyonel yntem ve multipleks PCR (mPCR) teknii ile bal
rneklerinde Clostridium botulinum prevalans ve izolatlardaki toksin gen tipinin belirlenmesi
amalanmtr. almada toplam 150 bal rnei Samsun ili arclk iletmelerinden,
marketlerden ve ak pazarlardan rastgele olarak toplanmtr. 150 bal rneinin 4nde (% 2.6)
C. botulinum etkeni saptanmtr. Multipleks PCR ile yaplan molekler deerlendirmede ise,
toplam 4 izolatn 3nde (% 75) C .botulinum tip A, 1inde ise (%25) C .botulinum tip B toksin
geni tespit edilmitir. Hibir rnekte E ve F tipi toksin genine rastlanlmamtr. Analiz sonucunda
bal rneklerindeki etkenin toksin tipinin varl lkemizde ilk kez belirlenmitir. alma
sonucunda bal rneklerinde bulunan etkenin infant botulizm asndan potansiyel bir tehlike
olabilecei ortaya konmutur.
Anahtar Kelimeler: Bal, nfant botulismus, Clostridium botulinum.
110


FORMALDEHT UYGULANAN RATLARDA BETA-AMLOD PROTENLERN, DNA HASARI
VE ONARIMIN, TOTAL ANTOKSDANT KAPASTESNN BELRLENMES VE CURCUMN'N
TEDAV EDC ETKSNN ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Do.Dr. Glay FT
Aratrmaclar: Do.Dr. Gl Fatma YARIM, Yrd.Do.Dr. Alper FT,
Do.Dr. Sena ENESZ, Yrd.Do.Dr. Cevat NSBET, Prof.Dr. Ali ERTEKN
Veteriner Fakltesi - Biyo Kimya Blm
ZET
Formaldehit ok yaygn bir evre kontaminant olup reaktif oksijen rnlerinin retimini hcre
iinde artrarak oksidatif DNA hasarna neden olmaktadr. Ratlarda formaldehit ile oluturulan
DNA hasarnda 8-Hydroxydeoxyguanosine (8-OHdG) miktarnn ve curcuminin tedavi edici
rolnn aratrlmas amacyla yaplan bu almada, her biri 10 adet erkek wistar albino rat
ieren 3 deneysel grup oluturuldu. Kontrol grubuna 15 gn intraperitonal (ip) olarak serum
fizyolojik uyguland. kinci gruba 9 mg/kg dozunda %37lik formaldehit gn ar ip yolla
uyguland. nc gruba ise gn ar 9 mg/kg dozunda formaldehit ip yolla uygulanmasnn
yan sra tedavi edici olarak her gn 100mg/kg curcumin gastrik gavaj kullanlarak oral olarak
verildi. Deneme sonunda ratlar metabolik kafeslerde tutularak idrarlar topland. Kanlar
alndktan sonra, beyin dokusu karld. Ratlarn serumlarnda lipit peroksidasyon dzeyi
tiobarbitrik asid metodu ile Floresans Dedektr kullanlarak ve malondialdehit (MDA) miktar da
Yksek Performansl Sv Kromatografisi kullanlarak lld. Total antioksidan dzeyi (TAK)
serumda ELISA yntemi ile lld. Oksidatif DNA hasar belirtei olan (8-OHdG) miktarn
beyinden ekstrakte edilen DNAda ve idrarda ELISA yntemi kullanarak lld. Formaldehit
uygulanan grupta MDA ve OHdG dzeyinin artt, TAK dzeyinin ise azald belirlendi.
Curcumin ile tedavi sonrasnda ise kontrol grubuna yaklat ve bu farkn istatiksel olarak
nemli olduu saptand(P<0.001). Beyinde ve serumda beta-amiloid proteinleri (A40 ve -42) ve
p53 miktar ELISA yntemi ile belirlendi. zellikle plak oluumunda etkili olan A 1-42 protein
miktarnn formaldehit uygulandnda beyinde artt ve curcumin uygulanmasnn ise A 1-42
protein miktarn drc rol olduu belirlendi. XRCC1 ve P53 gen varlklar polimeraz zincir
reaksiyonu (PCR) ile aratrld. On rnekte p53 geni saptanrken, rneklerin hibirisinde
XRCC1 gen varl belirlenemedi. Sonu olarak, formaldehit maruziyetine bal olarak oluan
oksidatif stresin curcumin uygulamas ile azald belirlendi.
Anahtar Kelimeler: Curcumin, Formaldehit, 8-hidroksi 2-deoksiguanozin,
antioksidant kapasitesi, Beta amyloid proteinler, p53, XRCC1.
111
MDA,
total


KIZILIRMAK DELTASINDA GELENEKSEL YNTEMLERLE YETTRLEN ANADOLU
MANDALARININ BESLENME DURUMUNUN ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr.Bura GEN
Aratrmaclar: Prof.Dr. Nurcan ETNKAYA, Yrd.Do.Dr. Mustafa SALMAN,
Yrd.Do.Dr. Zehra SELUK, Dr. Neslihan ORMANCI
Veteriner Fakltesi - Laboratuvar Hayvanlar Blm
ZET
Bu almada Kzlrmak Deltasnda geleneksel yntemlerle beslenen Anadolu Mandalarnn
tkettii ve delta merasnda doal olarak bulunan kaba yem bitkileri ile yetitiricilerin saladklar
kaba ve konsantre yemlerin besin madde deerliinin yl iindeki deiimi belirlenmitir. NisanEkim aylar arasnda Delta iinde belirlenen 410 3620.76 K, 360 651.70 D ve 410 3850.65 K
360 443.93 D koordinatlarndaki ayr blge ve drder noktada yaplan gzlemler neticesinde
mandalar tarafndan tketildii grlen Merulcan-kran-melcen-diken otu (Smilax excelsa),
gl (Trifolium campestre), sarmak (Tamus communis), adaay (Salvia verbenaca), sinir otu
(Plantago lanceolata), ayrk otu (Agropyron repens), juncus (Juncus acutus), kimyon (Carum
carvi) trleri, hayvanlarn yem yeme modeline uygun olarak toplanmtr. Mandalarn ahrda
tutulduu dnem olan Kasm-Mart aras aylarda ise konsantre ve kaba yemler yetitiricilerden
alnmtr. Juncus acutus bitkisinin dolgu maddesi olarak kullanlan samann yerini alabilecei
dier bitkilerin ise besin madde dzeyi ve merada bulunma sklnn yeterli olmamas nedeniyle
mera slahnn ve entansif dnem iin bilimsel rasyonla beslemenin gereklilii grlmtr.
Anadolu Mandalarnn Kzlrmak Deltasnda geleneksel yntemlerle beslenmesinin hayvann
verim ve sal ynnden uygun olmad sonucuna varlmtr.
Anahtar Kelimeler: Manda, Kzlrmak Deltas, Kaba Yem, Besleme, Ekonomi.
112


HPAI H5N1 VRSNN KIZILIRMAK DELTASI EVRESNDEK KY TAVUKULUUNA
ETKLERNN EX-POST DEERLENDRLMES
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Berrin ENTRK
Aratrmac: Yrd.Do.Dr. Hakan GLER
Veteriner Fakltesi - Hayvanclk Ekonomisi ve letmecilii Blm
ZET
Bu alma Trkiyede 2008 ylnda Kzlrmak Deltas yaanan Avian nfluenza HPAI H5N1
vakasnn ky tavukuluu zerindeki etkilerinin ex-post deerlendirilmesi amacyla
gerekletirilmitir. almann materyalini kurumsal veriler ve anket verileri oluturmaktadr.
almann deerlendirme metodu iki aamada gerekletirilmitir. I. Aama, kurumsal verilerin
deerlendirilmesi, II. Aama ise Ky Tavukuluu zerindeki etkilerin deerlendirilmesi eklinde
gerekletirilmitir. Alandaki hane saylar belirlenmi, Literatr veri kullanlarak farkl evren
byklklerinden ekilmesi gereken rneklem bykl tespit edilmitir. Buna bal olarak 361
hanede anket almas gerekletirilmitir. almann tanmlayc istatistikleri iin SPSS analizi
kullanlmtr. alma alanndaki ky tipi kanatl yetitiriciliinde tavuk varl toplam kanatl
varlnn % 86sn oluturmaktadr. Ky tipi kanatl yetitiricilii yaplan iletmelerinde hane
bana ortalama kanatl varl 23 adettir. alma alanndaki yetitiricilerin elinde bulunan
kanatl varlnn finansal deeri Yerel Kymet Takdir Komisyonunca 2011 yl iin belirledii
fiyatlar esas alndnda 984.298.00 TL olarak hesaplanmtr. Samsun ilinin toplam kanatl
mevcudunun finansal deeri ise 11.760.672.00 TL olarak hesaplanmtr. almada Kzlrmak
Deltasnn ky tavukuluunun karateristik zellikleri ve Delta alnnn risk faktrleri de
deerlendirilmitir. Sonu olarak ekonomik adan ve hastala ynelik olarak yrtlen
programlarn sonular asndan ky tipi tavukuluk yapan kk lekli aile iletmelerinde
hastalk konusunda yeterli dzeyde farkndalk oluturulamadn ve tedbir alnamad
dnlmektedir.
113


GENERALZE DEMODKOZSL KPEKLERDE AMTRAZ LE BRLKTE NAKTF
PARAPOXVRUS OVS SUUNUN KULLANIMININ TEDAVDEK ETKNLNN
ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Ar.Gr.Dr. Didem PEKMEZC
Aratrmaclar: Do.Dr. Murat GZEL, Do.Dr. Sena ENESZ,
Yrd.Do.Dr. Tmay GRLER, Ar.Gr. Gven GKALP
Veteriner Fakltesi - Hastalklar Blm
ZET
Kanin generalize demodikozis (KGD) etkili ve kesin bir tedavisinin bulunmamasndan ve
hasta sahibini zorlayc, uzun bir tedavi gerektirdiinden dolay, baz durumlarda hayvanlarn
tenazi edilmesi ile sonulanabilen bir hastalktr. KGDde bir akarsidiyal tedavi ile birlikte inaktif
Parapoxvirus ovis (iPPVO) kullanmnn immun sistem zerine olumlu etkilerinden tr tedavi
srecini hzlandrabilecei dnlmektedir. Bu aratrma KGDli kpeklerin amitraz tedavisi ile
birlikte iPPVO kullanmnn etkinliinin incelemek zere tasarlanmtr. adet sahipli (1
rottweiler, 1 dogo arjentino, 1 pointer) ve 13 melez sahipsiz yalar 8 aylk ile 6 yaa kadar
deien, 10 ila 40 kg olan kpek alma materyalini oluturmutur. Kan rnekleri (0., 1., 10.,
40., 80. gnlerde) alnarak toplam 16 kpekten tam kan saym, serum biyokimyasal analizler ve
serum CRP ve SAA seviyelerine baklmtr. alma boyunca 0, 10, 40, 80 ve 120. gnlerde
deri kaznt rnekleri alnarak demodex saylar kayt altna alnmtr. Tedavide amitraz ile
birlikte iPPVO kullanlan grupta kontrol grubuna kyasla iyileme srecinde ve etken saylarnda
belirgin bir azalma tespit edilmitir. alma sresince her iki grupta ilalarn kullanmna bal bir
yan etki grlmemitir. %0,0375 dilsyonda her be gnde bir 80 gn boyunca uygulanan
amitraz banyolarna ilaveten 0, 2 ve 9. gnlerde iPPVO gvenli kullanm ile tedavide tatmin edici
bir sonuca ulalmtr.
Anahtar Kelimeler: Amitraz, Generalize Demodikozis, naktif Parapoxvirus ovis virus, Kpek.
114

LEYLEK (CICONIA CICONIA) VE MARTI (LARUS FUSCUS)'DA CAVITAS NASALIS'I

OLUTURAN YAPILARIN CAVALIERI PRENSB KULLANARAK FZKSEL KEST VE
BLGSAYARLI TOMOGRAF GRNTLER ZERNDEN HACMLERNN
HESAPLANMASI
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Burcu ONUK
Aratrmaclar: Do.Dr. Murat KABAK, Prof.Dr. Bnyamin AHN,
Nazan GEZER NCE
Veteriner Fakltesi - Anatomi Blm
ZET
Bu alma burun boluunda yer alan conchalarn hacminin gmen kularda su
tasarrufunda etkin bir rol oynayp oynamadnn belirlenmesi amacyla yapld. Ondrt adet
mart ve yedi adet leyleke ait burun boluundaki yaplarn hacim ve hacim oranlar incelendi.
Hayvanlara ait balar bilgisayarl tomografi ile tarand ve 1/5 olacak ekilde rastgele rneklendi.
Ayn rneklerden ayarlanabilir kesit zellikli elektrikli testere kullanlarak leylekte 11-16 adet,
martda 16-20 adet 2.5 mm kalnlkta fiziksel kesitler elde edildi. Burun boluunun kesit yzey
alan hesaplanmasnda planimetri kullanld. Burun boluuna ait yaplarn hacim ve hacim
oranlar Cavalieri prensibi kullanlarak hesapland. Bilgisayarl tomografi ve fiziksel kesitlerden
elde edilen sonular her iki trde karlatrld. Burun boluu toplam alan, concha hacmi,
burun boluk hacmi, septum nasi hacmi, concha hacim oran, burun boluu hacim oran ve
3
septum nasi hacim oran bilgisayarl tomografi grntlerinde srasyla leylekte 4.36 cm , 1.32
3
3
3
3
3
3
cm , 2.41 cm , 0.63 cm , 30.24 %, 55.22 %, 14.54 %, martda 3.89 cm , 1.27 cm , 2.09 cm ,
3
0.54 cm , 33.04 %, 53.23 %, 13.73 % olarak hesapland. Sonu olarak incelenen trler arasnda
nemli bir farkllk tespit edilmedi. Bu durum concha hacminin zellikle gmen kularda su
tasarrufunda etkin bir rol almadn dndrmektedir.
Anahtar Kelimeler: Bilgisayarl tomografi, Cavalieri Prensibi, Cavitas nasalis, Hacim, Hacim
oran, Leylek, Mart.
115


KPEK TESTS TMRLERNDE PEROKSZOM PROLFERATRLER LE AKTVE OLAN
RESEPTR (PPAR)-, - ve -nn ETKLER
Proje Yrtcs: Do.Dr. Mahmut SZMEN
Aratrmaclar: Dr. Yonca Betil KABAK, Prof.Dr. Yavuz GLBAHAR,
Ar.Gr. Ayhan GACAR, Ar.Gr. M. nder KARAYT,
Prof.Dr. Tolga GVEN, Do.Dr. Murat YARIM
Veteriner Fakltesi - Pataloji Blm
ZET
ekirdek hormon reseptrleri ailesinden olan peroksizom proliferatrleri ile aktive olan
reseptrleri (PPAR) ligandlar ile aktive olan transkripsiyon faktrlerindendir. Son yllarda yaplan
almalar PPAR'larn ya metabolizmasnda ve eitli kanserlerin geliiminde rol oynadklarn
gstermektedir. Yaplan bu almada kpek testis tmrlerinde (PPAR)-, - ve -nn dalm
incelenerek elde edilen bulgular normal testis dokular ile karlatrld. PPAR-, - ve -
ekspresyonlarnn testis tmrlerinde normal testis dokularna gre istatistiksel olarak nemli
derecede artt tesbit edildi (P<0.05). PPAR salnmlarnn kpek testis tmrlerinde artmas
nedeni ile ligand aktive transkripsiyon faktrlerinin kpek testis tmrlerinin geliiminde nemli
rol oynayabilecei sonucuna varld.
Anahtar Kelimeler: Kpek, mmunohistokimya, Peroksizom Proliferatr ile Aktive Reseptrler,
Testis Tmr.
116


KE IRKLARI ARASINDA BAZI VRAL ENFEKSYONLARA KARI ANTKOR
DAILIMININ ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Do.Dr. Semra GMOVA
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Yavuz Selim MEM
Veteriner Fakltesi - Viroloji Blm
ZET
Dnyada kei yetitiriciliinin yapld lkelerde yaygn olarak grlen Kk ruminant
vebas (PPR), Mavi dil (BT) ve Caprine arthritis ensefalitis virus (CAEV) enfeksiyonlar lkemiz
iin de ekonomik nemi olan enfeksiyonlardr. Bu almada, Samsun ilinin Havza ve Terme
ilelerinde yetitirilen Malta, Kl ve Saanen kei rklarnda BT ve CAEV enfeksiyonlarnn
seropozitiflikleri yan sra, Kk ruminant vebas alamas sonras rklara bal antikor oranlar
ELISA testleri ile incelenmitir. alma sonunda BT ve CAEV enfeksiyonu seroprevalanslar
srasyla, % 6.79 ve %1.35 olarak tespit edilmitir. Kk ruminant vebas alamas yaplan
hayvanlardaki antikor oran ise %72.55 olarak belirlenmitir.
Anahtar Kelimeler: Blue tongue, Caprine arthritis ensefalitis, Kk ruminant vebas, ELISA,
kei.
117


ST VE ST RNLERNDE LISTERIA MONOCYTOGENES'IN IMS VE PCR
YNTEMLERYLE BELRLENMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Gknur TERZ
Aratrmac: Doktora rencisi Tahsin Onur KEVENK
Veteriner Fakltesi - Besin Hijyeni ve Teknolojisi Blm
ZET
Bu almada Samsun blgesinde sata sunulan i st ve st rnlerinde Listeria
monocytogenesin tespiti, PCR ile dorulanmas, serotiplendirilmesi ve antibiyotik direnlilik
profillerinin ortaya konulmas amalanmtr. almamzda Kasm 2011 - Nisan 2012 tarihleri
arasnda Samsun Merkezinde kurulan semt pazarlarndan ve evre kylerdeki kk aile
iletmelerinden temin edilen toplam 210 adet st ve st rn materyal olarak kullanld. St ve
st rnlerinde L. monocytogenesn izolasyon ve identifikasyonu MS bazl kltr teknii (ISO
11290-1) ile yapld. dentifiye edilen L. monocytogenes izolatlar hlyA ve iap genine zg
primerler kullanlarak PCR ile doruland ve serotirlendirildi. Son olarak L. monocytogenes
izolatlarnn antibiyotik direnlilik profilleri disk difzyon yntemi ile belirlendi. Analiz edilen 100
i st rneinin 5inin (% 5), 110 st rn rneinin de 9unun (% 8,18) L. monocytogenes
ynnden pozitif olduu belirlendi. Elde edilen 52 izolatn tamamnn hlyA ve iap genlerine sahip
olduu belirlendi. Yaplan serotiplendirme sonucunda i stten elde edilen 25 izolatn 20sinin L.
monocytogenes 4b, 5inin L. monocytogenes 1/2b olduu belirlendi. St rnlerinden elde edilen
27 izolatn ise 6snn L. monocytogenes 1/2a, 15inin L. monocytogenes 1/2b ve 6snn da L.
monocytogenes 1/2c olduu tespit edildi. Antibiyotik direnlilik testleri sonucunda, izolatlarn
2sinin amoksilin/klavulanik asite, 5inin ampisiline, 13nn kloramfenikole, 5inin eritromisine,
10unun oksitetrasikline, 12sinin penisilin Gye, 18inin tetrasikline ve 3nn de vankomisine
kar direnli olduu belirlendi. Elde edilen bulgular sonucunda i st ve st rnlerinin % 6,6
orannda L. monocytogenes ile kontamine olduu belirlendi. Halk salnn korunmas amacyla
st ve rnlerinin retiminde stn pastrizasyon derecelerine kadar stlmas, uygun teknik ve
hijyenik artlarda sata sunulmas ve muhafaza edilmesi nerilmektedir. Ayrca izolatlarn oklu
antibiyotiklere diren gstermesi nedeniyle kontrolsz antibiyotik kullanmnn nlenmesi
nerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Listeria monocytogenes, MS, hlyA, iap, serotiplendirme.
118

Proje No: PYO.YDS.1901.12.005
SUPRAMAKSMAL EGZERSZ SONRASI YAPILAN JOGGNG VE CORE ANTREMANIN

TOPARLANMAYA ETKS
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Tlin ATAN
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. Menderes KABADAYI, Yrd.Do.Dr. Murat ELZ,
Okutman Pelin AKYOL, Burak Talip LHOROZ
Yaar Dou Spor Bilimleri Fakltesi Antrenrlk Eitimi Blm
ZET
Bu alma supramaksimal egzersiz sonras yaplan iki farkl aktif toparlanma tekniinin
karlatrlmasdr. Bu aratrma yalar 22-26 yl arasnda olan ve blgesel ligde Basketbol
takmnda oynayan 30 erkek sporcu zerinde yaplacaktr. Deneklere 2 kez 3 gn arayla
Wingate testi uygulanacaktr. 1.gnde test sonras deneklerin 15i jogging 15i core antrenman
yapacaklar; 2.gnde bu sefer 1.gn jogging yapanlar core antrenman, 1.gn core antrenman
yapanlar jogging yaparak dinleneceklerdir. Sporcularn ncelikle dinlenik laktatlar ve dinlenik
Kalp atm hz deerleri alnacak daha sonar wingate anaeoribik g testine tabii tutulacaklardr.
Testten hemen sonra laktik asit lm yaplacaktr. Daha sonra denekler 5 dk boyunca ya core
antrenman ya da jogging yapmaya balayacaklardr. Test bitiminden 5 dk sonra tekrar laktik asit
lm yaplacaktr. Bu lmden hemen sonra 10.dkya kadar tekrar ya jogging ya da core
antrenman yaplacak ve 10.dk kan laktik asit lm tekrarlanacaktr. Yine Wingate testinden
sonra Kalp Atm Hzlar 10.dkya kadar takip edilecektir.
Aratrmada elde edilen verilerin aritmetik ortalama ve standart sapmalar hesaplanp iki
deneme arasnda fark olup olmadna bakmak amacyla paired t testi kullanlacaktr. statistiksel
anlamllk p<0.05 olarak kabul edilecektir. Aratrmada elde edilen verilerin istatistiksel analizi
SPSS 19.0 versiyonunda yaplacaktr
Anahtar Kelimeler:Sporcu, Laktat, Core, Antrenman, Jogging.
119


BREYSEL TAKIM SPORLARI LE URAAN ERKEK SPORCULARIN VCUT
KOMPOZSYONU, BYOKMYASAL KAN PARAMETRELER VE SPROMETRK
DEERLERNN KARILATIRILMASI
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Menderes KABADAYI
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. zgr BOSTANCI, Yrd.Do.Dr. Tlin ATAN,
Do.Dr. Yaln TAMEKTEPLGL, Prof.Dr. Abdlkerim BEDR
Yaar Dou Spor Bilimleri Fakltesi - Antrenrlk Eitimi Blm
ZET
Bu alma vcut kompozisyonu ve spirometrik deerlerin bireysel ve takm sporlar
asndan deerlendirilmesini iermektedir. Bu alma, takm sporu (futbol, voleybol, basketbol
ve hentbol) ve bireysel spor dallarnda (gre, judo, taekwando ve karete) faaliyet gsteren
toplam 120 sporcu zerinde gerekletirilmitir. Organizmann fizyolojik aktivitesi ile yakn ilikili
olarak antropometrik zellikler sporda baary belirleyici faktrler arasnda dnlebilir.
Bireysel veya takm sporcularnda yaplacak aratrmalar sporcularn performans seviyelerini
gsterecek ayn zamanda da sporcuya uygulanacak antrenman programnn ekillenmesine de
olanak salayacaktr. Bununla birlikte performans seviyesinin her iki grup iinde farkllk
gsterebilecei dnlebilir. Egzersizin tipine, iddetine ve sresine bal olarak, hematolojik ve
biyokimyasal parametrelerde deiiklikler olabilmektedir. Youn egzersiz srasnda ve
sonrasnda hematolojik ve biyokimyasal deerlerde, kiinin antrenman durumu, cinsiyet, yas,
evresel artlar ve beslenme gibi farkllklardan dolay deikenlikler olabilmektedir. Uzun sreli
egzersizlere bal olarak sporcularda hematalojik deiiklikler gzlenmektedir. Egzersizin
biyokimyasal parametreler zerine etkisi, devam eden bir aratrma alan haline gelmitir.
Egzersizin lipit ve karbonhidrat metabolizmasn olumlu etkiledii, vcut arlnda, ya
depolarnda, total kolesterol, trigliserid dzeylerinde azalmalar olduu sylenmitir. Yaplacak
alma bu farkllklarn ortaya kartlmasna olanak salayacak, sporcularn performans
seviyesinin artmasna yardmc olacaktr.
Anahtar Kelimeler: Solunum Fonksiyonlar, Bireysel sporlar, Takm sporlar, Performans, Max
VO2, Spirometre.
120


BREYSEL TAKIM SPORLARI LE URAAN KADIN SPORCULARIN VCUT
KOMPOZSYONU, BYOKMYASAL KAN PARAMETRELER VE SPROMETRK
DEERLENRNN KARILATIRILMASI
Proje Yrtcs: Do.Dr. Mehmet Yaln TAMEKTEPLGL
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. Menderes KABADAYI, Yrd.Do.Dr. zgr BOSTANCI,
Yrd.Do.Dr. Tlin ATAN, Prof.Dr. Abdlkerim BEDR
Yaar Dou Spor Bilimleri Fakltesi - Spor Yneticilii Blm
ZET
Bu alma vcut kompozisyonu ve spirometrik deerlerin bireysel ve takm sporlar
asndan deerlendirilmesini iermektedir. Bu alma, takm sporu (futbol, voleybol, basketbol
ve hentbol) ve bireysel spor dallarnda (gre, judo, taekwando ve karete) faaliyet gsteren
toplam 135 sporcu zerinde gerekletirilmitir. Organizmann fizyolojik aktivitesi ile yakn ilikili
olarak antropometrik zellikler sporda baary belirleyici faktrler arasnda dnlebilir.
Bireysel veya takm sporcularnda yaplacak aratrmalar sporcularn performans seviyelerini
gsterecek ayn zamanda da sporcuya uygulanacak antrenman programnn ekillenmesine de
olanak salayacaktr.Bununla birlikte performans seviyesinin her iki grup iinde farkllk
gsterebilecei dnlebilir. Egzersizin tipine, iddetine ve sresine bal olarak, hematolojik ve
biyokimyasal parametrelerde deiiklikler olabilmektedir. Youn egzersiz srasnda ve
sonrasnda hematolojik ve biyokimyasal deerlerde, kiinin antrenman durumu, cinsiyet, yas,
evresel artlar ve beslenme gibi farkllklardan dolay deikenlikler olabilmektedir. Uzun sreli
egzersizlere bal olarak sporcularda hematalojik deiiklikler gzlenmektedir. Egzersizin
biyokimyasal parametreler zerine etkisi, devam eden bir aratrma alan haline gelmitir.
Egzersizin lipit ve karbonhidrat metabolizmasn olumlu etkiledii, vcut arlnda, ya
depolarnda, total kolesterol, trigliserid dzeylerinde azalmalar olduu sylenmitir. Yaplacak
alma bu farkllklarn ortaya kartlmasna olanak salayacak, sporcularn performans
seviyesinin artmasna yardmc olacaktr.
Anahtar Kelimeler: Bireysel sporlar, takm sporlar, performans.
121

AKUT AEROBK VE ANAEROBK EGZERSZNN KAN PARAMETRELERNE ETKS

Aratrmac: Yrd.Do.Dr. Hasan ALAAM
ZET
Bu almann amac akut aerobik ve anaerobik egzersizlerin kan parametrelerini nasl
etkilediini aratrmaktr. Bu aratrma yalar 19-25yl arasnda olan ve aktif olarak spora devam
eden 25 erkek sporcu zerinde yaplacaktr. Deneklere 1 hafta ara ile, aerobik egzersiz testi
(Mekik kousu) ve anaerobik egzersiz testi (Running Anaerobic Sprint testi (RAST))
uygulanacaktr. Tm denekler her iki egzersiz protokoln uygulayacaklar ancak nce hangi
testin uygulanaca tesadfen belirlenecektir. Deneklerin 12 tanesi nce aerobik egzersizi
yaparken dier 13 tanesi anaerobik egzersizi yapacaklardr. 1 hafta sonra ise aerobik egzersiz
yapanlar anaerobik egzersiz, anaerobik egzersiz yapanlar aerobik egzersiz yapacaklardr.
Egzersizden nce (dinlenik) ve her iki egzersiz protokolnden 1dk ve 60 dk sonra, deneklerin
kanlar alnacaktr. Alnacak kan rnekleri kan lipid ve hematolojik deerlerin tespitinde
kullanlacaktr.
Aratrmada elde edilen verilerin aritmetik ortalama ve standart sapmalar hesaplanp ayn
deneklerde iki deneme arasnda fark olup olmadna bakmak amacyla paired t testi
kullanlacaktr. Ayrca egzersiz ncesi, 1dk sonras ve 60 dk sonras kan deerlerini
karlatrmak iin repeated measures testi kullanlacaktr. statistiksel anlamllk p<0.05 olarak
kabul edilecektir. Aratrmada elde edilen verilerin istatistiksel analizi SPSS 19.0 versiyonunda
yaplacaktr.
Anahtar Kelimeler: Aerobik egzersiz, anaerobik egzersiz, lipid, hematolojik parametreler.
122


DZENL SPOR YAPMANIN ISLAHEVLERNDEK OCUK VE GENLERN SOSYAL UYUM
VE LETM BECERLER ZERNDEK ETKS
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Osman MAMOLU
Aratrmac: Doktora rencisi Levent BAYRAM
ZET
Bu almada sua kart mahkemelerce sabit olmu ocuk ve genlerin slahevi
ortamnda alacaklar aylk spor eitiminin ve dzenli sportif aktivitenin, onlarn sosyal uyum
dzeyleri ve sorusuna cevap iletiim yetenekleri zerinde ne derece etkili olaca aranmaktadr.
Aratrmann evrenini 2011 ve 2012 yllarnda Elaz ocuk Islahevinde tutuklu bulunan 90
ocuk ve gen oluturmaktadr. Aratrma; deneysel bir aratrma olan, deney ve kontrol
grubundan oluan n test, eitim uygulamas ve son test uygulamalarn ieren kontroll bir
almadr. Veri toplama arac olarak 1-Kiisel Bilgi Formu 2- Hacettepe Kiilik Envanteri
(HKE), 3- letiim Becerileri Envanteri uyguland. almann uygulamas, Elaz ocuk Eitim
Evi (Islahevi)nde yapld. Sonular SPSS (20.0.0.1-2011) istatistik paket programnda, eyapma testi (paired sample t-test) ile deerlendirilmitir. alma sonunda denek grubundaki
ocuklarn Sosyal Uyum ve iletiim Beceri puanlarnda anlaml ekilde art olmutur (p<0,01). 3
aylk dzenli spor faaliyeti sonucunda slahevindeki ocuk ve genler arasnda sosyal uyum ve
iletiim beceri dzeylerine bakldnda, ya, eitim durumu, anne baba eitim durumu, karde
says, aile gelir durumu, bakmlarndan farkllklar grlmtr. Spor gemii bakmndan
ocuklar arasnda sosyal uyumdaki farkllk ayn bulunurken (p<0,01), iletiim becerisi
bakmndan bulunan farkllk ocuklar arasnda benzer deildir (p<0,01), (p<0,05).
Hkml ocuk ve genlerin spor yapma alkanl kazanmalar, onlarn sosyal uyum ve
iletiim becerilerinin geliimi iin etkin bir ara olarak karmza kmaktadr. Spor, ocuklarn
yeniden topluma kazandrlmalar, hayatlarn toplumla uyumlu ekilde srdrebilmeleri iin
yrtlen rehabilitasyon srecine dahil edilmelidir.
Anahtar Kelimeler: Islahevi, ocuk ve Su, Gen, Spor, Sosyal Uyum, letiim Beceri.
123

Proje No:PYO.YDS.1904.12.003
KOU BANDI EGZERSZNN PENSLNLE OLUTURULAN EPILEPTIFORM
AKTVTEYE ETKS
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Erkut TUTKUN
Aratrmaclar: Doktora rencisi Yldrm KAYACAN, Prof.Dr. Mustafa AYYILDIZ,
Prof.Dr. Erdal AAR, Ar.Gr.Dr. Gkhan ARSLAN, Recep SOSLU
ZET
Ksa, orta ve uzun sreli (15, 30 ve 60 dk) kou band egzersizinin, sanlarda oluturulan
epileptiform aktivitenin frekans ve amplitdne etkisinin belirlenmesidir. almada 15, 30, 60 dk
ve kontrol olmak zere drt grup oluturularak ve her grupta n:8 olmak zere 32 adet san
kullanld. Sanlar 90 gn boyunca her gn ayn saatte belirlenen protokol ile koturuldu. Son
blmde sanlarn sol korteksine 500 IU penisilin mikro enjeksiyon yntemiyle verildikten sonra
4 kanall PowerLab veri kazanm nitesiyle saat boyunca elektrokortikogram (ECoG) kayd
yapld. Alnan kaydn frekans ve amptlitd deerleri analiz edildi. Penisilinle oluturulan
epileptiform aktivitenin frekansn en etkili ve en ksa srede azaltan aktivite 15 dakikalk
egzersiz grubuydu. 15 dklk kouband grubunda epileptiform aktivitenin frekans 70. dakikada
anlaml dzeyde azald ve bu anlamllk deney sonuna kadar devam etti. 30 ve 60 dklk egzersiz
grubunda ise epileptiform aktivite oluturulduktan 90 dk sonra frekansn anlaml dzeyde
azald ve bu anlamlln 180. dakikann sonuna kadar devam ettii bulundu. Spike amplitd
asndan gruplar arasnda istatistik olarak anlaml bir fark yoktu (p<0,05).
Ksa, orta ve uzun sreli kouband egzersizinin penisilinle oluturulan epileptiform
aktivitenin frekansn azaltt ilk defa sunulan alma ile bulundu. Bu bulgunun epilepsi
hastalarnn yaam kalitesini artrma ynndeki gelimelere katk salayabilecei
dnlmektedir.
Anahtar Kelimeler: Epilepsi, Kouband Egzersizi, Nbet, Rat.
124


FUTBOL VE GRE DALINDAK SPORCULARIN LEPTIN DZEYLERNN SOLUNUM VE
AEROBK KAPASTE PARAMETRELER AISINDAN NCELENMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. M. Yaln TAMEKTEPLGL
Aratrmaclar: Doktora rencisi Erol DOAN, Yrd.Do.Dr. Ali OKUYUCU
ZET
almaya aktif olarak spor yapan ve yalar 1825 arasnda deien toplam 130 gnll
katlmtr. almada, katlmclarn vcut kompozisyonu, solunum ve aerobik kapasiteleri ile
leptin, HDL, LDL, Total Kolesterol ve Trigliserit deerlerine baklmtr. Erkek ve kadn futbolcu
ve greilerin aerobik dayankll sedanter gruplara gre yksek bulunurken, MaxVO2 deeri
yksek olan futbolcularn serum leptin dzeyleri, aerobik dayankll dk olanlara futbolculara
gre anlaml ekilde dk bulunmutur. MaxVO2nin ykseklii ile serum leptin dzeyinin
azalmas ilikili grlmtr.
Anahtar Kelimeler: Aerobik Kapasite, Grei, Futbolcu, Leptin, Sedanter, Solunum
Parametresi.
125

Proje No: PYO.ZRT.1901.09.015

KARADENZ BLGESNDEN TOPLANAN KESTANE KABAI (Cucurbita maxima
Duchesne) VE BAL KABAI (C. moschata Duchesne) GENOTPLERNN KARPUZA
ANALIK POTANSYELLERNN BELRLENMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Ahmet BALKAYA
Aratrmac: Onur KARAAA
Ziraat Fakltesi - Bahe Bitkileri Blm
ZET
Al karpuz fidesi retiminde pratikte en yaygn olarak kullanlan analar; Cucurbita maxima
C. moschata ve Lagenaria siceraria trleri bata olmak zere Cucurbita sp. (kestane kaba,
bal kaba), Benincasa sp. ve Citrullus sp. trleridir. Trkiyede al fide retiminde kullanlan
mevcut analarn tamam yurtdndan ithal edilmektedir. Kestane kaba ve bal kaba
lkemizdeki nemli kabakgil trlerindendir. Bu alma, lkemizin kestane kaba ve bal kaba
genetik kaynaklarn deerlendirerek karpuz iin yerli ana gelitirilmesine ynelik ilk slah
almasdr. Aratrma, 2008 2011 yllar arasnda Samsun linde yrtlmtr. almada ilk
olarak, n seleksiyon yntemiyle seilen kabak genotiplerinde trleraras melezlemede
kullanlabilir nitelikteki uygun ebeveynler (K11, K12, K14 ve B8) seilmitir. Trleraras
melezleme almalar sonucunda, tohum verimi ynnden ne kan mitvar melezler
belirlenmitir. Bu deerlendirmeler sonucunda seilen 14 kestane kaba, 9 bal kaba ve 7 adet
trleraras melez genotipin Fusarium oxysporum f. sp. niveum (rk 0, 1 ve 2) etmenine kar
dayankl ve kk ur nematoduna (Meloidogyne incognita rk 2) ise hassas (dayanksz) olduklar
saptanmtr. A baar oranlar, analara gre % 35.33 - 96.63 arasnda deiim gstermitir.
K10 kestane kaba genotipi ile M3 ve M2 trleraras melez genotiplerinin, Crisby F 1 karpuz
eidiyle a baar oranlarnn olduka yksek olduu tespit edilmitir. Al karpuz
genotiplerinin byk bir ounluunun, asz kontrol bitkilere gre daha fazla vejetatif aksam
oluturduklar belirlenmitir. Denemenin son ylnda ise analarn karpuzun verim ve kalitesi
zerine etkilerinin saptanabilmesi amacyla; toplam verim, meyve arl, meyve boyu, meyve
ap, suda znebilir kuru madde miktar, meyve et rengi, meyve eti sertlii, likopen, C vitamini,
aromatik bileikler vb. zellikler incelenmitir. Alama uygulamas, SKM ve meyve eti sertliini
arttrc ynde etkide bulunmutur. Meyve et rengi, likopen, C vitamini ve aromatik bileik
ieriklerinin kullanlan anaca gre deikenlik gsterdii belirlenmitir. M2 / C, M5 / C ve M3 / C
ana kalem kombinasyonlarnn asz karpuz ve dier kombinasyonlara gre; daha verimli
olduu, kalite ve dier birok zellikler ynnden de ticari kabak analar ile edeer sonular
verdikleri saptanmtr. alma sonucunda M2 ve M5 hibrit kabak ana eit adaylarnn, ilk
yerli hibrit karpuz analar olma ynnde mitvar olduklar bulunmutur.
Anahtar Kelimeler: Karpuz, Ana Islah, Alama, Fusarium, Nematod, Verim, Kalite.
126


GERZE TAVUK IRKININ ORTA KARADENZDEK YERL GENOTPLER LE OLAN GENETK
BENZERLK VE FARKLILIININ MKROSATELT MARKRLER KULLANILARAK
BELRLENMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Ahmet OKUMU
Aratrmac: Ar.Gr. Levent MERCAN
Ziraat Fakltesi - Zootekni Blm
ZET
Projede, Orta Karadeniz Blgesinde Sinop ilinde gen kayna olarak bilinen Gerze
tavuunun SSR markrleriyle dier blge tavuklaryla karlatrlarak benzerlikleri zerinde
durulmutur. Projede MCW081 SSR markr Gerze tavuuna 0,93 polimorfik indeks deeri ile
etkili bulunmutur. Toplam allel says bakmndan dier gruplara gre kendi ierisinde daha az
allel says ile yksek benzerlik gstermitir. Ortalama allel says 1,35 iken, dier genotiplerin
allel says ortalamas 2,31 olmutur. Gerze genotipinin benzerlik olarak en fazla AMSS
grubunda, 0,294 benzerlik oran ile sz konusu olmutur. Dendogramda yer ald grup olarak,
Tokat ve Ordu grubuna karlk, Samsun ve zellikle Amasya grubuna daha yakn olduu
grlmtr. Genotipin dier genotiplerle olan genetik farkll slah populasyonu olabilmesi
ynnde umut var etmektedir.
127


KARADENZ BLGESNDE KESTANE KABAI (CUCURBTA MAXMA) RETM
ALANLARINDA KK RKL VE SOLGUNLUK HASTALIINA NEDEN OLAN
FUNGAL ETMENLERN TESPT, PATOJENTELER VE BAZI KESTANE KABAI
GENOTPLERNN BU ETMENLERE KARI REAKSYONLARININ BELRLENMES
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. smail ERPER
Aratrmaclar: Do.Dr. Ahmet BALKAYA, Yrd.Do.Dr. Muharrem TRKKAN,
Glay KILI
Ziraat Fakltesi - Bitki Koruma Blm
ZET
Bu alma Karadeniz Blgesinde nemli kestane kaba (Cucurbita maxima L.)
yetitirilen alanlarda kk rkl ve solgunluk hastalna neden olan fungal etmenlerin tespiti
ve al fide retiminde kullanlabilme potansiyeli olan ve selekte edilen baz kestane kaba
genotiplerinin bu etmenlere kar reaksiyonlarnn belirlenmesi amacyla yaplmtr. Blgede
2011 ylnda kabak yetitiriciliinin en fazla yapld Samsun, Amasya, Sinop ve Ordu illerinde
65 tarlada srvey almalar gerekletirilmitir. Hastalkl bitki rneklerinden yaplan
izolasyonlarda toplam 258 fungal izolat elde edilmitir. almada nemli toprak patojenlerinden
biri olan Fusarium cinsine ait 11 farkl tr elde edilirken, F. oxysporum %11,6lk oranla en fazla
izole edilen tr olmutur. Bunu kabakta kk, kk boaz rkl ve meyve rkl
hastalna neden olan F. solani %7,3lk oranla izlemitir. Rhizoctonia solani AG 4 ise % 11,6
orannda izole edilmitir. Pythium orthogonon ise izole edilen dier bir tr olmutur. Fusarium
spp., R. solani ve P. orthogonon izolatlar arasndan seilen 78 izolat ile Arcan 97 kestane
kaba eidi zerinde patojenite denemesi yaplmtr. Deneme sonucunda 4 izolat [F. solani
(F-42), P. orthogonon (Pyt-3), R. solani AG 4 (Rhi-3) ve F. solani f.sp. cucurbitae rk 1 (pozitif
kontrol)] seilmi ve selekte edilmi 5 kestane kaba genotipi (G-14, 55-A-06, 57-S-27, 55A-15, 55-BA-03)nin bu izolatlara kar dayankllk reaksiyonlar sera koullarnda
belirlenmitir. Yaplan dayankllk almalarnda elde edilen sonulara gre, genotiplerin
gsterdii reaksiyonlar arasnda farkllklar gzlenmitir. almada kullanlan tm genotiplerin F.
solani izolatna kar orta derecede dayankl (MR) olduu belirlenmitir. Ayn genotiplerin R.
solani AG 4 ve P. orthogonon izolatlarna kar ise dk dzeyde dayankl (LR) olduu tespit
edilmitir. Tm genotipler arasnda sadece 55-A-06 genotipinin F. solani f.sp. cucurbitae rk 1e
kar duyarl olduu belirlenmitir.
Anahtar Kelimeler: Kestane kaba, toprak patojenleri, Fusarium spp., Rhizoctonia spp.,
Pythium spp., patojenite, dayankllk.
128


KARADENZ BLGESNDEN TOPLANAN KILIK KABAK TRLERNN TOHUMLARINDA
VRAL ETMENLERN SAPTANMASI ZERNDE ARATIRMALAR
Proje Yrtcs: Do.Dr. Mehmet Ali EVK
Aratrmac: Do.Dr. Ahmet BALKAYA
ZET
Kabakgiller Trkiyede yetitirilen en nemli sebze gruplarndan birisidir. Cucurbitaceae
familyasna ait trler viral hastalklara kar son derece hassastrlar. rnein 35den fazla virs
kabakgil bitkilerini ekonomik olarak etkileyebilmekte, retimde byk kayplara yol
aabilmektedir. Kabakgil bitkilerinde tohum kaynakl virslerin belirlenmesi amacyla Karadeniz
Blgesinde bir alma yrtlmtr. Bu amala Karadeniz Blgesinde farkl illerden 96
kestane kaba (Cucurbita maxima Duch.) ve 6 bal kaba (Cucurbita moschata Duch.)
populationundan tohum rnekleri toplanmtr. Toplanan klk kabak rneklerinin illere gore
dalm; Bolu ilinden 26, Samsun ilinden 25, Amasya 23, ve Sinop ilinden 28 populasyon
eklinde gereklemitir. rneklerde tohum kaynakl virsleri belirlemek amacyla Double
Sandwich- Enzyme linked Immunosorbent Assay (DAS- ELISA) yntemi kullanlmtr. Toplanan
tohum rnekleri Squash mosaic virus (SqMV), Cucumber mosaic virus (CMV), Zucchini yellow
mosaic virus (ZYMV), Tobacco ring spot virus (TRSV), Cucumber green mottle mosaic virus
(CGMMV) iin DAS-ELISA yntemi ile test edilmitir. ELISA sonularna gre, 102
poupulasyonun 17 tanesinde virs enfeksiyonu tespit edilmitir. Testlemeler sonucunda, kestane
kaba tohum rneklerinin %5.88inde, bal kaba rneklerinin ise %0.98inde CMV belirlenmitir.
Kestane kaba rneklerinde ZYMVnin bulunma oran %7.29 olarak belirlenirken, bal kaba
rneklerinde ZYMVnin bulunma oran %2.94 olarak saptanmtr. Ancak, SqMV, TRSV ve
CGMMV ile bulak hibir kestane ve balkaba rneine rastlanmamtr.
Anahtar Kelimeler: Virs, tohum, sebze, kabak, srvey.
129


TERME VE BAFRA YRESNDE ELTK YETTRLEN AST, TUZLU VE SODYUMLU
TOPRAKLARIN SLSYUM DURUMU LE HTYALARININ BELRLENMES VE BU
TOPRAKLARDA ELVERL SLSYUM MKTARININ BELRLENMESNDE KULLANILACAK
YNTEMLERN SEM
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Ayhan HORUZ
Aratrmac: Prof.Dr. Ahmet KORKMAZ
Ziraat Fakltesi - Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Blm
ZET
Bu almann amac Samsun yresi eltik topraklarnn silis durumlarn, silis
gbrelemesine ihtiyacn, topraklarn bitkiye yarayl silisyum kapsamlarnn belirlenmesinde
kullanlan yntemi ve toprakta kritik Si deerini belirlemektir. Ayrca Si X tuz interaksiyonunun
eltik dane verimine etkisini tespit ederek tuz stresinin azaltlmasnda silisyum gbrelemesinin
nemini ortaya koymaktr. Bu amala yreden 19 toprak rnei alnmtr. Alnan topraklarn
6snda deiik derecelerde tuz ve sodiklik problemli topraklar oluturmak iin 9:5:5:1 orannda
NaSO4:NaCI:CaCI2:MgSO4 tuz karm uygulanmtr. Bu ekilde pH, EC ve SAO deerleri farkl
toplam 25 toprak rneine ulalmtr. Topraklarn biyolojik yntemle silis durumlarnn
belirlenmesi amacyla serada tesadf parselleri deneme desenine gre her topraktan frn kuru 2
kg alnmtr. Topraklara ekimden nce 3 tekerrrl olarak 0-50-100-200-400 ppm Si dozlarnda
silisik asit (H4SiO2) gbresi, 75 ppm N (%21 N NH4SO4 formunda), 60 ppm P2O5 (%42 P2O5TSP
formunda) verilmitir. n imlendirmeye tabi tutulan Osmanck 77 eltik eidi tohumlar
15.07.2011 tarihinde her saksya 20 adet ekilmitir. Sonu olarak Samsun yresi Bafra ve Terme
ilelerinin eltik topraklarnn % 72sinin deiik dozlarda (50-400 ppm) silisyumlu gbreye
gereksinimleri olduu, silisyum gbrelemesinin eltik dane verimini ortalama % 45 orannda
artrd ve optimum silis dozunun 200 ppm olduu sonucuna varlmtr. Ayrca, yaplan
almada silis gbrelemesinin tuzlarn zararl etkilerini azaltarak eltik dane veriminde arta
neden olduu bulunmutur. Ancak topraklarn EC ve SAO oran arttka Si gbrelemesinin eltik
dane veriminde salad artlarda azalma grlmtr. Dier bir ifade ile silisli gbreleme,
yksek tuz ve SAOna sahip topraklarda tuzluluk ve sodiklik stresini nlemedeki agronomik
etkilii azalmtr. Ayrca silisli gbre olarak verilen silisilik asit toprakta Na, K, Ca ve Mg ile
reaksiyona girerek kavuzlu eltik danesinin Na kapsamn azaltm ve sodyumun bitkiye zararl
etkisini nledii tespit edilmitir. Yrede topraklarn bitkiye yarayl Si kapsamlarnn
belirlenmesinde en uygun kimyasal ekstraksiyon ynteminin 0.18 M NaOAc + 0.87M HOAc
metodu olduu tespit edilmitir. Bu ynteme gre maksimum rnn %90n alabilmek iin
topraklarn bitkiye yarayl kritik silis kapsamnn 18,38 ppm olduu sonucuna varlmtr.
Anahtar Kelimeler: eltik topraklar, tuzlu ve sodik topraklar, bitkiye yarayl Si, ekstraksiyon
yntemleri, eltik, kritik Si.
130


JERSEY SIIRLARINDA BRNC LAKTASYON TEST GN ST VERMLER N BAZI
ANSA BALI REGRESYON MODELLERNN KARILATIRILMASI VE GENETK
PARAMETRE TAHMNLER
Proje Yrtcs: Do.Dr. Soner ANKAYA
Aratrmaclar: Ar.Gr. Samet Hasan ABACI, Mehmet LKER
ZET
Bu alma Jersey srlarnda birinci laktasyon st verimleri iin genetik parametrelerinin
tahmini zerine Legendre polinomlar (L(2.2), L(3.3), L(4.4)) uygulanan Ali Schaeffer ve Wilmink
ansa bal regresyon modellerini karlatrmak iin yrtlmtr. Bu amala, almada
Samsun Karaky Tarm letmesindeki 1996 2012 yllar arasndaki aylk olarak kayt edilen
birinci laktasyondaki 686 laktasyondan 6387 adet st verim kayd kullanld. almada birinci
laktasyon test gn st verimleri iin (TGSV) kovaryans bileenleri, kaltm dereceleri ve TGSV
arasndaki genetik korelasyonlar DFREML istatistik paket program ierisindeki DXMRR
opsiyonu kullanlarak tahmin edildi. Modelleri karlatrmak iin -2LogL, Akaike bilgi kriteri (AIC),
Bayesian bilgi kriteri (BIC), Hata Varyans (RV) ve Log olabilirlik deerleri kullanld. Kaltm
derecesi deerleri (0,08 0,28 arasnda), eklemeli genetik korelasyonlar (0,68 0,99 arasnda)
ve fenotipik korelasyonlar (0,21 0,66 arasnda) en kk AIC ve BIC deerlerine sahip AliSchaeffer fonksiyonu kullanlarak elde edilen L(4.4) modeli ile tahmin edildi. Sonu olarak, AliSchaeffer fonksiyonu ile elde edilen L(4.4) modeli Jersey srlarnn genetik deerlendirmesi ve
st retimi asndan iletme ynetim kararlar iin kullanlabilir.
Anahtar Kelimeler: ansa bal regresyon, Test gn st verimi, Jersey, Genetik parametreler.
131


BAZI BOPESTSTLERN TOPRAKLARIN MKROBYOLOJK VE BYOKMYASAL
ZELLKLER ZERNE ETKS
Proje Yrtcs: Do.Dr. Rdvan KIZILKAYA
Aratrmaclar: Do.Dr. zzet AKA, Assoc.Prof.Dr. Iraida SAMAFALOVA,
Assoc.Prof.Dr. Natalia KANENSKKH, Assoc.Prof.Dr. Natalya MUDRYKH
ZET
Modern tarmda, verimi artrmak ve bcek zararlarn kontrol etmek amacyla byk
miktarlarda insektisitler kullanlmaktadr. Bunlarn kullanm, hedef toprak mikroorganizmalar
dndaki organizmalarn etkilenmesi, baz evre sorunlar ve azalan toprak verimlilii zerindeki
etkileri nedeniyle ekosistemlerin bozulmas sonulanmaktadr. Sentetik pestisitlerin evre
zerindeki etkisi bceklerin kontrolnde alternatif yntemlerin aratrlmasna yol amtr. Bu
alternatif yollardan biriside, pestisidal etkiye sahip olan bitkisel kkenli bir bitopestisit olan
Azadirachtin kullanlmasdr. Bu almann amac, Rusyann Perm ehrinde arazi koullar
altnda topraklara bulatrlan azadirachtinin (C35H44O16) mikrobiyal solunum (MR), mikrobiyal
biyomas C (Cmic), dehidrogenaz (DHA) ve katalaz aktivitesi (CA) zerine etkisinin belirlenmesidir.
-1
Deneme, tnl toprakta (pHH2O 6.7, ECH2O 0.213 dSm , organik karbon 0.99%), kurulmu, ve
-1
topraa 0, 15, 30 ve 60 mL da dozlarnda azadirachtin ilave edilmitir. Deneme tesadf
parselleri deneme desenine gre paralelli olarak yrtlmtr. Denemenin 7., 14. ve 21.
gnlerinde alnan toprak rneklerinde MR, Cmic, DHA ve CA analizleri yaplmtr.
Tarla denemesi sonunda, farkl rnekleme zamanlarnda topraklara ilave edilen
azadirachtinin MR, Cmic, DHA ve CA zerine pozitif etkileri belirlenmitir. Artan azadirahtin
dozlarnn topraktaki MR, Cmic,DHA ve CA seviyesini artrd belirlenmitir. Topraktaki en ykzek
-1
MR, Cmic,DHA ve CA seviyeleri ise, 21. Gn sonunda 60 ml azadirachtin da uygulama dozunda
ortaya kmtr.
Anahtar Kelimeler: Azadirachtin, biyopestisit, toprak, mikroorganizma, enzim.
132


KK-UR NEMATODLARI (MELOIDOGYNE ARENARIA VE MELOIDOGYNE INCOGNITA)NA
BAZI DOMATES VE HIYAR ETLERNN KONUKULUK DURUMUNUN BELRLENMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Sevilhan MENNAN
Aratrmac: Ar.Gr. Gkhan AYDINLI
ZET
almada, 10 farkl domates eidinin kk-ur nematodlarnn yaygn iki trne
(Meloidogyne arenaria, Meloidogyne incognita) kar konukuluk seviyeleri serada saks
denemesi eklinde aratrlmtr. Deneme 5 tekerrrl olarak yrtlm olup, bitki bana 0 ve
1500 yumurta olacak ekilde bulatrmalar yaplm ve bulatrlm sakslar kontroll
koulardaki serada 8 hafta sreyle yetitirilmitir. Bu srenin sonunda bitkiler sklp kklerdeki
urlanma deerlendirilmi ve yumurtalar saylmtr. Ayrca bitki boyu, yaprak says, kk arl,
gvde ya ve kuru arlklar gibi geliim kriterleri belirlenmitir. Elde edilen konukuluk seviyeleri
kk ur nematod tr ve domates eidine gre farkllk gstermitir. Ayrca, nematodun reme
oranlar da ayn ekilde etkilenmitir. Domates eitlerinden sadece 1 adedi (Azra ) her iki kk ur
nematodu trne kar dk seviyede konuku olarak saptanmtr. Denemeye alnan dier 9
eit ise, her iki kk ur nematoduna kar yksek oranda konuku olduu tespit edilmitir.
Anahtar Kelimeler: Meloidogyne arenaria, Meloidogyne incognita, Dayankllk, Domates.
133


KARMA YEME KF NLEYC OLARAK BENTONT LAVESNN YUMURTA
TAVUKLARININ PERFORMANSINA VE BAZI KAN PARAMETRELERNE ETKLER
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Ergin ZTRK
Aratrmaclar: Prof.Dr. M. Yavuz GLBAHAR, Yrd.Do.Dr. Ayhan HORUZ,
Yrd.Do.Dr. Sena ENESZ, Yrd.Do.Dr. Mustafa EVREN,
Ar.Gr. Alev TURAN, Ar.Gr. Aydn ALTOP, Ar.Gr. Esra TUTKUN
ZET
Bu almada karma yeme kf nleyici olarak bentonit ilavesinin yumurta tavuklarnn
performansna ve baz kan parametrelerine etkileri incelenmitir. Sodyum ve kalsiyumla
ilenerek adsorbsiyon yzeyleri geniletilen Bentonit aflatoksin (AF) balayc olarak yumurta
tavuklarna 12 hafta sreyle toplam 128 hayvanda denemesi planlanmtr. Bu dorultuda
AFsiz + bentonit ilavesiz, AFsiz + %0.4 doal kalsiyum bentonit, AFsiz + %0.4 modifiye
kalsiyum bentonit, 2.5 ppm AF + bentonit ilavesiz, 2.5 ppm AF + %0.4 doal kalsiyum bentonit,
2.5 ppm AF + %0.4 modifiye kalsiyum bentonit, AFsiz + %0.4 Ca-Na bentonit, 2.5 ppm AF +
%0.4 Ca-Na bentonit ierecek ekilde 8 muamele grubu oluturulmutur. n vivo alma yeterli
dzeyde aflatoksin retilememesi nedeniyle gerekletirilememitir. En yksek aflatoksin retimi
dzeyi 14 ppm dzeyinde olmutur. Bu miktar deneme iin gerekli olan 2 gdan olduka
dktr.
Anahtar Kelimeler: Bentonit, aflatoksin, yumurta tavuu.
134


BAZI YERL KRAZ (PRUNUS AVUM L.) ET VE GENOTPLERNDE UYUMAZLII
DZENLEYEN S ALLEL GENLERNN POLMERAZ ZNCR REAKSYONU (PCR)
TEKNNE DAYALI SPESFK ALLEL ANALZ KULLANILARAK BELRLENMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Neriman BEYHAN
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Sinem ZTRK
ZET
Bu aratrma, 2010-2012 yllar arasnda Ondokuz Mays niversitesi Ziraat Fakltesi Bahe
Bitkileri Blmnde, Amasya ve Giresun yrelerine ait 44 adet kiraz genotipinin S allellerini
belirlemek amacyla yaplmtr. Bu genotiplerin S allellerinin belirlenmesinde, standart
eitlerden S allelleri bilinen Starks Gold (S3S6), 0900 Ziraat (S3S12) ve Metron Late (S1S4)
kontrol amal olarak aratrmada kullanlmtr. Aratrma da uygulanan yntem genel hatlar ile
kiraz eit ve genotiplerine ait yaprak rneklerinin DNA zolasyonu, PCR ilemleri, Elektroforez
ve elektroforez sonucu elde edilen bantlarn yorumlanmas ilem basamaklarndan olumaktadr.
S allellerine zg iki Forward, iki Reverse primer birbirleriyle kombine (Pru T 2-Pru C4R, Pru C2Pru C4R, Pru T2-SI 32) edilerek kullanlmtr. ncelenen genotiplerden 7 tanesinde kaliteli DNA
elde edilememi, 20 genotipte iki allel ve 15 adet genotipte ise tek allel belirlenmitir.
Anahtar Kelimeler: Kiraz, Uyumazlk, S Allel Genleri, Spesifik Allel Primerleri.
135


SAMSUN EKOLOJK KOULLARINDA KILIK ve YAZLIK EKM ZAMANLARININ KN
(Coriandrum sativum L.) BTKSNN NEML TARIMSAL ZELLKLER LE KALTE
KRTERLERNE ETKSNN BELRLENMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Kudret KEVSEROLU
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi idem YURUM
Ziraat Fakltesi - Tarla Bitkileri Blm
ZET
alma, Samsun ilinde Karadeniz Tarmsal Aratrma Enstits deneme arazisinde 2010
ylnda yrtlmtr. Denemede klk (20 Ekim, 8 Kasm, 21 Kasm) ve yazlk ( 12 Mays) ekim
zamanlarnn, 4 farkl kini eidinde nemli tarmsal zellikleri ile kalite kriterlerine etkisinin
belirlenmesi amalanm ve eit olarak Gamze, Erbaa, Kudret-k ve Pel-mus eitleri
kullanlmtr. Aratrma, tesadf bloklarnda blnm parsel deneme desenine gre, 4
tekrarlamal olarak gerekletirilmitir. Yaplan almada, meyve verimi, uucu ya oran ve
uucu ya verimi bakmndan en yksek deerler 12 Mays ekiminden elde edilmitir. Meyve
verimi deerlerine bakldnda, en yksek deer Gamze, Kudret-k ve Erbaa eidinden, uucu
ya oran en yksek Pel-mus eidi, uucu ya verimi ise Gamze, Erbaa ve Pel-mus eidinde
en st seviyede olduu tespit edilmitir. Samsun artlarnda, 12 Mays ekimi uucu ya oran,
meyve verimi ve uucu ya verimi bakmndan tavsiye edilmektedir. Zaten daha erken ekimler
de verim yksek olsa bile Karadeniz artlarnda Nisan yamurlarndan ve topran yapsndan
kaynaklanan sorunlardan dolay ekim mmkn olmamaktadr. Meyve verimi bakmndan eitler
dikkate alndnda Pel-mus hari dier eitler arasnda istatistiksel anlamda farkllk
bulunmamaktadr ve blge iin tavsiye edilebilir.
Uucu ya oran bakmndan, Pel-mus eidi ilk srada yer almasna ramen meyve verimi
bakmndan son sralarda yer almaktadr. Bu hususlar dikkate alarak uucu ya verimi ele
alndnda Pel-mus, Erbaa ve Gamze yksek deerler vermektedir ve tavsiye edilir.
Anahtar Kelimeler: Kini, Coriandrum sativum L., meyve verimi, uucu ya oran, uucu ya
verimi.
136


SAMSUN LNDE BBER RETM ALANLARINDA ENFEKSYON OLUTURAN PATATES Y
VRS (POTATO Y POTYVRUS-PVY)NN PATOTPLERNN BELRLENMES VE BAZI
BBER ET VE HATLARININ PVYYE KARI DAYANIKLILIK DZEYLERNN
ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Do.Dr. Miray SKMEN
Aratrmac: Doktora rencisi lyas DELGZ
ZET
Bu almada ile Samsun ilinde biber yetitirilen alanlarda nemli ekonomik kayplara neden
olan Patates Y virs (Potato virus Y; PVY)nn blgedeki patotipleri belirlenmi, baz biber slah
hatlar ve eitlerinin bu patotiplere kar dayankllk durumlar biyolojik ve molekler yntemler
kullanlarak ortaya konulmutur. Samsun ilinde biber alanlarnda PVYnin 0 ve PVY-1 patotipleri
belirlenmitir. PVY-1,2 patotipi ise tespit edilememitir. PVY-0 patotipinin daha yaygn (% 80)
olduu saptanmtr. Yirmi biber slah hatnn tamam her iki patotipe kar hassas olarak
belirlenirken, biber eitlerinden tanesi (Sahem F1, Drago F1, Gaston F1) her iki patotipe, bir
tanesi (Mentha RZ) ise yalnzca PVY-0 patotipine kar dayankl olarak belirlenmitir.
Anahtar Kelimeler: PVY, dayankllk geni, pvr2-eIF4E alleli, patotip.
137


ORTA ANADOKI BLGES BUDAY TARLALARINDA ZARARLI OLAN YABANCI
OTLARDA BULUNAN EROPHYOD (ACARA: EROPHYODEA) AKARLARIN
BELRLENMES VE BYOLOJK MCADELE AJANI OLARAK KULLANILMALARININ
ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Sebahat SULLIVAN
Aratrmac: Doktora rencisi Heval CAL
ZET
Bu alma, Orta Anadolu Blgesi buday tarlalarnda bulunan yabanc otlardaki eriophyoid
akar trlerinin saptanmas amacyla 2010-2013 yllar arasnda yaplmtr. Ankara iline ait 10
iledeki 69 kyden ve Nevehir iline ait 7 iledeki 22 kyden rneklemeler yaplmtr. Her
kyden bir tarla seilerek Mays ve Haziran aylarnda srveyler yaplarak toplam 51 bitki tr
toplanmtr. Toplanan her bir bitki rneinden 50 yaprak ve 25 srgn rnei alnarak
stereomikroskop altnda incelenmitir. Bulunan akarlarn preparatlar hazrlanm ve daha sonra
tehisleri yaplmtr. Bu alma sonucunda Eriophyidae familyasndan 12 tr tespit edilmitir.
Acroptilon repens zerinde Aceria sp., Anchusa officinalis zerinde Anthocoptes sp., Avena sp.
zerinde Aceria sp., Centaurea cyarus zerinde Aculops sp., Carduus pycnocephalus zerinde
Aceria sp., Centaurea solstitialis zerinde Aceria solstitialis de Lillo, Cristofaro et Kashef,
Convolvulus arvensis zerinde Aceria sp., Galium aparine zerinde Aceria sp., Lamium
amplexicaule zerinde Aceria sp., Malva sylvestris zerinde Aceria sp., Salvia halophila zerinde
Aceria sp., Sinapis arvensis zerinde Aceria sp., eriophyoid akar trleri bulunmutur. Bulunan bu
trler lkemiz iin yeni kayt niteliindedir.
Anahtar Kelimeler: Orta Anadolu Blgesi, buday, yabanc ot, eriophyoid akar.
138


ORGANK DZENLEYCLERN TOPRAK KAYBI VE TOPRAK KALTES ZERNDEK
ETKLERNN LABORATUAR KOULLARINDA BELRLENMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Nutullah ZDEMR
Aratrmac: Doktora rencisi Elif ZTRK
ZET
Bu doktora almasnda eltik kavuzu kompostu, ahr gbresi ve p kompostu
uygulamalarnn farkl topraklarda yzey ak, yzey ak ve sramayla oluan toprak kayplar
ile toprak kalite parametreleri zerindeki etkileri laboratuar koullarnda, yapay ya altnda
aratrlmtr. Bu amala Samsun ili snrlar ierisinde bulunan Minoz havzasnda yaylm
gsteren Lithic Ustorthent ve Typic Calciustept olarak snflandrlan topraklar eitli erozyon
gstergelerinin yardmyla anma duyarllklar bakmndan deerlendirilmilerdir. Havzaya ait
bozulmu toprak rneklerine (8 mmden kk agregatlar) organik dzenleyiciler frn kuru arlk
esasna gre farkl dozlarda (% 0, 2, 4 ve 6) uygulanarak tava ve sakslara denemeler
kurulmutur. Denemeler tesadf parselleri deneme deseninde, faktriyel dzende ve iki
tekrarlamal olarak yrtlmtr. 12 haftalk inkbasyon sresinin ardndan erozyon tavalarna
% 15 eim verilerek 55 mm h-1 ve 70 mm h-1 intensiteli yapay yalar 1 saat sre ile
uygulanmtr. Simlasyon sresince yzey ak ve srayarak tanan materyaller 10ar
dakikalk aralklarla toplanmtr. Yzey aklar, kelme gerekletikten sonra hacimsel olarak
ve toprak kayplar kurutma ileminden sonra arlk esasna gre belirlenmitir. Saks
denemelerindeki karmlar ise inkbasyon periyodunun ardndan elle ufalanarak analize hazr
hale getirildikten sonra karmlarda kalite parametreleri uygun yntemlere gre belirlenmitir.
Deneme sonucunda topraklara uygulanan organik dzenleyicilerin toprak-su kayplarn azaltt
belirlenmitir. Toplam toprak-su kayplar bakmndan topraklar Typic Calsiustept > Lithic
Ustorthent eklinde sralanmtr. Dk intensiteli yata (55 mm h-1) meydana gelen kayplar
yksek intensiteli yaa oranla daha az olarak belirlenmitir. Erozyon ve yzey ak miktarlarn
azaltmada p kompostu, eltik kavuzu kompostu ve ahr gbresine oranla daha etkili olarak
belirlenmitir. Organik dzenleyicilerin etkinlikleri uygulama dozlarna bal olarak farkllk
gstermitir ve etkinlik dk ya intensitesinde daha belirgin olarak gzlemlenmitir. Yzey
ak ve toplam toprak kayplarnn daha az olarak tespit edildii uygulamalarda kalite
parametreleri veri deerleri de dier uygulamalara kyasla daha yksek olarak belirlenmitir.
Anahtar Kelimeler: Erozyon, Yapay Yamurlama, Organik Dzenleyici, Toprak Kalitesi,
Samsun.
139


JERSEY SIIRLARINDA ST NSLN BENZER BYME FAKTR-I (IGF-I)
KONSANTRASYONU LE DORUSAL PUANLAMA ZELLKLER, ST SOMATK HCRE
SAYISI VE VERM ZELLKLER ARASINDAK LKLER
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Hseyin ERDEM
Aratrmac: Doktora rencisi Erturul KUL
ZET
Bu aratrma Samsun ili Karaky Tarm letmesinde bulunan 166 ba Jersey ineinde st
inslin benzeri byme faktr-I (IGF-I) konsantrasyonu ile vcut kondsyon puan (VKP),
meme zellikleri, st somatik hcre says (SHS), st ve dl verim zellikleri arasndaki ilikilerin
aratrlmas amacyla yaplmtr. Bu amala laktasyonun 7014, 14014 ve 21014. gnlerinde
ineklerden st rnekleri alnm ve VKP iin 1-5, meme zellikleri iin 1-9 aras puanlar
verilmitir. IGF-I analizinde enzyme-linked immuno sorbent assay (ELISA), SHS analizinde direkt
mikroskop saym metodu kullanlmtr. Laktasyon dnemlerinin IGF-I, VKP ve test gn st
verimi (TGSV) zerine etkisi P<0.001, logaritmik SHS (logSHS) zerine P=0.013 dzeyinde
nemli, meme zellikleri zerine ise nemsiz bulunmutur. Laktasyon srasnn VKP (P=0.006),
TGSV (P=0.002) ve meme merkez ba (MMB) hari tm meme zellikleri zerine etkisi nemli
bulunurken, IGF-I ve logSHS zerine ise nemsizdir. rnek alma mevsiminin IGF-I ve TGSV
zerine olan etkisi nemli (P<0.001), logSHS zerine nemsiz bulunmutur. Bununla birlikte
puanlama mevsiminin VKP ve meme zellikleri zerine olan etkisi ise nemsiz belirlenmitir. Dl
verim zelliklerinden ilkine tohumlama ya (TY) P=0.008, st verim zelliklerinden ise gnlk
ortalama st verimi (GOSV) P=0.027, laktasyon st verimi (LSV) P=0.048 ve 305 gn st verimi
(305 GSV) deerleri P=0.030 dzeylerinde laktasyon sras gruplarnda bal olarak birbirinden
farkl bulunmutur. IGF-Iin VKP (P=0.049), buzalama ile ilk tohumlama aras sre (BTAS)
(0.041), buzalama aral (BA) (0.042) ve kuruda kalma sresi (KKS) (0.030) zerine etkisi
nemli bulunmutur. IGF-I ile meme zelliklerinden n meme balants (MB) ve MMB (0.105
ve -0.099), VKP ile meme ba uzunluu (MBU), meme derinlii (MD) ve arka meme ykseklii
(AMY) (0.092, -0.105 ve -0.147), logSHS ile AMY ve MMB (-0.075 ve -0.144) arasnda istatistiki
olarak nemli dzeyde ilikiler belirlenmitir. TGSV ile meme ba yerleimi (MBY) hari tm
zellikler ile pozitif veya negatif ynde ve nemli korelasyonlar tespit edilmitir. IGF-I ve VKP
arasnda (0.071), VKP ile TGSV arasnda (-0.262), logSHS ile TGSV arasnda ise (-0.116)
nemli korelasyonlar tespit edilmitir. Ortalama IGF-I ile dl verim zelliklerinden BTAS ve BA
arasnda -0.184 ve -0.183, st verim zelliklerinden laktasyon sresi (LS) ile -0.155 dzeyinde
nemli korelasyonlar bulunmu olup, st IGF-I konsantrasyonu yksek olan ineklerde BTAS, BA
ve LSnin daha ksa belirlenmitir.
Sonu olarak, bu alma st IGF-I konsantrasyonunun ineklerin beslenme durumlar ile dl
verim zelliklerinin belirlenmesinde bir parametre olarak kullanlabileceini gstermektedir.
Anahtar Kelimeler: nslin Benzeri Byme Faktr-I, Vcut Kondsyon Puan, Somatik Hcre
Says, Meme zellikleri, St Verimi, Dl Verimi, Jersey.
140


DOMATES GENOTPLERNDE GENETK BENZERLN SSR MARKR SETLERYLE
TESPT
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Ahmet OKUMU
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi enay DAIDIR
Ziraat Fakltesi - Tarmsal Biyoteknoloji Blm
ZET
Domates (Solanum lycopersicum) poplasyonlarnda genetik eitlilii ortaya koyabilmek
amacyla yaplan bu almada farkl blgelerden elde edilen 21 yerli ve 3 ticari genotipin 40
SSR lokusu kullanlarak genetik dzeyde allel profilleri, genetik tanmlamalar ve aralarndaki
genetik benzerlik aratrlmtr.
141


YILLANMI SARIMSAK EKSTRAKTININ ETLK PLLERDE PERFORMANS DEERLER
VE ET KALTES ZERNE ETKLER
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Ergin ZTRK
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Emine SAILDI
ZET
Bu alma etlik pili rasyonlarna ilave edilen farkl dzeylerdeki yllanm sarmsak
ekstraktnn performans ve et kalitesi zerine etkilerini belirlemek amacyla yaplmtr. alma
tesadf parselleri deneme planna gre yaplmtr. 540 adet gnlk etlik pili civcivi (Ross 308)
benzer canl arlkta her birinde 15 hayvan bulunan 6 tekerrrl 6 muamele grubundan oluan
toplam 36 adet blmeye ansa bal olarak yerletirilmitir. 42 gnlk sre boyunca 5,10 ve 15
ml/kgyem yllanm sarmsak ekstrakt, 10 ml/kgyem taze sarmsak ekstrakt ve karlatrma
grubu olarak 200 ppm/kgyem vitamin E ilavesi ile hibir muamele uygulanmam kontrol grubu
standart etlik pili yemleriyle beslenmilerdir. Yem ve su serbest ekilde verilmitir. Etlik pililerin
canl arlk, canl arlk art, yem tketimi ve yemden yararlanma oranlar 0,21 ve 42.
gnlerde yaplan tartmlarla belirlenmitir. Ayrca denemede et kalitesi olarak etin kimyasal
ierii, renk ve pH deerleri, TBA dzeyi ve etlerin duyusal testleri yaplmtr. Bunlara ek olarak
sarmsan kolesterol drc etkisini test etmek iin kan kolesterol dzeyleri llmtr.
Rasyonlara yllanm sarmsak ekstrakt ilavesi canl arlk, canl arlk art ve yem tketimini
nemli dzeyde arttrmtr (P<0.05). Ayrca kan kolesterol ile TBA dzeyinde nemli dlere
neden olmutur (P<0.01). Rasyonlara yllanm sarmsak ekstrakt ilavesinin kan kolesterol ve
TBAy drerek etlerin raf mrn uzatabilecei sonucuna varlmtr.
Anahtar Kelimeler: Etlik pili, yllanm sarmsak ekstrakt, et kalitesi, kan kolesterol, TBA.
142


ZEYTN YAPRAI LAVE EDLEN YUMURTA TAVUU KARMALARINDAN
FONKSYONEL YUMURTA ELDE EDLME OLANAKLARI
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Gray ERENER
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Hseyin AYAN
ZET
Ucuz ve kaliteli bir hayvansal protein kayna olan yumurtann istenilen dzeyde
tketilmemesinde, tketim alkanlklarnn yan sra; gerek yazl gerekse szl basnda
yumurtann, kan kolesterol dzeyini ykselterek aterosiklerozise ve koroner kalp hastalklarna
yol aan bir risk faktr olarak tannmasnn da etkisi olmutur. Ancak bununla birlikte
yumurtann tketimini artrmak amacyla pek ok aratrma da yaplmaktadr. zellikle son on
yllk srete, yumurtann besin kompozisyonunu insan beslenmesi asndan daha faydal hale
getirecek ve kolesterol miktarn da azaltacak pek ok uygulama gelitirilmitir. Yumurta
tketimini artrmaya ynelik yaplan almalar sonucunda kolesterol drlm ve doymam
ya asitlerince zenginletirilmi yumurtalar "light yumurta" veya "omega yumurta" olarak
adlandrlm ve bu tip rnler fonksiyonel gda olarak dnlmtr. Fonksiyonel gda tanm
olarak; vcudun temel besin eleri gereksinimini karlanmasnn tesinde insan fizyolojisi ve
metabolik fonksiyonlar zerine ilave faydalar salayan, bylelikle hastalklardan korunmada ve
daha salkl bir yaama ulamada etkinlik gsteren gda veya gda bileenleridir. Zeytin yapra
ierdii fenolik bileenler (zellikle oleuropein) ve flavonoidler ile antioksidan, antibakteriyal
zelliinin yan sra kolesterol drc etkisi olduu da bildirilmektedir. Yaplan kaynak
taramalarnda zeytin yaprann ierdii fenolik bileiklerinden yararlanlarak fonksiyonel yumurta
elde edilmesi ile ilgili bir almaya rastlanlmamtr. te bu almada ilk olarak yumurta tavuu
karmalarnda deiik dzeyde zeytin yapra kullanmnn yumurtada kolesterol ile oleuropein
dzeyine ve bu balamda fonksiyonel yumurta elde etme olanaklarna, ikinci olarak ise canl
arlk deiimi, yem tketimi, yemden yararlanma oran, yumurta arlna ve yumurta sar
rengine olan olas etkilerinin aratrlmas amalanmtr.
Anahtar Kelimeler: Yumurta tavuu, zeytin yapra, oleuropein, kolesterol.
143


BAZI DOMUZ AYRII (DACTYLS GLOMERATA L.) POPULASYONLARININ FARKLI
GELME DNEMLERNDE BESN MADDE ERKLERNN BELRLENMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. lknur AYAN
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Mehmet CAN
ZET
Bu alma, Orta Karadeniz Blgesi doal florasndan toplanm 70 adet domuz ayr
genotipinin kuru ot verimi ve elde edilen otun ham protein, ADF, NDF ve baz mineral madde
ierikleri ile sindirilebilirliinin gelime dnemlerine gre (erken vejetatif dnem, sapa kalkma,
salkm gsterme balangc ve tam ieklenme) nasl deitiinin belirlenmesi amacyla 2011 ve
2012 yllarnda 2 yl sreyle yrtlmtr. Her iki ylda da incelenen zellikler asndan olduka
geni bir deiim olduu belirlenmitir. Bu durum, domuz ayr zerinde tarmsal olarak nem
tayan zellikler yaplacak semenin baarl olabileceini gstermektedir.
Deiik ekolojik zellik gsteren yerlerden toplanan domuz ayr bitkilerinde 2011 ve 2012
yllarnda srasyla, ortalama ana sap uzunluu 83.35 51.33 cm, ortalama bitkide yaprak oran
% 71.11 63.85, ortalama kuru ot verimi 148.74 42.77 g/bitki olarak belirlenmitir. 2011
2012 yllarnda srasyla ortalama ham protein oran % 18.12 19.36, ortalama ADF oran %
37.99 38.74, ortalama NDF oran% 51.80 53.28, ortalama nispi yem deeri (NYD) 109.58
105.66 olarak tespit edilmitir. Deiik ekolojik zellik gsteren yerlerden toplanan domuz ayr
bitkilerinde mineral madde ierikleri ynnden, 2011 ve 2012 yllarnda srasyla ortalama
kalsiyum oran % 0.52 0.59, magnezyum oran % 0.20 021, fosfor oran % 0.41 0.42, Ca/P
oran 1.25 1.39, K/Ca+Mg oran 3.11 3.25 arasnda deitii belirlenmitir. Bitkilerin
potasyum oranlar % 1.85 2.67 arasnda olmutur. Gelime dnemleri ilerledike bitkilerin Ca,
Mg , P ve K oranlar azalmtr.
Anahtar Kelimeler: Domuz ayr, tarmsal zellikler ADF, NDF, mineral madde ierii.
144


SAMSUN L RT ALTI SEBZE YETTRLEN ALANLARDA RHZOCTONA SPP.NE AT
FUNGUSLARIN ANASTOMOSS GRUPLARININ, KARAKTERSTK ZELLKLERNN VE
PATOJENTELERNN TESPT
Proje Yrtcs: Do.Dr. smail ERPER
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Elif YILDIRIM
ZET
Samsun ilinde 2011-2012 yllarnda yaplan srvey almalarnda; fasulye, biber, hyar,
domates ve patlcan bitkilerinin kk, hipokotil ve rizosfer toprandan yaplan izolasyonlarda, 7
anastomosis grubuna ait toplam 104 Rhizoctonia izolat elde edilmitir. MN Rhizoctonia solani
Khn. izolatlarnn AG 2, AG 4, AG 5 ve AG 6ya ait olduu belirlenmitir. BN Rhizoctonia
izolatlar ise AG A, AG E ve AG F olarak gruplandrlmtr. Belirlenen anastomosis gruplarnn
koloni geliimleri, hif aplar, sklerosyum byklkleri, ekirdek saylar ile gnlk gelime hzlar
da belirlenmitir. Anastomosis gruplarn temsilen seilen izolatlarla hyar bitkisi zerinde
gerekletirilen patojenite denemesinde AG 4n virlensi en yksek grup olduu belirlenmitir.
Anahtar Kelimeler: Rhizoctonia spp., anastomosis grup, karakteristik zellikler, rt alt,
patojenite.
145


EKNEZYA (Echinacea purpurea L.) BTKSNDE FARKLI RETM EKLLER VE
GBRELEMENN VERM VE BAZI KALTE KRTERLER ZERNE ETKLER
Proje Yrtcs: Do.Dr. Funda ARSLANOLU
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Aylin HENDEK
ZET
Bu aratrma, Ondokuz Mays niversitesi Ziraat Fakltesi, Tarla Bitkileri Blm Aratrma
ve Uygulama arazisinde, farkl retim metotlar (tohum, fide ve kk elii) ve gbre
uygulamalarnn (ahr gbresi ve ticari gbre) Ekinezya (Echinacea purpurea L.) bitkisinin verim
ve baz kalite zellikleri zerindeki etkisini incelemek amacyla yrtlmtr. Deneme, 20112012 yetitirme dneminde, tesadf bloklarnda erit parseller deneme desenine gre 4
tekrarlamal olarak kurulmutur. Bu amala, bitki boyu (cm), dal says (adet/bitki), iek says
(adet/bitki), iek ap (mm), yeil herba verimi (g/bitki), taze iek verimi (g/bitki), taze yaprak
verimi (g/bitki), drog iek verimi (g/bitki), drog yaprak verimi (g/bitki), dekara verim (kg/da), iek
ve yapraklarda kaftarik, kikorik ve klorojenik asit oranlar (%) belirlenmitir. Aratrmamzda; bitki
boyu (100.10 cm), dal says (11.63 adet/bitki), iek says (40.58 adet/bitki), yeil herba verimi
(620.8 g/bitki), taze iek verimi (252.47 g/bitki), taze yaprak verimi (167.93 g/bitki), drog iek
verimi (67.61 g/bitki), drog yaprak verimi (48.34 g/bitki), dekara verim (17630.0 kg/da), yaprak
kaftarik asit oran (% 0.68) ve yaprak klorojenik asit oran (%1.29) fide ile retim yaplan
parsellerde; iek kaftarik asit oran (% 0.48), iek kikorik asit oran (%1.31), yaprak kikorik asit
oran (% 1.51) ve iek klorojenik asit oran (% 0.89); tohum ile retim yaplan parsellerde, iek
ap (30.94 mm) ise kk elii ile retim yaplan parsellerde en yksek deere sahip olmutur.
Gbre uygulamalarnda ise, bitki boyu (97.30 cm), iek kaftarik asit oran (% 0.50), iek kikorik
asit oran (% 1.33) ve iek klorojenik asit oran (% 0.93) ticari gbre uygulamas yaplan
parsellerde, dal says (12.95 adet/bitki), iek says (44.40 adet/bitki), iek ap (32.10 mm),
yeil herba verimi (553.5 g/bitki), taze iek verimi (227.90 g/bitki), taze yaprak verimi (157.30
g/bitki), drog iek verimi (60.54 g/bitki), drog yaprak verimi (47.17 g/bitki), dekara verim
(16098.0 kg/da), yaprak kaftarik asit oran (%0.65) ve yaprak kikorik asit oran (% 1.57) ahr
gbresi uygulamas yaplan parsellerde, yaprak klorojenik asit oran (% 1.19) ise gbre
uygulamas yaplmayan (kontrol) parsellerde yksek bulunmutur.
146


FINDIK BAKTERYEL YANIKLIK ETMEN XANTHOMONAS ARBORCOLA PV.
CORYLNANIN SAMSUN BLGESNDE YAYGINLIININ BELRLENMES
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Hasan Murat AKSOY
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi idem KARA
ZET
Fndk retiminin ekonomik olarak nemli miktarda yapld alanlarda grlen fndk
bakteriyel yanklk etmeni Xanthomonas arboricola pv. corylina enfeksiyon sresince fndkta
geriye doru lm, tomurcuk ve srgn ularnda nekrozlara oluturmak, meyvede kahverengi
lekelere sebep olmak suretiyle ya 1 - 4 arasnda deien meyve bahelerinde % 10 orannda
lm ve kayplara sebep olmaktadr. Bu almada; Samsun Blgesindeki fndk yetitirilen
alanlarda fndk bakteriyel yanklk etmeni Xanthomonas arboricola pv. corylinann yayl
alanlar belirlenmi ve elde edilen izolatlarn biyokimyasal ve molekler tehisleri yaplmtr.
Anahtar Kelimeler: Fndk, Xanthomonas arboricola pv. corylina, Samsun.
147


SAMSUN L BUDAY RETM ALANLARINDA ENFEKSYON OLUTURAN BAKTERYEL
ETMENLERN BELRLENMES
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Hasan Murat AKSOY
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Armaan Z
ZET
Bu almada; Samsun Blgesindeki buday yetitirilen alanlarda buday bakteriyel
etmenlerinden sar baak aknt etmeni Rathayibacter tritici ve R. iranicus ile bakteriyel izgi ve
kavuz siyahlamas etmeni Xanthomonas translucens pv. undulosann yayl alanlar
belirlenmi ve elde edilen izolatlarn biyokimyasal ve molekler tehisleri yaplmtr. Yaygn
olarak ekimi yaplan farkl eitlerdeki buday tohumlarnda etmenin varln belirlemek
amacyla, Konya ilinde 60 farkl buday eidi incelenmitir. Etmenlerin izolasyon ve tansnda,
NGA ve KBA besi yerlerinde geliim, gram boyama, katalaz, KOHda znme niastann
hidrolizi, karbonkaynaklarnn kullanm, oksidatif/fermentatif, ttnde ar duyarllk ve patojenite
testleri ile molekler karakterizasyon belirleyici olmulardr. Bu alma ile sz konusu bakteriyel
etmenler Karadeniz Blgesinde ilk kez tespit edilmitir.
148


SAMSUN L ARAMBA LESNDE EFTAL
RETEN TARIM LETMELERNDE RSK ANALZ
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Vedat CEYHAN
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi znur TURGUT
Ziraat Fakltesi - Tarm Ekonomisi Blm
ZET
Bu aratrmada, Samsun ili aramba ilesinde eftali reten iletmelerin ekonomik
zelliklerinin, sermaye yaplarnn ve yllk faaliyet sonularnn saptanmas, reticilerin riske
kar tutumlarnn belirlenmesi ve risk kaynaklar ile uygulanabilecek risk ynetimi stratejilerinin
tespit edilmesi amalanmtr. Aratrmada kullanlan veriler, 2011-2012 retim dnemine ait
olup, basit tesadfi rnekleme yntemi ile seilmi 69 iletmeden anket yoluyla elde edilmitir.
letmelerin ekonomik analizinde sermaye fonksiyonlarna gre snflandrlmtr. iftilerin riske
kar tutumlarnn belirlenmesinde tercih leinden yararlanlmtr.
Aratrmann riske kar tutumla ilgili bulgular, incelenen iftilerin %27sinin riski sevdii ve
%63nn riski sevmediini ortaya karmtr. Risk analizi sonularna gre iletmelerin
karlatklar riskin temel kayna, fiyat riskidir. Fiyat riskine kar incelenen iletmelerin riski
kontrol etmenin en uygun risk ynetim stratejisi olduu tespit edilmitir. nceleme alannda eftali
yetitiren iletmelerde riski kontrol etmek iin kooperatifleme ve szlemeli yetitiricilik modeli
nerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: eftali, ekonomik analiz, risk lm, risk ynetim stratejileri.
149


SAMSUNDA KESME NERGZ E YETTRCL ZERNE BR ARATIRMA
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Fisun Grsel ELKEL
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Fatih KEBEL
ZET
Bu almada tek iekli Narcissus Ice Follies ticari eidi ile ok iekli Narcissus tazetta
doal trnn Samsunda yetitirme olanaklar incelenmitir. Narcissus Ice Follies ve Narcissus
tazetta trnde farkl dikim zamannn (Ekim, Kasm ve Aralk) iek kalitesi ve verimi ile
ieklenme periyodu zerine etkileri aratrlmtr. Uygulamalarn yaprak saylar, yaprak ap,
yaprak boyu, iek says, iek ap, vazo mr ve ieklenme periyodu zerine etkileri
incelenmitir. Her iki trde de kesme iek kalitesinde nemli lt olan sap boyu ynnden en
uzun sapl iekler birinci dikim zamanndan elde edilmitir. Ancak Narcissus tazetta trnde sap
zerinde iek says ilk dikimde 6 iken sonraki dikimlerde 7 olmutur. Farkl zamanlarda deiik
eitlerle yaplan dikimler ile ieklenme periyodu 23 Ocak - 6 Mays arasnda 4 ay srmtr.
ieklenme dnemi N. Ice Follies iin 44 gn (24 Mart-6 Mays), N.tazetta iin ise 65 gn (23
Ocak-27 Nisan) olarak belirlenmitir.
almada ayrca doal Narcissus tazetta trnde dilimleme (4 ve 8e) yntemi ile oaltma
almas yaplmtr. Dilimleme sonras dorudan dikim yaplan uygulamada, 4e blmeden %
59 orannda yavru soan elde edilirken, 8e blmede baar salanamamtr. Dikim ncesi 1820Cde nemli perlit iinde 72 gn sren inkbasyon uygulamas sonunda 4 ve 8e
dilimlemelerde srasyla % 91.7 ve % 114 oranlarnda yavru soan elde edilmitir. nkbasyon
sonras dikilen yavru soanlar yaklak 6 ayda (22 Aralk 19 Haziran) 4e ve 8e dilimleme
uygulamalarnda srasyla 7.2 cm ve 6.3 cm evre geniliine ulamlardr. Dorudan dikimde
(4e blme) ise bu deer 2.9 cm olmutur.
Anahtar Kelimeler: Narcissus tazetta, Narcissus Ice Follies, Nergis, kesme iek, iek
soan, oaltma, dilimleme, inkbasyon, dikim zaman, ieklenme periyodu.
150

Proje No: PYO.BMY.1901.11.003

NEML BAZI TIBB VE AROMATK BTKLERNN SAMSUN EKOLOJK
KOULLARINDA KLTRE ALINMASI VE ET BAHESNN KURULMASI
Proje Yrtcs: Do.Dr. Mehmet Serhat ODABA
Aratrmaclar: Do.Dr. Cneyt IRAK, Prof.Dr. Kudret KEVSEROLU,
Ar.Gr. idem YURUM, Yrd.Do.Dr. mer ALIKAN
Bafra Meslek Yksekokulu - Bigisayar Teknolojileri Blm
ZET
Bu almada lkemiz iin nem arzeden baz tbbi ve aromatik bitkileren oluan bir eit
bahesinin kurulmu ve blgemizde doal olarak yetien kantaronun (Hypericum perforatum L.)
ilk kez kltre alnmtr. Proje kapsamnda eit bahesinde yetitirilen bitkiler unlardr:
Adaay ve trleri (Salvia sp.), civan peremi (Achillea millefolium L.), kekik (Thymus sp.),
banotu ( Hyoscyamus niger L.), idem (Colchicum sp.), tavan memesi(Ruscus aculeatus L.),
kimyon (Cuminum cyminum L.), emen(Trigonella foenum graecum L.), rekotu (Nigella sativa
L.), safran (Crocus sativus L.), rezene (Foeniculum vulgare L.), kini (Coriandrum sativum L.),
erbetiotu (Humulus lupulus L.), anason (Pimpinella anisum L.), eytanelmas(Datura
stramononium L.), gzelavratotu (Atropa belladonna L.), salep (Orchis sp.), oul otu (Melissa
officinalis L.), biberiye (Rosmarinus officinalis L.), kantaron (Hypericum sp.), zahter (Satureja
sp.), da ay (Sideritis sp.), kara buday (Fagopyron esculentum Moench), fesleen (Ocimum
basilicum L.), kudret nar (Momordicae charantiae L.).
Anahlar Kelimeler: Tbbi bitkiler, aromatik bitkiler, adaptasyon.
151

Proje No: PYO.SMY.1901.10.001

SAMSUN L SEBZE RETM ALANLARINDA ENFEKSYON OLUTURAN
TOSPOVRSLERN BELRLENMES
Aratrmac: Do.Dr. Miray SKMEN
Samsun Meslek Yksekokulu - Bitki Koruma Blm
ZET
Samsun'da sebze retiminin yapld alanlarda virs hastalklar zellikle son yllarda
problem haline gelmitir. Domateste zarar oluturan en nemli virslerin banda Tospovirs
grubunun tip yesi olan Domates lekeli solgunluk virs (TSWV) gelmektedir. Bu almada
Tospovirslerin Samsun ilinde sebze retim alanlarndaki bulunu ve yayl oranlarnn
saptanmas amalanmtr. Bu amala 2010 ve 2011 yllarnda Samsun iline bal Bafra,
aramba, Terme, Tekkeky ve Merkez ilelerinde sebze retim alanlarnda srveyler yaplarak
985 sebze yaprak rnei toplanmtr. Toplanan rnekler double-antibody sandwich enzymelinked immunosorbent assay (DAS-ELISA) ynetmi ile Tomato spotted wilt virus (TSWV),
Tomato chlorotic spot virus (TCSV), Impatients necrotic spot virus (INSV) ve Watermelon silver
mottle virus (WSMV) iin analliz edilmitir. Samsun' da sebze retim alanlarndan gerek 2010
ylnda gerekse 2011 ylnda toplanan 985sebze yaprak rneklerinin, baz tospovirsler
ynnden DAS-ELISA yntemi ile test edilmesi sonucunda, Virslerin toplanan rneklerdeki
bulaklk orannn 2010 ylnda %9.2, 2011 ylnda ise % 9.7 olduu belirlenmitir. Bu rneklerin
%9.13' TSWV, %1.92'si TCSV ile bulak olarak tespit edilirken, TSWV ve TCSV sadece
domates ve biber bitkilerinde saptanmtr. Toplanan ve analiz edilen dier sebze trlerine ait
rneklerin hibirisinde INSV ve WSMoV enfeksiyonuna rastlanmamtr.
Anahtar Kelimeler: Domates, Virs, TSWV, ELISA, Trips, Vektr.
152

Proje No: PYO.SMY.1901.10.002

MERZFON KARASI ZM EDNDE KLON SELEKSYONU ALIMALARI (I.AAMA)
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Blent KSE
Aratrmaclar: Prof.Dr. Hseyin ELK, Burhanettin ONUR, Meral GNDZ
Samsun Meslek Yksekokulu - Bitki Koruma Blm
ZET
Bu projede, Amasya li Merzifon lesinde yetitirilen bir zm eidimiz olan Merzifon
Karas zm eidine ait klon ba omca adaylarnn seleksiyon yolu ile belirlenmesi
amalanmtr. Merzifon Karas zm eidine ait omcalarda 2010-2013 yllar arasnda
yaplan gzlem ve saymlarla somak evresindeki omcalarda salkm says/srgn oranlar
(dou oran) hesaplanmtr. yllk somak saymlar sonunda incelenen balarda 40 adet
klon ba omca aday seilmitir.
Anahtar Kelimeler: Merzifon Karas, zm, Klon Seleksiyonu.
153


2014 YILI
154


ESTETK ORTODONTK BRAKETLERN ARK TELLER LE SRTNME ZELLKLERNN
N VTRO OLARAK KARILATIRILMASI
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Selim ARICI
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. Nursel ARICI, Ar.Gr. Berat Serdar AKDENZ
Di Hekimlii Fakltesi - Ortodonti
Balama Tarihi:01.06.2009
ZET
Estetik ortodontik braketlerin srtnme zellikleri bu aygtlarn en nemli dezavantajlarndan
birisidir. Bu almann amac estetik braketlerin ark telleri ile arasnda meydana gelen srtnme
kuvvetlerinin laboratuvar artlarnda llerek, yzey inceleme yntemleri (Stereo mikroskop ve
Taramal electron mikroskopu (SEM)) aracl ile daha iyi anlalmasn salamaktr. almada
eitli reticilere ait toplam 23 deiik braket modelinin her birinden 5er adet 0,018 in, 5er adet
ise 0,022 in slot boyuna sahip toplam 225 rnein, bir lineer gidip gelme hareketli tribometer
cihaznda srtnme katsaylar llmtr. Slot malzemelerine gre 5 gruba ayrlan braketlerin
her malzeme grubundan en dk ve en yksek srtnme katsaysna sahip modellerinden birer
test edilmemi rnein yzey zellikleri SEM ile incelenmitir. Ayrca stereo mikroskop altnda,
srtnme testine tabi tutulmu btn braket rneklerinin slotlarnn lekli fotoraflar ekilerek,
gerek slot genilikleri llm ve muhtemel retim hatalar incelenmitir. Srtnme katsaylar
incelendiinde braket modelleri ve slot malzemeleri arasnda istatistiksel farklar olduu,
Paslanmaz elik braketler ile beraber Metal slotlu estetik braketlerin en dk ortalama srtnme
katsaysna sahip olduklar grlmtr (p<,05). Ayrca llen slot genilii ile srtnme
kuvvetinin arasnda orta-kuvvetli derecede ters orant olduu, ayrca 0,022 in slot boyuna sahip
braketlerin 0,018 in slot boyuna sahip braketlerden daha dk srtnme katsaysna sahip
olduu grlmtr. Farkl slot malzemeleri ve slot geniliklerine sahip braketlerin srtnme
katsaylar arasnda istatistiksel olarak anlaml derecede fark bulunmaktadr. Slot genilii ile
srtnme katsays arasnda orta-kuvvetli derecede ters orant bulunmutur.
Anahtar Kelimeler: Estetik Braket, Ortodontik Braket, Slot Boyu, Slot malzemesi, Srtnme,
Srtnme Katsays.
155


SLDENAFLN UZUN SREL ZOLEDRONK AST VERLEN RATLARDA DENEYSEL
OLARAK OLUTURULAN MANDBULA KIRIKLARININ YLEMES ZERNE ETKSNN
ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Do.Dr. Nilfer ZKAN
Aratrmaclar: Do.Dr. Mehmet Cihan BEREKET, Do.Dr. smail ENER,
Prof.Dr. Yavuz GLBAHAR
Di Hekimlii Fakltesi - Az Di ene Cerrahisi
ZET
Planladmz bu deneysel almada uzun sureli IV bisfonat (zoledronik asit) kullanm
sonras oluturulacak mandibuler krk sonras BRONJ geliip gelimedii, normal ratlarda ve
uzun sureli zoledronik asit verilen ratlarda oluturulan deneysel krk modelinde anjiogenik
zellikleri tanmlanm bir ajann (Sildenafil) krk iyilemesi zerine etkileri incelenmitir.
Bu almada 90 gnlk 72 adet beyaz Sprague Dawley Rat kullanlmtr. lem ncesi
ratlar rastgele 4 eit gruba ayrlmtr. 1grup K (kontrol n=18), 2 grup ZA (zoledronik asit n=18)
grubu, 3. Grup S (sildenafil n=18) 4.grup ZA+S (Zoledronik asit+ sildenafil grubu n=18). 2. ve 4.
Gruplara 8 hafta boyunca 0.1mg/kg ZA (Zometa; Novartis, stanbul, Trkiye) serum fizyolojikte
dile edilerek intraperitonal olarak hafta da 3 kez uygulanmtr. 1.ve 3. gruptaki ratlara e
zamanl olarak kontrol amal olarak serum fizyolojik verilmitir. 2 hafta sonra tek tarafl olarak
btn gruplarda krk hatt oluturularak, plakla krk fiksasyonu salanmtr. Denekler 1. ve 4.
Haftalarda sakrifiye edilerek, elde edilen spesmenler, histolojik, radyolojik ve
immnohistokimyasal yntemlerle incelenmitir.
156


FARKLI DERNLKLERDE AILAN RETROGRAD KAVTELERN KK DRENC
ZERNE ETKS
Proje Yrtcs: Do.Dr. Emre BODRUMLU
Aratrmaclar: zgr KESKN, Fatma FURUNCUOLU
Di Hekimlii Fakltesi, Di Hastalklar ve Tedavisi Anabilim Dal
ZET
Koronal ynden yaklalamayan dilerde apikal blgedeki enfeksiyonun giderilemesi
amacyla endodontik cerrahi uygulamasna ihtiya bulunmaktadr. Bu amala, kk ucu
rezeksiyonu ardnda retrokavite almas ve ardndan apikal dolgu yaplmaktadr. Bu almann
amac, farkl uzunluktaki ultrasonik retrotip ula hazrlanan retrograd kavitelerin di direnci
zerine etkisini aratrmaktr. 84 adet tek kkl ve dz kanall di, mine sement hududundan su
soutmas altnda elmas disklerle uzunluklar 13 mm olacak ekilde standardize edilerek diler
kesilerek, crown-down teknii ile kanal ekillendirilmesi yapld. rneklerin lateral
kondensasyon ile dolumunda, gutta- perka/AH Plus kanal pat ile stlm guta perka teknii ile
yaplan dolumlarda ise, Obtura III ve AH Plus kanal pat kullanld. Ardndan btn dilerin kk
ucundan 3 mm rezeksiyon yaplarak ve gruplara gre retrograd kaviteleri ald. Oluan
kavitelere IRM kk ucu dolgusu yerletirildi. rnekler, kanal dolum tekniine gre iki ana gruba
rastgele olacak ekilde ayrld. Bu gruplar da hazrlanacak retrograd kavite uzunluklarna gre
her grupta 12 di olacak ekilde alt gruba ayrld. Elde edilen tm rnekler, akrilik bloklar
ierisine gmlerek, instron cihazyla kk direnleri lld. Kk kanalnda, 9 mm derinlikte
retrograd kavite almas, kk direncinde istatistiksel olarak anlaml bir azalma olduu
grlrken (p<0,05), 3 mm ve 6 mm derinlikte alan retrograd kavitelerin kk direnleri
asndan istatistiksel bir farkllk bulunamamtr.(p>0,05) Ayrca, retrokavite derinlik
farkllklarnn farkl kanal dolum tekniklerinde istatistiksel olarak anlaml bir fark bulunmad
grlmtr.(p>0,05) Sonu olarak, 6 mm'ye kadar alan retrokaviteler, diin dayanma
direncini nemli lde drmemektedir.
Anahtar Kelimeler: Ultrasonik, Retrograd kavite, retrotip.
157


