SEJARAH DAN PERKEMBANGAN BAHASA MELAYU

Asal Usul Bahasa Melayu

Asal usul perkataan Melayu masih belum dapat disahkan oleh sejarawan.
Bagaimanapun terdapat beberapa bukti sejarah yang cuba mengaitkan asal-usul bahasa Melayu,
seperti mana berikut:
1. Catatan orang China yang menyatakan bahawa sebuah kerajaan Mo-lo-yeu mempersembahkan
hasil bumi kepada raja China sekitar 644-645 Masihi.
Dikatakan orang Mo-lo-yeu mengirimkan Utusan ke negara China untuk mempersembahkan hasilhasil bumi kepada raja China.
2. Ada yang mempercayai kerajaan Mo-lo-yeu berpusat di daerah Jambi, Sumatera , daripada
sebatang sungai yang deras alirannya, iitu Sungai Melayu.
3. Satu lagi catatan orang China ialah catatan rahib Buddha bernama I-Tsing yang menggunakan
kata ma-lo-yu tentang dua buah kerajaan yang dilawatinya sekitar 675 Masihi.
4. Dalam bahasa Jawa Kuno, perkataan ``Mlayu'' bermaksud berlari atau mengembara. Hal ini boleh
dipadankan dengan orang Indo-Melayu (Austonesia) yang bergerak dari Yunan.
Asal Usul Bangsa Melay u
Dipercayai berasal daripada golongan Austronesia di Yunan.
Kumpulan pertama dikenali sebagai Melayu Proto.
Berpindah ke Asia Tenggara pada Zaman Batu Baru (2500 Sebelum Masihi)
Keturunannya Orang Asli di Semenanjung Malaysia, Dayak di Sarawak dan Batak d i Sumatera.
Kumpulan kedua dikenali sebagai Melayu Deutro
Berpindah ke Asia Tenggara pada Zaman Logam kira -kira 1500 Sebelum Massihi.
Keturunannya orang Melayu di Malaysia
Dikatakan lebih bijak dan dan mahir daripada Melayu Proto.
Bijak dalam bidang astronomi, pelayaran dan bercucuk tanam.
Bilangan lebih banyak daripada Melayu Proto.
Menduduki kawasan pantai dan lembah di Asia Tenggara.

Orang ini, kumpulan pertama dan kedua, dikenali sebagai Austronesia.

Bahasa-bahasa yang terdapat di Nusantara sekarang berpunca daripada bahasa Austronesia ini.
Nik Safiah Karim menerangkan bahawa bahasa Austronesia ialah satu rumpun bahasa dalam filum
bahasa Austris bersama-sama dengan rumpun bahasa Austroasia dan Tibet-China (rujuk carta alir di
atas).
Bahasa Melayu termasuk dalam bahasa-bahasa Golongan Sumatera bersama-sama dengan bahasabahasa Acheh, Batak, Minangkabau, Nias, Lampung dan Orang Laut.
Perkembangan Bahasa Melayu
Ahli bahasa membahagikan perkembangan bahasa Melayu kepada tiga tahap utama iaitu:

Bahasa Melayu Kuno,

Bahasa Melayu Klasik dan

Bahasa Melayu Moden.

Bahasa Melayu Kuno
Merupakan keluarga bahasa Nusantara
Kegemilangannya dari abad ke-7 hingga abad ke-13 pada zaman kerajaan Sriwijaya, sebagai lingua
franca dan bahasa pentadbiran.
Penuturnya di Semenanjung, Kepulauan Riau dan Sumatera.
Ia menjadi lingua franca dan sebagai bahasa pentadbiran kerana:

Bersifat sederhana dan mudah menerima pengaruh luar.

Tidak terikat kepada perbezaan susun lapis masyarakat

Mempunyai sistem yang lebih mudah berbanding dengan bahasa Jawa.

Banyak dipengaruhi oleh sistem bahasa Sanskrit. Bahasa Sanskrit kemudian dikenal pasti
menyumbang kepada pengkayaan kosa kata dan ciri-ciri keilmuaan (kesarjanaan) Bahasa Melayu.
Bahasa Melayu mudah dipengaruhi Sanskrit kerana:

Pengaruh agama Hindu

Bahasa Sanskrit terletak dalam kelas bangsawan, dan dikatakan mempunyai hierarki yang tinggi.

Sifat bahasa Melayu yang mudah dilentur mengikut keadaan dan keperluan.
Bahasa Melayu kuno pada batu-batu bersurat abad ke-7 yang ditulis dengan huruf Pallawa:

Batu bersurat di Kedukan Bukit, Palembang