SGARAYA MARUZ KALAN OCUKLARDA DET OLUU SIVISI VE TKRK
PROENFLAMATUVAR STOKN SEVYELERNN NCELENMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Elif Eser SAKALLIOLU
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. Aya Tuba ULUSOY YAMAK, Yrd.Do.Dr.Sezin SEZGN ZER,
Do.Dr. Hasan ALAAM
Di Hekimlii Fakltesi
ZET
Bu almann amac sigara ien ve imeyen ailelerin ocuklar arasnda dieti oluu svs
(DOS) ve tkrk proenflamatuvar sitokin seviyelerini incelemek ve sigara ien ailelerin
ocuklarnn maruz kalma dozuna bal muhtemel proenflamatuvar sitokin seviyesi
deiikliklerini karlatrmaktr. alma poplasyonu 9-15 ya aralnda 40 ocuktan
olumaktadr. alma gruplar ailelerde iilen sigara miktarna gre 4 gruptan oluturuldu (grup
1: ailesinde sigara iilmeyen, grup 2: gnde <10 adet sigara iilen, grup 3: 10-20 adet sigara
iilen ve grup 4: >20 sigara iilen ocuklar). ncelikle, stimle edilmi tkrk kotinin seviyeleri
tespit edildi. Proenflamatuvar sitokinler olarak IL-1, TNF- ve PGE-2 seviyeleri, DOS ve
tkrkte ELISA yntemiyle belirlendi. Ortalama tkrk kotinin konsantrasyonu grup 1 ile
karlatrldnda grup 2,3 ve 4de istatistiksel olarak anlaml art gsterdi (p<0.05). IL-1 ve
TNF- ve PGE-2nin DOS daki toplam miktarlar ve konsantrasyonlar arasnda gruplararasnda
istatistiksel olarak anlaml fark bulunmad (p>0.05). Ancak IL-1 ve TNF- seviyeleri grup 1den
grup 4e art gsterdi (p>0.05). IL-1, TNF- ve PGE-2 tkrk konsantrasyon seviyeleri ise
gruplararasnda istatistiksel olarak anlaml bir fark gstermedi (p>0.05).
almamz sigara dumanna maruz kalan ocuklarn lokal ve sistemik proenflamatuvar
sitokin seviyeleri zerine dikkat ekmektedir.
Anahtar Kelimeler: Sigara, IL-1beta, TNF-alfa, PGE2, kotinin, tkrk.
158


ONDOKUZ MAYIS NVERSTES D HEKML FAKLTESNDE YAPILAN ORTODONTK
TEDAVLERN ETKNLNN 3 BOYUTLU MODELLEME YNTEM LE
DEERLENDRLMES
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Abdullah Alper Z
Aratrmaclar: Prof.Dr. Selim ARICI, Prof.Dr. Mete ZER, Yrd.Do.Dr. Nursel ARICI,
Yrd.Do.Dr. Sabahat YAZICIOLU, Dr. Aslhan Zeynep Z
Di Hekimlii Fakltesi - Ortodonti
ZET
Bu almada ama MBT tedavi mekanii ile di ekimi yaplmadan (grup 1), hem alt hem
st birinci kk az dileri ekilerek (grup 2) ve sadece st birinci kk az dileri ekilerek
(grup 3) tedavi edilmi bireylerde meydana gelen ark genilii deiikliklerini karlatrmaktr. Bu
amala almada 300 set ortodontik tedavi ncesi ve sonras 3 boyutlu model kullanlmtr.
ner-kanin, inter-premolar ve nter-molar mesafeler 3 boyutlu bir yazlm (Orthoanalyzer,
3Shape, Copenhagen, Denmark) yardm hem alt hem de st arklarda tedavi ba ve sonu
modellerde lld. Grup ii deiiklikleri deerlendirmek iin eletirilmi t testi, her iki lm
arasndaki meydana gelen deiiklikleri her grup arasnda karlatrmak iin ise normal
dalm gsteren gruplarda varyans analizi (ANOVA), normal dalm gstermeyen gruplarda ise
Kruskal-Wallis testi ve Mann Whitney U testi kullanld. Di ekimi yaplmadan ve MBT tedavi
mekanii kullanlarak ortodontik tedavileri yaplan bireylerin ark genilikleri istatistiksel olarak
anlaml art gstermi ancak, hem st hem de alt birinci kk az dileri ekilerek ortodontik
tedavileri yaplan bireylerde meydana gelen ark genilik deiiklikleri ise istatistiksel olarak
anlaml deiiklik gstermemitir. Sadece st birinci kk az dileri ekilerek tedavi yaplan
bireylerde ise MaxP5-MaxP5 lmleri dndaki parametreler istatistiksel olarak deiiklik
gstermitir. Gruplar aras deerlendirmede ise ekim yaplan arklar ile ekim yaplmayan arklar
arasnda istatistiksel farkllk bulunmutur. Sonu olarak dilerin tberkl tepeleri referans
alndnda ortodontik amal ekim ark geniliinde belirgin bir daralma meydana getirmemitir
ancak ekimsiz yaplan vakalarda ark genilii anlaml derecede artmtr.
Anahtar Kelimler: MBT, Ark genilii, 3 boyutlu model.
159


SSTEMK HASTALIK GRLEN OCUKLARDA BYK AZI VE KESC D
HPOMNERALZASYONU RSK FAKTRLERNN DEERLENDRLMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Aysun AVAR
Aratrmac: Doktora rencisi Ebru Hazar BODRUMLU
Di Hekimlii Fakltesi - Pedodonti Anabilim Dal
ZET
Bu aratrmann amac, sistemik hastalklarn Byk Az ve Kesici Di Hipomineralizasyonu
(BAKH) geliimi zerine etkisinin belirlenmesi ve rk etiyolojisinde BAKHnin roln ortaya
koymaktr. alma grubuna 4 yandan nce sistemik hastalk tans konulmu, 8 ya ve zeri
394 ocuk dahil edildi. Kontrol grubu olarak herhangi bir sistemik hastal bulunmayan ayn ya
aralndaki 394 ocuk seildi. Toplam 788 ocuk hastann az ii muayeneleri yaplarak ilgili
dilerde BAKH varl, BAKH iddeti deerlendirildi ve DMFT indeksleri kaydedidi. alma
kapsamndaki hastalarn sosyodemografik zellikleri, prenatal ve perinatal bulgular kaydedildi.
alma ve kontrol grubundaki ocuklarda BAKH grlme skl, srasyla, %28,93 ve %23,60
olarak bulundu (p<0,05). Deerlendirilen sistemik hastalklardan nefrotik sendrom, konjenital
hipotiroidi ve Wilms tmr hastalklarnn BAKH geliiminde risk faktr olduklar saptand. Her
iki grupta da ebeveyn eitiminin BAKH geliiminde etkili olduu bulunurken (p<0,05) dier
sosyodemografik zelliklerin risk faktr oluturmadklar grld (p>0,05). alma grubunda 7
aylk doan ocuklarn, kontrol grubunda ise 1,5-2,5 kg arasnda doan ocuklarn daha fazla
risktad belirlendi (p<0,05). Kontrol grubunda DMFT ortalamasnn, alma grubuna gre
daha yksek olduu saptand (p<0,05). geliiminde sistemik hastalklarn risk faktr olduu
saptand.
Anahtar Kelimeler: Byk az ve kesici di hipomineralizasyonu, ocukluk a, rk, mine
defekti, sistemik hastalk.
160


ARILI TEMPOROMANDBULAR EKLEM HASTALIKLARINDA CERRAH OLMAYAN
TEDAV YNTEMLERNN ETKNLNN KARILATIRILMASI
Proje Yrtcs: Do.Dr. Burcu BA
Aratrmaclar: Doktora rencisi Hatice DURAN, Prof.Dr. etin ELENK
ZET
Bu almann amac temporomandibular dzensizliklerde (TMD) cerrahi olmayan
konservatif tedaviler ve minimal invaziv tedavi yntemlerin etkinliklerini karlatrmaktr. alma
grubu RDC/TMDde Grup IIye dahil olan arl 40 temporomandibular eklemden (36 bayan, 4
erkek; ya aral 28-59) olumaktadr. Hastalar 4 gruba ayrld. Dk doz lazer tedavi (DDLT),
artrosentez, splint tedavi ve medikal tedavi uyguland. almaya dahil edilen tm hastalardan,
tedavi ncesinde ve tedaviyi takip eden bir ayn sonunda MRG alnd. Alnan MRGlerde,
temporomandibular eklemlerin redksiyon gsterip gstermedii ve efzyon miktarlar
deerlendirildi. Hastalar tedavi sonras birinci, nc ve altnc aylarda takip edildi. Her
kontrolde az aklklar, eklem sesleri ve VAS deerleri not edildi. Gruplar arasnda; maksimum
yardmsz az aklk, ipsilateral, kontralateral ve protruziv hareket miktar asndan anlaml bir
farkllk bulunmad (p>0,05). Dier gruplar karlatrldnda, maksimum yardml az akl
deerleri grup 2'de postoperatif altnc ayda anlaml derecede yksek bulundu (p<0,05). Her
grupta da az aklklarnda art, arda azalma tespit edildi. TME hastalarnda tedavi
yaklam hastalarn ncelikli ikayetlerine bal olarak seilmelidir. Bu almada dk enerjili
lazer tedavisinin (DDLT) TMEnin tedavisinde etkili olabilecei subjektif ve objektif olarak
gsterilmi olup bu tedavinin etkinliinin daha ileri dzeylere tanabilmesi iin hasta saysnn
artrlarak yeni farkl dalga boyu ve gteki lazerler ile almalar yaplmas gerekmektedir.
Anahtar Kelimeler: Temporomandibular eklem, disk deplasman, dk doz lazer tedavisi,
splint tedavisi, artrosentez, medikal tedavi.
161

B
FARKLI YZEY LEMLER UYGULANMI LTYUM DSLKAT SERAMKLERLE KOMPOZT
REZNLERN MKROGERLM BALANMA DAYANIMLARININ NCELENMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Gknil ERGN KUNT
Aratrmaclar: Doktora rencisi Bahar Esin KK
Di Hekimlii Fakltesi - Protetik Di Tedavisi Anabilim Dal
ZET
almamzn amac, en son gelitirilen lityum disilikat seramik sistemi olan IPS e.max Press
seramikler ile rezin simann balantsnda farkl yiizey ilemlerinin etkinliini, mikrogerilim test
metodu ile incelemektir.
Mikrogerilim balant testi iin, 13x13x3 mm ebatlarnda 8 adet IPS e.max Press rnek
fueticinin talimatlan dorultusunda hazrland ve seramiklerin kompozit rezin dublikatlar elde edildi.
Seramik yzeylerine srasyla u yzey ilemleri yapld: GrupK(Kontrol): hibir yzey ilemi
uygulanmad, GrupS: silan uyguland, GrupALS: 50 m'luk alminyum oksit partiklleriyle kumlama
+silan, GrupCS: silika ile modifiye edilmi 30 m'luk alminyum oksit partiklleriyle
kumlama(CoJet)+silan, Grup HTl: 100 C'de s ldak+silan, Grup HT2: 100 C'de is12dak+silan,
Grup HF:% 9.5'luk hidroflorik asit(l dak), GrupHFS: % 9.5'luk hidroflorik asit( l dak)+silan uyguland.
Yzey ilemi uygulanan seramikler rezin siman ile kompozit blokla simante edildi. rnekler
2
mikrogerilim balant testi iin, adeziv yzeye dik bir ekilde 1 mm balant alarak elde edecek
ekilde elmas bir separe ile kesildi. Her gruptan 20'er adet bar elde edildi. Mikrotensile test
cihaznda 1 mm/dak hznda ykleme yaplarak mikrogerilim balant testi uyguland. Veriler tek
ynl varyans analizi (ANOVA) ve Post-hoc testi ile istatistiksel olarak deerlendirildi.
En yksek balant deerleri Grup HFS'den elde edildi ve bu grup ile dier tm gruplar
arasnda istatistiksel olarak anlaml fark bulundu (p<0,05).
Silana 100 C'de s uygulanmas lityum disilikat seramik ile rezin siman arasnda balanty
artrmtr. Fakat lityum disilikat seramige hidroflorik asit+silan ilemi halen en etkili yzey
uygulamasdr.
Anahtar Kelimeler: Lityum-disilikat seramik, mikrogerilim balanma dayanm, rezin siman, s
uygulamas, yzey ilemleri.
162


EKSTRAKORPORAL OK DALGA TEDAVSNN MANDBULER DSTRAKSYON
OSTEOGENEZS ZERNE ETKLERNN OSTEOPOROTK MODELDE NCELENMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Mehmet Cihan BEREKET
Aratrmac: Doktora rencisi Erman ENEL
Di Hekimlii Fakltesi - Az Di ve ene Cerrahisi
ZET
Osteoporoz kemik younluunda azalma ve kemik krlganlndaki artla karakterize
yaygn bir metabolik kemik hastaldr. Literatrde Ekstrakorporal ok Dalga Tedavisinin
(ESWT) uzun kemik krklarnda kallus hacmini ve kemiin biyomekanik zelliklerini artrd
gsterilmitir. Bu almann amac ESWTnin osteoporotik tavan modelinde mandibular
distraksiyon osteogenezisinde (DO) rejeneratn oluumu ve mineralizasyonu zerindeki etkisinin
incelenmesidir. almada 6-9 aylk 42 dii Yeni Zelanda tavan kullanld. Tavanlar iki byk
gruba ayrld: Overektomize edilmeyen gruplar (Kont (Grup 1), ESWT 1 (Grup 2), ESWT 2 (Grup
3)) ve overektomize edilen gruplar (O-Kont (Grup 4), O-ESWT 1 (Grup 5), O-ESWT 2 (Grup 6)).
Overektomiden 12 hafta sonra tm gruplarda sol mandibular korpus blgesinde 1. premolarla
mental foramen arasnda osteotomi yapld ve eksternal distraktr adapte edildi. 0,35 mm hzda
ve 12 saat aralkla 10 gn boyunca DO uyguland. Odaksz ESWT, deney gruplarna
operasyondan nce ve sonra (Grup 3-6) ya da sadece sonra (Grup 2-5) olmak zere uyguland.
Rejenere kemik konsolidasyon periyodunun 7. ve 28. gnlerinde radyolojik ve dansitometrik
olarak incelendi. Stereolojik deerlendirme ve sonrasnda istatistiksel analiz gerekletirildi.
Overektomize edilen gruplarn Dual Enerji X-Ray Absorbsiyometri (DEXA) deerleri
overektomize edilmeyen gruplardan dk bulunmutur. Stereolojik analizler Grup 5 ve 6da yeni
kemik, ba dokusu ve yeni damarlanma hacminin daha yksek olduunu gstermitir.
ESWT overektomize edilen tavan modelinde DOda rejenerat oluumunu artrmtr. leriki
almalarda odaksz ESWTnin farkl dozlarnn uygulanmas daha iyi sonular elde edilebilmesi
asndan faydal olabilir.
Anahtar Kelimeler: ESWT, mandibula, osteoporoz, tavan.
163


ARCTN MADDESNN DENEYSEL PERODONTTS MODEL ZERNDEK
ANTENFLAMATUVAR ETKNLNN NCELENMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Elif Eser SAKALLIOLU
Aratrmac: Doktora rencisi Ahmet AYDODU
ZET
Bu almann amac, bitkisel bir madde olan arctiinin, konak yantn dzenleyip periodontal
doku ykmn ve kemik kaybn nleyebilecei veya azaltabilecei hipotezini test edip, bu
maddenin deneysel periodontitis modeli olutuktan sonraki dnemde dieti interlkn-1 (IL-1)
ve Tmor Nekroze Edici Faktr- (TNF-) seviyeleri zerine etkisini biyokimyasal olarak
incelemektir. almamzda 30 adet Sprague-Dawley san kullanld. Kontrol grubu dndaki
tm hayvanlarn st sol 1. molar di ve st 2. molar dilerin interproksimal birleim yeri
hizasndaki dieti altna lipopolisakkarit (LPS) enjeksiyonu yaplarak deneysel peridontitis
oluturuldu. Periodontitis oluturulan hayvanlar rastgele iki gruba ayrlarak bir gruba sistemik
olarak arctiin maddesi verildi. Deney periyodu sonras sakrifiye edilen hayvanlardan elde edilen
dieti rnekleri sana zg IL-1 ve TNF- ELISA kitleri ile biyokimyasal olarak incelendi.
Dieti rnekleri zerinde yaplan biyokimyasal analiz sonularna gre IL-1 ve TNF-
seviyeleri kontrol grubunda, periodontitis gruplarna gre istatistiksel olarak daha az bulundu
(P<0,001). Sistemik olarak arctiin maddesi verilen periodontitis grubunda IL-1 ve TNF-
seviyeleri dier periodontitis grubuna gre istatistiksel olarak anlaml ekilde dk bulundu
(P<0,001). Bu almann snrlar dahilinde, sonularmz arctiin maddesinin, konak yantn
dzenleyerek deneysel periodontitis gelitikten sonraki dnemde periodontal hastaln iddetini
ve ykc etkilerini azaltabileceini gsterdi.
Anahtar Kelimeler: Arctiin maddesi, deneysel periodontitis, IL-1, LPS, TNF-.
164

DENEYSEL OLARAK OLUTURULAN OSTEOFT VE EROZYONLARIN DJTAL FARK

YNTEMYLE NCELENMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Peruze ELENK
Aratrmac: Doktora rencisi Hsniye DEMRTRK KOCASARA
Di Hekimlii Fakltesi - Az, Di ve ene Radyolojisi Anabilim Dal
ZET
Artikler yzeylerde erozyon ve osteofitler dejeneratif eklem hastalklarnn en karakteristik
bulgulardr. ene kemiindeki osteofit ve erozyonlarn belirlenmesinde direkt grntleme
yntemlerin yetersiz kalmaktadr. Dijital fark radyografinin (DFR)bu konudaki etkinliinin
saptanmas, klinisyenlere tan ve tedavi planlamas asndan katk salayabilir. Bu almada
temporomandibular eklemin (TME) dejeneratif hastalklarnda grlen osteofit ve erozyonlarn
saptamada DFRnin etkinliini belirlemeyi amaladk. almada, alt enesi ile birlikte, salam
durumdaki be adet kuru kafa kullanld. Osteofitleri incelemek iin mandibula kortikal
kemiinden 4 farkl kalnlkta (0,5 mm, 1,0 mm, 1,5 mm ve 2,0 mm) kemik ipleri oluturularak
kondilin anterior yzeyine medial, santral ve lateral ynlerde yerletirildi. Erken eroziv
deiikliklerin simlasyonu iin kondilin lateral, santral ve medial kutuplarnda yaklak 1,5 mm
ve 2,00 mm derinlikte defektler oluturuldu. Dijital panoramik rntgen cihaz kullanlarak standart
grntler elde edildi. Dijital karma ilemi EMAGO Dental Image Archiving Software
programyla yapld.Grntler, radyoloji deneyimi olan be gzlemci tarafndan deerlendirildi.
Elde edilensonular ROC analizi kullanlarak deerlendirildi. Osteofitlerin saptanmasnda,
panoramik radyografinin genel tan doruluuiin areas under curve (AUC) deeri 0,695 iken
DFR iin bu deer 0,931 bulundu.Erozyonlarn saptanmasnda ise panoramik radyografinin
genel tan doruluu iin AUC deeri 0,696 iken DFR iin bu deer 0,854 bulundu. Osteofit ve
erozyonlarn saptanmasnda panoramik grafi ile DFR arasnda anlaml fark olduu grld (p
<0,001). DFRnin tan doruluu panoramik radyograflardan daha yksek bulundu. Panoramik
radyografinin lezyonlar saptama doruluunun DFRden belirgin olarak az olduu (P < 0,001) ve
DFRnin panoramik radyografinin osteofit ve erozyonlar saptama doruluunu gelitirdii
grld.
Anahtar Kelimeler: Dijital fark radyografi, erozyon, osteofit, panoramik radyografi.
165


TTANYUM ALAIM YZEYNN FARKLI KAPLAMA TEKNKLER LE KAPLANMASININ
TTANYUM-PORSELEN BALANTISINA ETKSNN NCELENMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. ar URAL
Aratrmac: Doktora rencisi Muhammed Ali ASLAN
Di Hekimlii Fakltesi - Protetik Di Tedavisi
ZET
Bu almann amac, mikro ark oksidasyon ve hidroksiapatit kaplama tekniklerinin titanyum
alam yzeyi zerinde meydana getirdikleri deiiklikleri deerlendirmek, titanyum-porselen
balant kuvveti zerine olan etkilerini incelemektir. ISO 9693-1:2012 standardna uygun olarak
Ti6Al4V alamnda freze yntemiyle 136 adet rnek hazrland. rnekler rastgele iki gruba
ayrld. Her gruba ait 11 adet rnee kontrol grubu olarak sadece kumlama ilemi yapld. Dier
gruplara srasyla 5, 15, 30 dk sre ile MAO (Mikro Ark Oksidasyon), HA (Hidroksiapatit)
kaplama ve son olarak 15 dk MAO ardndan HA kaplama ilemi uyguland. Yzey ilemlerinden
sonra her gruptan alnan 10 ar adet rnein yzey przll profilometre cihaz kullanlarak
llrken, 1 er adet rnein yzey incelemesi taramal elektron mikroskobu (SEM) ile yapld.
ISO standardna uygun olarak belirtilen boyutlarda titanyum porselenleri (Noritake T-22 ve Vita
Titankeramik) titanyum alt yap zerine frnland. Titanyum ile porselen arasndaki balant
dayanklln lmek iin 3-nokta eme testi kullanld. Yzey ve titanyum-porselen kesit
deerlendirmeleri amac ile eitli bytmelerde SEM grntleri elde edildi. Balant
sonularnn deerlendirilmesinde iki ynl varyans analizi, Ra sonularnn deerlendirilmesinde
ise tek ynl varyans analizi kullanld. Titanyum zerine uygulanan her iki kaplama tekniinde
de titanyumporselen balant dayankllk ve yzey przllk deerleri kontrol gruplarna gre
anlaml ekilde artt (p<0,05). Her iki porselen grubunda da en yksek balant dayankllk
deerleri 30 dk MAO tekniinde elde edildi ve kontrol grubuyla karlatrldnda anlaml
farkllk grld (p<0,001). Yaplan bu in vitro almada elde edilen tm test verileri klinik kabul
edilebilir snrlar ierisinde kald ve tm test gruplarnda yzey kaplama ilemlerinin
titanyumporselen balant dayankllk deerleri asndan olumlu etkileri grld.
Anahtar Kelimeler: Balant dayankll, hidroksiapatit, mikro ark oksidasyon, titanium.
166


LAZER BYOSTMLASYONUNUN DABETL VE SALIKLI KRONK PERODONTTS
HASTALARINDA PERODONTAL TEDAVYE ETKSNN NCELENMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Umur SAKALLIOLU
Aratrmac: Doktora rencisi Emine Funda AKANSEL
Di Hekimlii Fakltesi - Periodontololoji
ZET
almamzda, Tip 2 Diabetes Mellituslu (DM) ve sistemik salkl (SS) kronik periodontitis
(KP) hastalarnda Nd:YAG lazer biyostimlasyonunun (LB) Faz 1 periodontal tedaviyi (PT)
destekleyici etkinliinin deerlendirilmesi amaland. Materyal ve Metot: DMli ve SS 15er KP
hastasnda ayn azda alt enede simetrik birer KPli di almaya dahil edilerek 4 alma
grubu oluturuldu. Buna gre; grup 1: DM+PT, grup 2: SS+PT, grup 3: DM+PT+LB ve grup 4:
SS+PT+LB olarak belirlendi. Faz 1 PTnin 30., 37., 44., 51., 58. ve 65. gnlerinde LB
uygulanrken, SS hastalara plasebo uyguland. Grup ii ve gruplar aras prospektif
deerlendirmelerde; plak indeksi (P), sondalamada kanama (SK), gingival indeks (G),
sondalanan cep derinlii (SCD), klinik ataman seviyesi (KAS), dieti oluu svs hacmi (DOSh),
DOS nterlkin 1-beta (IL-1) ve nterlkin 10 (IL-10) dzeyleri klinik ve biyokimyasal
parametreler olarak kullanld. Klinik parametreler balang, 30., 37. ve 72. gn verileri; DOSh
ve sitokinler ise 0., 15., 30., 37. ve 72. gn verileriyle deerlendirildi.
Klinik parametrelerde tm gruplarda grup ii deerlendirmelerde 72. gnde azalma gzlendi
(p<0,05). Grup 1-3 37. gn karlatrmasnda SCD ve KAS azalmasnn grup 3te daha fazla
olduu belirlendi (p<0,05). IL-1 grup 3te grup 1e gre 37. gnde daha fazla azalrken, IL-10
daha fazla art gsterdi (p<0,05). Grup ii deerlendirmelerde tm gruplarda 72. gnde DOSh
ve IL-1 azalrken, IL-10 art gsterdi (p<0,05). Bulgularmz, Nd:YAG ile uygulanan LBnin
PTyi destekleyici olarak kullanldnda ksa sreli bir anti enflamatuvar etki gstereceine iaret
etmektedir. Deiik protokoller ve daha uzun periodlardaki almalarla daha net sonularn elde
edilmesi mmkn olabilir.
Anahtar Kelimeler: Diyabet, faz 1 periodontal tedavi, IL-1, IL-10, lazer biyostimlasyonu,
Nd:YAG lazer.
167


HASARLI SNR DOKUSU VE KIRIK YLEMESNDE UYGULANAN NGF VE LLL
TEDAVSNN ETKLERNN KARILATIRMALI OLARAK NCELENMES
Aratrmaclar: Doktora rencisi Esengl BEKAR
ZET
Oral ve maksillofasiyal cerrahide uygulamalar sonras meydana gelebilen sinir yaralanmalar
hem hekim hem hasta asndan rahatszlk vericidir. Genellikle inferior alveoler sinir
yaralanmalarna dental implant cerrahisi, tmr rezeksiyonlar, travma, lokal anestezik
enjeksiyonlar sonucunda olumaktadr. Sinir byme faktr (NGF), sinir rejenerasyonunda ve
devamllnn salanmasnda hayati neme sahiptir. Ayrca kemik rejenerasyonunda pozitif
etkileri de bildirilmitir.
Maksillofasiyal yaralanmalar;
tedavisi, hastanede kalma sresi, i gc kayb
dnldnde ciddi ekonomik ve toplumsal salk sorunlara yol amaktadr. Maksillofasiyal
krklarla yumuak doku yaralanmalar, nrolojik travma ve ortopedik yaralanmalar arasnda
anlaml bir korelasyon mevcuttur. Maksillofasiyal krklarn tedavisinde dk doz lazer
tedavisi(LLLT) sklkla kullanlmaktadr. Dk doz lazer terapisi genellikle analjezik ve
antienflamatuar etkileri, yara iyilemesini ve nral rejenerasyonu arttrd iin kullanlmaktadr.
Bu almann amac; ezilme tipi sinir yaralanmasnda ve krk iyilemesinde NGF ve LLL
tedavisinin etkilerinin incelenmesidir. almamz; kontrol, NGF, LLLT ve NGF+LLLT grubu
olmak zere 4 grup olmak zere toplam 28 tavandan olumaktadr. Her grubta mental
foramen ile 1. Premolar di arasndan vertikal krk ve mental sinirde ezilme tipi sinir hasar
oluturulduktan sonra kontrol grubuna 0,02 ml izotonik %0,09 NaCL solsyonu uygulanmtr.
NGF grubuna 1g/0,02 ml h-NGF lokal olarak 7 gn boyunca uygulanmtr. LLLT grubuna 14
seans 810 nm dalgaboyunda GaAlAs lazer operasyon alanna 3 dakika sreyle uygulanmtr.
28 gn sonra deney hayvanlar sakrifiye edilmitir. Elde edilen stereolojik inceleme sonularna
gre lazer uygulanan grupta yeni kemik ve damar hacmi en yksek bulunmutur. Yeni oluan
ba doku hacmi ise en fazla LLLT+NGF grubunda bulunmutur. Sinir dokunun histopatolojik
incelenmesi sonucunda NGF uygulanan grupta akson saysnn dier gruplara gre daha fazla
olduu renilmitir.
Sonu olarak almamzda krk iyilemesinde LLLTnin ve ezilme tipi sinir yaralanmasnda
ise NGFnin pozitif etkiye sahip olduu gzlenmitir.
Anahtar Kelimeler: Dk doz lazer tedavisi, sinir byme faktr, ezilme tipi lezyon, krk
iyilemesi.
168


DET BYMELERNN FARKLI GNGVEKTOM YNTEMLER LE TEDAVLERNDE
OLUAN ISI VE YLEMENN DEERLENDRLMES
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. lker KESKNER
Aratrmac: Doktora rencisi Mehmet Murat TAKAN
ZET
Dieti bymeleri, akut ya da kronik enflamatuvar deiiklikler sonucu olan, dietinde
hacimsel artn klinik olarak gzlemlendii, sk grlen bir dieti hastaldr. Dieti
bymelerinin tedavisinde pek ok cerrahi teknik kullanlmaktadr. almamzn amac; kronik
enflamatuvar dieti bymelerinin tedavisinde kullanlan 4 farkl gingivektomi tekniini (Er:YAG
lazer, Nd:YAG lazer, elektrokoter ve konvansiyonel yntem), s ve iyileme srecindeki
epitelizasyon, doku scaklk, enflamasyon ve ar seviyeleri bakmndan karlatrmaktr.
Split-mouth dizayn edilen alma; alt, st ene sa ve sol anterior blgelerde kronik
enflamatuvar dieti bymesi olan, sistemik olarak salkl toplam 37 (19 kadn, 18 erkek) hasta
zerinde yaplmtr. Operasyon ncesinde, periodontal klinik indeksler, dieti oluu svs (DOS)
hacmi ve dieti scaklklar kaydedilip operasyon srasnda farkl gingivektomi yntemleri
srasnda oluan scaklk deiimleri ve operasyon sonras iyileme srecinde dieti scaklklar
ve epitelizasyon seviyeleri 3, 7, 10 ve 15. gnlerde, DOS seviyeleri 15, 30 ve 90. gnlerde, ar
seviyeleri de 2 ve 8. saatler ile 1-7 gnler aras deerlendirilmitir. Klinik periodontal
parametreler iin grup ii ve gruplar aras karlatrmalarda anlaml bir fark tespit edilmemitir
(p>0,05). Operasyon srasndaki dieti scaklk seviyeleri bakmndan uygulama gruplar
arasnda anlaml farkllk bulunmutur. Er:YAG lazer ile gingivektomi, operasyon srasnda ortaya
kan ve dokulara hasar verebilecek scaklk artlarna sebep olmamas, epitelizasyonun daha
hzl ve arnn daha az olmas nedeniyle Nd:YAG ve elektrokoter uygulamalarna gre daha
avantajl bulunmutur.
Anahtar Kelimeler: Dieti bymesi, gingivektomi, lazer, elektrokoter, scaklk.
169


D3 VTAMN EKSKL OLAN PARATROD HORMON DZEY NORMAL VE YKSEK
OLAN HASTALAR ARASI PERODONTAL SALIIN DEERLENDRLMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Hasan Gkhan AIKGZ
Aratrmaclar: Doktora rencisi Filiz KOLBAKIR AYPAK
ZET
Bu almann amac, D vitamini eksiklii tans konmu bireylerde paratiroid hormon
seviyelerinin periodontal dokular zerindeki etkilerinin deerlendirilmesini iermektedir.
almamz D Vitamin eksiklii olan; paratiroid hormon seviyesi normal deerlerde 20 birey,
paratiroid hormon dzeyi yksek deerlerde 20 birey ve labaoratuar bulgular normal deerlede
20 bireyi iermektedir. D Vitamin eksiklii tehisi konmu paratiroid hormon seviyesi normal ve
yksek olan bireyler Ondokuz Mays niversitesi Tp Fakltesi Endokrinoloji blmnden
Ondokuz Mays niversitesi Dihekimlii Fakltesi Periodontoloji kliniimize Ocak- Nisan aylar
aralnda gnderilmi olup, periodontal salkl bireylerin kan rnekleri Kasm- Ocak aylar
aralnda toplanmtr. almaya dahil edilen tm bireylerin periodontal lmleri kliniimizde
yaplarak, ortopanagromik rntgenleri Ondokuz Mays niversitesi Dihekimlii Fakltesi Oral
Diagnoz ve Radyoloji Blmnde alnmtr.
grubun periodontal tehislerinde istatiksel olarak anlaml fark bulunmutur (p=0,0179). D
vitamini dk PTH yksek olanlarn tmnn periodontal adan hasta olduu gzlendi. D
vitamini dk PTH yksek olan grupta kronik periodontitise yatknlk %54 orannda gzlendi.
Sonu: PTH yksek olanlarda periodontal hastala yatknlk daha fazlayd diyebiliriz.
Anahtar Kelimeler: Paratiroid Hormon, D Vitamini, Periodontal Hastalk.
170

SAMSUN DYALEKTOLOJS
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Mehmet Dursun ERDEM
Aratrmaclar: Prof.Dr. Cevdet YILMAZ, Do.Dr. Yavuz BAYRAM,
Do.Dr. Mehmet KOER, Ar.Gr. Esra ETNKAYA
Eitim Fakltesi - Trk Dili ve Edebiyat Anabilim Dal
ZET
Bu projede Samsun ve yresinin diyalektolojik, tarihi, corafi ve kltrel alt yaps
aratrlmtr. Bu kapsamda Samsun Merkez ve ileleri dahil olmak zere btn kylere geziler
dzenlenmi kaytlar alnmtr. Samsun azlar allrken karlalan en nemli sorun
rnekleme yaplamamasndan kaynaklanmaktadr. zellikle folklor ve diyalektoloji
almalarnda bir yreden rneklem yoluyla kyler seilir ve bu kyler br kyleri dil ve kltr
yapsyla kapsayc ve rnekseyici nitelie sahiptir. Bu rneklem metodu Samsun iin mmkn
grnmemektedir. Karadeniz'in demografik yaps en fazla deien ili olan Samsun'da her kyde
baka bir dil ve kltre rastlanabilir. Bu durum her kye ayr ayr gidilmesini ve her kyde
aratrmalar yaplmasn zorunlu klar. Samsun'da bu demografik yap sebebiyle yan yana kyler
arasnda bile byk diyalektolojik farklar tespit edilebilmektedir. Toplamda 1200 zerinde farkl
kayt toplanmtr. Bu kaytlar u an zm aamasndadr. Fonetik laboratuvarlarda
transkripsiyon sistemine gre metinlerin zm yaplmaktadr. Btn kaytlar zldnde
yrenin diyalektolojik haritas ortaya kacaktr. Ayrca kaytlar dnda diyalektolojik veriler iin
soruturmalar da yaplmtr. Ortaya kan eser dil, tarih, corafya, antropoloji, sosyoloji ve
toplum psikolojisi gibi birok alana bavuru kayna nitelii tayacaktr. Projedeki amacmz
diyalektolojik veriler yok olmadan bunlarn kayt altna alnmasyd. Bu ama gerekletirilmi ve
Samsun'un tamam diyalektolojik adan kayt altna alnmtr. Bu kaytlarn zmnden sonra
Sosyal bilimler alan iin bir bavuru kayna ortaya konulmu olacaktr.
Anahtar Kelimeler: Diyalektoloji, Tarih, Corafya, Samsun, Trke.
171


DERBENT-ALTINKAYA BARAJ GLLER SUYUNDA VE GL TABANI TORTUSUNDA
DOAL RADYOAKTVTE LM
Proje Yrtcs: Do.Dr. nder KABADAYI
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Hakan EROLU
Eitim Fakltesi - Fizik Eitimi Blm
ZET
Bu almada, Bafra Altnkaya ve Derbent baraj gl taban tortusundan ve sudan toplanan
rneklerde, gama spektrometre analiz sistemi kullanlarak doal radyoaktivite tespiti yapld.
Topladmz 27 tortu ve 13 su rneinde doal gama aktiviteleri HpGe dedektr kullanlarak
analiz edildi.
238
232
40
137
lmler sonucunda tortu rneklerinde Altnkaya barajnda U, Th, K ve Cs aktivite
konsantrasyonlar sras ile 19.5, 27.7, 460 ve 17.8 Bq/kg, Derbent barajnda ise 18.8, 25.5, 365
ve 3.2 Bq/kg olarak bulunmutur.
238
Yine lmler sonucunda su rneklerinde
U aktivite konsantrasyonu Altnkaya barajnda
0.42 Bq/L, Derbent barajnda ise 0.39 Bq/L bulunmutur.
Deiik blgelerde yaplan almalar incelendiinde deerler aras farkllklarn az olduu
tespit edilmitir.
Anahtar Kelimeler: Doal radyasyon, Sezyum 137, gama spektrometres, tortu, Altnkaya
Baraj.
172


LKRETM 7. SINIF RENCLERNN KARIIMLAR VE BLEKLER KONUSUNDAK
KAVRAM YANILGILARININ BELRLENMES VE GDERLMESNDE KAVRAM DEM
METNLERNN ETKS
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Dilek ELKLER
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi zlem KILI ALEMSOLU
ZET
Bu aratrma ilkretim 7. snf rencilerinin Maddenin Yaps ve zellikleri nitesinde
Karmlar konusundaki kavram yanlglarnn belirlenmesi ve giderilmesinde kavram deiim
metinlerinin etkisini incelemek amacyla yaplmtr. Aratrma, orum ilinin Alaca ilesinde
bulunan Evren lkretim Okulu 7. snfta renim gren, deney grubunda 20 ve kontrol
grubunda 20 olmak zere toplam 40 renci ile yrtlmtr. Aratrmada yar deneysel
yntem kullanlmtr. Karmlar konusu toplam 10 ders saati boyunca deney grubuna kavram
deiim metinleri ve kontrol grubuna programdaki retim yntemi ile anlatlmtr. Aratrmada
veriler aratrmac tarafndan oluturulan iki aamal Karmlar Tehis Testi (KTT) ile elde
edilmitir. KTT her iki gruba da aratrmann balangcnda n test, aratrmann sonunda son
test olarak uygulanmtr.
KTTnin birinci aamasndan elde edilen nicel veriler SPSS paket program kullanlarak
analiz edilmitir. Verilerin analizinde nonparametrik testlerden Wilcoxon iaretli sralar ve MannWhitney U testleri kullanlmtr. KTTnin ikinci aamas betimsel olarak analiz edilmitir.
Aratrmann sonunda, kavram deiim metinlerinin programdaki ynteme gre ilkretim 7.
snf rencilerinin karmlar konusunda akademik baarlarn arttrma ve kavram yanlglarn
gidermede anlaml bir katk salad sonucuna ulalmtr.
Anahtar kelimeler: lkretim 7. Snf rencileri, Kavram Deiim Metinleri, Kavram
Yanlglar, Karmlar, zeltiler.
173


LKOKUL DRDNC SINIF RENCLERNDE ETKN VATANDALIK
ETMNN ETKLL
Proje Yrtcs: Do.Dr. Ycel KSZ
Aratrmac: Doktora rencisi Ceren EVK KANSU
ZET
Bu almada, etkin vatandalk uygulamalar temel alnarak yaplan retimin sosyal bilgiler
dersinde rencilerin etkin vatandalk dzeylerine etkisi ve bu etkinin kalclna etkisi
aratrlmtr. Bu amala, ilkokul 4.snf derslerinden Sosyal Bilgiler dersi bnyesinde 48 ilkokul
4.snf rencisi ile pilot alma (2012-2013 gz dnemi), 40 ilkokul 4.snf rencisi ile de 9
hafta sren asl uygulama (2013-2014 gz dnemi) yaplmtr. Aratrma deneysel aratrma
modellerinden biri olan n test-son test-kalclk testi kontrol gruplu deneme modeline gre
desenlenmitir. Aratrmann asl uygulamas 2013-2014 retim yl ikinci dneminde Bayburt li
merkezinde yer alan bir ilkokul drdnc snf rencileri zerinde yrtlmtr. Aratrmac
deney ve kontrol gruplarnn derslerine ilgili nitelerde girmitir. Deney grubunda, ilkokul 4. snf
Sosyal Bilgiler dersi "Hep Birlikte" ve nsanlar ve Ynetim nitelerine ynelik kullanlan, insan
haklar ve vatandalk kazanmlarn ieren, etkin vatandalk uygulamalar uygulanm ve
renme sonular deerlendirilerek etkililii aratrlmtr. Aratrmada kullanlan lme aralar
oturumlarn balamasndan bir hafta nce n-test lm olarak; oturumlardan sonra son-test
lm olarak; son-test lmlerinden bir ay sonra ise deneysel ilemin kalcln belirlemek
amacyla izleme lm olarak deney ve kontrol gruplarndaki rencilere tekrar uygulanmtr.
Aratrma verilerinin analizinde verilerin dalm ve varsaymlar test edilerek, parametrik ve
nonparametrik test teknikleri kullanlmtr. Aratrmada elde edilen bulgular, etkin vatandalk
uygulamalar temel alnarak yaplan retimin deney grubundaki rencilerin etkin vatandalk
dzeylerini ve baar dzeylerini artrd ve bu durumun izleme lmlerinde de korunduunu
ortaya koymutur. Kontrol gruplarnda bulunan rencilerin etkin vatandalk dzeyi n-test, sontest ve izleme testi lmlerinden elde ettikleri puanlar arasnda ise anlaml bir farkllk olmad
grlmtr. Elde edilen bulgular nda aratrmadan elde edilen sonular tartlm ve
gelecek aratrmalar iin nerilerde bulunulmutur.
Anahtar Kelimeler: Etkin vatandalk, ilkokul drdnc snf rencisi, etkin vatandalk dzeyi,
baar.
174


YABANCI DL RETMNDE DUYGU TEMELL BELLEK STRATEJLER
UYGULAMALARIYLA KELME BLGS GELTRMENN RENCLERN EDM VE EDN
DZEYLERNE ETKLER
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Zeki KARAKAYA
Aratrmac: Doktora rencisi Adnan OFLAZ
Eitim Fakltesi - Yabanc Diller Eitimi Blm
ZET
Bu almann amac, kelime hazinesi gelitirmede duygusal uyart kullanmn rencilerin
kelime bilgisine, kelimelerin kalclna, bellek ve bilisel stratejilerin kullanmna etkilerini
belirlemektir. almada rencilerin yabanc dil renimi srelerinde kelime hazinesi gelitirme
konusundaki yetersizliklerinin gzlemlenmesi zerine, rencilerin bu konudaki eksikliklerinin
giderilmesine katkda bulunmak iin bir model sunulmaktadr. almann uygulama srecinde
duygusal denetim ve tepkilerden sorumlu limbik sistem blm olan Amigdala ve uzun sreli
hafza oluumunda kilit rol bulunan Hipokampusteki ileyi dikkate alnm, duygu younluklu
uyartlar oluturularak, kelimenin uzun sreli bellee gnderilmesine ve uygulanan tekrar teknii
ile kalclnn salanmasna allmtr. Aratrma deseni olarak kontrol ve deney gruplu
ntest-sontestdeneysel model kullanlmtr. OM Eitim Fakltesi Alman Dili Eitimi Anabilim
Dal renim gren 385 renci aratrmann evrenini, 2012-2013 Eitim retim Yl Gz
Yarylnda renim gren 2.ve 3. Snftaki 60 renci rneklemi oluturmaktadr. almada 300
kelime 7 haftada yaplan uygulamalarla kazandrlmaya allmtr. Veritoplama aralar olarak,
n test, sontest, kalclk testleri, dinleme testleri ve dil renme stratejileri anketi kullanlmtr.
Toplanan verilerin 7 gnlk, 1 aylk ve 2 aylk sreler iinde kelime kalclk oranlar tespiti
yaplmtr. Verilerin analizlerinde Independent Samples T- Testi kullanlmtr.
Aratrma bulgularndan elde edilen sonular u ekildedir: Uygulamalar bitiminden 30. gn
sonra yaplan Almanca Trke tanma testive dinleme testi, Trke- Almancatanma testive
son uygulama sonras 60. Gnde yaplan Almanca - Trke Kelime Kalclk Testi sonularna
gre deney grubu rencileri lehine anlaml bir fark olduu, kontrol grubu rencilerine gre ok
daha fazla kelime rendikleri ve bu kelimeleri yksek oranda hatrlayabildikleri grlmektedir.
Deney ve kontrol gruplarna ntest ncesi uygulanan Dil renme Stratejileri anketiyle llen
dil renme stratejileri kullanm dzeyleri ile deneysel uygulamalar sonunda uygulanan anket
sonularna gre deney grubu lehine anlaml bir fark bulunmutur. Deney grubu rencilerinin
orta seviyede kullandklar Bellek ve Bilisel stratejilerin kullanm oran uygulamalar sonunda
yksek seviyeye kmtr. Bunagre duygusal uyart kullanm teknii deney grubu rencilerinin
Almanca kelime bilgisi edin ve edim dzeylerini olumlu ynde etkilemi, renilen kelimelerdeki
kalclk ve hatrlama orann artrm, rencilerin kelime reniminde bellek ve bilisel
stratejileri kullanm orann da ykseltmitir. Bu sonulara gre kelime hazinesi gelitirmede
Duygusal Uyart kullanm tekniinin, kalc renmeyi ve uzun sreli hatrlamay salayan, etkili
ve uygulanabilir bir renme modeli olduu grlmtr.
Anahtar Kelimeler: Hafza, Kelime, Kelime Hazinesi, Duygu, Uyart.
175


LKOKUL 4. SINIF RENCLERNN MODEL OLUTURMA ETKNLKLER ZERNDEK
DNME SRELER VE KARILAILAN GLKLER
Proje Yrtcs: Do.Dr. Ali ERARSLAN
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Neslihan AHN
ZET
Bu aratrma, ilkokul 4. snf rencilerinin model oluturma etkinlikleri ile model oluturma
srelerinin incelenmesini ve bu srelerde karlalan glkleri ortaya karmay
amalamaktadr.
Aratrma Karadeniz blgesinde, byk bir ilin merkezinde bulunan bir devlet niversitesine
bal vakf kolejinde gerekletirilmi nitel bir almadr. Aratrmaya katlan alma grubu,
2013-2014 eitim-retim ylndaki vakf kolejinin 4. snf rencileri arasndan amal rnekleme
ile seilerek oluturulmutur. Hazrlk aamasnda mevcudu 18 renci (ortalama 9 ya) olan
snftan erli gruplar rencilerin kendi istekleri dorultusunda oluturulmutur. Aratrmac drt
hafta boyunca rencilere her hafta farkl bir model oluturma etkinlii sunarak n alma
srecini gerekletirmitir. n almann ardndan iki odak grupta yer alacak alt renci lt
rnekleme yntemi kullanlarak belirlenmitir. Oluturulan iki odak gruba model oluturma
etkinlii olan Fasulye Problemi verilerek almalar istenmi ve tm sre video ile kayt altna
alnmtr. Video kaytlar yazl olarak zmlendikten sonra rencilerin alma katlaryla
beraber Blum ve Ferri (2009)nin modelleme dngs kullanlarak analiz edilmitir.
Aratrma sonular rencilerin matematiksel fikirleri retip gelitirebildiklerini, problemle
ilgili faktrleri seip denediklerini ve oluturduklar modeli test edip yeniden gzden geirdiklerini
ortaya koymutur. Ayrca rencilerin matematiksel dili kullanmaya, sosyal etkileimde
bulunmaya, matematiksel odakl grevleri yapmaya, varsaymlar sorgulamaya ve verileri
yorumlamaya hazr olduklar tespit edilmitir. Bununla beraber renciler kiisel bilgi ve
deneyimlerini kullanarak matematiksel derinlii birbirinden farkl birok zm yolu
gelitirmilerdir. renciler problemi gerek yaam durumuyla ilikilendirerek modellerini
oluturmu ve elde ettikleri modellerin geerliliini salamak amacyla modellerini gnlk
yaamla ilikilendirerek dorulamaya almlardr. Dier taraftan rencilerin problemi
anlamada, varsaymlar zerinde uygun modeller gelitirmede, tm veriler zerinde genellenebilir
bir model gelitirmede ve modelin geerliliini salayarak gerek hayatla matematik arasnda
balant kurmada baz glkler yaadklar belirlenmitir.
Anahtar Kelimeler: lkokul rencileri, Model Oluturma Etkinlikleri, Matematiksel Modelleme,
Dnme Sreleri.
176


BYOLOJK AKTVTE GSTEREN BAZI MADDELERN CIVA ALIMA ELEKTROTUNDA
VOLTAMETRK VE POLAROGRAFK DAVRANILARININ NCELENMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Ender BER
Aratrmaclar: Do.Dr. Emine COKUN, Do.Dr. clal BULUT,
Ar.Gr. Serkan ZDEMR, Neslihan ZDEMR
Fen-Edebiyat Fakltesi - Kimya Blm
ZET
Bu projenin birici aamasnda, sefpodoksim proksetil (CP)in karanlkta ve UV-
nlamas varlnda oksijensiz hidrolitik paralanmas Britton-Robinson (B-R) tamponu
zeltilerinde (pH 2.511 aralnda) dnml ve kare-dalga voltametrisi teknikleri ile
incelendi. Bu elektrokimyasal teknikler yardmyla (CP)in hidrolitik paralanmas baaryla takip
edildi. Bu paralanma zerine pHnn etkisi de aratrld. Karanlkta, CPnin pik akmndaki
azalma asidik ve fizyolojik pHlarda (2.5, 5.0 ve 7.4) pratik olarak gzlenmedi. Fakat bazik
ortamda (pH 9.0 ve 11.0) pik akmnda bir azalma saptand. Dier taraftan, UV nlamas CPnin
pik akmnda bir azalmaya ve onun katodik pik potansiyelinde bir pozitif kaymaya neden oldu.
UV nlamas altnda, CPnin maksimum kararll pHs 5 olan B-R tamponunda gzlendi.
Bazik ortamda UV nlamasnn CPnin hidrolitik paralanmas zerine byk bir etkiye sahip
olduu belirlendi. Dier taraftan, fizyolojik pH ve daha yksek pHlarda (pH 7.4), CPnin birinci
indirgenme pikinden daha pozitif potansiyelde yeni bir pik gzlenmitir. Bu pikin akm artan UV
nlama sresi ile artmtr. Bu pik UV nlamas altnda, CPnin hidrolitik paralanmasndan
oluan yeni bir elektroaktif rnn indirgenmesine atfedilebildi. CPnin hidrolitik paralanma
reaksiyonu yalanc-birinci derece kinetiini takip etmitir. Bu projenin ikinci aamasnda,
cinchonine (CCN) ve insan serum albumini (HSA) arasndaki etkileim pHs 7.4 olan BrittonRobinson (B-R) tamponunda trevsel puls polarografisi (DPP), dnml voltametri (CV) ve
spektroskobik teknikler ile aratrld. CCN cva alma elektrodunda 1.228 Vta
(Ag/AgCl/KCldoy.e kar) temel bir katodik pik sergiledi. CCN slfat zeltisine HSAnn
eklenmesi CCNnin temel indirgenme pik akmnn azalmasna neden oldu ve yeni pikler
grnmedi. HSA eklendikten sonra CCNnin pik akmnda azalma serbest ila
konsantrasyonundaki azalmay ve bir biyokompleksin oluumunu gstermitir. Balanma
parametrelerini belirlemek iin HSAnn varlnda CCNnin pik akm deiimleri DPP ile takip
edildi. CCN ve HSA arasndaki balanma oran ve balanma sabitinin logaritmas srasyla 1:1
ve 6.128 olarak belirlendi. Bu etkileim UV-Grnr ve FTIR-ATR spektroskobik lmleri ile de
teyit edildi.
Bu projenin son aamasnda, niflumik asidin sistein veya histamin varlnda baz metal
iyonlar (Ni(II) ve Cu (II)) ile etkileimleri fizyolojik pHda voltametrik teknikler ile aratrlmtr.
Niflumik asit ve metal iyonlar (Ni(II) veya Cu (II)) ieren elektrokimyasal hcreye sistein veya
histamin zeltisinin eklenmesiyle kark ligand komplekslerinin (Ni(II)niflumik asit-sistein ve
Cu(II)niflumik asit-histamin) oluumuna karlk gelen indirgenme pikleri gzlenmitir.
Anahtar Kelimeler: la etken madde, hidrolitik paralanma, pH etkisi, UV-nlama, balanma
sabiti, cinchonine, insan serum albumini, niflumik asit, sistein, histamin, Cu(II), Ni(II), etkileim,
voltametri, polarografi, spektroskopi.
177


DOU KARADENZ BLGES FARKLI LOKALTELERDEN NADR AKTNOMSET
ZOLASYONLARI, 16S RDNA GEN BLGES LE MOLEKLER TPLENDRLMELER,
FENOTPK VE KMYASAL KARAKTERZASYONLARI
Proje Yrtcs: Do.Dr. Kamil IIK
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. Elif L, Yrd.Do.Dr. Fadime ZDEMIR KOAK,
Talha GENBAY
Fen-Edebiyat Fakltesi - Biyoloji Blm
ZET
Bu almada, Dou Karadeniz Blgesi yayla topraklarndan farkl aktinomiset gruplarn
elde etmek iin farkl besiyeri ortamlar ve skroz gradient yntemi uygulanarak izolasyon
almas yaplmtr.
Elde edilen izolatlardan koloni morfolojileri ve renk pigmentlerine gre seilen
organizmalarn DNAlar, Guanidin Thiosiyanat DNA zolasyon Metodu modifiye edilerek elde
edilmitir.
Seilen test organizmalarnn aratrlmas amacyla, molekler taksonomik yntemlerden
16S rDNA analizi yntemi uygulanmtr. 16S rDNA nkleotit dizileri Sequencer 4.10.1 ve Mega
4.1 programlarnda gerekletirilmitir. Ayrca Ez Taxon Server 2.1 kullanlarak test izolatlarna
en yakn akraba olan trlerin 16S rDNA gen dizileri ilgili web adreslerinden indirilerek elde
edilmilerdir. 16S rDNA nkleotit dizileri ile filogenetik aalar neighbor-joining algoritmas
kullanlarak oluturulmutur.
Filogenetik analizler sonucu elde edilen organizmalardan olas yeni trlerin en yakn tip
trleri de kullanlarak morfolojik ve fenotipik karakterizasyonlar gerekletirilmitir. Bu
almadan elde edilen sonularn aktinomiset taksonomisine katkda bulunmas
beklenmektedir.
Anahtar Kelimeler: Actinomadura, Kribbella, Microbacterium, Micromonospora, Nocardia, 16S
rDNA.
178


EKSTREM HALOFLK AKTNOMSETLERN ZOLASYONU, KARAKTERZASYONU, NRPS
VE PKS ANTBYOTK GEN KMELERNN MOLEKLER TANIMLANMASI
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Nevzat AHN
Aratrmac: Demet TATAR
Fen-Edebiyat Fakltesi - Biyoloji Blm
ZET
Bu almada halofilik aktinomisetlerin izolasyonu, karakterizasyonu, NRPS ve PKS
antibiyotik gen kmelerinin molekler tanmlanmas gerekletirilmitir. Halofilik aktinomiset
izolatlar Trkiyede Tuz Glnn farkl blgelerinden alnan toprak ve sediment rnekleri ile
amalt Tuzlasndan alnan rnekler dilsyon plak yntemi ile % 5 ile % 17.5 arasnda deien
oranlarda NaCl ilaveli 8 farkl besiyerinden izole edildi. Test izolatlarnn 16S rRNA gen blgesi
PCR amplifikasyonu 27F ve 1525R primerleri ile gerekletirildi. Filogenetik aalar MEGA 5.2
yazlm kullanlarak Neighbour Joining, Maximum Likelihood ve Maximum Parsimony
algoritmalar ile gerekletirildi. Filogenetik verilere gre en yakn ilikili akraba trler ile en fazla
nkleotit fark bulunan izolatlarn DNA-DNA hibridizasyon almalar yapld. Tm izolatlarn
morfolojik, fizyolojik, biyokimyasal ve antimikrobiyal aktivite testleri gerekletirildi. Ayrca test
izolatlarnn NRPS, PKS-I ve PKS-II gen blgelerinin varl ilgili primerler ile aratrld. Yeni tr
olan ve yeni tr olma ihtimali bulunan antimikrobiyal aktiviteye sahip baz izolatlarn NRPS, PKSI ve PKS-II gen blgeleri klonlanarak amino asit dizileri belirlendi.
Farkl tuz oranlarna sahip 8 seici besiyeriden toplam 24 organizma izole edildi ve 24
izolatn 16S rRNA gen blgesi dizi analiz sonularna gre 1i Actinopolyspora cinsi yesi, 1i
Prauserella, 19u Saccharomonospora cinsi yesi, 1i Streptomonospora cinsi yesi ve 2si
Streptomyces cinsi yesi olduu tespit edilmitir.
Anahtar Kelimeler: Polifazik taksonomi, Halofilik aktinomiset, NRPS, PKS I ve II geni.
179


KAPALI BLGEDE ZAYIF ELEKTRK AKIMLI MANYETK ALANDA DUVAR HAREKETL
AKIIN SAYISAL ZM
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Hseyin DEMR
Aratrmac: Ar.Gr.Dr. nci LNGR SNG
Fen - Edebiyat Fakltesi - Matematik Blm
ZET
ukur blgede zayf elektrik akml manyetik alanda ak problemi yeni ele alnmaya
balanm bir problemdir. Klasik zm yntemlerinin aksine henz daha yeni, hzl ve
kolay zm tekniine sahip yaknsama sorunu olmayan diferansiyel dnm/sonlu fark hibrit
metodu ile saysal zmleri oluturmak bu alanda kaynak olmas asndan olduka yarar
salayacaktr. Elde edilen sonular bu alanda yapacamz yeni almalar iin yol gsterici
zellikler tamaktadr.
ki boyutlu ukur blge ierisinde Newtonyen akkanlar iin duvar hareketli ak birok kez
farkl klasik zm yntemleri ile (sonlu farklar, sonlu elemanlar, vd) incelendii literatrde ak
olarak bellidir. Bu almada yeni bir zm metodu olarak Diferansiyel Dnm/Sonlu Fark
metodu kullanlmtr. Metodun ukur blgede zayf elektrik akml manyetik alanda ak
problemine uygulanmas aratrlm ve Chandrasekhar saysnn ak zerindeki etkisi ilk defa
aratrlmtr. Bu metodunun bu tr almada test edilmesinin nemi olarak hata paynn ve
kararllnn incelenmesinde nemli bir rol oynayacandan dolaydr. Elde edilen sonular gz
nnde tutularak, ukur blgede zayf elektrik akml manyetik alanda ak problemi zld ve
Reynolds ile Chandrasekhar saylarnn ak zerindeki etkisi incelendi. Bu metotun nemli
zelliklerinden bir dieri de; ok zaman adml zm metodu ile denklem sistemi Poisson tip
denklem sistemine dntrlerek zaman serisi zmlerinin yaknsakl ok hzl bir biimde
salanmaktadr. Bu yzden dier metotlarla karlatrldnda Diferansiyel Dnm/Sonlu
Fark Metodunun gvenilir ve daha hassas sonular verdii literatrle karlatrlarak
gsterilmitir ve uygulannn daha kolay olduu grlmtr.
Diferansiyel Dnm/Sonlu Fark Metodu zaman deikenine gre diferansiyel dnm
metodunun, konum deikenlerine ise sonlu fark metodunun uygulanmas ile elde edilen bir
metotdur. Uygulanlan problemin zelliine bal olarak seri formunda zm veya a noktalar
zerinde yaklak zm vermektedir. Chen ve Ju (2004)`de diferansiyel dnm/sonlu fark
metodunu advektif dispersiv tanm denklemine uygulamlardr. 2008 ylnda Chu ve Chen
lineer olmayan s transfer denklemini bu metotla zmlerdir. Yine farkl formdaki bir s
denkleminin zm Chu ve Lo (2008) tarafndan yaplmtr.
st duvar hareketli zayf elektrik akml ukur blgede Newtonyen akkann farkl Reynolds
deerleri ve farkl Chandrasekhar saylar iin zmleri ve zmlerin elde edilmesinde
iterasyon says ve de yaknsaklk zaman aadaki gibi grafiksel, saysal ve tablosal olarak
gsterilebilir. Burada Re, Reynolds saysn ve Q ise Chandrasekhar saysn gstermektedir.
180


BENZOTYOFEN VE NTROTYOFEN EREN BAZI SCHFF BAZLARININ SENTEZ VE
Proje Yrtcs: Do.Dr. Erbil AAR
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Smeyye GM
Fen-Edebiyat Fakltesi - Kimya Blm
ZET
Bu almada 1-benzotiyofen-3-karbaldehit ve 5-nitrotiyofen-2-karboksaldehit; 3-metilanilin, 4metilanilin, 2-kloranilin, 2-etilanilin, 2,4-dikloranilin, 4-kloranilin, 2-bromanilin, 4-bromanilin, 2floranilin,
3-nitroanilin,
2,6-dimetilanilin,
etan-1,2-diamin,
2-metil-4-nitroanilin
ve
benzilmonohidrazon ile reaksiyona sokularak karlk gelen azometin bileikleri elde edildi.
Sentezlenen bileikler, (Z)-1-(1-Benzotiyofen-3-il)-N-(4-klorfenil) metanimin, (Z)-1-(1-Benzotiyofen3-il)-N-(2 bromfenil) metanimin, (Z)-1-(1-Benzotiyofen-3-il)-N-(4-bromfenil)metanimin, (Z)-1-(1Benzotiyofen-3-il)-N-(2-florfenil)metanimin, (Z)-N-(1-Benzotiyofen-3-il)-1-(3-nitrofenil) metanimin,
(E)-1-(1-Benzotiyofen-3-il)-N-(2,6-dimetilfenil) metanimin,
(E,Z)-N,N'-Etan-1,2-diylbis[1-(1benzotiyofen-3-il)metanimin], (E)-1-(1-Benzotiyofen-3-il)-N-(2-metil-4-nitrofenil) metanimin, (2E)-2[(2E)-(1-benzotiyofen-3-ilmetiliden) hidraziniliden]-1,2 difeniletanon, (Z)-N-(4-Metilfenil)-1-(5nitrotiyofen-2-il) metanimin, (Z)-N-(3-Metilfenil)-1-(5-nitrotiyofen-2-il) metanimin, (Z)-N-(2-Klorfenil)1-(5-nitrotiyofen-2-il)metanimin, (Z)-N-(2-Etilfenil)-1-(5-nitrotiyofen-2-il) metanimin, (Z)-N-(2,4Diklorfenil)-1-(5-nitrotiyofen-2-il)metanimin dr. Sentezlenen bu azometin bileiklerinin yaplar IR,
1
13
H-NMR, C-NMR, UV-Vis spektroskopik teknikleri kullanlarak aydnlatld. Uygun zclerde tek
kristalleri hazrlanan bileiklerin kristalografik ve molekler yaplar X-nlar difraksiyon yntemiyle
de belirlendi.
Anahtar Kelimeler: Schiff Bazlar, Benzotiyofen, Nitrotiyofen, min, Azometin, IR, UV-Vis, NMR, X
Inlar.
181

BAZI METAL SAKKARN KOMPLEKSLERNN SENTEZLENMES, YAPILARININ ANALZ

VE SPEKTROSKOPK ZELLKLERNN NCELENMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. brahim UAR
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Hseyin AYAZ
ZET
Bu projede kapsamnda sakkarinin kark liganth metal kompleksleri sentezlenmitir.
Komplekslerin kristal yaplar ve manyetik zellikleri, X-nlar krnm yntemi ve EPR teknii
kullanlarak incelenmitir. Ni(II) ve Co(II) komplekslerinde sakkarinat ligantmn tamamlayc iyon
olarak yapya katld ve Cu(II) ve Zn(II) komplekslerinde ise oksijen atomlar zerinden metal
atomlarna balanma davran gsterdii tespit edilmitir. Diyamanyetik Ni(II), Co(II) ve Zn(II)
2+
kompleksleri Cu katklandrlarak oda scaklnda toz EPR almalar yaplmtr. EPR
spektrumlarnm analizinden paramanyetik merkezin yerel simetrisinin tm kompleksler iin
rombik olduu grlmtr. EPR parametrelerinden yararlanlarak elenmemi elektronun taban
durumu dalga fonksiyonu elde edilmitir.
Anahtar Kelimeler: Sakkarin, sakkarinat kompleksleri, kristal ve molekler yap, EPR.
182


SELANK VLAYETNN SOSYO-EKONOMK YAPISI (1876-1912)
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Nedim PEK
Aratrmac: Doktora rencisi Derya DEMREL
Fen-Edebiyat Fakltesi -Tarih Blm
ZET
almamzda Selanik Vilayetinin Siroz sancandaki sosyal ve kltrel hayatla ilgili bir
takm sonulara varlmtr. ncelediimiz dnem ierisinde Siroz kasabas bata olmak zere
sancaa bal dier kaza merkezlerinde belediyeler tesis edilerek, kasabalarn alt yap
yetersizlikleri ortadan kaldrlmaya allmtr. Demir yolu ann sancaktan gemesi ile birlikte
d dnya ile daha rahat balant kurmaya balayan blge halknn ufku genilemitir. Gndelik
yaamdan eitime kadar birok alanda Osmanl devletinin genelinde etkili olan Avrupallama
dncesi, zellikle sancan merkezi olan Sirozda etkili olmutur. Bu balamda Hristiyan
halkn giyim kuamnda gzle grlr deiiklikler meydana gelmitir. Eitim alannda ise
modern anlamda okullar alm, klasik dnem eitim kurumlar nemini kaybetmitir.
Anahtar Kelimeler: Selanik, Siroz, Sancak, Sosyal Yap.
183


SAMSUN L KLTR BTKLERNDEN ELDE EDLEN RHZOCTONA ZOLATLARININ
GELENEKSEL VE MOLEKLER YNTEMLERLE KARAKTERZASYONU
Proje Yrtcs: Prof.Dr. brahim ZKO
Aratrmac: Doktora rencisi Vildan AKIN MUTLU
ZET
Bu aratrmada Samsun ilinin merkez ve oniki ilesinde yetitirilen Solanaceae,
Brassicaceae, Fabaceae ailelerine ait bitkilerinden elde edilen 70 Rhizoctonia sppizolatmn
geleneksel yntemlerle gruplandrlmas yapld. Elde edilen fungalizolatlarm Rhizoctonia solan
AG 4, AG 7, Rhizoctonia zeae, BN Rhizoctonia AG A,AG F, AG K, AG S gruplarna ait olduklar
tespit edildi. almadan elde ettiimiz baz anastomoz gruplarnn dnya ve lkemiz iin yeni
kayt olduu belirlendi. Fi bitkisinden izole edilen AG A, AG F, AG K ve R.zeae dnyada ilk defa
bu almada tespit edildi. Ayrca Patlcandan izole edilen AGS izolat ise hem dnya hem de
Trkiye iin ilk kayt olma zellii tamaktadr.
AG 7 ise patates bitkisinde ilk kez rapor edildi. Hifal anastomoz reaksiyonlarna dayal olarak
gruplandrlan izolatlar temsil eden izolatlara ITS1-5.8S-ITS2 rDNA blgesi dizi analizleri de
yapld ve izolatlar arasndaki ve alt gruplar iindeki genetik varyasyon belirlendi. Filogenetik
deerlendirmeler sonucunda Rhizoctonia grubuna dahil edilen funguslarm anastomoz gruplar
doruland. AG4 izolatlarmm farkl algoritma sonularna gre oluturulan aalarnda, bu
grup iinde HGI alt grubunun daha fazla eitlilik gsterdii belirlendi. Waitea circinata var. zeae
izolatlarmm kendi ilerinde iki alt dala ayrldklar grld. BN Rhizoctonia AG-A izolatlarmm iki
soy hattna ayrld belirlendi. AG S izolat ile yaplan filogenetik deerlendirmeler bu izolatm
hem Trkiye hem de dnya iin ilk kayt olduu belirlendi. zolatlar arasndaki genetik farklln
belirlemek amacyla ITS1-5.8S-ITS2 gen blgesiyle yaplan deerlendirme sonucunda her
anastomoz grubunu temsilen 9 izolat seildi. Belirlenen izolatlarn 18S rDNA dizi analizlerinin
oluturulan aalarnda VM10SL izolatmn AG4HGI izolat olduu belirlenirken dier izolatlarn
anastomoz gruplar tam olarak belirlenemedi.
Anahtar Kelimeler: Rhizoctonia spp., rDNA-ITS, 18S filogeni, anastomoz gruplar.
184


BAZI DOAL YENLEBLR MANTARLARIN ANTOKSDANT
AKTVTELERNN ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Do.Dr. Tevfik ZEN
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Demet KIZIL
Fen - Edebiyat Fakltesi - Kimya Blm
ZET
Lactarius deliciosus (L.) Gray, Ramaria flava (Schaeff.) Quel, Plourotus ostreatus (Jacq.) P.
Kumm, Boletus edulis Bull, Amanita caesarea (Scop.) Pers, Grifola frondosa (Dicks.) Gray,
Hydnum rependum L, Lactarius piperatus (L.) Pers, Lactarius volemus (Fr.) Fr. ve Leatiporus
sulphureus (Bull.) Murrill Sinop un Ayanck ilesinin kylerinde tketilen doal yenilebilir mantar
trleridir. Bu tez almasnda kullanlan mantar rneklerinin metanol ekstraktlarnn bileen
analizleri ve antioksidant aktiviteleri spekrofotometrik olarak tayin edildi. Mantar ekstraktlarnn
her birinin toplam fenol, flavonoid, antosiyanin, -karoten, likopen ve C vitamini analizleri yapld.
Ekstraktlarn fenolik ierii 0,92-6,18 GAE mg/g arasnda, flavonoid ierii 0,42-1,36 mg
katein/g arasnda, antosiyanin ierii 15,09-271,22 g siyanidin-3-glukozid/g arasnda, karoten ierii 0,03-0,41 mg/100 mL arasnda, likopen ierii 0,02-0,31 mg/100 mL arasnda ve
C vitamini ierii 4,34-5,25 mg askorbik asit/g arasnda olduu tespit edildi. Mantar rneklerinin
ve standart antioksidant maddelerin antioksidant aktiviteleri, toplam antioksidant aktivitesi,
indirgeme gc, hidroksil radikali giderme aktivitesi, serbest radikal giderme aktivitesi, metalelat aktivitesi, hidrojen peroksit giderme aktivitesi, speroksit radikali giderme aktivitesi,
+
deoksiriboz aktivitesi, ABTS radikali giderme aktivitesi ve lipid peroksidasyon inhibisyon
aktivitesini ieren farkl test yntemleriyle aratrld. Antioksidant aktivite tayinlerinde pozitif
kontrol olarak, standart antioksidant maddelerden btillenmi hidroksianisol, btillenmi
hidroksitoluen, askorbik asit ve troloks kullanld. Farkl konsantrasyonda (50-500 mg/mL)
ekstraktlarn ve standart antioksidant maddelerin zeltilerinin antioksidant aktiviteleri
konsantrasyona bal olarak artt ve ekstraktlarn aktivitesi standart antioksidant maddelerden
etkili olduklar gzlenmitir.
Bileen analiz ve aktivite sonular SPSS (Statistical Packages for the Social Sciences)
20.00 paket programndaki Manova ve Tukey testi kullanlarak sonular arasnda anlaml fark
olup olmad deerlendirildi.
Anahtar Kelimeler: Doal Yenilebilir Mantarlar, Antioksidant Aktivite, Toplam Fenolik Bileikler.
185


GLARDI (TERME/SAMSUN) TABATI KORUMA ALANI VEJETASYONUNDAK
SKSESYONAL SRELER ZERNE BR ARATIRMA
Proje Yrtcs: Do.Dr. Hasan KORKMAZ
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Cebrail YILDIRIM
ZET
Bu almada zel koruma statsnde olduundan, doal bitki rts zerindeki tahribat
etkisinin de minimum dzeyde olduu, Glard (Terme/Samsun) Yaban Hayatn Gelitirme
Alanndaki progressif sksesyonal gelimeler, floristik ve ekolojik zelliklerine gre incelenmitir.
alma alannda sulak alan temsil eden 6, kumul alan temsil eden 4 komnitenin sksesyonal
sralamas, gzlemlere dayal verilerle saysal olarak analiz edilmitir. Sksesyonu aratrma
yntemlerinden birka kullanlarak elde edilen sonular karlatrlmtr. Tr zenginlii ve tr
eitlilii ile alma alanndaki sksesyonal basamaklar arasndaki ilikiler incelenerek,
sksesyonal srecin nasl gelitii aratrlmtr. Ayrca floristik kompozisyondaki bitkisel yaam
formu gruplarnn sksesyonal srece bal olarak nasl deitii belirlenmeye allmtr.
Blgedeki sksesyonal srelerin dinamiklerini ve sksesyonal srece etki eden evresel
parametrelerin neler olduunu belirlemek iin, dolayl ordinasyon tekniklerinden DCA ve direkt
ordinasyon tekniklerinden CCA yntemleri kullanlmtr. Tm bu yntemlerden elde edilen
sralamalarn birbirini dorulad ve benzerlik gsterdii tespit edilmitir.
Anahtar Kelimeler: Sksesyon, hidroser, psammoser, CCA, DCA, eitlilik, Glard, Terme.
186


ORTA KARADENZ BLGESNDE YAYILI GSTEREN BAZI TANACETUM L.
(ASTERACEAE) TAKSONLARI ZERNDE MORFOLOJK VE ANATOMK BR ARATIRMA
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Tlay Ayta AKN
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi aban DERE
ZET
Bu almada Orta Karadeniz Blgesinde yayl gsteren Tanacetum L.(Asteraceae)
cinsine ait 4 tr (T. macrophyllum, T. parthenium, T. poteriifolium ve T.vulgare) morfolojik,
mikromorfolojik ve anatomik ynden incelenmitir. Trlerin tm morfolojik zellikleri incelenerek,
kantitatif olanlarn lmler ialnmtr. Elde edilen bulgular, Trkiye Floras ile karlatrlm ve
ilave bilgiler elde edilmitir.
Trlerin gvde, yaprak, ligulat iek, disk iek, aken ve fillari rneklerinin mikromorfolojik
zelliklerinin incelenmesi sonucu, taksonlar arasnda baz farkllklar tespit edilmitir.
Mikromorfolojik almalar, bu organlar zerinde bulunan rt ve salg tylerinin nemli
farkllklar gsterdiini ortaya koymutur.
Anatomik aratrmalar, her taksona ait rneklerin kk, gvde ve yapraklarndan alnan enine
kesitler ve ayrca yaprak yzeysel kesitleri zerinde yaplmtr. Elde edilen sonularn,
Tanacetum cinsinin genel anatomik yapsn yanstt grlm,bununla birlikte baz farkllklar
da tespit edilmitir. Trlerin anatomik zellikleri karlatrlarak, aralarndaki farkllklar ortaya
konulmutur. Kkte korteks tabakasnda salg kanallarnn varl ve belirgin bir zn bulunuu
trler arasnda farkllklar gstermektedir. T. macrophyllumun gvdesinde epiderma altnda
uzam parenkimatik hcrelerden oluan bir parenkima tabakasnn varl ayrt edici bir
zelliktir. Yaprak anatomisi ise genel benzerlik gstermekle beraber, T. vulgarenin ekvifasiyal
mezofile sahip olduu belirlenmitir. Bu tr, bifasiyal mezofile sahip olan dier 3 trden farkllk
gstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Compositae, Tanacetum, anatomi, morfoloji, mikromorfoloji.
187

BAZI AZO-BOYAR MADDELERN FOTOKATALTK BOZUNMA KNETNN

VOLTAMETRK VE SPEKTROFOTOMETRK YNTEMLERLE ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Necati MENEK
Aratrmaclar: Yksek Lisans rencisi Ceren UURLAR, Okan UARLI,
Yrd.Do.Dr. Yeliz KARAMAN, Yrd.Do.Dr. Saim TOPU
ZET
Bu almada. Azo boyarmaddelerden olan 1-(1-Hidroksi-4metil-2-fenilazo)-naftol-4-slfonik
asit (Calmagite)in H2O, H2O2/UV ve US yntemleri ile bozulma kinetii aratrlmtr. 254 ve
365 mm dalga boyunda UV n altnda gerekletirilmitir. Btn almalar niversal tampon
olarak kabul edilen Britton Robinson tamponunda (pH 2,0-12,0 oda scaklnda yrtlmtr.
Optimum koullar tesbit etmek amacyla balang boyarmaddenin balang deriim,
pH,katalizr (TiO2,H2O2) miktar gibi fotokatalitik kinetii etki eden parametreler belirlenerek,
almalarda Calmagitenin bozunma hz sabiti H2O2/UV/US > H2O2/US > TiO2/UV/US > TiO2/US
> US srasyla azalmaktadr. Elde edilen sonulardan, renk gideriminde homjen ileri oksidasyon
tekniklerinin heterojen tekniklerdwen daha etkili olduu grlmtr.
Anahtar Kelimeler: Azo boyarmadde, Calmagite, TiO2, Fotokatalizr, leri Oksidasyon
Teknikleri, Fotokatalitik Bozunma.
188


BAZI PRMDN TREV BLEKLERN SENTEZ, MOLEKLER YAPILARININ VE
Aratrmac: Doktora rencisi kriye AKMAK
ZET
Bu almada, elektron verici gruplar tayan anilin trevleri (anisidinler, toluidinler) ile
ailklorrlerin (2,3-dimetoksibenzoil klorr ve 3-asetoksi-2-metilbenzoil klorr) zayf bazik
ortamda etkiletirilmesi sonucu 14 adet sbstite ikincil amit bileiklerinin sentezi gerekletirildi.
Bu bileiklerden 7 tanesi ilk defa sentezlenmi benzamit trevleridir (8-14).
13
Sentezlenen bu bileiklerin yaplarnn aydnlatmasnda; IR, 1H- NMR ve C- NMR
spektroskopisi, X-nlar krnm yntemi ve elementel analiz teknikleri kullanld.
Sentezi gerekletirilen toplam 14 adet bileikten 10 tanesinin ayrca X-nlar krnm
yntemiyle molekl yaplar akla kavuturulmutur.
Anahtar Kelimeler: kincil amitler, amit, benzamitler, sentez, ailklorrler.
189


AIR METAL YONLARIYLA KRLETLM TOPRAKLARIN KARADENZ BLGESNDE
YETEN BAZI TEK VE OK YILLIK BTKLER KULLANILARAK
TEMZLENEBLRLNN ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Ahmet UYANIK
Aratrmac: Doktora rencisi Seydahmet AY
ZET
Bu almada, Karadeniz Blgesi doal bitki rtsnde bulunan Althaea rosea (Glhatmi),
Lonicera japonica (Hanmeli), Salvia virgata (Adaay) ve Dahlia hybrata (Yldz iei) ss
bitkilerinin Cd(II), Pb(II), Ni(II) ve Cu(II) ar metal iyonlarnn sentetik olarak kirletilmi
topraklardan temizlenebilirliindeki etkinlii aratrlmtr. EDTA (etilendiamintetraasetik asit) ve
TA (tanik asit) gibi iki farkl elatlatrc maddenin bu temizlemeye etkisi de ayrca allmtr.
Elde edilen bulgulara gre hem EDTA, hem de TA bitkilerin kk ve dallarndaki metal deriimini
artrmtr. TA ayn artlar altnda, ss bitkilerinin metal biriktirmesinde etkili bir kimyasal olarak
bilinen ve ok yaygn kullanlan EDTAdan daha iyi sonular vermitir. Buna ek olarak, EDTAnn
baz trler iin zehir etkisi gsterdii ve bitkilerin bymesini kstlad da bilinmektedir. zellikle
Althaea rosea, Lonicera japonica ve Salvia virgata ss bitkilerinin yapraklarnda ve dallarnda
yksek BCF (Biriktirme Faktr) ve TF (Tama Faktr) gzlemlendii iin, metal kirlilii ieren
topraklarn temizlenmesinde bu bitkilerin hiperakmlatr bitki olarak kullanlabilecei sonucuna
ulalmtr.
Anahtar Kelimeler: Fitoremediasyon, Ar Metaller, Ss Bitkileri, Tanik Asit, EDTA.
190


GRESUN KIYI ERD DENZ SUYU KALTES MEVSMSEL DEMNN BELRLENMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Nazmi POLAT
Aratrmac: Doktora rencisi Tamer AKKAN
ZET
Bu almann amac Giresun ky eridi deniz suyu ve sediment kalitesi mevsimsel
deiiminin belirlenmesidir. Deniz suyu rnekleri aylk olarak 1 m derinlikten 24 alt istasyondan
(8 ana istasyonu temsilen) Haziran 2012 ile Mays 2013 tarihleri arasnda toplanmtr. Toplanan
bu rnekler mikrobiyolojik analiz (total koliform, fekal koliform, fekal streptokok, E. coli ve total
bakteri says) ve fizikokimyasal analize (scaklk, tuzluluk, iletkenlik, znm oksijen, toplam
znm madde, ORP, pH, toplam askda kat madde, alkalinite, sertlik, BO, slfit, slfat, nitrit
azotu, nitrat azotu, toplam amonyak azotu, amonyak, amonyum, toplam fosfor, ortofosfat, klorofil
a, sodyum, potasyum, anyonik yzey aktif madde ve TRIX indeksi) tabi tutulmutur. Mevsimsel
olarak Ekman grab ile toplanan sediment rneklerinde pH, % yanabilen madde miktar ve % su
ierii belirlenmitir. Ayrca, mevsimsel olarak deniz suyu ve sediment rneklerinin ar metal
(Al, Cr, Mn, Fe, Co, Ni, Cu, Zn, Cd, Pb) ierikleri de aratrlmtr. Btn su kalite parametreleri
Su Kirlilii Kontrol Ynetmeliine uygunluuna gre deerlendirilmitir. Aratrma sonularnda
elde edilen bu parametrelerin ounda SKKY limitlerinin ald belirlenmitir. Ayrca, rneklerin
ounda nemli derecede yksek ar metal konsantrasyonlar kayt edilmi ve aratrma
alannn trofik seviyesi (TRIX indeksi) trofik olarak saptanmtr.
Giresun kys boyunca ilelerin birou su kirlilii problemiyle kar karyadr. Bu alandaki
sular youn tatl su girdileri, evsel ve tarmsal atklar tarafndan nemli dzeyde etkilenmektedir.
Sonu olarak, ky eridinin dzenli izleme programlaryla deerlendirilmesi nerilmektedir. Aksi
takdirde, bu durum halk sal asndan potansiyel bir risk tamaktadr.
Anahtar Kelimeler: Karadeniz, Giresun, Ky eridi, Deniz Kirlilii, Ar metal, Halk sal.
191


KARADENZ SAMSUN KIYI BLGES MESOZOOPLANKTON FAUNASI VE
MEVSMSEL DEM
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Arif GNLOL
Aratrmac: Doktora rencisi Eda DENZ
ZET
Karadeniz'in Samsun Ky Blgesi mesozooplankton faunas Nisan 2012- Mart 2013 tarihleri
arasnda incelenmitir. Aratrma blgesinde seilen 4 istasyondan aylk olarak alnan su
rneklerinde mesozooplankton faunasnn tr kompozisyonu, bolluk ve biyoktle deerleri ve
bunlara etki eden fiziko-kimyasal faktrler belirlenmitir. Mesozooplankton bolluk verilerinden
Bray-Curtis benzerlik matrisi oluturulmu ve rnek gruplarna birletirici hiyerarik kmeleme
analizi, ok boyutlu leklendirme analizi, benzerlik analizi (ANOSIM), benzersizlik analizi
(SIMPER) uygulanmtr. Ayrca gruplar arasndaki farkllklardan sorumlu ve kommniteyi
ynlendiren trlerin evresel deikenler ile ilikisinin incelemek amacylada kanonik uyum
analizi (CCA) uygulanmtr. Aratrmamzda holoplankton faunasnda Calanus euxinus,
Pseudocalanus elongatus, Paracalanus parvus, Centropagaes ponticus, Acartia clausi,Oithona
similis, Euterpina acutifrons, Canuella perplexa, Pleopis polyphemoides, Penilia avirostris,
Evadne spinifera, Pseudoevadne tergestina, Oikopleura dioica, Sagitta setosa, Noctiluca
scintillans, Favellasp. olmak zere toplam 16 tr tespit edilmitir. Meroplankton faunasnda ise
bivalve larvas, sirriped larvas, sirriped siprisi, dekapod zoea larvas, gastropod larvas, poliket
larvas, ostrakod, balk yumurtas, balk larvas, tunikat larvas ve Branchiostoma sp. larvas
tespit edilmitir.
0
Aratrmamzda fizikokimyasal analizlerden su scakl yzeyde 28.5-10.2 C, derinliklerde
0
ise 23.9-9.2 C llmtr. Yzey suyunda pH deeri 9,56-5,38, derinliklerde 9,41-6,04
arasnda deimitir. NH4-N, PO4-P ve SiO2'nin en yksek ve en dk deerleri srasyla 1,130,01mgL ; 1,4-0,01mgL ; 1,48-0,01 mgL olarak llmtr. Mesozooplankton bolluk
verilerinden elde edilen benzerlik matrisinin birletirici hiyerarik kmeleme analizi sonucu %55
ve %64 benzerlik seviyesinde grup (ilkbahar liman, yaz ve k) belirlenmitir. rnek gruplar
arasnda benzerlik(ANOSIM), benzersizlik analizi (SIMPER) ve tr bolluklar ile evresel
parametreler arasnda yaplan CCA analizi sonularna gre trlerin dalmna scaklk, tuzluluk,
NH4-N, seki disk derinlii ve pH etkili olmutur.
Anahtar Kelimeler: Karadeniz, Mesozooplankton, Bolluk, Biyomas, MDS, ANOSIM, SIMPER,
CCA.
192


DOU ve ORTA KARADENZ BENTOPELAJNDE DAILIM GSTEREN MEZGT
(Merlangius merlangus euxinus (Nordmann, 1840)) POPULASYONUNUN OTOLT
MORFOLOJS ve GENETK ZELLKLER LE OLASI ALANSAL VARYASYONLARININ
NCELENMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Aysun GM
Aratrmac: Doktora rencisi Yahya TAYHAN
Tarihi:03.04.2014
ZET
Bu almada, Dou ve Orta Karadeniz bentopelajiinde dalm gsteren mezgit
(Merlangius merlangus euxinus (Nordmann, 1840)) rneklerinde otolit ekil analizi, ksmi mtDNA
sitokrom b geni dizi analizi ve 5 mikrosatellit lokus blgesi kullanlarak iki blge arasndaki
alansal varyasyonlar incelenmitir. Dou ve Orta Karadeniz blgelerinden temin edilen toplam
480 mezgit rneinin otolitleri ekil indeksleri ve eliptik fourrier katsaylar kullanlarak ekil
analizi ile incelenmitir. Mezgit otolitinin eklinin somatik geliimden etkilendii belirlenmitir. Ek
olarak, ekil indeksleri bakmndan eeyler arasnda fark olmamasna ramen eliptik fourrier
katsaylar ile yaplan ekil analizinde eeyler arasnda farkllk gzlenmitir. Dou ve Orta
Karadeniz blgelerinden elde edilen mezgit rneklerinin otolitleri ekil indeksleri asndan
farkllk gstermitir. Ayrca, eliptik fourrier katsaylar asndan diilerde blgeler aras fark
varken, erkeklerde ise blgeler arasnda fark yoktur. Dier taraftan, her iki yntem ile tanmlanan
otolit ekilleri Dou ve Orta Karadeniz blgelerinde kark olarak nemli dzeyde farkl grup
oluturmaktadr. almada, 28 adet mezgit bireyinin mtDNA sitokrom b gen blgesinde toplam
15 haplotip tespit edilmitir. Dou Karadeniz blgesinde haplotip eitlilii % 70, Orta Karadeniz
blgesinde % 98 bulunmutur. 60 adet mezgit bireyinin be mikrosatellit lokusu iin Dou
Karadenizde allel eitlilii 12.6 hesaplanrken, Orta Karadeniz iin bu deer 11.2 olarak
hesaplanmtr. Tm rneklerde allel eitlilii 16.2dir. Her iki genetik yntemde de, blgeler
aras bir farkllk gzlenmemitir. Fakat, mezgit bireyinin mtDNA sitokrom b gen blgesindeki
nkleotid farkll ile 2 soy hat tespit edilmitir.
Sonu olarak, Dou ve Orta Karadeniz blgelerinde mezgit populasyonunda, birbirinden
bamsz lokal stoklar bulunmad gr benimsenmitir.
Anahtar Kelimeler: Mezgit, Merlangius merlangus euxinus, Karadeniz, otolit ekil analizi, eliptik
fourier analizi, mtDNA, mikrosatellit belirteler, populasyon genetii.
193


ATI ARTIKLARINDA YON BELRLEME ALIMASI
Proje Yrtcs: Prof.Dr. A. Nur ONAR
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi zge ZEN
ZET
At atklar iinde yer alan kk iyonik trlerin elektroforez ile tayini yaplmtr. Tayini
dnlen trler nitrat,nitrit ve tiyosiyanr anyonlar olmakla birlikte bromr iyonu da eklenmitir.
Kapiler elektroforez yntemi ile asidik pH tamponlar kullanlarak nitrat,nitrit ve tiyos,yanr
anyonlarnn en iyi ayrm iin koullar saptanmtr. Kalibrasyon erileri iki farkl scaklk ve
potansiyel kullanlark hazrlanmtr. Svap rneklerinde gelitirilen yntem baaryla uygulanarak
nihai hedefe varlmtr. Gelitirilen yntemde kullanlan tampon zeltinini pHs 3,5 tur. At
artklarnda nitrat ve nitrit tayini iin dk pH kullanm literatrde bulunmamaktadr. Bu adan
yntem yenilik getirmektedir. Bu asidik pHta ayrma hzl,ucuz,etkin ve az n ilen gerektiren
yntemdir.
Anahtar Kelimeler: At atklar, kapiler elektroforez, nitrat, nitrit.
194


N-(P-SBSTITEARIL)IMIT BLEKLERNN SENTEZ VE AST KATALZL HDROLZ
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Elvan UYAR TOLGAY
ZET
Bu almada N-(Fenil)ftalimit, N-(4-Metilfenil)ftalimit ve N-(4-Klorfenil)ftalimit bileikleri
sentez edildi ve kinetik alma iin asetonitrilde stok zeltileri hazrland. Sentezlenen
bileiklerin asit katalizli hidrolizleri H2SO4, HClO4 ve HCl zeltilerinde 50,00,1 Cde incelendi.
Elde edilen verilere Ar Asitlik metodu, aktivasyon entropisi ve sbstitent etkisi
uygulandnda farkl asit konsantrasyonlarnda A2 mekanizmas ile uyumlu olduu grld.
allan bileiklerin asit katalizli hidrolizlerinde kullanlan asitlerin katalitik etkileri farkl asit
konsantrasyonlarnda H2SO4>HCl>HClO4 srasndadr. Bu sralama A2 mekanizmas iin
karakteristiktir.
Anahtar Kelimeler: Arilftalimitler, Ar Asitlik, Hidroliz, Asit Kataliz, Aktivasyon Entropisi,
Sbstitent Etki.
195

FTALOSYANN BLEKLERNN VE POLMERLERNN SENTEZ VE SPEKTROSKOPK

ZELLKLERNN NCELENMES
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Canan TAI
ZET
Bu proje kapsamnda yeni polimerik yapl ftalosiyanin kompleksleri sentezlenmi ve eitli
karakterizasyon teknikleri ile yap aydnlatmas yaplmtr. Ftalosiyanin ve trevleri molekl
yaplarndaki sonsuz konjugasyondan dolay olduka kararl bileiklerdir ve bu zellikleri
sebebiyle malzeme biliminde, tpta kla aktifketirilen fotosensitizerler olarak, malzemelerde
fonksiyon ilerletici materyal olarak olduka yaygn kullanlmaktadr. Birok alanda kullanmn
belirleyen etken znrlkleridir ve elde ettiimiz ftalosiyanin polimerleri yaygn zclerde
znmektedir. Bu da kullanabilirliini aratrlmas yolunda sevindirici bir sonutur.
Anahtar Kelimeler: Ftalosiyanin, Polimerik Ftalosiyanin, Metalli Ftalosiyanin.
196

AZAMAKROSKLK BLEKLERN SENTEZ VE SPEKTROSKOPK

Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Songl AHN
ZET
Bu proje kapsamnda yeni polimerik yapl ftalosiyanin kompleksleri sentezlenmi ve eitli
karakterizasyon teknikleri ile yap aydnlatmas yaplmtr. Ftalosiyanin ve trevleri molekl
yaplarndaki sonsuz konjugasyondan dolay olduka kararl bileiklerdir ve bu zellikleri
sebebiyle malzeme biliminde, tpta kla aktifletirilen fotosensitizerler olarak, malzemelerde
fonksiyon ilerletici materyal olarak olduka yaygn kullanlmaktadr. Bir ok alanda kullanmn
belirleyen etken znrlkleridir ve elde ettiimiz ftalosiyanin polimerleri yaygn zclerde
znmektedir. Bu da kullanabilirliini aratrlmas yolunda sevindirici bir sonutur.
Anahtar Kelimeler: Ftalosiyanin, Polimerik Ftalosiyanin, Fotodinamik Terapi.
197


TRKYE'DEK CALOPTERYX (INSECTA:ODONATA) CNSNN MOLEKLER FLOGENS
Proje Yrtcs: Prof.Dr. slam GNDZ
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Cansel YALIN
ZET
Trkiyede Calopteryx Leach, 1815 (Odonata) cinsi iki tr ile temsil edilir: Calopteryx virgo ve
Calopteryx splendens. Her iki tr de taksonomik durumlar belirgin olmayan, ok sayda farkl
morfolojik alt gruplar ierir. Bu almada, Calopteryx iin tannan tr ve alt trlere ait geni bir
corafik blgeden rnekleme yaparak, bir mitokondriyal gen (16S rDNA) ve bir tane de nklear
gen (ITS1-5.8S-ITS2 rDNA) allmtr. Buna gre C. splendens grubunun daha nceki
almalarda fazlas ile tr alt kategorilere blnm olduu ve aslnda bugn kabul edilenden
ok daha az alt tre sahip olmas gerektii ortaya konulmutur.
Anahtar Kelimeler: Odonata, Calopteryx, Filogeni, 16S rDNA, ITS, Trkiye.
198


ORUM EHR'NDE TARHSEL KORUMA VE EHR TURZMNE KATKILARI
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Ali YILMAZ
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Fatma DEMRC
Fen - Edebiyat Fakltesi - Corafya Blm
ZET
ehirlere ynelik turistik seyahatlerin giderek artt gnmz dnyasnda turizm, ehirlerin
ekonomisinde ve kalknmasnda giderek daha nemli hale gelmektedir. Bu adan ehirlerin,
turizm gelirlerini artrmak, ulusal ve uluslararas turizmden daha fazla pay almasn salamak
gerekmekte ve bu kapsamda almalar yrtlmektedir. Ayrca gnmzde ehirlerin gelime
ve yenilenme eilimleri artm ve buna paralel olarak ehirsel deiim hzlanmtr.
Bu balamda yrtlen bu proje de de, orum ehrindeki tarihi yap ve meknlarn, ehrin
modern yaamna katlarak ehir turizmine kaynak oluturmas durumu ve turizmin geliimine
olan katklar incelenmitir. Bu kapsamda, orum ehrinin meknsal geliimi ortaya konularak,
tarihi yap ve meknlarn, ehrin yenilenme hareketleri ve geliiminden nasl etkilendii
aratrlmtr. almalar corafyann aratrma yntemleri ve prensipleri erevesinde yaplan,
arazi gzlemi ve mlakatlar ile ekillenmitir. almada ncelikle orum ehrinde ve yakn
evresindeki tarihi yap ve mekanlar belirlenmi olup, ehrin sahip olduu bu tarihi mirasn
koruma durumlar ve sorunlar ele alnmtr. Ayrca, ehirdeki tarihi yap ve mekanlarn ehrin
turizmine salayaca olas katklar deerlendirilmi ve mevcut sorunlar tespit edilmitir.
Sonuta; tm sorunlara zm nerileri getirilerek, ehirdeki bu tarihi yap ve mekanlarn
kullanmnn ehrin geliiminde ve ekonomisinde nemli katklar salayabilecei anlalmtr.
Anahtar Kelimeler: ehirsel geliim, Tarihsel koruma, ehir turizmi, orum.
199


ADALARIN (BURGAZADA, BYKADA, HEYBELADA VE KINALIADA) FARKLI
LOKALTELERDEN NADR AKTNOMSET ZOLASYONLARI VE 16S RRNA GEN BLGES
LE MOLEKLER TPLENDRLMELER
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Kamil IIK
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Salih SARICAOLU
ZET
Bu almada, Marmara Blgesinde bulunan Burgazada, Bykada, Heybeliada ve
Knaladann 9 farkl lokalitesinden alnan toprak rneklerinden aktinomiset izolasyonu
gerekletirilmitir. zolatlarn 16S rRNA blgesine ait nkleotit dizileri elde edilmi ve filogenetik
analizlerle molekler tiplendirilmeleri yaplmtr. Toprak rneklerine dilsyon plaka, skroz
gradient ve % 1.5luk fenol yntemleri uygulanarak be farkl besiyeri ortam kullanlm ve test
sularnn izolasyonu gerekletirilmitir. zole edilen 142 organizma ierisinden 62
organizmann 16S rRNA gen blgesinin PZR almalar tamamlanmtr. 16S rRNA gen blgesi
nkleotit dizi analizi sonularna gre izolatlarn Actinomadura, Agromyces, Geodermatophilus,
Kribbella, Micromonospora, Nocardia, Nonomuraea, Rhodococcus ve Strepromyces olmak
zere 9 farkl aktinomiset cinsinin yesi olduklar belirlenmitir. Mega 5 paket program
kullanlarak bu izolatlar ierisinden 45 tanesinin en yakn tip trleri ile filogenetik analizleri
gerekletirilmitir. PHYDIT program kullanlarak izolatlarn en yakn tip trleri ile yzde
benzerlik ve nkleotit farkllk tablolar oluturulmutur. Mega 5 program kullanlarak oluturulan
dendogramlar ve PHYDIT program ile oluturulan tablolarn verileri birlikte yorumlanarak yeni
tr olma ihtimali yksek olan izolatlar belirlenmitir. 16S rRNA gen blgesi filogenetik analizlerine
gre; B2F13 (Actinomadura sp.), H1R4, H2R15 (Nonomuraea sp.), K1R19 (Rhodococcus sp.),
K2R35 (Micromonospora sp.), K2R76, K2R77, Z1R7, Z1R34, Z2S13 (Strepromyces sp.) ve
Z2R53 (Geodermatophilus sp.) izolatlarnn olas yeni trler olarak lkemiz adalarndan literatre
girecekleri tahmin edilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Actinomycetes, 16S rRNA, Molekler Karakter.
200


NONOMURAEA CNSNE AT ZOLATLARIN MULTGEN DZ ANALZNE DAYALI
FLOGENETK SSTEMAT
Proje Yrtcs: Do.Dr. Anl SAZAK
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Fatma eyma GKDEMR
ZET
Bu almada; Tokatn Niksar lesinin amii Yaylas orman ii, Osmaniyenin Yarpuz
Kynn, Karyce Orman ii ile Kahramanmaran Gksun lesinin, Binboa Da etekleri
ormanlk alanndan olmak zere farkl lokaliteden alnan toprak rneklerinden bakteri
izolasyonu yaplmtr. 16S rRNA dizi analizlerine gre Nonomuraea cinsine ait olduu belirlenen
5 izolat ve eitli kltr koleksiyonlardan elde edilen bu izolatlar ile bu izolatlara en yakn 17 tip
trleri ile filogenetik ilikilerin belirlenmesi amacyla multi gen dizi analizleri yaplmtr.
Yaplan filogenetik analizlerde; RNA polimeraz beta alt birimini kodlayan gen blgesi (rpoB),
DNA giraz beta alt birimini kodlayan gen blgesi (gyrB), Triptofan sentetaz enziminin beta alt
nitesini kodlayan gen blgesi (trpB) ve hcresel fonksiyonlarda grev alan nemli bir proteini
kodlayan gen blgesi (recA) housekeeping (kontrol) genleri kullanlmtr.
zolatlarn ve tip trlerinin gyrB, rpoB, recA ve trpB gen blgelerinin sekans analizi
tamamlandktan sonra, filogenetik pozisyonlarnn belirlenmesi iin Neighbour Joining metodu ve
Jukes-Cantor filogenetik uzaklk matriksi kullanlmtr. Oluturulan filogenetik aalarn
bootstrap analizleri 1000 tekrarl olarak yaplmtr. Ayrca, gen blgelerinin birletirilmesiyle elde
edilen dizilerin genetik uzaklklar hesaplanmtr. Multi lokus dizi analizinde kullanlan gen
blgelerinin analiz sonular gz nne alndnda bu gen blgelerinin tr ii ve trler aras
ayrtrma gcnn Nonomureaea cinsi iin 16S RNA gen blgesinde daha etkili olduu
sonucuna varlmtr. Gen blgeleri ierisinde en yksek ayrm gc gyrB ve trpB gen blgeleri
dizi analizlerinden elde edilmitir. Yaplan bu alma, Nonomuraea cinsini de kapsayan
Streptosporangiaceae familyas yelerinin filogenisinde housekeeping genlerin kullanld ilk
alma olmas yn ile gelecekte bu cins ile ilgili yaplacak almalara nclk edecei
dnlmektedir.
Anahtar Kelimeler: Nonomuraea, MLSA, Filogenetik sistematik.
201


ARAMBADA ANTI TEKNNDE NAA EDLEN USTACALI KY VE KOCAKAVAK
KY CAMLER
Proje Yrtcs: Do.Dr. Eyp NEFES
lahiyat Fakltesi Trk slam Sanatlar Anabilim Dal
ZET
Samsun yresi, ahap camiler bakmndan olduka zengin bir blgedir. Yredeki ahap
cami yapm gelenei yakn zamana kadar geliimini srdrerek devam ettirilmi gzkmektedir.
Son yllarda yaplan deerli almalarla bu eserlerin ou tantlmtr. Biz bu almamzda,
yeni tespit ettiimiz Ustacal ky Camii ile Kocakavak Camiilerini tantmaya alacaz.
Anahtar Kelimeler: Samsun, Ahap(ant) camiler.
202

Proje No: PYO.IKT.1901.12.001

ELMAN YAPAY SNR AINA DAYANAN YEN BIR KISMI EN KK KARELER METODU
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Elif BULUT
Aratrmac: Do.Dr. Erol EROLU
ktisat Fakltesi
ZET
Ksmi en kk kareler regresyonu, ksmi en kk kareler analizi (KEKK) ve oklu
dorusal regresyon analizinden oluan ok deikenli istatistiksel bir yntemdir. Ksmi en kk
kareler yntemi ile fazla sayda olan ve aralarnda oklu dorusal balant bulunan aklayc
deikenler, baml ve aklayc deikendeki deiimi byk lde aklayan daha az sayda
ve aralarnda oklu dorusal balant sorunu olmayan yeni deikenlere (bileen)
indirgenmektedir. Fakat baz problemli veri setlerinde dorusal en kk kareler metodu
memnun edici sonular vermemektedir. Byle durumlarda dorusal olmayan en kk kareler
yntemi literatrdeki yerini almtr. Qin ve McAvoy (1992) dorusal olmayan ksmi en kk
kareler regresyonuna dayanan yeni bir ileri beslemeli yapay sinir a nermilerdir. Bu almada
Qin ve McAvoy (1992) almas temel alnarak Elman ileri beslemeli yapay sinir ana dayanan
yeni bir dorusal olmayan ksmi en kk kareler metodu gelitirilmitir.
Anahtar Kelimeler: Ksmi en kk kareler regresyonu, Elman yapay sinir a, tahmnleme, ileri
beslemeli yapay sinir a.
203


POL(ETLEN-OKST)/KL/SLKA NANOKOMPOZT MALZEMELERNN FABRKASYONU
VE KARAKTERZASYONU
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Engin BURGAZ
Aratrmac: Ar.Gr. Mehmet YAZICI
Mhendislik Fakltesi - Malzeme Bilimi ve Mhendislii Blm
ZET
Polimer halkalarnn nanoparacklar arasndaki kprlemesiyle kurulan faz ayrmas fizii
kullanlarak zelti enterkalasyon tekniiyle poli (etilen oksit) (PEO)/kil/silika nanokompozitleri
hazrlanmtr. Nanokompozitlerin enterkalasyon morfolojisi, Toz X-In Krnm (XRD)
tekniiyle doruland. PEO molekllerinin eter oksijeninin titreim modlar kilin sodyum katyonlar
ile eter oksijenin koordinasyonu sayesinde ve hidrofilik ttm silikann yzey silanol gruplarnn
eter oksijeni ile yaptklar Hidrojen Balar sonucunda kaymaya uramtr. Taramal elektron
mikroskopi (SEM) sonularna gre, siferulit hacimleri ierisindeki nanoparack topaklanmalarn
ortalama younluunun siferlitler arasndaki blgelere gre daha fazla olduu gzlemlenmitir.
Saf PEO ve PEO/kil nanokompozitlere gre, PEO/kil/silika hibrid malzemelerin zellikleri nemli
lde artma gstermitir. Arlka %10 kil ve %5 silika ieren nanokompozit malzeme %15 kil
ieren nanokompozit sistemine gre ok daha fazla yksek modl ve daha dk kristallie
sahiptir. Kristallemedeki d ve mukavemetteki arti hibridlerin morfolojik karakterizasyonuna
dayanarak tartlmtr. En son olarak, PEO/kil/silika hibridleri saf PEO ve PEO/kil
nanokompozitlerine gre daha iyi termal kararllk ve sertlik gstermilerdir. Scakln ve kil
bileiminin PEO/kil nanokompozit malzemelerinin termal kararllk, kristallik ve termomekanik
zelliklerine etkisini aratrabilmek iin ileri-beslemeli geri yaylma algoritmaya sahip yapay sinir
alar (ANN) kullanlmtr. Dinamik mekanik analiz (DMA), diferansiyel taramal kalorimetre
(DSC) ve termogravimetrik analiz (TGA) deneyleri nda, bozunma scakl, kl verimi, erime
entalpisi, depolama modl (E) ve tan deerleri iyi eitilmi ANNler kullanlarak baaryla
hesaplanmtr. Simle edilmi veri, deneysel veri ile ok iyi bir uyum ierisindedir. PEO
nanokompozitlerin termal kararllnn erime entalpisinin ve bal kristalliin azalmasyla artt
ve termal kararllk ile modl (sertlik) arasnda doru orantl bir ilikinin olduu, ANN sonular
tarafndan dorulanmtr. Yapay sinir alar tekniinin, polimer/kil nanokompozitlerin termal
analizinde yararl bir matematiksel ara olduu dorulanmtr.
Anahtar Kelimeler: Polimer, Silika, Nanokil, Poli(etilen-oksit),
Enterkalasyon, Eksfoliasyon, Termomekanik zellikler, Termal
Nanokompozitler, Yapay Sinir Alar (ANN).
204
PEO, Montmorillonit,
kararllk, Kristallilik,


TRKYE'DE DEK YRELERDEN TOPLANAN BALLARIN KARAKTERZASYONU VE
TOZ BAL RETM
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Fehmi YAZICI
Aratrmaclar: Do.Dr. Muhammet DERVOLU, Do.Dr. Talip KAHYAOLU,
Ar.Gr. Mustafa MORTA, Kadir BAYRAMBA
ZET
Bu alsmada, Trkiyenin esitli blgelerinden, 2011 ylnda retilmis 15 farkl esit (yayla,
am, kestane, kekik, keiboynuzu, lavanta, nane, anason, karabas otu, ayiegi, akasya,
narenciye, bal, hindiba, anzer bal ve deli bal) olmak zere toplam 48 adet baln fizikokimyasal
zellikleri incelenmistir. Ayrca seilen 3 eit baldan toz bal retim denemeleri
gerekletirilmitir.
Anahtar Kelimeler: erkez peyniri, karakterizasyon.
205


DUT PEKMEZNDEN YENLEBLR FLM RETM
Proje Yrtcs: Do.Dr. Talip KAHYAOLU
Aratrmaclar: Do.Dr. Muhammet DERVOLU, Ar.Gr. Kbra AKEHR
Ar.Gr. Abdullah KURT
Mhendislik Fakltesi - Gda Mhendisligi Blm
ZET
Bu almada, Morus alba (ak dut) ve Morus nigra (kara dut) pekmezlerinin farkl
o
konsantrasyonlarndan (26, 32 ve 38 Bx), aljinat veya pektin katlarak yaplan yenilebilir filmlerin
zellikleri incelenmitir. Aljinat veya pektinden 2 g, CaCl 2den 0.01 g ieren 100 mL (w/v)
karmlara (70 C) 20 g pekmez ve 3 g gliserol ilave edilerek yenilebilir film zeltileri
hazrlanmtr. Bu zeltilerden retilen yenilebilir filmlerin optik, bariyer, termal ve mekanik
zellikleri incelenmitir.
Yenilebilir filmlerin renk deerleri L* 73.34 ile 91.44, a* 0.29 ile 1.72, b* ise 8.7 ile 24.1
arasnda saptanmtr. Kara dut pekmezi ieren filmlerin opaklk deeri, ak dut pekmezi
ierenlere oranla daha dktr (p<0.01). Aljinat ieren filmlerin opaklk deerleri pektin
ierenlerden daha yksek tespit edilmitir (p<0.01).
Filmlerin 25 Cde suda znrlk deerleri aljinat ierenlerde ak dut iin %62.3765.95,
kara dut iin %60.3360.94 aralnda saptanmtr (p<0.01). Pektin kaynakl filmlerin ise
tamama yakn (%99.18) suda znmtr. Filmlerin su buhar geirgenlikleri 25Cde 25.76
2
91.80 (1010 gm/m sPa) olarak saptanmtr. Filmlerdeki su buhar geirgenlik hzlar en dk
2
22.97, en yksek 27.60 g/m sa olarak belirlenmitir. retilen filmlerin denge nem ierii 0.65
awde artm, 0.80 awden sonra ise bu art daha da hzlanmtr.
Yenilebilir filmlerin gerilme direnleri 1.64.78 MPa, uzayabilirlik deerleri %28.6947.17
arasnda saptanmtr.
Anahtar Kelimeler: Yenilebilir film, pekmez, dut, aljinat, pectin.
206


AKAABAT KFTENN LPT OKSDASYONU, RENK STABLTES VE MIKROBYOLOJK
ZELLKLER ZERNE POLEN LAVESNN ETKS
Proje Yrtcs: Do.Dr. Saadettin TURHAN
Aratrmaclar: Prof.Dr. Fehmi YAZICI, Ar.Gr. Furkan Trker SARICAOLU,
Ar.Gr. Mustafa MORTA, Do.Dr. Hseyin GENCELEP
ZET
Bu aratrmada, farkl dzeylerde (%0, 1.5, 3.0, 4.5 ve 6.0) ar poleni kullanlarak retilen
Akaabat kftelerinin soukta depolama sresince lipit oksidasyonu, renk stabilitesi ve
mikrobiyolojik zellikleri incelenmitir. Polen ilavesi kftelerin protein ieriini artrrken, rutubet
ieriini azaltmtr. Ayn zamanda, polen ilavesi kftelerin piirme kaybn dzeltmi, ancak
krmzlk deerlerini ve duyusal puanlarn azaltmtr. Kftelerin tekstrel zellikleri de (sertlik,
elastikiyet, yapkanlk ve inenebilirlik) polen ilavesinden etkilenmi ve polen ilavesi arttka,
sertlik ve yapkanlk deerleri azalmtr.
Polen ilavesi Akaabat kftelerinin C18:0 ieriini hafif dzeyde azaltrken, C18:2n-6c,
C18:3n-3, C20:5n-3 ve oklu doymam ya asidi (PUFA) ieriini artrmtr. Kontrol
kftelerinde 0.05 olan P/S (oklu doymam ya asitleri/doymu ya asitleri) oran, %6.0 polen
ilaveli kftelerde 0.09a ykselmitir. Kontrol kftelerinde 11.84 olan n-6/n-3 oran, %6.0 polen
ilaveli kftelerde 3.65e dmtr. Polen ilavesi kftelerde lipit oksidasyonunu geciktirmi ve
bakteriyel gelimeyi inhibe etmitir. Akaabat kftelerinin pH, krmzlk, TBA, toplam aerobik
mezofilik bakteri, koliform bakteri ve S. aureus saylar depolama sresince deimitir.
Bu sonular, kfte bileiminde ve duyusal zelliklerinde en az deiik meydana getirerek,
besinsel ve depolama kalitesini artrmak amacyla Akaabat kftesinin retiminde %4.5 dzeyine
kadar ar poleni kullanlabileceini ortaya koymutur.
Anahtar Kelimeler: Akaabat kftesi, polen, lipit oksidasyonu, renk stabilitesi, mikrobiyolojik
zellikler.
207


UZAKTAN ALGILAMA VE CORAF BLG SSTEMLER LE KIZILIRMAK NEHRNN
SNSELLK VE RGLLK KARAKTERSTKLERNDEK ZAMANSAL DEMLERN
BELRLENMES
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Derya ZTRK
Aratrmac: Do.Dr. Faik Ahmet SESL
Mhendislik Fakltesi - Harita Mhendislii
ZET
Uzaktan Alglama ve Corafi Bilgi Sistemleri ile Kzlrmak Nehrinin Sinsellik ve rgllk
Karakteristiklerindeki Zamansal Deiimlerin Belirlenmesi Proje kapsamnda yaklak 1300 km
uzunluundaki Kzlrmak nehrinin paterni 1987, 2000 ve 2013 yllarna ait Landsat
TM/ETM+/OLI uydu grntlerinden elde edilen veriler ile Corafi Bilgi Sistemi (CBS) ortamnda
retilmi ve 1987-2000 ve 2000-2013 periyotlar iin nehrin sinsellik ve rgllk
karakteristiklerindeki zamansal deiimler belirlenmitir. Kzlrmak nehrinin sa ve sol sahil ky
izgileri, akarsu kanal ierisinde yer alan ada ve barlarn ky izgileri, NDWI (Normalized
Difference Water Index) ve MNDWI (Modified Normalized Difference Water Index) indeksleri
entegre edilerek uydu grntlerinden otomatik olarak kartlmtr. Sinsellik ve rgllk
zelliklerinin hesab iin gerekli olan veriler, ky izgilerinin CBS ortamnda deerlendirilmesiyle
elde edilmitir. Nehrin rglln belirlemek iin rgllk indeksi (BI), rg-kanal oran (B)
ve rgllk oran (BR) ve sinsellii belirlemek iin sinsellik indeksi (S) kullanlmtr.
Kzlrmak nehri toplam 21 alt blme ayrlarak incelenmitir. Sinsellik indeksinde 1987-2000
periyodunda 3, 5, 9, 14, 15 ve 16 no.lu blmlerde art, dier blmlerde ise azalma; 20002013 periyodunda ise 1, 10, 12, 14, 16 ve 18 no.lu blmlerde art, dier blmlerde azalma
grlmtr. 1987-2000 periyodunda 6 ve 12 no.lu blmlerde BI, B ve BR rgllk
deerlerinde art, 3, 4, 5, 7, 8, 9, 13, 16, 18, 20 ve 21 no.lu blmlerde ise BI, B ve BR
rgllk deerlerinde azalma gereklemitir. 15 no.lu blmde BI ve BR deerlerinde art, B
deerinde azalma grlmtr. BI ve BR deerleri 14 no.lu blmde art, 17 no.lu blmde
azalma gsterirken bu blmlerde B deerinde bir deiim olmamtr. 2000-2013 periyodunda
1, 5, 12, 14 ve 16 no.lu blmlerde BI, B ve BR deerlerinde art, 3, 4, 6, 7, 8, 15, 17, 18 ve 21
no.lu blmlerde ise BI, B ve BR deerlerinde azalma grlmtr. 9 no.lu blmde B ve BR
deerlerinde art, BI deerinde ise azalma gereklemitir. Sonular, toporafik ve hidrolojik
koullardaki farkllamalarn 1987-2000 ve 2000-2013 periyotlarnda farkl deiim eilimlerine
neden olduunu gstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Kzlrmak, sinsellik, rgllk, uzaktan alglama, corafi bilgi sistemi.
208


ATIKSULARDAN METAL GDERMNDE ELEKTRODEPOLAMA YNTEMNN
KULLANILABLRLNN ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Do.Dr. Aye KULEYIN
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Hlya ERKL UYSAL
Mhendislik Fakltesi - evre Mhendislii Blm
ZET
Elektrodepolama metodu, metal kaplamaclk, metal ileme ve elektronik endstrisi
atklarndan metal iyonlarnn uzaklatrlmas ve geri kazanmnda kullanlan cazip metotlardan
biridir. Bu almada bakr ieren endstriyel atksudan elektrodepolama yntemiyle bakrn
atksudan hem uzaklatrlmas hem de geri kazanlmas salanmtr. Katot olarak bakr ve
eliin kullanld iki seri alma yaplmtr. Yaplan her iki almada elektrodepolama zerine
akm, pH, iletkenlik ve konsantrasyonun etkileri incelenerek optimum deerler elde edilmitir. Bu
yntemle bakr ieren endstriyel atksudan optimum koullarda bakr katot ile yaplan
almalarda % 66, elik katot ile yaplan almalarda % 80 orannda bakrn uzaklatrlmas
salanmtr. almalar sonucunda atksudan uzaklatrlan bakrn katot zerinde biriktii de
gzlenmitir. Ayrca yaplan reaksiyon hz kinetii incelemeleri ile reaksiyon hzlar hakknda
yorum yaplmtr.
Anahtar Kelimeler: Metal Giderimi, Elektrodepolama, Ar Metal, Atksu.
209


TOPRAKTAN YIKANARAK ALINAN ORGANK KRLETCLERN KMYASAL OKSDASYON
YNTEMYLE GDERMNN NCELENMES
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Emre Burcu GNGR
Aratrmac: Doktora rencisi Merve Oya ORKUN
ZET
Her geen gn dnya zerindeki btn topraklar farkl dzeylerde farkl kirleticilerle
kirlenmektedir. Topraktaki kirlenmenin dzeyini, neden olan kirleticileri, oluturduu riskleri
belirleyip topran en uygun ekilde temizlenmesi ve/veya kirliliin kontrol altna alnmas hem
canl yaam hem lke kaynaklar iin gereklidir. Bununla birlikte kirlenmi bir topraktaki kirlilik
boyutunu belirlemek ve kirlilii gidermek fazla zaman ve byk maliyetler gerektirdii de
bilinmektedir. Bu kirleticiler arasnda yer alan ve petrol ve petrol trevi olan, kullanm
esnasndaki hatalar ve ihmaller sonucunda, petrol sznts ve fosil yaktlarn tamamen
yanmadan atlmalaryla evreye bulaan ve sucul ve karasal ekosistemlerde uzun sre kalabilen
evresel bileikler olan PAH trevlerinin ekolojik dengede yapm olduklar tahribat sadece
Trkiyede deil, dnyada da zmleri aranan sorunlar haline gelmitir. Bu balamda, Amerika
evre Koruma Ajans (U.S. EPA) tarafndan, insan ve evre sal asndan ncelikli olarak
belirlenen 16 adet PAH bileiinden biri olan floren ile kirletilmi toprak rnei literatr
aratrmalar srecinde allmad belirlenen ve non-iyonik bir surfaktan bileii olan Brij 58 ile
ykanarak ykama solsyonuna alnm ve bu solsyonun artm iin kimyasal oksidasyon ve
elektrokimyasal artm ynteminin verimlilii ve optimum artm koullar belirlenmeye
allmtr. Floren ile kirlenmi topran Brij 58 surfaktan solsyonu ile ykanmas
denemelerinde en uygun ilem sresi 24 sa, surfaktan yzdesi %1 ve toprak/surfaktan oran: 1/5
olarak belirlenmitir. Bu koullarda yaplan ykama ilemi sonras toprakta bulunan florenin
%58.02 ksmnn Brij 58 solsyonuna geirilebildii grlmtr. Solsyonun Fenton prosesi ile
artm denemelerinde var olan florenin neredeyse tamam degrede edilerek giderim verimleri
%98lere ulamtr. Elektro-Fenton prosesinde ise bu deerlerdeki giderim verimlerine Fenton
prosesindeki ilem srelerinin yarsnda ulalmtr.
Anahtar Kelimeler: Poliaromatik Hidrokarbonlar (PAH), Toprak Kirlilii, Surfaktan, Kimyasal
Oksidasyon.
210


FARKLI YNTEMLERLE FINDIK ZARINDAN ANTOKSDAN EKSTRAKSYONUNUN
OPTMZASYONU
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Halil brahim ODABA
Mhendislik Fakltesi - Gda Mhendislii Blm
ZET
Bu almada, fndk endstrisinin bir yan rn olan fndk zarndan, antioksidan
maddelerin ekstraksiyonu iin ultrason destekli ekstraksiyon, sperkritik akkan ekstraksiyonu
ve mikrodalga destekli ekstraksiyonun yan klasik zc ekstraksiyonu ve sokselet
ekstraksiyonu yntemleri uygulanmtr.
Ultrason destekli ekstraksiyon, sperkritik akkan ekstraksiyonu ve mikrodalga destekli
ekstraksiyonda toplam fenolik madde miktar, FRAP ve EC50 deerleri gz nnde
bulundurulmu ve yant yzey yntemi kullanlarak ekstraksiyon koullar optimize edilmitir.
stenilirlik fonksiyonuna gre ultrason destekli ekstraksiyonda optimum ekstraksiyon
koullar 20 C, 45 dakika ve % 69.12 etil alkol konsantrasyonu, sperkritik akkan
ekstraksiyonunda 40 C, 57.72 dakika ve 14.5 bar ve mikrodalga destekli ekstraksiyonda 595.90
Watt, 5.56 dakika ve % 60.80 etil alkol konsantrasyonu olarak belirlenmitir.
Belirlenen optimum koullarda tahmin edilen toplam fenolik madde miktar, FRAP ve EC50
deerleri srasyla, ultrason destekli ekstraksiyonda 125.38 mg GAE/g, 723.05 mmol/g ve 223.07
g/ml, sperkritik akkan ekstraksiyonunda 71.19 mg GAE/g, 415.20 mmol/g ve 458.21 g/ml
ve mikrodalga destekli ekstraksiyonda 109.45 mg GAE/g, 580.69 mmol/g ve 395.82 g/ml
eklindedir.
Ultrason destekli ekstraksiyon, sperkritik akkan ekstraksiyonu ve mikrodalga destekli
ekstraksiyon, maserasyon ve sokselet ekstraksiyonu ile karslatrlmtr. Ultrason destekli
ekstraksiyon ve mikrodalga destekli ekstraksiyon ile optimum koullarda elde edilen ekstraktlarn
hem maserasyon hem de sokselet ekstraksiyonu ile %50 etil alkol konsantrasyonunda elde
edilen ekstraktlardan daha yksek toplam fenolik madde miktar ve antioksidan aktivite deerine
sahip olduu grlmtr.
Anahtar Kelimeler: Fndk Zar, Ultrason Destekli Ekstraksiyon, Sperkritik Akkan
Ekstraksiyonu, Mikrodalga Destekli Ekstraksiyon, Antiksidan Aktivite, Yant Yzey Yntemi.
211


KARIIK LGANTLI GM (I)-{PRDN-DKARBOKSLAT} KOMPLEKSLERNN SENTEZ,
TERMK VE YAPISAL ZELLKLER
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Sevim ALIIR
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Hande MARULCUOLU
Mhendislik Fakltesi Malzeme Bilimi ve Mhendislii Blm
ZET
Bu almada, 2,3-piridindikarboksilat (pydc), 2,5-pydc ve 3.4-pydc ligantlar kullanlarak
farkl ikincil ligantlarla drt yeni kompleks sentezlendi. kincil ligant olarak verici atomlar azot
olan ift dili pirazin (pyz), 2,2'-bipiridin (bipy) ve 4,4'- bipy kullanld.Tek kristal X-n krnmna
uygun kristalleri elde edilemeyen komplekslerin formlleri FTIR spektrumu ve elementel analiz
sonularna dayanarak [Ag2(2,5-pydc)(4,4'-bipy)].4H2O, [Ag(3,4-pydc)(2,2'-bipy)].H2O ve
[Ag2(3,4-pydc)] eklinde olduu nerildi. Tek kristali eldeedilen [Ag 2(-2,3-pydc)(-pyz)]
kompleksinin yaps X-nlar tek kristal almalar ilekesin olarak belirlendi. Termal analiz
almalar ile komplekslerin bozunma basamaklar belirlendi. lk bozunma basamaklar su
molekllerinin uzaklamasna, takip eden basamaklar ise ikincil ligantdm ve pydcnin ksmen
veya tamamen uzaklamasna karlk gelmektedir.Komplekslerdeki son bozunma rnlerinin
metalik gm olduu belirlendi.
Sentezlenen komplekslerin gram(+) ve gram(-) patojenik bakteri hcrelerine kar yksek
antimikrobiyal davran gsterdikleri belirlendi.
Ayn zamanda komplekslerin oda scaklnda, kat hal fotolminesans zellikleri aratrld.
Anahtar Kelimeler: Gm(I) Kompleksleri, Fotolmineans, Termal Analiz, Antimikrobiyal
zellik, Piridindikarboksilat.
212


ME SUYU DAITIM SSTEM MODELLEMESNDE TASARIM OPTMZASYONU
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Glfem BAKAN
Aratrmac: Doktora rencisi Ayenur USLU
ZET
Mhendisler senelerdir bilgisayara geirilmi hidrolik simlasyonlar olmadan proje
aamasndaki su datm sistemlerini boyutlandrmlardr. Fakat gerek sistemde oluabilecek
durumlarn sistem inaatnn balatlmasndan nce tam anlamyla kestirilememesi
projelendirilen sistem hizmete sunulduunda dn olmayan hatalara yol amaktadr ve bu
durum gereksiz zaman ve para kaybna sebep olmaktadr. Bu olumsuzluklarn ortadan
kaldrlmas amacyla son yllarda ime suyu datm sistemlerinde hidrolik ve su kalitesi
incelemelerinin yaplmas, kararl hal ve uzatlm sre simlasyonlarnn oluturulmas,
senaryolar retilmesi, gelecee ynelik imar planlamas yaplmas, acil durumlarda alnacak
nlemlerin belirlenmesi, mevcut sistemlerin iyiletirilmesi, vb. konularda ksa srede bilgi elde
etmek amacyla bu alanda hazrlanm yazlm paketleri kullanlmaktadr. Bu tr yazlm
paketlerinde ebeke modelleri, farkl yntemlerle kolayca kurulabilmektedir. Optimizasyon
zellii sayesinde hidrolik kstlamalar, boru aplar ve birim fiyatlar girildiinde binlerce tasarm
arasndan algoritmalar yardmyla hidrolik performans maksimum, maliyeti minimum yapan
zmler elde edilir. Kalibrasyon zellii kullanlarak gerek sistemden alnm debi, basn su
kalitesi vb lmleri ile model parametrelerinin yaknlatrlmas salanr. Bu zellikler,
mhendisleri skc ve tekrarlanan hesaplamalardan kurtararak ksa srede problemlere zm
retmelerine, daha salam tasarmlar oluturmalarna yardmc olur. Bu proje ile kaynaktan
tketicinin musluuna kadar olan srete modern yazlm paketi MIKE URBAN yardmyla
gerekte mevcut olan su datm sisteminin optimum koullar salayan tasarmnn modeli
oluturulmu ve senaryolar retilmitir.
Anahtar Kelimeler: Kararl hal simlasyonu, Uzatlm sre simlasyonu, Optimum Koullar,
MIKE URBAN WD, Model, Senaryo.
213


TRKYEDE ATIKSU ARITIMINDA YAPAY SULAK ALANLARIN TASARIMI,
MODELLENMES VE POTANSYELNN DEERLENDRLMES: RNEK ALIMA,
KIZILCAREN
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Yksel ARDALI
Aratrmac: Doktora rencisi Fulya AYDIN TEMEL
ZET
Bu almada, Kzlcaren Ky evsel nitelikli atksularnn artm iin yatay yzeyalt akl
yapay sulak alan (YYAAYSA) sistemi projelendirilmitir. Tasarm, ina ve iletme aamalarnda
karlalan problemler belirlenerek zm yollar aranmtr.
Yerel ynetimlerden destei ile kurulan tesisin KDV hari toplam keif bedeli 34446.29 TL
ve kii bana bu tesisin maliyeti ise 78.82 TLdir. Bununla birlikte, tm giderler dikkate
alndnda, bu tesis iin gerekli olan yaklak btenin 50000 TL olaca dnlmektedir.
Juncus acutus ve Cortaderia selloana bitkilerinin atksu artmndaki performans
deerlendirilmitir. Tesis iletimi sresince alnan rneklemeler ile bitkilerin kirletici giderim
performanslar deerlendirilmitir. Juncus acutus ve Cortaderia selloana bitkilerinin ortalama
giderim verimleri srasyla BO iin % 61 ve % 58; OM iin % 32 ve % 50; TN iin % 26 ve % 41;
TP iin % 35 ve % 43; ortofosfat iin % 19 ve % 27; amonyum azotu iin % 24 ve % 29; nitrit
azotu iin % 37 ve % 46; AKM iin % 30 ve % 37; TKM iin % 35 ve % 44; magnezyum iin %
23 ve % 32; demir(+2) iin % 62 ve % 55; demir (+3) iin % 64 ve %56; klor iin % 46 ve % 37;
toplam klor iin % 48 ve % 39; kalsiyum iin % 26 ve % 37; YAM iin % 28 ve %23 olduu
belirlenmitir. Yaplan almalar sonucunda, yzey alt akl yapay sulak alanlarn evsel nitelikli
atksularn artmnda olduka verimli olduu grlmektedir. Bununla birlikte, bu sistemlerin
yatrm ve iletme maliyetleri geleneksel artma sistemlerine gre daha dktr. Bu nedenle
kk yerleim yerlerinde evsel nitelikli atksularn artmnda alternatif bir artma yntemi olarak
kullanlabilir.
Anahtar Kelimeler: Juncus acutus, Cortaderia selloana, Atksu, Yapay sulak alan.
214


MAMOGRAM ZERNDEN BLGSAYAR DESTEKL KANSER TEHS
Proje Yrtcs: Do.Dr. Erdal KILI
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi lke TUNALI
Mhendislik Fakltesi - Bilgisayar Mhendislii Blm
ZET
Meme kanseri dnyada kadnlar arasnda en sk rastlanan kanser trdr ve bilinen en
etkili tedavi yntemi erken tehistir. Mamografi meme kanserinin erken tehisi iin kullanlan tek
grntleme yntemidir. Gnmzde bir ok bilim insan mamogram zerinden bilgisayar
destekli kanser tespiti ve tehisi zerine almaktadr, ancak halen tam anlamyla baarl olmu
bir sistem yoktur. Bu tez almasnda da bu ama dorultusunda bilimsel kullanma ak olan
DDSM veri tabanndan alnm mamografik grntler kullanlarak kitleler iyi huylu veya kt
huylu olarak snflandrlmtr. Ayrca, nerilen yntemde yer alan bltleme algoritmas
kullanlarak, elde edilen kitle bltleme sonular uzman bir radyolog tarafndan izilen kitle
snrlar ile karlatrlmtr. Gelitirilen sistem 4 aamadan olumaktadr. Bunlar; nileme,
bltleme, zellik karm ve snflandrma aamalardr. nileme aamasnda Bulank
Kontrast Snrl Adaptif Histogram Eitleme yntemi otomatik hale getirilerek grnt iyiletirme
ilemi yaplmtr. Bltleme aamasnda iyiletirilmi grntlerde bulunan kitleler Yerel ChanVese algoritmas kullanlarak bltlenmitir. zellik karm aamasnda, bltlenen kitlelerden
elde edilen 10 adet morfolojik zellik ile gri seviye e oluum matrisleri kullanlarak elde edilmi 7
adet doku zellii kartlmtr. Doku zellikleri hem kitlenin snr blgelerinden hem de kitlenin
bulunduu ilgili blgenin tamamndan kartlarak ayr ayr snflandrma aamasnda Destek
Vektr Makinesi (DVM) ve LVQ ana verilerek test edilmitir. Btn ilgili blgeden alnan doku
zellikleri ile morfolojik zellikleri ierem zellik vektr kullanldnda DVM ile %80 doru
snflandrma oran elde ediliriken, LVQ ile %71 doru snflandrma oran elde edilmitir. Snr
blgelerinden alnan doku zellikleri ile morfolojik zellikeri ieren zellik vektr kullanldnda
ise, DVM ile %84 doru snflandrma oran elde edilirken, LVQ ile bu oran %75 olarak
grlmtr.
Anahtar Kelimeler: Mamogram, Kanser, Kitle, Bilgisayar Destekli Tehis, Bltleme.
215


PARALEL AKTF G SZGECN MODELLEME VE PROTOTP GELTRME
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Muammer ZDEMR
Aratrmac: Doktora rencisi Cenk GEZEGN
Mhendislik Fakltesi - Elektrik-Elektronik Mhendislii Blm
ZET
Gnmzde dorusal olmayan yklerin kullanm her geen gn artmaktadr. Tek fazl
ykler elektronik balastl floresan lambalar, televizyonlar, bilgisayarlar ve klimalar ile fazl
ykler motor srcler, indksiyon frnlar ve ark ocaklar yaygn olarak kullanlan dorusal
olmayan yklerdir. Bu ykler AA kaynandan dorusal olmayan akm ve tepkin g eker.
ekilen harmonik akmlar, tepkin g, dengesizlik ve ar ntr akmlar sistemin verimini, g
katsaysn ve enerji kalitesini drmektedir. Gnmzde kullanlan geleneksel LC pasif
szgeler harmoniklerin azaltlmas iin, salar ise g katsaysnn arttrlmas iin kullanlrlar.
Bununla birlikte uygulamada pasif szgeler ve salarn paralel ve seri rezonans gibi baz
dezavantajlar vardr. Akm harmoniklerinin szlmesi ve tepkin g kompanzasyonu iin
kullanlan gnmzdeki geleneksel pasif szgeler ve salar g kalitesi sorunlarn zmede
yetersizdir. Bu sorunlarn stesinden gelmek iin kullanlan aktif g szgeleri son yllarda hzla
gelimekte ve yaygn olarak kullanlmaya balanmaktadr. Akm harmoniklerinin szlmesi ve
tepkin g kompanzasyonu iin paralel aktif g szgeleri (PAGS) kullanlr. PAGS ykn
rettii harmonik akm ve/veya tepkin gce ters fazda ve eit byklkte akmlar reterek
harmonik akm ve/veya tepkin g kompanzasyonu yapar. Pasif szgeler ve aktif g
szgeleri birlikte kullanlarak melez sistemler oluturulur. Melez sistemler aktif ve pasif g
szgelerinin avantajlarn birletirirler. Bylece aktif g szgecinin akm ve gerilim deerleri
drlp balang maliyeti azaltlr ve performans ykseltilir.Bu almada, harmonikli yk
bulunan tesislerde tepkin g kompanzasyonu ve harmoniklerin szlmesi iin kullanlan
yntemler allm. MATLAB/Simulink program kullanlarak PAGS modellenmitir. Bu model
ile farkl melez PAGS sistemlerinin anlk tepkin g kuram ile performans incelenmi ve prototip
gelitirme almalar yaplmtr.
Anahtar Kelimeler: Tepkin G Kompanzasyonu, Harmoniklerin Szlmesi, Pasif Szgeler,
Paralel Aktif G Szgeci.
216


ATIKSU ARITMA AMURLARINDAN BYOHDROJEN ELDE EDLME POTANSYELNN
DEERLENDRLMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Hanife BYKGNGR
Aratrmac: Doktora rencisi lknur ENTRK
ZET
Kentsel atksu artma tesislerinde retilen artma amurunun artm ve bertaraf nemli bir
evresel problemdir. Kullanlmadan dearj edilen bu biyoktle kalntlar potansiyel bir enerji
kaynadr. Ancak iyi bir ynetim olmad iin nemli evresel problemler yaratr. Son
zamanlarda, anaerobik fermentasyonla hidrojen retmek iin amur kullanmna odakl baz
almalar yaplmtr. Son zamanlarda yaplm olan almalar temel alnarak bu almada,
atksu artma tesislerinden kan nemli bir atk tr olan atk aktif amurdan karanlk
fermentasyonla hidrojen gaz retimi aratrlmtr. Kesikli sistem anaerobik fermentasyonda pH
ve scaklk parametreleri iin optimum iletme koullar belirlenmitir. Atk amur yapsnda
bulunan doal mikroorganizmalarla optimum koullarn belirlenmesinin ardndan atk amura
yaplacak anaerobik alamann etkisi aratrlmtr. Anaerobik kltr iinde bulunan
mikroorganizmalar yksek miktarda metan retimine neden olmu ve hidrojen retiminin inhibe
olmasna yol amtr. Metanojenlerin etkisini ortadan kaldrmak iin anaerobik kltre sl
nilem uygulanm ancak hidrojen retiminde istenen baarya ulalamamtr. Bu nedenle
karanlk fermentasyon deneylerine alama yaplmadan devam edilmitir. En son aamada atk
aktif amurdan elde edilecek biyohidrojen retimini gelitirmek ve atk amurun znebilirliliini
artrmak iin atk amura alt farkl nilem metodu uygulanmtr. Asidik, bazik, sl ilem,
sterilizasyon, dondurma-zme ve methanojenik inhibitr ilavesi eklinde uygulanan n
ilemlerin biyohidrojen retimine etkisi aratrlmtr.Asidik ve bazik nilem uygulanan
reaktrlerde kontrol reaktrne kyasla daha yksek konsantrasyonda hidrojen gaz k olduu
gzlemlenmitir.
Anahtar Kelimeler: Artma amuru, Biyohidrojen retimi, Karanlk Fermentasyon, n ilem.
217


DUMAN BORULU KAZANLARIN VERMNN VE EMSYON DAVRANIININ
YILETRLMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Bahattin TOPALOLU
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Bahadr TOPTAN
Mhendislik Fakltesi - Makine Mhendislii Blm
ZET
Bu almada, ayr geometride on iki ayr konstrksiyonda paslanmaz malzemeden imal
edilen trblans yayclar duman borular iine yerletirilerek s transferine ve baca gaz
emisyon oranlarna olan etkileri incelenmitir.
almalar, Ondokuz Mays niversitesi Enerji Laboratuvarnda bulunan 50.000 kcal/h
kapasiteli Sempa Marka elik scak su kazannda ncelikle duman borular bo olarak duman
borusu ve alev borusuna belirli aralklarla yerletirilen termo elemanlar ile belirli derinliklerde
lmler alnm ve ortalama scaklklarn hesaplanmas ile mevcut bantlar kullanlarak
transferi hesaplanmtr. Ayn zamanda bu durum iin baca gaz lm cihaz ile baca gaz
emisyon oranlar ve baca gaz scakl da belirlenerek veriler elde edilmitir. Daha sonra ayn
lm teknikleri tm trblatr modelleri iin uygulanarak yorum ve karslastrma imkan
salanmtr.
Kullanlan trblatr trlerinin s geisine ve baca gaz emisyon oranlarna etkileri yaplan
alsmalarda grlmtr. Yaplan hesaplamalar ve elde edilen sonulara gre enerji geri
kazanml sistemlerde yaygn olarak kullanlan s deistiricisi borularnn iine yerletirilecek
trblatrlerin geometrileri ve konstrksiyonlarnn uygun tasarlanmas ile scak gazlardan s
tasyc akskana s transferinin ve baca gaz emisyon oranlarnn dikkate alnmasyla en uygun
yanmann ve s enerjisi tasarrufunun salanabilecei grlmtr.
Anahtar Kelimeler: Trblatr, Is Transferi, Emisyon Oranlar, Is Deistiricileri.
218

NANO BOYUTTAKI TOZLARIN (Nano-SIO2, Nano-AI2O3, Nano-Fe2O3, Nano-TiO2, NanoZnO2) KATKILARIYLA OLUTURULMU IMENTO ESASLI KOMPOZT MALZEMELERN
FZKSEL-MEKANK VE MKROYAPI ZELLKLERNN NCELENMES
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Baak MESC
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Tuba IITAN MUTUK
Mhendislik Fakltesi - Malzeme Bilimi ve Mhendislii Blm
ZET
Nano boyutlu yaplardan olan nano tozlar, tpler ve nano-kaplamalar ok byk yzeyhacim oranlarna sahiptirler. Bu nedenle kompozit malzeme retim uygulamala-rnda son yllarda
kullanlan ideal kullanm aralardr. Bu almada nano tozlar (nano-SiO2, nano-Fe2O3, nanoAl2O3 ve nano-TiO2) kullanlarak boluk oran daha az, dayanm ve performans daha fazla olan
bir kompozit malzeme oluturmak amalanmaktadr. almada 4 deiik nano toz kullanlarak
imento matrisli kompozit malzeme oluturulmutur. eitli analizler ile tozlarn malzeme
zerindeki etkileri incelenmitir. Fiziksel testler olarak priz sresi ve kvam suyu tayinleri
yaplmtr. Mekanik analizde ise; basn dayanm testi ile numunelere erken ve ge basn
dayanm testleri uygulanmtr. Mikroyap analizinde ise; XRF, XRD ve SEM kullanlmtr.
Anahtar Kelimeler: imento, basn dayanm, kompozit malzeme, mikroyap, nano toz, priz
sresi.
219


KRPTOGRAFK ALGORTMALARIN ALIMA ORTAMINDAK GVENLK
GEREKSNMLER ZERNE
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Sedat AKLEYLEK
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Halil KARAALAN
ZET
Bu almada kriptografik modllerin farkl seviyelerdeki gvenlik gereksinimlerine ve kripto
modl ieren kriptolu cep telefonlar (KCT) ile USB bellek kriptolayc (USBK) cihazlarna
ynelik tehditler ve bu cihazlarn gvenlik gereksinimlerine deinilmitir. Bu gereksinimler
Federal Information Processing Standard (FIPS 140-3 ve FIPS 180-4)te tanmlanan gvenlik
ihtiyalar ile halen kullanlmakta olan kriptolu cep telefonlar ve USBK bellek kriptolayclarnn
gvenlik zelliklerinin analiz edilmesi suretiyle aklanmtr. FIPS 140-3 bilgisayar ve iletiim
sistemlerindeki gizlilik dereceli bilgileri koruyan bir gvenlik sisteminde kullanlan kriptografik
modl iin farkl gvenlik seviyeleri belirler ve her seviyede modln gvenlik gereksinimlerini
tanmlar. Hedeflenen gvenlik modeli gvenlik seviyeleri, tehdit seviyeleri ve kriptografik olarak
gvenli ve onayl algoritma gereksinimlerinden olumaktadr. Yaplan aratrma ve analizlerde
KCTnin sradan cep telefonlarna nazaran ifreli konuma ve mesajlama gibi stn niteliklere
sahip olduu ancak yine de yetkisiz eriim, akll kartn kurcalanmas, yapsal (fiziksel) bozulma,
saldrlar (DoS,vb.), kt yazlmlar ve kriptanaliz gibi pek ok tehdide ak olduu grlmektedir.
USBK cihaz, kullanclarna verilerini bir harici bellek ve/veya USB bellee gderdikten sonra
koruma imkan veren entegre bir sistemdir. Kullanc veri aktarma srasnda bu veriyi ifreler.
Ancak USBK cihazlarnn da yetkisiz eriim, entegre devrenin kurcalanarak anahtarlarn ele
geirilmesi, yapsal bozulma gibi tehditlerle kar karya olduu grlm; bu tehditlere kar
cihazda biyometrik kimlik denetimi, kurcalama delili, tespiti ve tepki devresi, scaklk ve gerilim
deiimlerine kar fiziksel diren, uzaktan eriim ve acil anahtar silme gvenlik zelliklerinin
bulunmas gerektii anlalmtr.
Anahtar Kelimeler: Kriptografik Modller, Gvenlik Gereksinimleri, FIPS 140-3, Kriptolu Cep
Telefonu, Kriptolu Bellek.
220


KUBURNU MEYVESNN BYOAKTF BLEENLERNN PSKRTMEL KURUTUCU LE
MKROENKAPSLASYONU
Proje Yrtcs: Do.Dr. Talip KAHYAOLU
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Serkan MR
ZET
Bu tezde, kuburnu meyvesinin biyoaktif bilesenlerinin pskrtmeli kurutma asamasnda
ilem parametrelerinin (pulp/maltodekstrin oran, hava giri scakl ve hava k scakl)
mikrokapsl zellikleri zerine etkileri belirlenmi ve kurutma ileminin optimizasyonu yaplmtr.
Kuburnu meyvesi sl ileme tabi tutulup ekirdeklerinden ayrldktan sonra pulp elde edilmitir.
Kurutma ncesi pulpa maltodekstrin eklenmi ve biyoaktif bilesenlerin mikroenkapslasyonu iin
uygulanan pskrtmeli kurutma ileminde hava giri scakl (120-140 C), hava k scakl
(60-85 C) ve pulp/maltodekstrin oran (0.50-1.00) (g/g) deikenler olarak denenmitir. Elde
edilen mikrokapsllerde nem, su aktivitesi, yn younluu, verim, renk lm ve akabilirlik
derecesi analizleri yaplmtr. Ayrca elde edilen rnlerden verimi en fazla olan 5 mikrokapsl
rneinde askorbik asit, toplam fenolik madde ierii ve antioksidan aktivite analizleri yaplmtr.
Mikrokapsllerdeki askorbik asit miktar, toplam fenolik madde ierii ve antioksidan aktivitesi
pulp/maltodekstrin orannn artmasyla artmtr. Kusburnu meyvesinin mikroenkapslasyonu
antioksidan aktivitenin %90.2, toplam fenolik madde ieriginin %65.7 ve askorbik asitin ise
%57.7 orannda korunmasna sebep olmutur. En yksek verimde mikrokapsl retimi
pulp/maltodekstrin oran 1.0, hava giri scakl 120 C ve hava k scakl 72.5 C
olduunda elde edilmitir.
Anahtar Kelimeler: Kuburnu, Biyoaktif Bileen, Pskrtmeli Kurutucu Maltodekstrin.
221


TARHANA HAMURUNDAN ZOLE EDLEN ANTMKROBYAL AKTVTEL LAKTK AST
BAKTERLERNN ENDSTRYEL ZELLKLER VE S. CEREVSAE LE ARASINDAK
NTERAKSYONU
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Ahmet Hilmi N
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Latife Betl GL
ZET
Bu almada, tarhana hamuru ortamndan izole edilmi antimikrobiyal aktiviteye sahip laktik
asit bakterilerinden (LAB) Pediococcus acidilactici PFC69, Lactobacillus namurensis PFC70 ile
Lactococcus lactis PFC77 sularnn endstriyel zellikleri ve Saccharomyces cerevisiae
PFC121 ile interaksiyonlar belirlenmitir.Endstriyel zelliklerin belirlenmesi kapsamnda
bakterilere farkl scaklk, pH ve tuz konsantrasyonlarnda gelime, alkola dayankllk, glikozdan
gaz retimi, amilolitik aktivite, lipolitik aktivite, toplam asit retme yetenei, dondurma ve
liyofilizasyona dayankllk ve antimikrobiyal aktivite testleri uygulanmtr. Mikrobiyal
interaksiyonlarn belirlenmesi iin ise sz konusu tm sularn tek ve kombine edilmi kark
kltrler halinde kullanmyla 11 adet, kltr kullanlmakszn da bir kontrol ve bir geleneksel
olmak zere toplam 13 adet tarhana hamuru yaplm; fermantasyonun 0, 1, 3, 5, 7, 10 ve 15.
gnlerinde mikrobiyolojik saym, pH, % asitlik, asitlik says ve HPLC ile organik asit analizi
gerekletirilmitir. Fermantasyon sresince tm rneklerde P. acidilactici PFC69 says 3.009.32 log KOB/g arasnda, L. namurensis PFC70 says 3.65-8.30 log KOB/g arasnda, Lc. lactis
PFC77 says 3.80-8.64 log KOB/g arasnda, S. cerevisiae PFC121 says ise <3.00-7.18 log
KOB/g arasnda deiiklik gstermitir. pH deerleri 3.88-5.16 arasnda, % asitlik deerleri %
0.493-1.697 arasnda, asitlik says ise 4.550-25.725 arasnda saptanmtr. Organik asitlerden
laktik asit 3208.28-18098.31 mg/kg arasnda, asetik asit 62.30-8151.88 mg/kg arasnda,
propiyonik asit 31.93-4006.88 mg/kg arasnda, sitrik asit 89.00-2711.51 mg/kg arasnda, oksalik
asit 49.17-394.13 mg/kg arasnda, malik asit 12.23-425.09 mg/kg arasnda, tartarik asit 115.231245.38 mg/kg arasnda, formik asit 294.18-1432.25 mg/kg arasnda ve son olarak sksnik asit
ise 8.49-1885.00 mg/kg arasnda tespit edilmitir.
Anahtar Kelimeler: Laktik asit bakterisi, endstriyel zellikler, interaksiyon, organik asit.
222


HAMS (ENGRAULS ENCRASCHOLUS) BALIININ YENLEBLR DOKU VE
ARTIKLARININ BAZI KMYASAL VE BESNSEL ZELLKLER
Proje Yrtcs: Do.Dr. Sadettin TURHAN
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Gkhan GENBAY
ZET
Hamsi (Engraulis encrasicholus), yaklak 12 cm uzunluunda bir deniz bal olup,
lkemizde avlanan deniz rnlerinin en nemlilerinden biridir. lenmesi srasnda nemli
miktarda ba, klk ve i organlar aa kmakta ve bu artklar ya geleneksel yntemlerle
ilenerek deersiz rnlerin retiminde kullanlmakta, ya da evreye atlarak kirlilie neden
olmaktadr. Bu aratrmada, Karadenizden avlanan hamsilerin ve ileme artklarnn baz
kimyasal ve besinsel zellikleri incelenmitir. Hamsi ileme artklarnn toplam verimi %32
civarnda belirlenmitir. leme artklarnn protein ve ya ierikleri srasyla bata %13.39 ve
%10.02, klkta %16.47 ve %15.50 ve i organlarda %12.05 ve %23.90 olarak saptanmtr.
Tm hamsi, fileto ve ileme artklarnn pH ve renk zellikleri arasnda nemli farkllklar tespit
edilmitir. Hamsi ileme artklar lisin (%6-7), lsin (%5-6) ve dier baz amino asitler, PUFA
(%32-40), n-3 ya asitleri (%27-34), EPA+DHA (%26-32) ve deiik mineraller (P, Fe, Ni, Ca,
Mn, Na ve Zn) asndan zengin kaynaklar olarak bulunmutur. Tm hamsi, fileto ve ileme
artklar, molekl arlklar 35-45 kDa arasnda deien major protein bantlar iermitir. Bu
sonular, hamsi ileme artklarnn balk protein tozu, balk protein hidrolizat, balk ya ve
mineral takviyeleri gibi katma deeri yksek rnlerin retiminde kullanlabileceini ortaya
koymutur.
Anahtar Kelimeler: Hamsi, ileme art, kimyasal bileim, besinsel zellik.
223


SAMSUN ORGANZE SANAY BLGESNDE HAVA KALTE MODELLERNN
UYGULANABLRLNN ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Anda AKDEMR
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Frat ELEB
ZET
Bu almada, Samsun Organize Sanayi Blgesinde bulunan, hava kirliliine etkisi yksek
olan 9 tesis ve bu tesislerin 70 adet bacas noktasal kaynak olarak alnarak hava kalite
modellemesi almas yaplmtr. AERMOD Hava Kalitesi Modeli kullanlarak blgede modelin
uygulanabilirlii aratrlmtr. Modelin oluturulmasnda, noktasal kaynaklardan oluan emisyon
raporlarndan yararlanlarak noktasal kaynaklarn fiziki durumlarnn yan sra, hava kalite
parametreleri olarak kkrt dioksit ve azot oksitler kullanlrken, meteorolojik parametreler olarak
da scaklk, nispi nem, gne radyasyonu, rzgr hz, hakim rzgr yn ve basn
kullanlmtr. Ondokuz Mays niversitesine ait Mobil Hava Kalitesi lm Aracndan alnan
veriler, evre ve ehircilik Bakanl Sabit stasyon Verileri ve blgede yaplan projelerden
alnan verilerle, alma yaplarak nceki model almalar sonucunca yakn bulgular
saptanmtr. Netice itibariyle; model sonular sanayinin youn olduu blgede Azot dioksit
-3
(NO2)in saatlik konsantrasyonu 352,960 g.m olarak llmtr. Saatlik snr deer olan 100
-3
g.m n zerinde olan bu deer sanayi blgesinden yerleim yerlerine doru etkisini kaybettii
saptanmtr. Baka bir lm olan kkrt dioksit (SO 2)in ise saatlik konsantrasyonu 169,351
-3
-3
g.m seviyesinde kmtr ve saatlik snr deer olan 125 g.m zerinde olduu halde
yerleim blgelerine gidildike etkisini kaybettii grlmtr. Yllk Azot dioksit (NO 2)
-3
-3
konsantrasyonu en yksek olarak 57,376 g.m llmtr ve snr deer olan 30 g.m n
stnde kt grlmtr yine buna benzer olarak kkrt dioksit (SO 2) konsantrasyonu en
-3
-3
yksek olarak 30,451 g.m llmtr ve snr deer olan 20 g.m n stnde kt
grlmtr bu deerler yerleim blgelerinde ve deniz tarafna gidildike etkisini kaybettii
model verilerinden elde edilmitir.
Anahtar Kelimeler: Hava Kalitesi Modeli, AERMOD, NO2,SO2, Hava kirlilii.
224


KRONK METLFENDAT VE ATOMOKSETN KULLANIMIN NRONAL ETKLERNN
KARILATIRILMASI
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Murat YCE
Aratrmaclar: Prof.Dr. Sleyman KAPLAN, Do.Dr. Berrin Zuhal ALTUNKAYNAK,
Yrd.Do.Dr. Mehmet Emin NGER
Tp Fakltesi - ocuk ve Ergen Ruh Sal Hastalklar Anabilim Dal
ZET
Bu almada postnatal geliim srasnda MPH ve ATX kronik tedavisinin ortaya karabilecei
nronal toksisiteyi san modelinde deneysel olarak aratrmak amaland. almamzda 17 adet
postnatal 28 gnlk, erkek, erikin, ortalama arlklar 200-300 gr olan Wistar albino cinsi rat
kullanld. Tm denekler 12 saat aydnlk, 12 saat karanlk siklusunda, standart laboratuvar
koullarnda tutuldu ve standart yem ile beslendi. Denekler MPH (n:6, 2 mg/kg), ATX (n: 6, 2
mg/kg) ve serum fizyolojik (SF) (n:5) grubu olmak zere gruba ayrld, %9'luk SF'te zlerek
hazrlanan MPH ve ATX, deneklere 14 gn boyunca 1 ml/kg gavaj yoluyla verildi. SF grubu
sanlara ise 14 gn boyunca 1 ml/kg SF gavaj yoluyla verildi.
Deneklere uygulanan ilalar ve SF, 14. gn sonunda kesildi ve denekler 45 gn ilasz olarak
takip edildi. 60. gn sonunda denekler kardiyak perfuzyona alnd ve karlan beyin dokular
histolojik ve stereolojik yntemler kullanlarak deerlendirildi. Elde edilen bulgulara gre ila
gruplarnda hipokampus CA blgelerinde toplam nron says SF grubuna oranla anlaml oranda
azalmtr (p<0,05). Hcre kaybnn ATX grubunda MPH grubuna oranla daha fazla olduu
gzlendi (p<0,05).
Juvenil ratlarda terapotik dozda MPH ve ATX kullanmnn hipokampus CA blgesinde nron
kaybna neden olduu grlmektedir. Bu nedenle ADHD tedavisinde kullanlan dier ilalarn farkl
dozlardaki nrodejeneratif etkilerini ortaya koyabilecek daha ileri aratrmalara ihtiya vardr.
Anahtar kelimeler: Metilfenidat, Atomoksetin, hipokampal hcre kayb, stereoloji.
225


OCUKLUK AI BBREK HASTALIKLARINDA BYOELEKTRK IMPEDANS ANALZ, NT
PROBNP, VENA KAVA NFEROR SPNOGRAF NCELEMESNN VCUT
KOMPOZSYONUNUN BELRLENMESNDEK ROL
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Mehmet Kemal BAYSAL
Aratrmaclar: Prof.Dr. Ozan ZKAYA, Do.Dr. Grkan GEN, Yrd.Do.Dr. Bahattin AVCI,
Do.Dr. Metin SUNGUR, Uzm.Dr. Hlya NALACIOLU
Tp Fakltesi - ocuk Sal ve Hastalklar Anabilim Dal
ZET
ocukluk a Bbrek Hastalklarnda Biyoelektrik mpedans Analizi, NT-proBNP. Vena Kava
nferior Sonograf ncelemesinin Vcut Kompozisyonunun Belirlenmesindeki Rol Giri: Kronik
bbrek hastalarnda intravaskler hacim durumunun deerlendirilmesi iin gvenilir, pratik bir
ynteme gereksinim vardr. Bu almada, kronik bbrek hastalarnda hipervolemiyi saptamada
BA'nm, NT-proBNP'nin, Vena Kava nferior Sonograf incelemesinin etkinlii aratrld.
Gere ve Yntem: almaya Kronik Bbrek Yetersizlii nedeniyle takip edilen 25 hasta
venefrotik sendromu olan 19 hasta alnd. Kontrol grubu olarak hasta grubu ile ya,
cinsiyetasndan istatistiksel olarak farkl olmayan 36 salkl ocuk alnd. almaya alnan tm
olgularn fizik muayene bulgular kaydedildikten sonra vcut svlarn deerlendirmek iin BA,
Ekokardiyograf ile VK ve sol atriyum ap lmleri, NT-proBNP alld. Remisyon dneminde
ve diyaliz sonrasnda fizik muayene, BA. Ekokardiyografk deerlendirme ve NT- proBNP
dzeyleri tekrarland Bulgular: Kronik bbrek hastalarnda sistolik ve diyastolik kan basnlar, VK
aplar ve NTproBNP deerleri kontrol gruba gre daha yksek tespit edildi. Vcut sv hacmini
gsteren BA parametrelerine gre; kronik bbrek hastalarnda hidrasyonun kontrol gruba gre
daha fazla artm olduu grld. Rel OH ile VK lmleri, NT-proBNP, sistolik ve diyastolik kan
basnlar arasnda pozitif korelasyon tespit edildi.
Sonu: Sonu olarak farkl hastalk gruplarnda hidrasyon durumunun tespitinde kullanlan
BA, ocuk hastalarda da kolay uygulanabilir, pratik bir yntem olmas nedeniyle rutin klinik
kullanm iin uygun bir yntem olabilir.
Anahtar Kelimeler: Kronik Bbrek Hastal, BA, NT-ProBNP, Vena Kava nferior ap.
226


PAROXETNN YARA YLEMES ZERNE ETKLER
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Esra PANCAR YKSEL
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. Fatih LKAYA, Prof.Dr. Levent YILDIZ, Prof.Dr. Fatma AYDIN,
Prof.Dr. Nilgn ENTRK, Prof.Dr. Tayyar CANTRK, Prof.Dr. Ahmet Yaar TURANLI
Tp Fakltesi - Dermatoloji Anabilim Dal
ZET
Ama: Paroksetinin salkl ve diyabetik ratlarda kutanz yaralarn iyilemesi zerine etkilerini
aratrmak.
Metod: Streptozotosin ile diyabet oluturulmu (n=32) ve salkl (n=32) ratlarda, 4 mm
punch aleti ile yara oluturularak paroksetinin yara iyilemesi zerine etkilerini 1., 3., 7. ve 14.
gnlerde histolojik olarak inceledik. Yara yerinin histolojik olarak deerlendirilmesinde daha her
deerlendirme gn iin 4 rat kullanlacak ve sonrasnda alma d braklacaktr.
Polimorfonkleer lkositler 1. Gn kesitlerinde, mononkleer inflamatuar hcreler ve kan damarlar
3. ve 7. Gn kesitlerinde, fibroblastlar 14. Gn kesitlerinde saylm; ayrca epitelizasyonda
deerlendirilmitir.
Bulgular: Paroksetin kullanlan salkl ratlarda 14. Gnde fibroblast saylar kullanmayan
salkl ratlarla karlatrldnda istatistiksel olarak anlaml yksek bulundu. Salkl ve paroksetin
kullanlan tm ratlarda 14. Gnde tam epitelizasyon gzlendi. Polimorfonkleer lkositler,
mononkleer inflamatuar hcreler ve kan damarlar saylar asndan paroksetin kullanlan ve
kullanlmayan salkl ve diyabetik ratlarda istatistiksel olarak fark bulunmad.
Sonu: Paroksetin kullanlan salkl ratlarda fibroblast saylarnn artm olduu bulundu ve
epitelizasyonun daha iyi olduu gzlendi.
Anahtar Kelimeler: Diyabet, paroksetin, rat, yara iyilemesi.
227


KARBONMONOKST ZEHRLENMELERNDE SERUM GLAL FBRLER ASDK PROTEN
(GFAP), NRON SPESFK ENOLAZ (NSE) VE S100B DZEYLERNN KLNK DDET VE
PROGNOZ LE LKS
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Hzr Ufuk AKDEMR
Aratrmaclar: Do.Dr. Trker YARDAN, Yrd.Do.Dr. Celal KATI, Yrd.Do.Dr. Latif DURAN,
Yrd.Do.Dr. Hasan ALAAM, Do.Dr. Ycel YAVUZ
Tp Fakltesi - Acil Tp Anabilim Dal
ZET
Bu almann ana amac S100B protein, nron spesifik enolaz (NSE) ve glial fibriler asidik
protein (GFAP)in akut karbonmonoksit (CO) zehirlenmeli hastalarda hipoksik beyin hasarnn
deerlendirilmesindeki roln belirlemektir. Bu kesitsel alma, bir yllk sre iinde Acil Servise
bavuran akut CO zehirlenmeli hastalarda yaplmtr. almaya 55 CO zehirlenmeli hasta alnd
(ortalama ya standart sapma, 45 20.3 yl;% 60 kadn). Kontrol grubu 25 salkl yetikinden
olumakta idi. Hastalar bilinli veya bilinsiz olma durumlarna gre iki gruba ayrld. Serum S100B,
NSE ve GFAP dzeyleri hastalarda kontrol grubundan daha yksek idi. Bu belirteler bakmndan
bilinsiz ve bilinli hastalar arasnda anlaml bir fark yoktu. S100B ve NSE dzeyleri bakmndan
bilinli ve bilinsiz hastalar ile kontrol grubu arasnda istatistiksel olarak anlaml fark vard. Ayn
zamanda GFAP dzeyleri bakmndan bilinsiz hastalar ve kontrol grubu arasnda istatistiksel
olarak anlaml bir fark vard. Artm serum S100B, NSE ve GFAP dzeyleri akut CO zehirlenmesi
ile ilikilidir. Bu biyobelirteler CO zehirlenmeli hastalarda klinik durumu deerlendirmede yararl
olabilir.
Anahtar kelimeler: S100B protein, Nron spesifik enolaz, Glial fibriller asidik protein,
Karbonmonoksit zehirlenmesi, Hipoksik beyin hasar.
228


BAZI KALKS (4) AREN TREVLERNN ANTKANSER ETKLERNN ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Ali OKUYUCU
Aratrmaclar: Prof.Dr. Abdulkerim BEDR, Yrd.Do.Dr. Hasan ALAAM,
Yrd.Do.Dr. Osman ALI, Yrd.Do.Dr. Sevil ZKINALI, Prof.Dr. Hasan KOCAOKUTGEN,
Yrd.Do.Dr. Tevfik ZEN, Dr. Sedat GLTEN, Derya GLER
Tp Fakltesi - Tbbi Biyokimya Anabilim Dal
ZET
Kaliksarenler fenol ve formaldehidin oligomerizasyonu ile elde edilen makrosiklik yaplardr.
Yaplarna deiik fonksiyonel gruplarn balanmas ile de farkl sentetik kaliksaren trevleri elde
edilebilmektedir. Bunlarn enzim inhibisyonu. antikoagulan.antitrombotik. antiviral ve antimikrobiyal
etkileri yannda, son zamanlarda baz trevlerin kanser hcrelerinin oalmasn yavalatt veya
durdurduu da gsterilmitir. Biz de yeni sentezlenen sentetik kaliks[4]aren trevlerinin farkl
kanser hcre serileri zerine etkilerini ve bu etkilere araclk eden mekanizmalar aratrmay
amaladk.
Ondokuz Mays niversitesi, Fen-Edebivat Fakltesi. Kimya Blm tarafndan sentezlenen
farkl kaiiks[4]aren trevinden deiik konsantrasyonlarda zeltiler hazrland. MCF-7 ve
HepG2 kanser hcre serileri uygun kltr ortamlarnda oaltld. Daha sonra hcreler E-pleytlere
ekildi ve 0,5-250 jiM arasnda hazrlanan kaliks[4]aren 12. 13 ve 16 trevleri uyguland. Hcre
canll ve oalmas xCELLigance Real Time Celi Analyzer cihaz ile 96 saat boyunca takip
edildi. Dozlar arasnda ufak farkllklar olsa da hibir kalix[4]aren trevinin MCF-7 ve HepG2
hcreleri zerine antiproliferatif etkisi grlmedi.
Aksine kalix[4]arenlerin dk dozlar hcre oalmasn artrd. Antiproliferatif bir etki
gzlenmedii iin de kalix[4]arenlerin IC50 deerleri hesaplanamad. Ayrca etki mekanizmasn
aklamaya ynelik almalara da gerek kalmamtr.
Sonu olarak altmz bu kaliks[4]aren trevlerinin HepG2 ve MCF-7 hcrelerinde hcre
canllna ve oalmasna olumsuz bir etkisi olmad. Bundan sonra antikanser etkiye sahip
olduuna inanlan fonksiyonel gruplarn kalixaren halkalarna eklenerek yeni trevlerin elde
edilmesi ve denenmesi daha uygun olacaktr.
Anahtar kelimeler: Kaliks[4]aren, MCF-7. HepG2, antikanser etki.
229


TRAMADOL, PANAX GNSENG VE ST JOHN'S WORT EKSTRAKTI ETKN MADDELERNN
PREEMPTF ANALJEZK ETKLERNN FARELERDE KARILATIRILMASI
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Cengiz KAYA
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. Fatih LKAYA, Prof.Dr. Haydar AHINOLU,
Yrd.Do.Dr. Ersin KKSAL, Yrd.Do.Dr. Yasemin Burcu STN
Tp Fakltesi - Anestezi ve Reanimasyon Anabilim Dal
zet
Arnn balamadan nce tedavi edilmesi yani preemptif analjezi kavram, postoperatif arnn
iddet ve sresini nemli lde azalttnn gsterilmesi ile poplerlik kazanmtr. Fakat analjezik
etkinlii bilinen ve dier ilalara gre nispeten yan etkisi az olan bitkisel ekstraktlarn, preemptif
analjezik etkinlikleri aratrlmamtr.
Amalar: St. Johns Wort (SJW), Panax ginseng (GNS) ve tramadoln (TRM) preemtif
analjezik etkinliklerinin farelerde cerrahi ar modeli oluturularak deerlendirilmesi amaland.
Materyal ve Metod: Swiss albino cinsi 96 adet fare preoperatif, postoperatif ve kontrol grubu
olarak gruba ayrld. Cerrahi ar modeli oluturmak iin, farelerin sol arka patisinin plantar
yzeyine 1 cmlik insizyon yapld. Preoperatif gruba insizyondan 1 s nce ila, 2s sonra plasebo,
postoperatif gruba 1s nce plasebo (intraperitoneal 10 ml/kg SF), 2s sonra ila ve kontrol grubuna
ise 1s nce, ve 2s sonra plasebo verildi. la olarak intraperitoneal SJW 100, 50, 25 mg/kg, GNS
100 mg/kg ve TRM 20 mg/kg uyguland. Analjezik etkinlikleri hot plate testi ile ila uygulamasndan
sonra 4. s, 1., 2. ve 3. gnlerde; motor aktiviteleri ise lokomotor aktivite testi ile 30. ve 120.
dakikalarda deerlendirildi.
Bulgular: SJW 25, 50 ve 100 mg/kgn lokomotor aktivitesi, kontrol grubu ve TRMye gre
dkken, GNSnin ise yalnzca kontrol grubuna gre dkt (p<0,05).
Hot plate test reaksiyon srelerinde preoperatif, postoperatif ve kontrol gruplar arasnda fark
vard (13.916.27, 16,227.12 ve 9.743.39 s srasyla) (p<0.05). lalar, gruplara gre
karlatrldnda SJW 100 mg/kgn hot plate test reaksiyon sresi preoperatif gruba gre
postopertif grupta daha uzundu (20.339.49 vs 14.536.29 s) (p<0,05). Dier ilalarn hot plate
srelerinin, gruplar arasnda istatistiksel anlaml fark yoktu. Hot plate test reaksiyon srelerini
gruplardan bamsz olarak ilalara gre karlatrdmzda, SJW 100 mg/kg, GNS ve TRMnin
hot plate test reaksiyon sreleri plasebodan daha uzundu (17.438.50, 14.605.42, 14.816.81 ve
9.743.39 s srasyla) (p<0.0001).
Sonular: almamzda SJW 100mg/kg, GNS ve TRM farelerde hot-plate testinde
antinosiseptif etki gsterirken, TRM dndaki ilalar lokomotor aktiviteyi basklad. Ayrca
almamzda SJW, GNS ve TRM preemptif analjezik etkinlik gstermedi.
Anahtar Kelimeler: St. John's Wort, Panax ginseng, Tramadol, Preemptif analjezi.
230


KOU BANDI EGZERSZNN PENTLENTETRAZOL LE OLUTURULAN EPLEPSYE ETKS
Aratrmaclar: Prof.Dr. Erdal AAR, Ar.Gr.Uzm.Dr. Gkhan ARSLAN
Yrd.Do.Dr. Erkut TUTKUN, Ar.Gr.Dr. Durmu UAR, Dr. Recep SOSLU
ZET
Epilepsi, normal yaam konforunun bozulmasnn yannda gerek i gc kayb gerekse salk
harcamalarnn ok ciddi rakamlara ulamas asndan toplumu ve lkeyi de yakndan ilgilendiren
nemli bir nrolojik hastalktr. Son yllarda zellikle tedaviye direnli epilepsi hastalarnda nonfarmakolojik tedavi yntemleri denenmeye balanmtr. Bu tedavi yntemlerinden bir tanesi de
dzenli egzersizdir. Epilepsi hastal olan insanlar yllarca nbetleri artracandan korktuklar iin
egzersiz yapmaktan kanmlardr. Ancak, yaplan almalar egzersizin nbetleri tetiklemedii,
aksine nbetleri azalttn gstermitir.
Kronik epilepsi zerine egzersizin etkisini bulmay amaladmz bu almada kimyasal
tutuma modeli kullanld. Tutuma, 35 mg/kg subkonvulzif doz intraperitoneal (i.p.) pentilentetrazol
(PTZ) ile oluturuldu. Sanlar kontrol, sham, PTZ gruplar (hafif, orta, ar egzersiz), kou gruplar
(hafif, orta, ar egzersiz) olmak zere 8 gruba ayrld. PTZ gruplarnda, enjeksiyon ilemine kou
band egzersiziyle birlikte balanrken, kou gruplarnda 3 ay koturulduktan sonra baland.
Tutuma olutuktan sonra hayvanlar cerrahi ileme tabi tutuldu ve elektroensefalogram (EEG)
kaytlar deerlendirildi.
Sham grubu ve PTZ gruplarndaki hayvanlarn hepsinde tutuma oluturuldu. Kou gruplarnn
ise yaklak yarsnda kronik epilepsi oluumu gzlenmedi. Ayrca, kou esnasnda hibir hayvann
epileptik nbet geirmedii tespit edildi. PTZ grubunun EEG kaytlar incelendiinde hafif ve orta
egzersiz gruplarnn spike dalgalarnn saysnda anlaml azalma tespit edildi. Kou grubunda
yeterli hayvan tutumad iin istatistie tabi tutulmad.
Sonu olarak, kou band egzersizi epileptik nbet geliimi iin bir stres oluturmamaktadr.
Aksine, nbet oluumunu ve nbet iddetini azaltmaktadr. Bu nedenle epilepsili hastalara gvenli
bir ekilde kou band egzersizi yapmalar nerilebilir.
Anahtar Kelimeler: Epilepsi, Egzersiz, Kou band, PTZ.
231


MGRENL OCUKLARDA PLAZMA OREXN A VE OREXN B DZEYLERNN PROSPEKTF
VE KARILATIRMALI OLARAK DEERLENDRLMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. mer Faruk AYDIN
Aratrmaclar: Uzm.Dr. Hlya NCE, Do.Dr. Hasan ALAAM,
Ar.Gr.Dr. Erhan etin ETNOLU
Tp Fakltesi - ocuk Sal ve Hastalklar Anabilim Dal
ZET
Ama: Orexin A ve B, hipotalamustan salglanan peptidlerdir ve beslenme, hormon salnm
kardiyovaskler fonksiyonlar, uyku-uyanklk dngs ile ar ileme modlasyonunda rol
almaktadr. Migren ba arsnda Orexin A ve B dzeylerinde deiiklik saptanm ve bu durumun
hipotalamik disfonksiyona iaret ettii ileri srlmtr. Bu almann amac, ocukluk andaki
migren hastalar ile kontrol deneklerinde plazma Orexin A ve B seviyelerinde fark olup olmadn
aratrmaktr.
Hastalar ve Yntem: Bu alma, Ocak 2013 ile Ekim 2013 arasnda Ondokuz Mays
niversitesi Tp Fakltesi ocuk Hastanesine migren ba ars ile bavuran hastalarda
yaplmtr. Hastalar migren ata srasnda ve atak d dnemlerde grlmtr. Endokrinolojik,
kardiyovaskler ve nrolojik bozukluklar olan veya migren iin profilaktik tedavi alan hastalar, obez
hastalar alma d braklmtr. Kontrol grubu baars olmayan, benzer ya ve cinsiyetteki
deneklerle oluturulmutur. Hasta ve kontrol grubunda plazma Orexin A ve B seviyeleri
llmtr.
Bulgular: Bu almaya en az 6 aydr migren ba ars olan 6-18 ya arasnda 30 kz ve 20
erkek hasta ile kontrol grubu olarak 27 kz ve 23 erkek ocuk alnmtr. Hasta grubu ve kontrol
grubu arasnda ya ve cinsiyet fark saptanmamtr. Orexin-A dzeyi, migren hastalarnda atak
esnasnda kontrol grubu ve atak dnda migren hastalarnda istatistiksel olarak dk bulunmutur
(p0,005). Orexin-B dzeyi, migren hastalarnda atak srasnda dier iki gruba (migren
hastalarnmda atak dnda ve kontrol grubunda) gre istatistiksel olarak yksek llmtr
(p0,005).
Sonu: Bu alma ile ilk kez ocukluk andaki migren hastalarnda hipotalamik nropeptid
olan Orexin A ve B dzeyindeki farkllk gsterilmi; ar esnasnda Orexin-A dk, Orexin-B
yksek bulunmutur. Orexin-A dzeylerinin ar esnasnda dk olmas, migren ata esnasnda
hastalarn uyuyabilmesini salayan bir mekanizma olabilir. Ar ata srasnda orexin-Bnin yksek
olmas orexin-Ann dklne ikincil bir durum olup, klinik nemi olmayabilir.
Anahtar Kelimeler: Orexin A, Orexin B, Migren.
232


ESANSYEL TREMORLU HASTALARDA SEREBRAL KORTEKSN
VOLUMETRK DEERLENDRLMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Hseyin Alparslan AHN
Aratrmac: Ar.Gr.Dr. Sedat EN
ZET
Giri ve ama: Esansiyel tremor (ET) postural ve/veya kinetik bir tremordur. Son yllarda motor
olmayan zellikleri de dikkati ekmektedir. zellikle kompleks iitsel ve grsel dikkat, szel akclk
ve anlk bellekte beklenilenden daha fazla dzeyde kognitif bozukluklar gzlenmektedir. Yaplan
beyin grntleme incelemelerinde, salkl kontrollere gre ET hastalarnda serebral ve serebellar
hemisferde dejenerasyon ve lokus seruleus (LS) da Lewy cisimcikleri saptanmtr. Bu almada,
ET hastalarnda kortikal volmetri ve kortikal kalnlklarn hastalk iddeti ve kognitif profil ile ilikisi
aratrlacaktr.
Hastalar ve yntem: almaya Ondokuz Mays niversitesi Tp Fakltesi Nroloji Anabilim
Dal Hareket Bozukluklar Polikliniinde deerlendirilen, 18-55 ya aras, art arda tan konulan 11
ET hastas dahil edildi. Hastalar ile benzer ya ve cinsiyette 11 kiilik salkl kontrol grubu
oluturuldu. almaya alnan btn hasta ve kontrol grubuna beyin manyetik rezonans (MR) ve
nropsikiyatrik testler yapld. Beyin MR grntlerine FreeSurfer 4.05 program, otomatik
segmentasyon metodu kullanlarak kortikal kalnlk lm yapld.
Bulgular: ET tans konulan 16 hastann 5i eitli nedenler ile dland. almaya 11 hasta ile
devam edildi. Her iki grup arasnda cinsiyet, ya, eitim ve dominant el asndan istatistiksel
olarak anlaml farkllk saptanmad. Hasta ve kontrollere yaplan nropsikolojik testler sonucunda
kp desen testi (P=0,01) ve izgilerin ynn belirleme testinde (P=0,02) iki grup arasnda
istatistiksel olarak anlaml farkllk saptand. Beyin MR incelemesi ile hasta ve kontrol grubunun her
iki serebral hemisfer kortikal kalnlk verileri karlatrld. ET hastalarnda, kortikal kalnln sol
superior paryetal blgede kontrol grubuna gre daha ince olduu belirlendi (P=0,003). Dier blge
kalnlklarndaki farkllklar anlaml deildi.
Sonu: almada grsel meknsal ilevleri deerlendiren testlerde ETli hastalarda kontrol
olgularna gre bozukluklar olduu saptand.
Anahtar Kelimeler: Ankilozan spondilit, apelin, hastalk aktivitesi, klinik parametreler, radyolojik
hasar, yaam kalitesi, yorgunluk.
233


KARPAL TNEL SENDROMLU HASTALARDA CANALS CARPNN MANYETK REZONANS
GRNTLER ZERNDEN, STEREOLOJK OLARAK KARILATIRMALI NCELENMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Mehmet EMRZEOLU
Aratrmaclar: Doktora rencisi Grsel AK, Prof.Dr. Bnyamin AHN,
Prof.Dr. Mustafa Bekir SELUK, Yrd.Do.Dr. Murat TERZ
ZET
Karpal tnel sendromu (KTS), el bileinde n.medianusun karpal tneli geii srasnda
kompresyona uramas sonucu en sk grlen tuzak nropatisidir.
Electromiyografi ve sinir ileti incelemesi normal olan semptomatik KTS vakalarnda KTSnun
deerlendirilmesi iin radyolojik alsmalar gl bir tamamlaycdr.
Bu almada canalis carpi ve bu kanal iinde yer alan flexor tendonlar ve n.medianus
yaplarnn MR grntleri sterolojik olarak deerlendirilerek; tendon ve sinirin kanala olan hacim
ve hacim orannn artmas veya eksilmesi ile KTS arasndaki iliki aratrld.
almamza Ondokuz Mays niversitesi Tp Fakltesi Nroloji polikliniin de KTS tans
alm 19-60 ya aras 30 bayan hasta ile KTS tans almam 19-60 ya arasndaki 12 bayandan
oluan kontrol grubu deerlendirildi. Hasta grupta toplam 60 el bilei, kontrol grubunda toplam 20
el bilei deerlendirildi. KTS lu hastalar klinik ve elektrofizyolojik olarak; Salkl (KTSs), Hafif
(KTSh), Orta (KTSo), Ar (KTSa) olarak evrelendirildi. El bileklerinden alnan T1 arlkl aksiyal
MR grntleri stereolojik olarak incelendi.
alma verilerine gre; Hasta grubunun canalis carpi hacim (Hcc) ortalamas salkl gruptan
yksek bulundu (p0,05); Hasta ve salkl grupta ortalama tendon hacimleri (Ht) arasndaki fark
istatistiksel olarak nemli deildi (p=0,113). Hasta grubunun ortalama n.medianus hacmi (Hnm)
salkl gruba gre yksek bulundu (p<0,05); Hasta ve salkl grupta, ortalama tendon hacim
oranlar (HOt) arasnda nemli fark olmad (p=0,644), ancak ortalama HOnmi arasnda nemli
fark olduu grld (p<0,05).
KTSs, KTSh, KTSo ve KTSa evreleri arasnda ortalama Hnmi ve ortalama n.medianus hacim
orannda (HOnm) anlaml fark gzlenirken (p<0,05); ortalama Hnmi ve ortalama Hnmonda KTSoKTSa evreleri arasnda fark gzlenmedi (p>0,05). Ortalama HOnm nda KTSs-KTSh evreleri
arasnda da fark saptanmad (p>0,05).
Sonu olarak; Canalis Carpi ve n.medianus hacminin KTS lu hasta bireylerde salkl
bireylere gre daha yksek olduu, KTSlu hastalarda Hnm ve HOnmnn KTSh e gre KTSa da
yine daha yksek olduu gzlendi. almamzn KTS tansna destek salamas asndan nemli
olabileceini dnmekteyiz. almamzn denek says arttrlarak bilimsel deerini ykseltmeyi
dnyoruz.
Anahtar Kelime: Canalis Carpi, Karpal Tnel Sendromu, Stereoloji, Nervus Medianus, Manyetik
Rezonans Grntleme.
234


SIANDA YKSEK YALI DYETLE OLUTURULAN OBEZTE MODELNDE MELATONN VE
LEPTNN OVARYUM ZERNDEK ETKLERNN STERELOJK YNTEMLERLE
ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Do.Dr. B. Zuhal ALTUNKAYNAK
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Gamze TMENTEMUR
Tp Fakltesi - Histoloji ve Embriyoloji Anabilim Dal
ZET
Bu almada yksek yal diyetin dii sanlarda ovaryum zerine etkilerinin melatonin ve
leptin'in rollerinin saptanmas; melatoninin leptin salnmndaki etkisinin incelenmesi amaland.
Sanlar yksek yal diyet (%40 ya) (obez kontrol grubu; OK) ve standart diyet (nonobez-kontrol
grubu; NK) ile beslenmek zere iki gruba ayrld ve her iki grup nonobez-melatonin (NM grubu, 10
mg/kg ip melatonin uygulanan), obez-melatonin (OM grubu mg/kg ip melatonin uygulanan),
nonobez-leptin (NL grubu, 1 p/kg ip leptin uygulanan), obez-leptin (OL grubu, 1 p/kg ip leptin
uygulanan), nonobezmelatonin-leptin (NM-L grubu, 10 mg/kg ip melatonin-1 p/kg ip leptin
uygulanan) ve obez-melatoninleptin (OM-L grubu, 10 mg/kg ip melatonin-1 p/kg ip leptin
uygulanan) olarak gruplandrld. Bu almada yksek yal diyet ile obezite modeli oluturulan
sanlar zerinde melatonin, leptin, melatonin-leptin hormonlarn kullanarak bu sanlardaki vcut
arl, folikl says, ver arl ve hacmi, apoptotik hcreler, LH reseptr asndan pozitif
hcrelerin yan sra biyokimyasal deiimlerin belirlenmesi amaland. Ayrca doku
homojenatlarnda miyeloperoksidaz (MPO) ve katalaz (CAT) aktiviteleri de deerlendirildi.Ortalama
vcut arlnn obez gruplarda kontrole kyasla nemli derecede artt grld (p<0,001). Gruplar
arasnda ver arl bakmndan nemli fark yok iken ver hacimleri arasnda anlaml fark
bulundu (p<0,001). Toplam primordial ve primer folikl says bakmndan gruplar arasnda nemli
fark tespit edilmi; fakat toplam folikl says asndan herhangi bir fark bulunmamtr. MPO
aktiviteleri NK grubuna kyasla OK grubunda nemli artmtr (p<0,05) fakat CAT aktiviteleri
arasnda nemli fark bulunmamtr.Bu almann sonular san ovaryal dokusunda yksek yal
diyete bal olarak gzlenen ver rezervi ve morfolojisindeki farkllklarn melatonin ve leptin'in
dokudaki koruyucu etkileri ve nemli rollerinin olduunu destekler niteliktedir.
Anahtar Kelimeler: nfertilite, leptin, melatonin, reaktif oksijen trleri, stereoloji, yksek yal diyet.
235


SIANDA YKSEK YALI DIYETLE OLUTURULAN OBEZITE MODELNDE NDOLE-3
KARBINOL VE THYMOQUINON'UN TESTS ZERINDEK ETKLERNN STERELOJK
YNTEMLERLE ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Do.Dr. Muhammed Eyp ALTUNKAYNAK
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Nur Hande TFEK
ZET:
Ama: Bu almada, obezite modeli oluturulan sanlarda indol-3-karbinol ve timokinon'un
testis zerindeki etkilerinin incelenmesi amaland
Materyal ve Metot: Bu amala 36 adet Wistar albino cinsi erkek san 6 gruba ayrld.Obezite
modeli oluturulacak obez kontrol (OK), obez timokinon (OT) ve obez indol (O) gruplar %40 ya
ieren zel bir diyetle, non-obez kontrol (NK), non-obez timokinon (NT) ve non-obez indol (N)
gruplar ise standart yem ile 9 hafta boyunca beslendi. Ardndan NT, OT,N, O gruplarna
timokinon ve indol-3-karbinol intraperitoneal olarak uyguland. Deney sonrasnda testislerde
histolojik, stereolojik, biyokimyasal analizler ve sperm morfolojisi deerlendirmeleri yapld.
Bulgular: OK grubundaki kilo art, NK grubuna gre olduka fazlayd. NT ve OT grubundaki
sanlarn ortalama arlklarnn NK ve OK grubuna; O grubunda da OK grubuna kyasla nemli
lde azald grld. Katalaz (CAT) aktivitesi bakmndan deney gruplar arasnda fark
bulunamad. OK, OT ve O gruplarndaki miyeloperoksidaz (MPO) aktivitesinin, NK grubuna gre
artt grld. NK ve OK gruplarndaki spermatogonyum saysnda farkllk yoktu fakat NI
grubunda att grld. OK grubundaki spermatosit says NK grubuna gre azalmt. NT ve N
gruplarnda ise spermatosit ve spermatid saysnda nemli artlar grld. Histolojik
deerlendirmede OK grubunda ar hasar saptand. OT ve O gruplarnda bu hasarlarn nemli
lde azald, germ hcre saysnn artt grld.
mmnohistokimyasal deerlendirmede NT ve N gruplarndaki Leydig hcrelerinin; OT ve O
gruplarnda ise Sertoli hcrelerinin sitoplazmalarnda LH reseptrleri asndan gl pozitif
boyanma grld. TNEL deerlendirmesinde OK grubunda spermatogonyumlardaki apoptoz
dikkat ekiciydi. OT ve O grubunda ise apoptotik hcre saysnda azalma olduu grld. OK
grubunda azalan sperm saysn takiben ba, boyun ve kuyruk anomalileri olduka fazlayd.
Timokinon ve indol-3-karbinol tedavisiyle sperm saysnn artt ve anomalilerin nemli lde
dzeldii grld.
Sonu: Timokinon ve indol-3-karbinol'n obezitenin sanlarda yol at birok olumsuz etkiyi
dzelttii grld. Antioksidan ierikli bitkilerin tketiminin artmasyla obezite ve infertilite bata
olmak zere birok hastaln nne geilebilecei dncesindeyiz.
Anahtar Kelimeler: Antioksidan, ndol-3-Karbinol, nfertilite, Obezite, Oksidatif Stres, San,
Stereoloji, Testis, Timokinon.
236


N-METL-D-ASPARTAT (NMDA) ve KANABNOD RESEPTR SSTEMLER ARASINDAK
LKDE T TP KALSYUM KANAL BLOKRLERNN ROL
Aratrmaclar: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Sabiha Kbra ALICI,
Ar.Gr.Dr. Gkhan ARSLAN
ZET
Epilepsi; bir grup nronun aniden balayan, geici, anormal elektriksel dearjlar sonucu
ortaya kan nrolojik bir hastalktr. Epileptik aktivitenin ortaya knda kalsiyum iyonu nemli rol
oynamaktadr. Hcre iine ar miktarda kalsiyum iyonu ak, epileptiform aktivite srasnda
hemen her zaman gzlenen bir durumdur. Bir NMDA reseptr antagonisti olan memantinin nronal
2+
eksitotoksisitenin temelini oluturan uzun sreli Ca iyon akn inhibe ettii bilinmektedir.
Antikonvulsan etkileri birok deneysel epilepsi modelinde gsterilen dier bir madde grubu da
kanabinoidlerdir. Kanabinoidlerin etki mekanizmasna da kalsiyum kanallarnn araclk ettii,
endojen bir kanabinoid olan anandamidin dk voltajl (T tipi) kalsiyum kanallarn inhibe ettii
gsterilmitir.
Sunulan alma ile kanabinoid ve NMDA reseptr etkileiminde T tipi kalsiyum kanallarnn
roln aratrmak amalanmtr.
Sunulan almada, memantin, CB1 reseptr agonisti (ACEA) ve antagonisti (AM251) ile
selektif T tipi kalsiyum kanal blokr NNC 55-0396nn etkileimlerinin penisilinle oluturulan (500
IU, intrakortikal ) epileptiform aktivite zerine olan etkileri aratrld.
Deneylerde arlklar 200-250 gram olan 147 adet Wistar albino erkek san kullanld. NNC
55-0396n 10, 20, 30 ve 40 glk dozlar intrakortikal yoldan verildi. 30 glk dozun en etkili ve en
erken ekilde epileptiform aktiviteyi azaltt,10 g dozun ise etkisiz olduu belirlendi. Penisilin ile
oluturulan epileptiform aktivite zerine memantin ve ACEA antikonvulsan, AM251 ise
prokonvulsan etki gsterdi. Memantin (5 mg/kg) + AM251 (0,25 g) birlikte uygulandnda
AM251in prokonvulsan etkisi blokland. Memantin (5 mg/kg) + ACEA (7,5 g)
birlikte
uygulandnda antikonvulsan etki memantin grubuna gre daha erken ortaya kt. Etkin NNC 550396 (30 g) + Etkin AM251 (0,25 g) % spike frekansn tek bana AM251 verilen gruba gre
anlaml dzeyde azaltt ve NNC 55-0396, AM251in prokonvulsan etkisini bloklad. Etkin NNC 550396 (30 g) + etkin ACEA (7,5 g) birlikte uygulandnda antikonvulsan etki tek bana ACEA
(7,5 g) ve tek bana NNC 55-0396ya gre daha erken ortaya kt. Etkisiz NNC 55-0396 (10 g)
+ etkisiz ACEA (2,5 g) birlikte uygulandnda kontrol grubuna gre % spike frekansn
50.dakikadan itibaren anlaml olarak azaltt. Etkin NNC 55-0396 (30 g) + etkin ACEA (7,5 g) +
etkin AM251 (0,25 g) birlikte uygulandnda kontrol grubuna gre % spike frekansn 110.
dakikadan itibaren anlaml olarak azaltt. Memantin (5 mg/kg ) + etkin NNC 55-0396 (30 g)
birlikte uygulandnda antikonvulsan etki tek bana memantine gre daha erken ortaya kt.
Memantin (5 mg/kg ) + etkin NNC 55-0396 (30 g) + etkin AM251 (0,25 g) birlikte uygulandnda
kontrol grubuna gre % spike frekansn 50. dakikadan itibaren anlaml olarak azaltt. Memantin (5
mg/kg ) + etkin NNC 55-0396 (30 g) + etkin ACEA (7,5 g) birlikte uygulandnda ise her bir
maddenin ayr ayr uygulanmalarna gre epileptik aktiviteyi ok daha erken bir srede basklad
gzlendi.
Sonu olarak, 30 g dozdaki NNC 55-0396nn penisilinle oluturulan epileptiform aktivite
zerine en etkili ekilde antikonvulsan etki gsterdii ilk defa tespit edildi. Ayn zamanda NNC 550396nn NMDA ile kanabinoid reseptr etkileimindeki rol de ilk kez incelendi. Elde edilen
bulgular T tipi kalsiyum kanallarnn kanabinoidlerin antikonvulsan etkilerinin en azndan bir
ksmna araclk ettiini dndrd. Memantin, kanabinoid ve NNC 55-0396 birlikte kullanldnda
bu maddelerin birbirlerinden farkl mekanizmalar aracl ile etki gsterdikleri sonucuna varld.
Anahtar Kelimeler: Epilepsi Penisilin, NNC 55-0396, Memantin, ACEA AM251 T tipi kalsiyum
kanal blokr.
237


FMF NTANILI HASTALARDA CIAS1, TNFRSF1A VE VEGF MUTASYONLARI LE NSAN
KPKS VRS VARLIININ ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Hasan BACI
Aratrmac: Doktora rencisi Melek YCE
ZET
Bu almann amac Ailesel Akdeniz Atei n tans ile gnderilen ve Tel-Hashomer
kriterlerine gre kesin tan alanlar grubuna girmelerine ramen bu hastala neden olan MEFV
gen mutasyonu tamayan hastalarda, AAA hastalnn yaygn fenotipik zelliklerinin ortaya
kmasna neden olabilecek kaltsal ve evresel faktrlerin aratrlmasdr. Bu balamda Ailesel
Akdeniz Atei ile benzer fenotipik zellikler gsteren Periyodik Ateli Hastalklar grubunda
incelenen CIAS1 geni ve TNFRSF1A geni mutasyonlarnn rol olup olmadn aratrmay
amaladk. Aratrmann ikincil amalar arasnda VEGF (Vaskler Endotelyal Growth Faktr)
genindeki 936 C/T polimorfizmin AAA hastalnda fenotipik zelliklerin ortaya kmasnda etkili
olup olmadn incelemek ve Human foamy virsnn Ailesel Akdeniz Atei hastalarnda varlnn
aratrlmas yer almaktadr.
Anahtar Kelimeler: FMF, CIAS1, TNFRSF1A VEGF Mutasyonlar, nsan Kpks Virs (Human
Foamy Virus).
238


ANKLOZAN SPONDLT HASTALARINDA APELN SEVYES, KLNK BULGULAR, HASTALIK
AKTVTES VE RADYOLOJK HASAR LE LKS
Proje Yrtcs: Do.Dr. Gamze ALAYLI
Aratrmaclar: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Ahmet HARTAV, Do.Dr. Hasan ALAAM,
Prof.Dr. Ayhan BLGC, Prof.Dr. Abdulkerim BEDR, Prof.Dr. mer KURU
Tp Fakltesi - Fiziksel Tp ve Rehabilitasyon Anabilim Dal
ZET
Ankilozan Spondilit (AS), zellikle sakroiliak eklemleri ve aksial iskeleti etkileyen kronik
inflamatuar bir hastalktr. Apelin deiik dokularca sentez edilen, adipositlerden salglanan ve
plazmada bulunan bir adipositokindir. Yaplan almalarda apelinin proinflamatuar etki gsterdii,
osteoblast proliferasyonunu uyararak kemik metabolizmasn indkledii belirtilmitir. ASli
hastalarda serum adipositokin dzeyleri ile hastalk arasndaki ilikiyi deerlendiren bir dizi alma
bulunmasna ramen bu ilikiyi apelin asndan deerlendiren alma yoktur. almamzda AS
hastalarnda apelin seviyesini, klinik, laboratuvar ve yeni kemik formasyonu arasnda ilikiyi
aratrmay amaladk.
Anahtar Kelimeler: Ankilozan spondilit, apelin, hastalk aktivitesi, klinik parametreler, radyolojik
hasar, yaam kalitesi, yorgunluk.
239


DOUMDA EPDURAL ANALJEZ DEK UYGULAMA YNTEMLERNN ETKNLKLERNN
KARILATIRILMASI
Proje Yrtcs: Prof.Dr. smail Serhat KOCAMANOLU
Aratrmac: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Nurullah YILMAZ
ZET
almamzda elde ettiimiz veriler nda doum analjezisi amacyla uygulanan kombine
spinal epidural analjezi ynteminin epidural komponenti ile ilgili olarak; epidural infzyon hznn
hastann analjezi gereksinimine gre arttrlp azaltlabilmesinin, klasik yntemlerle kyaslandnda;
toplam ila tketimini infzyon+bolus uygulamasna gre anlaml oranda azaltmad fakat bolus
uygulamaya gre de arttrmad, buna karn anne memnuniyeti zerine daha olumlu etkiler
yapabildii sonucuna vardk.
Anahtar Kelimeler: Doum analjezisi, kombine spinal epidural analjezi, hasta kontroll epidural
analjezi, ila tketimi, anne memnuniyeti.
240

DKLOFELAK SODYUM'UN AKUT UNILATERAL SUBDURAL HEMATOMLU SIAN

HIPOKAMPUSU ZERNE ETKLERNN HSTOLOJK, STERELOJK VE MOLEKLER
YNTEMLERLE DEERLENDRLMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Sleyman KAPLAN
Aratrmac: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Aysn P. TRKMEN
ZET
Bu almada sanlarda deneysel olarak oluturulan akut subdural hematom modelinde
(ASDH) diklofenak sodyum tedavisinin hipokampus zerine olas etkilerinin histopatolojik,
stereolojik ve biyokimyasal yntemlerle tespit edilmesi amalanmtr.
almamzda 24 adet Spraque-Dawley cinsi erkek san kullanld. Denekler 4 gruba ayrld.
Grup 3 ve 4e hayvanlarn kuyruk veninden alnan nonheparinize 0,1 ml otolog kan subdural
mesafeye verildi. Grup 4e postoperatif ikinci saatten itibaren diklofenak sodyum 15 mg/kg dozunda
7 gn boyunca intra-muskuler olarak uyguland. Grup 1 kontrol, Grup 2 ise Shamoperesyonu iin
kullanld. Postoperatif 8. gnde tm hayvanlar sakrifiye edildi.
Tedavi grubundaki deneklere ait hipokampus rneklerindeki CA1, CA2, CA3 blgelerinin
ortalama nron saylar ve hipokampustaki toplam nron saylarnda, azalma olduu gzlendi.
Deney ile sham grubu arasnda CA1 ve CA2 blgesinin ortalama nron saylarnda anlaml fark
bulunmad. Deney ile kontrol grubu arasnda CA1 blgesinde anlaml fark olmasna karn (P<
0.01), CA2 blgesinde fark saptanmad (P>0.05). Deney grubu hipokampuslarndaki toplam nron
saylarnn sham ve kontrol grubuna gre anlaml derecede azald tespit edildi (P< 0,01). Tm
kyaslamalar asndan sham ile kontrol gruplar arasnda herhangi bir istatistiksel fark
belirlenememitir.
Postoperatif kan rneklerinde gruplar aras karlatrmada; tm gruplarda adrenalin ve
serotonin dzeyleri arasnda fark bulunamamtr. Sadece tedavi grubunda noradrenalin dzeyleri,
sham ve kontrol grubuna gre artm olarak bulunmutur (P<0.05). Preoperatif ve postoperatif kan
numuneleri karlatrldnda; adrenalin ve noradrenalin seviyeleri postoperatif numunelerde
azalm olarak (p< 0,01), serotonin seviyeleri Grup 1, 2 ve 4de artm, Grup 3de azalm olarak
tespit edilmitir. Ik mikroskobik dzeyde deney ve tedavi grubu hipokampuslarnda normal
histolojik yapda ki nronlarn saylarnda azalma, ekirdekleri heterokromatik boyal, piknotik
grnml ve stoplazmalar koyu boyanm nronlarn yansra demli aksonlar tespit edilmitir.
Tedavi grubunda, deney grubuna kyasla nekroza giden nronlarn daha fazla sayda olduklar
izlenmitir.
ASDH da diklofenak sodyum kullanmnn CA1, CA2, CA3 blgelerinin tmnde ve
hipokampustaki toplam nron saylarnda azalmaya neden olduu stereolojik teknikler kullanlarak
ilk defa bu alma ile gsterilmitir.
Anahtar Kelimeler: Akut subduralhematom, diklofenak sodyum, hipokampus, stereoloji.
241


THYMOQUINONUN PENSLN LE OLUTURULAN EPILEPTIFORM AKTVTEYE ETKSNDE
NTRK OKSDN ROL
Aratrmaclar: Yksek Lisans rencisi Elif ALTINKAYNAK, Ar.Gr.Dr. Gkhan ARSLAN,
Ar.Gr.Dr. Sabiha Kbra ALICI
ZET
Ama: Sunulan almann amac, sanlarda penisilin ile indklenen epileptiform aktivite
zerine, birlikte uygulanan timokinon (TQ) ile nitrik oksit (NO) reseptr agonist/antagonistlerinin
nasl etki gsterdiklerini aratrmaktr.
Materyal ve Metot: Deneylerde arlklar, 200-250 gr olan 113 adet Wistar albino erkek san
kullanld. TQnun 10-20-40-80-160 mglk dozlar intraperitoneal (i.p.) yoldan verildi. NO
agonist/antagonistleri i.p uygulanarak NOnun deneysel epilepside etkisine bakld. En son NO
agonist/antagonistleri TQ (80 mg/kg) ile kombine edilerek alld.
Bulgular: Kontrol grubuna gre yaplan istatistiksel analize gre; TQ (20 mg/kg) grubu 110.
dakikadan itibaren, TQ (40 mg/kg) grubu 60. dakikadan itibaren, TQ (80 mg/kg) grubu 40.
dakikadan itibaren % spike saysn anlaml ekilde azaltt. Etkin doz 80 mg/kg kabul edildi.
Penisilin ile oluturulan epileptiform aktivite zerine L-arginin, 7-NI, AG antikonvulsan etki gsterdi,
L-NAME ise epileptik aktiviteyi deitirmedi. 7-NI (40 mg/kg)+TQ (80 mg/kg) spike frekansn
kontrol grubuna gre 40. dkdan itibaren, L-Arginin (1000 mg/kg)+TQ (80 mg/kg) 50. dkdan
itibaren, AG (100 mg/kg)+TQ (80 mg/kg) 80. dkdan itibaren, L-NAME (60 mg/kg)+TQ (80 mg/kg)
90. dkdan itibaren anlaml dzeyde azaltt.
Sonu: Sunulan almada, 40 mg/kg ve 80 mg/kg dozlarna ek olarak 20 mg/kg dozunun da
epileptiform aktiviteyi azaltt saptand. 80 mg/kg dozu, etkin doz olarak belirlendi. Ayn zamanda
TQnun, NO sistemiyle ilikisi ilk kez incelendi. Elde edilen bulgular TQnun antikonvulsan etkisinin
olduunu ve epileptik aktiviteyi azaltmak iin NOS/NO yolunu kullanyor olabileceini
gstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Epilepsi, Nitrik Oksit, Penisilin, Timokinon.
242

SIANLARDA PRENATAL ANTEPLEPTK LACA MARUZYETN MOTOR VE KOGNTF

FONKSYONLARA ETKS
Proje Yrtcs: Do.Dr. S. Srr BLGE
Aratrmac: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Arzu ERDAL
Tp Fakltesi - Farmakoloji Anabilim Dal
ZET
Her yl nemli sayda infant anne karnnda antiepileptik ilalara maruz kalm olarak
domaktadr. Bu infantlarn byk ksm normal ve salkl domasna ramen baz antiepileptik
ilalarn fetal anomalilere neden olduu bilinmektedir. Mevcut veriler ayrca antiepileptik ila
maruziyetinin infantta kognitif bozukluklara neden olabileceini ne srmektedir. Zonisamid son
yllarda kullanma girmi yeni jenerasyon geni spektrumlu bir antiepileptik ilatr. Bu almann
amac yeni bir antiepileptik ila olan zonisamide prenatal dnemde maruz kalm san yavrularnn
motor ve kognitif fonksiyonlarnda bozukluk olup olmadn belirlemektir.
Anahtar Kelimeler: Epilepsi, Antiepileptik, Zonisamid, Teratojenite, San.
243


STENOTROPHOMONAS MALTOPHLADA FARKLI SINIFLARDAK NTEGRONLARIN
VARLIININ ARATIRILMASI VE ANTBAKTERYEL DREN LE
LKLERNN BELRLENMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Cafer EROLU
Aratrmac: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Egemen USTA
Tp Fakltesi Tbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dal
ZET
Stenotrophomonas maltophilia (S .maltophilia) son yllarda sk grlen nemli bir nozokomiyal
patojendir. Karbapenemler dahil birok geni spektrumlu antibiyotie diren gsterebildiinden
tedavisi zordur. S. maltophiliada integron varlnn oul ila direnci ile ilikili olduu
dnlmektedir. Bu almada klinik rneklerden izole edilen 100 S. maltophilia izolatnda farkl
snflardaki integron varlnn aratrlm ve antibakteriyel diren ile ilikilerinin belirlenmesi
amalanmtr.
Anahtar Kelimeler: Stenotrophomonas maltophilia, integron, antimikrobiyal diren.
244


ERKEK NFERTLTESNDE Y KROMOZOMU ZERNDEK SUBDELESYONLAR
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Ramazan AI
Aratrmac: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Cengiz BEYAZ
Tp Fakltesi - roloji Anabilim Dal
ZET
Ama: Ksrlk yaknmal erkek olgularn yaklak %30unda bir neden bulunamamaktadr. Son
yllarda Y kromozomunun subdelesyonlarnn (parsiyel delesyon) da testikler yetmezlie yol
aarak ksrlk nedeni olabilecei ne srlmtr. Bu almada aklanamayan infertilite
nedeniyle deerlendirilen erkek olgularda Y kromozomu zerindeki AZFc subdelesyonlar ve klinik
yansmalar aratrlacaktr.
Olgular ve Yntem: alma, 2008-2012 yllar arasnda infertilite tans konulmu, nonobstrktif azoospermi (NOA) veya iddetli oligozoospermi (sperm konsantrasyonu <5 milyon/ml)
nedeniyle sitogenetik ve Y kromozom mikrodelesyon analizi yaplm 390 ve kontrol grubu olarak
65i ocuk sahibi toplam 87 normospermik olguyu kapsamtr. Y kromozomunun AZFc
blgesindeki gr/gr ve b2/b3 subdelesyon analizi iin sY1191 ve sY1291 markerlar Polimeraz Zincir
Reaksiyonu (PZR) ile genotiplendirilip agaroz jel elektroforezi ile yrtld. Olgularn demografik,
laboratuvar ve remeye Yardmc Tedavi (YT) sonularndan elde edilen verileri ile
subdelesyonlar arasndaki aratrld.
Bulgular: NOAl 9 (%4,1), Oligoasthenoteratozoospermik (OAT) 8 (%7) ve kontrol grubunda
11 (%12,6) olguda gr/gr delesyonu izlenirken, b2/b3 delesyonu NOAl 15 (%6,9), OATli 12
(%10,4) ve kontrol grubunda 9 (%10,3) olguda saptand. Kontrol grubunda gr/gr delesyonu anlaml
yksek bulundu (p=0,026). Gruplar arasnda b2/b3 delesyonu asndan anlaml fark saptanmad
(p=0,437). Subdelesyonlar ile sperm konsantrasyonu ve YT (cerrahi sperm eldesi oranlar,
embriyo geliimi, gebelik ve testis histolojisi) sonular arasnda istatistiksel iliki saptanmad.
Sonu: Trkiyede ilk kez Orta Karadeniz Blgesinde gerekletirilen bu almada AZFc
blgesi subdelesyonlar ile erkek infertilitesi arasnda anlaml iliki saptanmamtr.
Anahtar Kelimeler: Erkek infertilitesi, AZFc, gr/gr, b2/b3, Y kromozom subdelesyonlar.
245


NON-OBSTRKTIFAZOOSPERMK VE DDETL OLGOSPERMK NFERTL ERKEKLERDE
MTHFR GEN METLASYON NAR DEMLERNN ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Do.Dr. Sezgin GNE
Aratrmaclar: Yksek Lisans rencisi Tuba KULA, Prof.Dr. Ramazan ACI
ZET
Ama: Erkek infertilitesi, genlerin yan sra epigenetik faktrlerin de nemli rol oynad
kompleksbir hastalktr. Azospermik ve iddetli oligospermik erkeklerde karyotip anomalileri, Y
kromozomu
mikrodelesyonlar
ve Kistikfibrosiztrans
membran
dzenleyici
(Cysticfibrosistransmembraneconductanceregulator; CFTR) geni mutasyonlaren iyi bilinen genetik
nedenler arasndadr. Baz spesifik mutasyonlar tespit edilmesine ramen sperm kusurlarndan
sorumlu
dier
nedenler
bilinmemektedir.
almamzda
infertile
erkeklerde
MetilentetrahidrofolatRedktaz (MTHFR) geni promotor blgesi metilasyon profillerini belirlemeyi
amaladk.
Materyal ve Metot: almamza 31 azospermik, 46oligospermik hastalar ve ya asndan
elenei olan 49 normospermikerkek dahil edildi. DNA, azospermik erkeklerin testis biyopsisi
rneklerinden, oligospermikve normospermikerkeklerin ejakulat svsndan izole edildi.
rneklerin MTHFR geni metilasyon durumlar metilasyona spesifik PCR (MSP) ile analiz edildi.
Bulgular: Azospermik
ve
oligospermikinfertil
hastalar
ve
normospermikerkekler
arasnda MTHFR geni promotor profilleri asndan iliki gzlenmedi (p=0,625). Metilasyon skl
azospermik hastalarda %48,4, oligospermik erkeklerde %58,7 normospermikerkeklerde ise %51,0
olarak tespit edildi.
Sonu: Bizim verilerimiz, MTHFR geni promotor metilasyon deiimleri ve erkek infertilitesi
arasnda iliki olmadn gstermitir.
Anahtar Kelimeler: DNA metilasyonu, Epigenetik, Erkek nfertilitesi, MTHFR.
246


MRNGOTOMYE SEKONDER AKUT ENFLAMASYONUN AZALTILMASINDA NAR
EKSTRAKTININ ANTOKSDAN ETKS
Proje Yrtcs: Do.Dr. Sinan ATMACA
Aratrmac: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Read GUVALOV
Tp Fakltes - Kulak-Burun-Boaz Hastalklar Anabilim Dal
ZET
Ama: Oral gavaj yoluyla uygulanan nar ekstraktnn deneysel olarak oluturulan akut
enflamasyona sekonder miringosklerozun nlemesini gstermektir.
Gere: Arlklar 250-300 gr arasnda deien 40 sprague dawley cinsi yetikin rat negatif
kontrol, pozitif kontrol, geleneksel nar ekstrakt (GNE) ve laboratuvar nar ekstrakt (LNE) gruplar
olmak zere 4 gruba ayrld. Pozitif kontrol, GNE ve LNE gruplarnn tm timpanik membranlarn
arka st kadranna
miringotomi yapld. Nar ekstraktn miringotomiden 24 saat nce,
miringotomiden hemen sonra, miringotomi sonras 24. saatte ve 48. saatte olmak zere drt kez
oral gavaj yoluyla uyguland. 14 gnn sonunda tm ratlar sakrifiye edilerek timpanik membranda
indklenebilir nitrik oksit sentaz (iNOS) ve heat shock protein 70 (HSP 70) deerleri histolojik
olarak deerlendirildi. Ayrca timpanik membranlar sakrifikasyondan hemen nce otomikroskopik
olarak muayene edilerek miringoskleroz bulgular kaydedildi.
Bulgular: Otomikroskopik muayene ile miringoskleroz bulgular deerlendirildiinde, kontrol
grubu ile LNE grubu karlatrldnda miringoskleroz iddeti kontrol grubunda istatistiksel olarak
anlaml ekilde fazlayd (p=0,005). GNE ve LNE karlatrldnda istatistiksel olarak anlaml fark
bulunmamtr (p=0,24). HSP 70 iin immunohistokimyasal reaksiyon iddeti deerlendirildiinde;
kontrol grubu ile GNE grubu karlatrldnda immunohistokimyasal reaksiyon iddeti kontrol
grubunda istatistiksel olarak anlaml ekilde fazlayd (p<0.001). Kontrol grubu ile LNE grubu
karlatrldnda immunohistokimyasal reaksiyon iddeti kontrol grubunda istatistiksel olarak
anlaml ekilde fazlayd (p<0.001). GNE ve LNE boyamalarda istatistiksel olarak anlaml fark
bulunmamtr (p=1,000). iNOS iin immunohistokimyasal reaksiyon iddeti deerlendirildiinde;
kontrol grubu ile GNE grubu karlatrldnda immunohistokimyasal reaksiyon iddeti kontrol
grubunda istatistiksel olarak anlaml ekilde fazlayd (p<0,011). Kontrol grubu ile LNE grubu
karlatrldnda immunohistokimyasal reaksiyon iddeti kontrol grubunda istatistiksel olarak
anlaml ekilde fazlayd (p=0,001). GNE ve LNE boyamalarda istatistiksel olarak anlaml fark
bulunmamtr (p=0,479).
Sonu: Nar ekstrakt antiinflamatuvar, antioksidan etkisiyle akut enflamasyonu gidererek
miringoskleroza giden sreci basklar.
Anahtar Kelimeler: Miringoskleroz, Nar ekstrakt, iNOS, HSP 70.
247


PROSTATK ASNER ADENOKARSNOMDA VE NORMAL PROSTAT DOKUSUNDA
ANDROJEN RESEPTR, C ERB B2 VE CD117NN EKSPRESYON SIKLII VE
KLNK NEM
Proje Yrtcs: Do.Dr. Ouz AYDIN
Aratrmac: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Hlya SAVA MUTLU
Tp Fakltesi - Patoloji Anabilim Dal
ZET
Ama: c-erbB2 ve CD117nin, benign prostat dokusu ile preoperatif androjen basklayc tedavi
almam, dk, orta ve yksek riskli prostatik asiner adenokarsinomlarda ve metastatik prostatik
adenokarsinomda ekspresyon skln aratrmak, tmrn deiik aamalarnda androjen
reseptr ekspresyon skln cerbB2 ve CD117nin ekspresyon skl ile karlatrmaktr.
Gere ve yntem: Ondokuz Mays niversitesi Tp Fakltesi Patoloji Anabilim Dalnda 20052013 yllar arasnda benign prostat dokusu tans alan 20 olgu ve prostatik asiner adenokarsinom
tans alan 80 olguya ait hematoksilen-eozin kesitleri yeniden deerlendirildi. Prostatik
adenokarsinom olgular 20erli gruplar halinde dk riskli, orta riskli, yksek riskli (DAmico risk
snflamasna gre) ve metastatik olarak gruplandrld. Tm gruplarda androjen reseptr, c-erbB2
ve CD117 ile immnohistokimyasal alma yapld.
Bulgular: Benign prostat dokusunda c-erbB2 ve CD117 ile boyanma mevcut deildi. Prostatik
adenokarsinom olgularnda c-erbB2 ile 15/80 (%18,75), CD117 ile 32/80 (%40,0) olguda pozitif
boyanma mevcuttu. Her iki belirleyici ile de en fazla boyanma metastatik grupta olup c-erbB2 ile
%35 (7/20, p=0,010 (tm alma gruplarnda)) ve CD117 ile %65 ( 13/20, p= 0,0004 (tm alma
gruplarnda)) boyanma vard. Androjen reseptr (AR) immnohistokimyasal boyamas prostatik
adenokarsinom gruplarnda her aamada deiken derecelerde mevcuttu. AR ile kuvvetli pozitiflik
en fazla metastatik gruptayd (n:17/20, p: 0,010). Gruplar arasndaki AR boyanma skl c-erbB2
ve CD117 ile benzerdi.
Sonular: Preoperatif androjen basklayc tedavi almam prostatik adenokarsinom
olgularnda c-erbB2, CD117 ve AR ekspresyonu metastatik gruptaki hastalarda anlaml dzeyde
artmaktadr. Bu da gstermektedir ki artm c-erbB2, CD117 ve AR ekspresyonu daha yksek bir
malignensi derecesi ilikilidir ve tedavi planlamasnda cVI erbB2 ve CD117yi hedef alan teraptik
ajanlar anti-androjenik tedaviye kombine edilebilir.
Anahtar Kelimeler: Prostatik asiner adenokarsinom, CD117, c-erbB2, Androjen Reseptr,
mmnohistokimya.
248


MENNGOMLARDA CD147(EMMPRN) VE DESMOPLAKN EKSPRESYONUNUN
HSTOMORFOLOJK SUBTP VE TMR DERECES LE LKS
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Bilge Can MEYDAN
Aratrmaclar: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. lkay INAR, Prof.Dr. Filiz KARAGZ
ZET
Ama: Meningiomlar histolojik tiplerine gre farkl derecelerde nks riskine sahip, erikin ya
grubunun en sk primer santral sinir sistemi tmrdr. almamzda, tmr hcrelerinin invazyon
ve metastaz yetenei ile ilgili olduu bildirilen CD147nin meningiomlardaki ekspresyonunu ve
bunun tmr derecesi, histolojik alt tip, beyin invazyonu varl ve tmr nks ile ilikisini
aratrmak, ayrca tansal bir belirte olarak dezmoplakinin meningiomlardaki tansal ve prognostik
nemini belirlemek amalanmtr.
Gere ve yntem: 2002-2012 yllar arasnda Ondokuz Mays niversitesi Tp Fakltesi
Patoloji Anabilim Dalnda ilk tansn alm meningiom olgular retrospektif olarak alld. Tm
olgularda ariv materyalleri tekrar deerlendirilerek Dnya Salk rgt (WHO) kriterlerine gre
derece ve alt tipleri belirlendi. Derece II ve derece III olgularn tmne ve uzun takip sresine sahip
derece I olgulardan oluan 103 olguya CD147 ve dezmoplakin ile immnhistokimyasal alma
yapld. Meningiom ayrc tansna giren 35 tmr olgusu kontrol gurubu olarak kullanld.
Bulgular: Toplam 311 olgunun 223 (%71,6) kadn, 88i (%28,4) erkek idi. Ya dalm 8-92
arasnda olup ortanca ya 55 (8-92), ortalama ya 54 (14,25) olarak saptand. Yeniden yaptmz
histomorfolojik deerlendirme sonucunda 267 olgu (%85,9) derece I, 39 olgu (%12,5) derece II, 5
olgu (%1,6) derece III olarak yorumland. 23 olguda (%7,4) beyin invazyonu saptand. Klinik takibi
olan 254 olgunun 26s (%10,2) nks etmiti. CD147 ile meningiomlarn %73,5nde pozitif
boyanma grld. Tmrlerin histolojik dereceleri arasnda CD147 ile boyanma asndan anlaml
fark saptanmad (p=0,261). CD147 boyanmasnda beyin invazyonu yapan ve yapmayan tmrler
arasnda ve yine nks eden ve etmeyen olgular arasnda anlaml fark saptanmad (srasyla,
p=0,262, p=0,220). Dezmoplakin ile olgularn %96,1 orannda pozitif boyanma saptand.
Tmrlerin histolojik dereceleri arasnda VII dezmoplakin ile boyanma asndan anlaml fark
saptanmad (p=0,933). Beyin invazyonu yapan ve yapmayan tmrler arasnda ve nks eden ve
etmeyen olgular arasnda anlaml boyanma fark saptanmad (srasyla, p=0,896, p=0350).
Sonular: Meningiom olgu serimiz, demografik veriler, WHO derece dalm ve histopatolojik
zellikler asndan literatr verileri ile uyumludur. almamzdaki meningiom olgularnda CD147
ekspresyonunun, agresif histolojik tip, beyin invazyonu ve bununla ilikili olduu belirtilen nks ile
anlaml ilikisi tespit edilmemitir. Dezmoplakinin ise meningiomlarda duyarll %96,1 olup, tansal
amal kullanm szkonusu olabilir. Ancak ayrc tanya giren olgularda da benzer ekilde yksek
oranda boyanma gzlenmesi, dezmoplakinin meningiomlar iin zgn bir belirte olmadn
dolaysyla ayrc tanda kullanlamayacan gstermitir.
Anahtar Kelimeler: Meningiom, CD147, Dezmoplakin, mmnohistokimya.
249


SIAN ARKA BACAK LENFDEM MODELNDE VASKLARZE LENF NODU TRANSFER
MODEL TANIMLAMA VE VASKLER LENF NODU TRANSFERNN
TEDAV ETKNLNN ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Ahmet DEMR
Aratrmaclar: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. lhami Ouzhan AYDODU,
Prof.Dr. Levent YILDIZ, Do.Dr. Oktay YAPICI
Tp Fakltesi - Plastik - Rekonstrktif Cerrahi Anabilim Dal
ZET
almada deney hayvan olarak 245-320 gram arasndaki arla sahip toplam 30 adet
Sprague-Dawley san kullanld.
Sanlara intraperitoneal ketamin HCI (Ketalar, 500 mg flakon, Pfizer,USA) 75 mg/kg ve
Xylazine HCL (Rompun, 20 ml flakon, Bayer, Almanya) 0,2 ml/kg uygulanarak anestezi saland.
Anesteziyi takiben sanlarn her iki uyluk, karn blgesi tra makinesi ile traland. Savlon (%10)
solsyon ile temizlendi. Anestezi derinlii iskelet kas tonusuyla izlendikten sonra, sanlar supin
pozisyonda yatrld, ekstremiteleri flaster ile zemine tespit edildi.
alma ncesi almaya alnan tm hayvanlarn her iki alt ekstremitesi ayak bilei, popliteal
ve kask blgesi olmak zere 3 ayr blgeden ayn almac tarafndan lld. Bu almada
kask flebi, dier adyla inferior epigastrik arter flebi hazrlar ekilde oblik bir kesi ile cilt insizyonu
yaplarak ciltalt ya yastk femoral arterin yzeyel epigastrik arteri korunarak ciltalt dokudan ve
ya dokusu zerinden diseke edilerek serbestlendi.
Yzeyel epigastrik arter pediklyle kaldrlan bu ya yastk iindeki lenf nodu ile birlikte
vaskler bir ekilde kaldrlarak vaskler lenf nodu elde edilmi oldu. Bu vaskler lenf nodu yzeyel
epigastrik arter balants kesilmeden femoral artere kadar diseke edilerek pedikln maksimum
uzunluu saland.
Cilt insizyonu devamnda karn cildi altnda ve lateralde internal oblik kas zerinde bir boluk
oluturarak lateral hat boyunca cilt alt ile bu kas zerinden yaplan diseksiyonla oluturulan
bolua pedikln elverdii ekilde bu vaskler lenf nodu konularak kaymamas iin 3/0 prolen
dikile yerine tespit edilerek geici olarak bu blgeye transfer edildi.
Kask blgesindeki oblik ilk kesi alan sirkler tm baca evirecek ekilde tamamland.
Karlkl olarak cilt kendi zerine ve kas zerine arada yaklak 1 cm mesafe kalacak ekilde 4/0
monocryl diki ile dikildi.
Cerrahiden 2 gn sonra Grup A ve B tm sanlarda lenfdem olutuu grld. Daha sonra
Grup A 15 hayvana birinci cerrahiden 2 gn sonra ikinci bir cerrahi uyguland. Eski diki hatlar
ald. nternal oblik kas zerine lateral blgeye ciltalt alana konulan iinde kask lenf nodunun
olduu yzeyel epigastrik arterin kanlandrd ya yastk geici olarak konulduu alandan knt
bir makas ve penset yardmyla kaldrld. Tekrar anatomik yerine yani inguinal blgeye konuldu.
zerine cilt getirilerek dikildi. Bacak cildinin distali ve proksimali arasnda yaklak 1 cm lik bir
boluk braklarak dikildi. Grup B olarak belirlenen dier 15 hayvanlk gruba ilk cerrahiden sonra
yeni bir ilem yaplmad.
Her iki gruptaki cerrahi ilemler tariflendii gibi yapldktan sonra denekler anestezi altnda
iken nkleer tp sintigrafi odasnda 30 G PPD enjektr ile dermis iine her flep iin 0,02 mcuri 99m
Tc (teknesyum) nano kolloid enjeksiyonu yapld. Enjeksiyon srasnda radyonklid materyalin
dermis dna kmamasna ve kontaminasyon olmamasna zen gsterildi. Radyonklid
materyaller normal hastalar iin hazrlanan materyalle ayn zellikte ve tazelikteydi. Grup A ve B
deki tm sanlar srtst yatar pozisyondayken grntleme yapld. Grntleme alanna
sanlarn tm vcudu dahil edildi. 0., 3., 30. dakikalarda statik ve dinamik grntler alnd.
Tm hayvanlarn alt ekstremite aplar ayak bilei, popliteal blge ve inguinal blgeden
lme uygun mezura yardmyla cerrahi ncesi, Grup A da 0.gn, 2. gn ,10. gn, 15. gn, 20.
gn ve 25. ve 30. gn lmleri yapld. Grup B iin de ayn gnlerde lm yapld. Hem Grup A
hem de Grup B iin cerrahi yaplmayan dier bacaklar da ayn gnlerde lld.
Tm sanlarda 45 gn sonra inguinal blgedeki cilt, ya dokusu, lenf nodu, ciltalt doku ve
kas ierecek ekilde yaklak 3x3 cm boyutlarnda spesmen alnd. rnekler %10luk tamponlu
formalin solsyonunda tespit edilip, 24 saat sonra trimlendi ve postfiksasyonlar yapld. Doku
rnekleri bir gn boyunca akarsu altnda ykandktan sonra alkol ve ksilol serilerinden geirilerek
parafinde blokland. Mikrotom (Leica RM2125RT, Germany) ile 5 m kalnlnda alnan kesitler,
250

rutin histopatolojik muayene iin Hematoksilen-Eozin (HE) ile boyand.
251


GENEL ANESTEZ SONRASI NROMUSKLER BLOK GER DNNN HEMODNAMK
YANIT, NTRAOKLER BASIN VE DERLENME ZERNE ETKLERNN
DEERLENDRLMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Elif Bengi ENER
Aratrmac: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Erhan etin ETNOLU
Tp Fakltesi - Anestezi ve Reanimasyon Anabilim Dal
ZET
Genel anastezi sonunda hastalarn uyandllmas ve kas gcnn kazanlmas iin
nromuskler bloun geri dndrlmesi gerekir. Oftalmik cerrahi geirenlerde gz ii basncn
(GB) ykseltmeyen,aksine gerektiinde dremn anestezi teknii veya ilalarn kullanm tercih
edilmelidir. Geleneksel nromuskler geri dndrc ajan (GDA) olarak kolinesteraz inhibitrleri
yaygn olarak kullanlmaktadr. Buna ramen bu ajanlarn baz dezavantajlar vardr. Yeni bir GDA
olan sugammadeksin etkinliini ortaya koyan bilimsel almalarda sk rastlanmakla
birlikte,literatrde GB ve oftalmik cerrahi ile ilikisini deerlendiren bir zgn aratrmaya
rastlanmamtr. Biz bu almada oftalmik yant ve derlenme zerine olan etkilerini,geleneksel
GDA olan neostigmin-atropin kombinasyonu ile karlatrmay amaladk.
Deneysel tipteki bu alma,Ondokuz Mays niversitesi (OM) Rektrl Bilimsel aratrma
Proje Ynetim Ofisi tarafndan PYO.TIP.1904.13.014 proje numaras ile desteklenmitir.
Aratrmamz OM Tp Fakltesi Yerel Etik Kurul Onay alndktan sonra, 2013 ylnda OM Tp
Fakltesi Eitim AratrmaHastanesinde yapld. GB normal olan 18080 yalar arasnda,fiziksel
durumu American society of Anesthesiologists (ASA) I-II snfnda,karacier ve bbrek yetersizlii
olmayan, Vcut Kitle ndeksi (VK)<30 olan, sugammadekse allerjisi bulunmayan,unilateral
oftalmik cerrahi planlanan ve cerrahi sresi 30-90 dk. Arasnda olan hastalar,bilgilendirilmi onam
ve izinleri alnarak almaya dahil edildi. Toplam 60 hasta merkezi randomizasyon listesi sistemi
ile 2 eit gruba (Grup S: Sugammadeks, Grup N, Neostigmin-atropin) ayrld. Hastalara aneztesi
indkasyonu iin 0,5 mg/kg lidokain iv, 2-3 mg/kg propofol iv.remifentanil 0.1-0.2 mcg/kg/h infzyon
sonras 0,6 mg/kg rokuronyum iv verilerek entbasyon yapld. Anestezi idemesinde Desfluran 1
MAC (%4-6) + %50 Hava ve 0,1-0,2 mcg/kg/h remifentanil iv infzyn kullanld.Nromuskler
iletinin monitrizasyonu TOF Watch SX cihaz ile yapld. GDA olarak Grup Sde 2mg/kg
sugammadeks iv Grup Nde 0,05 mg/kg neostigmin ile 0i02 mg/kg atropin iv uyguland.
Ameliyathane odasnda,supin pozisyonda Tono-Pen AVIA Aplanasyon
Tonometresi ile
preoperatif ,operasyon sonunda, GDAdan sonra 1. Dk. Ve ekstbasyondan sonra 1., 5., 10 ve 20 .
dakikalarda GB lmleri yaplarak kayt edildi. Ekstbasyon sonras ve post anestezik bakm
nitesinde (PAB) derlenmenin ve sedasyonun deerlendirilmesi iin Modifiye Aldrete Derlenme
Skoru (MADS) ve ramsay Sedasyon Skoru (RSS) kullanld.
almaya katlan hastalarn ya, cinsiyet ASA, VK, operasyon tr, cerrahi ve anestezi
sreelri benzerdi (p>0.05). Grup S de operasyon sonu ile GDA sonras 1. Dk GB lmleri
arasnda istatistik olarak anlaml fark yok iken (p=0.0313), Grup Nde GDA sonras 1. Dk deeri
operasyon sonu deere gre istatistiksel olarak anlaml yksek bulunda (p=0.045). GDA sonras
TOF %90 olma zaman Grup Sde Nye gre istatistiksel olarak anlaml derecede ksa bulundu
(p<0.001). Gruplar aras karlatrmada kalp atm hz (KAH) GDA sonras 1. Dakikada Grup Nde
grup Se gre istatistiksel olarak anlaml derecede yksek bulundu. (p<0.05). Grup Sde operasyon
sonu MADS ve PAB MADS deerleri Grup Nye gre istatistiksel olarak daha yksek MADS >_9
olma zaman istatistiksel olarak daha ksa bulundu (p<0.05). Gruplarn operasyon sonu PABdeki
RSSlar arasnda istatistiksel anlaml fark bulunmad (p>0.05) Postoperatif rezidel krarizasyonun
deerlendirilmesinde, PABdeki 30. dk TOF deeri Grup Sde Grup Nye gre anlaml derecede
yksek bulundu (p<0.001). Gruplarda postoperatif dnemde hibir hastada rekrarizasyon
gzlenmedi ve PABnde SpO2<%90 olan hasta tespit edilmedi. ki grup arasnda yan etkilerin
insidanslar asndan istatistiksel olarak anlaml fark saptanmad (p>0.05).
Nromuskler derlenme iin kullanlan gncel GDA olan sugammadeks ile geleneksel GDA
olarak kullanlan neostigmin-atropin kombinasyonunun GB,hemodinami ve derlenme zerine
etkilerinin karlatrld bu almada; her iki ajann GB zerine olan etkilerinin benzer olduu,
ancak neostigmin grubunda GDA uygulamasndan sonraki 1. Dakikadaki GBnn operasyon sonu
deere gre daha fazla art gsterdii bulundu. Hemodinamik parametreler asndan
deerlendirildiinde benzer etkiler gzlenmasine ramen, sugammadeksin zellikle KAHnda
252

stabilite salanmas, nromuskler bloun daha hzl geri dndrlmesi ve derlenmenin daha hzl
olmas yal, kardiyovaskler hastal ollan ve ksa sren oftalmik cerrahi olgularnda GB art ve
PORKna amamas nedeniyle ek avantaj salayabilir.
Erken dnemde GBnda art olmamas sugmamadeksin zellikle glokomlu hasta gruplarnda
gvenli bie seenek olacan akla getirmektedir. Ancak almamza katlan olgular glokom tans
almam (GBlar normal snrlarda) hastalar olduu iin, benzer bir almann glokomlu hasta
grubunda tekrarlanmasnn, kullanlan GDAlarn GB zerine etkilerinin anlalmas ve oftalmik
anestezide sugammadeksin yerinin belirlenmesi asndan yararl olaca kanaatindeyiz.
Anahtar Kelimeler: Sugammadeks, neostigmin, gz ii basnc, derleme.
253


ERKEN BALANGILI AIR PREEKLAMPS TANISIYLA MATERNAL SERUM D VTAMN
SEVYESNN LKS
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Yaar Tayfun ALPER
Aratrmaclar: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Pnar YILDIRIMLAR
ZET
Ama: Maternal serum 25 hidroksivitamin D dzeylerinin erken balangl ar preeklampsi
erken tansnda biyomarker olarak kullanlp kullanlamayaca ve D-Vit suplementasyonunun
preeklampsi profilaksisinde yerini belirlemek.
Gere ve yntem: Aralk 2012- Aralk 2013 tarihleri arasnda Ondokuz Mays niversitesi Tp
Fakltesi Kadn Hastalklar ve Doum Anabilim Dalna antenatal takip iin bavuran 27-34.
gebelik haftalarnda 20. haftadan nce HT yks olmayan, ar preeklampsi kriterlerini tayan 60
ar preeklampsi ve kontrol grubu olan 60 salkl gebe olmak zere toplam 120 gebe almaya
dahil edildi. Gruplar demografik deikenler olan ya, BMI, parite, kan basnc, gestasyonel hafta
ve serum 25 OH vitamin D3 dzeyleri asndan karlatrld. Serum 25 OH vitamin D3 dzeyleri
HPLC sv kromotografi yntemiyle lld.
Bulgular: Median maternal serum 25 OH vitamin D3 seviyeleri, erken balangl ar
preeklampsi grubunda 11.47 ng/ml (1,49-49,08), kontrol grubunda ise 16 ng/ml (3,29-129) olarak
bulunmutur. Her iki grup karlatrldnda preeklampsi grubunun serum D vitamini dzeyleri,
kontrol grubuna gre daha dk olmakla birlikte, fark istatistiksel olarak anlaml bulunmamtr
(p:0,055). D Vitamini supplementasyonu alan grupta, preeklampsi gelien ve gelimeyen ve
almayan grupta preeklampsi gelien ve gelimeyen hasta oranlar srasyla, % 51,6, % 48,4, %
49,4, ve % 50,6 olarak izlenmitir.
Sonu: Bizim hasta poplasyonumuzda maternal serum 25 hidroksivitamin D deerleri
preeklamptik olgularn erken tannmasnda belirte olarak yararl deildir ve D vitamini
supplementasyonunun preeklampsi profilaksisinde yeri yoktur.
Anahtar Kelimeler: Preeklampsi, 25 OH vitamin D3, D-Vit.
254


PREEKLAMPSDE ADPOKNE CHEMERN SEVYES VE PREEKLAMPSNN TANI VE
DDETNDEK ROL
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Handan ELK
Aratrmaclar: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Sibel KOAK, Dr. Bahattin AVCI
ZET
Giri ve Ama: Adipositokinlerin, zellikle bu hormon snfnn bir mensubu olan chemerinin,
preeklampsi etyopatogenezinde nemli bir rol oynad dnlmektedir. Bu almadaki
amacmz, preeklamptik gebeler ve salkl gebeler arasndaki serum chemerin dzeylerini
karlatrmak ve eer varsa bu farklln preeklampsinin iddetini belirlemedeki (Hafif- Ar
Preeklampsi) nemini ortaya koymak, erken ve ge preeklampsi gruplar arasnda serum chemerin
dzeylerini belirlemektir.
Gere ve Yntem: Ocak 2012-Ocak 2013 tarihleri arasnda Ondokuz Mays niversitesi Tp
Fakltesi Kadn Hastalklar ve Doum Kliniine bavuran 28-41 gebelik haftalarnda, 23 ar
preeklamptik, 17 hafif preeklamptik ve 40 salkl gebe almaya dahil edilmitir. Gruplar
demografik deikenler olan ya, kan basnc, gestasyonel hafta, fetal doum arl, laboratuar
parametreleri, vcut kitle indeksi (VK) ve serum chemerin dzeyleri asndan karlatrld. Erken
ve ge balangl preeklampsi olarak da gruplar snflandrp, kontrol gruplaryla karlatrdk.
Chemerin dzeyleri ELISA yntemi ile lld.
Bulgular: Serum chemerin dzeyleri normotansif kontrol grubunda 175,3 ng/dl, hafif
preeklampsi grubunda 283,89 ng/dl ve ar preeklampsi grubunda 351,9 ng/dl olarak hesapland.
Korelasyon analizi sonucunda serum chemerin dzeyi ile maternal ya, VK deerleri ve
gestasyonel ya arasnda istatistiksel olarak anlaml farkllk saptanmad. Kontrol grubunda serum
chemerin seviyeleri, hafif ve ar preeklamptik gebelerle karlatrldnda belirgin olarak dkt.
Ar preeklmapsi olgularnda da hafif preeklampsi olgularna gre chemerin seviyeleri istatistiksel
olarak anlaml yksek tesbit edildi. Sistolik ve diastolik kan basnc ile serum chemerin seviyeleri
arasnda kuvvetli pozitif iliki mevcuttu. Erken ve ge preeklamptik gruplar arasnda serum
chemerin dzeyleri arasnda anlaml iliki tesbit edilmedi.
Sonu: Bizim almamzda, artan chemerin dzeyi ile preeklampsi arasnda pozitif iliki
olduu gsterilmitir. Bu da bize preeklampsinin patogenezinde chemerinin yeri olduunu
syleyebilir. Fakat preeklmapsi patogenezinde adipokin chemerinin rolnn belirlenmesi amacyla
daha ileri almalara ihtiya vardr.
Anahtar Kelimeler: Preeklampsi, chemerin.
255


NVAZV DUKTAL KARSNOMDA FOXA1, GATA3 VE K67 EKSPRESYONUNUN
GELENEKSEL PROGNOSTK VE PREDKTF BELRLEYCLERLE LKS
Proje Yrtcs: Do.Dr. Yurdanur SLL
Aratrmac: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Hatice LGER UZUNER
ZET
Ama: nvaziv duktal karsinom, spesifik olmayan tipte FOXA1, GATA 3 ekspresyonlarn,
K67 proliferasyon indeksini ve bu belirleyicilerin dier prognostik belirleyiciler ile ilikisi aratrmak,
invaziv duktal karsinom alt tiplerinde bu belirleyicilerin ekspresyonunu aratrarak luminal tmrleri
alt gruplara ayrmada etkinliklerini belirlemektir.
Gere ve yntem: Ondokuz Mays niversitesi Tp Fakltesi Hastanesi Patoloji Anabilim
Dalnda 2006-2013 yllar arasnda infiltratif duktal karsinom, spesifik olmayan tip tans alm
243 adet kadn hastaya ait blok dahil edildi. Her olguya ait hematoksilen eozin boyal preparatlar
yeniden deerlendirildi. Doku mikroarray teknii ile bu vakalara ait parafin bloklarda tmr en iyi
temsil eden alanlardan pan ineler ile alnan dokulardan 30 gzl kalplar kullanlarak parafin
bloklar oluturuldu. strojen reseptr (ER), progesteron reseptr (PR), HER 2 (cerb-B2), Ki67,
FOXA1 ve GATA3 ile immnhistokimyasal alma yapld.
Bulgular: Tmrlerin 185 (% 76.1) tanesi ER pozitif, 117 (%48.1) tanesi PR pozitif, 147
(%60.5) tanesi FOXA1 pozitif, 193 (%79.4) tanesi GATA3 pozitif, 64 (%26.3) tanesi HER2 pozitif
idi. FOXA1 Luminal A da 40 (%62.5), Luminal Bde 95 (%76.6), HER2de 4 (23.5), l negatifte 8
(21.1) tmrde pozitifti. GATA3 Luminal Ada 56 (%87.5), Luminal Bde 112 (%90.3), HER2de 7
(%41.2), l negatifte 18 (%47.4) tmrde pozitifti. K67 proliferasyon indeksi Luminal Ada
ortalama 12.23, Luminal Bde ortalama 42.28, HER2de ortalama 44.76, l negatifte ortalama
57.89 idi. FOXA1 ve derece arasnda negatif korelasyon bulundu. GATA3 ile derece arsnda
negatif korelasyon bulundu. Ki 67 indeksi ile derece arasnda pozitif korelasyon bulundu.FOXA1
ile evre arasnda negatif korelasyon bulundu. FOXA1 ile tmr boyutu, lenfovaskler invazyon
(LV), metastatik lenf nodu arasnda istatistiksel olarak anlaml iliki bulunmad. GATA3 ile tmr
boyutu, LV, lenf nodu metastaz, evre arasnda istatistiksel olarak anlaml iliki bulunmad.Ki67
indeksi ile tmr boyutu, LV, metastatik lenf nodu, evre arasnda istatistiksel olarak anlaml iliki
bulunmad. FOXA1, GATA3, ER, PR arasnda pozitif korelasyon bulundu. K67 indeksi ve GATA3
arsnda negatif korelasyon bulundu. FOXA1, GATA3, Ki67 indeksi ile OVS ( overall survival), DFS
(dsease free survival) arasnda istatistiksel olarak anlaml iliki bulunmad. FOXA1, GATA3, K67
indeksi ile HER2 ekspresyonu arasnda korelasyon bulunmad. Luminal A, Luminal B, HER2
pozitif, l negatif tmrlerde OVS, DFS asndan istatistiksel olarak anlaml fark bulunmad.
Luminal A ve B tmrlerde FOXA1, GATA3 ekspresyonu asndan istatistiksel olarak anlaml fark
bulunmad. Luminal A ve HER2 pozitif, Luminal A ve l negatif tmrler arasnda FOXA1,
GATA3, K67 indeksi asndan istatistiksel olarak anlaml fark bulundu.Luminal B ve HER2 pozitif
tmrlerde FOXA1 ve GATA3 asnsan istatistiksel anlaml fark bulunurken, K67 indeksi
asndan anlaml fark bulunmad.Luminal B ve l negatif tmrlerde, FOXA1, GATA3, K67
indeksi asndan istatiksel olarak anlaml fark bulundu.
Sonular: FOXA1,GATA3 dk dereceli tmrlerde daha fazla eksprese olmaktadr.Ki67
proliferasyon indeksi yksek dereceli tmrlerde yksektir. Luminal A ve B grubu tmrleri
birbirinden ayrmada GATA3, FOXA1 ekspresyonu kullanl deildir. OVS, DFS i tahmin etmede
GATA3, FOXA1 ekspresyonu kullanl deildir. Ki67 proliferasyon indeksi dk olanlarda DFS
daha uzun olabilir.
Anahtar Kelimeler: nfiltratif duktal karsinom, prognostik ve prediktif faktrler, FOXA1, GATA3,
Ki67.
256


BS HASTALARINDA BYOPSLERNDE HEMOKSJENAZ DZEYNN ANALZ EDLMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Ahmet BEKTA
Aratrmac: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Fikret GREN
Tp Fakltesi - Hastalklar Anabilim Dal
ZET
Aratrmalarda lseratif kolit hastalarndan alnan kolon spesmenlerinde HO-1 mRNA's ve
proteini ekspresyonu deerlendirilmi. nflame kolon mukozasnda HO-1 mRNA dzeyinin kontrol
grubuna gre belirgin oranda artm olduu tespit edilmi. Ayrca HO-1 proteini de belirgin olarak
yksek bulunmu(2/23,24). nflame intestinde HO-1 proteini ve mRNA'snn artmas HO-1 gen
transkripsiyonunun arttn gstermektedir. nflame intestinde HO-1 art histolojik almalarla da
gsterilmi(2!). almalarda HO-1'in kolon submukozasnda zellikle mononkleer hcreler bata
olmak zere inflamatuvar hcrelerde lokalize olduu gsterilmi. Yoshiki ve ark. HO-1'in CD68+
makrofajlarda lokalize olduunu rapor etmitir. Ancak sonraki almalarda inflame kolonda sadece
inflamatuvar hcrelerde deil mukoza epitel hcrelerinde de HO-1'in artt gsterilmi(2!).
almamzda lseratif Kolit hastalarnda grlen inflamasyon kadar belirgin olmasa da low
grade enflamasyon ile karakterize olan BS hastalarnda hemoksijenaz-1 (HO-1) dzeylerini analiz
ettik. Daha nce byle bir alma yaplmamt.
Son almalarda lseratif Kolit hastalarnda tedavide kullanlan 5-ASA'nn HO-1 dzeyini
artrd gsterilmi(2/69). 5-ASA kullanm ile sadece hastaln tedavisi deil kolon kanseri
geliimini de engelledii gsterilmitir. Bu koruyucu etkinin HO-1'in serbest oksijen radikallerinin
eliminasyonu yoluyla proto-onkogenlerin inaktivasyonuna bal olduu dnlyor(34). HO-1'in
antienflamatuvar, antiproliferatif, antioksidan zellikleri nedeniyle nflamatuvar barsak hastalarnda
HO-1 indksiyonu yaplarak olumlu sonular elde edilebilecei dnlyor. Gelecekte HO-1
ekspresyonunu temel alan yen teraptik ajanlar gelitirilebilecei ifade edilmektedir(2!).
Karbonmonoksidin (CO) hem moleklne kuvvetli affinitesi olduu bilinmektedir. Hem
molekl sayesinde mitekondriyal sitokrom-c oksidaz enzimi zerinden mitekondriyal kaynakl
serbest oksijen radikallerinin temizleyicisi olarak nemli aktivitesi bulunmaktadr. Bu inhibisyon
organizmada serbest oksijen radikal retiminde genel bir azalma salayarak hcresel dzeyde
adaptasyon cevabnda ve sakalmda nemli rol oynad gsterilmitir(33). Bizim almamzda
BS hastalarnda HO-1 dzeyinin dk olmas serbest oksijen radikallerinin eliminasyonunda
azalma oluturaca aikar grnmektedir. Dolays ile bir malignensi geliimi aamasnda
kolaylatrc faktrlerden birinin mevcut olduu sylenebilir.
HO-1'in antienlamatuvar, antioksidan, sitoprotektif zelliklerinin yannda anti-apopitotik
zellikleri de mevcuttur. Hepatoselller karsinom, pankreas kanseri ve oral squamoz hcreli
karsinom gibi birok kanserde de HO-1 dzeyi yksek bulunmutur. HO-1'in antiapopitotik etkisi ile
karsinogenezde etkin rol oynad dnlyor(35). Hcresel dzeyde dzeyi kontroll bir ekilde
manipule edilebilen HO-1 kanser tan ve tedavisinde de yeni umut kaps olabilir.
Sonu olarak BS hastalarnda HO-1 dzeyinin dk olmas daha nce bilinmiyordu. Tbbi
tedavisinde pek iyi sonu alnamayan BS hastalarnda intestinal HO-1 seviyesi artrlarak fayda
salayacak yeni terapdik ajanlar gelitirilebilir.
257


NORMAL TEN BREYLERDE TSEL UYARILMI BEYNSAPI CEVAPLARININ
NORMALZASYONU
Proje Yrtcs: Do.Dr. Figen BAAR
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Muhammet ESEN
Tp Fakltesi - Kulak Burun Boaz Odyoloji Anabilim Dal
ZET
almann amac iitsel beyinsap cevaplarnn (ABR) deerlendirilmesinde kullanlan latans
ve dalgalararas latans deerlerini (IPL), GSI Audera cihazna spesifik ve kliniimizde de kullanmak
zere normatif verileri tespit etmektir.
Materyal ve Metot: almaya, OM Tp Fakltesi KBB Anabilim Dal Odyoloji Konuma ve
Ses Bozukluklar nitesinde normal KBB bulgularna ve normal iitmeye sahip, otolojik ve sistemik
hastal olmayan 20-60 ya aras 120 bireyler dahil edildi. Bireyler yalarna gre 4 gruba ayrld
ve her bir gruba 15 erkek ve 15 kadn dahil edildi. almaya dahil edilen kiilere KBB muayenesi,
immitansmetrik lm, saf ses ve konuma odyometresi ile ABR testi yapld. ABR testinde 90, 70
ve 50 dB nHLde, 33,1 klik/sn uyaran tekrar orannda I, III, ve V dalga latanslar ve I-V, III-V ve I-III
dalgalar aras latanslar cinsiyet, ya ve sa/sol kulaa gre deerlendirildi.
Bulgular: Dalga latanslar kadnlarda ve erkeklerde 90, 70, 50 dB nHLde elde edildi. Sa
kulak dalga I latans erkeklerde 1,66/2,08/2,78 msn; kadnlarda 1,54/1,93/2,59 msn elde edildi. Sol
kulak dalga I latans erkeklerde 1,66/2,09/2,71 msn; kadnlarda 1,54/1,92/2,58 msn elde edildi. Sa
kulak dalga III latans erkeklerde 3,83/4,32/5,11 msn; kadnlarda 3,64/4,07/4,83 msn elde edildi.
Sol kulak dalga III latans erkeklerde 3,82/4,34/5,10 msn; kadnlarda 3,67/4,05/4,83 msn elde
edildi. Sa kulak dalga V latans erkeklerde 5,77/6,30/7,20 msn; kadnlarda 5,43/6,00/6,80 msn
elde edildi. Sol kulak dalga V latans erkeklerde 5,75/6,32/7,14 msn; kadnlarda 5,52/6,00/6,80 msn
elde edildi. Erkeklerde latanslar ve dalgalararas latanslar kadnlara gre daha uzun bulundu. Yala
beraber latans ve dalgalararas latans deerlerinin artt tespit edildi. Sa/sol kulak arasndaki
farkllk, 50 dB nHLde dalga I haricinde elde edilmedi.
Sonu: ABR lmnde kullanlan cihaza spesifik norm deerleri tespit edilmeli ve standartlar
oluturulmaldr. almamzda elde edilen ABR dalga deerleri ile GSI Audera cihazna spesifik
norm deerleri oluturuldu ve klinie bavuran hastalarn ayrc tansnda referans olarak
kullanlacaktr.
Anahtar Kelimeler: ABR, beyinsap cevab, iitsel uyarlm, normalizasyon.
258


NORMAL TEN BREYLERDE VESTBLER UYARILMI MYOJENK POTANSYELLERN
NORMALZASYONU
Proje Yrtcs: Do.Dr. Figen BAAR
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Veysel GL
Tp Fakltesi - Kulak Burun Boaz Odyoloji Anabilim Dal
ZET
almann amac, Ondokuz Mays niversitesi KBB Anabilim Dal Odyoloji Konuma ve Ses
Bozukluklar nitesinde ayrc tan testi olarak kullanlan Vestibler Uyarlm Miyojenik
Potansiyeller (VEMP) testinin, salkl ve normal iiten bireylerdeki normatif verilerini elde etmek,
kliniimiz normlarn oluturmak ve tanlamaya yardmc olmaktr.
Materyal ve Metot: almaya, Ondokuz Mays niversitesi Tp Fakltesi Kulak Burun Boaz
Anabilim Dal Odyoloji Konuma ve Ses Bozukluklar nitesinde normal KBB muayene bulgularna
sahip, 500-4000 Hz frekans aralnda saf ses ortalamas, konumay ayrt etme skoru ve
timpanometrik bulgular normal snrlarda olan ve bilateral akustik reflekslerin elde edilebildii,
herhangi bir sistemik rahatszl ya da otolojik cerrahi yks bulunmayan 60 kadn ve 60 erkek
olmak zere 20-60 ya aralnda toplam 120 katlmc dahil edildi. almaya dahil edilen
katlmclara VEMP testi uyguland.
Bulgular: almamz sonucunda kadnlar iin sa kulak P13/N23 deerleri srasyla
15,74/22,60 msn; sol kulak P13/N23 deerleri srasyla 15,94/22,82 msn; erkekler iin sa kulak
P13/N23 deerleri srasyla 15,24/22,20 msn; sol kulak P13/N23 deerleri srasyla 15,45/22,46
msn elde edildi. Kulaklar arasnda P13/N23 latanslar bakmndan anlaml fark bulunmad.
Cinsiyetlere gre amplitd deiim orannda anlaml fark bulunmad. Kadnlar iin amplitd deiim
oran 23,8117,05 msn; erkekler iin ise 20,7015,60 msn olarak tespit edildi. Amplitd oranlar
hem kadnlarda hem de erkeklerde 50 ya zeri bireylerde daha gen yalara gre zellikle 20-30
ya aras grubuna gre daha dk elde edildi.
Sonu: almamzda vestibler sistem patolojisi ile deerlendirilen hastalarn ayrc tansnn
konulmasnda yardmc olan VEMP testi normalizasyon deerleri, normal iiten erikin bireyler iin
klinik referans deeri oluturmak amacyla elde edildi.
Anahtar Kelimeler: Normalizasyon, P13-N23 latans deerleri, vestibler uyarlm miyojenik
potansiyeller, VEMP.
259


KORONER ARTER BYPASS CERRAHSNDE DK VE NORMAL EJEKSYON
FRAKSYONLU HASTALARDA MYOKARD KORUMASININ DEERLENDRLMESNDE
SKEM MODFYE ALBUMN DZEYLERNN YER VE POSTOPERATF DNEME ETKLER
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Hasan Tahsin KEELGL
Aratrmac: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Caner YAAR
Tp Fakltesi - Kalp ve Damar Cerrahisi Anabilim Dal
ZET
Ama: Kardiyopulmoner baypas (KPB) sresince; anormal perfzat kompozisyonu, persistan
ventrikler fibrilasyon (VF), yetersiz miyokard perfzyonu, ventrikler distansiyon, ventrikler
kollaps, koroner emboli, katekolaminlerin salnm, aortik kross-klemp (AKK), reperfzyon hasarna
bal olarak yaplan tm kardiyak cerrahi prosedrlerinde deien derecelerde miyokardiyal hasar
gzlenmektedir. Kalp kas hasarn peroperatif belirlemek iin pek ok almalar yaplm ve
biyokimyasal olarak birok belirte saptanmtr, miyoglobin ve kardiyak troponinler en ok
kullanlan biyobelirtelerdir. Son zamanlarda yaplan almalarda Heart Type Fatty Acid Binding
Protein (HFABP), skemi Modifiye Albumin (MA) gibi biyobelirtelerin de miyokard hasarn
olduka erken dnemde saptad belirtilmitir. Bu almadaki amacmz izole koroner arter
baypas cerrahisi yaplan hastalarda MA dzeylerinin miyokard hasarn tayin iin kullanm ve bu
dzeylerin postoperatif srece etkilerinin belirlenmesidir.
Hastalar ve Yntem: Bu prospektif alma Temmuz 2013-Ocak 2014 tarihleri arasnda,
Ondokuz Mays niversitesi Tp Fakltesi, Kalp Damar Cerrahisi Kliniinde KPB ile elektif koroner
arter baypas cerrahisi uygulanan 30 hasta zerinde yapld. Hastalar postoperatif dnemde gelien
komplikasyonlara gre iki gruba ayrld. Grup I ( Komplikasyon gelien ): Postoperatif dnemde
aritmi, peroperatif MI, yksek doz inotrop kullanm, uzam entbasyon ihtiyac olan hastalar. Grup
I ( Komplikasyon gelimeyen ): Postoperatif dnemde komplikasyon gelimeyen. Btn
hastalardan, MA ve troponin lmleri iin 7 farkl zamanda arteryel hattan kan rnekleri alnd.
Kan rneklerinin alnma zamanlar; anestezi indksiyonu ncesi (T1), aortik kross-klemp konulunca
(T2), aortik kross-klemp kaldrldktan sonra (T3), operasyon sonras 1. saat (T4), operasyondan 6
saat sonra (T5), operasyondan 12 saat sonra (T6), operasyondan 24 saat sonra (T7) idi. Alnan
kan rnekleri, 3000 devirde 10 dakika santrifj edilerek -80Cde sakland ve btn rnekler
tamamlandktan sonra MA deerleri alld. Troponin deerleri kan alnnca Acil biyokimya
labaratuarnda alld. MA seviyeleri (U/ml) standart ELISA kitleri (Cusabio Human MA Elisa kit,
Wuhan Hi-tech Medical Devices Park, P.R.China) kullanlarak hastanemiz Biyokimya anabilim
dalnca alld ve sonular IU/ml olarak hesapland. Aratrmadan elde edilen veriler kodlandktan
sonra SPSS 15.0 paket programnda bilgisayara aktarlm ve analiz edilmitir. Veriler ortalama
standart sapma, say ve yzde olarak ifade edildi. Gruplararas karlatrmalarda Mann-Whitney U
testi, grupii karlatrmalarda Wilcoxon T testi kullanld. Veriler arasndaki korelasyon iin
Spearman korelasyon testi yapld. Saymla elde edilen verilerin karlatrmasnda ise Ki kare testi
kullanld. statistiksel anlamllk dzeyi tm testler iin p<0,05 olarak kabul edilmitir.
Bulgular: Tm hastalarn seri MA lmlerinin karlatrlmasnda MA dzeyleri arasnda
anlaml fark bulunmutur. KK konulmasndan sonra alnan kandan llen deerler ykselmeye
balam ve KK kaldrlmasndan hemen sonra alnan rnekte pik deerine ulamtr. 1. saat
sonunda dmeye balam ancak 24 saat boyunca bazal seviyelerine inmemitir. Grup 1 ve 2
MA lmleri arasnda anlaml fark bulunamamtr. Hemorajik komplikasyon gelien hastalarn
MA deerleri aras fark bulunamamtr. AF gelien hastalarn MA deerleri aras fark
bulunamamtr. Entbasyonu uzayan hastalarn MA deerleri aras fark bulunamamtr. Youn
bakmda ve hastanede kal sreleriyle MA arasnda iliki bulunamamtr. Reoperasyona alnan
hastalarn MA7 lmleri aras, yksek doz inotrop kullanan hastalarn MA 7 lmleri aras,
peroperatif M hastalarnn MA6 lmleri aras, ex olan hastalarn MA2ve7 lmleri aras fark
saptanmtr.
Sonular: almamzda elde edilen veriler dorultusunda literatr ile uyumlu olarak MA
deerlerinin postoperatif dnemde troponin Iya gre daha erken ykseldii ve daha erken
dmeye balad ve iskemi reperfzyon hasarn gsterdii grlmtr. Buna ek olarak yaplan
ok az saydaki alma ile birlikte postoperatif erken dnem sonular ile ilgili kesin kanaate
vardracak sonular elde edilememitir. Bunun nedenleri; alma grubunun ve deerlendirilen
parametrelerin saysnn az oluudur. Postoperatif erken sonular ile ilikisinin olup olmadnn
260

kararna varmak iin yaplan almalar henz yetersizdir, daha geni ve ok sayda almaya
ihtiya olduunun kanaatindeyiz.
Anahtar Kelimeler: skemi Modifiye Albumin, Koroner Arter Baypas operasyonu, Miyokard hasar.
261


SIIRLARDA KENE MCADELES AMACIYLA KULLANILAN FLUMETRN VE
SPERMETRN FORMLASYONLARININ KAN YOUNLUU, BYOLOJK ETKNLK VE
STLE ATILIMLARI LE KLNK VE FZYOLOJK PARAMETRELERE ETKLERNN
DEERLENDRLMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Ouzhan YAVUZ
Aratrmaclar: Prof.Dr. Abdurrahman AKSOY, Yrd.Do.Dr. Yavuz Krad DA,
Yrd.Do.Dr. Ali Tmay GRLER, Do.Dr. Handan Hilal YAVUZ, Do.Dr. Mehmet KAYA,
Prof.Dr. Fatma Gl YARIM, Yrd.Do.Dr. Dilek GVEN, Yrd.Do.Dr. Enes ATMACA
Veteriner Fakltesi - Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dal
ZET
Bu almada flumetrin (% 1) ve sipermetrin (% 5) formlasyonlar srlara dermal yolla tek
doz olarak (srasyla 1 ve 5 mg/kg) uyguland ve ilalarn kan younluklar ile kenelere kar
etkinlikleri ve klinik, hematolojik ve biyokimyasal parametrelere etkileri deerlendirildi. Ayrca st
rneklerinde flumetrin younluklar lld. Farkl rklardan toplam 63 dii sr flumetrin (n=37)
ve sipermetrin (n=11) uygulamalar iin iki gruba ayrld. Ayrca kontrol grubu iin 15 sr
kullanld. la uygulamasndan sonra 2, 7, 14, 21 ve 28. gnlerde klinik muayeneler yapld ve
hayvanlarn zerindeki canl kene saylar kaydedildi. la younluklarnn tespiti ve biyokimyasal
ve hematolojik analizler iin 2. ve 28. gnlerde kan ve st rnekleri topland. la uygulamasn
takip eden 2. gnde ortalama flumetrin ve sipermetrin younluklar srasyla 0.610.24 ve
0.130.05 mg/kg olarak belirlendi. Bununla birlikte, 28. gnde her iki ilacn kan younluklar
tespit limitlerinin altnda tespit edildi. St rneklerinde ise flumetrine rastlanmad. Canl kene
saylarndaki azalmann her iki deneme grubunda da zamana bal olarak istatistiksel olarak
nemli dzeyde olduu tespit edildi (p<0.05). Biyolojik etkinlikle ilgili iki grup arasnda bir fark
tespit edilmedi (p>0.05). alma sresinde herhangi bir istenmeyen klinik etki grlmedi.
almann 2. gnnde, albmin ve rede azalma, bilirubin ve glikoz seviyelerinde artma gibi
karacier fonksiyonlarna ilikin nemli biyokimyasal deiiklikler tespit edildi (p<0.01). Yirmi
sekizinci gnde bu deiikliklerin nemli bir ksm herhangi bir tedavi uygulanmakszn
dzelirken (p>0.05), her iki grupta da re deerlerinin hala kontrol grubundan dk olduu
belirlendi (p<0.01). Denemenin 2. ve 28. gnlerinde, hematolojik analizler sonucunda her iki
grupta da anemi belirtileri grld. almann sonunda, iki akarisidin de kan younluklar
zamanla azald, bununla birlikte her ikisinin de 28 gn boyunca kenelere kar olduka etkili
olduklar grld. Herhangi bir istenmeyen klinik bulgu gzlenmemesinde ramen akarisid
uygulamas srasnda baz biyokimyasal ve hematolojik bozukluklar tespit edildi. Bu etkiler,
srlarda flumetrin ve sipermetrin uygulamalar srasnda gz nnde bulundurulmal ve ayrntl
bir deerlendirme iin farkl dozlarda daha ileri almalar yaplmaldr.
Anahtar Kelimeler: Flumetrin, sipermetrin, kene, sr.
262


SAMSUN'DA TOXOCAROSS VE ZOONOTK NEM
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Ali Tmay GRLER
Aratrmaclar: Prof.Dr. inasi UMUR, Prof.Dr. Murat HKELEK, Do.Dr. Mustafa AICI,
Yrd.Do.Dr. Cenk Soner BLKBA, Yrd.Do.Dr. Gkmen Zafer PEKMEZC
Veteriner Fakltesi - Parazitoloji Anabilim Dal
ZET
Toxocariasis hem kedi-kpeklerin en sk rastlanan paraziter hastalklarndan birisidir, hem
de insan saln tehdit eden en nemli parazitik zoonozlardadr. Bu alma toxocariasisin
Samsun ilindeki durumunu ve zoonotik nemini belirlemek amacyla yaplm, aratrma
kapsamnda 52 farkl parktan toplam 596 kum-toprak rnei ile Samsunun eitli blgelerinden
toplanan 448 kedi-kpek dk rnei incelenmitir. nceleme sonunda 9 (%17.3) parkta toplam
42 (%7.0) kum rnei Toxocara spp. yumurtas ile kontamine bulunmu, yumurta younluu
2,9/50gr olarak kaydedilmitir. Ayrca kedi dklarnn %27,8'si, kpek dklarnn %10,3'
enfekte bulunmutur. alma sonunda, gerek Samsun ili dahilinde kedi-kpek dklarndaki
enfeksiyon oran, gerek parklardaki kontaminasyon durumu gz nne alndnda toxocariasisin
bu blgede insan sal asnda nemli bir risk tekil ettii grlmtr. Bunun yannda, kedi
dklarnda, zellikle parklardan toplananlarda enfeksiyon orannn nemli oranda fazla olduu,
ayrca parklardan toplanan dk ve kum rneklerinin enfekte olma durumlar arasnda bir iliki
olduu tespit edilmitir. Tespit edilen bu riski azaltmak iin eitli nlemler alnabilir ve ok
maliyetli olmayan projeler gerekletirilebilir. Ama sokak hayvan saysn azaltmak, bu
hayvanlara tedavi programlar uygulamak, hayvan sahiplerini bilinlendirmek ve sahiplenme
bilincini arttrmak olmaldr. Ayrca unutulmamaldr ki alnacak bu tedbirler sadece toxocariasis
deil, insan saln tehdit eden ve kedi-kpek ile bulaan dier birok hastalk iin de faydal
olacaktr.
Anahtar Kelimeler: Toxocariasis, kedi, kpek, Samsun.
263


SIIRLARDA N VTRO HCRESEL MMUNYANIT TAKB AMACIYLA KALTATF VE
KANTTATF YIFN ELISA TEST YNTEMNN GELTRLMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Oktay GEN
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. zlem BYKTANIR,
Yunus KILIOLU, Glnur ATALAR SERDAR
Veteriner Fakltesi - Mikrobiyoloji Anabilim Dal
ZET
Hcresel bakln tespiti amacyla in vivo ve in vitro eitli yntemler mevcuttur. Ancak
pratik ve ucuz olmas, tekrarlanabilmesi, sensitivitesinin yksek olmas sebebiyle in vitro
enzimatik yntemler tercih nedenidir. Bu nedenle srlarda hcresel immn yant takibini
kolaylatran sandvi ELISA metodu ile IFNg kantitasyonunu yapabilecek bir kantitatif ELISA
prototipinin gelitirilmesi amaland. Bu testler iin baz parametrelerde deiiklikler yaplarak
Rua-Domenech ve ark. (2006) ile Gen ve ark. (2010) nn nerdii yntemler kullanld. Bu ama
dorultusunda testde primer antikor olarak 2 farkl klon (klon I, Mabtech ve klon CC302, Thermo)
orijinli monoklonal antikordan (bovine anti-mouse IFNg) yararlanld. Sekonder antikor olarak
biotin ile iaretli PAN klonu orijinli monoklonal antikor kullanld. Optimizasyon almalar
sonucunda klon I orijinli antikor ile IFNg nn detection limiti 50pg/ml olarak belirlenirken, klon
CC302 orijinli primer antikor ile 5ng/ml olarak belirlenerek dk sensitivite elde edildi.
Prototiplerin geerliliinin belirlenmesi amacyla inter ve intra-assay denemeleri, dilsyonlar
sonucu konsantrasyon tespit oranlar ve in vitro tberkloz antijenleri ile uyarlm ve IFNg
ierdii belirlenen (Bovigam ticari kiti ile) tberkloz pozitif ve tberkloz negatif sr kan plazma
rnekleri validasyon amacyla kullanld.
Her test iin korelasyon katsaysnn yksek olmas (R2>0.9), gerek inter ve gerekse intraassay denemelerinde %5 civarnda varyasyonlarn gzlenmesi, dilsyonlar sonucunda tespit
orannn %98.7 dorulukla belirlenmesi, kan plazma rneklerinde detection limitlerin zerindealtnda konsantrasyonlarn belirlenebilmesi prototipin IFNg tespiti amacyla kullanlabileceini
gstermitir. Hazrlanan protipin +4 C de 3 ay bekletilerek yaplan raf mr tayininde detection
limitinin lOOpg/ml olduu belirlendi. Aratrmann sonraki dnemlerde prototipin raf mrnn
belirlenmesi ilemlerine 1 yl sresince devam edilmesi planlanmtr.
Anahtar Kelimeler: IFN gama, sandvi ELISA, hcresel immnite.
264


BALIK KKENL AEROMONAS SOBRA SULARININ ANTBYOTP, GENOTP VE
PROTEN PROFL YNNDEN KARILATIRMALI ANALZ
Proje Yrtcs: Do.Dr. Alper FTC
Aratrmaclar: Do.Dr. Ertan Emek ONUK, Do.Dr. Glay FT, Do.Dr. Arzu FINDIK,
Do.Dr. Timur GLHAN, Yrd.Do.Dr. Mehtap nl ST
Veteriner Fakltesi - Mikrobiyoloji Anabilim Dal
ZET
Bu almada, Aeromonas sobria (A. sobria) sularnn antibiyotiplendirme, tm hcre
proteinlerinin sodyum dodesilslfat-poliakrilamid jel elektroforez (SDS-PAGE) analizi, rastgele
oaltlm polimorfik DNA-polimeraz zincir reaksiyonu (RAPD-PCR) ile fenotipik ve molekler
olarak karakterizasyonu amaland. Bu amala, 36 A. sobria suu incelendi. Sular antibiyotik
duyarllklar ve SDS-PAGE patternlerine gre srasyla, 12 farkl antibiyotip ve 4 proteotipe
ayrld. Tm izolatlar arasnda on RAPD tipi gzlendi. Sonu olarak, bu almada tiplendirme
metotlarnn ikili veya l kombine edilerek kullanlmasnn sularn ayrlmasna uygun olduu
kansna varld. Bu almadan elde edilen sonularn, Trkiyenin farkl blgelerinden izole
edilen A. sobria sularnn eitlilii hakknda bilgi verebilecei, antibiyotik tedavisine rehberlik ve
a gelitirmesinde kullanlabilecek bilgiler vererek balk hastalklarnn kontrolne ynelik
yararlar salayabilecei sonucuna varld.
Anahtar Kelimeler: Aeromonas sobria, Antibiyotik direnci, Balk, RAPD, SDS-PAGE.
265


ATIK YAPAN SIIR VE KOYUNLARDA KOKSDYAL PROTOZOON
ENFEKSYONLARIN TESPT
Proje Yrtcs: Do.Dr. Mustafa AICI
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. Cenk BLKBA, Yrd.Do.Dr. Ali Tmay GRLER,
Yrd.Do.Dr. Zafer PEKMEZC, Prof.Dr. inasi UMUR, Do.Dr. Oktay GEN,
Yrd.Do.Dr. Hande GRLER, Dr. Selma KAYA
Veteriner Fakltesi - Parazitoloji Anabilim Dal
ZET
Apicomplexa kkne ait Toxoplasma gnd ve Neospora caninum trleri srasyla
koyunlarda ve srlarda yavru atklarnn balca nedenleri arasndadr. Bu koksidi protozoon
enfeksiyonlar insan dahil hayvanlar arasnda dnyada ve Trkiye'de yaygn olarak
bulunmaktadr. Bu almada ama, Karadeniz blgesinde ve Sivas'ta abort yapan koksidi
protozoonlardan Toksoplasma ve Neospora trlerini, yavru atklarnda Real time PCR ile tespit
etmekti.Bu amala toplam 89 sr, 40 koyun ve 25 kei atk fts toplanarak, ftslerde atk
etkenlerinden Toxoplasma ve Neospora trleri Real time PCR ile incelendi.almada koyun ve
kei atklarnn hibirinde T. gondii DNA's saptanamad.Srlarda ise N. caninum enfeksiyonu
%49.43 orannda tespit edildi. Atk rneklerinde saptanan N. caninum DNA miktar 2 343.400.546 kopya/ml. arasnda deiiklik gsterdi, illere gre N. caninum DNA's saptanan
olgular srasyla; Samsun'da %30.3, Tokat'ta %13.4, Giresun'da %1.1 ve Sivas'ta 3.3%
oranlarnda kaydedilmitir. almada srlarda abort olgularnda saptanan N. caninum Real
time -PCR pozitifliine bakldnda blgede ve Trkiye'nin deiik yrelerinde bu konuda
molekler almalar yaplmasnn epidemiyolojik adan nemli olduu anlalmtr.
Anahtar Kelimeler: Atk, Neosporosis, Toxoplasmosis, Sr, Koyun, Kei.
266


FARKLI RENK VE AIRLIKTAK SLN YUMURTALARININ BAZI KMYASAL
ZELLKLERNN KULUKA ZELLKLER VE YAAMA GC ZERNE ETKS
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Mustafa UURLU
Aratrmaclar: Do.Dr. Filiz AKDA, Yrd.Do.Dr. Blent TEKE,
Yrd.Do.Dr. Yavuz Krad DA, Yrd.Do.Dr. Mustafa SALMAN, Yrd.Do.Dr. Enes ATMACA
Veteriner Fakltesi - Zootekni Anabilim Dal
ZET
Bu aratrma, slnlerde yumurta arl ve yumurta renginin kuluka zellikleri, byme
dnemindeki yaama gc, byme performans ve yumurtann kimyasal ierii zerine etkisinin
aratrlmas amacyla yaplmtr. Aratrmann materyalini ak kafeslerde 1:7 erkek:dii
orannda barndrlan, %14.71 ham protein ve 2665 kkal/kg ME ieren rasyon ile ad libitum
beslenmi olan slnlerden toplanan 1728 adet kulukalk sln yumurtas oluturmutur.
Yumurtalar farkl renk (koyu kahve-ak kahve-yeil) ve iki farkl yumurta arl (32 g ve alt;
32 g st)nda olmak zere 6 gruba ayrlarak kuluka makinesine yerletirilmitir. Denemede
byme ve yaama gc takibi iin kulukaya konulan yumurtalardan kan sln civcivlerinden
her grup iin 100 adet olmak zere rastgele ayrlan 600 adet sln civcivi kullanlmtr. Kuluka
zellikleri bakmndan en yksek fertilite, kuluka randman, km gc ve en dk embriyonal
lm hafif (<32 g) koyu kahve renkli yumurtalarda tespit edilmitir. Aratrmada, ar (32 g st)
yumurtalardan kan civcivlerin byme dnemi canl arlklarnn (P<0.001) ve yaama
glerinin (P<0.001) hafif (32 g ve alt) yumurtalardan kan civcivlerden yksek olduu tespit
edilmitir. Kabuk rengi bakmndan, yeil kabuklu yumurtalardan kan civcivlerin byme
dnemi canl arlklarnn koyu kahve ve ak kahve kabuklu yumurtalardan kan civcivlerin
canl arlklarndan daha yksek, yaama gcnn ise (P<0.001) dk olduu belirlenmitir.
En dk yumurta besin maddesi ierii ar (32 g st) ak kahve renkli yumurtalarda tespit
edilmitir. Sonu olarak, slnlerde, hafif (<32 g) koyu kahve kabuklu yumurtalarn kulukaya
konulmas ve sr ierisinde koyu kahve renkli yumurtalarn frekansnn artrlmas iin
almalar yaplmas nerilebilir.
Anahtar Kelimeler: Sln, yumurta, byme, yaama gc oran.
267


LKEMZ KARASULARINDA YAKALANAN VE SAMSUNDA TKETME SUNULAN BAZI
DENZ BALIKLARINDA ZOONOZ ANSAKS TRLERNN MOLEKLER
KARAKTERZASYONU
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Gkmen Zafer PEKMEZC
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. Ertan Emek ONUK, Yrd.Do.Dr. Banu YARDIMCI,
Yrd.Do.Dr. Ali Tmay GRLER, Yrd.Do.Dr. Cenk Soner BLKBA,
Do.Dr. Mustafa AICI, Prof.Dr. inasi UMUR
Veteriner Fakltesi - Su rnleri Hastalklar Anabilim Dal
ZET
Bu aratrma ile Karadeniz, Ege ve Akdeniz kylarnda yakalanan/yetitirilen 31 farkl trdeki
1145 deniz balnda Anisakis trlerinin PZR-RFLP ve ribozomal DNA (rDNA) ITS ile
mitokondrial DNA (mtDNA) cox2 gen blgelerinin dizi analizleri ile tans ve zoonoz trlerin
dalmlarnn belirlenmesi amalanmtr. Trkiye karasularnda avlanan 7 farkl balk trnde %
4,8 (56/1145) enfeksiyon oran, 13,6 younluu ve 0,6 bolluu ile morfolojik olarak toplam 776
Anisakis tip I larva tespit edilmitir. Bu larvalarn molekler tans sonucunda A.pegreffii, A.typica
ve A.simplex sensu stricto (s.str.)/A.pegreffii-recombinant/hibrit genotip olmak zere 3 farkl tr
tespit edilmitir. Bu aratrma lkemiz karasularnda yakalanan/yetitirilen farkl trdeki deniz
balklarda tespit edilen Anisakis trlerinin molekler tans ve karakterizasyonu asndan ilk
kapsaml verileri iermektedir.
Anahtar Kelimeler: Anisakis trleri, Deniz balklar, Trkiye sular.
268


K FARKLI KONFGRASYONA SAHP OMU VET-FX SEMSRKLER EKSTERNAL
FKSATRN BYOMEKANK ZELLKLERNN KARILATIRMASI
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Ahmet ZAK
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. Cenk YARDIMCI, Yrd.Do.Dr. Ergin TNK,
Yrd.Do.Dr. H. zlem NSBET, Yrd.Do.Dr. Kamil SALAM,
Dr. Taylan NYAY, mer PEKTA
Veteriner Fakltesi Cerrahi Anabilim Dal
ZET
Bu almada ki farkl konfigrasyon sahip olan eksternal fisatrlerin biyomekanik
deerlendirmesi amalanmtr. alma iki grupta yapld. Birinci grupta toplam 10 adet koyun
femuruna OM Vet Fix uyguland. kinci grupta ise yine 10 adet koyun kemiine OM Vet Fix
uygulandktan sonra yerletirilen intramedller pin ile balants saland. Her iki gruptaki
kemiklerin tam orta ksmna kesi yapld. Tm rnekler Ortadou niversitesi Makina
Mhendislii Blm Biyomekanik Laboratuvarna gtrlerek biyomekanik testler yapld. Tm
femurlar, bu alma iin zel olarak tasarlanm ve retilmi ibkey kresel balama
aparatlaryla diz ve kala eklemlerinden Shimadzu Autograph AGS-X 5 kN kapasiteli tek eksenli,
mekanik hareketli deney makinesi tarafndan sistem krlana kadar basma ynnde yklendi.
Elde edilen veriler krk hatt kapanma kuvveti ve uygulanan en yksek kuvvet ynnden
deerlendirildi. Bu sonulara gre ikinci grupta krk hatt panma kuvveti ve en yksek kuvvetin
matematkel ortalamasnn birinci gruba gre daha yksek olduu belirlendi. Sonu olarak
intramedller pin uygulamas ve bunun ana konfigrasyon balanmas ile krk hattnna gelen
ykn etkisini azaltt kansna varld.
Anahtar Kelimeler: Eksternal fiksasyon, biyomekanik, tei-in fiksasyon.
269


FARKLI GELME SRESNCE CAPSACN UYGULANAN RATLARIN OVARYUMLARINDA
GHRELNN MMUNOHSTOKMYASAL EKSPRESYONU
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. erife TTNC
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. Tuncay LHAN, Prof.Dr. Nesrin ZFLZ
Veteriner Fakltesi - Histoloji ve Embriyoloji Anabilim Dal
ZET
Ac krmz biber, botanik biliminde Solanacea familyasna ait bir bitki olup, Capsicum
annuum olarak bilinmektedir. Capsaicin, ac krmz biberin etken maddesidir. Ghrelin, byme
hormonunun salnm, enerji dengesi, besin alm ve vcut arlnn ayarlanmasnda grev alan
polipeptid yapda bir hormondur. Bu alma ile, postnatal gelime sreleri boyunca 1mg/kg
dozda subkutan capsaicin uygulanan ratlarn ovaryumlarnda ghrelinin lokalizasyonu ve
ekspresyonunun gzlenmesi amalanmstr. alsmada 90 adet Sprague Dawley cinsi rat
kullanld. Ratlar puberte, puberte sonras ve erikin dnem olmak zere 30ar rattan oluan 3
ana gruba, bu gruplar da kendi ilerinde; kontrol (10), tayc solsyon (Vehicle) (%10 Tween
80, %10 Etanol, %80 Distile su) (10) ve deney (10) olmak zere alt gruba ayrld ve alma 7
hafta srdrld. Deney alt grubundaki ratlara 1 mg/kg dozda capsaicin %10 Etanol, %10
Tween 80, %80 Distile su ierisinde zdrlerek enjekte edildi. Tasyc solsyon (Vehicle) alt
grubundaki ratlara %10 Etanol, %10 Tween 80, %80 Distile sudan olusan solsyon enjekte
edildi. Kontrol alt grubundaki ratlara herhangi bir uygulama yaplmad. farkl gelime
dnemindeki ratlarda ovaryum follikllerinin granulosa hcrelerinde, intersitisyel hcrelerde ve
korpus luteumlarda farkl iddette immunpozitif reaksiyonlar gzlendi. Sonu olarak, dk doz
uzun sre capsaicin uygulamasnn ghrelin ekspresyonunu inaktive etmedigi, bununla birlikte
capsaicin uygulanan deney gruplarnda follikl atrezilerinin dk olmas ve
immunreaksiyonlarn daha youn olmas, capsaicinin gonadlarn geliimi zerine olumlu ynde
etki yapt sonucuna varmamz salamtr.
Anahtar Kelimeler: Capsaicin, ghrelin, ovaryum, immunohistokimya, rat.
270


KIZILIRMAK-YELIRMAK DELTALARI ARASINDA KALAN TATLI SU KAYNAKLARINDA
YAKALANIP NSAN TKETMNE SUNULAN FARKLI TRDEK BALIKLARDA LKEMZ
AISINDAN NEML OLAN BALIK KKENL ZOONOZ PARAZTLERN ARATIRILMASI:
ENFEKSYON ORANLARI, YOUNLUK VE BOLLUKLARININ ORTAYA KONULMASI
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Gkmen Zafer PEKMEZC
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. Banu YARDIMCI, Yrd.Do.Dr. Ertan Emek ONUK
Veteriner Fakltesi - Klinik ncesi Bilimler Blm
ZET
Dnyada gelimi lkelerde dhil olmak zere balk ve kabuklu deniz rnleri ile insanlara
bulaan helmintler salk sorunlar asndan dnya zerinde yarm milyardan fazla insan iin
risk oluturmaktadr.
Kzlrmak-Yeilrmak Deltalar arasnda kalan tatl su kaynaklarnda yakalanp insan
tketimine sunulan farkl trdeki balklardan Cyprinidae ailesinden 150 sazan (Cyprinus carpio
L., 1758), Mugilidae ailesinden 100 kefal (Mugil spp., Liza spp.) ve Percidae ailesinden 50 tatl
su levrei (Perca fluviatilis L., 1758) olmak zere toplamda 300 adet balk incelenmitir.
Yaplan parazitolojik muayeneler ile WHO (1995) (Ek:6) ve Buchmann (2007) tarafndan
tanmlanan kompresyon ve sindirim metodu sonucunda tatl su balklarnn kaslarnda zoonoz
karakterdeki Opistorchidae, Echinostomatidae ve Heterophyidae ailesindeki metaserkerler ile
Diphyllobothrium cinsine ait pleroserkoidler ile karlalmamtr.
Yaplan bu aratrma ile incelenen balklarda zoonoz karakterli bu enfeksiyonlar ile
karlalmamas halk sal asndan nem arz etmektedir. Ayrca incelenen bu balk
trlerinde halk saln etkileyen parazitler ile karlalmamas sevindirici bir durumdur.
Bu aratrma Kzlrmak ve Yeilrmak deltalar arasndaki alanlarda yakalanan sazan, kefal
ve tatl su levreklerinde bu zoonozlar barndrp-barndrmamas asndan ilk epidemiyolojik
verileri iermektedir.
Anahtar Kelimeler: Tatl su balklar, Balk kkenli zoonoz parazitler, Kzlrmak-Yeilrmak
Deltas.
271


MANDALARDAN POSTMORTEM ELDE EDLEN SPERMALARDA DONDURMANIN DNA
HASARI VE BAZI SPERMATOLOJK PARAMETRELER ZERNE ETKS
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Murat SELUK
Aratrmac: Doktora rencisi Eser AKAL
Veteriner Fakltesi
ZET
Yaplan bu almann amac, mezbahanelerden kesim sonras alnan manda testislerinden
elde edilen epididimal spermalarda dondurmann spermatozoon DNA hasar ve baz
spermatolojik parametreler zerine etkisinin incelenmesidir. Samsun il ve ile
mezbahanelerinden kesim sonras alnan 50 adet erkek Anadolu mandas (3 ya ve zeri)
testislerinde morfometrik lmler yapld.Elde edilen epididimal spermalarda yaplan
spermatolojik muayenelerle spermatozoa younluu (x106 sp/ml), spermatozoa progresif
motilitesi (%), l/canl spermatozoa oran (%), anormal spermatozoa oran (%) ve
spermatozoon DNA hasar saptand.
Aratrmada taze sperma ile zm sonu sperma progresif motilitesi, l spermatozoa
oran, orta ksm anomalisi, kuyruk anomalisi ve toplam anomali oranlar arasnda nemli
(p<0,001) farkllklarn olduu saptand. Taze sperma ile zm sonu spermadaki DNA hasar
deerleri arasndaki farkn nemli (p<0,0001) olduu belirlendi. Aratrmada morfometrik testis
lmlerinden cauda epididimis arl ile taze spermadaki progresif motilite korelasyon deeri
nemli (p<0,05) bulundu. younluu (x106 sp/ml), spermatozoa progresif motilitesi (%), l/canl
spermatozoa oran (%), anormal spermatozoa oran (%) ve spermatozoon DNA hasar saptand.
Aratrmada taze sperma ile zm sonu sperma progresif motilitesi, l spermatozoa oran,
orta ksm anomalisi, kuyruk anomalisi ve toplam anomali oranlar arasnda nemli (p<0,001)
farkllklarn olduu saptand. Taze sperma ile zm sonu spermadaki DNA hasar deerleri
arasndaki farkn nemli (p<0,0001) olduu belirlendi. Aratrmada morfometrik testis
nemli (p<0,05) bulundu. younluu (x106 sp/ml), spermatozoa progresif motilitesi (%), l/canl
spermatozoa oran (%), anormal spermatozoa oran (%) ve spermatozoon DNA hasar saptand.
Aratrmada taze sperma ile zm sonu sperma progresif motilitesi, l spermatozoa oran,
orta ksm anomalisi, kuyruk anomalisi ve toplam anomali oranlar arasnda nemli (p<0,001)
farkllklarn olduu saptand. Taze sperma ile zm sonu spermadaki DNA hasar deerleri
arasndaki farkn nemli (p<0,0001) olduu belirlendi. Aratrmada morfometrik testis
nemli (p<0,05) bulundu. kapsaml aratrmalar yaplmasnn yararl olaca dnlmektedir.
Anahtar Kelimeler: Anadolu mandas, DNA hasar, epididimal, sperma dondurma.
272


ANADOLU MANDALARINDA PROTEN BESLEME DURUMUNUN ST RE AZOTU VE
PROTEN DZEY LE ZLENMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Zehra SELUK
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Mahmut Celalettin ALAGNEY
Veteriner Fakltesi - Zootekni ve Hayvan Besleme Blm
ZET
Yaplan bu aratrmada Anadolu Mandalarnda protein besleme durumunun st re azotu ve
st protein miktar ile izlenebilirliinin belirlenmesi amalanmtr. almada, ayn ya ve
zamanda doum yapan (laktasyonun 2. haftas) ve 3. laktasyonda olan 10 adet Anadolu
Mandas kullanld. alma sresince hayvanlardan 2 haftalk aralklarla st ve rasyon rnekleri
alnd. St rneklerinde st re azotu konsantrasyonu ve st protein miktarlar belirlendi. Rasyon
ham protein dzeyleri ile st re azotu (r=0.548) ve st protein deerleri (r=0.397) arasnda
pozitif bir korelasyon bulundu (P<0.001). Rasyon enerji dzeyleri ile st re azotu (r=-0.469) ve
st protein deerleri (r=-0.396) arasnda ise negatif bir korelasyon saptand (P<0.001). Sonu
olarak, Anadolu Mandalarnda protein besleme durumunun takibinde rasyon ham protein dzeyi
ile st re azotu konsantrasyonu arasnda, rasyon ham protein dzeyi ile st protein miktar
arasndaki korelasyondan daha yksek pozitif bir korelasyon saptandndan, st ure azotu
konsantrasyonunun Anadolu Mandalarnda proteinle besleme durumunun takibinde
kullanlabilecei kansna varlmtr.
Anahtar kelimeler: Anadolu Mandas, rasyon ham proteini, st re azotu, st protein.
273


SAMSUN YRESNDE RETLEN YUMURTA RNEKLERNDE TETRASKLN GRUBU
ANTBYOTK KALINTILARININ ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Do.Dr. Ouzhan YAVUZ
Aratrmac: Doktora rencisi Oral DNLER
Veteriner Fakltesi - Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dal
ZET
Tetrasiklinler, veteriner hekimlikte en fazla kullanlan antibiyotik gruplarndandr ve
hayvansal gdalardaki kalntlar nedeniyle insanlarda ok nemli bozukluklara neden
olabilmektedirler. Bu almada Samsun ve evresinde retilen yumurta rneklerinde tetrasiklin
grubu antibiyotik ve nemli metabolitlerinin varl aratrld. Proje kapsamnda 8 ruhsatl
iletmede bulunan 34 kmesten toplam 2040 yumurta topland ve 10 yumurta bir rnek olacak
ekilde toplam 204 rnek tetrasiklin, oksitetrasiklin, klortetrasiklin, doksisiklin ve bunlarn
metabolizma rnleri olan 4-epi-tetrasiklin ve 4-epi-oksitetrasiklin kalntlar asndan HPLCDAD yntemi ile analiz edildi. Analiz metoduna ilikin tatmin edici enjeksiyon tekrarlanabilirligi
(bal standart sapma = %0.8-7.6) ve linearite (R2 = 0.9991-0.9998) deerleri elde edildi.
ncelenen tetrasiklinlerin geri kazanm deerleri %62.11-82.39 arasnda belirlendi. Tespit alt limiti
ve hesaplama alt limiti srasyla 14.94-22.49 g/L ve 49.81-74.98 g/L olarak hesapland.
ncelenen rneklerin 6 tanesinde eitli miktarlarda klortetrasiklin kalnts tespit edildi ve 2
rnekteki kalnt miktarnn Avrupa Birlii ve Trkiye'de belirlenen en yksek kalnt limitlerinin
zerinde olduu grld. Dier tetrasiklinlere ise hi bir rnekte rastlanmad. Proje sonunda, her
ne kadar incelenen tetrasiklinlerden sadece klortetrasiklinin az saydaki rnekte yasal limitlerin
zerinde olduu tespit edilse de, bu durumun insanlar iin tehlike oluturabileceinin gz ard
edilmemesi ve baka blgelerde de dorulama testleri ile birlikte benzer almalarn
yaplmasnn gerektii sonucuna varld.
Anahtar Kelimeler: Tetrasiklinler, yumurta, kalnt, HPLC.
274


SAMSUN LNDE BOVNE VRAL DARHHEA VRUS (BVDV) LE PERSSTE ENFEKTE
SIIRLARIN ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Zafer YAZICI
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Hakan TTNC
ZET
Kuzey Trkiyenin Samsun ilinin drt farkl blgesinden, 119 kk lekli aile
iletmesinden, 651 adet sr kan topland. rnekler Bovine Viral Diarrhea Virus (BVDV) iin
ticari antijen yakalama kiti -ELISA (ACE) ve BVDV spesifik antikorlar tespit etmek iin serum
ntralizasyon testi (SNT) kullanlarak test edildi. 651 srdan 2 adedi (0.03%) ACE-ELISA ile
BVDV antijeni pozitif BVDV antikor negatif bulundu.Antijen pozitif hayvanlardan 28 gn sonra
tekrar kan alnd ve test edildi. Bu hayvanlar BVDV antijen negatif ve BVDV antikor pozitif
bulundular. 651 srn 211 adedi SNT ile seropozitif tespit edildi. SN titreleri 1:2 ile 1:512
arasnda hesapland.
Anahtar Kelimeler: BVDV, Sr, Persiste Enfekte, ELISA, Ntralizasyon.
275


SAMSUN LNDE EVCL KANATLILARDA BATI NL VE KU GRB VRUS
ENFEKSYONLARININ SEROLOJK OLARAK ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Do.Dr. Harun ALBAYRAK
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Sinan PR
ZET
Kular hem ku gribi virs (KGV) hem de bat nil virusunun nemli konaklardr. Bat nil
virs (BNV) sineklerle tanan viral bir hastalktr. BNV insan, ku ve atlarda ensefalitin fatal
formuna neden olur. Ku gribi virs dnya saln tehdit etmektedir. Virus, evcil kanatllarda
bir ok salgna neden olmutur. Bu almada, evcil kanatllardan (kaz, hindi, rdek ve tavuk)
rastgele rnekleme metodu ile kan serumlar toplanmtr. Trkiyenin kuzeyinde bulunan
Samsun ilinden 394 kaz, 129 rdek, 117 hindi ve 96 tavuk olmak zere toplam 736 evcil kanatl
hayvandan kan serumu rnei toplanmtr. Toplanan serum rnekleri ku gribi ve bati nil virs
antikorlar ynnden c-ELISA ile test edilmitir. Bat nil virs iin seropozitivite oran tavuklarda
%3,1, rdeklerde %0,8, kazlarda %1,8 ve hindilerde %17,9, ku gribi virs iin tavuklarda
%4,2, rdeklerde %9,3, kazlarda %0,5 ve hindilerde 1,7 olarak tespit edilmitir. 736 serum
rneinde bat nil virs antikorlar %4.3 (32), ku gribi virs antikorlar %2.7 (20) olarak tespit
edilmitir. Bu sonular, evcil kanatllarn seilen viruslar iin potansiyel bir rezervuar olduunu ve
bu hastalklarn epidemiyolojisinde rol oynadn Trkiyede ilk defa ortaya koymaktadr.
Anahtara Kelimeler: Ku gribi, Evcil kanatl, ELISA, Bat nil virusu, Trkiye.
276


SEDANTER BAYANLARDA FARKLI EGZERSZ TRLERNN EKOKARDYOGRAF VE BAZI
KAN PARAMETRELER ZERNE ETKSNN ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Osman MAMOLU
Aratrmac: Doktora rencisi Gner EK
Yaardou Spor Bilimleri Fakltesi
ZET
Ama: Sedanter kadnlarda aerobik-step ve core egzersizlerin ekokardiyografi ve kan
parametreleri zerine etkisinin aratrlmas amalanmtr.
Materyal ve Metot: almaya yalar 25-45 arasnda olan toplam 45 kadn gnll (aerobikstep (n=25) ve core egzersiz grubu (n=20)) katlmtr. Kadnlara %60-70 iddeti ile 16 haftalk
haftada 4 gn, bir almada 60 dk sresinde iki farkl egzersiz uygulanmtr. Kadnlarn
egzersiz ncesi ve sonras fiziksel, fizyolojik zellikleri, ekokardiyografi ve kan parametreleri
llmtr. statiksel analizler iin Paired Samples-t test ve Indepentendent-Samples t testii
kullanlmtr.
Bulgular: Egzersiz programndan sonra, her iki grubun vcut arl, BK, ya ktle, bel ve
kala evre deerleri ile birlikte glukoz, kreatinin, total kolesterol ve LDL-K ortalamalar ve hsCRP ve Hcy deerlerinde anlaml dzeyde azalmtr (p<0,05 ve p<0,001). Ayrca her iki
egzersiz grubunda MaxVO2 deerlerinin artt ve sol ventikl sistolik fonksiyonlarn anlaml
derecede dzeldii gzlenmitir. Aerobik-step egzersiz grubunun sol ventrikler diyastolik
fonksiyonlar daha fazla gelimitir.
Sonu: Egzersizin sebep olduu MaxVO2 art ve LDLnin d ile birlikte hs-CRP ve Hcy
gibi inflamatuvar markerlarn azal ve ekokardiyografik bulgular gstermitir ki her iki egzersiz
trnn
sedanter
kadnlarn
fiziksel uygunluunun
gelitirmesinde
etkili olarak
kullanlabilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Aerobik kapasite, Egzersiz, Ekokardiyografi, Kan lipidleri Sedanter Kadn.
277


FUTBOLCULARDA L-ARGNN SUPLEMANTASYONUNUN ANAEROBK PERFORMANS VE
TOPARLANMA ZERNE ETKS
Aratrmaclar: Doktora rencisi Ahmet MOR, Uzm.Dr. Serdar KELEK
Yaardou Spor Bilimleri Fakltesi
ZET
Futbolcularda L-Arginin suplemantasyonunun anaerobik performans ve toparlanma zerine
etkisi konulu almann amac dorultusunda; gerekli test ve lmler yaplmtr. Dier
taraftan veriler toplanm, istatiksel analiz yaplmtr. Son olarak; 14 gnlk L-Arginin ve buday
kepei yklemeleri sonras bu iki maddenin anaerobik performans ve toparlanma sresine etkisi
konusunda aralarndaki farklar saptanmtr. Yaplan almada elde edilen sonular
amalarmz dorultusunda ve hipotezlerimizi dorular nitelikte bulunmutur. Ayrca bu
dnemde, alma sonucunda elde edilen bulgular ve sonularla birlikte tezin kalan blmleri de
tamamlanm, tez incelenmek zere enstitye teslim edilmitir.
278


ORGANK LEK YETTRCLNDE FARKLI ORGANK ATIKLARIN
VERM VE KALTE ZERNE ETKLER
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Hsn DEMRSOY
Aratrmac: Ar.Gr. Glden BALCI
ZET
Aratrma 2009-2011 yllar arasnda Samsun OM Ziraat Fakltesi Aratrmave uygulama
bahesinde yrtlmtr. Denemede fndk zurufu (F), fndk zurufu kompostu (FK), eltik
kavuzu (), eltik kavuzu kompostu (K) ve ahr gbresi gibi farkl organik atklarn Camarosa,
Sweet Charlie, Redlands Hope ve Fern ilek eitlerinin verim ve kaliteleri zerine etkileri
incelenmitir. Denemede organik atklarn meyve verim ve kalitesi zerine etkilerini belirlemek
amacyla bitki banaverim (g/bitki), kmlatif verim (g/bitki), rk meyve miktar (g/bitki), meyve
arl(g), SKM (%), titre edilebilir asit ierii (%), C vitamini ierii (mg/100g), meyverengi gibi
zellikler incelenmitir. Organik atklarn vejatatif byme zerine etkilerini incelemek amacyla
denemede dinlenmeye giri, ieklenme balangc ve hasat sonunda olmak zere deneme
boyunca bitki skmleri yaplm ve bu skmlerde kolsays (adet/bitki), yaprak says
(adet/bitki), yaprak alan (cm2), yaprak sap uzunluu(cm), yaprak sap kalnl (mm), gvde
says (adet/bitki), gvde ap ve bitki kuru arlklar belirlenmitir. Ayrca bu skmlerden alnan
yaprak rneklerinde ve hasat dneminde alnan meyve rneklerinde N, P, K, Ca, Mg, Fe, Zn ve
Mn ierikleri saptanmtr.Denemede farkl organik atklar arasnda verim kriterleri bakmndan
istatistiksel olarak bir fark belirlenmemitir. Farkl organik atk uygulamalarnn baz meyve kalite
zellikleri zerine etkileri zaman zaman nemli olmutur. Denemede en ar meyveler FK
(2010); en yksek SKM ierii B ve FK (2011); en yksek C vitamini ierii FK(2010), B (2011)
ve FK (2011) uygulamalarndan elde edilmitir. Deneme sonucunda organik ilek yetitiriciliinde
organik atklarn ahr gbresi yerine kullanlabilecei grlmtr. Organik atklar ierisinde de
fndk zurufu vefndk zurufu kompostunun dier organik atklara oranla daha iyi sonular verdii
grlmtr.
Anahtar Kelimeler: ilek, organik yetitiricilik, organik atk, ahr gbresi.
279


FINDIK KOKARCASI (PALOMENA PRASNA L. HETEROPTERA: PENTATOMDAE)NA
KARI ETKL OLABLECEK ENTOMOPATOJEN FUNGUS VE BAKTERLERN
BELRLENMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Celal TUNCER
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. slam SARUHAN, Do.Dr. smail ERPER, Do.Dr. zzet AKA,
Do.Dr. H. Murat AKSOY
ZET
Fndn ana zararllarndan biri olan ve fndk ihracatn tehdit eden Palomena prasina ile
youn bir ekilde kimyasal mcadele yaplmas nerilmektedir. Fndk kokarcas ile evre ve
insan salna olumsuz bir etkisi bulunmayan mikrobiyal mcadele olanaklarnn gelitirerek P.
prasina ile kimyasal ila kullanmna alternatif bir mcadele ortaya koymak gerekmektedir. Bu
amala entomopatojenleri tespit etmek amacyla Karadeniz ve Marmara blgesinde 5 ilde 15
ileye gidilerek P. prasina ergin ve nimfleri toplanmtr. Yaplan izolasyon almalar
sonucunda toplam 40 fungal ve 12 adet bakteriyel izolat elde edilmitir.
Elde edilen bu izolatlardan entomopatojen olabilecek Lecanicillium muscarium ve
Simplicillium lamellicolaya ait izolatlar arasndan seilen izolatlarla patojenite testi yaplmtr.
Entomopatojen funguslarn geneli denemenin 12. gn sonunda etkili olmutur. Fakat % 97.96
etki oran ile TR-07 (L. muscarium) izolat ilk sray almtr. Entomopatojen bakterilerden ise 10.
gn sonunda en etkili izolat olarak ortalama % 97.8 lm oranyla SAk-2 (B. megaterium)
belirlenmitir. Bunu dier izolatlar takip etmitir. Fakat dier izolatlarn etkinlii % 50nin altnda
kalmtr.
Anahtar Kelimeler: Palomena prasina, Entomopatojen fungus ve bakteri, Mikrobiyal mcadele.
280


BAZI ALTERNATF YEM BTKLER SLAJLARININ YEM DEER VE N VTRO
SNDRLEBLRLKLERNN BELRLENMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. nal KILI
Aratrmaclar: Prof.Dr. lknur AYAN, Do.Dr. Ali Vaiz GARPOLU,
Yrd.Do.Dr. Hasan NDER, Elif GK
ZET
Bu alma, alternatif kaba yem kayna olarak yemlik algam (Brassica rapa -Polybra),
yemlik hardal (Brassica nigra-siyah hardal) ve kanola (Brassica napus L.-Bristol) bitkilerinde
farkl muhafaza tiplerinin (taze ot, kuru ot ve silaj) ve silajlarda katk maddesi (%5 tlm
buday) ilavesinin yemlerin besin madde ierikleri, kaba yem kaliteleri ve in vitro gerek
sindirilebilirlikleri zerine etkilerinin belirlenmesi amacyla yrtlmtr. almada kullanlan
2
yem bitkileri bitkileri Ondokuz Mays niveristesi, Ziraat Fakltesi aratrma arazilerinde 50 m lik
parsellerde yetitirilmitir. Deneme yemleri uygun zamanlarda hasat edilerek, taze ot, kuru ot ve
silajlar yaplmtr. Yemlerin in vitro gerek sindirilebilirliin belirlenmesinde kullanlan rumen
svs blgede faaliyet gsteren yerel bir mezbahanede henz kesilmi kolardan temin edilmi
ve sz konusu rumen svsnn analizi ile standart zelliklerde bir rumen svs olduu
saptanmtr. almada kullanlan yemler 48 saat sre ile inkbasyona braklmtr. almada
elde edilen bulgulara gre almamzda kullanlan yem bitkilerinin taze ot, kuru ot ve silajlarnn
alternatif kaba yem kayna olarak kullanlabilecei deerlendirilmektedir. Ancak, taze olarak
verilmesinin baz olumsuzluklara neden olabilecei (zehirlenme) ve kuru ot olarak hayvanlara
verilmesi durumunda da sz konusu yem bitkilerinin kaln ve sert zellikte olmalar dolaysyla
Rumen duvarn zedeleyecek zellik tamas dikkate alndnda bu yem bitkilerinin silajlarnn
hayvan beslemede kullanlmas nerilmektedir. Ayrca, silajlara katk maddesi olarak %5
tlm buday ilavesinin laktik asit ve asetik asit miktarlar zerine nemli etkisi olduu
grlmtr.
Anahtar Kelimeler: Kanola, yemlik hardal, yemlik algam, silaj, kuru ot, Daisy inkbatr.
281


FARKLI TOPRAK LEME YNTEMLER UYGULANAN AIR BNYEL BR TOPRAKTA
BAZI FZKSEL TOPRAK ZELLKLERNN UZAYSAL DAILIMLARININ NCELENMES
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Mustafa SALAM
Aratrmaclar: Do.Dr. Orhan DENGZ, Ar.Gr.Dr. Kemal aatay SELV,
Ar.Gr. Fatma Esra GRSOY, Yrd.Do.Dr. Rezzan YILMAZ
ZET
Bu almada, ar killi tekstre sahip bir toprakta farkl toprak ileme uygulamalarnn
topraklarn havalanma ve su iletimi ile ilikili fiziksel toprak zellikleri zerine etkilerinin
jeoistatistiksel yntemle aratrlmas amalanmtr. Deneme, Samsun ilindeki Karadeniz
Tarmsal Aratrma Enstits arazilerindeki 11 m x 50 m boyutlarndaki parsellerde
yrtlmtr. Topraklarn doymu hidrolik iletkenlik, toplam porozite ve mikropor ierii toprak
ileme uygulamaryla art gsterirken topraklarn tarla kapasitesi, solma noktas, penetrasyon
direnci, hacim arl ve organik madde ieriklerinde toprak ilemeye bal azalmalar meydana
geldii grlmtr. Toprak ileme uygulamalaryla topraklarn genelde bitki geliimi ve iyi drenaj
iin uygun makropor ieriklerine sahip olamad grlmtr. Ayrca jeoistatistiksel yntemlerin
ve krigleme haritalarnn toprak ynetim uygulamalarna bal olarak toprak zelliklerindeki
deikenliklerin haritalanmasnda baarl bir ekilde kullanlabildii grlmtr.
Anahtar Kelimeler: Jeoistatistik, killi toprak, toprak ileme, fiziksel zellikleri.
282


CORAF BLG SSTEM MODELLEMES LE ELTK ARAZ UYGUNLUK SINIFLARININ
BELRLENMES. PLOT ALAN; BAFRA OVASI SOL SAHL FENER KY
Proje Yrtcs: Do.Dr. Orhan DENGZ
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. Mustafa SALAM, Yrd.Do.Dr. smail SEZER,
Ar.Gr. F. Esra SARIOLU, Ar.Gr. Hasan AKAY, Fikret SAYGIN
ZET
Trkiyenin bir ok blgesi ekolojik ynden eltik tarmna uygun ve hektardan elde edilen
verim, Dnya ortalamasnn zerinde olduu halde, eltik retimi tketimi hala
karlayamamakta, buda lkemizi pirin ithalats bir lke konumuna sokmaktadr. Yurdumuzun
son sekiz yldaki, toplam pirin tketimi 300-613 bin ton arasnda deimektedir. Sulama
alanlarnn yetersizlii, snrl ekim alanlar, kk ve paral araziler ve retim maliyetinin
ykseklii bunun sebepleri arasnda belirtilebilir. eltik yetitiriciliinde kullanlan topraklara ait
detayl veri ve haritalarn olmamas da eltikte retimin azlna sebep olan bir dier unsurdur.
Dier bir ifadeyle, eltik yetitiriciliinde kullanlan herhangi bir blgedeki topraklarn kalite ve
karakteristik zelliklerinin bilinmemesi, eltik yetitiricilii asndan seilecek amenajman
biiminde zorluklarla karlalmakta, hatta hatalara sebep olmaktadr. nk topraklar, toprak
oluturan faktrlerin farkl katk ve etkileri sonucunda meydana geldiklerinden, her bir blgedeki
dalmlar deiiklik gsterir. Bu nedenle topraklarn karmak yapl olmalar, birbirinden farkl
ok deiken zellikler tamalarna, buda ynetim isteklerinin birbirinden ok farkl olmasna
neden olmaktadr. Corafi bilgi sisteminde oluturulan model yardmyla eltik tarmnn
yaplabilecei en uygun alanlarn doru bir ekilde belirlenmesi, Trkiye eltik retiminin
arttrlmasnda bavurulacak en uygun yoldur. Bu model zellikle eltik yetitiriciliinin youn
olarak yapld lkelerde kullanlrken, Trkiyede bu yntemin kullanld alma henz
bulunmamaktadr. Bu nedenle, yaplan bu alma ile Trkiye koullarna uygun bir model
gelitirilerek, bu konuda bulunan ilgili boluk doldurulmaya allmtr. Modelin geerliliinin
tam olarak ortaya konulabilmesi iin model yardmyla belirlenen farkl uygunluk snflarna sahip
alanlarda tarla denemeleri yrtlmtr. Tarla deneme sonular istatistiksel olarak, eit x
lokasyon interaksiyonu ok nemli km, eitler deneme yerlerindeki evre koullarna
(lokasyonlarda ve uygunluk snf S1, S2, ve S3 dzeylerinde) farkl reaksiyon gsterdiini
ortaya koymutur. Aratrma sonucuna gre dekara eltik verimi S1, S2 ve S3 evrelerinde
sras ile 700.73, 647.18 ve 610.30 kg/da olarak bulunmutur.
Anahtar Kelimeler: eltik, Modelleme, Arazi uygunluu.
283


ARAMBA OVASI YERALTISUYU ZELLKLERNN VE KRLLK PARAMETRELERNN
BELRLENMES VE CORAF BLG SSTEMLER LE DEERLENDRLMES
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Hakan ARSLAN
Aratrmaclar: Prof.Dr. Yusuf DEMR, Prof.Dr. Bilal CEMEK,
Alper GNGR, Ar.Gr. Demet YILDIRIM, Dr. Nazl AYYILDIZ TURAN,
Tacettin ARAL, Cemalettin DEMRC, Selman UBUKCUOLU,
Murat ENEL, idem KOLDERE
Ziraat Fakltesi - Tarmsal Yaplar ve Sulama Blm
ZET
zellikle ky ovalarnda ar miktarda yeraltsuyu ekiminin yaplmas durumunda deniz
suyu giriimi olmakta ve yeraltsular ar derecede tuzlanmaktadr. Bu durum ise geriye dn
olmayan sorunlarn domasna yol amaktadr. Ayrca tarm alanlarnda ar derecede gbre
kullanm ile yeraltsularnn nitrat asndan kirlenmesine neden olmaktadr. Karadenizin en
byk 2 ovasndan bir tanesi aramba Ovasdr. aramba ovas bu nedenle youn bir tarmn
yapld bir blgedir. Ovann byk blmnde eltik bata olmak zere bir ok bitki
yetitirilmektedir. Gnmze kadar ovann yeraltsuyu kalitesi ile ilgili detayl herhangi bir
alma yaplmamtr. almada ovann yeraltsuyu kalitesi ve kirlilik durumu incelenmitir. Bu
almada yeraltsularnn zelliklerinin belirlenmesi amacyla ovada Devlet Su leri (DS)
tarafndan ruhsat verilmi veya iftilerin kendi imkanlar ile am olduklar 78 adet kuyudan su
rnekleri alnmtr. Araziden alnan rnekler laboratuara getirildikten sonra rnekler zerinde
Anyon, katyon analizlerinin yan sra ar metal analizleri yaplacaktr Sularda her dnem iin
Scaklk, EC, pH, Toplam znm madde, Doymu oksijen, Na, K, Ca, Mg, Cl, CO 3, HCO3,
SO4, Cl analizleri yaplm, Temmuz 2012 dneminde ise ar metal analizleri yaplmtr. Bu
alma Nisan 2012- Nisan 2014 tarihleri arasnda aramba Ovasnda yrtlmtr. alma
kapsamnda 4 farkl dnemde rnekleme yaplmtr. rnek alnacak noktalarn koordinatlar
(GPS) ile belirlenmi ve ve alma alan ile ilgili bir altlk oluturulmutur. Her bir su zelliinin
konumsal dalmn belirlemek iin son yllarda yaygn olarak kullanlan ARCGS 10.1 bilgisayar
program kullanlmtr. Bylece sularn zellikleri asndan sorun olan blgeler belirlenecek ve
sorunun zmne ilikin nerilerde bulunulacaktr.
Anahtar Kelimeler: aramba Ovas, Yeralt suyu, Corafi Bilgi Sistemleri, Sulama Suyu
Kallitesi.
284


AILI HIYAR FDES RETMNDE ANA OLARAK KULLANILACAK BAZI KABAK
(CUCURBTA SPP.) GENETK KAYNAKLARININ TUZLULUA TOLERANS SEVYELERNN
BELRLENMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Ahmet BALKAYA
Aratrmac: Songl YILDIZ
ZET
Tuz stresi, birok bitki trnde verim azalmalarna ve kalitede dlere neden olmaktadr.
zellikle sebze tarmnda nemli bir yer tutan hyar bitkisi de tuzluluktan olumsuz ynde
etkilenmektedir. Kabak ise tuzlu topraklarda karpuz, kavun ve hyar yetitirmek iin ana olarak
kullanlmas nerilen bir trdr. Dnyann birok lkesinde son yllarda sebze retiminde al
fide kullanm yaygn bir uygulama haline gelmeye balamtr. Al hyar fidesi retiminde
pratikte en yaygn olarak kullanlan analar; Cucurbita sp. (kestane kaba, bal kaba,
C.maxima x C. moschata), Cucurbita ficifolia ve Sicyos angulatus trleridir. Kestane kaba
(Cucurbita maxima Duchesne) ve bal kaba (Cucurbita maxima Duchesne) lkemizdeki nemli
kabakgil trlerindendir. almada toplam 46 kabak genotipi, 2 adet ticari kabak ana eiti
(Shintoza ve Maximus) ve 1 adet hyar eiti (Gordion) denemeye alnmtr. Toplam 48 genotip
ile gerekletirilen tuzluluk uygulamas (4, 8, 12 ve 16 dS m1 ) sonucunda oluan tuz stresi
karsnda genotiplerin farkl dayankllk ve duyarllk gsterdikleri belirlenmitir. Tuz uygulamas
sonucunda, genotiplere gre deimekle birlikte bitki boyu, gvde ap, yaprak says ve yaprak
alan gibi parametrelerin belirgin olarak azallar gsterdii saptanmtr. Na iyonu, tuz
uygulanan tm genotiplerde artmtr. K ve Ca iyonlarnn tm genotiplerde azal gsterdii
belirlenmitir. Bitki byme analizleri ve iyon analizleri sonularna gre tuza dayanm ynnden
3 bal kaba genotipi (G29, G30, G31) ve 3 adet kestane kaba x bal kaba melezi olan
genotipler (G14, G15, G40) mitvar olarak bulunmutur. Seilen analar, Gordion hyar eidiyle
alanmtr. A baar oranlar analara gre % 50 - % 87 arasnda deiim gstermitir. Baar
oran en yksek olan ana genotipler srasyla G31 (% 87) ve G15 (% 70) olarak belirlenmitir.
Bal kaba analar G29 (% 50) ile G31 (% 87) ve trler aras melez olan G15 genotipinin (%
70), Gordion F1 hyar eidiyle a baar oranlarnn olduka yksek olduu tespit edilmitir.
alma sonucunda G31 ve G15 kabak ana eit adaylarnn, ilk yerli tuza tolerant hyar
analar olma ynnde mitvar olduklar bulunmutur.
Anahtar Kelimeler: Kestane kaba, bal kaba, ana, dayankllk, hyar, alama, tuzluluk.
285


FARKLI ANA MATERYAL VE FARKLI TOPOGRAFYA ZERNDE OLUMU
TOPRAKLARIN GENESSLER, JEOKMYASAL ZELLKLER VE AYRIMA ORANLARI
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Orhan DENGZ
Aratrmaclar: Ar.Gr. Fatma Esra SARIOLU, Cemal ELGN
Ziraat Fakltesi
ZET
Topraklarn, toprak oluumu iin geen zamana bal olarak deiimleri olduka farkllk
gsterir. Bu deiimler iinde mineral paralanma ve elementlerin jeokimyasal deiimleri ve
toprak bitki su sistemindeki dngleri gibi konular yer alr. Topraklarn bireysel ayrma
oranlar, toprak zelliklerindeki deiimler ve evre artlarndaki farkllklar nedeniyle ok
deikendir. Topraklar ana materyal, iklim, topografya, zaman ve organizmalarn ortak etkisi
altnda oluurlar. Toprak oluumu iin geen zaman topraklarn zelliklerini etkiler ve onlarn
ayrma oranlarn belirler. Bu etki zamanla fiziksel, kimyasal, biyolojik ve mineralojik
zelliklerin deiimi veya deiik saylarda horizon farkllamas gibi olaylarla ortaya kar. Bir
toprak iin balangtan mevcut halini alncaya kadar geen oluum zamannn belirlenmesi
ou zaman ok gtr. Zira farkl evre artlarnda toprak oluumu iin geen zaman tespit
edebilecek basit bir metot yoktur. Dier toprak oluum faktrleri benzer olduu durumlarda
farkl yalardaki niteler zerinde gelien topraklarn gsterdii zellikler, topraklarn oluum
derecelerini gstermede sk kullanlan bir yntemdir. Farkl topografya ve ardk zaman
dilimlerinde ortaya kan materyaller zerinde gelien topraklar zerinde alma yapmak,
zaman dndaki dier toprak oluum faktrlerinin etkilerini minimize etme gerei nedeniyle
kk alanlardan seilmelidir.
Bu almann amacn farkl topografyadaki ve farkl jeolojik materyal zerinde oluan
topraklarn zamana bal olarak lokal deiimlerinin incelenmesi ve oluumlarnn daha iyi
aklanmas oluturmaktadr. Bu kapsamda, Samsun-Bafra karayolunun gneyinde, Elifli
mevkii alan ierisinde farkl topografik pozisyonlarda (tepe st dzlk, yama ve taban
araziler) yer alan farkl ana materyal zerinde olumu topraklarda balca ele alnmas
hedeflenen konulardr.
Ayrca belirlenen bu farkl topraklarn ayrma dzeylerinin ortaya konmasnda ana ve
nadir toprak elementleri konsantrasyonlarnn kullanld jeokimyasal yaklam uyarlanarak,
yar lman iklim artlarnda bir toposequence zerinde oluan topraklarn kimyasal ayrma
oranlar karlatrmal olarak ortaya konulabilinecektir.
Anahtar Kelimeler: Toprak oluumu, farkl topografya, ayrma indeksi, jeokimyasal zellikler.
286


AZOTLU GBRELEMENN KABA YEMLERDE NTRAT DZEYLERNE ETKS
Proje Yrtcs: Prof.Dr. brahim AYDIN
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Duygu ALGAN
Ziraat Fakltesi -Tarla Bitkileri Blm
ZET
Azotlu gbrelemenin kaba yemlerde nitrat dzeylerine etkisini belirlemeyi amalayan bu
aratrma, 2010 2011 yllar arasnda Ondokuz Mays niversitesi Ziraat Fakltesi Aratrma
ve Uygulama, Mera Uygulama ve Karadeniz Tarmsal Aratrma Enstitsnn Ambarkpr
istasyonunda olmak zere 3 ayr yerde yrtlmtr. Aratrma Tesadf Bloklar Deneme
Desenine gre 3 tekrarlamal olarak kurulmutur. almada, kark ekim, mera otu ve silajlk
msr denemelerinde nitrat deerleri, mineral madde ierii, ham protein oranlar ve K/(Ca+Mg)
oranlar incelenmitir.
Aratrmada nitrat deerleri, kark ekimde 315 1571 ppm, mera otunda 740 2888 ppm,
yeil materyalde 511 1739 ppm ve silajlk msrda 300 1279 ppm arasnda deimitir.
-1
-1
Ca, K, Mg ve P ierikleri srasyla, kark ekimde 7.63 9.66 g kg , 14.35 21.11 g kg ,
-1
-1
-1
-1
1.84 2.33 g kg ve 3.31 3.88 g kg , mera otunda 4.00 9.96 g kg , 24.45 27.95 g kg ,
-1
-1
-1
-1
1.31 2.47 g kg ve 3.42 3.57 g kg ve silajlk msrda 3.07 3.77 g kg , 2.50 3.53 g kg ,
-1
-1
2.40 2.83 g kg ve 1.30 1.50 g kg arasnda olmutur.
Kuru otlarda tetani riskini belirleyen K/(Ca+Mg) orannn 2.2den dk olmas nedeniyle,
kark ekim ve silajlk msrda tetani riski grlmemektedir. Mera otunda bu deer N10 dozunda
kritik seviyededir. Yksek azot uygulamasnda, mera otunda K/(Ca+Mg) oranlarnn kritik
seviyede olmas nedeniyle tetani riski oluabilecei kansna varlmaktadr.
-1
Denemelerin ham protein oranlar kark ekimde 101.36 144.41 g kg , mera otunda 89.07
-1
-1
137.37 g kg , silajlk msrda ise 40.50 53.37 g kg arasnda olmutur.
Samsun ekolojik koullarnda yrtlen 3 farkl denemeden elde edilen verilere gre, kark
ekimde N15 ve N20 dozu, mera otunda N5, N10, N15 ve N20 gbre dozu ve silajlk msrda yeil
materyal ve silajnda ise N20 gbre dozu nitrat ieriinde nemli artlar meydana getirmitir. Bu
alanlarda hayvan sal asndan vejetasyondaki bitki trleri ve oranlar, iklim artlar ve toprak
zellikleri gibi faktrler dikkate alnarak azotlu gbreleme yaplmas nem tamaktadr.
Anahtar Kelimeler: Yem bitkileri, kalite, nitrat birikmesi, nitrit.
287


KIL KE VE SAANEN x KIL KE MELEZLERNN (F1, G1, G2) RETC ARTLARINDA
ETL VERM ZELLKLER BAKIMINDANKARILATIRILMASI
Proje Yrtcs: Do.Dr. Mustafa OFLAZ
Aratrmac: Doktora rencisi Hilal TOZLU ELK
Ziraat Fakltesi
ZET
Bu aratrma, Amasya ili Sarlar kynde (40 54' 23" N, 35 08' dk 5"E) zel bir iletmede
2011-2012 yllar arasnda yetitirilen Saanen x Kl kei melezleri (F1, G1 ve G2) ve Kl
keilerinde dl verimi, st verimi ve byme zelliklerini tespit etmek ve bu zellikler zerine
genotip, yl, doum tipi, ya ve cinsiyet gibi faktrlerin etkisini ortaya koymak amacyla
yaplmtr. Aratrmada dl verim zelliklerinden 2011 yl iin sadece ikiz douran kei oran
bakmndan genotipler arasnda istatistiki olarak farkllk olduu bulunmutur.2012 ylnda
genotipler arasnda ksr kalan kei, ikiz douran kei ve l doum yapan kei oran
bakmndan istatistiki farkllklar olduu tespit edilmitir. Ksrlk orannn, Saanen x Kl kei F1,
G1 melezlerinde Kl keilerinden daha yksek olduu bulunmutur. 2011 ve 2012 yl gnlk
ortalama st verimi, laktasyon sresi ve laktasyon st veriminin Saanen x Kl kei F1, G1
melezlerinde Kl keilerden daha yksek olduu belirlenmitir. 2011 yl iin doum, 1. ay, 2.5 ay,
6. ve 9. ay canl arlklar bakmndan Saanen x Kl G2 melezlerinin dier genotiplerden daha
dk canl arlkta olduu bulunmutur. 2012 yl tm zamanlarda Kl keisi genotipinin dier iki
genotipten daha ar olduu belirlenmitir. 2011 ve 2012 yl iin Saanen x Kl kei G2
genotipinin vcut llerinin dier genotiplerden daha dk olduu saptanmtr. 2011 ve 2012
ylnda ikizlerin yaama gcnn tekizlerden daha dk olduu bulunmutur. Sonu olarak
Saanen x Kl kei melezlerinin incelenen verim zellikleri bakmndan Kl keilerine stnlk
salad, laktasyon st verimi ve yaama gc ynnden deerlendirilmesinde ise G1lerin
dier melezlerden daha iyi durumda olduu saptanmtr.
Anahtar Kelimeler: Saanen, Melez kei, Kl kei, Dl verimi, St Verimi, Byme zellikleri,
Yaama gc.
288


SAMSUN L BEYAZ BA LAHANA RETM ALANLARINDA GRLEN VRS
HASTALIKLARININ TESPT ZERNE ARATIRMALAR
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Betl UYAR
ZET
Lahana (Brassica oleracea L.), lkemizde Brassica cinsi ierisinde yer alan en nemli sebze
trdr. Samsun ili lkemizin en nemli lahana retim alanlarndan birisi konumundadr ve
Trkiye lahana retiminin yaklak %30unu karlanmaktadr. Lahanalarda virs hastalklar
retimi azaltmakta, kalite ve pazarlama deerlerini drmektedirler. Samsun ilinde lahana
retim alanlarnda virslerin yaygnln belirlemek amacyla 2012 ve 2013 yllarnda surveyler
yaplmtr. Arazi gzlemleri srasnda baz lahana bitkilerinde karakteristik virs belirtileri
gzlenmitir. Bu srveyler srasnda, lahana retim alanlarndan 275 yaprak rnei toplanm ve
bu rnekler virs-spesifik ticari poliklonal antiserumlar kullanlarak DAS-ELISA yntemi ile Turnip
mosaic virus (TuMV), Cauliflower mosaic virus (CaMV), Cucumber mosaic virus (CMV) ve
Turnip yellow mosaic virus (TYMV) iin test edilmitir. Serolojik testler sonucunda lahana
rneklerinin %8.36snn TuMV, %3.63nn CaMV ile bulak olduu belirlenirken, sadece 2
rnekte (%0.72) TuMV+CaMV kark enfeksiyonu tespit edilmitir. Analiz edilen rnekler iinde
CMV ve TYMV ile bulak hibir rnee rastlanmamtr. Samsun ilinde lahanagil (Brassicaceae)
bitkilerinde CaMV enfeksiyonu ilk defa bu almayla rapor edilmitir.
Anahtar Kelimeler: Hastalk, virs, lahana, srvey, sebze.
289


TRKYEDE DZ VE DZE YAKIN ARAZLERDE YETTRLEN FINDIIN MEKANK
HASAT OLANAKLARININ NCELENMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Mehmet Arif BEYHAN
Aratrmac: Doktora rencisi Hseyin SAUK
Ziraat Fakltesi - Tarm Makinalar Blm
ZET
Bu almada, yerel imalatlar tarafndan snrl sayda imalat yaplan pnmatik etkili
toplama niteli fndk toplama makinas ve prototip imalat yaplm mekanik etkili toplama niteli
fndk toplama makinalarnn dz ve dze yakn arazi koullarnda yetitirilen fndn mekanik
hasadnda kullanlabilme olanaklar incelenmi olup sz konusu makinalarn fndk hasat
sistemini (toplama+zuruf soyma) nasl etkiledii ortaya konulmutur. Bu amala; fndk toplama
makinalarnn performans karakteristikleri, makinalara ilikin ergonomik faktrler, iletme
giderleri ve zuruf soyma makinasnn performans karakteristikleri saptanmtr. Be farkl bahe
verimi koulunda (71.74, 143.48, 215.23, 286.97 ve 358.72 kg/da) yaplan denemeler
sonucunda, fndn MFTM ile toplanmasyla elde edilen toplama etkinlii; %92.5496.03, i
gc gereksinimi; 6.3499.839 MGh/ha, makina+insan i gc gereksinimi 46.22862.531
BGh/ha, alan i baars; 0.1580.102 ha/MGh, makina+insan alan i baars; 0.0220.016
ha/BGh, rn i baars; 124.831322.08 kg/h, rn kayb; %34.3937.92, yabanc materyal
ayklama etkinlii; %97.62, yakt tketimi; 2.412 L/h, alanlarn yorgunluk deeri; 4.755.66
kcal/dak, grlt dzeyi; ortalama 98.80 dB(A), toz konsantrasyonu; ortalama 14.385
mg/m3hava, fndk sat fiyatnn yzdesi olarak toplama maliyeti; 12.183.77 , zuruf soyma
makinasnn zuruf soyma kapasitesi 2962 kg/h, zuruf soyma etkinlii %89.95, bo fndk ayrma
etkinlii %97.62, i fndk olarak rn kayb %3.22, hasarl fndk oran %4.12, zuruf savurma
etkinlii %99.83 olarak saptanmtr. Fndn PFTM ile toplanmasyla elde edilen toplama
etkinlii; %97.6899.36, i gc gereksinimi; 70.349105.647 MGh/ha, makina+insan i gc
gereksinimi 108.509147.481 BGh/ha, alan i baars; 0.0140.009 ha/MGh, makina+insan
alan i baars; 0.0090.007 ha/BGh, rn i baars; 18.9067.18 kg/h, rn kayplar;
%6.845.07, yabanc materyal ayklama etkinlii; %93.33, yakt tketimi; 1.829 L/h, alanlarn
yorgunluk deeri; 11.9821.33 kcal/dak, grlt dzeyi; ortalama 105.70 dB(A), toz
konsantrasyonu; ortalama 27.518 mg/m3hava, fndk sat fiyatnn yzdesi olarak toplama
maliyeti; 50.8615.27 , zuruf soyma makinasnn zuruf soyma kapasitesi 2843 kg/h, zuruf
soyma etkinlii %79.65, bo fndk ayrma etkinlii %99.22, i fndk olarak rn kayb %1.15,
hasarl fndk oran %2.22, zuruf savurma etkinlii %99.22 olarak elde edilmitir.
Anahtar Kelimeler: Fndk toplama makinalar, mekanik hasat, pnmatik hasat, zuruf soyma
makinas.
290


AIKTA CEVZ FDANI RETMNDE FARKLI SRGN AI YNTEM, ZAMAN VE
KAYNATIRMA ORTAMLARININ AI BAARISINA ETKS
Proje Yrtcs: Prof.Dr. mit SERDAR
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Ercan ER
ZET
Bu aratrmada bir yal ceviz rleri dilcikli, yongal ve Mr. Cherny a yntemleriyle 10
ubatta alanarak, iklimlendirme odasnda 3 hafta + souk hava deposunda ya da sadece
souk hava deposunda bekletilerek 4 farkl zamanda (15 Mart, Nisan, 25 Nisan ve 15 Mays)
araziye dikilmitir. Denemede Juglans regia L. rleri ile Chandler eidine ait a kalemleri
kullanlmtr. Her bir uygulama tesadf bloklar blnen blnm parseller deneme desenine
gre 3 tekerrrl ve her uygulamada 20 adet a olacak ekilde planlanmtr. Aratrma
sonucunda en yksek a baars dilcikli a yntemiyle alanan cevizlerin iklimlendirme
odasnda 3 hafta sreyle kaynatrlmasndan sonra souk hava deposunda bekletilerek 25
Nisanda araziye dikilmesiyle elde edilmitir.
Anahtar Kelimeler: Ceviz, dilcikli a, yongal gz as, Mr.Cherny A, kaynatrma ortamlar.
291


TPL CEVZ FDANI RETMNDE FARKLI SRGN AI YNTEM VE ZAMANLARININ
AI BAARISINA ETKS
Proje Yrtcs: Prof.Dr. mit SERDAR
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Burak AKYZ
ZET
Bu alma 2011-2013 yllarnda Karadeniz Tarmsal Aratrma Enstitsnde yrtlmtr.
almada tpl ceviz fidan retiminde farkl srgn a yntem, ortam ve zamanlarnn a
baars zerine etkileri incelenmitir. Aratrmada Chandler eidine ait a kalemleri ve bir
yal ceviz rleri kullanlmtr. almada 2 ortam (akta ve glgeli serada), 4 zaman (15
Mart, 5 Nisan, 25 Nisan ve 15 Mays) ve 3 a yntemi (yongal, dilcikli ve Mr Cherny)
denenmitir. Alanan fidanlarda a blgesi parafilm ile kapatlm, fidann en st ksmna sutut
srlmtr. Aratrmada yllara gre deimekle birlikte en yksek a baars (% 91.7-100)
dilcikli ann akta 15 Mart- 25 Nisan, serada ise 15 Mart- 5 Nisan tarihlerinde yaplmasyla
elde edilmitir. Aratrmada a baars bakmndan akta ve serada fidan retimi bakmndan
istatistiksel farkllk bulunamamtr. Bu nedenle tpl ceviz fidan retimi iin dilcikli ann akta
adan nceki 15 gnlk scaklk ortalamasnn Marttan itibaren 11.11.5C ye ulatnda
(anata tomurcuk patlamas gzlenmese bile) yaplmaya balanmas ve anataki srgn
uzunluunun yaklak 10 cmye ulaana kadar tamamlanmas nerilebilir.
Anahtar Kelimeler: Dilcikli a, Mr Cherny as, yongal a, tpl fidan, ceviz.
292

Proje No:PYO.ZRT.1904.12.015
TRKYEDE EKER PANCARINDA ENFEKSYON OLUTURAN TOPRAK KKENL
VRSLERN KILIF PROTEN GENNE GRE
MOLEKLER KARAKTERZASYONU
Proje Yrtcs: Do.Dr. Nazl Dide KUTLUK YILMAZ
Aratrmac: Doktora rencisi Ebru ERKAN
ZET
Hem lkemizde, hem de dnyada vektr Polymyxa betae Keskin ile tanan toprak kaynakl
virs hastalklar eker pancar retimini tehdit etmektedir. Son yllarda eker pancar retim
alanlarnda yaplan aratrmalar, zellikle Beet necrotic yellow vein virus (BNYVV), Beet
soilborne virus (BSBV) ve Beet virus Q (BVQ) tarafndan oluturulan virs hastalklarnn sklkla
rastlanan ve en tahripkar hastalklar olduunu gstermitir. Her virste ayn retim alannda,
hatta ayn bitkide birlikte enfeksiyon oluturabilmektedir.
Bu alma ile TBTAK projesi (TOGTAG 110O188 nolu proje) kapsamnda toplanan
toplam 635 toprak rneinde BNYVVye hassas eker pancarlar tuzak bitki testi yntemine gre
yetitirilmi ve sonrasnda uygulanan ELISA testleri ile de bu rneklerin BNYVV ve BSBV ile
bulaklk durumlar belirlenmitir. Bunun sonucunda, BNYVV ve/ya da BSBV ile bulak olarak
belirlenen rnekler ierisinden corafik orjinlerine gre seilen 82 toprak rneinde BVQnun
aratrlmas yoluna gidilmitir. Nitekim, yrtlen bu alma sonucunda; rneklerin % 36.6snn
(30 adet) BVQ ile bulak olduu tespit edilmitir. Bylece, BVQnun lkemizde eker pancar
retim alanlarnda varl ilk kez bu alma ile kayt edilmitir.
Ayrca seilen 82 adet toprak rneinde yetitirilen ekerpancar kkleri incelenerek P.
betaenn yaygnlk durumu ve younluu saptanmtr.
Ayrca her bir virs iin tuzak bitki testi almalarnda sergiledikleri simptomlar ve corafik
orjinlerine gre 15 er adet izolat seilmitir. Seilen izolatlar ile de klf protein (CP) genine
spesifik primerler kullanlarak RT-PCR almalar gerekletirilmitir. Bunun sonucunda BNYVV
iin 14, BSBV iin 11 ve BVQ iin ise 1 rnekte klf protein genine gre molekler
karakterizasyon almalar gerekletirilmitir.
Anahtar Kelimeler: BNYVV, BSBV, BVQ, P.betae ve Klf protein geni.
293


NYEDE DOAL YAYILI GSTEREN NERGS (Narcissus tazetta L.) ENN
KLTRE ALINMASI ZERNE BR ARATIRMA
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Fisun Grsel ELKEL
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi mer SARI
ZET
almada Narcissus tazetta ieinde dikim zaman ve soan iriliinin kalite ve verim
zerine etkileri aratrlmtr. Austos aynda doadan sklen Narcissus tazetta soanlar
evre geniliklerine gre irilie (12.1-14 cm, 10.1-12 cm ve 8.1-10 cm) ayrlm ve farkl
zamanlarda (Eyll, Ekim ve Kasm aylarnda) ak araziye dikilmitir.
Aratrmada, tepal eni, tepal boyu, korona ap, korona uzunluu, periant tp uzunluu,
iek ap, iek sap uzunluu, iek sap ap, en uzun ve en ksa pedisel, ovaryum uzunluu,
bir daldaki iek says, iek uzunluu, yaprak says, yaprak eni, yaprak uzunluu, soan evre
art deeri, yavru soan oluturma oran, verim, vazo mr ve kantitatif lmler (oransal
yaprak alan, zgl yaprak alan, oransal yaprak arl, oransal gvde arl ve yaprak
kalnl) gerekletirilmitir.
Aratrma sonucunda, ieklenme oranlar bakmndan, en iri soanlardan en yksek
ieklenme oran elde edilmitir. kinci iri soanlardan sadece birka adet iek elde edilmitir.
nc irilie sahip soanlardan ise iek alnamamtr. Dolays ile soan irilii bakmndan
kesme iek yetitiriciliinde soan evre geniliinin en az 12-14 cm olmas gerektii
belirlenmitir.
iek kalitesi ve hasat dneminin uzunluu asndan nye koullarnda Narcissus tazzetta
ieinin kltre alnmas denemesinde genel olarak en iyi dikim zamannn, birinci dikim zaman
(Eyll sonu) olduu anlalmtr.
Farkl dikim zamanlarna gre ieklenme periyodu, birinci dikim zamannda 15 Ocak-4 Mart
tarihleri arasnda, ikinci dikim zamannda 03 ubat-21 Mart tarihleri arasnda ve nc dikim
zamannda ise 22 ubat-11 Nisan tarihleri arasnda gereklemitir. Farkl dikim zamanlar ile
yaplan yetitiricilikte ieklenme periyodu 15 Ocaktan 11 Nisan tarihine kadar yaklak 3 aylk
bir zamana yaylmtr.
Anahtar Kelimeler: Nergis, Narcissus tazetta, kltre alma, soan irilii, dikim zaman, iek
kalitesi, ieklenme periyodu.
294

Proje NO: PYO.ZRT.1904.12.022

BAZI MERA BTKLERNN OLGUNLAMAYA BALI OLARAK BESN MADDE
ERKLERNDEK DEM
Proje Yrtcs: Prof.Dr. brahim AYDIN
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Yamur USLU AKSU
ZET
Ruminantlarn beslenmesinde, beslenme fizyolojisine uygunluk ekonomik bir besleme ve
arzulanan verimlerin nemli bir ksmnn elde edilebilmesi kaliteli kaba yemlerle mmkndr.
Trkiyede 50 milyon ton kaliteli kaba yeme ihtiya olduu, ve bunun 10 milyon tonunun ayr
meradan saland bildirilmektedir. ayr mera otlarnn kalitesi, byme artlar, vejetasyon
dnemi, botaniksel bileim, iklimsel faktrler, sulama ve gbrelemeye bal olarak deiir.
Baklagillerin kimyasal bileimi tr, varyete, corafik blge ve kltrel uygulamalara gre deiir.
Kltrel uygulamalardan biim zaman otun kalitesini etkileyen en nemli uygulamalardan
birisidir. Budaygil ve baklagil bitkilerinde hasat dneminin ilerlemesiyle bitkilerde kuru madde ve
ham proteinin sindirilebilirliinin azald tespit edilmitir. Hemen hemen btn yem bitkilerinde
hasat devresi geciktike kuru madde verimi ve sap oran artarken yaprak alan azalr. Yapraklar
saplara gre daha lezzetlidir.Bu nedenle yaprak/sap oran azaldka kalite der, sap orannn
artmasna paralel olarak ham selloz oran artar.Yem bitkilerindeki bir baka kalite faktr olan
ham kl, iz element analizlerinde temel veriyi oluturur.Ham kl orann artrlmas yem bitkileri
slahnn, temel amalarndan birisidir. Vejetasyon sresi uzadka bitkide odunsu madde miktar
artar. Odunsu madde miktarnn art, ham selloz gibi baz maddelerin yararlanabilirliini
snrlandrr. Vejetasyon ilerlemesine bal olarak ayr mera otlarnn kuru madde, ham selloz,
ADF, NDF ieriinin nemli lde artt, buna karn ham protein ieriinin azald
grlmektedir. almann asl amac, Samsun iklim koullarnda doal olarak bulunan
meramzn farkl olgunlama dnemlerinde iermi olduu besin madde ieriinin tespit edilmesi
ve merada bulunan yem bitkilerinde farkl zamanlardaki besin madde ieriinin deiiminin
gzlenmesidir.
Anahtar Kelimeler: Mera, biim zaman, besin deeri, kalite, yem bitkisi.
295


ORUM L BUDAY EKM ALANLARINDA SORUN OLAN Avena fatua L. (YABAN
YULAF)NIN BAZI HERBSTLERE KARI DAYANIKLILIK DURUMUNUN ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Hsrev MENNAN
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Doan SARIASLAN
ZET
Buday dnyada en geni alanda yetitirilen tarla rn olup dnya nfusunun yarsnn
temel besin kaynadr. Yabanc otlar budayda verimi etkileyen en nemli unsur olduundan
yabanc ot mcadelesi buday retiminde nemli bir yer tutmaktadr. Buday ekim alanlarnda
youn olarak herbisit kullanm sz konusu olmakta ve bunun sonucu olarak yabanc otlar
kullanlan herbisitlere dayankllk gelitirmektedir.
Bu amala orum ilinde buday yetitirilen ve bu yabanc otlarn sorun olduu alanlardan
toplam 32 tarladan sz konusu yabanc otlarn tohumlar alnm ve saks koullarnda bioassay
yntemleriyle dayankl biyotipler ile bunlarn dayankllk dereceleri belirlenmitir. Baz
populasyonlarn herbisit uygulamasndan etkilenmedikleri ve hayatta kald saptanmtr. Bu
populasyonlar doz-etki almalarna alnm ve ED90 deerlerinin elde edilmesi iin Weibull
modeli ile R paket programnda analiz edilmitir.
Mesosulfuron methyl+iodosulfuron methyl 16 populasyona ve propoxycarbazone
sodium+mesosulfuron methyl ise 11 populasyonu yeterince kontrol edilemedii saptanmtr.
Elde edilen bioassay almalar sonucunda, 8 populayonun Mesosulfuron methyl+iodosulfuron
methyl ve bir populasyonun propoxycarbazone sodium+mesosulfuron methyle dayankl olduu
tespit edilmitir.
Anahtar Kelimeler: A. fatua L., ALS inhibitr herbisitler, ACCase inhibitr herbisitler,
dayankllk, dayankllk oran.
296


LABORATUAR ARTLARINDA APHS GOSSYP GLOVER (HETEROPTERA:
APHDDAE)NN SAMSUNDA YETTRLMEKTE OLAN FARKLI PATLICAN
ETLERNDE BAZI BYOLOJK PARAMETRELERNN BELRLENMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. zzet AKA
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Eda YAZICI
ZET
Bu almada, A. gossypiinin Samsunda yaygn olarak yetitirilen Aydn siyah ve Aykara
patlcan (Solanum melongena L.) eitlerinde, baz biyolojik parametreleri belirlenmitir. Bu
amala, farkl patlcan eitlerinde A.gossypii nimflerin gelime srelerine, canl kalma
oranlarna, reme ncesi dnemi, reme dnemi, reme sonras dnemi ve mr sreleriyle bir
diinin dourduu ortalama yavru saylar tespit edilmitir. Denemeler, iklim dolaplarnda 25 1
C scaklkta % 70 5 orantl nemde 16 saat aydnlk 8 saat karanlk koullarnn sabit tutulduu
iklim dolaplarnda yaplmtr. alma sonucunda, A. gossypiinin gelimesini Aydn siyahnda
5.04 gn, Aykara eidinde 5.02 gnde tamamlad grlmtr. Aydn siyah eidinde
bireylerin % 98i ergin olurken, Aykara eidinde ise bireylerin % 88si ergin olmutur. A. gossypii
reme dneminin Aydn siyah eidinde 13.06 gn, Aykara eidinde ise 14.31 gnde, toplam
dii mr sresini ise Aydn siyahn da 26.42 gn, Aykara eidinde 25.57 gnde tamamlad
grlmtr. Yavru says ise ortalama 54.62 adet ile Aydn siyahnda grlmtr. Kaltsal
reme yetenei (rm) ise Aydn eidinde 0.392 afit/ afit/ gn, Aykara eidin de 0.372 afit/afit/gn
olarak hesaplanmtr.
Sonu olarak; A. gossypiinin patlcan eitlerine gre baz biyolojik parametreleri belirlenmi
ve Aydn siyah eidinin Aykara eidine gre daha uygun olduu belirlenmitir.
Anahtar Kelimeler: Aphis gossypii, Patlcan eitleri, Biyolojik Parametre, Yaam Tablosu,
Canllk oran.
297


EKSPLANT KAYNAKLARI VE BTK BYME DZENLEYCLERNN KAMELNA
(CAMELNA SATVA L.)DA SRGN VE BTK OLUUMUNA ETKLER ZERNDE BR
ARATIRMA
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Orhan KURT
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Merve GRE
ZET
Aratrma sonucu kallus oluum frekans % 95,3 olarak tespit edilmitir. eitler baznda
deerlendirildiinde kallus oluum orannn Ames eidinde % 93,8 ve Unimiks eidinde % 96,8
olarak tespit edilmitir. Explant kayna olarak deerlendirildiinde en yksek kallus oluum
oran % 99,7 ile kk explant kaynandan elde edilirken bunu % 95,5 ile 2. boumaras
explantlar, % 95,3 ile 1. Boumaras explantndan, % 93,1 ile 1. Yaprak explant ve % 92,7 ile 2.
yaprak explantndan elde edilmitir. Kullanlan hormon kombinasyonu deerlendirildiinde en
yksek kallus oluum orannn % 99 ile MS+1,0 mg/l BAP+1,0 mg/l NAA muameleden elde
edilirken en dk kallus oluum oran % 95,0 ile MS+1,0 mg/l NAA muameden elde edilmedii
tespit edilmitir.
Aratrma sonucu srgn oluum frekans % 25,6 olarak tespit edilmitir. eitler baznda
deerlendirildiinde srgn oluum orannn Ames eidinde % 29,6 ve Unimiks eidinde %
21,6 olduu belirlenmitir. Explant kayna olarak deerlendirildiinde en yksek srgn oluum
oran % 46,0 ile 2. boum aras explant kaynandan elde edilirken bunu % 34,8 ile 1.
boumaras explantnn, % 24,3 ile 2. yaprak explantnn, % 16,9 ile 1. Yaprak explantnn ve %
6,4 ile Kk explantnn takip ettii belirlenmitir. Kullanlan hormon kombinasyonu
deerlendirildiinde en yksek srgn oluum orannn % 68,6 ile MS+0,5 mg/l NAA
kombinasyonundan elde edilirken, MS+0,5 mg/l BAP+0,5 mg/l NAA kombinasyonundan hi
srgn oluumu elde edilmedii tespit edilmitir.
Anahtar Kelimeler: Kamelina, Explant, Hormon, Kallus oluumu, Srgn Geliimi.
298


MELODOGYNE ARENARANIN NEAL (NEMATODA: HETERODERDAE)NIN
MORFOLOJS VE HASSAS DOMATES BTKS (SOLANUM LYCOPERSCUM MLL.)NDEK
BYOLOJS
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Asuman MUTLU
ZET
Yaplan bu almada sebzelerde zararl olan Meloidogyne arenariann deiik
dnemlerinin morfolojik zellikleri ve hassas domates eidinde biyolojisi saptanmtr.
Aratrmada yapay bulatrlan kk ur nematod yumurtalar bitki kklerinde gnlk incelemeler
yaplm 2., 3. ve 4. larva dnemlerinin morfolojik zellikleri mikroskop altnda tespit edilmitir.
Her dneminde farkl morfolojik zellikler gsteren, konukusu ile karmak ilikiler kuran trn
biyolojik zellikleri ortaya konmutur. M. arenaria trnn biyolojisini saptamak amacyla,
hassasiyeti bilinen domates bitkisi (Solanum lycopersicum Mill.) Falcon eidi kullanlmtr.
0
Saks denemeleri srasnda toprak 165 C scaklkta etvde 3 saat tutulmu ve torfta 3-4 yaprakl
hale getirilen domates fideleri, iinde 300 cc steril toprak bulunan sakslara artlmtr. Seri
kltr populasyonlarndan elde edilen M. arenaria yumurtalar bitkilere standart yntemlerle
bulatrlm ve bulatrmadan sonra, her gn 3 bitki ince kklerine zarar vermeden topraktan
sklm ve dikkatlice ykanmtr. Bitkilerin kkleri asit fuksin ile boyanm ve gliserin iinde
saklanmtr. Kkler mikroskop altnda incelenmi bulatrmadan sonraki kanc gnde hangi
dnemde olduklar tespit edilmitir.
299


BAZI BLGESEL ORGANK ATIKLARIN TOPRAKSIZ TARIMDA (TORBA KLTR)
KULLANILABLME MKANLARININ BELRLENMES ZERNE BR ALIMA
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Harun ZER
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi smail DNMEZ
ZET
Bu alma, topraksz tarmda yetitirilen bandita F1 domates eidinin (Solanum
lycopersicum L.) byme, gelime, verim ve kalitesi zerine farkl yetitirme ortamlarnn
(Hindistan cevizi lifi, kaya yn ve baz blgesel organik atklardan elde edilmi ortam 1 ve ortam
2) etkilerinin belirlenmesi amacyla yrtlmtr.
almada, farkl yetitirme ortamlar uygulamalarndan olan hindistan cevizi lifi
uygulamasnda, toplam en yksek verim (11790 kg/da) elde edilmitir. Blgesel organik
atklardan elde edilen Ortam 2 (10 505 kg/da) kaya yn (9958 kg/da) ve blgesel organik
atklardan elde edilen Ortam1 (9946 kg/da) ile takip etmitir.
Sonu olarak elde edilen veriler nda blgesel organik atklardan elde edilen yetitirme
ortamlarnn topraksz tarmda yaygn olarak kullanlan ve ticari olarak yurt dndan ithal
edilenyetitirme ortamlarna alternatif olabilecei dnlmektedir.
Anahtar Kelimeler: Domates, yetitirme ortam, topraksz yetitiricilik, verim.
300


SAMSUN L ELMA RETM ALANLARINDA GRLEN ERWNA AMYLOVORA (ATE
YANIKLII)NIN MOLEKLER TANISI
Proje Yrtcs: Do.Dr. Hasan Murat AKSOY
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Hsne KARMA
ZET
Elma, dnyada ticari nemi olan ve deiik ekolojilerde retimi yaplabilen bir bitkidir. Elma,
ekolojik artlarn uygunluu nedeniyle yurdumuzun hemen her yerinde ok eski yllardan beri
yetitirilmektedir. Kuzey Anadolu, Karadeniz ky blgesi ile Anadolu ve Dou Anadolu yaylar
arasndaki geit blgeleri ve gller blgesi elmann nemli yetitiricilik alanlarn oluturmaktadr
(Ouz ve Karaayr, 2009). Dnyada yetitiricilii yaplan elma retiminin % 4 lkemize aittir
(Gndz, 1997). Elma retiminde verim kayplarna neden olan en nemli faktrlerden biriside
yumuak ekirdeklilerde ate yanklna neden olan hastalktr. Ate yankl hastal; armut,
elma, ayva, yenidnya gibi yumuak ekirdekli meyve trleri iin en tahripkar, ekonomik anlamda
en byk zarar yapan bakteriyel bir hastalktr (Zwet ve Keil, 1979; Bonn and van der Zwet,
2000). lkemizde hastalk ilk kez Afyon li Sultanda lesindeki armutlarda tespit edilmi ve
ayrca hastaln elma, ayva ve yeni dnyada da bulunuduu bildirilmitir (ktem ve Benliolu,
1988).
Bu alma ile 2013-2014 yllar arasnda Samsun Blgesinde Bafra, Havza, Ondokuz
Mays ve Terme lelerine ait 18 kyden 150 adet hastalkl bitki rneinden 22 adet izolat elde
edilmitir. Bu izolatlar; biyokimyasal, molekler ve patojenisite testleriyle tanlanm elde edilen
izolatlarn tr tanlamalarnn literatr verileriyle (Bereswill et al., 1995; Maes et al., 1996; Jones
and Geider, 2001; Smith et al., 2010; Wang et al., 2010) uyumlu olduu belirlenmitir. Tm bu
bulgularn altnda; Samsun Blgesindeki elma ve armutun yetitirildii alanlarnda
bakteriyel hastalk etmenlerinin belirlenmesine ynelik ilk kez yaplan bu tan almasnda, elde
edilen 22 adet bakteri izolatnn Erwinia amylovora olduu belirlenmitir. Karadeniz Blgesinde
tans yaplan Erwinia amylovorann biyokimyasal, molekler ve patojenisite testleri ile ilk kez
tespit edilmesi, ileride yaplacak almalar iin nemli bir veri kayna olacaktr.
Trkiyede artarak yaygnlk gsteren ate yankl, yumuak ekirdekli meyveler iin
nemli bir sorun olarak grlmektedir. Hastalnn tedavisi olmadndan, hastalkla
mcadelede en etkili yol, hastaln baheye bulamasn nlemektir. Hastalkla mcadelede
dayankl eit kullanm en etkili korunma yollarndan birisidir. Kltrel olarak yllk budamalar
yaplmal, hastalkl dal ve srgnler mutlaka baheden uzaklatrlarak yaklmaldr. Budama
aletleri, budama ilemleri srasnda ve sonrasnda mutlaka % 10luk NaOCl ile dezenfekte
edilmelidir. Budama ileminden sonra enfeksiyon riskine kar aalar bakrl ilalarla
ilalanmaldr. Ar azotlu gbre uygulamalarndan saknlmaldr. Kimyasal mcadelede bitkinin
dormant dneminde % 2lik bordo bulamac veya bakroksiklorr (% 50 WP 800 g / 100 l su) gibi
hazr bakrl preparatlarla koruyucu ilalama yaplmaldr. Ayrca kanserli blgelerden kan
bakteriyel aknt hastaln yaylmasnda ok nemli rol oynar. zellikle ieklenme dneminde
bakrl ila uygulamalar fitotoksik etki gstereceinden, bitkinin ieklenme dneminde
Pseudomonas fluorescens Pf A-506 ve P. agglomerans Eh C9-1 gibi biyolojik preparatlarn
kullanlmas enfeksiyon riskini azaltacaktr.
Hastalk etmeninin yumuak ekirdeklilerde ok tahripkar olmas nedeniyle Blgemizdeki
elma ve armut yetitiricilerinin bu konuda bilinlendirilmesi iin ifti eitim seminerlerinin
dzenlenmesi gerektii dnlmektedir.
301


KK-UR NEMATODLARININ BYOLOJK MCADELESNDE TRCHODERMA TRLERNN
KULLANIM OLANAKLARI ZERNDE ARATIRMALAR
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi eyma TOKSZ
Balama: Tarihi:07.10.2013
ZET
Kk - ur nematodlar btn dnyada dalm gsteren, geni konuku dizisine sahip obligat
parazitlerdir. Dnyann tamamnda dal gsterirler ve zellikle sulamann olduu scak
blgelerde, sebze ve meyve retimi yaplan alanlarda daha zararl olmaktadrlar. En nemli
konukular arasnda domates, patlcan, fasulye, hyar, patates, eker pancar, pamuk, ttn,
biber, havu, spanak gibi sebzeler ve muz, eftali, erik, incir, dut gibi ok yllk meyveler yer
almaktadr (Perry, 2010). Kk-ur
nematodlarnn ok kk canllar olmas ve toprak
faunasndaki karmak dzenlerinden dolay mcadelesi zordur. Fiziksel, mekanik ve kltrel
mcadele yntemleri snrl kalmaktadr. Kimyasal mcadelede ise nematisitlerin pahal oluu ve
kullanm alanlarnn yetersiz olmas, evre ve insan salna olan zararl etkileri dolaysyla
tercih edilmemektedir.Nematodlar ile mcadelenin zor olmas dolaysyla alternatif mcadele
yntemleri nem kazanmtr. Biyolojik mcadelede nematodlara kar kullanlan funguslar 1.
sray almaktadr, ve etkinlii kantlanmaktadr. Bu almadada nematod mcadelesinde fungus
trlerinden Trichoderma nn 5 tr kullanlmtr ve etkinlii farkl izolatlarla aratrlmtr.
Deneme in- vitro ve in - vivo koullarda yaplmtr.
302


KARADENZ BLGESNDEN SELEKTE EDLM KESTANE VE BALKABAI ET
ADAYLARINDA N VTRO REGENERASYON
Proje Yrtcs: Do.Dr. Ertan Sait KURTAR
Aratrmac: Prof.Dr. Ahmet BALKAYA
Bafra Meslek Yksek Okulu
ZET
almada 4 kestane kaba (Cucurbita maxima) ile 2 balkaba (Cucurbita moschata)
genotipinde in vitro regenerasyon zerine byme dzenleyiciler (Benzil Adenin (BA),
Thidiazuron (TDZ) ve Zeatin (Z)) ile bunlarn farkl dozlarnn (srasyla 1, 2 ve 3 mg/l; 0,5 ve 1,0
mg/l; 1,0 mg/l) etkileri incelenmitir.
Aratrma sonucunda %12,5 ile % 95.8 arasnda kallus oluturma oranlar tespit edilmi, %
4,16 ile 37,5 arasnda srgn rejenerasyonu salanmtr. En yksek rejenerasyon oranlar, hem
kestane hem de balkabaklarnda, 1 mg/l BA ile 1 mg/l TDZ ilave edilen ortamlarda gzlenmitir.
Srgn oran asndan bal kabaklar (% 7,98) kestane kabaklarna (% 5,73) oranla daha yksek
performans gstermitir. Tam bir bitkiye dnm asndan en yksek oranlar 1 mg/l BA ile G9
(% 33,3) ve 55BA03 (% 25,0) genotiplerinden elde edilmitir.
Anahtar Kelimeler: n vitro regenerasyon, byme dzenleyiciler, kestane ve balkaba.
303


2015 YILI
304


SGARA KULLANIMININ SALIKLI, GNGVTSL VE PERODONTTSL
PERODONTAL DOKULARDAK NFLAMATUAR YANITA ETKSNN LIPOKSN A4,
MMP-8 VE L-8 SEVYELER LE DEERLENDRLMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Mge LTFOLU
Aratrmaclar: Do.Dr. Elif Eser SAKALLIOLU, Do.Dr. Hasan ALAAM,
Ar.Gr. Ahmet AYDODU, Ar.Gr. Vadim Ekrem ATABAY
ZET
almamz sigarann dieti oluu svs (DOS)ndaki interlkin-8 (IL-8) ve Lipoksin A4 (LX
A4) seviyleri zerindeki etkilerini farkl periodontal hastalk durumlarnda incelemek amac ile
planland. Yz yirmi iki gnll almaya dahil edilmitir: alma gruplar 17 kronik
periodontitisli sigara iin (SKP), 15, sigara ien generalize agresif periodontitisli (SGAgP), 15
sigara ien gingivitisli (SG), ve 15 sigara ien salkl (SS); 15 sigara imeyen kronik
periodontitisli (KP), 15 sigara imeyen generalize agresif periodontitisli (GAgP), 15 sigara
immeyen ginigivitisli (G) ve 15 sigara imeyen salkl (S) bireyden oluturuldu. Klinik olarak
Gingival indeks (G), Plak ndeksi (P), Sondalama derinlii (SD) ve klinik ataman seviyesi
(KAS) kaytlar tutuldu. DOS IL-8 ve LX A4 seviyeleri ELISA yntemiyle analiz edildi.
DOS IL-8 seviyeleri gruplar aras karlatrmalarda istatistiksel olarak anlaml farkllar
gsterdi ve gruplar bykten ke u ekilde sraland SAgP>SKP>SG>SS ve AgP>kP>G>S
(p<0,05). DOS IL-8 seviyeleri SGAgP grubunda GAgP grubuna gre istatistiksel olarak daha
yksek bulunurken; ayn durum SKP-KP ile kalatrldnda da ortaya kt (p<0,05). Ancak ne
SG-G ne de SS-S gruplar arasnda istatistiksel olarak anlaml fark grlmedi (p>0,05). DOS
LX A4 parametresinde IL-8 seviyelerinin tam tersi olacak ekilde bir sralama ile karlald
(SAgP<SKP<SG ve AgP<KP<G) (p<0.05). Ancak salkl hasta gruplarnda (SS ve S)
lmler test aralnn alnta bulundu. Bunun yannda SGAgP grubunda DOS LX A 4 seviyesi
GAgP grubuna gre daha dk iken, ayn durumun SKP ve KP gruplar iinde geerli olduu
grld (p<0,05). SG ve G gruplar arasnda ise istatistiksel olarak anlaml bir fark bulunmad
(p>0,05).
Bu veriler nda sigarann normal konak yant ve enflamatuvar cevab etkileyebilip; IL-8
seviyesi artna ve LX A4 seviyesi azalmasna neden olabilecei sonucuna varlmtr.
Anahtar Kelimeler: Sigara, Dieti oluu svs, Periodontal Hastalk, LX A4, IL-8.
305

PERODONTAL HASTALII OLAN BREYLERDE VISFATIN SEVYELERNN

NCELENEREK, FAZ 1 PERODONTAL TEDAVNN VISFATIN KONSANTRASYONLARINA
ETKSNN BYOKMYASAL OLARAK DEERLENDRLMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Gonca AYIR KELE
Aratrmaclar: Do.Dr. Burcu ZKAN ETNKAYA, Yrd.Do.Dr. idem COKUN TRER,
Yrd.Do.Dr. Umut BALLI
ZET
Ama: Bu almada, farkl dzeylerde periodontal hastal bulunan bireyler (gingivtis ve
iddetli kronik periodontitis) ile periodontal olarak salkl bireylerde visfatin seviyelerinin
incelenerek, inflamatuar bir medyatr olan visfatinin, faz I periodontal tedavi sonrasnda belirli
dnemlerde dieti oluu svs (DOS) ve serum rneklerindeki konsantrasyonunun
deerlendirilmesi amalanmaktadr.
Gere ve Yntem: almamz; periodontal olarak salkl bireyler (n:15), gingivitisli (n:15) ve
generalize iddetli kronik periodontitisli (n:15) bireyler olmak zere toplam 45 hastada yapld.
almamzda hastalarmzdan tedavi ncesinde ve faz I periodontal tedaviyi takiben 1., 3. ve 6.
aylarda serum ve DOS rnekleri topland ve ELSA yntemi kullanlarak visfatin seviyeleri
deerlendirildi.
Bulgular: Tedavi ncesi DOS ve serum visfatin seviyeleri, gingivitis ve kronik periodontitis
hastalarnda salkl kontrollere gre ayrca kronik periodontitisli bireylerde de gingivitis
hastalarna gre daha yksek bulundu (P<0.05). Tedavi sonrasnda da 1., 3. ve 6. aylarda DOS
ve serum visfatin seviyeleri tedavi ncesi ile karlatrldnda istatistiksel olarak anlaml ekilde
dk bulundu (P<0.05).
Sonular: almamz, DOS ve serum visfatin seviyelerinin periodontal inflamasyonun
iddeti ile beraber arttn ve faz I tedavi sonucunda inflamasyonun zlmesi ile azaldn ve
periodontal hastalklar iin inflamatuar bir biyomarker olarak deerlendirilebileceini
gstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Adipokinler, Dieti Oluu Svs, Periodontal Hastalk, Serum, Visfatin.
306


N-ASETLSSTEN VE TAUROLN'N BYOFLM VE PLANKTONK ENTEROCOCCUS
FAECALS ZERNE ANTBAKTERYEL ETKNLKLERNN NCELENMES
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Elif KALYONCUOLU
Aratrmaclar: Prof.Dr. Zafer EHREL, Yrd.Do.Dr. Aya Tuba ULUSOY YAMAK,
Prof.Dr. Murat ERTRK
ZET
Bu almann amac, E.faecalisin planktonik ve biofilm formlar zerine Taurolidine ve
N- Asetilsistein (NAC) n antimikrobiyal etkinliini aratrmak ve dier antimikrobiyal ajanlarla
karlatrmaktr. Taurolidine ve NAC n minimum inhibisyon konsantrasyonu ve minimum
bakterisidal konsantrasyonu sv besiyeri mikrodilsyon yntemi kullanlarak belirlenmitir.
Kalsiyum hidroksit (CH), sodyum hipoklorit (NaOCl) ve klorheksidin (CHX) karlatrmak iin
kullanlmtr. Ardndan, dentin tozunun NAC ve Taurolidinein aktivitesini ntralize edip
etmedii aratrlmtr. Her iki ajann da E.faecalis biyofilmi zerine etkisinin deerlendirilmesi
iin 21 gnlk E.faecalis biofilmine maruz braklmtr. Bu sosyonlarla temasta olan insan
dental pulpa fibroblast hcrelerinin sitotoksisitesini lmek iin MTT assay kullanlmtr. NAC,
Taurolidine ve CH in MIC ve MBC deerleri zerine dentin tozu varlnn etkisiz olduu
belirlenmitir. Dentin tozu varlnda ve yokluundaki tm dilsyon deerlerinde CH en gl
bakterisidal etkiye sahip bulunmutur. NAC ve Taurolidine in antibakteriyel etkisi tm
dilsyonlarda CH den nemli derecede daha dk bulunmutur. 48. saatteki inkbasyonda,
tm test ajanlar benzer sonu gstermitir fakat sitotoksisite deerleri olduka yksek
bulunmutur. NAC ve Taurolidine E.faecalisin planktonik formuna kar etkili bulunmutur.
Fakat; bu iki solsyonun CHe kar herhangi bir avantaj olmad belirlenmitir.
307


MANDBULAR ORTA HAT DSTRAKSYONUNDA UYGULANAN LOW LEVEL LAZER
TEDAVSNN KEMK YLEMES ZERNE ETKSNN NCELENMES
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. Nursel ARICI, Yrd.Do.Dr. Mehmet Cihan BEREKET,
Do.Dr. Muzaffer ELMALI
ZET
Bu almada mandibular orta hat distraksiyonu uygulanan hastalarda, LLLTnin kemik
iyilemesi zerine etkilerinin incelenmesi amalanmtr.Bu almaya Ondokuz Mays
niversitesi, Di Hekimlii Fakltesine bavuran 20 hasta dahil edilmitir. Ortodontik muayene
sonucunda daimi dilenme dneminde olan ve 5 mmden fazla mandibular transvers
yetersizlii bulunan hastalarda mandibular orta hat distraksiyonu planlanmtr. Hastalar
rastgele olarak 5er kiilik 2 gruba ayrlarak incelenmitir. Hastalar genel anestezi altnda opere
edilerek, mandibular orta hat osteotomisi yaplmtr. Operasyondan sonra 5 gnlk latent
peryodu takiben gnde 0.5-1mm olacak ekilde istenilen genilik elde edilinceye kadar
distraksiyon yaplmtr. 1. grupta operasyondan 24 saat sonra ve bunu takiben 48 saat
aralklarla her noktaya 8.4 J/cm2 olacak ekilde toplam 3 noktadan ve toplam 8 seans low level
Lazer (AsGaAl; 830 nm, 40 mW) uygulanmtr. 2. grupta operasyonu takiben lazer tedavisi
uygulanmayp bu grup kontrol grubunu oluturmutur. Her iki gruptada ortalama 6-8 hafta
sren konsolidasyon peryodunu takiben postoperatif 3. ayda operasyon sonularnn kontrol
amacyla bilgisayarl tomografi(BT) grntleri elde edilmitir. Kontrol BT grntleri zerinde
mandibular orta hatta yeni oluan kemiin boyutlar, dansitesi ve operasyon sonular
deerlendirilmitir.
308


SERBEST DET GREFT OPERASYONU SONRASI UYGULANAN DK DOZ LAZER
TERAPISININ ALICI VE VERICI BLGE ZERNE ETKLERNN BOYUTSAL VE
BYOKMYASAL OLARAK DEERLENDRLMES
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. lker KESKNER
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. Mehmet Murat TAKAN, Do.Dr. Muhittin A. SERDAR
ZET
Giri: Dk-Doz lazer terapisi (DDLT) periodontal dokularda sitokin ve byme
faktrlerinin salnmn deitirerek yara iyileme srecini etkileyebilmektedir. Bu almann
amalar Serbest Dieti Grefti (SDG) Operasyonu sonrasnda uygulanan DDLTnin dieti oluu
svsndaki PDGF-BB, TGF- 1 ve IL-8 seviyelerine, klinik parametrelere, SDGnin boyutsal
deiimlerine ve verici blge yara yeri iyilemesi zerine etkilerinin incelenmesidir.
Materyal ve Metot: alma randomize kontroll ve kr olarak dizayn edilmi olup 6 aylk
uzun dnem sonular intra-individual olarak incelendi. almaya alt n blgede dieti
ekilmesi ikayeti ile kliniimize bavuran 30 sistemik salkl gnll birey her grupta 15er
hasta olacak ekilde almaya dahil edildi. Test grubuna SDG operasyonunun hemen
sonrasnda ve her 24 saatte bir olacak ekilde 5 gn boyunca Nd:YAG lazer DDLT olarak;
kontrol grubuna ise SDG operasyonu sonras lazer ilemi plasebo olarak uyguland. Her
hastadan PDGF-BB, TGF- 1 ve IL-8 seviyelerinin incelenebilmesi iin DOS rnekleri topland.
DOS rnei toplanmas ilemi ve klinik lmler balangta, 15. gnde, 1. ayda, 3. ayda ve 6.
ayda tekrarland.
Bulgular: PDGF-BB, TGF 1 ve IL-8 parametrelerinin hem konsantrasyon hem de toplam
miktar deerleri, DOS hacimleri ve klinik bulgular asndan test ve kontrol gruplar arasnda
istatistiksel olarak anlaml fark bulunmad (p>0,05). Klinik lmler 6 aylk zaman periyodunda
iyileme grlrken gruplar arasnda istatistiksel olarak anlaml fark bulunmad. (p>0,05)
Sonu: Bu klinik almann sonular DDLTnin dieti oluu svs PDGF-BB, TGF- 1 ve
IL-8 seviyeleri zerine ve SDG sonras klinik parametreler zerine katk salayc bir etki
gstermedii tespit edildi.
309


ETL ADEZIV SIMANLARIN FARKLI POST-CORE SSTEMLER VE DENTN YZEYNE
BALANTI ETKNLNN MKRO BLGSAYARLI TOMOGRAFI LE NCELENMES
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. smail UZUN
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. Kaan GNDZ, Yrd.Do.Dr. Ali KELE,
Ar.Gr. Bura GLER, Ar.Gr. Taha ZYREK
ZET
Aim: To evaluate the percentage volume of voids within cement layers, to determine the
push-out bond strength of circular and oval fibre posts luted with different commercial resin
cements in oval cross-sectional root canals, and to correlate push-out bond strength values
and volume of voids of circular and oval fibre posts.
Methodology: Seventy-two mandibular premolars with oval-shaped root canals were
selected. The specimens were divided into two main groups according to the post type (oval
and circular). Groups were further divided into three subgroups (n = 24) according to resin
cement type: Maxcem Elite, Rely-X Unicem, and Duo-Link. The volumes of voids within the
cements were analysed by microcomputed tomography (micro-CT). The bond strength was
then measured using a push-out test with an Instron universal testing machine. The failure
modes were evaluated. Statistical analyses were performed using a three-way ANOVA,
Tukeys post-hoc, Pearsons correlation and chi-square test (P=0.05).
Results: The push-out bond strength values were significantly affected by root canal
region, post type, and cement type (P<.001). Root canal region, post type, and cement type
also significantly affected void volume (P<.001). There was a significant interaction between
post type and cement type (P<.001). The most frequent failure type was adhesive failure in all
the groups. There was no significant correlation between the push-out bond strength and void
volume (P>.05).
Anahtar Kelimeler: Fibre post, micro-computed tomography, oval-shaped canals, ovalcircular, push-out, self-adhesive.
310


FARKLI ORTODONTK BRAKET SSTEMLERNDE OLUAN TORK DEERLERNN
KARILATIRILMASI
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Sabahat YAZICIOLU
Aratrmaclar: Prof.Dr. Selim ARICI, Prof.Dr. Mete ZER,
Yrd.Do.Dr. Nursel ARICI, Yrd.Do.Dr. A. Alper Z, Dr. Aslhan Zeynep Z
ZET
Bu in-vitro almann amac, farkl braket sistemlerinin tork etkilerini 3-boyutlu bir
grntleme yntemi kullanarak karlatrmaktr. 0.022-inch slotlu 5 tip metal braket; bir
geleneksel braket (Gemini), bir interaktif kendinden balamal braket (Empower) ve pasif
kendinden balamal braket (Damon Q, Dscovery SL ve Smart-clip SL3) test edilmitir. Metal
iaret noktalarna sahip st akrilik diler (16 - 26) typodont model zerindeki Class II divizyon 2
mum ablona yerletirilmitir. Daha sonra dilere metal braketler bondlanm ve 0.014-inch
heat activated NiTi, 0.019 x 0.025-inch heat activated NiTi, and 0.0215 x 0.025-inch paslanmaz
elik ark telleri kullanlarak, her aamada 45o C su banyosunda 30 dk. bekletilerek
sralanmlardr. Bir silikon l ile st ark formunun balang kayd alnmtr. Dilerin
seviyeleme ve sralamas tamamlandnda, her tekrarlayan deney aamasnn balangcnda
dileri yeniden pozisyonlandrmak iin bu kayt kullanlmtr. Herbir ark teli aamasnda be
tekrar lm yaplmtr. CBCT kaytlar her tekrarlanan ark teli uygulamasndan sonra
alnmtr. st santral kesici, st kanin, st ikinci premolar ve st birinci molar kk ucu ve kron
hareketleri CBCT zerinde Sidexis XG software package ve Galaxis 3D Viewer
(Bensheim/Germany) ile llmtr. Gruplar arasndaki tork deiiklikleri One-Way Anova:
Post Hoc Tukey testi ile deerlendirilmitir.
Anahtar Kelimeler: HPAI H5N1, Ky Tavukuluu, Ex-post deerlendirme, vahi ku alan.
311


ARCTN MADDESNN PERODONSYUM, KARACER VE BBREK DOKULARINDA
ANTENFLAMATUAR VE ANTOKSDAN ZELLKLERNN NCELENMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. N. Umur SAKALLIOLU
Aratrmaclar: Prof.Dr. Elif Eser SAKALLIOLU, Prof.Dr. Abdurrahman AKSOY,
Prof.Dr. Murat YARIM, Yrd. Do.Dr. Yonca Betil KABAK,
Yrd.Do.Dr. Dilek GVEN, Yrd.Do.Dr. Ahmet AYDODU,
ZET
almada, bitkisel bir madde olan Arctiin ve metaboliti olan arctigeninin salkl ve
hastalkl periodontal dokularda, karacierde, bbrekte ve serumda; konak cevab,
enflamasyon, doku ykm ve oksidatif stres zerine olan etkilerinin incelenmesi amaland.
almamzda 30 adet Sprague-Dawley san kullanld. Kontrol grubu dndaki tm
hayvanlarn st sol 1. molar di ve alt 2. molar dilerin interproksimal birleim yeri hizasndaki
dieti altna lipopolisakkarit (LPS) enjeksiyonu yaplarak deneysel peridontitis oluturuldu.
Periodontitis oluturulan hayvanlar rastgele iki gruba ayrlarak bir gruba sistemik olarak arctiin
maddesi verildi. Deney periyodu sonras sakrifiye edilen hayvanlardan elde edilen alt ene
kemii, karacier, bbrek ve serum rnekleri immunohistokimyasal analiz ve HPLC analizleri
iin kullanld. Yaplan immunohistokimyasal analiz sonularna gre MMP1/8 ve TIMP 2
seviyeleri periodontitis gruplarnda kontrol grubuna gre daha yksek bulunmu ve arctiin
uygulanan periodontitis grubunda ykmn periodontitis grubuna gre daha az olduu
saptanmtr. Ayrca arctiin uygulanan grupta MDA seviyeleri peridontitis grubuna gre daha
dk seviyededir. Bunun yannda arctiin ve arctigenin seviyelerinin karacier dokusunda daha
yksek seviyelerde olduu tespit edildi. Bu almann snrlar dahilinde, sonularmz arctiin
maddesinin, konak yantn dzenleyerek deneysel periodontitis gelitikten sonraki dnemde
periodontal hastaln iddetini ve ykc etkilerini azaltabileceini gsterdi. Ayrca arctiin ve
artigeninin maddelerinin antioksidan etkilerinin olduu ortaya kondu.
Anahtar Kelimeler: Arctiin, experimental periodontitis, immunohistochemical, HPLC,MMP-8,
TIMP-2, RANK, OPG.
312


KE STNN PERODONTAL LGAMENT HCRE CANLILIININ KORUNMASINDA
FARKLI ST TPLER VE SAKLAMA SOLSYONLARI LE KARILATIRILMASI
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Aya Tuba ULUSOY YAMAK
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. Elif KALYONCUOLU, enay KAYA
Di Hekimlii Fakltesi - Pedodonti
ZET
Bu almann amac, avlse dilerdeki periodontal ligament (PDL) hcrelerinin canllnn
korunmas amacyla bir saklama ortam olarak kei stnn kullanlmasnn etkililiinin
deerlendirilmesi ve sklkla kullanlan ya da aratrlan saklama koullar ile karlatrlmasdr.
PDL hcreleri salkl kk az diinin kk yzeyinden elde edilmilerdir ve Eagles
Maintenance Medium (EMM) ierisinde kltr edilmilerdir. Hcre kltrleri u saklama ortamlar
ile ilem grmlerdir: Musluk suyu (negatif kontrol); EMM (pozitif kontrol); Hankin dengelenmi
saklama ortam (HBSS); UHT-uzun raf mrl laktozsuz inek st; UHT-uzun raf mrl tam
yal st; UHT-uzun raf mrl yasz st UHT-uzun raf mrl soya st; UHT-uzun raf mrl
kei st; UHT- uzun raf mrl probiyotikli devam st; %20lik propolis ve yumurta beyaz.
Kltr plateleri deney ortam ile 20C de 1, 3, 6, 12 ve 24 saat sreler ile inkbe edilmilerdir.
Her bir test periyodunda PDL hcre canll Tetrazolyum tuz bazl kolorimetrik (MTT) analizi
yardm ile gerekletirilmitir. Her bir zaman deeri iin saklama zeltilerinin etkilerini
deerlendirmek zere post hoc Duncann oklu karlatrma testini (p=0.05) takiben tek ynl
ANOVA testi uygulanmtr. Hiyerarik kmelenmenin dzenlemesini gstermek zere bir
dendrogram oluturulmutur. Tm test aralklarnda kei stnn, en yksek hcre canll
koruma kapasitesine sahip olduu gsterilmitir (p<0.001). 3. ve 24. saatler arasnda, prebiyotik
ierikli st tm test ortamlar arasnda en dk zamana bal PDL hcre canlln gstermitir
(p<0.001). Tm stler ile karlatrldnda, HBSS tm test periyodu sresince PDL hcre
canllnn korunmas konusunda nemli derecede en dk etkiyi gsteren ortam olmutur
(p<0.001). PDL canll temel alnarak, kei st avlse diler iin uygun bir saklama ortam
olarak nerilebilir.
Anahtar Kelimeler: Avlsiyon, kei st, periyodontal ligament fibroblast, saklama ortam.
313


ESWT'NIN FARKLI GREFT MATERYALLER ZERNE ETKSNN DENEYSEL OLARAK
NCELENMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Mehmet Cihan BEREKET
Aratrmac: Doktora rencisi Enes ZKAN
ZET
Ama: Bu almada diyabetik ve diyabetik olmayan ratlarn mandibulalarnda oluturulan
defektlerin tedavisinde kullanlan greft materyalleri zerine ekstrakorporal ok dalga tedavisinin
(ESWT) etkilerinin incelemenmesi amalanmtr.
Materyal ve Metot: Bu almada 12 haftalk toplam 120 adet erkek Wistar rat kullanld.
+
Denekler Diyabetik (D ) ve Non-diyabetik (D ) olmak zere 2 ana gruba ayrld. Bu gruplar bo
defekt (DF), Alloplast (AP) ve Allogreft (AL) olmak zere 3 alt gruba ayrld. Her bir alt grubun
+
yarsna ESWT uygulamas yapld (E ). Tm hayvanlarn ramus blgesinde kritik boyutlu defekt
oluturuldu. AP grubunda seramik esasl greft materyali, AL grubunda ise insan kaynakl greft
+
materyali defekt blgelerine uyguland. Cerrahi sonras E gruplara 3 seans ESWT uyguland.
Cerrahiden sonraki 4. ve 8.haftada denekler sakrifiye edildi. rneklerde stereolojik ve radyolojik
inceleme gerekletirildi. Veriler tek ynl varyans analizi ve tukey testi ile deerlendirildi.
- +
Bulgular: Radyolojik inceleme sonularna gre, DFD E gruplarnda daha yksek
- +
+ +
- Haunsfield Unit (HU) deerleri grlmtr (p>0,05). 4APD E ve 4APD E grubunda, 4APD E
+ ve 4APD E grubuna gre daha yksek HU deerleri grlmtr (p>0,05). 8ALE+ gruplarda ise
8ALE gruplara gre daha yksek HU deerleri bulunmutur (p>0,05). Stereolojik inceleme
+
sonularna gre ise 4DFE gruplarda 4DFE gruplarna gre daha yksek oranda YK, BD ve YD
+
hacmi grlmtr. 4APE gruplarda 4APE gruplarna gre daha yksek YK tespit edilmitir.
+
4ALE gruplarnda 4ALE gruplarna gre daha yksek YK ve YD hacmi tespit edilmitir.
Sonu: ESWT uygulamasnn diyabetli olmayan gruplarda kritik boyutlu kemik defektinin
iyilemesine olumlu bir etkisinin olmad, diyabetik ve non-diyabetiklerde ierisine seramik
esasl greft materyalinin ve insan kaynakl greft materyalinin uyguland kritik boyutlu kemik
defektlerinin rejenerasyonu zerine hem ksa dnem hem de uzun dnemde pozitif etkisi olduu
grlmtr.
Anahtar Kelimeler: Allogreft, Bifazik Kalsiyum Fosfat, Diabetes Mellitus, ESWT.
314


PERDONTAL HASTALII OLAN VE PERODONTAL SALIKLI BREYLERDE YKL-40
AKUT FAZ PROTEN SEVYESNN BYOKMYASAL OLARAK NCELENMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Gonca AYIR KELE
Aratrmaclar: Doktora rencisi Zeynep Pnar KELE, Yrd.Do.Dr. Bahattin AVCI
ZET
Background: YKL-40, a new acute-phase protein, is shown to be elevated in inflammatory
diseases, such as rheumatoid arthritis, type 2 diabetes mellitus, and coronary artery diseases.
However, there is no data indicating a relationship between YKL-40 and periodontal disease.
Interleukin-6 (IL-6) is the major regulator of acute-phase protein synthesis and one of the most
studied inflammatory markers in periodontal disease. The purpose of the present study is to
evaluate YKL-40 and IL-6 levels in gingival crevicular fluid (GCF) and serum of patients with
periodontal disease and healthy individuals.
Methods: Periodontally healthy individuals (n = 15), patients with gingivitis (n = 15), and
patients with severe chronic periodontitis (CP) (n = 15) without any systemic disease were
included in the study. Clinical measurements were recorded; GCF and blood samples were
obtained from each participant. GCF and serum YKL-40 and IL-6 levels were analyzed by
enzyme-linked immunosorbent assay. Statistical analysis was performed by parametric and nonparametric tests.
Results: Total amounts of YKL-40 and IL-6 in GCF as well as serum YKL-40 and IL-6 levels
were significantly higher in patients with gingivitis and CP compared with healthy controls (P
<0.01). YKL-40 levels in GCF and serum as well as serum IL-6 levels were significantly higher in
patients with CP compared with patients with gingivitis (P <0.01).
Conclusions: YKL-40 levels in GCF as well as serum YKL-40 and IL-6 levels increased from
gingivitis to periodontitis. Within the limits of the present study, the YKL-40 molecule might be a
potential novel inflammatory marker of periodontal disease.
Anahtar Kelimeler: Acute-phase proteins, CHI3L1 protein, human, gingival crevicular fluid,
interleukin-6, periodontal diseases, serum, YKL 40 protein, human.
315


OBEZTENN SALIKLI VE HASTALIKLI PERODONTAL DOKULAR ZERNE
ETKSNN NCELENMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Mge LTFOLU
Aratrmac: Doktora rencisi Vadim Ekrem ATABAY
ZET
almamzn amac, obezitenin periodontal salkl ve hastalkl dokulardaki etkisini klinik
periodontal parametrelerle ve birer oksidatif stres (OS) belirteci olan malondialdehid (MDA),
protein karbonil (PC) ve total antioksidan kapasitesinin (TAOK) dieti oluu svsndaki (DOS)
seviyeleri araclyla deerlendirmektir. almaya sistemik salkl 45 normal kilolu birey ve 48
obez birey dahil edildi. Obezite tehisinde vcut kitle indeksi kullanld. Periodontal durum, plak
indeksi (P), gingival indeks (G), sondalamada kanama (SK), cep derinlii (CD), klinik ataman
seviyesi (KAS) lmleri ve radyograflarla deerlendirildi. Gruplar, normal kilolu periodontal
salkl (Grup 1), normal kilolu gingivitisli (Grup 2), normal kilolu generalize kronik periodontitisli
(Grup 3), obez periodontal salkl (Grup 4), obez gingivitisli (Grup 5) ve obez generalize kronik
periodontitisli (Grup 6) bireylerden oluturuldu. DOS ta MDA, PC, TAOK seviyeleri ELISA
yntemiyle incelendi. DOS MDA, PC seviyeleri Grup6>Grup5>Grup4 (pGrup2>Grup1
(p<Grup5<Grup2Grup3, Grup5>Grup2, Grup4>Grup1 eklinde; TAOK ise ayn srayla dk
kt. almamz obezitenin, periodontal hastalk varlnda OS art ile periodontal doku
hasarn ve periodontal hastaln iddetini arttrabilen bir etken olarak deerlendirilebileceini
gstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Obezite, oksidatif stres, oksidanlar, antioksidanlar, periodontal hastalk.
316


ANKAFERD KAN DURDURUCU'NUN SIANLARDA OLUTURULAN PERODONTAL
DEFEKTLERN REJENERASYONUNA ETKS
Proje Yrtcs: Do.Dr. Burcu zkan ETNKAYA
Aratrmac: Doktora rencisi evki GLER
ZET
Periodontal rejenerasyonda pht stabilizasyonu ve korunmas esastr. Ankaferd Kan
Durdurucunun uygulama sonras hzla bir protein a oluturmas ve bu aa eritrositlerin
kmelenme etkisi nedeniyle bu ajann periodontal rejenerasyona olumlu etkisinin olabilecei
almamzn hipotezini oluturmaktadr. Emdogain jelin yara yzeyine uygulandnda
znmez bir protein matrisi olarak kald ve mezenkimal hcreler rejenerasyonda grev alan
byme faktrlerini retii klinik almalarla gsterilmitir. almamzn amac; sanlarda
oluturulan fenestrasyon defektlerine uygulanan Ankaferd Kan Durdurucunun periodonsiyum
zerine olan etkilerini histomorfometrik ve immnhistokimyasal olarak olarak deerlendirmek ve
etkinliini Mine Matriks Proteinleri (Emdogain) ile karlatrmaktr.
Anahtar Kelimeler: Fenestrasyon defekti, Ankaferd Kan Durdurucu, Mine Matriks Proteini,
Periodontal rejenerasyon, Histomorfometrik inceleme.
317


FARKLI YNTEMLERLE RETLMI DNER SSTEM NI-TI EERLERN DNGSEL
YORGUNLUA BALI KIRILMA DRENLERNN NCELENMES
Proje Yrtcs: Do. Dr. Uur NAN
Aratrmac: Doktora rencisi Neslihan Bra KESKN
ZET
almamzda, klinik koullan taklit edecek nitelikte ve zel olarak tasarlanm dinamik bir
model zerinde 5 farkl retim ekline sahip dner NiTi eelerinin dngsel yorgunlua kar
dayankllklarnn karlatrlmas amaland. Bu almada, her bir dner sistem NiTi eeden
30 adet olmak zere toplam 150 adet ee kullanld. Bu 30 adet ee ise, kanal kurvatr as 60
ve yarap 2 mm, 5 mm ve 8 mm olan ayr yapay kanalda kullanlmak zere 3 alt gruba
ayrld (n=10). Dngsel yorgunluk deney dzeneine sabitlenen aletlere, klinik kullanm taklit
etmek amacyla 3 mm/sn hzla ileri-geri hareketler yaptrld. Tm eeler, yapay kanallarda
krlncaya kadar devaml rotasyon hareketi ile dndrld. Her bir ee iin krlncaya kadarki tur
says eenin dnme hz ve krldndaki sre ile arplarak hesapland. Elde edilen verilere
Kolmogorov-Smirnov testi uyguland ve verilerin normal dalm gsterdii gzlendi. Daha sonra
verilere tek ve ift ynl varyans analizi ve Tamhane oklu karlatrma testleri uyguland. Bu
almann sonucuna gre CM retimli Typhoon ee sistemi, her kanalda da dier ee
sistemlerine gre anlaml derecede daha dayankl bulunmutur. RaCe ee grubu zor (r=2 mm)
kanalda dngsel yorgunlua kar en az dayankl eer grubu olarak bulunmutur. Krk
yzeyler tarama elektron mikroskobu (SEM) ile incelenmi ve krlmann dngsel yorgunlua
bal olutuu teyit edilmitir.
retim ekilleri, NiTi eelerinin dngsel yorgunluklara kar dayankllklarn etkileyen
nemli faktrlerden biri olarak gzlenmitir. Ayrca, yapay kanallarn yarapnn da krlma
direnci zerine etkili olduu bulunmutur.
Anahtar Kelimeler: Dngsel yorgunluk, Dinamik test modeli, Kurvatr yarap, NiTi eeler.
318


MPLANT DESTEKL PROTEZ KULLANAN BREYLERDE ORAL RRGATRLERN
ETKNLNN KLNK VE BYOKMYASAL OLARAK DEERLENDRLMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Burcu ZKAN ETNKAYA
Aratrmac: Doktora rencisi Sema TTNCOLU, Yrd.Do.Dr. Bahattin AVCI
ZET
Periodontal hastalklar, dieti oluu ierisine yerlemi olan dental biofilm ile konak doku
arasndaki etkileimler sonucu meydana gelen enflamatuar hastalklardr (Emingil; 2010). Destek
dokularda kayp olmakszn dietinde meydana gelen geri dnml bir hastalk olan gingivitis
ve dieti enflamasyonuna ek olarak ataman ve kemik kaybyla karakterize geri dnmsz bir
hastalk olan periodontitis; periodontal hastalklar ierisinde grlen en yaygn formlardr
(Zitzmann ve Berglund; 2008).
Periimplant hastalklar; gingivitis ile benzer olan periimplant mukozitis ve periodontitis ile
benzer olan periimplantitis olarak snflandrlmaktadr. Periimplant mukozitis, fonksiyon halindeki
implant evreleyen yumuak dokularda meydana gelen reversible enflamatuar reaksiyon olarak
tanmlanrken; periimplantitis, fonksiyon halindeki implant evresinde destekleyici kemik kayb ile
ilikili irreversible bir hastalktr (Zitzmann ve Berglund; 2008).
Periodontal ve periimplant hastalklar genellikle diler ve dental implantlar zerine lokalize
olan dental biofilmin birikimi nedeniyle meydana gelmektedir. Bu nedenle, mikrobiyal biofilmin
oral hijyen aralar ile dzenli bir ekilde di ve implant yzeylerinden uzaklatrlmas
gerekmektedir. Aksi takdirde, periodontal ve periimplant yumuak dokularda enflamasyona
neden olan patojenik trler ortaya kar ve gingivitis veya periimplant mukozitis meydana gelir.
Duyarl bireylerde , gingivitis ve periimplant mukozitisin varl srasyla periodontitis ve
periimplantitis geliiminde rol oynar (Tonetti ve ark., 2015).
Az salnn devam iin bireylerin dzenli ekilde evde az bakm yapmas ana neme
sahiptir. Bunun baarlabilmesi iin, bireyin manuel veya elektrikli di fras kullanmna ek
olarak di ipi veya dier interdental temizlik aralarn kullanmas gereklidir (Axelsson ve ark.,
2004; Ohrn ve Sanz, 2009). Uygun zaman ve el becerisi gereklilii ve ek olarak oral hijyen
aralarnn kullanm zorluu; mekanik plak kontroln ve zellikle de interproksimal alanlardan
dental plan etkili bir ekilde uzaklatrlmasn etkilemektedir. nterdental temizlikte en yaygn
kullanlan aralar; di ipi, krdan ve ara yz fralardr. Ara yz fras kullanmnn di ipi ile
karlatrldnda, daha basit ve daha az zaman gerektirdii bilinmektedir (Noorlin ve Watts,
2007; Ohrn ve Sanz, 2009). Di ipinin etkinliini deerlendiren almalar ise takip sresinin ksa
olmas ve ve ounlukla adolesan ve gen erikinlerde yaplmas nedeniyle yetersizdir
(Sniehotta ve ark., 2007; Ohrn ve Sanz, 2009).
Az duu dier isimleriyle oral irrigatr veya dental water jet, kontroll basn yardmyla
svy nabzsal bir ekilde az ortamna ulatran elektrikli bir aygttr (Rosema ve ark., 2011).
Evde ve ofiste kullanlan ve az bakm gerelerinden biri olarak kabul edilen bu aygt
subgingival ve interdental alanlardaki biofilmi di yzeylerinden uzaklatrarak az ierisinde
enflamasyonu azaltmaya yardmc olur (Barnes ve ark., 2005; Rosema ve ark., 2011). Oral
irrigatrlerin; di eti kanamas, enflamasyon ve plak skorlar asndan di frasna ek olarak
kullanlan di ipine kyasla daha etkili bulunduu gsterilmitir (Barnes ve ark., 2005; Sharma ve
ark., 2008; Rosema ve ark., 2011). Oral irrigatrlerin bireyler tarafndan her gn kullanldnda,
dental biofilm, dita, gingivitis, sondalamada kanama, cep derinlii, periodontal patojen ve
konak enflamatuar medyatrlerini azaltmada etkili olduu gsterilmitir (Newman ve ark., 1990;
Cutler ve ark., 2000; Barnes ve ark., 2005). Ayrca, oral irrigatrlerin kullanmnn olduka
gvenli olduu, yumuak doku travmasna veya ilave bakteriyemi riskine neden olmad
gsterilmitir (Jahn ve Jolkovsky, 2012).
Diler zerinde yaplan birok almada di fralamaya ek olarak kullanlan di ipine
kyasla di fralamaya ek olarak kullanlan oral irrigatr kullanmnn konak enflamatuar
medyatrleri ve plak indeksi (P), gingival indeks (G), sondalanabilir cep derinlii (SCD), klinik
ataman seviyesi (KAS) ve sondalamada kanama (SK) gibi klinik verileri nemli derecede
iyiletirdii gsterilmitir (Cutler ve ark., 2000; Al-Mubarak ve ark., 2002; Barnes ve ark., 2005;
Rosema ve ark., 2011). Di fralamaya ek olarak kullanlan di ipi, gingivitisi azaltmada ve rutin
319

plak uzaklatrma ilemi iin standart kabul edilse de hastalarn di ipine gsterdikleri uyum
seviyesi olduka dktr (Barnes ve ark., 2005). Ayrca dental implantlarn etrafnda di ipi
kullanmak beceri ve farkl manevra kabiliyetleri gerektirmektedir. Bu bilgiler nda implant
destekli protez kullananlar iin spesifik bir bakm standard bulunmamaktadr. Oral irrigatrlerin
kullanm kolayl, supra ve supgingival biofilmi uzaklatrabilmesi, supra ve supgingival
interdental alanlar temizleyebilmesi nedeniyle implant destekli protez kullanan bireylerde bu
aygtn az bakmnda etkili olabilecei almamzn hipotezini oluturmaktadr. Bu almada,
periimplant mukozitisli bireylerde di frasna ek olarak kullanlan oral irrigatrlerin etkinliinin
klinik ve interlkin 1 beta (IL-1), transforme edici byme faktr beta (TGF-), doku
plazminojen aktivatr (t-PA) ve doku plazminojen aktivatr inhibitr 1(PAI-1) medyatrlerinden
yararlanarak biyokimyasal olarak arayz fras ile karlatrlmas amaland.
320


FARKLI YNTEMLERLE RETLM DNER SSTEM N-T EELERN VERTKAL KIRIK
OLUTURMA DZEYLERNN KARILATIRILMASI
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Elif KALYONCUOLU
Aratrmac: Doktora rencisi Fatma FURUNCUOLU
Di Hekimlii Fakltesi - Endodonti
ZET
Bu invitro almann amac farkl yntemlerle retilmi 4 farkl NiTi dner sistemi ile
ekillendirilmi dilerin vertikal krk direnlerinin karlatrlmasdr. 100 adet tek kanall
mandibular premolar di kk boyu 13 mm olacak ekilde kronundan ayrld. Kkler 1 kontrol ve 4
deney grubu olacak ekilde rastgele 5 gruba ayrld: Grup 1 (kontrol)deki rneklere herhangi bir
ilem uygulanmad. Deney gruplarndaki rnekler apikal ap #40 boyutunda olacak ekilde Grup
2de ProTaper Universal (Dentsply Maillefer, Ballaquies, svire) (PTU) ile F4 (40/.06), Grup 3te
Twisted Files (SybronEndo, Orange CA, ABD) (TF) eesi ile 40/.04, Grup 4te ProTaper Next
(Dentsply Maillefer, Ballaquies, svire) (PTN) eeleri ile X4 (40/.06), Grup 5te ise Hyflex CM
(Coltene Whaledent, Cuyahoga Falls, OH, ABD) (HF) eeleri ile 40/.04 olana kadar prepare
edildi. Ardndan tm deney gruplarndaki kkler AH Plus ve gta perka kullanlarak tek kon
teknii ile dolduruldu. Bir hafta sonra kontrol ve deney grubundaki tm kkler, koronal 9 mmlik
ksm darda kalacak ekilde akrilik rezin bloklara dikey olarak gmld. Hazrlanan rneklere
vertikal kk kr oluuncaya kadar 1mm/dk hznda ilerleyen kuvvet uyguland. Sonular
Newton (N) cinsinden kaydedildi. Veriler tek ynl varyans analizi ve tukey testi ile
deerlendirildi.
Kk kanal preparasyonu srasnda kullanlan NiTi eelerin retim teknolojileri arasndaki
farklln vertikal kk kr oluumu zerine etkisinin olmad belirlendi.
Anahtar Kelimeler: Hyflex CM, nstron, Kk kr, ProTaper Next, Twisted File, Vertikal kk
kr.
321


LAVE IIK UYGULAMASININ KOMPOZT REZNN YZEY SERTLNE ETKSNN
N VTRO DEERLENDRLMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Naime Bilin BULUCU
Aratrmac: Doktora rencisi Simin ZBLER
Di Hekimlii Fakltesi - Di Hastalklar Tedavisi
ZET
Bu almann amac; kompozit rezinlerde tesviye ve cila sonras ilave k uygulamasnn
yzey sertliine etkisini karlatrmal olarak incelemektir.
Bu almada restoratif materyal olarak Filtek Z 550, Filtek Silorane, Gradia Direkt
Anterior, Quixfil, Ceram-X Mono kullanld. Her bir restoratif materyalden 8 mm apnda ve 2
mm kalnlnda toplam 300 rnek hazrland. Btn rneklere 3M Espe Sof-Lex XT kullanarak
tesviye ve polisaj ilemi gerekletirildi. rnekler, ilave k uygulanan ve uygulanmayan
(kontrol grubu) olarak 2 gruba ayrld. lave k uygulanan rnekler ise nemli ve kuru ortamda
k uygulanan gruplara blnd. Bu gruplar en son olarak k sresine gre 10 sn ve 20 sn
olarak ayrld. rneklerin yzey sertlii Barcol yzey sertlik lm cihaz kullanlarak lld.
statistiksel deerlendirme "Tekrarlanan lml varyans analizi" ve "Tukey oklu karlatrma
testi" ile yapld. statistiksel analiz sonularna gre, ilave k uygulandktan sonra Quixfil,
Filtek Z 550 ve Filtek Silorane materyallerinde istatistiksel olarak nemli bir deiiklik
grlmemitir. Gradia Direct Anterior ve Ceram-X Mono ek k uygulamasndan istatistiksel
adan anlaml olarak etkilenmitir. Gradia Direct Anteriora ek k uygulamasnn kuru ve nemli
ortamlar arasnda istatistiksel adan fark grlemedi. Ceram-X Monoya kuru ortamda 20 sn
ek k uygulamas sonucu oluan yzey sertlii dier ortamlarna gre istatistiksel adan farkl
olduu ortaya kt (p<0.05). Kompozit rezinlere tesviye ve cila sonras ilave k uygulamas
kompozit rezinlerin doldurucu oranna gre gerekletirilmeli, k uygulamas ile oluabilen
olas pulpa zararndan kanlmaldr.
Anahtar Kelimeler: lave k uygulama, kompozit rezin, tesviye ve cila, yzey sertlik.
322


6. SINIF RENCLERNN GRNT KAVRAMI LE LGL KAVRAMSAL
RENMELERNN NCELENMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Aytekin KELEZ
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Smeyra FT
Eitim Fakltesi
ZET
Kavramlar, insan yaamnda iletiimin temel eleri saylrken kavramsal renme, yeni
renmelere temel oluturan bir sre olarak kabul edilmektedir. Gelecee yn veren fen
eitiminde ise kavramlar ve kavramsal renme, fen okuryazarlnn nkoulu saylabilir. Bu
almann amac, 6. snf rencilerinin retim ncesi ve sonras grnt ile ilgili kavramsal
renmelerini belirlemektir.
alma, retim ncesi 160, retim sonras 156 6. snf rencisi ile gerekletirilmitir.
Veriler, betimsel analiz yntemi ile analiz edilmitir. Alt ak ulu ve bir oktan semeli sorudan
oluan veri toplama arac, grnt kavram ile ilgili rencilerin kavramsal anlamalarn ve ayn
zamanda retim sresince deiimini lmek iin gelitirilmitir. renci cevaplarnn analizleri,
n yn, hz ve grme olay srasnda ald yol ile ilgili eitli ifadeler ve alternatif kavramlar
ortaya koymaktadr ve sre boyunca kavramlarn deiimlerini grmemize izin vermektedir.
Sonular, rencilerin grnt kavramn kavramsal renme glkleri olduunu
gstermektedir. Daha nceki aratrmalardan farkl olarak; bu almada tespit edilen alternatif
kavramlar bulunmaktadr: (1) Ik kayna, ma yoluyla aydnlatr. (2) Ik n, maddelere
temas eder. (3) Ik kaynandan gze gelen k sayesinde her yer grlebilir. (4) Gl k
veren k kayna, zayf k verenden daha nce grlr. (5) Cisimler, gz temasyla grlr.
(6) Ik kaynana dz baklrsa grlr..
Aratrma sonular, k ve grnt kavram ile ilgili kavramsal renmenin istendik
dzeyde olmadn, kazanmlarn gerekleme oranlarnn beklentileri karlamadn ortaya
koymaktadr. Bunun sebebi olarak grme, yansma ve grnt kavramlarnn soyut kavramlar
arasnda yer almas gsterilebilir.
Anahtar Kelimeler: Fen eitimi, Kavramsal renme, Ik kavram, Grnt kavram.
323

Proje No: PYO.EGT.1904.13.005

LKRETM ASTRONOM KONULARININ MODELLER YARDIMIYLA RETLMESNN
RENCLERN AKADEMK BAARI VE TUTUMLARINA ETKS
Proje Yrtcs: Prof. Dr. Hseyin KALKAN
Aratrmac: Doktora rencisi Cumhur TRK
Eitim Fakltesi
ZET
Ondokuz Mays niversitesi Proje Ynetim Ofisi tarafndan desteklenen PYO.
EGF.1904.3.005 nolu ilkretim astronomi konularnn modeller yardmyla retilmesinin
rencilerin akademik baar ve tutumlarna etkisi balkl proje kapsamnda, astronomi
konularnn retimine ynelik be adet hands-on model gelitirmek ve bu modellerin temel
astronomi kavramlarnn retimine etkisini lmek amalanmtr. Aratrmann evrenini
Samsun ilindeki tm ilkretim 7. snf rencileri oluturmaktadr. Bu alma iin 2013-2014
ylnda Samsun ilinde Canik ilesinde bir ortaokulda renim gren 80 renciye ulalmtr.
almada yar deneysel yntem kullanlmtr. Deney ve kontrol gruplar rastgele seim
yaplarak belirlenmitir. Uygulamalar srasnda deney grubu iin hands-on modeller kullanlrken,
kontrol grubuna hibir ekilde mdahale edilmeyerek snf ortamnda renime devam edilmitir.
Uygulama balangcnda ve sonunda olmak zere Astronomi Baar Testi, Astronomi Tutum
Testi ve Astronomi Ak Ulu Soru Formu rencilere n test ve son test olarak uygulanm ve
rencilerden bazlaryla karlkl mlakatlar gerekletirilmitir. Elde edilen nicel veriler
bilgisayar program ile deerlendirilmitir. Nitel veriler ise ierik analiz teknii kullanlarak analiz
edilmitir. Aratrma sonucunda hands-on modellerle gerekletirilen retimin, temel astronomi
kavramalarnn retiminde snf ortamnda uygulanan geleneksel retim yntemlerine oranla
daha etkili olduu grlmtr.
Anahtar Kelimeler: Fen eitimi, astronomi eitimi, temel astronomi kavramlar, model,
modelleme.
324


LKRETM FEN VE TEKNOLOJ DERS KAPSAMINDA NSAN VE EVRE NTES N
MEKANDII (OUTDOOR) RETM MODEL
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Elif Omca OBANOLU
Aratrmac: Doktora rencisi idem KARAKAYA
Eitim Fakltesi- lkretim Blm
ZET
Bu aratrmann amac, ilkretim fen ve teknoloji 7.snf (ortaokul fen bilimleri dersi 3.snf)
nitesi olan nsan ve evre nitesinin mevcut programda yaplandrmac yaklam
erevesindeki yapsn, deneyimsel renme yaklam ile btnletirerek, snf d ortamda bir
retim tasarm oluturmaktr. Ayrca aratrma, oluturulan bu tasarmn rencileri nasl
etkileyeceini, hangi kazanmlara gtreceini derinlemesine incelemek abasndadr. Bu
dorultuda, ilgili dersten seilen bu nitenin gerek ders saatlerinde, ancak okul snrlar
dndaki doal bir meknda retimi planlanmtr.
alma, deneysel aratrma deseni kullanlmtr. nsan ve evre nitesinin snf d
retim yaklam kullanlarak retiminin, rencileri nasl etkilemekte olduunu belirlemek
amalandndan dolay deneysel desen oluturulmutur. Bu aamada, ayn niteyi snfta ve
snf dnda ileyen rencilerin ilgili nitedeki evre okuryazarlklar (nite akademik baarlar,
evre iki renme ortamnn durumu ile ilgili bilgi edinmemizi salamtr. Aratrma sonucunda,
deneyimsel renme yaklam ile snf d ortamda yrtlen derslerin, rencilerin nsan ve
evre nitesine ilikin evre okuryazarl bileenlerinden nite akademik baarlar zerinde
herhangi bir etkiye sahip olmad, ancak evreye ynelik duyusal eilimleri ile sorumlu
davranlar zerinde olumlu etkiye sahip olduu bulgusuna ulalmtr.
Anahtar Kelimeler: Outdoor Eitim, evre Eitimi, Fen Eitimi.
325


5.SINIF MADDENN DEM NTESNDE KULLANILAN BALAM TEMELL
RENMENN RENCLERN BLGLERN GNLK YAAMLA LKLENDRME
DZEYLER, AKADEMK BAARILARI VE FENE YNELK TUTUMLARINA ETKS
Proje Yrtcs: Do.Dr. Dilek ELKLER
Aratrmac: Doktora rencisi Filiz KARA
ZET
Aratrmada yar deneysel yntem kullanlarak balam temelli renmenin 5. snf
rencilerinin Maddenin Deiimi nitesine ynelik bilgilerini gnlk yaamlaryla
ilikilendirebilme dzeylerine, akademik baarlarna ve fen bilimleri dersine ynelik tutumlarna
etkisinin aratrlmas amalanmtr. Aratrmann rneklemini Samsun li, lkadm lesindeki
Milli Eitim Bakanlna bal Mehmetik Ortaokulundaki 5. snf rencileri oluturmutur.
Aratrma, deney grubunda ve kontrol grubunda 22er renci olmak zere toplamda 44
renci ile yrtlmtr. Maddenin Deiimi nitesi deney grubunda balam temelli
renmeye gre ilenmi kontrol grubuna ise uygulanan yntemle anlatlmtr. Aratrma
sonunda deney ve kontrol grubu rencilerinin Konu Baar Testine ynelik son test puanlar
arasnda anlaml farkllk olduu tespit edilmitir [U=65.500, p < .05 ]. Bu sonu, Maddenin
Deiimi nitesine ynelik olarak deney grubuna uygulanan balam temelli renmenin kontrol
grubunda uygulanan mevcut ynteme gre renci baarlarn artrmada daha etkili olduunu
gstermektedir. Deney ve kontrol grubu rencilerinin Fen Tutum leine ynelik n test
puanlar arasnda anlaml farkllk olmad tespit edilmitir [U=203.000, p .05 ]. Uygulama
ncesi deney ve kontrol grubu rencilerinin fen bilimleri dersine ynelik tutumlarnn birbirine
yakn olduu sonucuna varlmtr. Deney ve kontrol grubu rencilerinin Fen Tutum leine
ynelik son test puanlar arasnda anlaml farkllk olduu tespit edilmitir [U=153.00, p < .05 ].
Bu sonu, Maddenin Deiimi nitesine ynelik olarak deney grubuna uygulanan balam
temelli renmenin kontrol grubunda uygulanan mevcut ynteme gre rencilerin fen bilimleri
dersine kar tutumlarn arttrmada daha etkili olduunu gstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Balam temelli renme, rnek olay, kimyaya ynelik tutum, fen eitimi,
gnlk yaam.
326


FEN RETMNDE PURDUE MODELNE DAYALI GELTRLEN REHBER MATERYALN
RENCLERN YARATICI DNME, PROBLEM ZME, BLMSEL SRE BECERLER
VE AKADEMK BAARI DZEYLER ZERNE ETKS
Proje Yrtcs: Do.Dr. Erol TA
Aratrmac: Doktora rencisi Nilay ENER
Eitim Fakltesi
ZET
Bu aratrmann amac; 2013 yl Fen Bilimleri retim Program beinci snf Fen Bilgisi
dersinde yer alan Vcudumuz Bilmecesini zelim nitesinde kullanlmak zere Purdue
Modeline gre dzenlenmi rehber materyal gelitirmek ve bu rehber materyalin 5. snf
rencilerin akademik baarlar, bilimsel sre becerileri, fen bilimlerine ynelik tutumlar,
yaratc dnce becerileri ve kavram yanlglarndaki deiimi zerindeki etkisini aratrmaktr.
Aratrma, deneysel aratrma desenlerinden n test-son test kontrol gruplu yar deneysel
yntem kullanlarak yrtlmtr. Pilot uygulama 2013-2014 eitim retim ylnn gz
dnemimde toplam 87 5. snf rencisi ile gerekletirilirken; asl uygulama 2014-2015 eitimretim ylnn gz dneminde toplam 43 deney grubu rencisi ve 44 kontrol grubu rencisi ile
yrtlmtr. almann verileri; Vcudumuz Bilmecesini zelim Baar Testi (VBBT),
Bilimsel Sre Beceri Testi (BSBT), Fen Bilimlerine Ynelik Tutum lei (FBT), Torrance
Yaratc Dnce Testi (TYDT) Szel Form A-B, Torrance Yaratc Dnce Testi (TYDT)
ekilsel Form A-B, Ak Ulu izim Formlar ve yar yaplandrlm grmeler ile toplanmtr.
Elde edilen nicel veriler; non-parametrik istatiksel yntemlerden Kruskal Wallis H Testi ve Mann
Whitney U-Testi; parametrik istatiksel yntemlerden bamsz t-testi, kark desen iki faktrl
ANOVA ve tek faktrl ANOVA kullanlarak analiz edilmitir. Ayrca veri toplama aralarnn
gelitirilme srecinde gvenirlik hesaplamalar, korelasyon, amlayc faktr analizi gibi istatiksel
yntemlerde veri analizinde kullanlmtr. Nitel veriler ise betimsel ve ierik analizi yntemleri
kullanlarak incelenmitir. alma sonucunda, deney grubu rencilerinin akademik
baarlarnda, bilimsel sre becerilerinde, fen bilimlerine ynelik tutumlarnda, ekilsel ve szel
yaratc dnce becerilerinin gelimesinde kontrol grubu rencilerine gre anlaml fark elde
edilmitir. Ayrca rencilerde kavram yanlglarnn giderilmesinde de deney grubu rencileri
kontrol grubu rencilerine gre daha fazla geliim gstermitir. alma sonucunda
gerekletirilen grmelerde; retim sreci ile ilgili deney grubu rencileri, konular daha iyi
anladklarn, renirken elendiklerini, rendikleri bilgileri gnlk yaamlarnda kullandklarn
ifade etmilerdir. alma sonucunda elde edilen sonulardan yola karak, retmenlere,
eitimcilere ve gelecek aratrmaclara baz nerilerde bulunulmutur.
Anahtar Kelimeler: Vcudumuz Bilmecesini zelim, Purdue Modeli, Bilimsel Sre Becerileri,
Problem zme, Proje.
327


ORTAOKUL RENCLERNN HAVA KRLL KONUSUNDAK BLG DZEYLER VE
GRLER
Proje Yrtcs: Do.Dr. Dilek ELKLER
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Selim PEZK
Eitim Fakltesi
ZET
Bu aratrma ortaokul 7. ve 8. Snf rencilerinin hava kirlilii konusundaki grlerinin ve
dncelerinin belirlenmesi amacyla yaplmtr. Aratrmann alma grubunu, Samsun il
merkezindeki Bayndr, Mimar Sinan, Seyfi Demirsoy, Fahrettin Ulusoy ve 23 Nisan Ortaokullar
ile Bafra ilesindeki 50.Yl, Atatrk, Fatih, Cumhuriyet, Boazkaya, kizpnar, Kanberli-lyasl,
mkb ehit Erol Haspulat Yatl Blge, Dededa ehit sa Kurt ortaokullarnn 7. ve 8. snfnda
renim gren 1133 renci oluturmutur. Aratrmada Myers ve arkadalar tarafndan (2004)
gelitirilen ve aratrmac tarafndan Trkeye evrilen Hava Kirlilii Gr Anketi kullanlmtr.
Ankette toplam 49 madde bulunmaktadr. Anketin uygulanmasndan elde edilen veriler SPSS
paket program kullanlarak analiz edilmitir. Aratrmann pilot uygulamas sonucunda anketin
ilk 12 maddesinin gvenirliliini KR 20 testi ile dier 35 maddenin gvenirlii ise Cronbach Alpha
gvenirlik katsays ile belirlenmitir. Nitel maddelerin analizinde ise frekans ve yzde dalmlar
incelenmitir.
Aratrmann sonunda, ortaokul rencilerinin cinsiyetlerine, snf seviyelerine ve yaadklar
yerleim yerlerine gre hava kirliliine kar gr ve dncelerinde baz anlaml farkllklar
bulunduu sonucuna ulalmtr.
Anahtar Kelimeler: Fen ve Teknoloji, Hava Kirlilii, Ortaokul rencileri, evre Kirlilii.
328


AKSU AYI HAVZASI'NIN JEOMORFOLOJS
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Ali UZUN
Aratrmaclar: Prof.Dr. Halil brahim ZEYBEK, Prof.Dr. Cevdet YILMAZ,
Yrd.Do.Dr. Muhammet BAHADIR, Ar.Gr. lter Kutlu HATPOLU,
Ar.Gr. nci DEMRA TURHAN, Ali MAMOLU
Fen Edebiyat Fakltesi
ZET
2
Bu almaya konu olan traverten maaralar 892 km su toplama alanna sahip Aksu ay
Havzasnn orta kesiminde, Pnarlar ile Yce kyleri arasnda yer alr. Aksu ay ise Karadeniz
Blgesinin Dou Karadeniz Blmnde ve Giresun ili snrlar iinde yer alr. Bu almann
amac Aksu ay Havzas traverten maaralarn tantmak, oluumlarn aklamak ve
srdrlebilir yararlanma asndan potansiyellerini tartmaktr. Arazi almalar srasnda
maaralar sahasnn evresel zellikleri aratrlm, maaralarn morfolojik zellikleri ve yerleri
belirlenerek haritalanm ve fotoraflama ilemleri gerekletirilmitir. Bu almada ArcGIS.10
yazlm ile 15 m yersel znrle sahip ASTER uydu grntleri kullanlm ve sahann
saysal ykseklik modeli (DEM) haritas retilmitir. Ayrca, 1/50.000 lekli MTA Trkiye jeoloji
haritasnn ilgili paftalar ile arazi verileri birletirilerek sahasnn jeoloji haritas hazrlanmtr.
Maaralarn bulunduu alanda anakaya ounlukla i pskrk kayalardan olumaktadr.
Ancak bu sahada kk paralar halinde mermerlere de rastlanr. Bu mermerlerden szlerek
yeraltna inen meteorik sular yzeye ktklar ayr alanda traverten birikimine ve drt
traverten maaras oluumuna sebep olmutur. Bu almaya konu olan traverten maaralar ve
onlar evreleyen traverten alanlar havza iindeki dier turistik ekiciliklerle birlikte ciddi bir
turistik potansiyel oluturmaktadr. Turizme kazandrlmalar durumunda Giresun ilinin ve blge
turizminin gelimesine ve eitlendirilmesine nemli katk yapabilirler.
Ayrca krsal ev ve eklentilerindeki deiimler beeri corafyann bir alt blm olan
yerleme corafyasnn gzel rneklerini barndrmaktadr. Bu konudaki yaynmzda ne kan
baz noktalar u ekilde zetlenebilir;
ehirlerdeki inaat faaliyetlerindeki hareketlilik krlarn boalmasna ve binlerce yllk
kltrn bu yolla yok olduu endiesini tayan bizlere gelecek iin biraz umut vermektedir. te
bu anlamda aratrma sahasnda mevsimlik ya da daimi oturulan konutlarla birlikte eklentilerin de
deimesi, bunlara yeni fonksiyonlar yklenmesi bizi heyecanlandrmaktadr. nk bu eklentiler
iinde en nemlilerden birisi olarak kabul ettiimiz serenderlerle ilgili olarak; bunlar zerindeki
deiim, bunlarn yeni malzeme ve yeni teknikler kullanlarak yeniden inas kra verilen nemin
bir gstergesidir. nk yeni ina edilen, ya da eski konutlarn ada malzemeler kullanlarak
yenilenmesi sonucu, bunlarn bir ksmnn emeklilik iin, yazlk dinlenmeler ya da turizm ve
rekreasyon gibi amalarla kullanlmas olaan bir gelime olarak grlebilir. Fakat serenderlerin
yenilenmesi ve ok amal olarak yeniden ina edilmeleri krdaki ekonomik faaliyetlerin
canlanmasna veya yeniden inasna ynelik nemli bir iaret olarak grlmelidir. Bu anlamda
serenderlerle ilgili bu gelimeler ok nemlidir.
Aksu ay Havzasnda turizm deerlerinin ele alnmas ve tantmnn yaplmas byk
nem tamaktadr. Bu nedenle havzada travertenler, elaleler, maaralar, tarihi kprler ve
dier doal turistik ekiciliklerin turizme kazandrlmas ile yre ekonomik anlamda birok
alternatife kavuacaktr. Bu amala yrenin turizm deerlerinin ele alnd Aksu Havzas Turizm
deerleri ve btncl kullanmna ynelik olarak bir alma yaplmtr. almada havzann
doal ve beeri turizm deerleri lokasyonlar ve zellikleri verilerek tantm yaplmtr.
Bu almalar dnda proje kapsamnda elde ettiimiz verilerden baka almalarda
hazrlanmaktadr. almalarmzn her birinde niversitemize ve ynetimine desteklerinden
dolay teekkr ediyoruz.
Anahtar Kelimeler: Aksu havzas, Giresun, Jeomorfoloji, Karst Toporafyas, Traverten.
329

KARADENZ DP SEDMENTNN AKTINOBAKTERIA BYOETLLNN BELRLENMES

VE AHBA GEN KMELERNN (3-AMINO -5-HYDROXTBENZOIC ACID) MOLEKLER
KARAKTERZASYONU
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Nevzat AHN
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. Anl SAZAK, Aysel VEYSOLU
ZET
Yaplan literatr almalarnda Karadeniz dip sedimentinin aktinobakteria biyoeitlilii
hakknda hibir kayda rastlanlamamtr. Bu proje ile ilk defa Karadenizin aktinomiset
biyoeitlilii belirlenmi ve polifazik tekniklerle tanmlanmas yaplmtr. Yaplan bu almada
yeni sekonder metabolit reme potansiyeli olan yeni trler elde edilmi ve bu trlerden yeni tr
olma olasl yksek olan izolatlarn kltr koleksiyonlarna depozitleri gerekletirilmitir.
tane izolat literatre kazandrlm ve literatr almalar devam eden onun zerinde izolat
bulunmaktadr.
Anahtar Kelimeler: Aktinomiset, AHBA genleri, antibiyotik, Karadeniz.
330


SAMSUN'DA GECE GKYZ PARLAKLIININ LLMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Ahmet ERDNMEZ
Aratrmaclar: Ar.Gr. Selami KALKAN, Ali ASLANTRK, zgr TRK
ZET
Bu projede; Samsun'da seilmi yerleim yerlerinde (kasabalar, kyler), seilmi "karanlk"
yerlerde, astronomi gzlemevinde ve doal yaam alanlarnda geceleyin gk parlakln lmek
ve bu lmleri yldzl gecelerin doal gk parlakl ile karlatrmaktr.
Gece gk parlaklnn lmleri, saysal Gk Nitelii leri (Sky Quality Meter) ile
yaplmtr. Bu saysal alet, gece gkyznn karanlk dzeyinin grsel parlakln
kadir/(asaniye kare) cinsinden lp, kaydetmitir. Tm veriler daha sonra deerlendirilmek
zere oluturulacak veri tabannda tutulmutur.
"Samsun'da Gece Gkyz Parlaklnn llmesi" projesinde Samsun ilinin hava
koullarnn elverililii ve astronomik tan gz nnde bulundurularak belli konumlarda k
kirlilii lm yaplmtr. Bu almadan elde edilen verilerle Ondokuz Mays niversitesi Fen
Bilimleri Enstits Fizik ABD'da kaytl 10210211 nolu zgr Trk tarafndan yksek lisans tezi
olarak allmaya devam edilmektedir.
331


ORTA KARADENZ BLGESNDE CRETL FABRKA NDE ALIMANIN KIRSAL
KADININ GLENMES ZERNE ETKS
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Miki Suzuki HM
Aratrmac: Prof.Dr. Aye Gndz HOGR
Fen Edebiyat Fakltesi - Sosyoloji
ZET
Trkiyede son yirmi-otuz yldr uygulanan neoliberal ekonomik politikalar birok krsal
topluluklar eitli ynlerden etkilemitir. Baz blgelerdeki kyler kresel piyasada
pazarlanabilecek rnleri reterek geliirken, Karadeniz blgesinin da kyleri son yllarda
tarmsal gerileme yaamaktadrlar. Aratrmamzn yrtld kylerdeki haneler ttn
retiminin bitiminden sonra tarmsal gerileme ve gen nfusun g sonucunda yoksullamt.
Bu ekonomik zorluklarla mcadele etmek iin son on ylda yaygnlaan hane stratejisi ise
ihracata ynelik retim yapan su rnleri fabrikasndaki kadnlarn dzensiz cretli almalardr.
Bu aratrmada krsal kadnlarn cretsiz aile iisinden cretli iiye dnm ve bu durumun
kadnlarn sosyal glenme zerindeki etkisi incelenmitir. Aratrma Sinoptaki bir su rnleri
fabrikas ve be kyde yaplmtr. Veriler fabrikada alan ve almayan kadnlarla 2013de
yaplan 218 yaplandrlm grme ve 2014te yaplan 27 derinlemesine grme ile elde
edilmitir. rnek olay almamz, birok krsal hanenin geiminin kadnlarn cretli iine ya da
sosyal yardmlara bal olduunu gstermektedir. Ancak nemli katksna ramen kadnlarn
emei hem hanelerde hem de toplumda yeterince deer grmemektedir. Yine de para kazanma
ve baka kadnlarla beraber alma deneyimlerinin, kadnlar zellikle de bekr kadnlar
glendirdiini sylemek mmkndr.
Anahtar Kelimeler: Krsal toplum, kadn, istihdam, glenme.
332


GBBERELLK ASTN GALLERA MELLONELLA (LEPDOPTERA: PYRALDAE)
HEMOLENF VE PARAZTOD BRACON HEBETOR (HYMENOPTERA: BRACONDAE)?UN
BAZI BYOLOJK PARAMETRELERNE ETKLER
Proje Yrtcs: Do.Dr. Nevran Eylem AKMAN GNDZ
Aratrmac: Dr. zgr VARER IITAN
ZET
Bitki geliim dzenleyicisi gibberellik asitin (GA3) konak Galleria mellonella (Lepidoptera:
Pyralidae) ve parazitoidi Bracon hebetor (Hymenoptera: Braconidae)un baz biyolojik
parametreleri zerindeki etkileri aratrld. Konak larvann yapay besinine farkl
konsantrasyonlarda (2, 5, 10, 50, 100, 200, 500 ve 1000 mg/L) GA3 eklendi. Konak larvann
hemolenfindeki protein, lipit, karbohidrat ve glikojen ierikleri ve parazitoidin ergin ncesi geliim
sresi, ergin mr uzunluu, verim ve eey oranlar GA3 konsantrasyonlar asndan
deerlendirildi. Konak larvann hemolenf protein seviyesi kontrol grubuyla karlatrldnda 5,
10, 50 and 200 mg/L da nemli lde artt. Konak hemolenf lipit seviyesi test edilen GA3
konsantrasyonlar arasnda dalgalanma gsterdi. 5 ve 10 mg/L da nemli lde derken, 50
ve 200 mg/L da ise artt. GA3 uygulamas 50, 100, 200, 500 ve 1000 mg/L da karbohidrat
seviyesini ve 100 ve 200 mg/L glikojen seviyesini artrd. GA3 uygulamasyla 2, 50, 500 ve 1000
mg/L de dii parazitoidlerin ve 10, 500 ve 1000 mg/L de erkek parazitoitlerin geliim sresi
uzad. Bununla birlikte, GA3 bu parazitoit trnn reme potansiyeli ve eey oran zerinde
nemli olumsuz etki gstermedi. GA3 e maruz kalm dii parazitoitlerin mr uzunluu, 10, 500
ve 1000 mg/L da kontrole gre daha ksayd. Erkekler iin kontrol ile karlatrldnda 5 ve 10
mg/L da mr uzunluunda nemli bir d kaydedildi.
Anahtar Kelimeler: Gibberellik asit, Galleria mellonella, Bracon hebetor, geliim sresi, verim,
mr uzunluu, protein, lipit, karbohidrat.
333


ONDOKUZ MAYIS NVERSTES LSANS RENCLERNN KARYER GELM
HTYALARININ NCELENMES
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Ayenur BYKGZE KAVAS
Fen Edebiyat Fakltesi - Psikoloji
ZET
Bu almada, Ondokuz Mays niversitesinde farkl fakltelere devam etmekte olan lisans
rencilerinin kariyer geliim ihtiyalarnn incelenmesi amalanmaktadr. Bu balamda bu
almann temel amac Ondokuz Mays niversitesi lisans rencilerinin kariyer geliimi
ihtiyalarn belirlemek ve bu amaca ynelik geerli ve gvenilir bir lme arac gelitirmektir.
almada, rencilerin kariyer geliim ihtiyalarnn neler olduu bu alma kapsamnda
gelitirilecek olan lme arac ile incelenecektir. Bununla birlikte, gelitirilecek olan lme arac
ile rencilerin, belirttikleri ihtiyalardan hangilerine ynelik daha ok yardm almak istediklerine
ilikin bilgi edinilecektir. alma sonucunda, rencilerin kariyer geliim ihtiyalar belirlenmi
olacaktr. Bylelikle, rencilerin kendi kariyerlerini gelitirmek adna daha ok hangi hizmetlere,
ne tr faaliyetlere ihtiya duyduklar belirlenecektir. lkemizde niversite rencileri ile yrtlen
almalarda sklkla rencilerin meslek seimini etkileyen deikenlerin (Sarkaya ve Khorshid,
2009), kariyer tercihlerini etkileyen faktrlerin (Aycan ve Fikret-Paa, 2003), i ve kariyer
deerlerinin (Pikin ve Gerek, 2008) incelendii grlmektedir. Bununla birlikte alglanan kariyer
engelleri ve kariyer seimine ball (Baln, 2008), niversitedeki kariyer danmanl
hizmetlerine ilikin alg ve beklentileri (Ik, 2007), niversite rencilerinin kariyer kararszln
ve etkili deikenleri (Bykgze-Kavas, 2011) anlamaya ynelik almalar olduu
grlmektedir. Bunun yan sra niversite rencileri ile yrtlen mesleki grup danmanlna
ilikin baz almalar da bulunmaktadr (Bekta ve Demir, 2004). rencilerin kariyerler
geliimleri konusunda yaadklar problemler ve ihtiyalar nemli bir konu olmasna ramen,
lkemizde bu konu zerine yaplm aratrmalarn olduka snrl olmas (Yerin Gneri, Owen,
Tanrkulu, Dolunay ve Bykgze Kavas, 2009) ve lisans rencilerinin kariyer geliim
ihtiyalarnn belirlenmesi amacyla kapsaml bir lme aracnn gelitirilmemi olmas bu
aratrmann nemini arttrmaktadr.
alma sonunda gelitirilecek olan lme arac ile rencilerin belirttikleri ihtiyalardan
hangilerine ynelik daha ok yardm almak istediklerine ilikin bilgi edinilecektir. Ayrca, alma
sonucunda, rencilerin kariyer geliim ihtiyalarnn cinsiyet, snf, faklte ve genel akademik
ortalama bakmndan ne derece farkllap farkllamad belirlenmi olacaktr.
Anahtar Kelimeler: Kariyer geliimi, kariyer geliim ihtiyalar, niversite rencileri.
334


ALKAL METAL-5-AMNOSOPHATALC ACD KOORDNASYON POLMERLERNN
SENTEZ, YAPISI SPEKTROSKOPK VE TERMK ZELLKLER; GZENEKL POLMERK
YAPININ GAZ MOLEKLLERN DEPOLAMA KAPASTELERNN NCELENMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Zerrin HEREN
Aratrmac: Doktora rencisi Glnur ERDOMU
ZET
Bu almada, 5-aminoisoftalik asitin (H2aip) gei metalleri ile kark ligantl kompleksleri
sentezlendi. kincil ligant olarak 4-pikolin (4-metil piridin, 4-pic),1,10-fenantrolin ligantlar
kullanld. Bu komplekslerin yaps elementel analiz ytemiyle; manyetik zellikleri manyetik
duyarllk almalaryla; spektroskopik zellikleri UV-Vis ve IR teknikleriyle ve X-nlar tek
kristal krnm teknii ile aydnlatld. Komplekslerin termik davranlar ezamanl TG ve DTA
teknikleri ile incelendi.
Anahtar Kelimeler: 5-aminoisoftalik Asit, 4-pikolin, 1,10-fenantrolin, termik analiz, X-nlar tek
kristal krnm.
335


SCHFF BAZI EREN BLEKLERN SENTEZ, SPEKTROSKOPK VE SIVI KRSTAL
Proje Yrtcs: Do.Dr. Ayen ALAMAN AAR
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Hatice GEB
ZET
Desilamonyum klorr / amonyum klorr veya potasyum klorr / helisin / su indklenmi
miselli kolesterik disk ve silindirik fazlar hazrland. Kolesterik silindirik fazn sarmal adm
uzunluunun misel geometrisine bal olarak kolesterik disk fazdan daha ksa olduu lld.
ndklenmi kolesterik silindir fazlara eklenen Schiff baz bileiklerinde, flor ieren bileikler
sarmal adm uzunluunu klor ierenlere gre daha fazla ksaltmaktadr. Bunun nedeninin florun
elektronegatifliinin fazla, atom yarapnn kk olmasndan kaynakland sonucuna varld.
Ayrca flor ieren Schiff baz bileiklerin klor ieren Schiff baz bileiklere gre sarmal
olumasnda daha uygun olduklar belirlendi.
Anahtar Kelimeler: ndklenmi miselli kolesterik faz, sarmal adm uzunluu, Schiff Bazl
Bileikler.
336

DHDRAZON SCHIFF BAZLARININ VE METAL KOMPLEKSLERNN SENTEZLENEREK

YAPILARININ AYDINLATILMASI, ZELLKLERNN NCELENMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Hmeyra BATI
Aratrmac: Doktora rencisi Nuray ENYZ
ZET
Bu almada p-toluenslfonilhidrazitin, 3-metoksi salisilaldehit (o-vanilin), 2,3-dihidroksi
benzaldehit ve 3-etoksi salisilaldehit ile reaksiyonundan adet yeni slfonilhidrazon Schiff baz
1-3
ligantlar (L H2) ile bu ligandlarn Co(ll), Ni(ll), Cu(ll) ve UO2(IV) tuzlar ile reaksiyonundan metal
kompleksleri sentezlendi.
1
Ligandlarn kimyasal yaplar elementel analiz, R, UV-Vis., H-NMR spektral verileri ile
karakterize edildi. Komplekslerin kimyasal yaplar; elementel analiz, IR, UV-Vis. spektral verileri
ve manyetik moment lmleri ile aydnlatlmaya alld. Komplekslerin termik davranlar
termik analiz teknikleri ile incelendi.
1,2
L H2 ligandlarnn Ni(ll) ve Cu(ll), kompleksleri iin karedzlem, Co(ll) kompleksleri iin
2
oktahedral yap nerildi. L H2 ligandnn UO2(IV) iyonu ile 7 koordinasyonlu kompleks
oluturduu belirlendi.
2,3
1
Tek kristali elde edilebilen L H2 ligandlarnn ve L H2 ligandnn Cu(ll), Ni(ll), UO2(IV)
komplekslerinin yaplar X-n tek kristal krnm teknii ile aydnlatld.
1
L H2 ligand ve bu ligandn Cu(ll), Ni(ll) ve Co(ll) komplekslerinin disk difzyon ytemiyle
antimikrobiyal aktiviteleri ve agaroz jel elektroforez yntemiyle plazmit DNA ile etkileimleri
incelendi. Ligant ve Co(ll) kompleksinin E. coli 35218 bakterisine kar zayf aktivite gsterdii,
ligandn S. Aureus'a kar etkili olduu gzlenmitir.
2
L H2 ligand ve bu ligandn Cu(ll), Ni(ll), Co(ll) komplekslerinin antimikrobial zellikleri E. coli,
S. aureus, P. aerigirosa ve B. subtilis bakterileri ile C. albicans, A. parasiticus klinik mantarlar
kullanlarak broth microdilsyon ve disk difzyon yntemiyle belirlenmitir.
Anahtar Kelimeler: Slfonilhidrazit, Schiff Baz, Slfonil hidrazon, Hidrazon kompleksleri.
337


ULUBEY/ORDU GVENYURT KY CVARINDAK BAZI DOAL SU KAYNAKLARININ
GELENEKSEL VE MULTIPLEKS-PCR TEKNKLERYLE BAKTERYEL ERKLERNN
MEVSMSEL ANALZ
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Haydar KARAKAYA
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Alaa AQSO
Fen Edebiyat Fakltesi - Kimya Blm
ZET
Bu almada Gvenyurt Ky kaynak sularnn bakteriyel ierikleri aratrlmtr. nsanlar
tarafndan kullanlan seilmi 4 doal su kayna, 4 indikatr organizma kullanlarak mevsimsel
olarak taranmtr. Geleneksel yntemler uygulanarak elde edilen parametrik deerlere gre
kaynaklarn hi biri salk otoritesinin belirledii standartlara uymamaktadr. En kirli kaynaktan
alnan rnekler ayrca PCR ve dupleks PCR yntemleriyle analiz edilmitir. Sonu olarak Ordu
ili krsal alanlarn karakterize edebilecek zellie sahip olan aratrma alanndaki doal su
kaynaklarnn fekal kontaminasyona maruz olduu deerlendirilmitir.
Anahtar Kelimeler: Kaynak suyu, bakteriyel kontaminasyon, kltrel testler, PCR analizi.
338


ORTA KARADENZ'DE YETEN BAZI SEBZELERIN ISIL LEM GERLDKTEN SONRAK
AIR METAL ERKLERNN TAYN
Proje Yrtcs: Prof.Dr. . Fatma AYGN
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Ayegl YONDEMR NCE
ZET
Ar metallerin insan salna zararl etkileri olduu bilinmektedir. Bu zararl etkiler her
metal iin belirli deriimlerden sonra ortaya kmaktadr. Bu almada Orta Karadeniz in
Samsun ilinde yetitirilen baz sebzelerde (Ispanak, Prasa; Ayekadn fasulye, Sirken ve
Kazaya) sl ilem geirildikten sonraki ar metal ieriklerinin tayin edilmesi amalanmtr.
ncelenen sebzeler ykanp kurutulup kk paralar haline getirildikten sonra; HNO3, HCIO4
eklenerek ya yakma yntemi uygulanm ve ar metal miktarlar belirlenmitir.
Analizler sonucunda bitkilerde bulunan Fe, Mn, Cu, Zn deriimleri her bir bitkiden beer
numune alnarak Alevli AAS ile Cd ise Voltametri ile saptanmtr. Analizler sonucunda spanak,
prasa, ayekadn fasulye, sirken ve kazayanda ortalama demir deriimleri srasyla 135,1;
-1
21,4; 35,0; 67,9 ve 44,4 mg kg ; ortalama mangan deriimleri srasyla 9,3; 4,3; 4,7; 31,3 ve
-1
-1
35,3 mg kg ; ortalama bakr deriimleri srasyla 5,2; 2,9; 3,9; 5,2 ve 3,5 mg kg ; ortalama inko
-1
deriimleri srasyla 37,1; 6,5; 12,0; 16,4 ve 20,2 mg kg ; ortalama kadmiyum deriimleri
-1
srasyla 0,0038; 0,0006; 0,0008; 0,0045 ve 0,0017 mg kg dr. Isl ilem geirmi spanak,
prasa, ayekadn fasulye, sirken ve kazayanda ise ortalama demir deriimleri srasyla 181,6;
-1
10,8; 42,3; 70,7 ve 60,5 mg kg , ortalama mangan deriimleri srasyla 7,8; 4,3; 5,8; 36,6 ve
-1
-1
41,6 mg kg ; ortalama bakr deriimleri srasyla 7,3; 4,9; 3,5; 5,8 ve 4,1 mg kg ; ortalama inko
-1
deriimleri srasyla 43,2; 4,8; 10,1; 16,3 ve 25,1 mg kg ; ortalama kadmiyum deriimleri
-1
srasyla; 0,0013; 0,0007; 0,0011; 0,0024 ve 0,0017 mg kg dr.
Yntemin doruluunu belirlemek amacyla almada kullanlan ya yakma yntemi
deriimi bilinen kazaya numunesine uygulanmtr. almada sonu olarak, endstriyel
blgelerin evreye ar metal saldklar ancak allan bitkilerdeki ar metal miktarlarnn
literatr ve WHO deerlerini genellikle amad bulunmutur.
Anahtar Kelimeler: Samsun, Ar metaller, Sebzeler, Atomik Absorpsiyon Spektrometrisi.
339


TRKYE SPERMOPHILUS CUVIER, 1825 (MAMMALIA: RODENTIA) TRLERNN
FLOCORAFYASI, FLOGENSI VE SOY HATTI SINIRLARININ DETAYLI NCELENMES
Aratrmac: Doktora rencisi Duygu TRYAK DENER
ZET
Bu alma farkl genetik belirteler (mtDNA ve Nklear DNA) kullanlarak Trkiyedeki
yer sincab trnn (S. xanthoprymnus, S. citellus, S. taurensis) molekler filogenisi ve
populasyon yaplar hakknda rapor sunmaktadr.
Bu ama kapsamnda Trkiyenin 57 yeni lokalitesinden 157 bireyin (S. xanthoprymnus: 42
lokailte, 126 birey; S. citellus:6 lokalite, 14 birey ve S. taurensis:10 lokalite, 17 birey) mitokondrial
DNA (sitokrom-b tRNA-Thr, tRNA-Pro ve kontrol blgesi blgeleri) dizileri kullanlarak yeni
soyhatlarnn varl ve filogenileri deerlendirilmitir. Yine Trkiyenin 58 farkl lokalitesinden 143
bireyin (S. xanthoprymnus: 42 lokalite, 56 erkek ve 53 dii; S. citellus: 6 lokalite, 6 erkek ve 7
dii; S. taurensis: 10 lokalite, 12 erkek ve 9 dii) nklear DNA dizileri (X ve Y kromozom DNA)
de incelenmi ve tr ii ve trler aras genetik eitlilii ortaya konulmutur.
alma sonucunda daha nce 2007 ylnda Gndz ve di., (2007) tarafndan bulunan
haplotiplere ek olarak yeni haplotipler (Sit b iin 29 yeni haplotip; D_loop iin 47 yeni haplotip)
bulunmu, bu haplotipler elde edilen aalar zerinde gsterilmitir. Yeni soyhatlarnn varl
tespit edilmitir. Ayrca yeni trlere ait yeni lokaliteler (Tokat, Mersin, Kars) belirlenmitir. Yine bu
almada dokuz S. xanthoprymnus dii bireyinde, S. citellus bireyinde heterozigotluk olduu
tespit edilmitir.
Trler arasnda incelen X ve Y kromozom DNA bakmndan hibir ii ie girme gzlenmi
olup, bu bulgu bu trlerin gerekten de iyi birer biyolojik tr olduunu gstermektedir. Sonu
olarak Trkiyede farkl Spermophilus trnn var olduu zellikle geni bir yaylma sahip S.
xanthoprymnus ierisinde genetik eitliliin dier iki tre gre daha fazla ve daha nce yaplan
mitokondrial DNAya dayal filogeniyle genel olarak uyumlu olduu gzlenmitir. S. taurensis
ierisinde heterozigotluk bulunamamas bize S. taurensisin iyi bir biyolojik ve filogenetik tr
olduunu gstermektedir. Bunun yannda S. taurensis bireylerinde tek bir haplotipin varl
saptanm olup, bu durum trn yakn zamanda evrimsel bir darboaza maruz kald iaret
etmektedir.
Sonu olarak; bu tre ait populasyon ile ilgili zellikle koruma biyolojisi ile ilgili almalarn
yaplmasnn gereklilii ortaya karlmtr.
Anahtar Kelimeler: Spermophilus, Nkleuar DNA, mitokondrial DNA, Filocorafya, Haplotip.
340


VICIA GRUBU BTKLERDE RHZOBYAL SMBYONT SEMNN MOLEKLER
YNTEMLERLE BELRLENMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. brahim ZKO
Aratrmac: Doktora rencisi Emine Banu AYDIN
ZET
almada bakla, bezelye, mercimek ve yabani baklagillerden elde edilen Rhizobium
leguminosarum biovar. viciae izolatlar kullanlm ve Vicia grubu iinde Rhizobium-baklagil
seiciliinin olup olmadnn bakla bitkisi kullanlarak test edilmesi amalanmaktadr. zolatlarn
gruplara ayrma ilemi RAPD kullanlarak yaplmtr. Nodlasyon testi sonucunda bakla
bitkisinin hangi izolat setiini belirlemek iin ITS-PCR almas yaplmtr, seicililiinin
olduu gsterilmitir. Bu seicililiinin nedeninin nod kutusu kaynakl olup olmad aratrlm,
farkllklarnn izolat seilimde dorudan bir etkisinin olmad tespit edilmitir.
Anahtar Kelimeler: Rhizobium leguminosarum biovar. viciae, Vicia faba, Rhizobium-baklagil
seicilii, RAPD-PCR, ITS-PCR, nod kutusu.
341


FIRTINA VADS'NDEK (RZE) YAYLALARDA YAYILI GSTEREN GERANIACEAE
FAMLYASINA AT BAZI TAKSONLAR ZERNDE MORFOLOJK VE ANATOMK BR
ARATIRMA
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Glcan ENEL
Aratrmac: Doktora rencisi Gamze ZBEDEN
ZET
Geraniaceae familyas ounlukla lman alanlarda yayl gsteren tek yllk veya ok yllk
bitkilerden oluan 750 tr ve 5 cinsle (Erodium L Her. ex Aiton, Geranium L., Monsonia L.,
Sarcocaulon (DC.) Sweet and Pelargonium L Her. ex Aiton temsil edilen kozmopolit bir
familyadr. Trkiye de ise Geraniaceae familyas 4 cins ve 56 tr ile temsil edilmektedir.
Bu almada Frtna Vadisi ndeki (Rize) yaylalarda yayl gsteren Geraniaceae
familyasna ait yedi tr (Geranium purpureum, Geranium aspholoides subsb. aspholoides,
Geranium platypetalum, Geranium pyreniacum, Geranium macrostylum, Geranium sylvaticum
ve Geranium cinereum subsp. subcaulescens var. lazicum) morfolojik ve anatomik ynden
incelenmitir.
Trler arasndaki morfolojik benzerlikler sistematikte karkla sebep olmaktadr. Bu
almada taksonlarn anatomik ve mikromorfolojik zellikleri karlatrlarak, benzerlik ve
farkllklar tespit edildi. Bu karakterlerin taksonomik adan nemli olduu bulundu.
Anatomik zellikler hem k mikroskobuyla hem de taramal elektron mikroskobu (SEM) ile
incelendi.
Anahtar Kelimeler: Geraniaceae, Morfoloji, Anatomi, Mikromorfoloji.
342

CHELIDAMIC AST KOMPLEKSLERNN SENTEZLENMES, YAPILARININ ANALZ,

SPEKTROSKOPK VE DELEKTRK ZELLKLERNN NCELENMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. brahim UAR
Aratrmac: Doktora rencisi Hatice VURAL
ZET
Bu proje kapsamnda kark ligantl elidamik asit kompleksleri sentezlenerek kristal
yaplar X-nlar krnm yntemi, spektroskopik zellikleri ise IR ve UV-Vis teknikleri ile
incelenmitir. Sentezlenen komplekslerin teorik modellemeleri HF ve DFT metotlar kullanlarak
gerekletirilmitir. X-n verileri kullanlarak modellenen kompleksler optimize edilmi, titreim
frekanslar ve elektronik geileri hesaplanmtr. Hesaplamal UV-Vis almalarnda zc
etkisi PCM (Polarizable Continuum Model) teknii kullanlarak dikkate alnmtr. Ayrca
modellemeleri yaplan elidamat komplekslerinin B-DNA ile molekler (docking) kenetlenme
almalar yaplmtr.
Anahtar Kelimeler: elidamik Asit, XRD, IR, UV-Vis, HF, DFT.
343

SULFONAMID BAZLI BLEKLERN YAPISAL, SPEKTROSKOPK VE

ELEKTROKMYASAL ZELLKLERNN NCELENMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Ahmet BULUT
Aratrmac: Doktora rencisi Filiz ZTRK
ZET
Bu projede farmakolojik neme sahip sulfonamid trevlerinin metal komplekslerinin sentezi,
yapsal, spektroskopik ve elektrokimyasal zelliklerinin aratrlmasn iermektedir. almada
asetazolamid, sulfametazin ve sulfatiyazoln bulunduu alt adet kark ligantl kompleks
sentezlendi. Bu komplekslerin yapsal, spektroskopik ve elektrokimyasal zellikleri sras ile Xn Krnm (XRD), Krmz-alt Spektroskopisi (IR), Elektron Paramanyetik Rezonans
Spektroskopisi (EPR) ve Kare Dalga ve Dnml Voltametri teknii ile incelendi.
Tek kristal X-n krnm yntemi ile asetazolamid, sulfametazin ve sulfatiyazoln metal
komplekslerinin ligant komplekslerinin uzay gruplar, ligant davranlar ve kristal paketlenmesi
ile oluan etkilemeler belirlenmitir. Sentezlenen kristallerden [Cu(hydeten)2].(smz)2.3H20
bileii monoklinik sistemde P21/c uzay grubunda, [Cu(smz)2bipiridin].0.8H20 bileii monoklinik
sistemde P21/c uzay grubunda, [Ni(dien)2]-(smz)2 ortorombik sistemde Pbnb uzay grubunda,
[Cu(stz)2dien].3H20 bileii ortorombik sistemde Pna21 uzay grubunda, [Zn(stz)2dien] bileii ise
monoklinik sistemde Pc uzay grubunda kristallendii belirlenmitir.
IR spektroskopi almalarnda, elde edilen komplekslerin ve serbest ligantlarn karakteristik
titreim frekanslar belirlendi. Komplekslere ait IR spektrumlar ile kullanlan serbest ligantlarn
titreim frekanslar karlatrld. Paramanyetik merkeze sahip [Cu(hydeten)2].(smz)2.3H20,
[Cu(smz)2bipiridin].0.8H20 ve [Cu(stz)2dien].3H20 bileiklerin EPR spektrumlar dk scaklkta
ya da oda scaklnda elde edildi. Dier taraftan [Ni(dien)2].(smz)2 ve [Zn(stz)2dien]
2+
komplekslerinin EPR spektrumlar da Cu iyonu katklandrlarak elde edildi. EPR analiz
sonularndan elenmemi elektron iin tabam durumu dalga fonksiyonlar oluturuldu.
Sentezlenen komplekslerin indirgenme ykseltgenme potansiyelleri dnml ve kare
dalga voltametrisi kullanlarak belirlendi. Sulfametazin ve sulfatiyazol ieren dier komplekslerin
elektrokimyasal davran damlayan cva elektrotu kullanlarak kare dalga ve dnml
voltametri teknikleri kullanlarak incelendi.
Anahtar Kelimeler: Sulfonamid, X-n krnm, EPR, IR, Voltametri.
344


SAMSUN L VE LELERINE AT EVRESEL RNEKLERDEK (YZEY TOPRAI, SU,
MANTAR VE KARALAHANA) DOAL RADYOAKTVTENN LLMES VE BU
RADYOAKTVTEDEN KAYNAKLANAN YILLIK ETKN DOZUN BELRLENMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Hasan GM
Aratrmac: Doktora rencisi Aydan DURMU ALTIKULA
ZET
Bu alsmada, Samsun ili ve ilelerinden 195 adet evresel rnekte (115 toprak rnei, 52
su rnei, 14 mantar rnei ve 14 karalahana rnei) doal olarak bulunan radyonklitlerin
aktivite deriimleri gama-sn spektrometresi kullanlarak llm ve bu radyonklitlerden
kaynaklanan radyolojik risk, gama radyasyon doz hz, yllk etkin doz hz ve d nlama
indisleri hesaplanarak deerlendirilmitir.
Toprak rneklerinin ierdii 238U, 232Th ve 40K dogal radyonklitlerinin aktivite
deriimlerinin ortalama deerleri, srasyla 37,45,2 Bq/kg, 39,55,2 Bq/kg ve 377,133,4 Bq/kg
olarak bulunmutur. D ortamda havada sorulan gama doz hz, 57,07,6 nGy/h, buna karlk
gelen yllk etkin doz hz 70,349,27 S/y ve ds snlama indisi ise 0,300,02 olarak
hesaplanmtr. Bu bilgiler esas alnarak Samsun iline ait izoaktivite ve izodoz haritalar
oluturulmutur.
Su rneklerinin yaplan gama spektrometrik analizler neticesinde 214Pb ortalama aktivite
deriimi 0,15 Bq/l, 214Bi ortalama aktivite deriimi 0,09 Bq/l, 208Tl ortalama aktivite deriimi
0,04 Bq/l, 228Ac ortalama aktivite deriimi 0,06 Bq/l, 40K ortalama aktivite deriimi 0,49 Bq/l,
137Cs ortalama aktivite deriimi 0,06 Bq/l oldugu tespit edilmitir.
Mantar rneklerinin ierdii 238U, 232Th, 40K ve 137Csnin aktivite deriimlerinin ortalama
deerleri, srasyla 0,219 Bq/kg, 0,141 Bq/kg, 102,7 Bq/kg 0,537 Bg/kg olarak tespit edilmitir.
Karalahana rneklerinin ierdii, 238U, 232Th, 40K ve 137Csnin aktivite deriimlerinin
ortalama deerleri de, srasyla 0,138 Bq/kg, 0,151 Bq/kg, 57,26 Bq/kg ve 0,043 Bg/kg olarak
bulunmutur. Mantar ve karalahannn tketilmesi sonucunda Samsun ili ve ilelerinde yaayan
bireylerin ald yllk etkin doz hz deerlendirilmitir.
Anahtar Kelimeler: Toprak, Su, Mantar, Karalahana, evresel Radyoaktivite,
137Cs, Gama Spektrometresi, Yllk Etkin Doz Hz, D Inlama indisi.
345
238U, 232Th, 40K,


TRKYE MARTES (MARTINAE:MUSTELIDAE:CARNIVORA) CNSNN KORUMA
GENET
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Yamur ARSLAN
ZET
Kuvaternerin buzullar aras ve buzul dnglerin Palearktikteki filocorafik yapnn
ekillenmesinde nemli olduu bilinir. Palearktiktek blgede mevcut birok trde gzlenen
filocorafik farkllamalar ve genetik eitlilik rntsn anlamak iklimsel deiikliklere kar
trlerin gstermi olduu tepkileri anlamamza yardmc olur. zellikle scakl seven trler
zellikle bu bakmdan bilgi verici olabilir, nk bu trler buzul dnemlerinde populasyon
byklnde dme ve yayl alanlarnda daralma, buzullar aras dnemlerde ise yayl
alanlarnda genileme ile kar karya kalrlar. Bu alma Trkiyedeki yayl alann hemen
hemen yanstacak ekilde toplanan kayalk sansar (Martes foina)na ait 97 bireyde mitokondrial
DNA (mtDNA)nn 700 blik fragmenti ile nklear -fibrinojen genin intron 7 blgesi (FGB-I7)nin
659 blik kullanlarak yrtlmtr. Kayalk sansarnn bugnk dal, evrimsel tarihi ve
genetik farkllamasn incelemak amacyla filogenetik ve demografik analizler yrtlmtr.
mtDNA anizleri yksek oranda bir haplotip eitlii (toplam Hd = 0,9379) ve buzul ve buzullar
aras dnemlerde farkl snak alanlardan genilemeye balayan iki ana soy hatt (Bat ve
Dou)nn varln ortaya koymutur. mtDNA anizleri hem soy ii iin hem de tm veri seti iin
olduka dk bir nkleotid eitlii (Bat, = %0,285; Dou, = %0,4364% ve toplam,
=%0,7772) ortaya koymu olup, bu ya uzun sreli kk bir etkili populasyon bykln ya
da, baz demografik analizlerinin nerdii gibi keskin evrimsel darboazlar iarat etmektedir.
mtDNA verilerinin aksine, nklear verileri hemen hemen panmiktik bir yapy gstermekte olup,
bu durum byk olaslkla erkek arlkl bir dalm eklinden kaynaklanmaktadr. zetle,
verilerimiz kayalk sansar iin Trkiyenin trn korunmas ynnden ncelik verilmesi gereken
nemli bir genetik eitlilik merkezi olduunu nermektedir.
Anahtar Kelimeler: Kayalk sansar, Martes foina, Filocorafya, Molekler filogeni, Trkiye.
346


OSMANLI MODERNLEMESNDE KADIN
Proje Yrtcs: Do.Dr. Mucize NL
Aratrmac: Doktora rencisi Melike KARABACAK
ZET
19. yzyl Osmanl Devletinde siyasal, ekonomik, sosyal pek ok alanda deiimlerin
yaand bir dnemdir. Bu dnem kanunlatrma hareketlerinin de hz kazand bilinmektedir.
Bu almada Osmanlnn modernizasyon dnemi olan 19. yzylda kadn ve su ilikisi
incelenmitir. Babakanlk Osmanl Arivinden temin edilen belgeler nda su konusu
cinayet davalar ile snrlandrlm, kadnlarn sank olarak yer aldklar vakalar nizamiye
mahkemesi kaytlar nda deerlendirilmitir.
Anahtar Kelimeler: Ceza mahkemeleri, Osmanl kadnlar, katl, zehirlenme, skat- cenin.
347


ANTBYOTK OLARAK KULLANILAN BAZI LA ETKEN MADDELERN
ELEKTROKMYASAL DAVRANILARININ NCELENMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Emine COKUN
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Emel DUMAN
ZET
Bu tez almasnda, yar sentetik bir penisilin trevi olan OXAnn, Cu(II) ve Co(II) iyonlar
ile etkileimi, NaCYC yokluunda ve varlnda baz voltametrik yntemler (kare dalga ve
dnml voltametri) ve ultraviyole-grnr blge (UV-GB) spektrofotometrisi yntemi ile
incelenmitir. alma aamadan olumaktadr. Birinci aamada, OXAnn voltametrik
davran, asl civa damla elektrotta, dnml voltametri (CV) ve kare dalga voltametrisi
(SWV) yntemleriyle incelenmitir. OXAnn pik akm ve pik potansiyeli zerine destek
elektrolitin pHs ve tarama hznn etkisi aratrlmtr. Kare dalga voltametrisi ve dnml
voltametri almalarnda OXA iin iki katodik pik (-0,218 V ve -1,230 V) elde edilmi ve birinci
pikin adsorpsiyon piki, ikinci pikin ise ana pik olduu dnlmtr. Voltametrik almalarn
ikinci aamasnda OXAnn Britton-Robinson (B-R) tamponunda (pH 7,4) Cu(II) ve Co(II)
iyonlar varlnda SWV ve CV yntemleriyle voltamogramlar elde edilmitir. OXAnn bu metal
iyonlaryla oluturduu komplekslerin, kompleks kararllk sabitleri hem voltametrik yntemle
hem de UV-GB spektroskopisi ynteminden yararlanlarak hesaplanmtr.
almann nc aamasnda fizyolojik pH olan (7,4)te NaCYC varlnda OXAnn
Cu(II) ve Co(II) iyonlar ile etkileimi kare dalga ve dnml voltametri yntemleri ile
incelenmitir. Cu(II)-OXA ve Co(II)-OXA kompleks oluumunun NaCYC tarafndan
katalizlendii belirlenmitir.
Anahtar Kelimeler: Okzasilin, Sodyum siklamat, Cu(II), Co(II), Dnml Voltametri (CV),
Kare Dalga Voltametrisi (SWV), UV-GB Spektroskopisi.
348


BYOJEN AMNLERN YKSEK BASIN SIVI KROMATOGRAFS LE AYIRIMI VE UVGRNR SPEKTROFOTOMETRK TAYNLER
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Adem ASAN
Aratrmac: Doktora rencisi Bediha AKMEE
ZET
Bu almada biyojen aminlerden, histamin, kadaverin, ve tiramin iin su-metanol ortamnda
asetilaseton reaktifi ile trevlerine dntrlmesi sonucu Yksek Performansl Sv
Kromatografisi (HPLC) ynteminin kullanld yeni bir tayin yntemi gelitirildi.
Gelitirilen tayin yntemi genel olarak, bu maddelerin asetilaseton reaktifi ile kolon ncesi
trevlerine dntrlmesi, Termo Hypersil Gold ters-faz ayrm kolonu ile trevlerin bu kolonda
ayrmlarnn salanmas, daha sonra sisteme bal UV-Grnr spektrofotometre ile gerek
numunede analizlerinin yaplmas aamalarn iermektedir. HPLC sisteminde ak hz 0,9
mL/dk ve hareketli faz olarak % 35 asetonitril-su (h/h) karm kullanlarak 315 nm dalga boyuna
ayarlanan UV-Grnr spektrofotmetre ile 11 dakika iinde biyojen amin trevlerin ayrmlar iyi
bir resolusyonla baarld.
Biyojen aminlerin gzlenebilme snrlar histamin iin 0,2346 mg/L, kadaverin iin 0,0310
mg/L ve tiramin iin 0,0455 mg/L olarak bulundu. Gelitirilen yntem piyasada satlan alt farkl
elma suyu numunesine uyguland. Biyojen amin trevlerinin 20 mL elma suyundan geri
alnabilirlik % 0,13-0,82 bal standart sapma ile % 99,73-100,28 dzeylerinde olduu belirlendi.
Anahtar Kelimeler: Biyojen aminler, Asetilaseton, HPLC, UV-Grnr spektrofometre, Elma
suyu.
349


SEZYUM SEC SENSR VE POTANSYOMETRK UYGULAMALARI
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Mberra ANDA
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi mer ATLLA
ZET
Dk ve orta seviye radyoaktif atklarn imento iinde stabilize edilerek saklanmas yaygn
bir ekilde uygulanmaktadr (AIEA Technical Report, 1993; Ojovan ve ark, 2011). imentonun
kimyasal yaps iyi bilinmesine ragmen katk maddelerinin etkisi tam olarak bilinememektedir. Bu
nedenle her katk maddesi iin testlerin yaplmas gerekmektedir (Coumes ve Courtois, 2003).
Radyaoktif kirliliin kayna sadece nkleer tesisler deildir. Madenlerden, uranyum
ilemeden, nkleer silahlardan, hastanelerden, niversitelerden ve sanayiden radyoaktif kirlilik
gelmektedir (Nuclearsa, 28.02.2012,EUR 19254, 1999, Chapman ve Hooper, 2012).
Radyoaktif kirliliklerden olan Sezyum ve kobalt hem nkleer santrallerde bol miktarda
bulunmas ve hem de hastane, niversite ve sanayide kullanlmas sebebiyle nem tamaktadr
(Geleel, 2010). Kanser terapisinde, radyosyon alglama, maden ilemede ve inaat sektrnde
kullanlan 137Cs nkleer yakt iinde fizyon rn olarak bol miktarda bulunmaktadr.
Gnmzde radyoaktif atklarn saklanmas ve analizi ncelikli konular arasnda yer
almaktadr. Tpta, sanayide ve aratrma merkezlerinde kullanlan radyoaktif malzemelerden
dolay oluan radyoaktif arasnda zellikle Cs olduka nem tamaktadr. Bu almada iki farkl
tr imento kullanlarak hazrlanm beton rnekleri ierisinde stabilize edilmi Csnin leac
davran incelenmitir.
Leach testleri sonucunda; PC 42,5 ile hazrlanan beton rneklerinden salnan Cs miktarnn
PC 32,5 ile hazrlanan rneklerden salnan miktardan daha fazla olduu bulunmutur. PC 32,5
imentosu Cs saklanmas iin uygundur.Leach mekanizmasnn ayrntl aklanmas iin kat
fazda gerekleen reaksiyonlarn aydnlatlmas zerine yaplan almalarmz devam
ettirilecektir. Ayrca PC 32,5 ierisine farkl katk maddelerinin ilavesi ile Cs szmasnn
azaltlmas iin yeni almalar yaplacaktr.
350


BAZI OKSONOL BOYARMADDELERN VE METAL KOMPLEKSLERNN
ELEKTROKMYASAL DAVRANILARININ VOLTAMETRK TEKNKLERLE NCELENMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Necati MENEK
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Mge BROL
ZET
Bu almada, Oksonol 595 boyarmaddesinin ve metal komplekslerinin farkl elektrolit
ortamlarnda elektrokimyasal davranlarnn ve reaksiyon mekanizmalarnn belirlenmesi
amalanmtr. Bu amala, allan oksonol boyarmaddesinin ve bakr metali ile yapt
komplekslerinin Britton-Robinson tamponu (pH:2,0-12,0), asetat tamponu (pH: 3,5-6,0)
ortamlarnda, kare dalga voltametrisi (SWV), diferansiyel puls polarografisi (DPP), doru akm
polarografisi (DCP) ve dnml voltametri (CV) teknikleri kullanlarak, civa elektrotdaki
elektrokimyasal davranlar incelenerek karlatrmalar yaplmtr. Sonuta elde edilecek olan
boyarmadde ve bakrn kompleks pikinin olumas iin optimum artlar belirlenmi ve rapor
ierisinde sunulmutur. Bu almalar sonucunda kompleksin incelenebilmesi iin uygun pH
deeri 3,5-4,0 olarak belirlenmitir. Ayrca zelti ortam olarak asetat tamponu ortamnda daha
net pikler elde edilmitir. almalar sonucunda belirlenen optimum pH aral (3,5-4,0)
ierisinde allarak kompleksin oluum oran belirlenmeye allmtr.
Anahtar Kelimeler: Polimetin boyarmaddeler, polarografi, voltametri, reaksiyon mekanizmas.
351


2,2',2'',2'''-(BENZENE-1,2,4,5-TETRAYLTETRAKS (METLEN)) TETRAKS(SULFANEDL)
TETRAETHANAMNE EREN FTALOSYANN SENTEZ VE SPEKTROSKOPK
NCELENMES
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Pelin Safinaz SARA
ZET
Bu almada makrosiklik bileiklerinin bir yesi olan, 1,4,7-triazonan trevi ieren
makrosiklik yapdaki yeni monomerik metalsiz (H2Pc) ve metalli ftalosiyaninler (CuPc, NiPc,
CoPc, ZnPc) sentezlendi.
Anahtar Kelimeler: Ftalosiyanin, Azamakrosiklik Bileik, Monomer, Sentez.
352


SALIPAZARI (SAMSUN) LESNDE ARAZ KULLANIMININ ZAMANSAL DEM
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Muhammet BAHADIR
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Cneyt AKTA
Fen - Edebiyat Fakltesi - Corafya Blm
ZET
almada 20 Eyll 1998 ve 13 Eyll 2013 tarihli Landsat uydu grntleri kullanlarak,
uzaktan alglama teknikleri ve corafi bilgi sistemleri yntemlerinden yararlanlarak Salpazar
ilesinde arazi kullanmnn zamansal deiimi incelenmitir. ENVI 5.1 program kullanlarak
1998 ve 2013 yllarna ait uydu grntlerine grnt ileme ve grnt zenginletirme ilemleri
uygulandktan sonra kontroll snflandrma ilemi yaplmtr. Kontroll snflandrma ilemi
sonrasnda elde edilen bu grntler ArcGIS 10.2.2 program vastasyla arazi kullanm
haritalarna dntrlmtr. Bu haritalar kullanlarak Salpazarnda 1998-2013 yllar
arasndaki dnemde arazi kullanm deiimleri incelenmi ve analiz edilmitir. Uzaktan alglama
ortamna aktarlan her grnt iin orman, dikili tarm, ekili tarm, tarm d ve su yzeyleri olmak
zere be temel arazi kullanm snf belirlenmitir. 35.085 ha alan olarak belirlenen aratrma
sahasnda 1998 ylnda orman alanlar 18.065 ha alan iken 2013 ylnda 15.778 ha alana
gerileyerek %12.65 orannda azald, dikili tarm alanlar 13.295 ha alandan 16.186 ha alana
genileyerek %21.74 orannda artt grlmtr. Ekili tarm alanlar 3.051 ha alandan 2.004 ha
alana gerileyerek %34.31 orannda azald, tarm d alanlar 443 ha alandan 930 ha alana
genileyerek %114 orannda artt ve su yzeylerinin 40 ha alandan 177 ha alan genileyerek
%442.5 orannda artt tespit edilmitir. almada elde edilen analiz sonular ve istatistiksel
bilgiler arazi kullanmndaki deiimleri ortaya koymakta ve gelecee ynelik planlamalarn
yaplmas iin altlk oluturmaktadr.
Anahtar Kelimeler: Salpazar, arazi kullanm, zamansal deiim, uzaktan alglama, corafi
bilgi sistemleri.
353


BLOKLU BR TANDEM KUYRUK SSTEMNN ANALZ
Proje Yrtcs: Do.Dr. Vedat SALAM
Aratrmac: Doktora rencisi Erdin YCESOY
ZET
The aim of this paper is to analyze a tandem queueing model with two stages. The arrivals
to the first stage are Poisson stream and the service time at this stage is exponential. There is
no waiting room at first stage. The service time is hyperexponential and no waiting is allowed at
second stage. The transition probabilities and loss probabilities of this model are obtained. In
addition, the loss probability at second stage is optimized. Performance measures and the
variance of the numbers of customers of this tandem queueing model are found. It is seen that
the numbers of customers in first stage and second stage are dependent. Finally we have
simulated this queueing model. For different values of parameters, exact values, simulated
values, and optimal values of obtained performance measures of this model are numerically
shown in tables and graphs.
354


YAAMDA ANLAM VE DNDARLIK LKS
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Hseyin PEKER
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Zeliha SUBAI
lahiyat Fakltesi - Felsefe ve Din Bilimleri Blm
ZET
OM Proje Ynetim Ofisi tarafndan desteklenen bu yksek lisans tezinde (PYO.
ILH.1904.13.002) 2013-2014 eitim retim ylnda Ondokuz Mays niversitesinde eitim
gren 591 renciye Yaamda Anlam lei ve Dindarlk lei uygulanmtr. Ge ergenlik
dnemindeki genlerin yaamlarndaki anlam varl ya da aray ile dindarlk boyutlar
arasndaki ilikinin aratrld almamzda elde edilen bulgular dindarln boyutlar ile
yaamda anlamn varl arasnda anlaml ilikiler olduunu ortaya koymutur.
Aratrmayla e zamanl olarak, alma konusunda derinlemek ve gncel bilgilere
eriebilmek iin Varoluu Analiz ve Logoterapi Eitimine balanmtr. VALT eitimi iki yl
srm, eitim boyunca varoluu felsefe ve bunun psikoterapik bir yaklam olarak uygulan
hakknda bilgi salanmtr. 2013 Ekim aynda balayan eitim 2015 Mays aynda bitirme
projesi teslim edilerek baaryla sonlandrlmtr.
Anahtar Kelimeler: Yaamda anlam, dindarlk, Logoterapi.
355


ALAK RTFA GRNTLEME LE BAZI TIBB VE AROMATK BTK TRLERNN
TESBT VE MORFOLOJK GELMNN BELRLENMES
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Gkhan KAYHAN
Aratrmaclar: Do.Dr. Mehmet Serhat ODABA, Yrd.Do.Dr. Nurettin ENYER
Yrd.Do.Dr. Erhan ERGN, Yrd.Do.Dr. Recai OKTA
ZET
Tarmda gelimi lkelerde son yllarda bitki bymesinin matematiksel modellerle ifade
edilmesi zerine youn almalar yaplmaktadr. evre artlarnn (k, hava, toprak scakl
vb.) etkisi ile bitki bymesindeki deiiklikler bitki byme modelleri (rn modeli) ile ifade
edilmeye allmakta ve bitki bymesi ile verim arasndaki ilikileri ortaya koymak
amalanmaktadr. Biliim teknolojilerinin gelimesi ve her alana uygulanabilir olmas bu
matematiksel modellerin yannda bilgisayar destekli modellerin kullanlabilirliini
gstermektedir. Ayrca havadan grnt almay kolaylatran insansz hava aralarnn bilimsel
almalardaki kullanlabilirliini de gstermektedir.
Bu almada, tbbi ve aromatik bitkilerde byme ve gelime modellerinin alak irtifa
grntleme ile elde edilen fotoraflardan bilgisayar destekli grnt ileme ve makine
renme yntemleri kullanarak oluturulmutur. Bu ynyle havadan rnt tanma alannda
yaplacak dier almalara donanmsal ve kuramsal altyap oluturacak nitelikte
disiplinleraras bir alma olmutur.
Anahtar Kelimeler: Alak irtifa, grnt ileme, morfolojik zellik, tarm, yapay sinir alar.
356


TARH KPRLERN DJTAL FOTOGRAMETR LE BOYUTLU MODELNN
OLUTURULARAK DOKMANTASYONUNUN HAZIRLANMASI VE DNAMK
ANALZLERNN YAPILMASI
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Erdem EMN MARA
Aratrmaclar: Do.Dr. Kemal HACIEFENDOLU, Yrd.Do.Dr. Fahri BRNC
Ar.Gr. Gl USLU
Mhendislik Fakltesi - Harita Mhendislii Blm
ZET
Yzyllar boyunca birok medeniyetin geliimine tanklk eden Anadolu topraklar;
toplumlarn haberleme, askeri, ticaret gibi ulama dayal gereksinimlerinin salanmas
amacyla bir utan bir uca yol alar ile rlmtr. Bu sre iinde, ulam sisteminin paras
olan kprler de; ticari, iktisadi, askeri, sosyal ve kltrel konulara hizmet eden yararl yaplar
olarak, zamanla kltr tarihinin tamamlayc bir unsuru haline gelmilerdir. Tarihi eserler
gemiten gnmze gelene kadar, doal ya da doal olmayan birok tahribata maruz
kalmaktadr. Bu nedenle; kltrel mirasn korunmas ve bir sonraki kuaklar, tarih hakknda
bilgilendirmek amac ile yaplan almalar, tm dnyada gn getike hzlanmakta ve nemi
byk lde artmaktadr. Artan bu nem, kltrel miras zerine yaplan bu almalarn daha
kolay ve daha detayl olmas iin teknolojiyi de tevik etmekte, bu da kullanlan lme
sistemlerinin gelimesini salamaktadr. Tarihi yaplarn bakm ve onarm, korunmas iin altlk
olacak verilerin (rleve ve boyutlu model) hazrlanmasnda fotogrametrik yntemler uzun
yllardr kullanlmaktadr. Bu alma kapsamnda; Anadoludaki kpr mimarlnn nemli
rneklerinden biri olan Samsun ili, Vezirkpr ilesinde, stavloz ay zerinde bulunan Tarihi
Kurt Kprsnn boyutlu modellemesi yaplarak dokmantasyonu gerekletirilmitir.
Anahtar Kelimeler: Yersel fotogrametri, 3D Modelleme, Tarihi Kprler.
357


SAMPA FRMASINDA SOUTMA SIVISI GER KAZANIMI VE ATIK MKTARININ
AZALTILMASI FIRSATLARININ BELRLENMES PROJES
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. Hseyin CCE, r.Gr. Tark KOTAN,
lknur Damla BEYTEKN
ZET
Metal sonlandrma endstrisinde yzey ileme, yzey kaplama, yzey sonlandrma, boyama
ve benzeri ilemler yaplmaktadr. Metal sonlandrma endstrisinde Avrupada ve Dnya da
birok temiz retim ve kirlilik nleme almas olmasna ramen Trkiye de bu almalar ok
snrldr. Bu almada metal yzey ilemesinde kullanlan soutma svs ve bununla temasa
geen atk metal talalarnn Temiz retim yaklam erevesinde deerlendirilip, bu ksmda
uygulanabilecek En yi Teknik ve Teknolojilerin belirlenerek ekonomik ve ekolojik verimliliin
salanmas amalanmtr. Bu hedef dorultusunda Sampa endstrisinde 4 adet CNC tezgahta,
soutma svs olarak iki farkl firmann salad soutma svs kullanlarak bu kimyasallarn
teknik ve evresel performanslar incelenmitir. Yaplan almada izlenen parametreler;
soutucu ya konsantrasyonu, pH deeri, s, iletkenlik, NO 2 N, harici ya konsantrasyonu ve
toplam bakteridir. NO2 N deerinin ay sonuna doru, 10 mg/l seviyelerine kt grlmektedir.
Ayrca ya/gres ve bakteri oluumunun da olduka yksek olduu gzlenmitir ve bu koullar
proses iin uygun deildir. Tm bu parametreler soutma svs geri kazanm ve tekrar kullanm
ile mrnn uzatlmas amac ile oluturulmas dnlen merkezi artm ve besleme hatt iin
belirleyici olup, temiz retim seenekleri kapsamnda belirlenen aamalar; ktrme, filtrasyon,
ya syrma, membran filtrasyondur. Bu aamalardan yola karak laboratuvarda yaplan
ktrme, filtrasyon ve santrifj deneyleri sonucu soutma svsnda olduka yksek bulunan
askda kat madde miktarnda 1. soutma svsnda (FRC-06) % 67 lk, 2. Soutma svsnda
(FRC-17) % 64 lk bir verim salanmtr.
Anahtar Kelimeler: Temiz retim, Mevcut En yi Teknikler (MET), Metal Sonlandrma
Endstrisi, Soutma Svs Geri Kazanm.
358


DOAL VE YAPAY MALZEMELERLE OLUTURULAN REAKTF BARYER SSTEMYLE
TOPRAKTA KRLLK KONTROLNN RDELENMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Emre Burcu GNGR
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Elifcan GVEN ORAL
ZET
Sznt suyu depolama sahalarnda oluan ve sorun yaratan bir svdr. Kontrol
salanmadnda su kaynaklarna kararak evre sal zerine olumsuz etkisi olmaktadr.
Dzenli depolama sahalarnda geirimsiz taban katman ile kontrolsz olarak topraa szmas
engellenerek yeralt suyunu kirletmesi riski azalmaktadr, ancak vahi plklerde sknt uzun
yllarca devam etmektedir. Sznt sularnn tanm riskini kirletici yk azaltlarak salanmas
geirimsiz reaktif bariyer sistemlerinin kullanlmasyla mmkndr. Geirimli reaktif bariyer
sistemler, kirletici bulutunun nn keserek sahaya yaylmasna engel olan yer altna
yerletirilerek kirleticiye ayn zamanda szge grevi salayan yerinde (in-situ) artm
teknolojisidir. Kullanlacak reaktif materyallerin maliyeti dk, bariyere kolay yerletirilebilir ve
uzun mrl olmas gerekmektedir.
Yapm olduumuz tez almasnda birok doal materyal ve artklar/atklarn, geirimli
reaktif bariyer sistemi olarak kullanlabilirlii incelenmitir. Bunlar; pomza, volkanik cruf, demir
crufu, organik kompost, sepiyolit ve aktif karbondur. Deneyler, laboratuvar lekli olarak kesikli
ve srekli (kolon) almalardan olumutur. Laboratuar ortamnda gerekleen analizler; KOI,
+2
+2
+2
+2
+
+
+2
+2
pH ve EC deiimi, ar metal (Cd , Cu , Zn , Ni ) ve iyon deiimleridir (K , Na , Ca , Mg ,
+
-2
-3
NH4 , NO3 , SO4 , PO4 ). almaya reaktif materyallerin kirlilii azaltmaya ynelik herhangi bir
olumsuz etkinin olup olmadnn anlalmas iin sadece deionize suyun kullanld kr
deneyleri ile balamtr. Sz konusu bu deneyler her materyalin baz bileikleri ortama
salabilme kapasitesnini bulunduunu gstermitir. Dolaysyla ykama gibi baz n ilemler
gerek uygulamalarda dnlmelidir.
Sznt suyu ve reaktif materyal etkileimi almalarnda zamann ve kat/sv orannn etkisi
incelenmitir. Buna gre reaktif materyallerin giderim potansiyellerinin yine kirletici parametreler
ve reaktif materyal trne bal olarak deitii anlalmtr. Aktif karbon (AK), sepiyolit (SE),
volkanik cruf (VC) ve pomza (PMZ)nn birok kirleticiyi sznt suyundan giderme potansiyeli
olduu tespit edilmitir. En yksek giderim verimini aktif karbon sergilemi olsa da sepiyolit,
-3
-2
volkanik cruf ve pomzann da PO4 , SO4 , ar metaller ve organik bileikleri giderme
+
-3
potansiyeli olduu dnlmektedir. Kesikli almalar sonucunda srasyla NH4 , KOI, PO4
-3
giderim verimleri AK iin %27, %75, %100, PMZnn NO3 , KOI, PO4 giderim verimi srasyla
-3
%55, %65, %100 olarak llmtr. VCun KOI, NO3 , PO4 giderim verimi srasyla %70,
%100, %100 olarak belirlenmitir.
Laboratuvar lekli kesikli almalarn devamnda kolon almalar yaplarak saha
koullarna yaklalmaya allmtr. Genel olarak kolon almalarnda krlma erilerinin de
farkl bileikler ve materyaller iin farkl eilimleri takip ettii grlmtr. Baz parametreler iin
kolon ierisinden sznt suyunun etkisiyle gelien znme/salnmlarn azalmasyla
dzelmelerin olduu da belirlenmitir.
Anahtar Kelimeler: Geirimsiz reaktif bariyer, sznt suyu, toprak kirlilii.
359


RAFNE FINDIK YAININ KIZARTMA PERFORMANSININ BELRLENMES
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Belks TEKGLER
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Glcan KOYUNCU
ZET
Bu alma rafine fndk yann derin yada kzartma ileminde kullanlmas srasnda
fiziksel ve kimyasal zelliklerindeki deiimi belirlemek iin yaplmtr. Bunun iin Sante cinsi
patates kullanlarak, rafine fndk yanda ev tipi ve thermostat kontroll elektrikli fritzde
gerekletirilmitir. Kzartma sresince belli aralklarla ya ve patates rnekleri alnp fiziksel
ve kimyasal zellikleri incelenmitir. Analiz sresine kadar ya rnekleri buzdolabnda.
kzartlm parmak patatesler ise -18 derecede de saklanmtr. almada rafine findk yann
kzartma ncesi ve kzartma sresince renk, krlma indisi, viskozite, toplam polar madde, ya
aside kompozisyonu, tokoferol miktar, serbest asitlik miktar, peroksit says, iyot says.
dumanlanma noktas analizleri yaplmtr. Ayrca patateslerde de renk, kuru madde ve ya
analizleri yaplrrtr. Kzartma ilemlerinde 24 saatte (1440 dakika) 100 kzartma sonunda
Toplam Polar Madde (TPM) miktar %22.33 olarak bulunmutur. Rafine findk yann
dumanlanma noktas 240 derece olarak belirlenirken ilem sonucunda 211 dereceye kadar
dmtr. Toplam tokoferol ierii 6 saat (360 dakika) sonunda 406.22 ppm'den 0'a
dmtr. Ya asidi kompozisyonu incelendiinde ise 6. saatte alnan rnekte oleik asidin
trans formu olan elaidik asit ortaya km ve kzartma sresi arttka elaidik asit miktarda
art gstermitir. Peroksit says 9 saate kadar art gstermi ve daha sonra azalmaya
balamtr. Yada yaplan tm analizlerdeki deiim (renk deerlerinden L ve a hari)
istatistiksel olarak nemli bulunmutur (p<0.05). Kzartlan patateslerdeki renk deerlerinin
deiimleri (L, a ve b) istatistikse| olarak (p>0.05) nemsiz bulunmutur. Kuru madde deeri
i patateste %20 iken kzartma sonucunda %38-42 deerine kadar ulamtr Patateslerin ise
kzartma ilemi ile %7.3-8.5 arasnda ya ektii grlm, kuru maddede ya ierii ise
%17.51-22.13 arasnda deimitir. Kzartma sresince patateslerin ya ekme dzeyleri ve
kuru madde deerleri arasndaki fark istatistiksel olarak nemsiz bulunmutur (p>0.05).
Anahtar Kelimeler: Frdk Ya, Kzartma, Dumanlanma Noktas, Toplam Polar Madde.
360


KIZILIRMAK DELTASINDAK CERNEK VE BALIK GLLERNN SU VE SEDMAN
KALTE MODELLEMES
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Kbra KK
ZET
Bu almada, Kzlrmak Deltasnda yer alan s gllerden Cernek ve Balk Gllerinin su
ve sediman kalitesi lm sonularna gre, mevcut ve farkl koullardaki trofik seviye ve kalite
deiiminin model aracl ile deerlendirilmesi gerekletirlmitir. Model uygulamas iin
WASP (Su Kalitesi Analizi Simlasyon Program) eilmitir. Gllerin su ve sediman kalitesinin
eitli deikenlere bal olarak deiimi incelenerek, modelde kullanlacak katsaylarnn
modele etkisinin aratrlm ve elde edilen sonular yorumlanarak Cernek ve Balk glleri iin
eitli senaryolarn gelitirilmitir.
Anahtar Kelimeler: Kzlrmak Deltas, Cernek Gl, Balk Gl, WASP 7.5, Su ve Sediman
Kalite Modellemesi.
361


KOKULU KARA ZM (ISABELLA) MEYVESNDEN YEN TEKNOLOJLERLE ELDE
EDLEN EKSTRAKTLARIN AYRAN RETMNDE KULLANILMASI
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Muhammet DERVOLU
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Betl Sema SALTOLU
ZET
Bu almada, dk ve yksek younluklu ultrasound uygulamalarnn (20 kHz ve 35
kHz) kokulu kara zm pulpu kalitesine etkisi ile bu pulplarn katld ayranlarn duyusal,
kimyasal ve mikrobiyolojik zellikleri aratrlmtr.
Dk younluklu ultrasound destekli ekstraksiyon ile retilen kokulu kara zm
pulplarnda toplam fenolik madde miktar ve antioksidatif kapasite deerleri dikkate alnm ve
yant yzey yntemi kullanlarak ekstraksiyon koullar optimize edilmitir. stenilirlik
fonksiyonuna gre ultrasound destekli ekstraksiyonda optimum koullar 10 dakika ve %80
titreim genlii belirlenmitir. Ultrasound uygulamasnn (20 kHz) kokulu kara zm pulplarnn
antioksidan kapasitesini etkilemedii ancak toplam fenol miktar zerinde nemli etkilerde
bulunduu saptanmtr. Antosiyaninlerden malvidin en yksek (49.56 mg/L) yksek
younluklu ultrasound uygulanm meyve pulpunda tespit edilmitir. Ultrasound (20 kHz) ve
yksek younluklu ultrasound (35 kHz) tekniklerinin kokulu kara zm pulplarnda suya salnan
antasiyanin zerindeki etkisi nemsizdir. Ultrasound uygulanm kokulu kara zm pulplarnda
gallokatein 270.17, epigallokatein 79.01, katein 62.99, epikatein 5.93, resveratrol 4.5 ve
quarcetinhidrat 0.82 mg/L olarak belirlenmitir. Bu almalar dorultusunda ultrasound ilemi
uygulanm kokulu kara zm pulplar farkl oranlarda (%0, 10, 20, 30 ve 40) ayrana katlarak
fonksiyonel zellik arttrlmtr. Duyusal analizler sonucunda en ok puan %30 meyve pulpu
konsantrasyonuna sahip ayran rnekleri almlardr.
Kokulu kara zm pulpunu %30 katlarak hazrlanan ayran rneklerinde, 21 gnlk
depolama sresince herhangi bir bozulma gzlenmemitir. Depolama sresince ortalama
Lactobacillus delbrueckii ssp. bulgaricus 7.08 log kob/mL ve Streptococcus thermophilus 8.65
log kob/mL olarak tespit edilmitir.
Anahtar Kelimeler: Kokulu Kara zm, Ultrasound, Ayran, Antosiyanin, Fenolik Bileik.
362


ULTRASOUND UYGULANARAK YABAN MERSN (VACCNUM MYRTLLUS L.)'NDEN
EKSTRAKTE EDLEN DEERL BLEKLERN KEFRN DUYUSAL KALTES VE RAF
MR ZERNE ETKS
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Muhammet DERVOLU
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Mehtap ER
ZET
Bu tez almasnda, yaban mersini pulplarna ultrasonikasyon ve ultrasonik banyo
teknolojisi uygulanm, meyve pulplar katlarak yaplan kefirlerin duyusal, kimyasal ve
mikrobiyolojik zellikler incelenmitir. Ultrasonikasyon uygulanm yaban mersini pulplarnda
toplam fenolik miktar, FRAP ve EC50 deerleri gz nne alnarak ekstraksiyon koullar yant
yzey yntemiyle optimize edilmitir. Ekstraksiyon koullar iin optimum nokta %80 amplitude
ve 20 dakika tespit edilmitir. Ultrasonikasyon ve ultrasonik banyo uygulanan pulplarn
cyanidin miktarlar 2.81-3.41mg/L, malvidin miktarlar 26.21-28.11 mg/L arasnda deiim
gstermitir. Uygulanan tekniklerin, gallokatein hari baz katein trlerine etkisi nemli
bulunmutur. Pulplarn epigallokatein, katein, epikatein miktarlar srasyla 111.08-132.56
mg/L, 83.63-151.98 mg/L, 10.82-26.03 mg/L olarak tespit edilmitir. Optimum koullarda
ultrasonikasyon ve ultrasonik banyo teknikleri ile retilen pulplarn srasyla; toplam fenolik
miktar 6638.88 ve 8166.66 mg GAE/L, antioksidatif kapasite ls olarak FRAP deeri
17.04 ve 17.96 mg TE/g ve EC50 deeri 1.57 ve 1.88 mg TE/mL olarak saptanmtr. Meyveli
kefirlerde yaplan duyusal analizler sonucunda, panelistler en ok %30 meyve pulpu ilave
edilen rnekleri beenmilerdir. Optimize edilen %30 pulp ilaveli kefirlerin lactobacilli,
leuconostoc, lactococci, maya-kf saylar srasyla ortalama 8.32 log kob/mL, 6.80 log
kob/mL, 8.93 log kob/mL, 3.80 log kob/mLtespit edilmitir. Ayrca rneklerde E.coli ve koliform
bakterilerine rastlanmamtr.
Anahtar Kelimeler: Yaban Mersini, Kefir, Ultrasonikasyon, Antioksidatif Kapasite.
363


TAHN RETM SIRASINDA FZKSEL, KMYASAL VE ANTOKSDAN
ZELLKLERDEK DEM
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Yldz ala AVUOLU
ZET
Tahin, susamdan (Sesamum indicum L.) elde edilen ve lkemizde yaygn olarak tketilen bir
gda maddesidir. Bu alma, susamdan tahine kadar olan tahin retim aamalarnda meydana
gelen fiziksel, kimyasal ve antioksidan zelliklerdeki deiimleri incelemek amacyla yaplmtr.
Bu dorultuda 5 aama belirlenmi ve eitli yntemler kullanlarak analiz edilmitir.
Yaplan analizler sonucunda ham susam ve tahinde srasyla L deeri 51.45-56.40, +a
deeri 1.71-(-0.27), +b deeri 12.31-15.04; kurumadde % 95.71-99.65; sesamin 6011-9785
ppm; toplam fenolik madde 1371.88-169.22 mg/kg (k.m), FRAP 9595.41-127.68 mol/g (k.m);
DPPH giderme etkisi % 38.01-3.53 olarak bulunmutur.
alma sonucunda, hammaddenin antioksidan kapasitesinin son rne gre daha yksek
olduu tespit edilmitir. Kepek (kabuk) ksmnn ayrlmas ile antioksidan zelliklerde kayda
deer bir d grlmektedir.
Anahtar Kelimeler: Tahin, susam, sesamin, antioksidan.
364


BYOKTLE VE ATIK POLMERLERN PROLZ
Proje Yrtcs: Prof.Dr.Yksel ARDALI
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Sinem UUZ
ZET
Gnmzde hzl nfus art; tketimde zorunlu bir arta neden olmutur. Bu tketimi
karlayacak retim faaliyetleri sonucunda dnyadaki enerji kaynaklar hzla tkenmektedir.
Bunun yan sra retim faaliyetleri eitli atklarn oluumunu beraberinde getirmektedir. Sz
konusu atklarn oluumu ve gnden gne birikmesi de bu atklarn giderimini zorunlu hale
getirmitir. Yaplan bu almann amac, retim faaliyetleri sonucu oluan baz atklarn (polimer
ve biyoktle atklar gibi) azaltlmas ve deerlendirilmesidir. Bu kapsamda biyoktle ve atk
polimerlerin birlikte pirolizi incelenmitir. Bu almada, piroliz ilemi iin biyoktle at olarak
hzar tozu ve soya kabuu, atk polimer olarak da polietilen ve polipropilen seilmitir. Seilen
materyallerin karmlar halinde farkl scaklklardaki piroliz davranlar (kat, sv, gaz rn
oluumu) incelenmitir. Piroliz ilemi 550 C ve 600 Cde havasz ortamda ortamn inertliini
salamak amac ile azot gaz ak altnda sabit yatakl piroliz frn yardm ile gerekletirilmitir.
Oluan kat ve sv rnlerin elementel analizi gerekletirilerek (C, H, O, N, S) ortalama sl
deerleri hesaplanm ve sv rnn yakt olarak kullanlabilirlii aratrlmtr. Ayrca farkl
scaklklarda oluan rnlerin (kat, sv, gaz) miktarlar deerlendirilerek piroliz ileminin
dnm yolu ile atk azaltmnda kullanlabilirlii incelenmitir. Bu alma sonucunda 550 Cde
hzar tozu ve polietilenin ktlece 1:1 oranndaki karmlarnn sv piroliz rnnn sv yaktlara
benzer sl deere sahip olduu sonucuna ulalmtr.
Anahtar Kelimeler: Alternatif Enerji, Atk Azaltm, Elementel Analiz, Piroliz.
365


BOYAR MADDE ADSORBSYONUNDA HDROJEL NANOKOMPOZT KULLANIMI
Proje Yrtcs: Prof.Dr.Yksel ARDALI
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Zeynep Merve EREN
ZET
evre kirlenmesi endstriyel gelimeyle birlikte gn getike artmaktadr. Boyar maddeler
farkl endstri alanlarnda (tekstil, deri, kt ve plastik endstrisi gibi) yaygn bir biimde
kullanlmaktadr. Tekstil sektr dnyada ve lkemizde nde gelen sektrlerden birisi olup gn
getike gelimekte ve dolaysyla yksek miktarda boyar madde ieren ve tekstil sektrnden
kaynaklanan atk sular ciddi problemler yaratmaktadr. Hayatmz kolaylatrmak amacyla
retilen rnler iin, biyolojik paralanmaya kars direnli boyar maddeler zamanla daha ok
kullanlmaya balamtr. Bu boyar maddelerin ok az bir miktar bile alc ortamlarda istenmeyen
durumlara yol amaktadr. Bunun nedeni aromatik yaplarndan dolay toksik ve kanser yapc
etkilere neden olmalarnn yan sra alc ortam eer su ekosistemi ise burada gne nn
geiini nleyerek canl ortama zarar vermeleridir. Bugn lkemizde renk giderimi ile ilgili
standartlar yeterli olmamakla birlikte Avrupa Birliine uyum erevesinde giderek nem
kazanmas beklenmektedir. Boyar madde dndaki kirleticilerin ou kimyasal ve fiziksel
metotlarla giderilebilmektedir. Tekstil sektrnde birok eit boyar madde kullanlmakta olup,
asidik boya, bazik boya, reaktif boya, dispers boya bunlardan bazlardr. Dnya genelinde
bunlardan en ok kullanlan reaktif boyar maddelerdir. Bu proje kapsamnda ama, endstriyel
faaliyetler sonucu atk sularda oluan boyar madde adsorbsiyonunda akrilamid(AAM), maleik
asit(MA), montmorillonit(MMT) nanokompozitlerin kullanmn incelenmitir.
Anahtar Kelimeler: Akrilamid, maleik asit, montmorillonit, nanokompozit, adsorpsiyon.
366


ALMNYUM RETM TESS ATIKSULARININ ELEKTROKOAGLASYON LE ARITILMASI
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Nevzat BEYAZIT
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Banu TRK
ZEL
Bu almada, demir anot elik katot elektrot iftleri kullanlarak alminyum retim
tesisi atksularnn elektrokoaglasyon(EC) ile artm incelenmitir. ncelikle alma yaplacak
atksu ierisindeki ar metal konsantrasyonlar tespit edilmi, 31.12.2004 tarih ve 25687 sayl
Resmi Gazete de yaymlanarak yrrle giren Su Kirlilii Kontrol Ynetmelii Tablo.15.2 ye
gre deerlendirme yaplarak, atksudaki Alminyum(Al), Kobalt(Co), Krom(Cr) ve inko(Zn)
ar metal iyonlarnn gideriminde kullanlacak EC yntemi zerine pH, akm younluu,
elektrotlar aras mesafe, ilave edilen elektrolit miktar, zaman ve kartrma hznn etkisi gibi
parametrelerin etkisi aratrlm, maliyet analizi(tkenen anot miktar, sarf edilen enerji miktarna
esas enerji tketim bedeli ve eklenen elektrotun bedeli) yaplm ve de en uygun koullar
belirlenmitir. Dier taraftan, belirlenen koullar dorultusunda, lkemizde daha yaygn olarak
kullanlan kimyasal ktrme(CC) yntemi ile ar metal giderimi yaplarak EC yntemi ile
kyaslanmtr. Kyaslama yaplrken, EC yntemi ile artma esnasnda kullanlan Fe anot
elektrotuna karlk olarak demir slfat(FeSO4.7H2O) kullanlmtr. Kullanlan koaglant dozunun
ar metal giderim verimi zerine etkisi aratrlmtr.
Ayrca, ar metal ieren atksulardaki dier nemli bir parametre olan Kimyasal Oksijen
htiyac (KO) giderim verimi de EC artm yntemi neticesinde belirlenen uygun koullarda, EC
Yntemi ve CC Yntemi ile artm yaplarak mukayeseli olarak incelenmitir.
Anahtar Kelimeler: Elektrokoaglasyon, Metal Giderimi, Alminyum retim Tesisi.
367


PANTOGRAF MEKANZMASININ KATANERE TEMASINDA GRAFT PLAKALAR VE BAKIR
TELN TRBOLOJK ETKLEMLERNN ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Kemal YILDIZLI
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Turgay TANRIVERD
Mhendislik Fakltesi - Makina Mhendislii Blm
ZET
Bu projede, hafif rayl tama sistemlerine, kataner tellerinden (havai hat) elektrik iletimini
salayan pantograf mekanizmasndaki akm toplayc grafit plakalarnn, srtnme ve anma
davrannn aratrlmas amalanmtr. Bu kapsamda, gzergh boyunca hareketin
geometrisi, durma/kalkma, temas ekli ve yk, kuru/sulu srtnme artlar gibi balca etkenler
dikkate alnarak, geree daha yakn tribolojik koullarn oluturulabilecei niversal bir deney
tesisatnn tasarm ve imalat planlanmtr. Kurulacak dzenek sayesinde, orjinal grafit
plakalardan test numuneleri hazrlanarak, grafit yzeyinin bakr tel (kataner) ile tribolojik
etkileimi aratrlacaktr. Temas srasndaki srtnme kuvveti ve deiim trendi kaydedilerek,
grafit plakalarnn ktle kayplar belirlenecektir. Plakalarn anma mr, yk ve hza bal
hesaplanacaktr. Srtnme ve anma verileri, istatiksel olarak analiz edildikten sonra teorik bir
iliki kurularak, edeer srtnme enerjisi hesab formlize edilecektir. Bu projeden beklenen
sonular ve edinilecek deneyim, Samsun Ulatrma Anonim irketi (SAMULA) letme
Mdrl ile paylalmtr. Bylece, hafif rayl tama sistemlerinin iletiminde tribolojik etkenler
sebebi ile en ok anan, periyodik olarak deitirilmeyen; ithal ve maliyetli bir parann (grafit
plaka), anma mekanizmasnn daha gereki bir analizinin sunulmas, karakteristik ve mekanik
zelliklerinin byk ksm zmlenmitir.
Anahtar Kelimeler: Grafit plakalar, kataner tel, pantograf, triboloji.
368


GMEN KULARDAN ELDE EDLEN KENE TRLERNDE KIRIM-KONGO KANAMALI
ATE (KKKA) VRSNN ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Hakan LEBLEBCOLU
Aratrmaclar: Prof.Dr. Murat HKELEK, Prof.Dr. Cafer EROLU,
Prof.Dr. Sancar BARI, Yrd.Do.Dr. Hava YILMAZ, Prof.Dr. Murat GNAYDIN,
Ar.Gr. Akif Koray GNEY
Tp Fakltesi
ZET
Bu almada Krm Kongo Kanamal Atei (KKKA) virsnn yaylmasnda KKKA
virsnn yabani kularn rol aratrlmtr. Yaban kularn zerlerindeki keneler toplanm
ve kenelerde polimeraz zincir reaksiyonu ile virs RNA's aratrlmtr. ki kenede KKKA virs
saptanm ve bu izolatlarn Trkiye'de yaygn izolat olan CCHF" virs genotip 4 ile benzer
olduunun belirlenmesi KKKA virsnn kularla tanabileceini ve Trkiye'de grlen
epidemiden sorumlu bir faktr olabileceini dndrmtr.
Anahtar Kelimeler: Krm Kongo Kanamal Atei, Kene, Yabani Ku, G, Epidemiyoloji.
369


GS DUVARI REZEKSYONUNDA KIKIRDAK REJENERASYONU ZERNE
HPERBARK OKSJEN TEDAVSNN ETKS
Proje Yrtcs: Do.Dr. Burin ELK
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. Mehmet KEFEL, Uzm.Dr. Evin KO GLEN
Tp Fakltesi
ZET
Bu deneysel almada bir tavan modelinde hiperbarik oksijen tedavisinin perikondriyal
yatakta bulunan kkrdak rejenerasyonuna olan muhtemel etkileri deerlendirildi. Yirmi drt
Yeni Zelanda tavan, her birinde alt tavan olmak zere, drt gruba ayrld. Tm gruplarda,
her iki hemitorakstaki nc ve drdnc kostal kkrdaklar tamamen karld. Her iki
hemitorakstaki perikondriyal yataklar kapatld; ancak sol hemitoraksta, yeniden ekillendirilen
kkrdak grefti yerletirildi. Grup 1 ve grup 2 kontrol gruplar olarak seildi. Grup 3 ve 4e,
cerrahi sonras bir hafta boyunca gnde bir kez 2.5 ATA basn altnda hiperbarik oksijen
tedavisi uyguland. Cerrahi sonras grup 1 ve 3deki tavanlar ameliyat sonras drdnc
haftada ve grup 2 ve 4deki tavanlar ameliyat sonras sekizinci haftada sakrifiye edildi.
Neokondrogenez ve skar doku oluumunu deerlendirmek iin, krk iyilemesinin histolojik
deerlendirilmesinden modifiye edilmi saysal puanlama sistemi kullanld. Histopatolojik
puanlama, her bir rnek iin perikondriyal yataktaki fibrz doku ve kkrdak miktarna gre
yapld. Saysal puanlama emasna gre, grup 4n sol perikondriyal yataktaki puan, dier
gruplarla karlatrldnda, anlaml olarak yksekti (p=0.027). Ancak, bu sa perikondriyal
yatakta anlaml deildi (p=0.063). Gruplar arasnda yeni oluan kkrdak aplar asndan
anlaml bir farka rastlanmad (p>0.05).
almamz tavanlarda, cerrahi sonras hiperbarik oksijen tedavisi uygulamasnn pektus
deformitelerinin dzeltilmesinden sonra esnek ve stabil bir gs duvar elde etmek iin ok
nemli olan, perikondriyal yataktaki kondrogenezi artrdn gsterdi.
Anahtar Kelimeler: Kkrdak, gs duvar, hiperbarik oksijen tedavisi, pektus deformitesi,
rejenerasyon.
370


GEBELKTE LEVETIRASETAM VE LAMOTRJN KULLANIMIN FETS ZERNDEK
GENOTOKSK ETKLER
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Mehmet ELBSTAN
Aratrmaclar: Prof.Dr. Nurten Kara, Do.Dr. mer Faruk AYDIN,
Do.Dr. Nevin KARAKU, r.Gr.Dr. engl TURAL, Yrd.Do.Dr. Akn TEKCAN
Tp Fakltesi
ZET
Levetiracetam is a new-generation antileptic drug initially approved as an adjunctive
treatment for patients with refractory partial seizures and is now also used as a monotherapy.
The aim of this study was to evaluate the genotoxic effects of levetiracetam exposure during
pregnancy. Thirty Sprague-Dawley rats were divided into three groups. The mother rats of
groups 1 and 2 were treated with different doses of levetiracetam (25 mg/kg/d and 50 mg/kg/d)
from gestational days 1 to 18 during pregnancy. Group 3 (control group) was not treated with
any drug. In vivo sister chromatid Exchange (SCE) induction and in vivo micronucleus
formation were assessed. Bone marrow from rat pups were used for investigation. As a result
of this study, levetiracetam exposure did not alter SCE frequencies or the mean of number of
micronuclei in the prenatal period (p>0.05). Levetiracetam did not cause miscarriage during
pregnancy in mother rats. The present study highlighted fetal safety after prenatal exposure to
levetiracetam.
Anahtar Kelimeler:
micronucleus.
Levetiracetam,
prenatal
371
exposure,
sister
chromatid
exchange,


VANKOMSN DRENL ENTEROKOKLARIN, VANA, VANB DRENLERNN
GENOTPK OLARAK BELRLENMES VE PFGE YNTEM LE MOLEKLER
EPDEMYOLOJK ANALZNN YAPILMASI
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Kemal BLGN
Aratrmaclar: Prof.Dr. Murat GNAYDIN, Prof.Dr. aban ESEN,
Yrd.Do.Dr. Keramettin YANIK, Yrd.Do.Dr. Adil KARADA, Yrd.Do.Dr. Hava YILMAZ,
Mustafa GNDZ
Tp Fakltesi
ZET
Enterokoklarn esas konaklar insan ve hayvanlarn gastrointestinal sistemidir. Enterokok
enfeksiyonlarnn %60 nozokomiyaldir ve yars youn bakm nitelerinde grlmektedir.
Projemizinde, hastanemizdeki VRE dalmn, salgn ve baskn genotip olup olmadnn
tespitinin yan sra baka hastanelerden gelen hastalarn buna katksnn oran aratrlacaktr.
Projemizde Ondokuz Mays niversitesi Tp Fakltesi Hastanesinin eitli servislerinde yatan
hastalardan izole edilen vankomisin rezistan enterekoklarn (VRE) klonal dalm Pulsed-field
gel electrophoresis (PFGE) yntemi ile aratrlmtr. Ayrca farkl bir hastaneden hastanemize
sevk edilen, antibiyotik tedavisi alm ve hastanemize yat yapan hastalarda VRE varln ve
diren eidini gstermek iin GeneXpert sistemi kullanlmtr. Hastanemizde yatm olan
hastalarn rektal srnt rneklerinden izole edilen 234 E. faecium izolat, PFGE yntemi ile 60
farkl Yakn likili Genotip grubuna ayrlmtr. Bunlardan en by olan 14 numaral grup 66
su iermekte ve 42 farkl Ayn Genotip alt grubu bulunmaktadr. Sonular deerlendirildiinde
hastanemizde yatan hastalarda zaman zaman endojen floradan kaynaklanan kolonizasyonlar
grlmekle birlikte hastanemizde byk veya kk baz yakn ilikili genotipik gruplarn
yaylm gsterdikleri sylenebilmektedir. Baka hastanelerden gelen hastalara yaplan VRE
taramasnda 252 hastadan 207 tanesi negatif bulunmutur. Bu tarama sonunda toplamda 45
(%18.86) hastada VRE pozitif bulunmutur. Bunlarda 40 tanesi VanA, 5 tanesi VanB diren
genine rastlanmtr. Bu sonular bakarak, dier hastanelerden sevk edilen hastalarn
hastanemizin VRE poplasyonunu etkileyebilecek oranda olduu dnlmektedir.
Salk kurulularnn hastane enfeksiyonlaryla mcadelelerinde, hastanelerindeki
mikroorganizma dalmlarn ve bunlarn olas bula kaynaklarn belli periyotlarla tespit
etmeleri nem arz etmektedir. VRE ile mcadelede hastane iinde aseptik kurallara uymak,
izolasyon nlemlerini gelitirmek ve zellikle baka hastanelerden gelen hastalara VRE varl
asndan dikkatli yaklamak gerekmektedir.
372


MEDAL VESTBLER EKRDEKTE OKSDATF STRESLE AKTVE EDLEN TRPM2 YON
KANALLARININ ELEKTROFZYOLOJK YNTEMLERLE ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Do.Dr. Aydn HM
Aratrmaclar: Prof.Dr. Cafer MARANGOZ, Prof.Dr. Grkan ZTRK,
Prof.Dr. Ramazan BAL, Ar.Gr. Sleyman Emre KOCACAN
Tp Fakltesi
ZET
Bu almada melastatin benzeri transient reseptr potansiyeli 2 (TRPM2) iyon
kanallarnn denge sisteminin merkezi yaplarndan olan medial vestibler ekirdek
nronlarndaki varl aratrlmtr. TRPM2 iyon kanallar daha ok kalsiyuma geirgen
nonspesifik katyon kanallar olup zellikle oksidatif stres sonucu ortaya kan reaktif oksijen ve
nitrojen trleri ve ADP-riboz ile aktive olurlar ve sinir sisteminin Alzheimer ve iskemik nron
hasar gibi patolojilerinde rol oynarlar. Vestibler ekirdekler periferik vestibler yaplar olan
yarm daire kanallar ve otolitlerden aldklar duyu girdileriyle zellikle dengeden sorumlu olan
vestibulo-kollik ve vestibulo-okler reflekslere araclk ederler. Denge problemleri, dmeler,
vertigo, badnmesi, ila toksisiteleri ve yalla bal vestibler ilev kayplar sk karlalan
problemlerdir ve pek ounun ortaya kmasnda oksidatif stresin rol vardr. Bu almada
gen erikin sanlarda beyin sapndan alnan kesitlerde immunohistokimyasal yntemler
kullanlarak TRPM2 iyon kanallarnn medial vestibler ekirdek nronlarnda ekspresyonu
gsterildi. Floresan iaretli TRPM2 antikorlar ile nron gvdeleri zellikle youn olarak
boyanrken nron gvdesine yakn dentritlerde daha iddetli olmak zere dendritik uzantlarda
ve aksonlarda da pozitif boyama belirlendi. TRPM2 iyon kanal proteini iin yaplan
boyamalarda medial vestibler ekirdein ilevsel olarak da ayr nemi olan hem rostral hem
de kaudal blmlerinde de floresans gzlemlendi. Medial vestibler ekirdek nronlarda youn
olarak eksprese edilen TRPM2 iyon kanallarnn bu nronlarn deien metabolik ve oksidatif
durumlara yantlarnda hcre ii kalsiyum seviyesi ve hcrelerin depolarizasyon seviyelerini
etkileyerek hem nronlarn uyarlabilirliklerini hem de sakalm durumlarn belirleyebilirler. Bu
iyon kanallarnn yallkla ekspresyon dzeylerinin deiip deimedii ve enerji yokluunda
koruyucu grev yapan ATP bal K iyon kanallaryla birlikte bulunup bulunmadklarnn da
aratrlmas yallkla ilgili patolojilerdeki rollerinin belirlenmesi asndan nemlidir.
373


DEKSKETOPROFENN, SIAN BBRENDEK SKEM/REPERFZYON HASARINA
KARI KORUYUCU ETKS
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Ersin KKSAL
Aratrmaclar: Yrd. Do. Dr. Yasemin Burcu STN, Yrd. Do. Dr. Cengiz KAYA
Prof. Dr. Abdurrahman AKSOY, Prof. Dr. Murat YARIM
Yrd.Do.Dr. M. Ziya YILMAZ, Do. Dr. Fatih ZKAN
ZET
Renal iskemi ve reperfzyon hasar organ transplantasyonunda karlalan patolojik
durumlardandr. almamzda, bbrekte iskemi oluturduktan sonra deksketoprofenin
iskemi/reperfzyon hasar zerine olan etkinliini, biyokimyasal ve patolojik gstergeler ile
incelemeyi amaladk. 30 adet, 250-300gr arlnda wistar- albino cinsi ,erkek san
almaya alnd ve ratlar 3 gruba ayrld. alma bitiminde tm gruplarda kanda BUN, Cr,
Albumin, speroksit dismutaz (SOD), katalaz (CAT), glutatyon peroksidaz (GPX) dzeylerine
ilgili kit yardm ile bakld. Malondialdehit (MDA) dzeyine ise HPLC cihaz yardm bakld.
Bbrek lezyonlar nekroz, dejenerasyon, tubuler dilatasyon, protein silindirleri ve intersitisyel
lenfosit infiltrasyonlar ynnden deerlendirildi. CAT deksketoprofen uygulanan grupta kontrol
ve sham gruplarna gre anlaml yksek tespit edildi (p=0,015). SOD ve GPX asndan ise
gruplar arasnda anlaml farkllk saptanmad (srasyla p=0,345 ve 0,684). Doku MDA
dzeyleri gruplar arasnda benzer bulundu. Serum MDA dzeyleri ise deksketoprofen
uygulanan grupta anlaml yksek bulundu. BUN ve Cr deerleri deksketoprofen ve kontrol
gruplarnda sham grubuna gre anlaml yksek bulundu. Albumin deerleri asndan gruplar
arasnda anlaml farkllk saptanmad. Bbrek hasar skorlar deksketoprofen grubunda kontrol
ve sham grubuna gre anlaml yksekti. Kontrol grubunda dejenerasyon, tbler dilatasyon ve
protein silindirleri tespit edildi, ancak sham grubu ile istatistiksel farkllk saptanmad.
Deksketoprofen uygulanmas renal iskemi reperfzyonunda bbrek hasarn arttrd. Bu
nedenle bbrek transplantasyonu vakalarnda deksketoprofen uygulamasnn bbrek hasarn
arttrabileceini dnmekteyiz. Bununla birlikte deksketoprofenin iskemi reperfzyon
hasarndaki etkinliini belirlemek iin farkl dozlarla ileri almalarn yaplmas gerektiini de
dnmekteyiz.
Anahtar Kelimeler: Deksketoprofen, bbrek, iskemi reperfzyon hasar.
374


ORGANK FOSFORLU PESTST ZEHRLENMELERNDE OMEGA-3 YA AST VE
CURCUMN'N ETKLER
Proje Yrtcs: Do.Dr. Bahattin AVCI
Aratrmaclar: Do.Dr. Ayhan BOZKURT, Do.Dr. Trker YARDAN, Do.Dr. S. Srr BLGE,
Ar.Gr.Dr. Arzu ERDAL
Tp Fakltesi - Biyokimya
ZET
Gnlk yaammzda, zirai amala ya da ev ve i yerlerinde bcek ilac olarak yaygn
ekilde kullanlan organik fosforlu pestisitlerin (OFP) toksik etkisine maruz kalmaktayz.
almamzda, bir omega-3 ya asiti olan docosahexaenoik asit (DHA) desteinin, en sk
kullanlan OFPlerden biri olan Chlorpyrifosun (CPF) sanlarda oluturduu zehirlenme
bulgular ve oksidan/antioksidan sistem deiiklikleri zerine olas koruyucu etkilerinin
incelenmesi amalanmtr.
Deneysel protokol Ondokuz Mays niversitesi Hayvan Etik Kurulu tarafndan onaylanmtr.
Her iki cinsten eit sayda Sprague-Dawley sanlar (200-250 g) 6 eit gruba (n=7-8) ayrld.
Sanlara 5 gn boyunca DHA (50, 100 ya da 400 mg/kg dozlarnda) oral yoldan uyguland.
Altnc gn arlklar tartlan hayvanlara chlorpyrifos (279 mg/kg, s.c.) uyguland. Kontrol
grubuna DHA ve CPFun zcs (saf zeytinya) uyguland. CPF gruplarna ise 5 gn
boyunca fizyolojik tuzlu su ya da saf zeytinya uyguland. CPF uygulamasndan 24 saat sonra
tekrar tartlan sanlarn vcut slar ve lokomotor aktiviteleri lld. lmleri takiben dekapite
edilen sanlardan gvde kan, beyin ve karacier rnekleri alnarak biyokimyasal ve histolojik
deerlendirmeler iin hazrland.
Chlorpyrifos uygulamas kontrol grubuyla karlatrldnda kan rnekleri, beyin ve
karacierde malondialdehit(MDA) dzeyleri arttrrken, katalaz (CAT), superoksit dismutaz
(SOD) ve glutatyon peroksidaz (GPX) konsantrasyonlarn drd (p<0.05-0.001). Protein
oksidasyon rnleri (AOPP) sadece beyinde artt. (p<0.001). DHA, uygulanan 3 farkl dozda da
bu deiiklikleri azaltt (p<0.05-0.001). Benzer ekilde DHA, CPF uygulamas ile oluan vcut
arl, vcut ss ve lokomotor aktivitedeki dleri (p<0.001) 100 ve 400 mg/kg dozlarnda
azaltt (p<0.05-0.001). CPF ile artan histopatolojik hasar skorlar da (p<0.05-0.01), fizyolojik ve
biyokimyasal deiimlere paralel ekilde 3 farkl DHA dozunda da azald (p<0.05-0.01). Veriler
ANOVA testi ile deerlendirildi. p<0.05 istatistiksel olarak anlaml kabul edildi.
Bulgularmz, Docosahexaenoik asitin antioksidan mekanizmay destekleyerek Chlorpyrifos
ile oluan zehirlenme bulgularn azalttn dndrmektedir.
Anahtar Kelimeler: Klorpirifos, omega-3, antioksidan.
375


D VTAMN EKSKL LE RESPRATUAR DSTRES SENDROMU (RDS) GELM
ARASINDA LK VAR MIDIR?
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Abdlkerim BEDR
Aratrmaclar: Prof.Dr. Canan AYGN, Uzman Dr. Fevzi ATASEVEN
Tp Fakltesi - Biyokimya ABD
ZET
D Vitamini eksiklii olan ve olmayan prematre bebeklerde RDS skl asndan fark olup
olmadnn aratrlmas amalanmtr.
VitD eksiklii olan bebeklerde klinik seyrin ve bronkopulmoner displazi geliiminin izlenmesi
amalanmtr.
almaya Ondokuz Mays niversitesi Tp Fakltesi Yenidoan Youn Bakm servisinde
30-36 hafta arasnda doan 300 preterm bebek alnacaktr. almaya alnan bebek says son
3 yldaki topla 30-36 hafta arasnda yatan 540 hasta baz alnarak %95 gven ve % 3,9
hgr miktarna gre en az 292 rneklem rastgele olarak seilecektir. Bebein postnatal ilk
gnnde periferik kandan serum 25-OH VitD dzeyleri HPLC YNTEM LE llecektir. RDS
gelitiren ve RDS gelitirmeyen bebeklerin vitamin D dzeyleri arasnda fark karlatrlacaktr.
Ayrca bu gruplardan VitD eksiklii, VitD yetersizlii ve VitD dzeyi normal olan bebeklerin
klinik seyirleri takip edilecektir.
Anahtar Kelimeler: Vitamin D, respiratuvar distrest sendrom.
376


OTOMATZE KAN KLTRNDE REYEN MKROORGANZMALARIN HIZLI FISH
YNTEMYLE DENTFKASYONUN YAPILMASI VE KTRME YNTEMYLE
ANTBYOTK DUYARLILIININ BELRLENMES
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Keramettin YANIK
Aratrmaclar: Prof.Dr. Murat GNAYDIN, Yrd.Do.Dr. Adil KARADA
Yrd.Do.Dr. Havva YILMAZ, Yrd.Do.Dr. Kemal BLGN, Ara.Gr.Dr. Hakan ODABAI
Tp Fakltesi - Tbbi Mikrobiyoloji
ZET
Kan kltr, bakteriyemiye neden olan bakterilerin tespit edilmesi ve tanmlanmasnda
gnmzde hala yerini koruyan altn standart testtir. Kan kltr iesinde reyen bakterinin en
ksa srede tanmlanmas ve antibiyotik duyarllk sonularnn tespit edilmesi tedavinin en
nemli admn oluturmaktadr. Bu nedenle en ksa srede ve doru bir ekilde bu sonularn
elde edilmesi gerekmektedir. Klinik mikrobiyoloji laboratuarlarnda rutin kan kltr uygulamas;
pozitif sinyal veren kan kltr iesinden uygun besiyerlerine ekilir. Petriler 24 saat
inkbasyona braklr. Bir sonraki aama ise reyen kolonilerin tanmlanmas ve antibiyotik
duyarllk testlerinin yaplmasdr. Bu uygulama normal artlarda 2-3 gn srmektedir. Bu srenin
ksaltlmas zellikle youn bakm, hemato-onkoloji gibi geni spektrumlu antibiyotik tedavisi
altndaki zel hasta poplasyonu iin nem arz etmektedir. Bu hastalarda ou zaman
antibiyotik tedavilerinde kltr sonularna gre acil modifikasyonlar yaplmas gerekmektedir. Bu
nedenle hzl, gvenilir, yeni alternatif tanmlama ve antibiyotik duyarllk testlerine ihtiya
duyulmaktadr.
Sonu olarak hematoloji-onkoloji, youn bakm niteleri gibi farkl nedenlerle immn sistemi
basklanm zel hasta poplasyonuna sahip nitelerde FIHS yntemi kullanlarak yaplan
bakteri tanmlama testi sonular gvenilir, ksa srede sonu veren tedaviyi ynlendirmede
klinisyene yardmc olabilen ve dolaysyla ile hayat kurtarc bir testtir. ktrme yntemi ile
yaplan disk difzyon testleri zellikle aminoglikozit, kinolon ve kolistin, linezolid, teikoplanin,
vankomisin antibiyotiklerde gvenilir sonu vermekte olup yine 24 saat erken sonu alnmasn
salamaktadr.
Anahtar Kelimeler: Kan kltr, FISH, bakteri tanmla, disk difzyon, antibiyotik duyarllk
testleri.
377


OVER VE ENDOMETRUM KANSERLERNDE KAN GLUKOZ REGLE PROTEN 78 (GRP
78) VE HEMOKSJENAZ-1 (HO-1) DZEYLERNN BELRLENMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Gzin DEMIRA
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. Ali OKUYUCU, Prof.Dr. Abdulkerim BEDR,
Dr. Yasemin KK, Yrd.Do.Dr. Handan ELK
Tp Fakltesi - Hastalklar
ZET
Kadnlarda jinekolojik kanserler nemli salk sorunlarndan biridir. Gnmzde
hastalnn gidiini belirleyecek yeni prognostik faktrlere ve tedavide yeni ajanlara ihtiya
vardr. GRP78 proteininin ve HO-1 aktivitesinin anjiyogenez, tmr proliferasyonu, sakalm ve
metastaz ile ilikili olduu ve GRP78 ekspresyonunun ve HO-1 aktivitesinin gsterilmesinin de
tmr davran ve tedaviye yant iin bir belirte olabilecei dnlmektedir. Ayrca GRP78
ekspresyonunu bastrc tedavi kombinasyonlar rezidel tmrlerin ortadan kaldrlmas
ynnde bir yaklam sunabilmektedir (Lee AS., 2007).
Over ve endometrium kanserlerinde GRP 78 proteini immnhistokimyasal olarak
belirlenmesine karn hem bu protein hem de dzeyleri kan numunelerinde incelenmemitir.
Bu nedenle over ve endometrium kanserli hastalarn GRP 78 ve HO-1 kan dzeyleri
belirlenerek, bu proteinlerin jinekolojik kanserlerin patogenezinde yeri olup olmadn ve
prognostik bir deeri olup olmadn aratrmay amaladk.
Anahtar Kelimeler: Over kanseri, Endometrium kanseri, GRP 78, HO-1.
378


BOTULNUM TOKSN KULLANIMININ HYALURONK AST ERKL DOLGULARIN
KALICILIINA ETKLERNN ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. smail KKER
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. Veysel Polat, Ar.Gr.Dr. brahim Alper AKSAKAL,
Ara.Gr.Dr. Engin YOSMA
Tp Fakltesi - Plastik ve Rekonstrktif Cerrahi
ZET
Botulinum nrotoksin ile kas blokaj yapmann hyaluronik asit kaynakl yumuak doku
dolgularnn kalcln artrp arttrmayacann aratrlmas, Botulinum toksini gnmzde
estetik amal giriimlerin yannda birok hastalkta (Raynaud Fenomeni, Tortikollis, Tremor,
Servikaldisplazi, Strabismus, Blefarospazm) rutin olarak kullanlmaktadr. BoNT-tip A kasa
enjekte edildiinde nromskler bilekede presinaptik sinir ucundan endositozla alnr, fzyon
proteinlerini etkileyerek asetilkolin salnm inhibe eder, bu kimyasal denervasyon kasta gevek
paraliziye yol aar. Yumuak doku eksikliklerinin tedavisinde dnyada da yaygn olarak
kullanlan dolgu maddesi, hyaluronik Asit kaynakl dolgu malzemeleridir. almada kullanmay
planladmz Restylane markal dolgu FDA onayl olup, klinik olarak en sk kullanlan dolgu
malzemelerinden birisi olup, enjekte edildii yere hacim veren, gvenli bir rndr. Uygulama
sonras hacim etkisi hemen balar ve birka gn iinde ozmotik etkiyle bulunduu sahaya su
ekerek orijinal hacminin yaklak iki katna ular. Yumuak doku dolgular fagositoz yoluyla
vcuttan atlr. Molekl arlklar fagosite edilebilecekleri boyuttan byk olduu srece bu
dolgular alanda varlklarn srdrrler. Kaslarn youn olarak alt ekstremite, dudaklar,
mimik adeleleri gibi alanlara yaplan yumuak doku dolgularnn hacimlerini daha hzl
kaybettiklerine dair klinik ikayetler olmaktadr. Bu etki muhtemel olarak kaslarn srekli
hareket etmesiyle dolgularn mekanik travmaya maruz kalmas sonucu molekler olarak
paralanmalar ve fagositoza edilmelerinin kolaylamas mekanizmas ile aklanabilir. Bu
sebeple Botulinum toksin A ile geici denervasyon yaplan sahada kas hareketleri bloke
edildikten sonra dolgunun kullanlmas, hyaluronik asidin yar mrn uzatarak tekrarlama
skln drebilir ki bu da rnlerin kullanm maliyetlerini azaltr.
Anahtar Kelimeler: Botulinum Toksin, Hyaluronik Asid dolgular, Hyaluronikasid dolgularnn
kalcl.
379


VARDENAFLN PERFERK SNR YLEMES ZERNE ETKS
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Ferhat SAY
Aratrmaclar: Dr. Mehmet Yunus TMURTA, Dr. brahim Alper AKSAKAL
Yrd.Do.Dr. smail KKER
Tp Fakltesi - Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dal
ZET
Bu almada rat siyatik sinir modelinde vardenafilin periferik sinir rejenerasyonu zerine
etkisinin deerlendirilmesi amaland. Ratlar drt gruba ayrld (n:10/grup): grup 1 (vardenafil, 15
mg/kg/gn intraperitoneal, 42 gn), grup 2 (sinir anastomozu-salin), grup 3 (sinir anastomozuvardenafil, 15 mg/kg/gn intraperitoneal, 42 gn) ve grup 4 (otolog sinir grefti ile anastomozvardenafil, 15 mg/kg/gn intraperitoneal, 42 gn). Doksan gn sonra yrme yolu analizi,
elektromiyografi ve histolojik deerlendirme yapld. Doksannc gnde grup 3 siyatik fonksiyonel
indeksi grup 2 ve 4 den istatistiksel farkllk olmamakla birlikte daha iyi saptand. Grup 2 ve 4 n
ortalama p-p amplitd kontrol grubuna gre azalm saptand. Grup 3 n ortalama p-p
amplitd ile kontrol grubu arasnda istatistiksel anlaml farkllk saptanmad. Gruplar arasnda
ortalama akson says, akson alan ve miyelin klf kalnl asndan istatistiksel anlaml farkllk
saptanmad. Vaskler endotelyal byme faktr ile yaplan immnhistokimyasal boyamada
grup 3 de daha pozitif alanlar saptand. Sonu olarak almamzda fonksiyonel, EMG ve
histolojik deerlendirme sonularna gre vardenafil miyelinizasyonu ve akson saysn artrarak
periferik sinir rejenerasyonunu artrmtr. Vardenafilin rejenerasyonu artrc etkisi muhtemel
yeniden damarlanmay artrmas yolu iledir. Vardenafil ile yaplacak klinik almalar ile periferik
sinir iyilemesi zerine etkisi daha net anlalacaktr.
Anahtar Kelimeler: Fosfodiesteraz inhibitrleri, periferik sinir rejenerasyonu, vardenafil.
380


MAJOR DEPRESF BOZUKLUU OLAN OCUKLARDA ADPOSTOKN (LEPTN,
ADPONECTN, REZSTN) VE GHRELN DZEYLER
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. zgr Korhan TUNEL
Aratrmaclar: Do.Dr. Seher AKBA, Do. Dr. Biren BLGC
Tp Fakltesi - Biyokimya
ZET
Major depresif bozukluk (MDB) patofizyolojisine dair hipotezlerden birisi adipositokinler ve
ghrelin seviyesi ile depresyon arasnda iliki olduuna dair hipotezdir. Bununla birlikte bu
parametrelerin depresyondaki rolnn incelenmesinde en nemli kafa kartrc faktr olan
vcut kitle indeksinin (VK) kontrol altna alnmas gerekmektedir. nk bu parametrelerin
2
seviyesi adipose doku miktarndan etkilenmektedir. Bu yzden bu almada VK 25 kg/m ,
yalar 11-18 arasnda olan major depresyon hastalarn tedavi ncesi (MD-T) (n=30) ve
iyileme dneminde (MD-) ve salkl kontrol grubu (n=30) ile karlatrdk. Serum leptin,
adiponektin, resistin, ghrelin seviyesi ve metabolik sendrom ile ilikili parametrelerden glukoz,
insulin, insulin resistans (HOMA), trigliserid (TG), total kolesterol (TKOL) dzeylerini inceledik.
MD-T ve MD- grubunda leptin, adiponektin, resistin seviyelerinin kontrol grubundan farkl
olmadn tespit ettik. Ghrelin seviyesi ise MD- grubunda kontrol grubu ve MD-T grubuna
gre ykselmiti (p<0,05). HOMA dzeyinin MD-T grubunda kontrol grubuna gre yksek
olduunu (p<0,05) ve tedavi sonras MD- grubunda kontrol grubundan farkl olmadn
bulduk. Sonu olarak major depresyon hastalarnda adipositokin ile depresyon arasndaki iliki
tedavi ile birlikte artm ghrelin seviyesi ve buna bal gelien obesiteye bal olabilir.
Anahtar Kelimeler: Ghrelin, nslin direnci, Adipositokin, Depresyon.
381


SIANDA PENSLNLE OLUTURULAN EPLEPSYE MOLSDOMN'N ETKS
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Cafer MARANGOZ
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Sleyman Emre KOCACAN
Tp Fakltesi
ZET
Molsidomin, karacierde metabolize olarak aktif bir metabolit olan linsidomin (SIN-1)e
dnr. SIN-1 nitrik oksit (NO) salan, kararsz bir bileiktir. Bu konuda yaplan almalarn
sonular tutarsz olmasna ramen NOnun epilepsi patofizyolojisinde rol oynad
dnlmektedir. almamzn amac, molsidominin penisilin ile indklenmi epileptiform
aktivite zerine etkisini aratrmaktr Bu almada 22030 g arlnda erikin erkek Wistar
sanlar kullanld. retan anestezisi (1.25 g/kg) altnda, kafatasnn kaldrlmas ile sol serebral
korteks aa karld. Epileptiform aktivite, 500 IU penisilin G sodium tuzunun sol lateral
ventrikle mikroenjeksiyonu ile oluturuldu. Molsidominin; 50 mg/kg, 100 mg/kg, 200 mg/kg
dozlar intraperitoneal olarak penisilin G sodyum tuzu enjeksiyonundan 30 dakika nce verildi
Molsidomin (50 mg/kg), spike frekansn penisilin enjeksiyonundan sonra ilk 40 dakika
ierisinde ve 125 ile 130. dakikalar arasnda istatistiksel olarak anlaml bir ekilde azaltt
(p<0.05). Bu dn 5 ile 10. dakikalar arasnda ileri derecede anlaml olduu saptand
(p<0.001). Molsidomin (100 mg/kg), spike frekansn ilk 10 dakika ierisinde istatistiksel olarak
anlaml bir ekilde drd (p<0.05). Molsidomin (200 mg/kg), spike frekansn ilk 5 dakika
ierisinde istatistiksel olarak anlaml bir ekilde azaltt (p<0.05). Ayrca molsidominin 50 mg/kg,
100 mg/kg dozlar; epilepsy aktivitenin latens deerini istatistiksel olarak anlaml bir ekilde
uzatt (p<0.05). Molsidomin gruplar, spike frekans ve latens bakmndan kendi arasnda
karlatrld fakat anlaml bir farkllk bulunmad (p>0.05). Sunulan alma, molsidominin
penisilin ile indklenmi epileptiform aktivite zerine antikonvulsan etki oluturduunu gsterdi.
Bu sonu, NOnun endojen bir antikonvulsan madde olabileceini dndrmektedir.
Anahtar Kelimeler: Molsidomin, Nitrik Oksit, Epilepsi, Erkek Rat, Penisilin.
382


KROMOZOMAL OLMAYANPREMATURE OVARYEN YETMEZLNDE BMP15,NHA VE
FOXO3A GENLERNDEK MUTASYON SIKLIININ ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Nurten KARA
Aratrmac: Doktora rencisi Mustafa AI
Tp Fakltesi
ZET
Prematre ovaryen yetmezlii (POY) 40 yandan nce gzlenen ve toplumdaki skl %1
olan bir dzensizliktir. POY, multifaktriyel zellikte olan bir infertilite nedenidir. almada
amacmz, INHA, BMP15 ve FOXO3 gen mutasyonlar ile prematre ovaryen yetmezlik
arasndaki ilikiyi incelemektir. Bu alma, 60 POY hastas ve 60 salkl fertil olan kontrol
grubu kadn zerinde gerekletirildi. Kan rneklerinden DNA izolasyonu yapldktan sonra
INHA, BMP15 ve FOXO3 genleri iin elde edilen PCR rnlerine, DNA dizi analizi yaplarak
mutasyon taramas yapld. BMP15 geni ekzon 1'in DNA dizi analizinde, hasta grubunun
yaklak %1,7sinde 308A>G (rs41308602) homozigot missense varyasyon, %1,7sinde
insersiyon G homozigot yeni missense mutasyonun yan sra bir hastada %1,7 28C>G
heterozigot missense ve 62A>G heterozigot missense durumda iki yeni mutasyon
saptanmtr. Kontrol grubunun yaklak %1,7sinde 46T>C heterozigot missense mutasyon
gzlenmitir. INHA geni ekzon 2 iin, hasta grubunun %3,3nde 769G>A rs (12720062)
heterozigot missense varyasyonu, %1,7sinde 973G>A ve 920G>A iki yeni heterozigot
missense mutasyon gzlenmitir. Kontrol grubunun %1,7sinde ise 971G>A heterozigot yeni
bir missense mutasyon gzlenmitir. FOXO3 geni ekzon 1 iin hasta grubunda %1,7 345C>G
ve kontrol grubunda, 343C>T heterozigot iki yeni missense mutasyonun yan sra hasta
grubunda %18,3 kontrol grubunda ise %10 sklkta c.159C>T (rs11757217) sessiz varyasyon
saptanmtr.
Her gende saptanan varyasyon ve missense mutasyonlarn fonksiyonel olduu ancak
istatistiksel olarak POY ile ilikisinin olmad saptanmtr (p>0.05). INHA, BMP15, FOXO3
genleri iin incelenen populasyon says arttrldnda, daha belirleyici sonular elde
edilebilecei kanaatindeyiz.
Anahtar Kelimeler: BMP15, FOXO3, INHA gen mutasyonlar, Premature Ovaryen Yetmezlik.
383


LYAK HASTALIINDA VASKLER ENDOTEL ADEZYON MOLEKLLERNDEK
DEMN NCELENMES VE OLASI LKL FAKTRLERN DEERLENDRLMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Gnl ALTEPE
Aratrmaclar: Tpta Uzmanlk rencisi Uzm.Dr. Atakan COMBA,
Prof.Dr. Ayhan Gazi KALAYCI, Prof.Dr. Murat GNAYDIN,
Yrd.Do.Dr. Adil KARADA, Dr. zlem YCE
Tp Fakltesi
ZET
lyak hastal (H), genetik olarak yatknl olan bireylerde, diyetteki glutene kar
kalc duyarllk sonucu gelien bir immn-enteropatidir. Hnn dier otoimmn hastalklarla
birliktelii sktr. Ancak hastaln her geen gn farkl hastalklarla birliktelii bildirilmektedir.
Bunlardan en ilgi ekeni Hda ateroskleroz riskinin arttna dair yaynlar olmutur. lyak
hastalarnda bu durumun ateroskleroz iin klasik risk faktrleri (obesite, hiperlipidemi gibi) ile
deil de kronik inflamasyonla ilikili olabilecei dnlmektedir. Aterosklerozun ilk basama
vaskler endotelde vasodilatr ve vazokontrktrler aras dengenin bozularak endotel
disfonksiyonu gelimesidir. Endotel disfonksiyonu srasnda dolamda artan adezyon
moleklleri hastaln tannmasnda nemlidir, ayrca aterosklerozun oluumunda eitli
basamaklarda grev alrlar. C-Reaktif Protein (CRP) karacierde sentezlenen ve akut ve kronik
inflamatuar olaylarda ykselen bir akut faz proteinidir, son iki dekatta aterosklerozla yakn
ilikili olduu ve her basamanda grev ald saptanmtr. Bu nedenle CRPde ykselmeler
kardiyovaskler hastalklar iin prediktif olarak kabul edilmektedir.
almamz, Ondokuz Mays niversitesi Tp Fakltesi ocuk Gastroenteroloji Hepatoloji
ve Beslenme Bilim Dalnda 01.07.2012 ve 15.11.2013 tarihleri arasnda yrtld. alma iin
niversite etik kurulundan onay alnd. almann yrtld tarihler arasnda tan alan yeni
tan lyak hastalar grup 1e, en az bir yldr lyak hastal tansyla blmmzde izlenen
takipli lyak hastalar grup 2ye dahil edildi. Bilinen bir kronik hastal ve byme-gelime
gerilii olmayan, ounlukla fonksiyonel karn ars hastalarndan da kontrol grubu (grup 3)
oluturuldu. Grup 2, yk ve en son kontroldeki lyak seroloji sonularna gre glutensiz
diyetine tam uyanlar (grup 2a) ve tam uymayanlar (Grup 2b) olarak ikiye ayrld. Endotel
disfonksiyonu iin bilinen risk faktr olanlar almaya alnmad. Hastalarn yk, fizik
inceleme ve antropometrik verileri, laboratuar, endoskopi ve biyopsi sonular kaydedildi.
Hastalardan yaklak 4-5 cc kan alnarak 3000 rpm 5 dakika olarak santrifj edildi, -80C deki
derin dondurucuda sakland. alma bitiminde serum rnekleri oda ssnda zldkten
sonra soluble vascular adhesion molecule-1(Human sVCAM-1), soluble intercelluler adhesion
molecule-1 (Human sICAM-1),soluble endothelial selectin (sE-selectin) ve solubl vascular
endothelial cadherin (sVE-Cadherin) [Instant ELISA, eBioscience,Austria], yksek duyarl CRP
(hsCRP) [DRG USA] ve homocysteine [EIA Axis-shield, United Kingdom] dzeyleri
prospektse uygun olarak alld. Homosistein dzeyi yksek bulunanlar almaya alnmad.
almaya 21 yeni tan lyak (grup-1), 44 takipli lyak (grup-2) [(24 diyete tam uyumlu
(2a), 20 diyete uyumsuz (2b)] ve 51 kontrol grubu (grup-3) olmak zere toplam 116 ocuk
alnd. Altm sekizi kz (%58,6), 48i (%41,4) erkek, ya ortalamalar 9,95 yld. Antropometrik
lmlerine gre, hastalarn %89,1inde akut malntrisyon, %76,5inde kronik malntrisyon
(bodurluk), %46,1inde boy ksal vard. Atipik lyak hastalarnda tan ya daha ge,
yaknmalarnn sresi daha uzundu. On bir ya ve altndaki hastalarda tam diyet uyumu, 11
yatan byklere gre daha yksek orandayd. Tm lyak hastalarnn tan srasndaki
laboratuar verileri deerlendirildiinde %35,3nde anemi, %33,8inde demir eksiklii vard,
%28inde folat eksiklii, altsnda (%10) B12 vitamin eksiklii saptand. Grup-2a ve grup-2bnin
son kontroldeki antropometrik verileri arasnda fark bulunmad; hematolojik parametreleri
karlatrldnda her iki grupta da dzelme vard, sadece ferritin ve folat dzeyleri grup-2ada
grup-2bye gre anlaml olarak daha yksek bulundu. Serum albmin dzeyinin (4.2 gr/dL
snr iin) doku transglutaminaz antikor negatifliini gsterme duyarll %93-100, zgll
%60-77 bulundu. Grup-1deki hastalarn ortalama VCAM-1 (1320308 ng/ml), ICAM-1
(336,899ng/ml) ve E-selektin (113,970 ng/ml) dzeyleri, kontrol grubuna gre (VCAM1:1120406 ng/ml, ICAM-1: 26367 ng/ml, E-selektin 76,932 ng/ml) anlaml olarak yksekti
384

(srasyla p=0,013, p=0,025 ve p=0,007). Grup-2adaki hastalarn VCAM-1 (1050 190 ng/ml)
ve E-selektin (68,745 ng/ml) dzeyleri grup-1e gre anlaml olarak dkt (srasyla
p=0,006, p=0,0012), ICAM-1 iin fark yoktu. VE-Kaderin dzeyleri Grup-1 (2,2 ng/ml) ve grup2a (1,9 ng/ml)da kontrol grubuna (2,6) ng/ml gre dkt, ancak istatistiksel olarak anlaml
deildi. Grup 2bnin VE-Kaderin dzeyi (1,2 ng/ml) kontrol grubuna gre belirgin dkt
(p=0,01). Gruplara gre hsCRP dzeyleri arasnda fark saptanmad (p=0,61).Sk glutensiz
diyete ramen hastalarn 1/3nde byme geriliinin devam etmesi ve bunlarda ICAM-1
dzeylerinin yksek saptanmas bize bu direnli hastalarda, antikorlar negatif olsa bile ince
barsaktaki inflamasyonun devam ettiini dndrd. Bu hastalarda, ince barsak biyopsisi
ile mukozal iyilemenin deerlendirilmesi ve diyet yan sra steroid, TNF alfa blokerleri veya
anti adezyon molekl tedavileri gibi inflamasyon basklayc tedavilerin kullanm ile ilgili ileri
almalar yaplabilecei dnld.
almamzda adezyon molekllerindeki deiimler lyak hastalnda endotel
disfonksiyonu olduunu gstermitir. Bu sonu zellikle diyete uymayan hastalarda
ateroskleroz gelime riskinin arttn gstermektedir. Bu nedenle lyak hastalarna, diyete
ok sk uymalarnn yansra, sigara, obesite, sedanter yaam gibi nlenebilir risk
faktrlerinden de uzak durmalar konusunda uyarlar yaplmaldr.
Anahtar Kelimeler: lyak hastal, glutensiz diyet uyumu, VCAM-1, ICAM-1, E-selektin, VEKaderin, yksek duyarl CRP, ocuk.
385


KRONK TK BOZUKLUU VE TOURETTE SENDROMU TANISI KONULAN
OCUKLARDA REGULATUAR T HCRE DZEYLER VE SEMPTOM ALEVLENMELER
LE LKSNN NCELENMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Koray Mehmet Zeynel KARABEKROLU
Aratrmac: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Zeynep Glin YILDIRIM
Tp Fakltesi - ocuk ve Ergen Ruh Sal ve Hastalklar
ZET
Tourette sendromu (TS) ve kronik tik bozukluu (KTB) etyolojisinde immn sistemin rol
son zamanlarda aydnlatlmaya allan bir aratrma alandr. Otoimmn hastalklara benzer
ekilde tiklerin immn tolerans srelerindeki bozulmalar ile ilikili olarak ortaya ktna
inanlmaktadr. Bu almada TS veya KTB olan ocuk ve ergenlerde flow-sitometri ile
regulatuar T (Treg) hcreleri deerlendirerek salkl kontroller ile karlatrlmas ve semptom
alevlenmeleri ile Treg hcre ilikisini inceleyerek, TS ve KTB etiyolojisinde immn sistemin
rolnn aydnlatlmasna katkda bulunulmas amalanmaktadr. Bu almann sonular,
TS/KTB olgularnda salkl kontrollere gre immn sistem deiiklikleri olduunu gstermitir.
Bu bulgularn daha geni rneklemler ile tekrarlanmasna ve sz konusu immn deiikliklerin
tiklere yatknlk yaratan bir faktr olarak m yoksa tiklere yol aan ortak patolojinin bir sonucu
olarak m ortaya ktnn aydnlatlmasna ihtiya vardr.
Anahtar Kelimeler: Tourette Sendromu, Kronik Tik Bozukluu, regulatuar T lenfosit.
386


PENSLNLE OLUTURULAN EPLEPTFORM AKTVTE ZERNE APELNN ETKS
VE T- TP KALSYUM KANALLARININ ROL
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Erdal AAR
Aratrmaclar: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Durmu UAR
Prof.Dr. Mustafa AYYILDIZ, Yrd.Do.Dr. Gkhan ARSLAN, Yrd.Do.Dr. Sabiha Kbra ALICI
Tp Fakltesi - Fizyoloji
ZET
Epilepsi ani, iddetli, senkronize ve anormal elektriksel dearjlarla karakterize kronik ve
yaygn bir nrolojik bozukluktur. Epilepsi modelleri, epileptogenezin altnda yatan
mekanizmalarn daha iyi anlalmasnda temel rol oynamaktadr. Penisilin ile oluturulan nbet,
insanda gzlenen jeneralize nbetlere benzemektedir ve penisilinin nronlara eksitotoksik etkisi
azdr. Epilepsi mekanizmasnda nropeptidlerin, nromodulatrlerin, nrotransmitterlerin ve iyon
kanallarnn nemli rollerinin olduu gsterilmitir. Bu nropeptidlerden biri apelin, reseptrlerden
biri NMDA reseptrleri ve iyon kanallarndan biri de kalsiyum kanallardr. Nroprotektif etkisi
gsterilen apelin ve reseptrleri sinir sisteminde yaygn bir dalm gstermektedir. Sunulan
almada, apelin-13n penisilin ile oluturulan epileptiform aktiviteye etkisini ve bu etkide T-tipi
kalsiyum kanallarnn roln aratrmak amalanmtr. Bununla birlikte, elektrofizyolojik analiz
yntemleri kullanarak apelinerjik sistem ile NMDA sistemi arasndaki iliki aratrld. Deneylerde,
arlklar 180-240 gram olan 140 adet Wistar albino erkek san 20 gruba ayrld (n=7). ECoG
kayd iin retan anestezisi altndaki hayvanlarn kafatasna kayt elektrotu (vida) yerletirildi ve
Powerlab veri kazanm sistemine baland. Epileptiform aktivite intrakortikal (i.k.) 500 IU penisilin
enjeksiyonu ile oluturuldu ve sonrasnda 180 dakika kayt alnd. Apelin-13n 1, 5, 10, 15, 30
ve 60 glk dozlar intraserebroventrikler (i.s.v.) yoldan verildi. NMDA reseptr antagonisti
memantin (5 mg/kg) intraperitoneal (i.p.) olarak ve yksek selektif T-tipi kalsiyum kanal blokr
NNC 55-0396 (30 g) ise i.k. olarak uyguland. Penisilin ile oluturulan epileptiform aktivite
zerine apelinin 10 g, 15 g ve 30 g dozlar etkili bulundu. Apelin-13 (10 g) spike frekansn
20. ve 100. dakikalar arasnda, apelin-13 (15 g) 20. dakikadan itibaren kayt sonuna kadar ve
apelin-13 (30 g) ise 30. ve 70. dakikalar arasnda spike frekansn kontrol grubuna gre
istatistiksel olarak anlaml bir ekilde arttrd. Apelinin 15 g dozu, en etkili ve en uzun sre
epileptiform aktiviteyi arttrd iin, en etkin doz olarak belirlendi. NNC 55-0396 (30 g) kontrol
grubuna gre, spike frekansn 40. dakikadan itibaren kayt sonuna kadar azaltt. Memantin (5
mg/kg) ise kontrol grubuna gre spike frekansn 60. dakikadan itibaren azaltt. Apelin
sonrasnda NNC 55-0396 verildiinde, NNC 55-0396 apelinin prokonvulsan etkisini bloklad ve
140. dakikadan itibaren anlaml bir ekilde spike frekansn azaltt. NNC 55-0396 sonras apelin
verildiinde ise apelinin prokonvulsan etkisi hi grlmedi ve 60. dakikadan itibaren kayt sonuna
kadar spike aktivitesini anlaml derecede azaltt. Apelin sonras memantin veya memantin
sonras apelin uygulandnda spike frekansnda kontrole gre anlaml bir deiiklik saptanmad.
Memantin + NNC 55-0396 birlikte uygulandnda antikonvulsan etki, memantine ve NNC 550396ya gre daha erken (20. dakikada) ortaya kt.
Sonu olarak, apelinin penisilinle oluturulan deneysel epilepside prokonvulsan etki
gsterdii ve en etkili dozunun 15 g olduu ilk defa tespit edildi. Apelinin prokonvulsan etkisine
T-tipi kalsiyum kanallarnn araclk ettii de ilk kez gsterildi. Memantin de apelinin prokonvulsan
etkisini bloklad tespit edildi. Apelin, memantin ve NNC 55-0396 hcre dnda kendi
reseptrlerine balanarak etki gstermektedir. Hcre ierisinde ise ortak bir yola kullandklar
tahmin edilmektedir. Bu yolan ortaya karlmas iin ileri almalara ihtiya vardr.
Anahtar Kelimeler: Apelin, Epilepsi, NMDA, Penisilin, T-tipi kalsiyum kanallar.
387


OBEZ SIANLARA UYGULANAN TOPRAMATIN HPOTALAMUSTAK OBEZTE LE
LKL PROTEN VE NROPEPTT-Y DZEYLERNE ETKLERNN ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Do.Dr. Berrin Zuhal ALTUNKAYNAK
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Insu AYDIN
Tp Fakltesi - Histoloji - Embriyoloji
ZET
amzn hastal olarak grlen obezitenin giderek yaygnlamas bu hastaln
tedavisinde yeni zmler gerektiini gstermektedir. Son zamanlarda obezite tedavisi
amacyla en sk bavurulan ilalar yan etki olarak kilo kaybna sebep olan anti-epileptiklerdir.
Bununla birlikte bu ilalarn beyindeki alk tokluk merkezi olan hipotalamik ekirdekler zerine
etkisine ilikin hayvan modelinde yaplm herhangi bir almaya rastlanmamtr. Bu
almada obez sanlara uygulanan topiramatn hipotalamustaki obezite ile ilikili protein ve
nropeptit-y dzeyleri zerine etkilerinin aratrlmas amalanmtr.
Bu almada her grupta be adet hayvan bulunacak ekilde yirmi drt dii san drt eit
gruba ayrlmtr. Non-obez Kontrol, Obez Kontrol, Non-obez topiramat ve Obez topiramat
olarak adlandrlm ve obez gruplarda bulunan denekler ayn sre ierisinde %40 ya ieren
diyetle beslenerek obez olmalar salanmtr. 15 haftann sonunda tm denekler kardiyak
perfzyon ilemine tabi tutulmu ve beyin dokular karlmtr. Gerekli histolojik, stereolojik ve
biyokimyasal analizler yapldmtr.
zlenen deney prosedrnn ardndan yaplan incelemelerde nron saylar zerine
yaplan stereolojik deerlendirmede, arkuat ekirdekte tm gruplar arasnda anlaml fark
gzlemlenmitir (p<0.001). Ventromedial ekirdeklerde; non-obez kontrol grubundaki nron
saysnn tm gruplara oranla anlaml lde az olduu gzlemlenmitir (p<0.001).
Dorsomedial ekirdekte ise; obez topiramat grubunda nron saysnn obez kontrol grubuna
kyasla olduka az olduu belirlenmitir (p<0.001). mmnohistokimyasal almada, NPY
immn pozitifliinin obezitede artarken, topiramat tedavisi ile dt gsterilmitir. Ayrca
FTO protein miktarnn obezite durumunda artt topiramat tedavisi ile azald tespit edilmitir.
Obezite ile artan oksidatif stres belirtelerinin topiramat tedavisi ile azald tespit edilmitir.
Bu almadan elde edilen bulgulara gre, obezite kullanm oksidatif stres oluumuna
sebep olmaktadr. Ayrca topiramat kullanm hiptalamusun farkl blmlerini deiik ekilde
etkilemektedir. Topiramatn obezite zerindeki etki mekanizmasnn NPY ve FTO seviyesindeki
azalma ile balantl olabilecei dnlmektedir.
Anahtar Kelimeler: Topiramat, Obezite, Fto, NPY, Hipotalamus, Oksidatif Stres.
388


GEBELN GZYAI OZMOLARTES ZERNE ETKS
Proje Yrtcs: Do.Dr. nci GNGR
Aratrmac: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Mustafa DURAN
Tp Fakltesi - Gz Hastalklar
ZET
Gebeliin gzya sistemi zerine etkisinin gzya ozmolaritesi lm ve Schirmer testi
ile aratrlmas. Ondokuz Mays niversitesi Tp Fakltesi Gz Hastalklar Anabilim Dalnda
Mays 2013 - Eyll 2014 tarihleri arasnda prospektif vaka-kontrol almas olarak yapld.
almaya gebelik tans alm, ilk trimesterde olan 20-40 ya aras 30 gebe ile refraksiyon
kusuru dnda herhangi bir hastal olmayan 20-40 ya aras 30 kadn, kontrol grubu olarak
dahil edildi. almaya katlan kiilerin randomize seilen tek gzlerine TearLab ozmolarite
sistemi ile gzya ozmolaritesi lm ve gzya fonksiyon testlerinden Schimer 1 testi
uyguland. Gebe ve kontrol grubunun 15 sa ve 15 sol gzlerinden lm alnd. Her iki gruba
rutin oftalmolojik muayene, refraksiyon ve keratometri lmleri yapld. Gebelerin son
trimesterde ayn gzden lmleri tekrarland. Elde edilen lmler her iki grup arasnda ve
gebelerin trimesterleri arasnda istatistiksel olarak karlatrlarak deerlendirildi. Bu
almada, gebelerde ilk trimester ile son trimesterde gzya ozmolaritesi llm ve
Schimer testi yaplm; gebe olmayan salkl kadnlarla karlatrlmtr. Hem gzya
ozmolarite deerlerinin hem de Schirmer deerlerinin gebeliin ilerlemesi ile anlaml olarak
azald tesbit edilmitir.
Anahtar Kelimeler: Gzya ozmolaritesi, Gebelik, Schirmer testi.
389


EPGALLOKATEN GALLATIN RAT PERFORATR FLEP MODELNDE FLEP SA
KALIMINA ETKSNN ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. smail KKER
Aratrmac: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. brahim ALPER AKSAKAL
Tp Fakltesi - Plastik ve Rekonstrktif Cerrahisi
ZET
Deri flepleri, doku defekti onarmnda sk bavurulan onarm seeneklerindendir. Flep
cerrahisinde baarl bir onarm iin flebin beslenme yetenei olduka nemlidir. Son yllarda
plastik cerrahide doku kayplarnn onarlmasnda perforatr flepler giderek artan sklkta
kullanlmaktadr. Perforatr fleplerde meydana gelen kayplar, tedavi sresi ve maliyetinin
yannda morbiditeyi de artrmaktadr. Epigallokatein gallat (EGKG) maddesi yeil ayn iinde
doal olarak bulunan bir maddedir. Bu almada EGKG maddesinin perforatr flep
yaayabilirliine olan etkileri aratrlmaktadr. almada 40 adet sanda sperior derin
epigastrik arter ikinci kranial perforatr bazl 4 cm x 6 cm boyutlarnda perforatr deri flebi
kaldrld. Btn gruplarda flepler kaldrlp tekrar yerine adapte edildi. Birinci grupta hibir ila
uygulanmad ve bu grup kontrol grubu olarak adlandrld. kinci grupta flep iine 40 mg/kg
dozda EGKG uyguland ve bu grup flep enjeksiyon grubu olarak adlandrld. nc grupta
oral yoldan 100 mg/kg EGKG verildi ve grup gavaj grubu olarak adlandrld. Drdnc grupta
EGKG intraperitoneal olarak 50 mg/kg dozdan verildi ve grup periton grubu olarak adlandrld.
lalar cerrahiden bir gn nce balanacak ekilde gnde tek doz olarak uyguland. almada
cerrahi sonras 7. gnde ekilen fotoraflarda fleplerin yaayan alanlar lld, bu alanlar
istatistiksel olarak tek ynl varyans analizi karlatrld. Ayrca alnan doku rnekleri histolojik
olarak deerlendirildi. Gruplarda ortalama yaayan flep ve kontrakte flep alanlar srasyla;
kontrol grubunda 9,15/12,01 cm2 , flep iine verilen grupta 4,59/16,46 cm2 , oral olarak verilen
grupta 11,56/11,20 cm2 , intraperitoneal olarak verilen grup 11,65/10,77 cm2 olarak lld.
Flep iine enjeksiyon grubu, flep kontraksiyonu ve yaayan alan asndan tm dier
gruplardan istatistiksel olarak anlaml olacak ekilde daha kt sonular verdi. Periton iine
enjeksiyon ve gavaj gruplarnn flep viyabilite deerleri ise kontrol grubu deerlerinden anlaml
ekilde daha iyiydi. Histolojik olarak spesmenlerde epidermis, papiller dermis ve kapiller doku
hacimleri deerlendirildi. Kontrol grubu ile kyaslandnda flep grubunda epidermis ve papiller
dermis hacimlerin anlaml ekilde artt (p=0,03), ancak gavaj ve periton grubunda bu
hacimlerin kontrol grubuna gre anlaml ekilde azald grld (p=0,04) Kapiller doku
hacimlerinin ise btn deney gruplarnda kontrol grubuna gre azalm olduu tespit edildi.
Sonu olarak bu deneysel almada oral ve intraperitoneal olarak verilen EGKG
maddesinin kontrol grubuna oranla flep yaayabilirliini arttrd ancak maddenin dorudan
flep iine verilmesinin olumlu etki yaratmann aksine flep sakalmn azaltt tespit edildi.
Perforatr flep yaplan olgularda cerrahi nce ve sonrasnda hastalarn yeil ay tketmesinin
flep viyabilitesine olumlu etkileri olduu iin yeil ay imelerini neriyoruz.
Anahtar Kelimeler: Perforatr flep, Flep yaayabilirlii, Epigallokatein Gallat, EGK.
390


ACL SERVSTE NON-TRAVMATK SUBARAKNOD KANAMA TANISI ALAN
HASTALARDA HASTALIIN KLNK DDET LE NESFATN 1, LEPTN, GHRELN VE
TNF-? DZEYLER ARASINDAK LK
Proje Yrtcs: Do.Dr. Ahmet BAYDIN
Aratrmac: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Metin OCAK
Tp Fakltesi - Acil Tp
ZET
Beyinde subaraknoid mesafe ierisine genellikle arteryel nadiren de venz nedenlere bal
olarak meydana gelen kanamaya subaraknoid kanama (SAK) denilmektedir. Morbidite ve
mortalitesi yksek olan bu klinik durumun tansnn erken konulmas ve tedavisinin erken
planlanmas prognoz asndan hayati neme sahiptir. Bu nedenle erken tan koyabilmek ve
mortaliteyi azaltabilmek iin grntleme yntemlerine ilaveten molekler biyobelirtelere
gereksinim vardr. Yaplan son almalarda Nesfatin-1, Leptin ve Ghrelinin bir inflamasyon
sebebi olan SAKda etkileri olabilecei bildirilmektedir. Bu almann amac spontan SAK ile
acil servise bavuran hastalardaki serum Nesfatin-1, Leptin ve Ghrelin seviyelerinin klinik
iddet ve hastane ii mortaliteyle ilikisini aratrmaktr. Subaraknoid kanamal hastalarda
serum Leptin seviyesi artmakta, Ghrelin seviyesi azalmakta, Nesfatin-1 seviyesi ise
deimemektedir. Hastalarn serum Leptin, Ghrelin ve Nesfatin-1 seviyelerinin klinik iddet ve
hastane ii mortaliteyle bir ilikisi bulunmamaktadr.
Anahtar Kelimeler: Ghrelin, Leptin, Nesfatin-1, Subaraknoid kanama.
391


KRONK BBREK YETERSZL OLAN HASTALARDA FARKLI TEDAV
STRATEJLERNN SOL VENTRKL MYOKART DEFORMASYON PARAMETRELER
ZERNE ETKS
Proje Yrtcs: Do.Dr.Okan GLEL
Aratrmac: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Ufuk YILDIRIM, Uzm.Dr. Alay EK,
Do.Dr. Melda DLEK, Prof.Dr. Sabri DEMRCAN, Prof.Dr. Mahmut AHN
Tp Fak Fakltesi - Kardiyoloji
ZET
KVH, KBH olanlarda lmn nde gelen nedenlerinden bir tanesidir. Bbrek nakli diyaliz
ile kyaslandnda kardiyovaskler lm riskini azaltmaktadr, ancak nakil sonrasnda kardiyak
fonksiyonlarn durumu ile ilgili olarak literatrde elikili sonular mevcuttur. almamzda;
prediyaliz dnemdeki KBH, hemodiyaliz tedavisi uygulanan KBH ve bbrek nakli yaplan KBH
olan hastalarda bu farkl tedavi stratejilerinin kardiyak fonksiyonlar zerindeki olas etkilerini
STE ile kyaslamay amaladk.
Baarl bbrek nakli yaplan hastalarn sol ventrikl fonksiyonlar da dzelme
eilimindedir, hemodiyaliz tedavisi uygulanan hastalarn ise prediyaliz dnemdeki hastalar ile
kyaslandnda sol ventrikl fonksiyonlar daha kt grnmektedir.
Anahtar Kelimeler: Kronik bbrek hastal, Speckle tracking ekokardiyografi, Miyokart
deformasyon parametreleri, Strain, Strain rate.
392


AKROMYOPLAST OPERASYONU OLACAK SUBAKROMYAL MPNGEMENT
SENDROMLU HASTALARDA YLEMENN AKROMYON VOLMLERNDEK AZALMA LE
LKS
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Ahmet PKN
Aratrmac: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Serdar ULUSOY
Tp Fakltesi - Ortopedi ve Travmatoloji
ZET
Kliniimizde omuz impingement sendromunda artroskopik subakromial dekompresyon
baaryla uygulanmaktadr. Literatr incelediimizde ak ve artroskopik yntemler arasnda
uzun dnem sonular arasnda fark grlmemektedir. Ancak kaynaklara baktmz zaman
yaplan akromiyon rezeksiyonunun miktaryla ilgili kstl bilgi bulunmaktadr. Daha nce yaplan
almalar genellikle subakromiyal mesafenin radyografik deerlendirmelerle llmesi bu
konuda daha tarafsz ve objektif yntemlerle yaplacak almalara ihtiya duyulduunu
gstermektedir. Biz almamzda artroskopik akromiyoplasti srasnda rezeke edilen kemik
volm ile hastann fonksiyonel iyilemesi ve ar skoru arasnda korelasyon olup olmadn
aratrmay hedefledik.
Kliniimize bavuran hastalar arasndan, yaplan artroskopik deerlendirmede stage 2
impingement sendromu tans koyduumuz 40 hasta (yaplan power analizine gre
belirlenmitir), almamza dahil edilmitir. Bu hastalarn ameliyat ncesi ve ameliyat sonras 6.
aydaki Constant skorlar ve VAS skorlar kaydedildi. Hastalarn pre op ve post op 6. aydaki MR
grntlerinden uygun sekanslar seildi ve image J program yardmyla Cavalieri Prensibi
kullanlarak akromiyon volmleri lld. Koronal oblik kesitlerde akromiyolkavikuler eklemin
lateralinde kalan kesitler kullanlarak lm standardize edildi. Cavalieri Prensibi ile ilgili yaplan
almalarda MRG ve BT kesitlerinde 8 ila 15 kesitin volm lm iin yeterli olduu
130,131
grlmektedir.
Bizim almamzda ltmz blge de ortalama 3,5 mm kalnlndaki
kesitler iin bu prensibe uygun grlmektedir.
Literatr incelendiinde radyografik yntemlerle yaplm almalarda rezeke edilen
akromiyon miktar ile ar ve fonksiyonel skorlamalar arasnda herhangi bir korelasyon
98,192
saptanmad grlmektedir.
Bizim almamzda ise rezeke edilen miktarla Constant skoru
ve VAS skoru arasnda anlaml korelasyon olduu gze arpmaktadr.
Anahtar Kelimeler:mpingement, subakromiyal dekompresyon, volm.
393


SIANLARDA TERMAL YANIK MODELNDE YA GREFT LE PRP (TROMBOSTTEN
ZENGN PLAZMA) UYGULAMALARININ YARA YLEMES ZERNE ETKLERNN
ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Do.Dr. Tekin MEK
Aratrmac: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Asef ABDULLAYEV
Tp Fakltesi - Plastik ve Rekonstrftik Cerrrahisi
ZET
Yank tedavisinde ncelikli ama, bireyin bir an nce sosyal yaama dnmesini
salayacak ekilde iyilemeyi hzlandrmak ve tedavi maliyetini drmektir. yi bir yara
iyilemesi iin uygun koullarnn salanmas ve olabildiince komplikasyonlarn azaltlmas da
tedavinin temel hareket noktasdr. Yara blgesinde vasklaritenin arttrlmas ve iyilemeden
sorumlu hcresel elemanlarn younluunun arttrlmas da iyilemeyi hzlandrarak
komplikasyonlarn nne geilmesinde byk nem arz eder. Kemik ilii dnda vcutta bir
ok dokuda bulunabilen mezenkimal kk hcreler ve PRP ierisindeki byme faktrleri, yara
iyilemesi asndan optimal beklentileri karlayacak zelliklere sahiptir. Ya dokusunun
stromal vaskler fraksiyonu (SVF), mezenkimal kk hcreler asndan olduka zengin ve elde
edilmesi olduka kolay bir ya doku komponentidir. Yank yaralarnn tedavisinde, iyilemeyi
hzlandrmas iin SVF ve PRP zerinde yrtlen deneysel ve klinik almalar halen
srmekte ise de bu iki materyalin yann hangi dneminde nasl etkileri olduu ve kombine
kullanmlarnda ki etkinlikleri tam olarak bilinmemektedir. almamzda; yank yaralarnn
erken, erken ge ve ge dneminde uygulanan SVF ve PRPnin, iyileme zerine olan
etkilerinin aratrlmas amalanmtr. Bu amala, toplam 45 adet Sprague-Dawley cinsi dii
san kullanld. Deneklerin srtlarnda bir taraf kontrol taraf olacak ekilde sal sollu 15 mm
apnda iki adet derin dermal yank lezyonu oluturuldu. 1. Grupta sanlarn inguinal ya
yastkklar alnarak elde edilen 0,2 ml SVF kullanld. 2. Gruptaki sanlarda kuyruk
venlerinden alnan 1,5 ml kandan 0,2 ml PRP hazrlanarak kullanld. 3. Grupta ikisi kombine
kullanld. Deney sann sol taraf yank lezyonuna 1. hafta (erken dnem), 2. hafta (erken ge
dnem) ve 3. hafta (ge dnem) intradermal plana toplam 0,2 ml olacak ekilde uyguland. 3.
Gruba her ikisi toplam 0,4 ml olarak SVF ve PRP kombine (SPRP) ekilde uyguland. Her
sann sa kontrol taraflarna ise ayn hacimde serum fizyolojik uyguland. 4. Haftada alnan
spesmenlerde vasklarite, epidermis hacmi, ba doku infiltrayonu ve yank hacimleri lld.
SPRP grubunda vasklaritenin sadece SVF ve PRPye gre daha fazla artt, epitelizasyonun
daha hzl gerekletii, yank hacminin daha hzl kld saptand. 13 Bu nokradan
hareketle yank iyilemesinde SVF ile PRPnin kombine kullanm ile daha iyi fonksiyonel
sonular alnabileceini syleyebiliriz.
Anahtar Kelimeler: Yank, stromal vaskler fraksiyonu, trombositten zengin plazma,
mezenkimal kk hcre, neoanjiogenez, epitelizasyon, yank hacmi, ba dokusu.
394


LSERATF KOLT HASTALIINDA KATALAZ GEN C262T POLMORFZMNN ETKS
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Hasan BACI
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Nafiseh Nesbat MOHAMMAD
Tp Fakltesi - Tbbi Biyoloji
ZET
Reaktif oksijen trleri (ROT) hcresel metabolizmann yan rnlerindendir ve hcre
fizyolojisinde nemli rol oynarlar. Katalaz enzimi ROS ile mcadelede ok nemli bir role
sahiptir. Katalaz (CAT) geninin promotor blgesindeki yaygn bir polimorfizm (C-262T), genin
ifadesini deitirmenin yan sra kandaki katalaz dzeyini de deitirir ve insanda bir takm
hastalklara yol aar. lseratif kolit (K), kaln barsan inflamatuvar bir hastaldr ve oksidatif
stres tarafndan etkilendii bilinmektedir. Bu almada CAT C-262T polimorfizminin K ile
ilikisini ve -262C/T polimorfizminin hastalk iin bir risk faktr oluturup oluturmadn
aratrmay amaladk. Karadeniz Blgesinde ilk defa yaplan bu almada, lseratif kolit ile
katalaz geninin -262C/T polimorfizmi arasnda iliki saptanmamtr. Sonularmzn
dorulanmas iin konuyla ilgili yeni almalara ihtiya vardr.
Anahtar Kelimeler: lseratif kolit, Reaktif oksijen trleri, Katalaz, Gen polimorfizmi.
395


ROMATOD ARTRTL HASTALARINDA ANT-SA ANTKORUNUN TANISAL VE
PROGNOSTK DEER
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Ayhan BLGC
Aratrmac: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Serap Gencer TEKN
Tp Fakltesi - Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon
ZET
Romatoid artritli (RA) hastalarda Anti-Sa (Anti-sitrline vimentin ) otoantikorunun, tansal
deerini, hastalk aktivitesi ve radyolojik hasar ile ilikisini aratrmay amaladk. almaya
ACR/ EULAR 2010 RA snflama kriterlerine gre 69 RA hastas ve hasta grubu ile ya ve
cinsiyet asndan uyumlu 50 salkl kontrol alnd. almaya katlan hastalara balangta ve
3.ayda klinik ve laboratuar deerlendirme yapld. Hastalk aktivitesinin deerlendirilmesinde
DAS28, klinik hastalk aktivite indeksi (CDA), basitletirilmi hastalk aktivite indeksi (SDA),
kullanld. Ar vizel analog skala (VAS), fonksiyonel durum HAQ (Salk Deerlendirme
Anketi), yaam kalitesi ise ksa-form (SF)-36 ile deerlendirildi. Hastalarn el radyografleri
balangta Modifiye Total Sharp Skoru (mTSS) kullanlarak deerlendirildi. Hasta ve kontrol
grubundan balangta RF ve Anti-CCP bakld. Anti Sa iin kan rnekleri hasta grupta balang
ve 3. ay, kontrol grubu iin ise bir kez alnarak serumlarna ayrld ve rnekler analiz gnne
kadar -80Cde sakland. EUROIMMUN SA-Antibodies ELSA kiti kullanlarak alld.
Anti Sann zgll(%100) ve pozitif prediktif deerini (%100) anti-CCP den (%84.1,
70.4) daha yksek saptand. Anti- Sa pozitiflii ile SF-36nn baz alt parametreleri dnda
hastalk aktivitesi ve prognoz arasnda iliki saptanmad. RA hastalarnda anti-Sa, anti-CCPye
ek olarak tansal test olarak kullanlabilir.
Anahtar Kelimeler: Romatoid Artrit (RA), anti-CCP, anti-Sa, RF (Romatoid faktr).
396


ENDOSKOPK SNS CERRAHS SONRASI ORAL PROPOLS UYGULAMASININ
MUKOZAL YARA YLEMESNE ETKS
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr.Senem engel KURNAZ
Aratrmac: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Esra KAVAZ
Tp Fakltesi - KBB
ZET
Bu almann amac; endoskopik sins cerrahisi sonras sistemik propolis uygulamasnn
yara iyilemesi zerine etkisini tavan modelinde gstermektir. 24 adet Yeni Zelenda tavan
tm gruplar 8 adet denek ierecek ekilde 3 gruba ayrld. Birinci ve ikinci gruptaki tm
tavanlarn bilateral ventral nazal konkalarna 3 mm punch forceps ile mukozal hasar
oluturuldu. 1. Grubun(alma grubu) diyetine cerrahiden itibaren 14 gn boyunca 75
mg/kg/gn oral propolis eklendi. 2. Grup(kontrol grubu) ise normal diyet ise beslendi. 3. Grup
ise negatif kontrol grubu olarak belirlendi ve herhangi bir cerrahi mdahale veya diyet destei
uygulanmad. almann 14. gnnde tm tavanlar sakrifiye edildi. Deneklerin sol nazal
pasajlar hemotoksilen eozin ve mason trikrom boyama ile histopatolojik olarak deerlendirildi.
Sa nazal pasaj mukozas ile soyularak Yksek Performansl Likit Kromatografi(HPLC)yntemi
ile ya dokuda hidroksiprolin dzeyi mg/g cinsinden lld. Her iki grup karlatrldnda;
alma grubunda mukozal iyilemenin ve hidroksiprolinin dier gruba gre daha fazla olduu
grlm, ancak istatistiksel olarak anlaml fark saptanmamtr.
Oral propolisin nazal mukozal iyilemeyi olumlu etkiledii gsterilmitir. Ancak daha fazla
denek ve daha yksek doz propolis ile yaplacak almalara ihtiya vardr
Anahtar Kelimeler: Sins cerrahisi, yara iyilemesi, propolis.
397


OCUK ACL SERVSNE BAVURAN TOPLUM KKENL PNMON VAKALARINDA
KLNK DDETN PRO-ADRENOMEDULLN VE IL-1? DZEY LE OLAN LKSNN
ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Do.Dr. Ahmet GZEL
Aratrmac: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Muhammet Furkan KORKMAZ
Tp Fakltesi - ocuk Sal ve Hastalklar
ZET
ocuklarda toplum kkenli pnmoni (TKP) zellikle gelimekte olan lkelerde en nemli
mortalite ve morbidite nedenlerinden biridir. Bu nedenle pnmoni varln tespit etmek ve
iddetini belirlemek klinisyenler iin olduka nemlidir. Bu amala son yllarda zellikle erikin
hastalarda yeni biyobelirteler aratrlmaktadr. Bu yeni biyobelirtelerden pro-adrenomedullin
(pro-ADM) ve interlkin-1 (IL-1)nn ocuklarda TKP iin prognostik potansiyeli olduu
dnlmektedir. Bu almann amac TKP hastas ocuklarda pro-ADM ve IL-1 seviyeleri ile
hastalk iddeti arasndaki ilikiyi aratrmaktr. ocukluk a TKP tansna sahip hastalarda
serum Pro-ADM ve IL-1 dzeylerinin lm hastaln iddetini belirlemede yol gsterici
olabilir. Ayrca bu biyobelirteler komplikasyon geliimini ngrmede, giriim gerekliliinin
tayininde ve youn bakm yat ihtiyac kararnda klinisyene yardmc olabilirler.
Anahtar Kelimeler: Proadrenomedullin, interlkin-1, toplum kkenli pnmoni, ocuk acil.
398


PRMER OVARAN VE PRMER UTERUS SERZ ADENOKARSNOMLARININ AYIRICI
TANISI N MMNHSTOKMYASAL BELRLEYCLER: ER, WT1, BRAF,FOXM1
Proje Yrtcs: Do.Dr. Mehmet KEFEL
Aratrmac: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Fatma Zeynep ZEN
Tp Fakltesi - Patoloji
ZET
Ama: Overin serz adenokarsinomlar (OSA) ve endometriyumun serz
adenokarsinomlar (ESA) yaygn invazyon ve erken metastaz gsteren tmrlerdir. Tan
srasnda baz vakalarda e zamanl hem overlerde hem de endometriyumda tmr vardr.
Morfolojik olarak da benzer olan bu tmrler farkl biyolojik davrana ve farkl tedavi
algoritmalarna sahiptir. almamzda over ve endometriyum serz adenokarsinomlarnn
ayrc tans iin ER, WT1, BRAF ve FOXM1 gibi belirtelerin tansal deeri aratrlm ve
tedavi aamasnda farkllklar ieren bu iki tmr iin uygulanacak etkin ve doru tedavi
ansnn elde edilmesi hedeflenmitir.
Gere ve yntem: 2008-2014 yllar arasnda Ondokuz Mays niversitesi Tp Fakltesi
Patoloji Anabilim Dalnda tan alm hastalar almaya dahil edildi. Hasta gruplar
oluturulurken tan annda endometriyumda tmr iermeyen primer over serz
adenokarsinomlar (40 olgu) ile tan annda overde tmr iermeyen primer endometriyum
serz adenokarsinomlarndan (34 olgu), evrelemesi tam olarak yaplm hastalar seildi. Bu
hastalara ait patoloji blm arivindeki preperatlar tekrar deerlendirildi ve
immnhistokimyasal alma iin uygun preperatlar tespit edildi. Oluturulan bu iki gruba ER,
WT1, BRAF ve FOXM1 ile immunhistokimyasal alma yapld.
Bulgular: OSA tanl olgularda; ER ile %97,5 (n:39/40) pozitif boyanma, ESA tanl
olgularda; %61,8 (n:21/34) pozitif boyanma izlenmi olup istatistiksel olarak anlaml fark
bulundu (p< 0,001). OSA tanl olgularda; WT1 ile %92,5 (n:37/40) pozitif boyanma, ESA tanl
olgularda; % 8,8 (n:3/34) pozitif boyanma izlenmi olup istatistiksel olarak anlaml fark bulundu
(p< 0,001). OSA tanl olgularda; FOXM1 ile %82,5 (n:33/40) olguda pozitif boyanma, ESA
tanl olgularda %56 (n:19/34) pozitif IX boyanma izlenmi olup istatistiksel olarak anlaml fark
bulundu (p= 0,0019). OSA tanl olgularda; BRAF ile % 20 (n:8/40) olguda zayf pozitif
boyanma, ESA tanl olgularda; %23,5 (n:8/34) olguda zayf pozitif, % 5,4 (n:4/34) olguda gl
pozitif boyanma izlenmi olup BRAF skor asndan istatistiksel olarak anlaml fark bulunamad
(p=0,067). Belirteler bir panel oluturularak deerlendirildiinde OSA vakalarnn %77,5inde
e zamanl ER+/WT1+/FOXM1+ immnofenotip tanmlanmtr, ama ESAlarn sadece
%5,8inde byle bir profil grlmtr (p<0,001). Bu da OSAda bu panel iin duyarlln
%77,5 olduunu gstermektedir. zgllk %94,1, PPD %93,9 ve NPD %78 idi.
Sonular: FOXM1 pozitif olgu says OSA grubunda daha yksek olduundan, FOXM1
OSA ve ESA tmrlerinin ayrc tans iin kullanlacak olan immnhistokimyasal panelde yer
alabilir. Serz adenokarsinomda ER+, WT1+, FOXM1+ panel ekstrauterin kkeni desteklerken,
drt belirleyicinin e zamanl negative olmas endometriyal kkeni destekler. Ayrca FOXM1
pozitif hastalarda bu belirleyiciyi hedef alan teraptik ajanlarn klasik tedavi protokollerine
eklenmesi ynnde yeni almalarn yaplmas faydal olabilir.
Anahtar Kelimeler: Serz adenokarsinom, ER, WT1, FOXM1, BRAF, immnhistokimya.
399


DENEYSEL SUBARAKNOD KANAMA MODELNDE NTRAPERTONEAL TMOKNON
UYGULAMASININ SEREBRAL VAZOSPAZMA OLAN ETKSNN HSTOPATOLOJK
NCELENMES
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Abdullah Hilmi MARANGOZ
Aratrmac: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Cengiz ATI
Tp Fakltesi - Nroirrji
ZET
Ama. Bu almada ratlarda deneysel subaraknoid kanama (SAK) modelinde, rekotu
(Nigella Sativa) uucu yann temel biyoaktif bileeni olan Timokinonun intraperitoneal
uygulanmasnn, serebral vazospazm zerine etkisinin incelenmesi amalanmtr.
Gere ve Yntem. almamzda toplam 30 adet Wistar albino cinsi dii rat kullanld. Ratlar
randomizasyon ile 5 gruba ayrld. 1. Grup hari 2. 3. 4. ve 5. Grup ratlara genel anestezi altnda
oksipitoservikal bilekeye dz bir insizyon yapld. Oksipitoservikal blgedeki kaslar ekarte
edilerek atlantooksipital membranlar ortaya kondu. 2-gauge ine ile atlantooksipital membran ve
dura geilerek, sisterna magnaya ulald. Yaklak 0,1 ml beyin omurilik svs (BOS) drene
edildikten sonra ratlarn femoral arterinden alnan nonheparinize otolog arterial kan (0,1 ml)
yavaa sisterna magna ierisine enjekte edildi. Tedavi gruplarndan Grup 3teki ratlara 3 gn
boyunca, Grup 5teki ratlara ise 8 gn boyunca 24 saatte bir timokinon 10 mg/kg intraperitoneal
olarak verildi. 2 ve 4. Gruplara herhangi bir tedavi uygulanmad. Grup 2 ve 3teki ratlar 3. gn,
Grup 4 ve 5teki ratlar 8. gn genel anestezi altnda perfzyon fiksasyon ilemine tabi tutularak
sakrifiye edildi.
Bulgular. Baziller arter lmen ve media tabakasnn stereolojik analiz sonularnda Grup
3n, Grup 1 ve Grup 2 ile karlatrlmasnda lmen ve media tabakas arasnda istatistiksel bir
fark tespit edilmedi (p>0,05). Grup 5in Grup 4 ile karlatrlmasnda baziller arter lmen alan
lmlerinde vazodilatasyon lehine anlaml istatistiksel fark tespit edilirken (p<0.05), media
tabakalar arasnda istatistiksel bir fark tespit edilmedi (p>0,05). Tm gruplarn tunika media
tabakalar karlatrldnda hibir grup arasnda bu parametre bakmndan istatistiksel olarak
anlaml bir fark tespit edilmedi (p>0,05).
Sonu. Deneysel olarak oluturulan subaraknoid kanamaya bal baziler arter
vazospazmnda; intraperitoneal olarak 8 gn sreyle Timokinon verilen grupta istatistiksel olarak
anlaml, Timokinona bal vazodilatasyon etkisi gsterilmitir.
Anahtar Kelimeler: Subaraknoid kanama, Serebral vazospazm, Timokinon, Baziler arter.
400


SIANLARDA LAMNEKTOM SONRASI PERDURAL FBROZS GELM ZERNE
THYMOQUNONENUN ETKSNN HSTOPATOLOJK VE STEREOLOJK OLARAK
DEERLENDRLMES
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Enis KURUOLU
Aratrmac: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. Dursun TRKZ
Tp Fakltesi - Nroirrji
ZET
Ama: Ratlarda deneysel laminektomi modeli sonras gelien peridural fibrozis zerine,
rekotu (Nigella sativa) uucu yann temel biyoaktif bileeni olan ve intraperitoneal olarak
uygulanan timokinon maddesinin etkisinin incelenmesi amalanmtr.
Gere ve Yntem: almamzda toplam 20 adet Wistar albino cinsi dii rat kullanld. Ratlar
randomizasyon ile Sham ve Cerrahi + Timokinon olmak zere 2 gruba ayrld. Her iki gruba da
genel anestezi altnda L1 seviyesine laminektomi yapld. Sham grubundaki deneklere herhangi
bir ila uygulanmad. 2. grup ise ayn cerrahi ilem sonrasnda 28 gn boyunca 24 saatte bir
timokinon 10 mg/kg intraperitoneal olarak verildi. Tm gruplar 4 hafta sonra sakrifiye edilerek
laminektomi alan en blok olarak eksize edildi. Stereolojik incelemeler sonucunda gruplarn
ortalama yeni kemik hacmi, ortalama damar hacmi ve ortalama fibrozis hacimleri hesapland.
Sonulara gre gruplar istatistiksel olarak karlatrld.
Bulgular: Sham grubu ve alma grubu arasnda ortalama yeni kemik hacmi, ortalama
damar hacmi ve ortalama fibrozis hacimleri asndan da istatistiksel olarak ileri derecede
anlaml farkllk saptand. Sonular incelendiinde timokinonun yeni kemik hacmi ve damar
hacminde nemli bir arta neden olduu (p<0,01), fibrozis hacminde ise nemli bir azala
neden olduu saptand (p<0,01).
Sonu: almamzdan elde edilen bulgular; deneysel olarak oluturulan laminektomi
modelinde uygulanan timokinon, peridural fibrozis oluumunu azaltmada etkilidir.
Anahtar Kelimeler: Peridural fibrozis, Laminektomi, Timokinon.
401


TP 1 DYABETL ADOLESANLARDA METABOLK SENDROM PREVALANSI VE
METABOLK SENDROMUN NGRLMESNDE TAHMN GLUKOZ KULLANIM HIZI VE
BYOELEKTRKSEL MPEDANS ANALZNN YER
Proje Yrtcs: Do.Dr. Cengiz KARA
Aratrmac: Tpta Uzmanlk rencisi Dr. zlem KKEN
Tp Fakltesi - ocuk Sal ve Hastalklar
ZET
Tip 1 diyabetli (T1D) ocuk ve adolesanlarda obezite ve metabolik sendrom (MetS)
prevalansn belirlemek ve MetS ngrlmesinde tahmini glukoz kullanm hz (eGDR) ve vcut
ya yzdesinin (%ya) kullanlabilirliini deerlendirmesi. Modifiye IDF, DS ve ATP3 kriterleri
kullanlarak MetS prevalans belirlendi. nslin duyarlln saptamada eGDR; A1C,
hipertansiyon varl, bel evresi (B) ve belkala oran (BKO) kullanlarak hesapland. %ya
BA ile belirlendi. ROC analizi ile eGDRB,eGDRBKO, VK SDS, B SDS, %ya iin tansal
snr deerler belirlendi. 8-18 yalar arasndaki T1Dli hastalardan oluan tanmlayc, kesitsel bir
alma yapld. T1Dli ocuklarda MetS skl toplum sklndan yksektir. Dier klinik
parametreler ile karlatrldnda ise eGDRB MetS tansnda kullanlabilecek iyi bir
indikatrdr. eGDRB klinik pratikte tercih edilebilecek hesaplama yntemidir.
Anahtar Kelimeler: BA, eGDR, metabolik sendrom, Tip 1 diyabet.
402


LAKTASYONDAK NEKLERDE KORPUS LUTEUM VE FOLLKL BYKLKLERNN
OVSYNCH PROSEDRNE ETKS
Proje Yrtcs: Do.Dr. Serhan Serhat AY
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. Nilgn GLTKEN, Ar.Gr. Ece KOLDA
Veteriner Fakltesi
ZET
Sunulan almada reprodktif performans artrmak amacyla ovsynch prosedrne korpus
luteum (Cl) geliiminin hangi dneminde balanlmas gerektii aratrld. Bu amala postpartum
dnemin 71-162. gnlerinde salkl 127 adet Holstein-Freasian rk inek gre drt gruba ayrld.
G1 (n=31) Cl bykl 1,5-1,9cm ve follikl (F) bykl <1cm, G2 (n=27) Cl bykl 1,51,9cm ve F bykl 1,0cm olan ineklerden, G3 (n=35) Cl bykl 2,0cm ve F bykl
<1,0cm ve G4 (n=34) ise Cl bykl 2,0cm ve F bykl 1,0cm olan ineklerden
oluturuldu. Tm gruplara Ovsynch protokol ayn ekilde uyguland ve 0. gn GnRH (2ml, i.m.;
Ovarelin) enjeksiyonu, 7. gn PGF2 (5ml, i.m.; Enzaprost) enjeksiyonu ve 9. Gn ikinci
GnRH enjeksiyonu yapldktan 24 saat sonra suni tohumlama yapld. Gruplarda
senkronizasyona balanld gnler arasnda fark bulunmad (srasyla 105,55; 99,12; 102,27 ve
102,44 gn; P>0,05). Ortalama CL byklkleri G1 ve G2de1,78cm G3te 2,40cm ve G4te
2,55cm olarak bulundu. Follikl byklkleri ise tm gruplarda srasyla 0,66cm; 1,10cm; 0,76cm
ve 1,11cm olarak belirlendi. lk tohumlamada gebelik oran G4te (%70,96) ve G3 te (%65,71)
G2ye (%29,62) gre nemli oranda yksek ( srasyla P<0,001 ve P<0,01) belirlendi. Toplam
gebelik oran ise G4te (%91,17) G1 (%67,74) ve G2den (%44,44) yksek (srasyla P<0,05;
P<0,001), G3de (%82,85) ise G2den yksek (P<0,001) belirlendi. lk tohumlama indeksi G4te
(1,40) en dk G2de ise (3,37) en yksek bulundu. Gebelik indeksi G4te (1,35) en dk
G3te (1,72) en yksek belirlendi. Uygulama sonu-gebe kalma aral en dk olarak ortalama
41,75 gn ile G4te bulunurken en yksek 72,50 gn ile G2de belirlendi. Sonu olarak ovsynch
prosedrne zellikle CL byklnn en yksek olduu (Cl 2cm) ve F byklnn en
kk olduu (<1,0cm) dnemde balanlmasnn reprodktif performans nemli oranda
arttrd ortaya konuldu.
403


DENEYSEL BAKIR ZEHRLENMESNDE KARACERDE OKSDATF STRES VE
OTOFAJININ NCELENMES
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Yonca Betil KABAK
Aratrmaclar: Prof.Dr. M. Yavuz GLBAHAR, Prof.Dr. Tolga GVEN,
Prof.Dr. Murat YARIM, Ar.Gr. Ayhan GACAR
Veteriner Fakltesi
ZET
Bakr; pek ok hcresel enzimin fonksiyon yapabilmesi iin gerekli iz elementlerden biridir.
Ancak, fazlalnda serbest bakr iyonlar, serbest oksijen radikallerinin (ROS) olumasna neden
olan oksidasyon ve redksiyon reaksiyonlarna katlr. Oluan serbest oksijen radikalleri eitli
yollarla hcreyi lme gtrr. Bu almada, hcre koruyucu bir mekanizma ve ayn zamanda
hcre lm ekillerinden biri olan otofajinin aratrlmas amaland. Bu amala akut ve kronik
bakr zehirlenmesi oluturulan ratlarn hepatositlerinde LC3, mTOR ve Beclin 1 ekspresyon
dzeyleri immunohistokimyasal ve rtPCR yntemleri ile aratrld. almada 56 adet yetikin,
erkek, Sprague-Dawley rat kullanld. Herbirinde 14 adet rat bulunan iki alma iki de konrol
grubu oluturuldu. Deney sresince 75 mg/kg bakr slfat solsyonu oral yolla 14 ve 28 gn
sreyle srasyla akut ve kronik gruptaki ratlara verildi. Ratlar eter anestezisi altnda sakrifiye
edildi. Nekropsileri yaplp karacierleri alnd.
mmunohistokimyasal boyamalarda bakr zehirlenmesinin akut ve kronik dnemlerinde LC3
ekspresyonunda farklln istatistiki olarak anlaml olmad grld (p=0.051). Beclin 1
ekspresyonu iin bakr zehirlenmesinin hem akut hem de kronik dnemlerinde farklln anlaml
olmad (p=0,704), akut zehirlenme grubu ile kontrol (p<0,001), ve kronik zehirlenme grubu ile
kontrol grubu arasndaki farklarn ise anlaml olduu (p=0,006) belirlendi. rt-PCR sonularna
gre tm gruplar arasnda LC3 ve Beclin 1 gen ekspresyon dzeylerindeki farklln nemli
olmad grld. Sonu olarak akut ve kronik dnem bakr zehirlenmesinde hepatositlerde
otofajinin etkilenmedii belirlendi.
Anahtar Kelimeler: Bakr slfat, Beclin 1, LC3, mTOR, immunohistokimya, otofaji, rat.
404


SIIR KESMHANELERNDE LSTERA MONOCYTOGENES VARLII VE SEROTPLERNN
IMS-PCR TEKNKLERYLE BELRLENMES
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. zgr ADIRCI
Aratrmaclar: Yrd.Do.Dr. Ali GCKOLU, Do.Dr. Gknur TERZ,
Prof.Dr. Mustafa ALARLI
Veteriner Fakltesi
ZET
Gda kaynakl patojenlerden birisi olan L. monocytogenes varlnn Samsun ilindeki
mezbahada aratrlmas amacyla yaplan bu alma 12 aylk (Haziran 2012 tarihinde balad
ve Mays 2013 tarihinde rnek toplanmas sonlandrld) bir dnemi kapsamaktadr. Ayda bir kez
olmak zere her ay 25 rnek alnarak toplam 300 rnek L. monocytogenes kontaminasyonu
ynnden analiz edildi. rneklerden L. monocytogenes varlnn aratrlmasnda IMS (Immuno
magnetik separasyon) bazl klasik kltr teknii, identifikasyonda biyokimyasal testler kullanld.
dentifiye edilen L. monocytogenes izolatlar hlyA ve iap genine zg primerler kullanlarak PCR
ile doruland ve serotiplendirildi. Yaplan biyokimyasal dorulama testleri sonucunda; Haziran
2012 tarihinde alnan 1 karkas rneinden 5 izolat, 1 bak rneinden 5 izolat; Temmuz 2012
tarihinde alnan 1 bak bileyicisi rneinden 2 izolat; Austos 2012 tarihinde alnan 1 zemin
rneinden 5 izolat; Ekim 2012 tarihinde 1 deri rneinden 1 izolat olmak zere toplam 18 izolat
L. monocytogenes olarak belirlendi. PCR analizleri sonucunda, elde edilen 18 izolatn tamamnn
hlyA ve iap genlerine sahip olduu belirlendi. Yaplan serotiplendirme sonucunda Haziran 2012
tarihinde alnan 1 karkas rneinden 5 izolat, 1 bak rneinden 5 izolat L. monocytogenes 1/2b
(3b); Temmuz 2012 tarihinde alnan 1 bak bileyicisi rneinden 2 izolat L. monocytogenes 4b
(4d, 4e); Austos 2012 tarihinde alnan 1 zemin rneinden 5 izolat ve Ekim 2012 tarihinde 1
deri rneinden 1 izolat L. monocytogenes 1/2a (3a) olarak tespit edildi. Sonu olarak
karkaslarn halk sal asndan L. monocytogenes ynyle tehlike oluturduu
deerlendirilmitir.
Mezbaha artlarnn ve retim teknolojisinin gelitirilmesi, alan personelin gda gvenlii
hususunda eitim dzeyinin arttrlmas ve mezbahalarda etkin sanitasyon yntemlerinin
uygulanmas ile gda kaynakl patojenlerin karkaslara bulamasnn nlenmesi salanmaldr.
Anahtar Kelimeler: Listeria monocytogenes, IMS, Serotiplendirme, Mezbaha.
405


KPEKLERDE OVULASYON ZAMANININ BELRLENMESNDE OVULASYON
DEDEKTRNN ETKNLN VAGNAL STOLOJ VE PLAZMA PROGESTERON
KONSANTRASYONU LM LE KARILATIRILMASI
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Hande GRLER
Aratrmac: Ar.Gr. Ece KOLDA
Veteriner Fakltesi
ZET
Bu alma ile kpeklerde vaginal mukusun elektrik direncinin ovulasyon zamannn
belirlenmesinde etkin ve gvenilir bir yntem olup olmad klinik muayene bulgular, serum
progesteron (P4) hormon profili ve sitolojik muayene bulgular ile kyaslanarak aratrld. Bu
amala jinekolojik muayeneleri yaplarak salkl olarak deerlendirilen 15 adet dii kpein
vagina duvarnda bulunan mukustan dedektr ile elektrik direnci lmleri yapld. Sitolojik
deerlendirme ile siklus determinasyonu yapmak amacyla vaginadan rnek alnan kpeklerden
hormon profillerini deerlendirilmek zere belli aralklarla kan rnekleri alnd. statistiki
deerlendirmede klinik deerlendirme ile vajinal elektrik direnlerinin istatistiksel olarak
karlatrlmasnda tek ynl Varyans Analizi (ANOVA) ve Tukey oklu karlatrma testi
kullanld. Kan P4 deerleri ile llen vajinal elektrik direnleri arasndaki ilikiyi belirlemek
amacyla Pearson korelasyon katsaylar hesapland. alma sonunda, kpeklerin klinik
durumuna gre vajinal elektrik direnlerinin farkllk gsterdii ve vajinal direncin stusta en
yksek, distrusta en dk olduu (P<0.05), serum P4 deerleri ile arasnda istatistiki nemli
negatif bir ilikinin olduu (%36) (P<0.001) ve vajinal sitoloji bulgularna gre ise farkllk
gsterdii ve optimum tohumlama zamannda olmad dnlen kpeklerde daha dk
olduu belirlendi (P<0.05).
Anahtar Kelimeler: Dii Kpek, Ovulasyon Zaman, Vaginal Sitoloji, Vaginal Elektriksel Diren.
406


ELTK SAMANININ YARARLANILABLRLNN ENZM MUAMELES LE
YLETRLMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Zehra SELUK
Aratrmaclar: Prof.Dr. Nurcan ETNKAYA, Do.Dr. Mustafa SALMAN,
Yrd.Do.Dr. Bura GEN
Veteriner Fakltesi
ZET
Bu almann amac eltik samannn farkl dzeylerde selllaz ve ksilanaz enzimleriyle
muamele ve inkbe edilmesinin eltik saman sindirilebilir organik madde dzeyi ve metabolize
olabilir enerji deeri zerine etkisinin aratrlmasdr. eltik saman Trichoderma reseei kaynakl
selllaz ve Bacillus subtilis kaynakl ksilanaz ile srasyla %0 (Kontrol, K), 0.5 (S+SEL0.5), 1
(S+SEL1), 1.5 (S+SEL1.5), 2 (S+SEL2) ve %0 (Kontrol, K), 0.5 (S+KS0.5), 1 (S+KSL1),
1.5 (S+KSL1.5), 2 (S+KSL2) dzeylerinde (kuru maddede, KMde) muamele edildi. Muamele
edilen eltik samanlar, kontrol ve her bir muamele grubu iin 6 ar adet cam kavanoza siloland
ve 3 tanesi karanlkta oda scaklnda (22 C) ve dier 3 tanesi bir inkbatrde 40 0.2 C de
30 gn sre ile inkbasyona brakld. Aratrmada S+SEL2 ve S+KSL2 gruplarnda kontrol
grubuna gre 24 saatlik in vitro gaz retiminde (G), sindirilebilir organik madde dzeyinde
(%SOM) ve metabolize olabilir enerji deerinde (MEG) artlar (P<0.05) saptand. Aratrmada
eltik samannn en yksek dzeyde selllaz (S+SEL2) ve ksilanaz (S+KSL2) ile muamele ve
40 Cde inkbe edilmesiyle 24 saatlik G, %SOM, MEG srasyla 34.56 0.29 ml, %55.53
0.10, 7.14 0.04 MJ/kgKM ve 34.18 0.16ml, % 55.39 0.06, 7.08 0.02 MJ/kgKM olarak
bulundu. Sonu olarak, elde edilen bulgular farkl dzeylerdeki selllaz enzimi ile eltik saman
muamelesi sindirilebilirlii ve metabolize olabilir enerji deerini kontrole gre artrrken (P<0.05),
ayn parametreler iin kontrole gre nemli (P<0.05) olan artlar S+KSL0.5 (40 Cde
inkbasyon), S+KSL1, S+KSL1.5 ve S+KSL2 gruplarnda saptanmtr.
Anahtar Kelimeler: Fibrolitik Enzim, eltik Saman, in vitro Gaz retimi.
407


KPEK MEME TMRLERNDE EPTELYAL-MEZENMAL DNM (EMT)'NN
BELRLENMES VE PROGNOSTK NEM
Proje Yrtcs: Prof.Dr. M.Yavuz GLBAHAR
Aratrmaclar: Prof.Dr. Tolga GVEN, Do.Dr. Mahmut SZMEN,
Prof.Dr. Murat YARIM, Dr. Yonca Betil KABAK,
Ar.Gr. M. nder KARAYT, Ar.Gr. Ayhan GACAR
Veteriner Fakltesi
ZET
Bu almada tmrlerin geliimi ve metastaznda etkili olan epiteliyal-mezenimal dnm
(EMT) srecindeki baz faktrlerin, kpek meme tmrlerindeki rolleri ve tmrn prognozu ile
ilikilerinin ortaya konulmas amalanmtr. Bu amala arivde bulunan 26 adet malign tmr
rnei, 2 iyi huylu tmr ve 5 adet kontrol kpek meme dokusu seilerek, bu rneklerde
transkripsiyon faktr Twist ile E-cadherin, Ki67, sitokeratin ve vimentin gibi faktrlerin sunumlar
immunohistokimyasal olarak incelenmitir. Sonular semikalitatif olarak deerlendirilerek, bu
faktrlerin ekspresyonu ve tmrn prognozu arasndaki iliki aa karlmaya allmtr.
Twist sunumu zellikle epitel hcrelerinde nklear, daha az olarak sitoplazmik tarzda, malign
tmrlerde kontrol ve dier iyi huylu lezyonlara gre daha youn olduu saptand. E-cadherin
sunumu epitel hcrelerinde izgisel tarzda membranz reaksiyon, bazen de sitoplazmik olarak
grld. Bu sunum malign tmrlerde iyi huylu tmrlere gre nemli derecede azalmt ve
malign lezyonlarda sitoplazmik diffuz boyanma dier lezyonlara gre daha yaygnd. Sitokeratin
ve vimentin sunumlar, primer odakta ve buradaki damarlardaki tmr emboluslarnda ve
zellikle akcierdeki metastatik odaklarda incelendi. Primer odaktaki bulgularla metastatik
lezyonlardaki epitel hcrelerinde bu iki faktrn sunumu arasnda fark gzlenmedi. Bu sonulara
gre malign tmrlerde ve zellikle metastaz yapan tmrlerde EMTnin varlnn gstergesi
olarak Twist sunum artnn direkt E-cadherin sunumunun azalmasna yol at, bunun da
kpek meme tmrlerinin daha zayf bir prognoza sahip olmasna neden olabilecei sonucuna
varld.
Anahtar Kelimeler: E-cadherin, Epitelyal-mezenimal Dnm, Immunohistokimya, Kpek
Meme Tmr, Twist.
408


KED YASSI HCREL DER KANSERLERNDE (SCC) BYME FAKTRLERNN NEM
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Yonca Betil KABAK
Aratrmaclar: Do.Dr. Mahmut SZMEN, Prof.Dr. M. Yavuz GLBAHAR,
Prof.Dr. Tolga GVEN
Veteriner Fakltesi
ZET
Yass hcreli kanserler (SCC) insanda olduu gibi kedilerde de deride en sk grlen kanser
trdr. Lokal olarak invazyon yaparak doku ykmna yol aarlar ve nadiren metastaz
yapabilirler. Yass hcreli kanserler iyi diferensiye karsinomdan anaplastik karsinoma kadar
deien bir yelpazede seyretmektedirler. Tmr dokusunda hcre oalmas, farkllamas,
apoptozis ile damarlama srecinin dzenlenmesinde etkili olan byme faktrlerinden,
fibroblast byme faktr (FGF-2), vaskler endotelial byme faktr (VEGF-C), transforming
byme faktr (TGF- ) ve platelet kaynakl byme faktr (PDGF)nn birlikte aratrlmas,
bu tmrn klinik prognozunun belirlenmesi iin nemlidir. Bu amala kedi SCClarnda FGF-2,
VEGF-C, TGF-1, PDGF-A, PDGF-C, PDGFR-nn ekspresyon dzeyleri immunohistokimyasal
ve rtPCR yntemleri ile aratrld.
almada, kliniklerden tehis amac ile gnderilen 27 adet kedi deri yass hcreli kanser
dokusu kullanld. Baka hastalktan lm 5 adet kediye ait normal deri dokusu da kontrol
olarak kullanld. Parafin bloklardan alnan kesitler, nce hematoksilen eozin ile boyanarak
tmrn klasifikasyon ve derecelendirilmesi yapld. Dier kesitler immunohistokimyasal yntem
ile FGF-2, VEGF-C, TGF-1, PDGF-A, PDGF-C ve PDGFR- primer antikorlar ile boyanarak
dokulardaki lokalizasyon ve ekspresyonlar belirlendi. Ayrca, tmr dokusu ve kontrol
bloklarndan FGF-2, TGF-1, VEGF-C, PDGF-A, PDGF-C ve PDGFR- genlerinin ekspresyon
dzeyleri rtPCR ile incelenip oaltlan gen blgelerinin hedef gen blgeleri olduunun kontrol
amacyla DNA dizi analizi yapld.
almada kedilerde grlen SCC'lerin geliiminde anjiyogenik byme faktrlerinin etkileri
aratrld. Elde edilen veriler kedi SCC'lerinde tmrlerin diferensiasyon dereceleri arttka FGF2, VEGF-C, TGF-, PDGF-A, PDGF-C ve PDGFR- immunoreaksiyon skorlarnn da arttn
gsterdi. Real-Time PCR almalarnda parafin bloklardan yeterince RNA elde edilemedii iin
byme faktrlerine ait mRNA dzeyleri belirlenemedi. Buna paralel olarak oaltlan DNA gen
paralar ok ksa olduu iin analiz edilen genlere ait dizilerden verimli bir okuma elde
edilemedi.
Sonu olarak almada kedilerde grlen SCC'lerin geliiminde anjiyogenik byme
faktrlerinin etkileri aratrld. Elde edilen veriler kedi SCC'lerinde FGF-2, VEGF-C, TGF-,
PDGF-A, PDGF-C ve PDGFR- ekspresyonlarnn pozitif olduunu gsterdi. Bu veriler kedilerde
ortaya kan SCC'lerin geliiminde byme faktrlerinin insan SCC'leri ile kedi meme bezi
kanserlerine benzer ekilde rol oynayabileceini gstermektedir. Ayrca, kedi SCC'lerinin
geliiminde byme faktrlerinin birbirleri ile yakndan ilikili bir ekilde rol oynad da belirlendi.
Ancak, byme faktrlerinin tmr geliimindeki rollerinin daha iyi anlalabilmesi iin daha fazla
saydaki olgunun incelenmesi gerekmektedir.
Anahtar Kelimeler: FGF-2, Kedi, PDGF, TGF-1, VEGF-C, Yass Hcreli Kanser.
409


N VTRO YNTEMLERLE NULNN RUMEN FERMANTASYONU ZERNE ETKLERNN
ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Do.Dr. Mustafa SALMAN
Aratrmaclar: Prof.Dr. Nurcan ETNKAYA, Do.Dr. Zehra SELUK
Yrd.Do.Dr. Bura GEN, Do.Dr. Mustafa AICI
Veteriner Fakltesi - Zootekni ve Hayvan Besleme Blm
ZET
Bu aratrmann amac, in vitro yntemlerle msr silaj, fi-yulaf kuru otu ve ayr otuna
inulin ilavesinin rumen fermantasyonu zerine etkilerini aratrmaktr. alma dizayn; in vitro
gerek sindirilebilirlik iin msr silaj (MS), fi+yulaf kuru otu (FYO) ve ayr otlarnn (O) her biri
iin gruplar srasyla; kontrol grubu %0 (MS_K, FYO_K, O_K) ve deneme gruplar %0.2
(MS_02, FYO_02, O_02), %0.4 (MS_04, FYO_04, O_04) ve %0.6 dzeyinde inulin (MS_06,
FYO_06, O_06) her bir fermentre ilave edilecek ekilde oluturuldu. Deneme ANKOM Daisy
Inkubatr kullanlarak yapld ve rumen svs rumen kanl tayan 3 adet Karayaka kolarndan
temin edildi. almada msr silaj, fi kuru otu ve ayr otlar iin 48 saatlik inkbasyon sresi
kullanld.
n vitro gaz retim sistemi iin alma dizayn; msr silaj (MSg), fi+yulaf kuru otu (FYOg)
ve ayr otunun (Og) her biri iin srasyla, kontrol grubu %0 (MSg_K, FYOg_K ve Og_K) ve
deneme gruplar %0.4 (MSg_04, FYOg_04 ve Og_04) ve %0.8 dzeyinde inulin (MSg_08,
FYOg_08 ve Og_08) her bir modle ait ielere ilave edilecek ekilde oluturuldu. Her bir grup
drt tekerrr olacak ekilde planland. n vitro gaz retimi miktar inkbasyonun 3, 6, 12, 24, 48,
72 ve 96 saatlerinde kaydedildi.
Msr silaj, fi+yulaf kuru otu ve ayr otuna %0.4 ve %0.8 dzeylerinde inulin ilavesinin
inkbasyon peryodunun sonunda in vitro kmlatif gaz retimi, sindirilebilir organik madde
dzeyi (%SOM) ve metabolize olabilir enerji deerleri (MEG) bakmndan gruplar arasndaki
farkllk istatistiki olarak nemli (P<0.05) bulundu. nulin ilavesinin msr silaj, fi+yulaf kuru otu
ve ayr otunun in vitro gerek sindirilebilirlik ve ntral deterjan fiber (NDF) sindirilebilirlii
zerine etkileri istatistiki olarak nemsiz (P>0.05) bulunmutur.
Sonu olarak; farkl dzeylerde inulin ilavesinin gaz retim miktar, sindirilebilir organik
madde dzeyi (%SOM) ve metabolize olabilir enerji deeri (MEG) zerine nemli bir etkisi
olduu belirlenmitir. Bununla birlikte in vivo ruminal fermantasyon ve hayvan performans
zerine inulinin etkileri aratrlmas gerekir.
Anahtar Kelimeler: nulin, in vitro Gaz retimi, Sindirilebilirlik.
410


KPEKLERDE KENE KAYNAKLI BAZI PROTOZOER VE RCKETSAL ENFEKSYONLARIN
TESPT
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Cenk Soner BLKBA
Aratrmaclar: Prof.Dr. Mustafa AICI, Yrd.Do.Dr. Ali Tmay GRLER,
Yrd.Do.Dr. Gkmen Zafer PEKMEZC, Prof.Dr. inasi UMUR
ZET
Bu alma, daha nceki projeler kapsamnda kpeklerden toplanan kan rneklerinde kene
kaynakl baz protozoer ve ricketsial enfeksiyonlarn belirlenmesi amacyla yaplmtr. Proje
kapsamnda 200 kan rnei DNA izolasyonunu takiben Babesia sp., Hepatozoon sp. ve
Ehrlichia sp. etkenleri ynnden uygun primer ve protokollerle PCR ilemine tabi tutulmulardr.
Piro A1 ve Piro B primer iftiyle, Babesia sp.nin 18S rRNA gen blgesini oaltmak iin yaplan
PCRlarda herhangi bir pozitif rnee rastlanmamtr. Hep F ve Hep R primer iftiyle,
Hepatozoon sp.nin 18S rRNA gen blgesini oaltmak iin yaplan PCRlarda 666 bpde bant
veren bir (% 0,5) pozitif rnee rastlanmtr. ECC ve ECB primer iftiyle, Ehrlichia sp.nin 16S
rRNA gen blgesini oaltmak iin yaplan PCRlarda ise yaklak 500 bpde pozitif bant veren
20 (%10) pozitif rnek bulunmutur.
Anahtar Kelimeler: Babesiosis, Ehrlichiosis, Hepatozoonosis, PCR, Kpek.
411


KISRAKLARDA LAKTAYONUN REPRODKTIF ZELLKLERLE LKS
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Muzaffer ELEB
Aratrmac: Doktora rencisi Serhan DURMAZ
Veteriner Fakltesi
ZET
KWPN Ksraklarda laktasyon dnemindeki bir takm metabolik ve hormonal deimelerin
ovaryum aktivitesi ve fertilite parametlereli baya olmak zere reprodktif sisteme olan baz
etkilerin belirlenmesi, laktasyondaki ksraklar ve laktasyonda olmayan ksraklar arasndaki olas
reprodiktif benzerler ve farkllklarn tespit edilmesidir. almada drt reme sezonu sresince
takip edilen 20 adet KWPN ksrak laktasyon statlerine gre iki gruba ayrld. Laktasyonda olan
(Grup I) ve Laktasyon olmayan (Grup II) ksraklarda canl arlk ve vcut kondisyon skorlar,
ovaryum aktiviteleri, strus davranlar ve gebelik sreleri takip edilerek karlatrld. Her iki
gruptan toplanan kan rneklerinde serum progesteron ve stradiol seviyeleri belirlenerek
karlatrld. Laktasyon dneminde metabolik ve hormonal deiimlerin KWPN ksraklarda;
stradiol seviyeleri (P0,01) ve strus davranlarnn daha dk (P0,01), maksimum follikl
aplarnn daha byk (P0,05), luteal daz (P0,05) ve erlen gebelik dnemindeki progesteron
seviyelerinin daha dk (P0,001) ve embriyonik lm oranlarnn daha yksek (P0,05)
olmasna sebep olduu tespit edildi.
Laktasyonlardaki ksraklarda zellikle strus davranlar, maksimum follikl aplar vr
embriyonik lm oranlarnda tespit edilen farkllklar sebebiyle atlarn
retimsel strateji
yaklamlarnda reprodktif statnn mutlaka gz nnde bulundurulmas gereken bir husus
olduu ortaya konuldu.
Anahtar Kelimeler: Follikler Aktivite, Ksrak, KWPN, Laktasyon, strus Davranlar,
Reprodktif zellikler.
412


GIDA LEKLERNDE ALIAN LERN BURUN FLORASINDA ENTEROTOKSJENK
STAPHYLOCOCCUS AUREUS'LARIN BELRLENMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Mustafa ALARLI
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Ebru Didem ZAK
Veteriner Fakltesi
ZET
Bu almann amac gda ileklerinde alan personelin S. aureus tayclnn
konvansiyonel ve molekuler yntemler ile karlatrmal olarak saptanmas ve elde edilen
izolatlarn sahip olduklar enterotoksin tipinin belirlenmesidir. almada 9 farkl iletmede (4 Et
iletmesi, 3 St iletmesi, 2 Yemekhane) alan 100 personelin burun mukozasndan
rneklemeler yapld. rneklerden S. aureus izolasyon ve identifikasyonunda konvansiyonel
yntemler kullanld. Konvansiyonel yntemler ile S. aureus olduu belirlenen izolatlar molekuler
olarak Staphylococcus spp. Spesifik 16SrRNA ve S. aureus spesifik nuc geninin kullanld PCR
yntemi ile identifiye edildi. zolatlarn sahip olduklar enretoksin tiplerinin belirlenmesinde ELSA
metodu kullanld. Yaplan konvansiyonel analizler sonucunda gda ileklerinde alan 100
personelin 38inden 91 S. aureus izolat elde edildi. Molekuler olarak bu izolatlarn 79 (%
86)unun S. aureus spesifik nuc genine sahip olduu belirlendi ve bu izolatlar S. aureus olarak
konfirme edildi. Molekuler analizler sonucu sadece yemekhanede alan kadn personellerden
(n=4) S. aureus identifiye edilemedi. Enterotoksin analizi sonucu 18 personel elde edilen 33
izolatn deiik tiplerde entrotoksin oluturma yeteneine sahip olduu belirlendi. Baskn
enteretoksin tipinin yalnz B ve A olduu belirlendi. almamzda yerel gda ileklerinde alan
personellerin % 36snda S. aureus saptanmtr. Elde edilen veriler erkek personelin (%42,8)
kadn personele (%20) gre S. aureus tayclnn daha fazla olduunu gstermitir. Bu
sonuclar ozellikle gda ile uraan iletmelerdeki personelin halk sal acsndan ack bir
tehlike kayna olabileceini ortaya koymaktadr. Bu tarz iletmelerde alan personeller
uzmanlar tarafndan hijyen konusunda bilgilendirilmeli ve kendilerinden kaynaklanabilecek salk
riskleri hakknda bilinlendirilmelidir.
Anahtar Kelimeler: Gda lekleri, nuc, PCR, S. aureus, Tayclk.
413


SIIR EMBRYOSUNUN N VTRO RETM VE VTRFKASYONUNDA STOKN (LIF) VE
BYME FAKTRNN (IGF-1) ETKLER
Proje Yrtcs: Do.Dr. Mesut EVK
Aratrmac: Doktora rencisi Alper KOYT
Veteriner Fakltesi
ZET
Sr embriyolarnn in vitro kltr medyumlarna yaplacak IGF1 ve LIF ilavesinin, embriyo
geliim oranlar, TE ve ICM hcre dalm ve dondurma sonras yaama gc asndan
etkisinin aratrlmasdr. almada elde oositler IVM ve IVF basamaklarndan geerek BSA,
IGF, LIF, IGF-LIF gruplarnda kltre alnd. Kltr sonras toplam 217 blastosist diferansiyel
boyanarak hcre say ortalamalar belirlendi. Dier yandan ayn deneme gruplarnda kltre
alnan 163 blastosist ise vitrifikasyona tabi tutulup zndrldkten sonra diferansiyel boyand.
Vitrifikasyon ilemi uygulanan ve uygulanmayan blastosistlerin canllk oranlar ve hcre
dalmlar karlatrld. Vitrifikasyon uygulanmayan gruplarda en yksek blastosist oran LIF ve
LIF-IGF gruplarnda elde edildi. Vitrifikasyon ilemi sonras en yksek re-ekspansiyon oran IGF
ve IGF-LIF gruplarnda elde edildi. Hcre saylarnn IGFin tek bana ve LIF ile beraber
kullanld gruplarda en az deiim gsterdii belirlenmitir.
n vitro embriyo retiminde LIF ve IGFin hem blastosist geliimi hem de vitrifikasyon sonras
canllk oranlarna olumlu etkisinin olduu grlmtr.
Anahtar Kelimeler: Blastosist, Diferansiyel Boyama, IGF-1, in vitro Fertilizasyon, LIF,
Vitrifikasyon.
414


MODFYE ATMOSFER PAKETL SIIR KIYMA VE KUBAI RNEKLERNDE LSTERA
MONOCYTOGENES VE SEROTPLERNN BELRLENMES
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Adem ZKRAZ
Veteriner Fakltesi
ZET
Bu almada Samsun ilinde sata sunulan Modifiye Atmosfer Paketli (MAP) sr kyma ve
kuba rneklerinde Listeria monocytogenesin tespiti, PCR ile dorulanmas, serotiplendirilmesi
ve antibiyotik direnlilik profillerinin ortaya konulmas amaland. Aratrma projesinde Mays
2013- Kasm 2013 tarihleri arasnda Samsun il merkezinde bulunan kasap ve marketlerden
alnan toplam 100 (50 sr kyma- 50 sr kuba) adet MAP sr et rn materyal olarak
kullanld. rneklerden L. monocytogenes varlnn aratrlmasnda IMS (Immunomagnetik
separasyon) bazl klasik kltr teknii, identifikasyonda Vitek 2 Compact (Bio Merieux) otomatik
identifikasyon system ile konfirmasyon, serotiplendirmede ise PCR yntemi kullanld. Daha
sonra dorulanm L. monocytogenes izolatlarnn antibiyotik direnlilik profillerinin belirlenmesi
amacyla CLSI (Clinical and Laboratory Standards - Klinik Laboratuvar Standartlar Enstits)
tarafndan bildirilen disk difzyon testi kullanld. Analiz edilen 50 MAP sr kyma rneinin
5inin (% 10), 50 MAP sr kuba rneinin ise 3nn (% 6) L. monocytogenes ynnden
pozitif olduu belirlendi. Elde edilen 11 izolatn tamamnn hlyA genine sahip olduu bulundu.
Yaplan serotiplendirme sonucunda MAP sr kyma rneklerinden elde edilen 8 izolatn 3nn
L. monocytogenes 1/2a, 3nn L. monocytogenes 1/2b, 2sinin ise L. monocytogenes 4b,
olduu saptand. MAP sr kuba rneklerinden elde edilen 3 izolatn ise 1inin L.
monocytogenes 1/2b, 1inin L. monocytogenes 1/2c ve 1inin de L. monocytogenes 4b olduu
tespit edildi. Antibiyotik direnlilik testleri sonucunda, izolatlarn 1inin ampisiline, 2sinin
kloromfenikole, 3nn eritromisine, 4nn oksitetrasikline, 4nn penisilin Gye, 6snn
tetrasikline ve 3nn de vankomisine kar direnli olduu belirlendi. Elde edilen bulgular
sonucunda MAP sr kyma ve kuba rneklerinin % 8 orannda L. monocytogenes ile
kontamine olduu tespit edildi. Sonu olarak sr etinin mikrobiyolojik gvenliinin salanmas,
hem tketiciler hem de sr eti ileme endstrisi iin byk nem tamaktadr. Bununla beraber
mezbahalarda sr eti ynnden temel bulaann L. monocytogenes olduu birok aratrmac
tarafnfan belirlenmitir. Bu nedenle halk salnn korunmas amacyla rnlerin uygun teknik
ve hijyenik artlarda sata sunulmas ve muhafaza edilmesine dikkat edilmesi, ayrca izolatlarn
oklu antibiyotiklere diren gstermesi nedeniyle kontrolsz antibiyotik kullanmnn nlenmesi
nerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Listeria monocytogenes, IMS, hlyA, Serotiplendirme, Antibiyotik Direnlilik.
415


MODFYE ATMOSFER PAKETL SIIR KIYMA VE KUBAI RNEKLERNDE
CLOSTRDUM DFFCLE VE TOKSNLERNN BELRLENMES
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Fatma YILDIZ ATASOY
Veteriner Fakltesi
ZET
Bu proje kapsamnda konvensiyonel yntem ve multipleks PCR (mPCR) teknii ile modifiye
atmosfer paketli (MAP) sr kyma ve kuba rneklerinde Clostridium difficile prevalans,
izolatlardaki toksin gen tipinin belirlenmesi ve metronidazol, vankomisin ve klindamisin
antibiyotiklerine kar duyarllklarnn tespiti amalanmtr. almada sr orjinli modifiye
atmosfer paketli 50 kuba ve 50 kyma rnei Samsun ili marketlerinden rastgele toplanmtr.
50 sr kyma rneinin 2sinde (% 4), 50 sr kuba rneinin 1inde (% 2), C. difficile etkeni
saptanmtr. Multipleks PCR ile yaplan molekler deerlendirmede ise, konvensiyonel
yntemle belirlenen toplam 5 izolat PCR ile tpi geni zerinden C. difficile olarak dorulanmtr.
C. difficile izolatlarnn toksijenik zellikleri deerlendirildiinde 5 izolatn 3 tanesi toksijenik
karakterde olup 2sinde C. difficile tip B (tdcB), 1inde ise C. difficile tip A (tdcA) toksin geni tespit
edilmitir. Fenotipik antibiyotik diren profilinin analizinde klindamisine kar yalnzca C. difficile
tip A (tdcA) toksin genini ieren izolat direnli bulunurken, tm izolatlar vankomisine ve
metronidazole kar duyarl bulunmutur. Aratrma sonucunda modifiye atmosfer paketli (MAP)
sr kyma ve kuba rneklerinde C. difficile etkeni, toksin tipi ve antibiyotik direnlilik profili
Trkiyede ilk kez belirlenmitir. alma sonucunda hayvansal orjinli gdalarda tespit edilen C.
difficile etkenin halk sal iin potansiyel bir tehlike olabilecei ortaya konmutur.
Anahtar Kelimeler: MAP Kyma, MAP Kuba, Clostridium difficile, Multipleks PCR, Antibiyotik
Direnlilik.
416


MANDA ST VE KAYMAINDA S.AUREUS'UN ZOLASYONU VE ENTEROTOKSN
GENLERNN BELRLENMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Gknur TERZ
Aratrmac: Doktora rencisi Erdem SAKA
Veteriner Fakltesi
ZET
Bu almada Samsun iline bal 4 ileden temin edilen manda st ve rnlerinde S.
aureusun tespiti, PCR ile dorulanmas, enterotoksin genlerin belirlenmesi, metisilin direnlilik
profillerinin ortaya konmas amalanmtr.Kasm 2012 - Mays 2013 tarihleri arasnda
aramba, Bafra, Terme ve 19 Mays ilelerinden temin edilen 100 adet manda st, 50 adet
manda kayma ve 50 adet manda peyniri olmak zere toplam 200 adet numune materyal olarak
kullanld. Manda st ve rnlerinde S.aureusun izolasyon ve identifikasyonu EN ISO 6888-12:1999de belirtilen ynteme gre yapld. dentifiye edilen S. aureus izolatlar 16S rRNA ve nuc
geni ynnden PCR ile doruland. zolatlardaki enterotoksin genlerin (sea, seb, sec, sed ve
see) varl PCR ile tespit edildi. S. aureus izolatlarnn metisiline direnlilik profilleri ise fenotipik
olarak disk difzyon ve E-test testi ile genotipik olarak ise mecA geni zerinden PCR ile tespit
edildi.
ncelenen 100 adet i manda stnn 30'unda (%30), 50 adet manda peynirinin 17'sinde
(%34) ve 50 adet manda kaymann 9'unda (%18) olmak zere toplam 56 (%28) numunede S.
aureus tespit edildi. Manda st ve rnlerinden toplam 99 izolat elde edildi. zolatlarn tamam
16S rRNA ve nuc geninin varl ynnden PCR ile doruland. Elde edilen 99 S. aureus
izolatnn 12'sinin (%12,1) enterotoksijenik zellikte olduu tespit edildi. zolatlardan 5'inin (%4,9)
sea, 2'sinin (%2,02) sec, 1'inin (%1,01) sed, 1'inin (%1,01) see, 3'nn (%2,9) sec ve sed geni
rettikleri saptand. Disk difzyon testi sonucunda izolatlarn 14'nn (%14,1) oksasiline, 9'unun
(%9) ise sefoksitine kar direnli olduu belirlendi. Direnli bulunan izolatlarn MIK deerleri Etest ile belirlendi. Genotipik olarak ise izolatlarn 9unun (%9) mecA geni ierdii belirlendi. i
manda st ve rnlerinin %28 orannda S.aureus ile kontamina olmas ve elde edilen izolatlarn
%12sinin enterotoksijenik zellikte olmas nedeniyle halk sal asndan nemlidir.
Anahtar Kelimeler: Enterotoksin, mecA, metisilin, nuc, S.aureus, 16S rRNA.
417


N OVO BETA HDROKS BETA METLBTRAT LE BESLEMENN BROLER
PERFORMANSI, BAIRSAK SALII VE MMNTES ZERNE ETKS
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Hakan MULALI
Aratrmac: Doktora rencisi Funda ERDEM
Veteriner Fakltesi
ZET
Bu alma; in-ovo -hidroksi metilbtirat (HBM) beslemesinin canl arlk art, yemden
yararlanma oran, karkas, gs eti, talk, karacier ve kalp arl, barsak villus uzunluu ve
kript derinlii, barsak total bakteri ve koliform bakteri says ile immun yant zerine etkisinin
saptanmas amacyla yapld. almada 600 adet yumurta inkbasyona kondu. nkbasyonun
18. gn dll yumurtalar ortalama arlk gz nne alnarak negatif (NK) ve pozitif (PK) olmak
zere iki kontrol ve deneme grubuna ayrld. nkbasyonun 18. gn deneme gruplarna HBM
srasyla; %0.1 (Grup 1), %0.2 (Grup 2) ve %0.3 (Grup 3) orannda in-ovo enjekte edildi. Pozitif
kontrol grubuna in-ovo giriim yaplmazken, negatif kontrol grubuna in-ovo serum fizyolojik
enjekte edildi. Her grupta 114 adet civciv olacak ekilde gruplar oluturuldu.
almada canl arlk art ve yemden yararlanma oranlarnda gruplar arasnda besi sonu
itibariyle anlaml bir fark saptanmam olmakla birlikte, Grup 2nin besi sonu itibariyle daha iyi bir
performans gsterdii tespit edildi. Karkas, gs eti, talk, karacier ve kalp arlklar
bakmndan gruplar arasnda nemli bir fark olmamasna ramen, Grup 1in talk arlnn
daha yksek olduu saptand (P<0.05). Aratrmann 4, 20 ve 42. gn yaplan kesimlerden elde
edilen barsaklarn histopataolojik incelenmesinde; villus uzunluklarnn 20. gn itibariyle deneme
gruplarnda kontrol gruplarndan daha uzun olmasna (P<0.01) ramen, deneme sonunda
gruplar arasnda anlaml bir fark olmad ancak deneme gruplarna ait villuslarnn kontrol
gruplarndan daha uzun olduklar, kript derinlii bakmndan ise gruplar arasnda fark
bulunmad tespit belirlendi. Aratrmann 4, 20 ve 42. gnlerinde alnan kan ve ince barsak
numunelerinde serolojik izleme ile total bakteri ve koliform bakteri bakmndan mikrobiyoloji
almas yapld. Antikor seviyesi bakmndan 4. ve 42. gnlerde gruplar arasndaki farkn
istatistik adan nemli olduu (P<0.01) ve Grup 2nin antikor seviyesinin btn gruplardan daha
yksek olduu belirlendi.
Sonu olarak; in ovo %0.2 HBM verilen grupta villus uzunluuna bal olarak besi
performansnn olumlu ynde etkilendii ve antikor seviyesinin artrd saptand.
Anahtar Kelimeler: Beta hidroksi beta metilbtirat, in ovo Besleme, Broyler, mmunite,
Performans.
418


SUBKLNK MASTTSL NEK STLERNDE EPDERMAL BYME FAKTR
DZEYLERNN ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Gl Fatma YARIM
Veteriner Fakltesi - Veteriner Hekimlii Temel Bilimler Blm
ZET
Projenin amac, subklinik mastitisin inek stndeki epidermal byme faktr (EGF)
konsantrasyonuna etkisinin belirlenmesi ve subklinik mastitisin laboratuvar dorulamasnda
kullanlan somatik hcre says ile EGF konsantrasyonu arasndaki ilikinin ortaya konulmasdr.
almada laktasyon periyodunda bulunan 3-6 yal Siyah-Alaca st ineklerinden alnan st
rnekleri kullanld. Subklinik mastitis, Kaliforniya Mastitis Test ve stte somatik hcre saymna
gre belirlendi. CMT pozitif ve SCC>300.000/ml olan 20 adet st rnei deneme grubunu, CMT
negatif ve SCC<300.000/ml olan 20 adet st rnei kontrol grubunu oluturdu. St rneklerine
kimozin ilavesi ile kazein ktrlerek st serumu elde edildi. St serumlarnda EGF
konsantrasyonu sra zg ELISA test kiti kullanlarak lld. Subklinik mastitisli ve salkl
ineklerin stlerinde EGF konsantrasyonunun (ortalamastandart sapma) sras ile 4.260.75
ng/ml ve 2.410.67 ng/ml olduu belirlendi. (p<0.001). Subklinik mastitisli inek stndeki EGF
konsantrasyonu ile somatik hcre says arasnda nemli bir iliki olduu saptand (r=0.972,
p<0.001). Bu projenin bulgular, inek stndeki EGF konsantrasyonunun subklinik mastitis
nedeni ile ykseldiini gsterdi. nek stlerinde subklinik mastitisin laboratuvar dorulamasnda
somatik hcre says ile birlikte EGF lmlerinin deerlendirilebilecei ve meme salnn
izlenmesinde kullanlabilecei kanaatine varld.
Anahtar Kelimeler: Epidermal Byme Faktr, nek, Subklinik Mastitis, St.
419


KOYUNLARDA REME SEZONU DIINDA MELATONN VE KISA SREL PROGESTERON
UYGULAMALARININ REME PERFORMANSINA ETKLER
Proje Yrtcs: Do.Dr. Mesut EVK
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi ar YILMAZER, Dr. Alper KOYT
Veteriner Fakltesi - Klinik Bilimler Blm
ZET
Bu almada, normal reme sezonu dndaki Kvrck koyunlarda ovaryum aktivitesi ve
baz reprodktif parametrelerin uyarlmas zerinde melatonin implantlar ve ksa sreli
snger+PMSG uygulamalarnn etkileri aratrlmtr.
almada en az 3 yal 105 ba koyun ve 4 ba ko materyal olarak kullanlmtr. Koyunlar
tesadfi olarak 3 gruba blnmtr. I. Grupta 18 mg melatonin (Reglin) implantasyonu yaplan
koyunlar (n=40) yer almtr. mplantasyondan 35 gn sonra arama kolar ile kzgnlk gsteren
koyunlar seilmi ve iftletirilmitir. Grup IIde 40 ba koyuna ksa sreli (7 gn) snger
(Esponjavet) yerletirilmi (60 mg MAP ieren) ve sngerlerin karlma gnnde her bir koyuna
350 IU PMSG (Gonaser) uygulanmtr. Daha sonra ko katm yaplm ve kzgn koyunlarn
iftlemesi salanmtr. Kontrol grubunda (Grup III) 25 ba koyun yer almtr. Bu gruptaki
koyunlara dier gruplarla ayn ekilde ko katm yaplmtr. Serum progesteron seviyesi ECLIA
(Electrochemiluminescence Immunoassay) teknii kullanlarak belirlenmitir.
Sonu olarak, sezon dndaki Kvrck koyunlarda ovaryum aktivitesi melatonin ve ksa
sreli progesteron uygulamalar ile uyarlabilir. Ayn zamanda, hem melatonin ve hem de ksa
sreli progesteron uygulamalarndan yksek oranl gebelikler elde edilebilir kansna varlmtr
(%97 ve %100).
Melatonin ve ksa sreli snger senkronizasyon protokolleri anstrus evresindeki koyunlarda
reprodktif aktivitenin uyarlmas ynnden benzer sonularn alnmasn salayan
uygulamalardr.
Anahtar Kelimeler: Koyun, Mevsim D strus Uyarm, Melatonin, Ksa Sreli Progestagen
Uygulamalar, Fertilite.
420


FARKLI FINDIK ETLER MEYVE ZARININ N-VTRO GAZ RETM METODU LE
SNDRLEBLRLNN VE METABOLZE EDLEBLR ENERJ DEERLERNN
BELRLENMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Nurcan ETNKAYA
Aratrmaclar: Yksek Lisans rencisi Yusuf Serhat KULEYN
Veteriner Fakltesi
ZET
Farkl fndk eitlerinin fndk i meyve zarnn ruminant beslemede kaba yem kayna
olarak kullanlabilmesi iin in-vitro gaz retim sistemi ile organik madde sindirilebilirliinin ve
metabolize edilebilir enerji deerlerinin ve spektrofotometrik metot ile antioksidan aktivitesinin
belirlenmesi amalanmtr. 2015 ylnn Temmuz ve Austos aylarnda fndk ileme
fabrikasndan temin edilen farkl fndk eidinin (yuvarlak fndk, sivri fndk ve badem fndk)
i meyve zarlarnn ham besin maddeleri analizleri AOACde belirtilen yntemlere gre yapld
(AOAC, 2006). % OMS ve ME in-vitro gaz retim metodu ile bulunan gaz retiminden
hesapland. Antioksidan aktivitesi spektrofotometrik metot (Khan ve ark., 2012) ile belirlendi.
Farkl fndk eitlerinin (yuvarlak fndk, sivri fndk ve badem fndk) i meyve zarlarnn ham
besin maddeleri miktarlar srasyla OM (% 87,83; 87,81 ve 87,78), HP (% 5,97; 5,93 ve 5,89),
NDF (% 30,30; 30,29 ve 30,29), ADF (% 48,68; 48,67 ve 48,66) ve ADL (% 25,43; 25,43 ve
25,39) olarak bulundu. Yuvarlak fndk, sivri fndk ve badem fndk i meyve zarlarnn 24 saatlik
inkbasyonlarndan hesaplanan OMS deerleri srasyla % 22,04; 22,40 ve 22,74, MEG
deerleri srasyla 3,69; 3,75 ve 3,79 MJ/kg KM olarak belirlendi. farkl fndk eidinin i
meyve zar rneklerinin antioksidan akivitesi srasyla 94,60; 94,54 ve 94.52 IC 50 mg/mL olarak
bulundu. Fndk i meyve zarnn eitlerine gre belirlenen ham ve gerek besin deerleri
dikkate alnarak rumunantlar iin yeni alternatif bir kaba yem kayna olarak
deerlendirilebilecei, bunun yannda zengin antioksidan ierii bakmndan da gerek ruinantlar
gerekse tek mideliler iin yem katks olarak kullanlabilecei ortaya konmutur.
Anahtar Kelimeler: Antioksidan Aktivitesi, Fndk Meyve Zar, in-vitro Gaz retim Metodu,
Metabolize Edilebilir Enerji, Organik Madde Sindirilebilirlii.
421

DAYANIKLILIK SPORCULARINDA PPAR-A VE PPARGC1A GEN POLMORFZMLER VE

PERFORMANS LKS
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Seydi Ahmet AAOLU
Aratrmaclar: Doktora rencisi Ercan TURAL, Prof.Dr. Nurten KARA
Yaar Dou Spor Bilimleri Fakltesi
ZET
Bu almada PPAR- geni intron 7 G/C ve PPARGC1A geni Gly482Ser polimorfizmlerinin,
elit dzeydeki dayankllk sporcularnn aerobik performansna etkisini aratrdk. ntron 7 G/C ve
Gly482Ser genotipleri sporcu ve kontrol grubunda karlatrldnda genotip dalmlar
(p=0.006, p<0.001) ve alel sklklar (p<0.001, p<0.001) bakmndan istatistiksel olarak fark
anlamldr. Trkiyede ilk kez yaplan bu alma sonucunda PPAR- geni intron 7 G/C ve
PPARGC1A geni Gly482Ser polimorfizmlerinin sporcularda aerobik performans nemli
derecede etkiledii saptanmtr.
Anahtar Kelimeler: Aerobik Performans, Dayankllk Sporcusu, Polimorfizm, Peroksizom.
422


SAMSUN LNDE KADINLARIN MKROKRED UYGULAMASINI BENMSENMES VE
SOSYAL AININ ANALZ ZERNE BR ARATIRMA
Proje Yrtcs: Do.Dr. Krat DEMRYREK
Aratrmaclar: Ara.Gr. Nur lkay ABACI, Ara.Gr. Murat EMR,
Ara.Gr. aatay YILDIRIM
ZET
Bu aratrmann amac Samsun ili ve ilelerinde (Bafra, aramba, Terme, Salpazar,
Ayvack) mikro kredi kullanan kadnlarn mevcut durumunu, kredi ile ilgili bilin dzeylerini,
ihtiya duyduklar bilgileri, bilgi kaynaklarn ortaya koymak ve mikro kredinin kadnlar tarafndan
kullanlmasn etkileyen faktrleri belirleyerek, bu krediye ihtiyac olan kadnlar tarafndan
kullanmn yaygnlatrmaktr. Aratrmada kadnlarn aldklar kredi tutarlar baz alnarak basit
tesadfi rnekleme yaplm ve 132 kadn ile anket almas gerekletirilmitir. Kadnlarn
mikro kredi kullanmasn etkileyen faktrler yapsal eitlik modeli (YEM) ile iletiim kaynaklar ise
sosyal a analizi (SAA) ile incelenmitir. Aratrma sonucunda mikro kredi kullanan kadnlarn
kredi hakknda yeterli bilgiye sahip olmadklar, en ok mikro kredi alanlarnn tavsiyelerine ve
kadnlarn istihdamna ynelik olarak verilen dier kredi eitleri hakknda bilgiye ihtiya
duyduklar tespit edilmitir. Mikro kredi kullanan kadnlarn bilgi kaynaklar ise yakn arkadalar
ve mikro kredi alanlarndan olumaktadr. YEMin sonularna gre kadnlarn mikro krediye
kar alglanan olumlu tutumu, mikro kredi alanlarna ilikin algladklar tutumu, mikro kredi
sistemine e deyile bavuru artlarna ilikin algladklar tutumu ve kadnlarn mikro krediyi
gelecekte kullanma niyeti arasndaki nedensel ilikiler aklanmtr. Hesaplanan oklu uyum
ltlerinden modelin istatistiksel olarak anlaml olduu tespit edilmitir. Analiz sonucunda mikro
kredinin olumlu ynlerinin kadnlarn mikro kredi kullanm konusunda bir etkiye sahip olmad,
ancak mikro kredi alanlarnn samimiyetinin ve bavuru artlarnn esnekliinin mikro kredinin
kulanm konusunda nemli bir etkisinin olduu saptanmtr. Bu sonuca gre mikro kredi
alanlarnn, kredi alan kadnlarn memnuniyetine yeterli zen ve dikkat gstermesinin
salanmas gereklilii nemli grlmtr.
Anahtar Kelimeler: Mikro kredi, Samsun, YEM.
423


SAMSUN YRES ELTK TOPRAKLARINDA SLSL GBRELEMENN ELTN
KAVUZLU DANESNDE SLS VE DER BAZI BESN ELEMENT KAPSAMINA ETKLER
Proje Yrtcs: Do.Dr. Ayhan HORUZ
Aratrmaclar: Prof.Dr. Ahmet KORKMAZ, Ara.Gr. Gney AKINOLU
ZET
Bu almada Samsun yresinde yetitirilen normal ve tuzlanm eltik topraklarna
uygulanan silisyumlu gbrelemenin eltiin kavuzlu danesinde Si, N, P, K, Ca, Mg, S, Na, Fe,
Mn, Zn, ve Cu kapsamna etkilerinin belirlenmesi amalanmtr. Yrede eltik yetitirilen
arazilerden alnan 19 toprak rnei alnmtr. Bu topraklarn 6sna 9:5:5:1 orannda
NaSO4:NaCI:CaCI2:MgSO4 tuz karm (1.EC-10.27, 2.EC-3.55, 3.EC-10.98, 4.EC-5.75, 5.EC-1
7.22 ve 6.EC-4.72 dS m ) uygulanmtr. Tm topraklara 3 tekerrrl olarak tam ansa bal
blok deneme desenine gre 0, 50, 100, 200 ve 400 ppm dozlarnda Si gbrelemesi (silisik asit,
H4SiO2) uygulanmak suretiyle (5x3) sera denemesi kurulmutur. alma sonunda normal
topraklara uygulanan silisyumlu gbreleme kavuzlu eltik danesinin %42,11inin Si kapsamn
artrd, topraklarn %94,73nn deiik dozlarda silisyumlu gbrelemeye ihtiyac olduu ve
kavuzlu eltik danesinde kritik Si deerinin %5,66 olduu tespit edilmitir. Silisyumun eltik
danesinin genel olarak N, P, S kapsamn artrd; K, Ca, Mg, Na, Fe, Mn, Zn ve Cu kapsamn
azaltt bulunmutur. Farkl tuz stresi seviyelerinde uygulanan silisyumlu gbreleme ise kavuzlu
eltik danesinin Si kapsamn artrarak tuz stresini azaltt bulunmutur. Silisyumlu gbreleme
azalan tuz stresine bal olarak kavuzlu eltik danesinin N, P ve S kapsamn artrd, K
kapsamn dk tuz seviyelerinde azalrken, yksek tuz seviyelerinde etkisiz veya artrma
eiliminde olduu, Ca ve Mg kapsamna etkisinin deiken olmakla birlikte genellikle azaltt
tespit edilmitir. Farkl tuz stresi altnda uygulanan silisyumlu gbreleme kavuzlu eltik danesinin
Na kapsamn azaltarak tuz stresini nledii tespit edilmitir. Bununla birlikte yksek tuz ieriine
sahip 1.EC-10,27 ve 3.EC-10,98 topraklarda silisyum uygulamalar kavuzlu eltik danesinin Na
kapsamn silisyumun (50 ve 100 ppm Si) dk dozlarnda azaltrken yksek Si dozlarnda
artrd tespit edilmitir. Sonu olarak yksek tuz seviyelerinde Na zararnn nlenmesinde
silisyumlu gbrelemenin etkinliinin dier tuz seviyelerine gre azald bulunmutur.
Ayrca silisyumlu gbreleme tuz seviyesi 7,22 ve daha yksek olan topraklarda kavuzlu
eltik danesinin Fe ve Mn kapsamn artrd, 7,22den daha dk tuz seviyelerinde ise azaltt
tespit edilmitir. Benzer ekilde kavuzlu eltik danesinin Zn ve Cu kapsam da genellikle dk
tuz seviyelerinde azald yksek tuz seviyelerinde artt grlmtr. Besin element kapsam
arasndaki ilikilerde kavuzlu eltik danesinin Si kapsam ile N ve P kapsam arasnda ok
nemli pozitif ilikiler bulunurken; S, Na, Fe ve Mn arasnda ok nemli negatif ilikiler
bulunmutur.
Anahtar Kelimeler: eltik, Silisyum, Kritik Si, Sodyum.
424


ORGANK DZENLEYCLERN FARKLI PH'YA SAHP TOPRAKLARDA EROZYONA
DUYARLILIK VE VERME ETKLER
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Nutullah ZDEMR
Aratrmac: Ara.Gr. mrm Tebessm KOP
Ziraat Fakltesi - Toprak Bilimi Ve Bitki Besleme Blm
ZET
Bu almann amac, farkl pH deerlerine sahip topraklarda kentsel ve endstriyel
kaynakl organik dzenleyici uygulamalarnn erozyona kar duyarllk ve verim zerine olan
etkilerini sera ve laboratuar koullarnda belirlenmesidir. almada kullanlan toprak rnekleri
Samsun ili ve evresinde yer alan asit, ntr ve alkalin reaksiyona sahip arazilerden ve
yzeyden (0-20 cm) alnmtr. Kullanlan dzenleyiciler farkl kurumlardan temin edilmitir.
Aratrma konusu rnekler; orta bnyeli, asit, ntr ve alkalin reaksiyonlu, tuz ierii dk ve
hafif, organik madde miktar orta ve az, kire ierii az ve fazla olan topraklardr. Blnen
blnm parseller deneme dzeninde yrtlen bu almada, p kompostu, ttn at,
eltik kavuzu farkl pHlara sahip topraklara 4 farkl dozda (%0, %2.5, %5.0, %7.5) iki
tekrarlamal olarak uygulanmtr. Bir aylk inkbasyon periyodundan sonra sakslarda marul
bitkisi yetitirilmitir
Yaplan analizler ve deerlendirmeler sonucunda, topraklara organik dzenleyici ilavesinin
eit ve uygulama dozlarna bal olarak erozyon oran (EO), agregat stabilitesi (AS),
dispersiyon oran (DO), Boekel oran (likit ve plastik limitleri nem ieriinin pF2 deki neme
oran) ve verim deerlerini etkiledii grlmtr. Yaplan uygulamalarn etkinlii, topraklarn
pH dzeylerine gre deiim gstermitir.
Anahtar Kelimeler: Organik Dzenleyici, Erozyon, Marul, Toprak zellikleri.
425


SAMSUN SAMSUN L FASULYE RETM ALANLARINDA ENFEKSYON OLUTURAN
BAKTERYEL ETMENLERN BELRLENMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Hasan Murat AKSOY
Aratrmac: Ar.Gr. Murat ZTRK
ZET
Karadeniz Blgesinde, zellikle Kzlrmak ile Yeilrmak nehirlerinin meydana getirdii ve
Samsun line bal olan aramba ve Bafra ovalar bata olmak zere Tekkeky, Ladik ve
Terme ilelerinde birok sebze trnn yannda ekonomik olarak retimi yaplan fasulye bitkisi
157, 588 dekar ekili alan ve 128,515 ton retim miktar ile domatesten sonra ikinci srada
gelmektedir (TUK, 2011).Fasulye retim miktarn azaltan en nemli faktrlerin banda
Pseudomonas savastanoi pv. phaseolicola, fasulye kahverengi leke etmeni Pseudomonas
syringae pv. syringae, fasulye adi yaprak yankl etmeni Xanthomonas axonopodis pv.
phaseoli, fasulye bakteriyel solgunluk etmeni CURTOBACTERUM FLACCUMFACENS PV.
FLACCUMFACENS gibi bakteriyel hastalklar gelmektedir. Blgemizde daha nceden fasulye
bakteriyel hastalklarnn yaygnl ve molekler tansna ynelik bir alma bulunmamaktadr.
Bu almada; aramba, Ladik, Bafra, Terme ve Tekkeky leleri, fasulye ekim alan
bakmndan Samsun ilinin % 81,9 unu tekil etmektedir. Bu alanlardaki bakteriyel hastalklarn
yaygnlklar ile elde edilecek olan bakteriyel izolatlarn molekler olarak tans yaplacaktr.
Anahtar Kelimeler: Fasulye, Bakteriyel Etmenler, Tan.
426


MADEN DERE HAVZASINDA FARKLI EROZYON RSK DEERLENDRME MODELLER LE
EROZYON RSK HARTALARININ OLUTURULMASI VE KARILATIRILMALARI
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Mustafa SALAM
Aratrmaclar: Prof.Dr. Orhan DENGZ, Ekrem KANAR, Ali MAMOLU
ZET
Dnyann bir ok blgesi iin, bereketli toprak katmanlarn tayp toprak verimlilii azaltan,
topraktaki organik madde miktarn ve besin maddelerini azaltp topra slatran en nemli
arazi bozulmasna neden olan olaylardan birisi toprak erozyondur. Bu nedenle erozyon
aratrmalar toprakla ilgili yaplan aratrmalar arasnda nemli bir yer tutmaktadr. Topraklarn
erozyon risk durumlarn belirlenmesi direk olarak arazi, laboratuar gibi almalarn yan sra,
dolayl olarak gelitirilen modeller sayesinde zellikle byk alanlar iin risk tahminleri de
yaplabilmektedir. Bu almann amac, Kocaeli-Kartepe blgesinde yer alan Madendere
havzasnda ICONA, CORINE ve LEAM modelleri kullanarak erozyon risk durumlarnn
deerlendirilmesi ve baz erozyon duyarllk indekslerinin belirlenerek modeller ile
karlatrlmasdr. Analiz sonularna gre, ICONA modelinde toplam alann % 50 ve CORINE
modelinde toplam alann %53 yksek erozyon riski altnda iken, benzer bir sonu ile LEAM
modelinde %75 ile toplam alann yksek ile ekstrem erozyon riski altnda olduu belirlenmitir.
Bu farkllk modellerde kullanlan baz farkl parametrelerden ve modellerin farkl snf deerlerine
sahip olmasndan kaynaklanmaktadr. Fakat modelden elde edilen sonu parallelik
gstererek havzann en az yarsnn fazlas yksek erozyon risk altnda olduu belirlenmitir.
Ayrca drt erozyon duyarllk indeksi (erozyon oran, dispersiyon oran, erodobilite, agregat
stabilitesi) incelenmi ve indekslere gre havza topraklarnn erozyona kar ok duyarl oldu
belirlenmitir. zellikle orman rts altnda bulunan toprakla erozyona kar korunmalar
olmasna karn, eimi yksek tarm alanlarnda ve mera alanlarnda yer alan topraklarn
erozyona kar koruyucu nlemlerin alnmas gerekmektedir
Anahtar Kelimeler: Arazi Bozulmas, Erozyon, ICONA, CORINE, LEAM, Madendere Havzas.
427


BNKLEAT VE MULTNKLEAT RHZOCTONA ZOLATLARININ TAKSONOMSNDE 18S
RDNA, BETA-TUBULN VE ITS-RDNA GENLERNN FLOGENETK LKLERNN
BELRLENMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. smail ERPER
ZET
Karadeniz Blgesinde 2011 yl vegetasyon dnemi boyunca Amasya, Ordu, Samsun ve
Sinopdan toplanan hastalkl kestane kaba (Cucurbita maxima Duch.) bitkilerinden 27
Rhizoctonia izolat elde edilmitir. Kestane kaba bitkilerinden elde edilen Rhizoctonia spp.
izolatlarnn, kltrel zellikleri anostomoz gruplar, 5.8S geninide ieren nkleer Ribozomal DNA
(rDNA) geninin the internal transcribed spacer (ITS) blgesinin nkleotid sekans varyasyonu ve
patojeniteleri belirlenmitir. rDNA-ITS 5.8S blgesi ITS-1 ve ITS-4 primerleri kullanlarak
amplifiye edilmitir. Bu izolatlarn sekanslar NCBI GenBankasndan alnan dier bilinen
Rhizoctonia izolatlar ile hizalanm ve filogenetik ilikileri belirlemek iin filogenetik analizlerde
kullanlmtr. 24 Rhizoctonia izolat rDNA-ITS nkleotid dizi benzerliine bal olarak AG 4e ait
3 altgruba ayrlm; AG 4 HG-I (13), AG 4 HG-II (6) ve AG 4 HG-III (5). AG 4 HG-Ie ait on
izolat (54.2%) tm srvey alanlarnda en youn olarak bulunan grup olmutur. Patojenite testinin
sonular R. solani AG 4 izolatlarnn altgrubu arasnda virlenslik bakmndan istatistik olarak
nemli derecede farkllk gstermitiri. Elde edilen bu sonulara gre, lkemizde kestane kaba
bitkilerinden elde edilen R. solani AG 4e ait 3 alt grup ve 2 BN Rhizoctonia AG (A, K)lar bu
alma ilk defa ile tespit edilmitir.
Bu almada ayrca Kradeniz blgesi sahil eridindeki hastalkl fasulye bitkilerinden elde
edilen 31 BN Rhizoctonia izolatnn genetik eitlilii ve filogenisi belirlenmitir. - tubulin gen
blgesi B36F, B12R primer ifti kullanlarak amplifiye edilmitir. Bu izolatlarn sekanslar NCBI
GenBankasndan alnan dier bilinen Rhizoctonia izolatlar ile hizalanm ve filogenetik ilikileri
belirlemek iin filogenetik analizlerde kullanlmtr.
Anahtar Kelimeler: Rhizoctonia, DNA Dizileme, rDNA-ITS ve -Tblin filogenisi.
428


EFTAL ETLERNDE ZEDELENME EK DEERNN BELRLENMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. Y. Benal YURTLU
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Bra USTA
Ziraat Fakltesi
ZET
Hasat ve hasat sonras ilemler srasnda, btn tarmsal materyallerde olduu gibi
meyveler de bir seri ilemden gemekte ve bu ilemler srasnda d kuvvetlerin etkisi altnda
kalmaktadr. Zedelenmeye neden olan bu kuvvetlerin belirlenmesi ve rn kayplarnn
azaltlmas iin hasatta ve zellikle paketleme evlerinde yaplan ilemler srasnda oluan
arpmalarn incelenmesi gerekmektedir. Meyvelerin bu ilemler srasnda maruz kald arpma
kuvvetlerinin deerlendirilebilmesi iin, tr ve eit baznda deiiklik gsteren zedelenme eik
deerlerinin ve buna ilikin snrlarn belirlenmesi nemlidir. Bu almada, lkemizde nemli bir
retim potansiyeli olan eftalinin, tketici isteklerini karlayacak ve ekonomik olarak
deerlendirilme srecine katk salayacak ekilde hasat sonu ilemlerden geebilmesi iin,
blgemizde yetitirilen baz eitler ele alnarak zedelenme eik deerlerinin belirlenmesi
amalanmtr. almada deneme materyali olarak Samsun blgesinde yetitirilen Glohaven, J.
H. Hale ve Loring eftali eitleri kullanlmtr. Denemelerin yrtlmesi iin sarka kol boyu 50
cm olan bir arpma test dzenei oluturulmutur. arpma yzeyi olarak mevcut snflandrma
tesislerinde kullanlan elik malzeme ve snmleyici poron ve vinlex yzeyler kullanlmtr.
Dme ykseklikleri olarak 10, 30, 50, 70, 90 ve 120 mm arasnda alt farkl ykseklik
belirlenerek denemeler yrtlmtr. Denemelerde eftaliler iki farkl arpma blgesinden
arptrlm ve zedelenme alanlarnn olumas salanmtr. Denemeler sonunda rnlerde
meydana gelen zedelenme alanlar llmtr. eftalilerle yaplan denemelerin ardndan ayn
arpma yzeyleri zerine ayn dme yksekliklerinden elektronik meyve (IS) drlerek pik
ivme ve hz deiimi deerleri kaydedilmitir. Kaydedilen bu pik ivme ve hz deiimi
deerleriyle, eftalilerde meydana gelen zedelenme alanlar arasndaki ilikiler incelenmitir. Bu
ilikilere dayanlarak eitler baznda zedelenme eik deerleri belirlenmitir.
Sonu olarak, eftalide arpmalar sonucu oluan zedelenme alanlar zerinde, eit,
arpma yzeyi, dme ykseklii ve meyve arpma blgesinin etkisi istatistiksel olarak nemli
bulunmutur (P0.01). arpma yzeyleri tepki hatlar incelendiinde snmleme etkisi en
yksek olan yzeyin poron olduu, bunu srasyla vinlex ve elik yzeyin takip ettii grlmtr.
Elde edilen zedelenme eik deer erilerine gre, zedelenme duyarllnn eitler arasnda
srasyla Glohaven, J. H. Hale ve Loring olarak sraland belirlenmitir.
Anahtar Kelimeler: eftali, Zedelenme, Zedelenme Eik Deeri, Elektronik Meyve, IS, arpma
Testi.
429


ARAMBA OVASI DRENAJ SULARININ SULAMADA KULLANILMA OLANAKLARININ
ARATIRILMASI
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Hakan ARSLAN
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Alper GNGR
Ziraat Fakltesi
ZET
Bu alma kapsamnda, Samsun ili aramba Ovasndaki drenaj kanallarnn su kalitesinin
mevsimsel olarak deiimi ve sulamaya uygunluklar; matematiksel, grafiksel ve ok deikenli
istatistiksel yntemler ile deerlendirilmitir. Bu amala; alma alannda ki 21 adet drenaj kanal
suyundan, Temmuz 2012 Nisan 2013 tarihleri arasnda; Sulama Dnemi (Temmuz), Sulama
Sonras Dnem (Ekim), K Dnemi (Ocak) ve Sulama ncesi Dnem (Nisan) olmak zere
toplamda 4 dnem olarak su rnekleri alnmtr. Kanal sularndan kimyasal analizler sonucu
elde edilen su kalite deerlerine gre her bir dnem iin ok deikenli istatistiksel yntemlerden
Hiyerarik Kmeleme analizi (HKA) ile Faktr analizi (FA) uygulanmtr. Sularn zelliklerini
belirlemek amacyla Piper diyagram ile Stiff diyagram izilmitir. Sularn sulama asndan
uygunluunu incelemek amacyla USSL diyagram hazrlanm ve Sodyum Adsorbsiyon Oran
(SAR), Yzde Sodyum (% Na), Artk Sodyum Karbonat (RSC), Kelly ndeksi (KI), Magnezyum
Oran (MR) ve Potansiyel Tuzluluk (PS) deerleri hesaplanmtr. Genel olarak, Ovadaki kanal
sular Piper diyagramna gre Mg-HCO3 su tipi, Stiff diyagramna gre Ca-HCO3 su tipi olarak,
geici sertlik zellii yanstan snfta olduu belirlenmitir. Kanal sular, USSL diyagramna gre
deerlendirildiinde; Temmuz dneminde Anbar Kpr ve Arapl kanal sularnn C4S4 snfta,
Ekim dneminde ise Hdrellez ve Karagl kanal sularnn C4S3 snfta, Sel Yeri kanal suyunun
ise C4S4 snfta yer ald belirlenmitir. Ovadaki dier kanal sular genel olarak 4 dnemde de
C3S1 snfta yer almtr.
Ovadaki drenaj kanallarndan bazlarnda, zellikle sulama dneminde ok yksek tuzluluk
problemi olduu belirlenmitir. Bu durumun topraklarda problem yarataca dnlmektedir. Bu
nedenle ovann gelecei iin drenaj kanallarnn sulamada kullanlmasndan vazgeilmeli ve bir
an nce alana sulama suyunun getirilmesi gerekmektedir.
Anahtar Kelimeler: Drenaj Kanal, Sulama Suyu, Su Kalitesi, Tuzluluk, Sodyumluluk, Kirlilik.
430


SAMSUN L YAPRAK LAHANA RETM ALANLARINDA GRLEN VRS
HASTALIKLARIN BELRLENMES
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Cemile AKCURA
Ziraat Fakltesi
ZET
Lahana (Brassica oleracea L.); lkemizde Brassica cinsi ierisinde yer alan en nemli sebze
trdr. lkemizin en nemli lahana retim alanlar dan birisi konumunda olan ve retimde ilk
srada yer alan Samsun ili Trkiye lahana retiminin yaklak %32'sini karlamaktadr.
Lahanalarda virs hastalklar retimi azaltmakta, kalite ve pazarlama deerlerini
drebilmektedirler. Samsun ilinde lahana retim alanlarnda virslerin yaygnln belirlemek
amacyla 2013 ve 2014 yllarnda srveyler yaplmtr. Arazi gzlemleri srasnda baz lahana
bitkilerinde karakteristik virs belirtileri gzlenmitir. Bu srveyler srasnda, yaprak lahana retim
alanlarndan 235 yaprak rnei toplanm ve bu rnekler virs-spesifik ticari poliklonal
antiserumlar kullanlarak DAS-ELISA yntemi ile Turnip mosaic virs (TuMV), Cauliflower
mosaic virs (CaMV), Cucumber mosaic virs (CMV), Turnip yellow mosaic virs (TYMV) ve
Beet vvestern yeilows virs (BVVYMV) iin test edilmitir. Serolojik testler sonucunda yaprak
lahana rneklerinin %7.6'snn (18 adet) TuMV, %11.4'nn (27 adet) CaMV ile bulak olduu
belirlenirken, 9 rnekte (%3.8) TuM^'+CaMV kark enfeksiyonu tespit edilmitir. Analiz edilen
yaprak lahana rneklerinde CMV, TYMV ve BWYV ile bulak hibir rnee rastlanmamtr.
Samsun ilinde yaprak lahana (Brassica oleracea var. acephala) bitkilerinde TuMV ve CaMV
enfeksiyonu ilk defa bu almayla rapor edilmitir.
Anahtar Kelimeler: Hastalk, Virs, Yaprak Lahana, Srvey, Sebze.
431


VTS LABRUSCA TRNE GREN BAZI ZM TPLERNN AMPELOGRAFK OLARAK
TANIMLANMALARI ZERNE BR ARATIRMA
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Blent KSE
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Hasibe Kbra CEYLAN
ZET
Bu aratrmada, Karadeniz blgesinden 2002-2004 yllarnda TBTAK projesi ile slekte
edilen 13 farkl Vitis labrusca L. trne giren kokulu kara zm genotipinin Samsun
ekolojisinde ampelografik zellikleri belirlenmitir. alma, 2013-2015 yllarnda arasnda
Ondokuz Mays niversitesi Ziraat Fakltesi Aratrma ve Uygulama arazisindeki ba alannda
yrtlmtr. Seilen zm genotiplerininin tanmlanmas OIV ve IBPGR tarafndan belirlenen
kriterlere gre yaplarak genotipler arasndaki farkllk ya da benzerliklerinin ortaya konulmas
ve tanmlanmas amalanmtr.
Anahtar Kelimeler: Merzifon Karas, zm, Klon Seleksiyonu.
432


KVLERDE FENOLOJK VE MORFOLOJK GELMELERN VERM VE MEYVE
KALTESNE ETKLER
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Muharrem ZCAN
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Hmeyra AHN
ZET
Tek yllk ya da ok yllk bitkilerde byme ve gelime kontrol altnda tutularak verim ve
kalite zerine etki edilebilmektedir. Bu kontrollerden bazlar budama ve seyreltme gibi kltrel
ilemlerdir. Bu ilemler ile vegetatif ve generatif byme arasnda bir denge
salanabilmektedir.
Kivi bitkileri sarlc ve trmanc bir trdr. Kivi omcalar kuvvetli gelien bitkiler olduundan
bymenin kontrol edilebilmesi iin budama ve terbiye ile gelime kontrol edilerek, vegetatif
gelime ve verim arasnda dengenin salanmas gerekmektedir.
Kivilerde Fenolojik ve Morfolojik Gelimelerin Verim ve Meyve Kalitesine Etkileri adl
almamzn sonucunda elde edilen sonular ve neriler aada verilmitir.
Budama uzunluklar incelendiinde, toplam yaprak alan, hasat olumu suda znr kuru
madde miktar, yeme olumu suda znr kuru madde miktar zerine 8 gz budama
uzunluunun olumlu etkileri grlmekte olup, meyve eti sertlii zerine 12 gz budama
uzunluunun olumlu etkileri gzlenmitir. Bunun yannda budama uzunluklarnn en olumlu
etkiler genel olarak 8 gz budama uzunluundan elde edilmitir.
Meyve/yaprak orannda ise; meyve verimi ve meyve asitlii zerine 1/1 meyve/yaprak
orannn, meyve boyu, meyve ap, meyve bana den yaprak alannn zerine 1/6
meyve/yaprak orannn, yaprak ya arl, yaprak kuru arl zerine 1/5 meyve/yaprak
orannn olumlu etkileri grlmektedir. Meyve zellikleri zerine 1/5 - 1/6 meyve/yaprak
oranlarnn daha iyi etkiler yapt grlmektedir.
ki uygulamann (Budama uzunluunun ve Meyve/yaprak orannn) birlikte etkileri
incelendiinde; meyve verimi zerine 12 gz budama uzunluunun 1/1 meyve/yaprak orannn,
meyve arlna 12 gz budama uzunluunun1/6 meyve/yaprak orannn, C vitamini zerine
12 gz budama uzunluunun 1/5 meyve/yaprak orannn olumlu etkileri grlmektedir.
Bu sonular ele alndnda, kivide yaplan k budamasnn 8 gz zerinden yaplmas
nerilmektedir. Seyreltmenin verim ve kalite zerine olumlu etkileri dikkate alnarak 1/4 -1/6
meyve/yaprak oranlarnda yaplmas nerilmektedir.
433


SOFRALIK NCRLERDE AMBALAJ VE OZON UYGULAMALARININ KALTE KORUNUMU
ZERNE ETKLER
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Muharrem ZCAN
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Duygu KILI
ZET
alma sonucunda elde edilen veriler bir btn halinde deerlendirildiinde, ambalaj tipi
olarak MAP, ozon uygulamalar olarak 15 dakika uygulama nemli bulunmutur. Ambalaja
yerletirme konumu SKM haricinde dier parametrelerde farkllk oluturmamtr.
Meyvelerde fizyolojik bozulmalarn 10 da ve 15 da ozon uygulanan tketici ambalaj ve modifiye
ambalajlarda daha ge olduu belirlenmitir.
ncirde mevcut kalitenin korunmas, tketiciye kaliteli rn sunulabilmesi hem salkl
yaam hem de lke ekonomisi asndan nemli katklar salayacaktr. ncirin anavatanlar
arasnda yer alan lkemizin i ve d piyasada etkinliinin daha da artrlmas iin, incir
muhafazas, ambalajlamas ve hasat sonras uygulamalar konusunda farkl almalarn
yaplmasna nem verilmelidir.
434


GERZE TAVUUNDA MX GEN POLMORFZMNN MOLEKLER KARAKTERZASYONU
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Levent MERCAN
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Marwan FADHIL
Ziraat Fakltesi - Biyoteknoloji Blm
ZET
Kanatllar ve memeliler de dahil bir ok organizmada bulunan Mx proteinlerinin eitli
virslerin replikasyonlarn inhibe ederek antiviral aktivite gsterdikleri bildirilmektedir. Yaplan
bu almada Gerze le Tarm Mdrl bnyesinde koruma altnda tutulan Gerze rk
poplasyona ait 43 rnek ile Ankara Tavukuluk Aratrma Enstitsnden alnan 50 Saf hat
genotipin direnlilik ile ilgili olduu bildirilen NE-F2&R2/R ve NE-F2&R2/S markr lokuslarnda
RsaI ve SspI restriksiyon enzimleri ile Polimeraz Zincir Reaksiyonu-Restriksiyon paras
uzunluk polimorfizmi (PCR-RFLP) yntemi ile allelik frekans durumlar incelenmitir. Gerze
+
tavuk rk poplasyonunda virse direnlilii ifade eden allelin (Mx ) allel frekans %98,
hassasiyeti ifade eden allelin (Mx ) allel frekans %2 olarak tespit edilmitir. Saf hat
+
poplasyonunda ise virse direnlilii ifade eden allelin (Mx ) allel frekans %52, hassasiyeti
ifade eden allelin (Mx ) allel frekans %48 olarak tespit edilmitir. Aratrma sonucunda
incelenen Gerze rk poplasyonun tavuklarda dayanklk slah almalarnda kullanlabilecek
deerli bir kaynak olduu sonucuna varlmtr.
Anahtar Kelimeler: Gerze Tavuu, Mx Geni, PCR-RFLP, Direnli Allel.
435


DOAL VE KLTR ED NERGS ENN SAKSIDA YETTRCLNDE BTK
BOYUNUN KMYASAL YNTEMLERLE KONTROL EDLMES ZERNE ARATIRMALAR
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Fisun G.ELKEL
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Sevim DEMR
ZET
Bu almada doal (Narcissus tazetta L.) ve kltr eidi nergis (Narcissus cv. Ice Follies)
ieinin saksda yetitiriciliinde farkl kimyasal yntemlerin bitki boyu zerine olan etkileri
incelenmitir. Narcissus tazetta L.ve Narcissus cv. Ice Follies ieklerine farkl yntem
(soan daldrma, toprak slatma, yaprak sprey) ile farkl kimyasal (flurprimidol, paclobutrazol,
ethephon) uygulamalar yaplmtr. Yaplan bu kimyasal uygulamalarn k zaman,
ieklenme zaman, iek says, yaprak boyu, bitki boyu, bitki mr, yapraklarn klorofil ierii
zerine olan etkileri incelenmitir. Ayrca doal nergislerde kantitatif analizler yaplarak,
uygulamalarn, oransal yaprak alan, zgl yaprak alan, yaprak kalnl, oransal yaprak arl
ve oransal gvde arl zerine olan etkileri de incelenmitir. Aratrma sonucunda, dikim
ncesi soanlara daldrma eklinde yaplan kimyasal uygulamalarda en ksa bitki boyu doal
nergisler iin 6.25 cm ile 20 ppm flurprimidol uygulamasndan elde edilmi bu bitkiler kontrole
gre %63 orannda daha ksa olmutur. Kltr eidi nergislerde ise en ksa bitki boyu 7.11 cm
ile 10 ppm flurprimidol uygulamasndan elde edilmi, bitkiler kontrole gre %48 orannda daha
ksa olmutur. Toprak slatma uygulamasnda en iyi sonucu doal nergislerde 1 mg/saks
paclobutrazol uygulamas verirken, Ice Follies eidinde ise 500 ppm ethephon uygulamas
vermitir. En ksa bitki boyu doal nergislerde 5.42 cm ile kontrole gre %65, Ice Follies
eidinde ise 3.42 cm ile kontrole gre %79 orannda daha ksa olmutur. Yaprak sprey eklinde
2000 ppm ethephon uygulamasnn yapld doal nergislerde 7.5 cm ile kontrole gre %41, Ice
Follies nergislerinde ise 4.16 cm ile kontrole gre %69 orannda daha ksa bitki boyu elde
edilmitir.
Anahtar Kelimeler: Nergis, Bitki Boyu, Soan Daldrma, Toprak Islatma, Yaprak Sprey,
Flurprimidol, Paclobutrazol, Ethephon.
436


ORGANK EKER MISIR YETTRCLNDE FARKLI GBRE KAYNAKLARI VE
YABANCI OT KONTROL YNTEMLERNN BYME, GELME, VERM VE KALTE
ZERNE ETKLER
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. smail SEZER
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Binnur MAMOLU
ZET
lkemizde msr tarmnn yapld alanlarda yetitirilebilen eker msrn tketiminin
artmasyla birlikte; reticilerimizin organik eker msr yetitiriciliine ynelmesi ile doal
hayatn korunmas ve srdrlebilmesi asnda reticiler iin alternatif olabilecei
dncesiyle organik eker msr tarm konusunda yaplacak aratrmadaki amalar;
Samsunda uygulanabilecek organik eker msr yetitirme sistemini belirlemek; Organik eker
msr yetitiriciliinde yabanc ot kontrol iin mekanik mcadele ve kltrel mcadele etkisinin
aratrlmas, Organik tarmda kullanlmasna izin verilen gbre ve toprak dzenleyicilerinin
verim ve kaliteye olan etkisinin belirlenmesi (Ahr gbresi kompostu, tavuk gbresi kompostu,
biofarm, vs) reticilerin eker msrn tanmasna, yetitiriciliine ynelmesine ve alternatif bir
rn niteliini grerek renmeleri sonucunda benimsemelerine nemli katklar
olabilecektir.Msr retimi yapan iftilerimizin doal kkenli hammaddeler kullanlarak retim
yapmalar salanacak, zellikle yredeki iftlik ve tavuk gbresi zellikle kompostu, eltik sap
ve saman deerlendirilecektir.Msr tarmnda kullanlan yabanc ot ilalar ve kimyasal
gbrelerin kullanlmasnn nlenmesi ile deltay tehdit eden kirlenme byk lde azalacaktr.
Ekim nbeti yaplmad iin topran fiziksel, kimyasal ve biyolojik zellikleri bozulmaktadr.
Bunun iin iftlik gbresi ve organik atklardan oluan kompost sayesinde toprak yaps
dzeltilecektir. Msrda yabanc ot kontrol kltrel ve mekanik yntemlerle nasl yaplaca
belirlenecektir. eker msr grn olarak tketildii iin yeter miktarda ve yksek kalitede
taze tane retimi salanacaktr. Organik eker msr retimi yapacak iftilerimizin karl olup
olmad belirlenecektir
Anahtar Kelimeler: Organik eker Msr, Organik Gbre, Organik Kompost, Yabanc Ot
Kontrol, Verim, Kalite.
437


EKER PANCARI VE BUDAY TOHUMLUU RETMNDE TEKNK ETKNLK VE FYAT
DEKENLNN LETME ORGANZASYONUNA ETKS
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Vedat CEYHAN
Aratrmac: Doktora rencisi Kerem HAZNEC
ZET
Bu aratrmann temel amac, Trkiyede TR83 blgesinde eker pancar ve buday
tohumluu yetitiriciliinde teknik etkinlii lmek, tohumluk fiyatlarnda meydana gelecek
deiikliklerin iletme organizasyonu zerine etkisini ortaya koymak ve eker pancar ile buday
tohumluklar iin normatif arz fonksiyonlarn tahmin etmektir. Aratrma verileri eker pancar
tohumluu yetitiren 82 tarm iletmesi ile buday tohumluu yetitiren 72 tarm iletmesinden
anket yoluyla toplanmtr. ncelenen iletmelerin ekonomik analizinde klasik ekonomik analiz
yaklamlar, teknik etkinliin llmesinde stokastik snr modeli (SSM), optimum iletme
organizasyonlarnn belirlenmesinde dorusal programlama metodu ve tohumluk fiyatlarndaki
deiimin optimum plana etkilerini belirlemede deiken fiyatl programlama metodu
kullanlmtr. Aratrma sonular hem eker pancar hem de buday tohumluu yetitiriciliinde
ikinci grup tarm iletmelerinin ekonomik performansnn, dierlerinden daha iyi olduunu
gstermitir. Etkinlik analizi sonularna gre, her iki yetitiricilik trnde de teknik etkinlik yksek
dzeydedir. ekerpancar ve buday tohumluu yetitiren iletmeler iin teknik etkinlik skorlar
srasyla 0,97 ve 0,81dir. Aratrma sonular ayrca incelenen eker pancar ve buday
tohumluu yetitiren tarm iletmelerinin mevcut durumdan olmas gereken organizasyona
getiklerinde, brt ve tarmsal gelirlerinin ykseleceini gstermitir. Brt gelir art eker
pancar tohumluu yetitiren birinci grup iletmelerde %81 ve ikinci grup iletmelerde %32 iken,
birinci ve ikinci grup buday tohumluu yetitiren iletmelerde srasyla %118 ve %2dir. Her iki
iletme byklk grubunda da eker pancar tohumluunun arz elstik iken buday tohumluu
arz inelastiktir eker pancar tohumluu arz elastikiyeti birinci grup tarm iletmelerinde 48,82 ve
ikinci grup iletmelerde 11,97dir. Arz elastikiyeti inceleme alannda buday tohumluu yetitiren
birinci grup iletmelerde 0,78 ve ikinci grup tarm iletmelerinde 0,02dir. Karar alclarn
tohumluk fiyat konusunda aratrma sonularnn rettii arz elastikiyetlerini dikkate alarak
davranmalar eker pancar ve buday arz gvencesinin salanmasna olumlu katk
salayabilecektir. Dier taraftan zellikle teknik tohum yetitiricilii ve kayt tutma konularna
arlk vererek dzenlenecek ifti eitimi ve yaym almalar incelenen tarm iletmelerinin
etkinliklerini artrabilecektir.
Anahtar Kelimeler: TR83 Blgesi, eker Pancar ve Buday Tohumluu, Teknik Etkinlik, Fiyat
Deikenlii, Normatif Arz Fonksiyonu.
438


YONCA VE SORGUMXSUDAN OTU HAYLAJLARININ N VTRO GAZ RETM VE KABA
YEM DEERLERNN BELRLENMES
Proje Yrtcs: Do.Dr. nal KILI
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Abdulkadir EREK
Ziraat Fakltesi
ZET
Bu alma, farkl kaba yem muhafaza yntemlerinin kaba yemlerin besin madde ierikleri,
kaba yem kalitesi, in vitro gaz retimi ve gaz retim parametreleri ile enerji ierikleri ve organik
madde sindirilebilirlikleri zerine etkisinin belirlenmesi amacyla yrtlmtr.almada kaba
yem kayna olarak yonca (Sunter) ve sorgum x sudan otlar (Hay-day) kullanlmtr. almada
ayn yem bitkilerine ait drt farkl kaba yem tipi (taze, kuru ot, silaj ve haylaj) kullanlmtr. Ayrca
g silolanan yonca silaj ve haylajlarnda katk maddesi olarak tahl unu (%5) kullanlm ve katk
maddesi ilavesinin in vitro gaz retimi ve yem deeri zerine etkisi incelenmitir. Yemlerin in vitro
gaz retimlerinin belirlenmesinde in vitro gaz retim teknii (Hohenheim gas test) kullanlmtr.
Deneme tesadf parselleri deneme desenine gre yrtlmtr. Elde edilen bulgulara gre,
sorgum x sudan kaba yemlerinin en iyi kaliteyi taze halde iken gsterdii; yonca kaba yemlerinin
ise katk maddeli silaj halinde gsterdii saptanmtr. Silaj ve haylajlarda, katk maddesi
kullanmnn YKSLAJ ve YKHAYLAJ iin pH deerlerini drd, organik asitler ierii
zerine ise etkisinin olmad grlmtr.
almamzda kullanlan farkl kaba yem muhafaza yntemlerinin yemlerin besin madde
ierikleri ve in vitro gaz retimi zerinde etkili olduu grlm, denemede kullanlan kaba
yemlerden SHAYLAJn btn inkbasyonlar boyunca en dk gaz retimi ve en dk ME,
NEL ve OMS deerlerine sahip olduu saptanmtr. Ayrca, ayn yemin silaj ve haylajlar
arasnda in vitro gaz retimleri, silaj kaliteleri, yem deerleri ve besin madde ierikleri
bakmndan nemli farkllk saptanmtr.
Anahtar Kelimeler: Sorgum x sudan, Yonca, Taze Ot, Kuru Ot, Silaj, Haylaj, Gaz retimi.
439


FARKLI AGRO-EKOLOJLERDE YETEN BUDAY BTKLERNDEN ELDE EDLEN
BPOLARS SOROKNANA ZOLATLARININ MORFOLOJK, PATOJENK VE MOLEKLER
KARAKTERZASYONU
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Berna TUNALI
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Didem DEMR SARIASLAN
ZET
Bipolaris sorokiniana (telemorf: Cochliobolus sativus) hem baak hastal (embriyo
kararmas: black point), hem yaprak lekesi hastal (noktal yaprak lekesi) hem de kk hastal
yapan buday retimini kstlayan en nemli fungal hastalklarn banda gelmektedir. Dnyada
da arpa ve buday ekim alanlarnda yaprak lekesi ve kk rkl etmeni olarak B.
sorokiniana nn en nemli etmenlerin banda geldii bildirilmektedir. Dnyada ve lkemizde
yaplan almalarda hastaln, bulunduu tarlalarda %15ten %100e varan rn kayplarna yol
at bildirilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Bipolaris sorokiniana, Patojenite, Tre zg PCR, Morfoloji.
440


TOSYA YRESNDE YETTRLEN YEREL ELTK GENOTPLERNN TARIMSAL VE
KALTE KARAKTERLERNN BAZI ISLAH ETLERYLE KARILATIRILMASI
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. smail SEZER
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Onur SARIBA
ZET
Bitki slah almalarnn esasn genetik kaynaklardaki zenginlik oluturmaktadr. lkel
formlar ve yerel eitler genetik taban olarak kltr bitkilerine yeni zelliklerin aktarlmasnda
nemli gen depolardr. Yerel eit bir blgenin doal koullarna uzun yllar iinde uyum
salamtr ve bunun sonucu olarak, retici tarafndan benimsenmitir. Uzun yllar doann
ynlendirmesi ile ekolojik blgeye uyum kazanan ve retici tarafnda benimsenen eit yerel
eit tir. Lezzeti, rengi, kokusu ile blge halknn damak zevkine hitap eden kaliteli Tosya yerel
eltik eidinin gelecek kuaklara da aktarlmas gereken nemli genetik kaynaklar olduu iin
tanmlanmas yaplmtr. Karadeniz Blgesi Tosya yresinde yaygn olarak kltr yaplan yerel
Tosya eltik populasyonlarnn tarmsal ve kalite zelliklerinin incelenmesi ve kltr yaplan
eltik eitleriyle karlatrlmas amacyla aratrma, 2013-2014 yllar arasnda 2 lokasyon da 8
eltik genotipi kullanlarak Tesadf Bloklar Deneme deseninde yrtlmtr. Yerel eitler
genellikle bitki boyu, baakk fertilitesi ve fide boyu karakterleri bakmnsan uzun olduu;
ieklenme gn says, salkmda tane says; salkmda tane arl, tek bitki verimi, olgunlama
sresi, tane verimi, kavuzsuz randman, krkl pirin randman, krksz pirin randman, tane
protein oran ve tane nem oran bakmndan dk olduu; tane dkme, tane ya oran ve tane
kuru madde yksek olduu; salkm uzunluu ve kargo uzunluunun ksa olduu; kargo rengi
beyaz ve Yaar genotipinin haricinde dier yerel populasyonlarn yatma grld tespit
edilmitir. En uzun ieklenme gn says Kzltan eitinden elde edilmiken en ksa bitki boyu
ise Akeltik ve Sarklk genotiplerinden elde edilmitir. En fazla salkmda tane says Kzltan
eitinden elde edilmiken en az ise Maratelli eidinden elde edilmitir. En fazla salkmda tane
arl Efe eitinden elde edilmiken en az ise Yaar eidinden elde edilmitir. En fazla tane
verimi Efe eidinden elde edilmiken en az ise Maratelli eidinden elde edilmitir. En fazla
krksz pirin randman Hamzadere eidinden elde edilmiken en az ise Yaar eitlerinden
elde edilmitir. En fazla tane protein oran Sarklk eidinden elde edilmiken en az ise
Akeltik eitlerinden elde edilmitir. En fazla tane ya oran Sarklk eidinden elde
edilmiken en az ise Efe eitlerinden elde edilmitir. En fazla tane nem oran Yaar,
Hamzadere ve Kzltan eitlerinden elde edilmiken en az ise Akeltik ve Sarklk eitlerinden
elde edilmitir.
Anahtar Kelimeler: eltik, Yerel eit, Sarklk, Verim, Kalit.
441


AMERKAN BEYAZ KELEBE, [HYPHANTRA CUNEA (DRURY),
(LEPIDOPTERA:ARCTIIDAE)]'NDE KRTK FOTOPERYOT VE FINDIIN KONUKU
DEERNN BELRLENMES
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Samet KO
ZET
Bu almada Hyphantria cuneann kritik fotoperiyotu ve fndn konuku performans
aratrlmtr. Amerikan beyaz kelebeinin kritik fotoperiyotunun belirlenmesi amacyla yumurta
evresinden ergin olana kadar geen srede farkl k srelerinde 261 Cde ve %705 nispi
nemde yetitirilmitir. Yetitirme kabinlerinde 14, 14:30, 15 ve 16 saat k ayarl fotoperiyot
sreleri kullanlmtr. Kritik fotoperiyot seviyesi, diyapoza giren pupa oran ve scaklk arasndaki
regresyon dorusu boyunca 14-8 (aydnlk-karanlk) periyotta ok yakn olduu belirlenmitir.
Sz konusu k srelerinde ergin k oranlar %91.66, 76.71, 20.34 ve 0.0dr. Larva gelime
sreleri uzun periyotta ksa peryoda azalma gstererek 22- 25 gn arasnda deimektedir. Eyll
ay sonlarnda doada ergin klar k tuzaklar ile takip edilmi ve tuzaklarda ergine
rastlanlmamtr. Yaz dlnn larva dneminde 14:30 saatin altnda gn uzunluu olduundan
dolay Trkiyenin Samsun ilinde zararl ylda iki dl vermektedir. Fndk yapraklar laboratuvar
koullarnda zayf konuku olduundan dolay, zararlnn balca konukular olan dut ve
akaaa ile doal koullarda karlatrlmtr. Fndkda kafes denemelerinde ya da aata
serbeste beslenen dier iki konuku bitkiye gre daha dk pupa arl grlmtr. Pupa
arlklar dii ve erkek iin 3 konuku bitki iinde kafes denemesinde yaklak 234-193 mg; 220190 mg ve 170-145 mgdr. Larva geliimi kafeste 21-26 gn arasnda deimitir. Ortalama
larva geliim sresi; dut, akaaa ve fndk iin yaklak 21.2, 23.6 ve 26.7 gn olarak tespit
edilmitir. Kafeslerde erginlerden elde edilen ortalama yumurta saylar yaklak konukular iin
ayn srada, 925,904 ve 820dir. Fndk dier iki konuku bitkilerden pupa arl, larva geliimi
ve yumurta says asndan nemli derecede (P 0.05) farkldr. Fndkta 4. ve 5. Dnem larva
dneminde yaprak tketiminde dier iki konuku bitkiye gre daha azdr. Her iki larva dnemi
iinde tketilen yaprak alan ayn konuku bitki iin srasyla, 6.34-7.62; 6.25-7.51; 5.48-6.16
2
cm dir. Bu yzden, sonu olarak laboratuvar almalarna karn arazide H.cunea iin fndk en
uygun konuku bitkilerden biridir.
Anahtar Kelimeler: Amerikan Beyaz Kelebei, Kritik Fotoperiyot, Konuku Deerinin
Belirlenmesi.
442


GERZE TAVUUNDA MAJR DOKU UYUMLULUK KOMPLEKS (MHC) POLMORFZMNN
MKROSATELT MARKRLER LE KARAKTERZASYONU
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Levent MERCAN
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Derya EKNC
Ziraat Fakltesi - Biyoteknoloji Blm
ZET
Yaplan bu almada Gerze le Tarm Mdrl bnyesinde koruma altnda tutulan
Gerze rk poplasyona ait 43 rnek ile Ankara Tavukuluk Aratrma Enstitsnden alnan 50
Saf hat genotipin direnlilik ile ilgili olduu bildirilen MCW0371 ve LEI0258 mikrosatelit
lokuslarnda polimorfizm durumlar incelenmitir. MCW0371 lokusu btn tm rnekler
monomorfizm gstermiir ancak LEI0258 lokunda ise yksek oranda polimorfizm grlmtr.
Aratrma sonucunda incelenen Gerze rk poplasyonun tavuklarda dayanklk slah
almalarnda kullanlabilecek deerli bir kaynak olduu sonucuna varlmtr.
Anahtar Kelimeler: Gerze Tavuu, Saf Hat, Mikrosatelit Markrler.
443


RHZOBUM VE MKORZA UYGULAMALARININ FASULYE (Phaseolus vulgaris L.)'NN
TANE VERM VE BAZI TARIMSAL KARAKTERLER ZERNE ETKLER
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Erkut PEKEN
Aratrmac: Doktora rencisi Yeliz ZTURAN AKMAN
ZET
Bu alma, gbreli ve gbresiz koullar altnda Rhizobium ve mikorizann yanlz bana ve
birlikte inokulasyonunun Zlbiye fasulye eidinde bitki geliimine, baz tarmsal karakterlere,
tane verimine ve tohumun besin maddesi ierii zerine etkilerini ortaya koymak amacyla 2012
ve 2013 yllarnda Samsun Karadeniz Tarmsal Aratrma Enstitsnn aramba Ambarkpr
Aratrma stasyonunda yrtlmtr.
Tarla denemeleri ansa Bal Bloklarda Blnn Blnm Parseller deneme desenine
gre 4 tekrarlamal olarak kurulmutur. Gbreleme uygulamalar (G0: Gbresiz ve G1: 2 kg N/da
ve 6 kg P2O5/da) ana parsellere, Rhizobium uygulamas (R0: Rhizobiumsuz, R1: fasulyede
kullanlan standart inokulant ile inokulasyon, R2: Samsun ili fasulye ekim alanlarndan izole
edilen yreye zel yerli Rhizobium izolatlarn karmndan oluan sv inokulant ile inokulasyon)
alt parsellere, mikoriza uygulamalar (M0: Mikorizasz ve M1: Mikoriza ile inokulasyon) ise alt alt
parsellere yerletirilmitir.
Gbre uygulamas 2012 ylnda bitki bana nodul saysn (47.50 nodl/bitki) gbresiz
kontrol uygulamasna (57.15 nodl/bitki) gre azaltmtr. Tohumlarn Rhizobium bakterileri ile
alanmas (R1 ve R2) alama yaplmayan kontrol uygulamasna gre hem 2012 ylnda hem de
birletirilmi yllarda analizinde bitkide nodl saysnda nemli derecede artrmtr. Ancak
kullanlan standart (R1) ve yerel izolat karmndan (R2) oluan sv Rhizobium inkulantlar
arasnda kklerde oluturduklar nodl says bakmndan farkllk bulunmamtr. Mikoriza
uygulamas hem 2012 ylnda (46.16 nodl/bitki), hem de birletirilmi yllarda (52.31 nodl/bitki)
mikoriza ile inokulasyonun yaplmad uygulamaya gre bitki bana nodl saysn (58.49 ve
58.38 nodl/bitki) azaltmtr. Bu durum mikoriza varlnda Bu durum Rhizobium ve mikoriza
arasndaki rekabete bal olarak Rhizobium bakterileri tarafndan oluturulan nodl saysndaki
azalmaya balanabilir.
Gbre, Rhizobium ve mikoriza uygulamalarnn bitki boyuna, bitki bana tohum saysna,
bitki bana ve dekara tane verimine, 1000 tane arlna, tane ham protein oranna, tanelerin
fosfor ieriine, kk uzunluuna, kk ya ve kuru arlna etkileri 2012, 2013 ve birletirilmi
yllar analizinde nemsiz bulunmutur.
Anahtar Kelimeler: Kuru Fasulye, Rhizobium, Mikoriza, Nodl, Alama.
444


SAMSUN'DA YETTRLEN KESME KARANFL ENN HASAT SONRASI KALTES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Fisun G. ELKEL
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Aye GLER
ZET
Bu almada Samsunun 19 Mays ilesinde bulunan 2 farkl retici serasndan 3 mevsimde
(sonbahar, k ve ilkbahar) kesilen 2 eit karanfilin hasat sonras kaliteleri aratrlmtr.
almada ieklerin kalite zellikleri (ba ap, sap ap, sap boyu; ba, sap ve yapran ya ve
kuru arlklar ve kuru madde oranlar) saptanm ve kantitatif analizleri (oransal yaprak alan,
zgl yaprak alan, yaprak kalnl ve oransal yaprak arl) yaplarak petal ve yapran rengi
(Hue as, Kroma ve a/b deeri) llmtr. almada ayrca, anti etilen uygulama olarak
GTS (gm tiyo slfat)n vazoda OTA (oransal taze arlk) ve vazo mrne etkisi
incelenmitir. Yetitirme koullar karanfillerin baz kalite zelliklerini (sap kalnl, ba, sap ve
yapran ya arlklar ve yapran kuru madde oran), kantitatif parametreleri (oransal yaprak
alan ve oransal yaprak arl) ve Turbo eidinde yaprak rengini (Hue as ve a/b deeri)
istatiksel anlamda etkilemitir. Beyaz Angelica eidi yaprak ya arl, krmz Turbo eidi
ise sap boyu, ba ya arl, yapran kuru madde oran ve vazo mr ynnden daha stn
bulunmutur. almada incelenen btn kalite ve kantitatif zellikler ile petal rengi ve vazo mr
nemli derecede mevsimsel deiim gstermitir. Aratrma sonucunda, Samsunda yetitirilen
karanfillerin kaliteleri ve vazo mrnn byk oranda genetik faktr olan eit dnda, yetitirme
koullar (retici) ve mevsim gibi hasat ncesi faktrlere bal olduu saptanmtr. Hasat sonras
faktr olarak, GTS nuygulamas vazoda iein OTAn daha uzun sre korunmasn
salayarak, vazo mrn bir haftadan 2 haftaya uzatmtr.
Anahtar Kelimeler: eit, GTS (gm tiyo slfat), Hasat Sonras Kalitesi, Kesme Karanfil
iei, Mevsim, retici, Vazo mr, Yetitirme Koulu.
445


BAZI ODUNSU SS BTKLERNN ELKLE OALTILMALARI ZERNE OKSN,
MKORZA VE BAKTER UYGULAMALARININ ETKLER
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Fisun G. ELKEL
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Elif KINIK
ZET
alma peyzaj dzenlemelerinde kullanlan nemli bitki trleri arasnda yer alan baz
odunsu d mekan bitkilerinden olan, ayrca i mekanda saksl bitki olarak da kullanlan 5 Rosa
spp., Rhododendron obtusum Hino Crimson ve Gardenia jasminoides zerinde Ondokuz Mays
niversitesi Ziraat Fakltesi Bahe Bitkileri Blm Ss Bitkileri Serasnda yrtlmtr.
Rhododendron obtusum Hino Crimson, Gardenia jasminoides, Rosa Little Rambler, Rosa
chinensis Minima, Rosa korgazell, Rosa korschloss ve Rosa canina bitkilerinden elde edilen
eliklere sisleme altnda kklendirme ncesi mikoriza, ndol Btrik Asit (IBA) ayr ayr ve birlikte
uygulanmtr. Rosa canina eliklerinde 10 farkl bakteri izolatlarnn kklenme zerine etkileri
ayr ve IBA ile birlikte denenmitir. Denemede eliklerde kklenme oran ve kklenme derecesi
(kk yumann eni ve boyu ile kk says) saptanmtr. Ayrca, kklenen 5 Rosa trne ait
eliklerin sakslara artlmas sonrasnda uygulanan mikorizann tutma oran zerine etkisi
aratrlmtr.
alma sonucunda; Rhododendron obtusum Hino Crimson, Gardenia jasminoides ve
Rosa canina eliklerinde en yksek kklenme oran Mikoriza+IBA uygulamasnda (srasyla %
26.6, % 72.2 ve % 60), Rosa Little Rambler eliklerinde mikoriza uygulamasnda (% 33.3),
Rosa korgazell ve Rosa korschloss eliklerinde IBA uygulamasnda (sra ile % 66.6 ve % 43.3)
elde edilmitir. Rosa chinensis Minima eliklerinde btn uygulamalarda kklenme oran %
50nin zerinde saptanm, IBA ve mikoriza uygulamalar etkili olmamtr.
Bakteri izolatlar uygulanan Rosa canina'da en yksek kklenme oran Bacillus megaterium
(M-3), Bacillus megaterium (TV-60D) ve Pseudomonas flourescens (TV-11D) uygulamalarnda
% 30 ile tespit edilmitir.
Genel olarak, mikoriza ve bakteri uygulamalar kklenme kalitesini (kk yuma eni, boyu ve
kk says) nemli derecede ykseltmitir. Rosa trlerinde artma sonras sakslarda yaplan
mikoriza uygulamas, kkl eliklerin yaama
orann artrmtr.
Anahtar Kelimeler: Odunsu Ss Bitkisi, Gl, Orman Gl, Gardenya, Rosa canina, oaltma,
elik, Kklendirme, Oksin, ndol Btrik Asit, Bitki Bymesini Uyaran Bakteriler, Mikoriza.
446


TRKYEDEK EKER PANCARI RETM ALANLARINDAN SELEN BEET NECROTC
YELLOW VEN VRUS (BNYVV) ZOLATLARININ PATOJENTELERNN BELRLENMES VE
BU ZOLATLARIN AGRONOMK ZELLKLERE ETKLERNN ARATIRILMASI
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Kbra AKAY
ZET
Viral hastalklar sebebiyle eker pancarnda ciddi kayplar olumaktadr. Bu almada,
Trkiyedeki eker pancar retim alanlarndan seilen Beet necrotic yellow vein virus (BNYVV)
izolatlarnn patojenitelerinin belirlenmesi hedeflenmitir. Streyne zg primerler kullanlarak
gerekletirilen mRT-PCR analizi sonucunda, incelenen BNYVV izolatlarnn A tip streyn olduu
ve bu izolatlarn RNA-5 segmentini ise iermedii tespit edilmitir. Ayrca, BNYVV izolatnn
RNA-3 segmentinin ksmi baz dizileri elde edilmi, patojenitede etkin olduu bilinen P25in 6770. pozisyonlarndaki aminoasit dizileri farkllna gre BNYVV izolatlar gruplandrlmtr. Buna
gre; incelenen rneklerde ACHG, VCHG, VHHG ve AAHG motiflerini ieren 4 farkl
BNYVV varyantnn bulunduu saptanmtr.
Dier taraftan bu almada, in vitro artlarda yaplan tuzak bitki denemeleri ile, son yllarda
slah edilmi farkl dayankllk genlerini ieren eker pancar eitlerinin BNYVVye kar
reaksiyonlar incelenmitir. Bylece, lkemiz artlarndaki BNYVV poplasyonlarnn molekler
zellikleri temel alnarak; BNYVVnin kontrol iin uygun eker pancar genotipi aratrlmtr.
Anahtar Kelimeler: Rhizomania, eker Pancar, Dayankllk Krlmas, P25.
447


TRKYEDE RHZOMANA LE BULAIK TOPRAK RNEKLERNDE DAYANIKLILIK KIRICI
BEET NECROTC YELLOW VEN VRUS (BNYVV) VARYANTLARININ SEROLOJK,
BYOLOJK VE MOLEKLER YNTEMLERLE ARATIRILMASI
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Hseyin UZUNBACAK
ZET
Bu almada, ELISA ile BNYVV pozitif olarak belirlenen 236 toprak rneinin 233nde
BNYVVye dayankl eit olan cv. Magistral (Rz1+RzM2) yetitirilmi ve bu rneklerin 121
adetinde (% 51.9) BNYVV izolatlar tarafndan dayanklln krld saptanmtr. BNYVVye
dayankl eit olan cv. Isabella (Rz2)nn yetitirildii 206 toprak rneinin, 39unda (% 18.9) ise
BNYVV izolatlar tarafndan Rz2 dayankllnn krld belirlenmitir.
Ayrca, 10 BNYVV izolatnn RNA-3 segmentinin ksmi baz dizileri elde edilmi, patojenitede
etkin olduu bilinen P25in 67-70. pozisyonlarndaki aminoasit dizileri farkllna gre BNYVV
populasyonlar gruplandrlmtr. Buna gre, incelenen Isabella eidine ait rneklerde -DHG ya
da D-HG, ACHG, AHHG ve VHHG; Magistral eidine ait rneklerde ise ACHG, ASHG ve
AYHG tetrat motifleri belirlenmitir.
Dier taraftan, bu almada farkl blgeleri yanstacak ekilde seilen 10 rnekte BNYVV
RNA-5i aratrlmtr. Patojenitede etkili olduu bildirilen bu 5. RNA segmenti, rneklerin 9unda
tespit edilmitir. ncelenen 8 ilden (Erzincan, Samsun, Ankara, Afyon, Amasya, Krklareli, Bursa,
Ktahya) 7inde (Ktahya ili hari) RNA-5in bulunduu saptanmtr. Elde edilen bu sonulara
gre, lkemizde de RNA-5 ieren BNYVV izolatlarnn belirli bir blgede lokalize olmad ve
genel bir dalm gsterdii grlmektedir.
Rz1 + RzM2 dayanklln kran (5 nolu izolat) ve Rz2 dayanklln kran (2 nolu izolat)
1er adet BNYVV izolatnn patojenitelerindeki farkllklar mekaniksel inokulasyon almalar ile
de belirlenmeye allmtr.
Anahtar Kelimeler: eker Pancar, BNYVV, Dayanklk Krlmas, P25, RNA-5.
448


DOAL VE YAPAY KULUKA LE ELDE EDLEN KAZLARIN ENTANSF KOULLARDA
BYME, KESM VE KARKAS ZELLKLERNN BELRLENMES
Proje Yrtcs: Prof.Dr. Musa SARICA
Aratrmac: Doktora rencisi Mehmet Akif BOZ
ZET
Bu alma doal ve yapay kuluka ile retilen kazlarn kapal ve serbest gezinmeli (freerange) retim sistemlerinde gelime ve karkas zelliklerini ortaya koymak amacyla
yrtlmtr. Ayrca vcut kusurlar, ayak taban dermatit oluumu (FPD) ve ty skorlar ile baz
davran parametreleri belirlenmitir. retim sistemleri ve kuluka ekli bakmndan retime ait
ekonomik deerlendirmeler yaplmtr. almada doal (114 adet) ve yapay (102 adet) kuluka
ile retilen 3 gnlk yataki 216 palaz kullanlmtr. Byme dnemine ait zellikler iki haftalk
aralklarla belirlenmi, kesim ilemleri ise 14, 16 ve 18. haftalarda yaplmtr. Her dnemde
deneme gruplarndan 4 erkek 4 dii (toplam 32 adet) kesilmitir. Deneme tekerrrl tesadf
bloklar faktriyel deneme planna gre dzenlenmitir. Yetitirme sistemleri (kapal ve serbestgezinmeli) blok olarak ele alnm, bu bloklarda doal ve yapay kuluka ile retilen kazlar 4er
tekerrrl olarak erkek-dii kark yerletirilmitir. Elde edilen verilerden kuluka ekli, yetitirme
sistemi, cinsiyet, ya gibi ana etkiler yannda ikili, l ve drtl interaksiyonlar belirlenmitir.
Kuluka eklinin 2, 6, 8, 10, 12, 14, 16 ve 18. hafta canl arlklar zerine etkisi nemli
bulunurken; yetitirme sisteminin etkisi nemsiz olmutur. Tm dnemlerde erkek kazlar
diilerden daha ardr. Kesim arl, scak ve souk karkas arlklar ile karkas randmanlar
yapay kuluka ile retilen ve kapal retim sisteminde yetitirilen kazlarda daha yksek
bulunmutur. Kesim arlklar 14, 16 ve 18. haftada srasyla 4565.44, 4823.56 ve 5137 g olarak
belirlenmitir. Scak karkas randman %63.56 ile %67.74 arasnda bulunmutur. Yemden
yararlanma oranlar 14, 16 ve 18. haftalarda srasyla 4.72-5.11, 5.44-5.86 ve 6.11-6.54 arasnda
bulunmutur.
alma sonular entansif koullarda yetitirilen yerli kaz genotipinin besi iin uygun
olduunu gstermektedir. zellikle yapay kuluka ile elde edilen, kapal ve serbest gezinmeli
retim sisteminde yetitirilen kazlarda canl ve karkas satta en iyi net ve nispi kar miktarlarnn
belirlendii 14. hafta ekonomik kesim ya olarak grlmektedir.
Anahtar Kelimeler: Yerli Kaz, Byme, Karkas zellikleri, Et Kalitesi, FPD, Ty Skoru,
Ekonomik Deerlendirme.
449


KURU MEYVE GVES [PLODA NTERPUNCTELLA (HBNER)(LEPIDOPTERA:
PYRALIDAE)]?NN FARKLI KONUKULARDAK GELM ZERNE ARATIRMALAR
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Fatma Nur AYDIN
ZET
Bu almada, P.interpunctellann farkl konukulardaki (msr unu, fndk, ceviz, yer fst)
geliimi aratrlm ve baz biyolojik parametreleri belirlenmitir. Bu amala, farkl besin
eitlerinin P.interpunctellann yumurta, larva, pupa ve erginlerinin gelime srelerine, canl
kalma oranlarna, reme ncesi dnemi, reme dnemi, reme sonras dnemi ve mr sreleri;
bir diinin brakt ortalama yumurta saylar tespit edilmitir. Ayrca pupa arlklar ilk 24 saat
iinde tartlm ve pupa arlklar ile cinsiyet arasnda bir iliki olup olmad gzlemlenmitir.
Denemeler, 25 1 C scaklkta % 70 5 orantl nemde 16 saat aydnlk 8 saat karanlk
koullarnn sabit tutulduu iklim dolaplarnda yaplmtr. alma sonucunda,
P.interpunctellann ergin ncesi dneminin msr ununda 36 gn, fndkta 40.59 gn, cevizde
44.72, yer fstnda ise 41.52 gn srd grlmtr. Ergin yaam uzunluunun ise msr
ununda 7.47 gn, fndkta 9.79 gn, cevizde 13.93 gn, yer fstnda 7.48 gn olduu
grlmtr. P.interpunctella reme dnemini msr ununda 3.5 gn, fndkta 6.29 gn, cevizde
6.07 gn, yer fstnda ise 4.58 gnde tamamlad grlmtr. Toplam dii mr sresini
msr ununda 43.63 gn, fndkta 49.14 gnde, cevizde 56.36 gn ve yer fstnda 49.46 gnde
tamamlad grlmtr. Net reme oran (Ro) msr ununda 19.364, fndkta 33.671, cevizde
47.658, yer fstnda 22.60dr. Yavru says msr ununda ortalama 61.11 adet, fndkta 144.29
adet, cevizde 204 adet, yer fstnda ise 104.46 adet olarak grlmtr. Kaltsal reme
yetenei (r) ise msr ununda 0.073 gn, fndkta 0.082, cevizde 0.08, yer fstnda 0.066 olarak
hesaplanmtr.
Anahtar Kelimeler: Plodia interpunctella, Msr Unu, Fndk, Ceviz, Yer Fst, Biyolojik
Parametre, Yaam Tablosu, Canllk Oran.
450


SAMSUN L TARIMSAL RETC BRLKLERNDE GVENN PERFORMANSA ETKS
Proje Yrtcs: Do.Dr. Mehmet BOZOLU
Aratrmac: Doktora rencisi Bakiye KILI TOPUZ
ZET
Aratrmann ana materyalini, Samsun ilindeki tarmsal retici birlikleri arasndan seilen 6
farkl rn grubunda faaliyet gsteren 14 tarmsal retici birlikleri yneticileriyle yaplan anketler
ve bu birliklerin yeleri arasndan tabakal ve basit tesadfi rnekleme yntemine gre seilen
420 iftiden anket yntemiyle elde edilen veriler oluturmaktadr. Gvene etkili faktrler sral
probit yntemine gre analiz edilmitir. Aratrma sonularna gre, birlik-ye arasndaki gveni
Ondokuz Mays, Bafra, Alaam, Kavak, Ladik, Havza, Vezirkpr ilelerindeki birlik yeleri, birlii
ziyaret skl, genel kurula katlma ve birliklerin performans pozitif etkilerken, tarmsal deneyim,
ihracat, yabanc i gc kullanm, tarm sigortas yaptrma, birlik-iletme aras mesafe, st,
krmz et ve bal rn grubu yeleri negatif etkilemektedir. yelerin gveninin artrlmas iin
birlikler yeye daha yakn mesafede olmal, yelerin genel kurul toplantlarna katlmlar ve
birliklerin performans artrlmaldr.
Anahtar Kelimeler: Gven, Performans, Tarmsal retici Birlikleri, Samsun, Sral Probit Modeli.
451


KESTANE KABAI (CUCURBiTA MAXMA DUCHESNE EX.LAM) VE BALKABAI
(CUCURBTA MOSCHATA DUCHESNE EX.POIR) GENOTPLERINDE TRLER ARASI
MELEZLEMELER LE HAPLOD EMBRYO VE BTK ELDE ETME OLANAKLARI
Proje Yrtcs: Do.Dr. Ertan Sait KURTAR
Aratrmac: Do.Dr. Ahmet BALKAYA
Bafra Meslek Yksekokulu
ZET
almada 4 kestane kaba (Cucurbita maxima) ile 2 balkaba (Cucurbita moschata)
genotipinde trler aras resiprokal melezlemeler ile haploid embriyo ve bitki eldesi amalanmtr.
En iyi performans 57S21 x G9 55BA03 x G9 kombinasyonlarndan alnmtr. Yaplan
melezlemeler sonucunda toplamda 62 meyve, 364 embriyo ve 125 bitki elde edilmitir. Sitolojik
incelemeler sonucunda bu bitkilerden 114 tanesi diploid (2n=40), 8 tanesi miksoploid (diploid ve
haploid hcreler ieren) ve 3 tanesi ise haploid (n=20) olarak belirlenmitir. 100 meyvede, 100
embriyoda ve 100 bitkideki haploidi frekans ise srasyla 4.83, 0.82 ve 2.40 adet olmutur.
Kolhisinin %1lik dozunun 2 saat sreyle uygulanmas en yksek katlanma oranna sahip
olmutur (%40). Sonu olarak kestane ve balkabaklarnda haploid bitki eldesi amacyla
kullanlan trler aras melezleme tekniinden, dk haploidi frekans sebebiyle, pratikte
kullanlabilecek boyutta baarl bir sonu alnamamtr.
Anahtar Kelimeler: Trleraras Melezleme, Dihaploidizasyon, Kestane ve Balkaba.
452

Proje No: PYO.SSY.1904.14.001

ALZHEMER'LI HASTAYA BAKIM VERENN BAKIM YKNN VE STRESLE BAETME
DURUMLARINA ETKS
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Birsen ALTAY
Aratrmac: Yksek Lisans rencisi Hatun ERKURAN
Samsun Salk Yksekokulu
ZET
Ama: Bu aratrma, Alzheimerl hastaya bakm veren kiilerin bakm yknn stresle
baetme durumlarna etkisini belirlemek amacyla yaplm iliki arayan tanmlayc bir
aratrmadr.
Materyal ve Metot: Aratrmann evrenini, Ondokuz Mays niversitesi Salk Uygulama ve
Aratrma Merkezinde Ocak-Austos 2014 tarihleri arasnda Nroloji Servisinde yatmakta olan
ve Nroloji Polikliniine bavuran, Alzheimer tans alm 120 hastann yaknlar oluturmutur.
Aratrma verileri, Veri Toplama Formu kullanlarak toplanmtr. Veri Toplama Formu Bakm
Vereni Tantc Bilgiler, Bakm Verme Yk lei ve Stresle Baa kma Tarzlar lei
olmak zere blmden olumaktadr. Verilerin deerlendirilmesinde; yzdelik, aritmetik
ortalama, Korelasyon Analizi, Cronbachs Alpha, i tutarllk testleri kullanlmtr. Bamsz
deikenlerin analizinde One-Way ANOVA testi, t testi kullanlmtr.
Bulgular: Bu almada bakm verenlerin %37,5i 40-49 ya aralnda, %75i kadnlar ve
%80,8i ocuklar olarak bulunmutur. Bakm Verme Yk leinden alnan ortalama puan
41,6420,26 olarak bulunmutur. Hastaya bakm veren bireylerin stresle baa kabilmek iin en
ok Kendine Gvenli Yaklam (12,993,81), aresiz Yaklam (12,134,19), Boyun Eici
Yaklam (9,163,52), alt gruplarn kullandklar bulunmutur. Kendine gvenli yaklam ve
iyimser yaklam ile bakm yk arasnda negatif ynde anlaml bir iliki bulunmutur (p0,05).
Sonu: alma sonucunda; Bakm Verme Yk leinden alnan puan bakm verme
yknn yksek olduunu gstermektedir. Bakm veren bireylerin bakm yk arttka stresle
ba etmede kullanlan etkin yntemler olan Kendine Gvenli Yaklam ve yimser Yaklam
kullanma dzeyleri azalmaktadr.
Anahtar Kelimeler: Alzheimer, Bakm Veren, Bakm Yk, Stresle Baetme.
453

Proje No: PYO.TMY.1901.11.001

GIDA MADDELERNDE NTRAT, NTRT VE OKZALAT YONLARININ MKTAR TAYN
Proje Yrtcs: Yrd.Do.Dr. Behice YAVUZ ERDOAN
Terme Meslek Yksekokulu
ZET
Bu almann amac, yremizde tketilen baz sebze, meyve, meyve presi, meyve suyu
fermente st rnlerinde nitrat, nitrit ve oksalat deriimi belirlemektir. Nitrat, nitrit ve oksalat
iyonlarnn ezamanl belirlenmesi elektroozmotik akn tersine evirmek iin bir asidik alma
tamponu kullanlarak kapiler elektroforez ile yaplmtr. Kapiler elektroforez iin deneysel
koullar Tam faktryel tasarm ile optimize edilmitir. Bu ama iin deikenli ve iki aamal
sekiz deneysel tasarm kullanlmtr: pH (2,5-3,5), scaklk (23-30 C) ve uygulanan gerilimi
(-(15-20) kV). Tayin snr byk hacimde rnek yklemesi yaplarak gelitirilmitir.
Taze lahana yapraklarnda nitratortalama miktar (2016519 mg/kg) spanaktan daha byk
ve pazdan daha dktr. Nitrit iyonu deriimi lahana yapraklarnda (1114 mg/kg) paz
yapraklarndan daha byk tersine sapta ise daha byktr. Oksalat deriimi (2970672 mg/kg),
spanak ve paz daha lahana dktr.
Nitrit iyonu literatre uygun olarak en fazla ilekte (2016519 mg/kg) gzlenmitir. Nitrat ise
srasyla ilek (2016519 mg/kg), elma (6395977 mg/kg) ve ayva (5064519 mg/kg), havu
(5910656 mg/kg) da bulunmutur. Bu sonu ilein topraa daha yakn olarak yetien bir
meyve olmas ve gbrenin ok kullanlmasyla ilikilendirilebilir. Okzalat iyonu ise sadece ayvada
tayin edilebilmitir.
Taze kaar peynirinde ortalama nitrit iyonu deriimi 2,94 mg/kg gzlenmitir. Farkl peynir
eitlerinde nitrat iyonu deriimleri 1,30-115,64 mg/kg aralnda tayin edilmitir. Taze kaar
peyniri ve Hellim peyniri rneklerindeki nitrat iyonu seviyeleri Trk Gda Kodeksi (2002)ne gre
maksimum kabul edilebilir seviyeden yksek bulunmutur.
Anahtar Kelimeler: Sebze, Meyve Suyu, Meyve Presi, St ve St rnleri, Kapiler
Elektroforez, Nitrat, Nitrit, Okzalat.
454

BAP Proje Özetleri Kitabı

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

BAP Proje Özetleri Kitabı

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BiLiMSEL ARATIRMA PROJELER

ONDOKUZ MAYIS NVERSTES

ONDOKUZ MAYIS NVERSTES

Prof.Dr. Hseyin AKAN

ONDOKUZ MAYIS NVERSTES

2013 YILINA AT PROJELER

FEN - EDEBYAT FAKLTES

YAAR DOU SPOR BLMLER FAKLTES

BAFRA MESLEK YKSEKOKULU

SAMSUN MESLEK YKSEKOKULU

2014 YILINA AT PROJELER

FEN - EDEBYAT FAKLTES

YAAR DOU SPOR BLMLER FAKLTES

BAFRA MESLEK YKSEKOKULU

2015 YILINA AT PROJELER

FEN - EDEBYAT FAKLTES

YAAR DOU SPOR BLMLER FAKLTES

BAFRA MESLEK YKSEKOKULU

SAMSUN SALIK YKSEKOKULU

TERME MESLEK YKSEKOKULU

ONDOKUZ MAYIS NVERSTES

BLMSEL ARATIRMA PROJELER STATSTKSEL DAILIMI

ONDOKUZ MAYIS NVERSTES

ONDOKUZ MAYIS NVERSTES

ONDOKUZ MAYIS NVERSTES

BLMSEL ARATIRMA PROJELER

ONDOKUZ MAYIS NVERSTES

Proje No: PYO.DIS.1901.11.007

ONDOKUZ MAYIS NVERSTES

Proje No: PYO.DIS.1904.10.010

ONDOKUZ MAYIS NVERSTES

Proje No: PYO.DIS.1904.12.002

ONDOKUZ MAYIS NVERSTES

Proje No: PYO.DIS.1904.10.009

ONDOKUZ MAYIS NVERSTES

Proje No: PYO.DIS.1904.11.007

ONDOKUZ MAYIS NVERSTES

Proje No: PYO.DIS.1904.11.010

ONDOKUZ MAYIS NVERSTES

Proje No: PYO.DIS.1904.10.005

ONDOKUZ MAYIS NVERSTES

Proje No: PYO.DIS.1904.12.004

ONDOKUZ MAYIS NVERSTES

Proje No: PYO.DIS.1904.12.001

ONDOKUZ MAYIS NVERSTES

Proje No: PYO.EGF.1901.10.001

ONDOKUZ MAYIS NVERSTES

Proje No: PYO.EGF.1901.11.001

Biti Tarihi: 04.07.2013

ONDOKUZ MAYIS NVERSTES

Proje No: PYO.EGF.1904.10.011

ONDOKUZ MAYIS NVERSTES

Proje No: PYO.EGF.1904.11.001

ONDOKUZ MAYIS NVERSTES

Proje No: PYO.EGF.1904.11.002

ONDOKUZ MAYIS NVERSTES

Proje No: PYO.EGF.1904.12.005

ONDOKUZ MAYIS NVERSTES

Proje No: PYO.EF.112

ONDOKUZ MAYIS NVERSTES

Proje No: PYO.EF.113

ONDOKUZ MAYIS NVERSTES

Proje No: PYO.FEN.1901.09.005

ONDOKUZ MAYIS NVERSTES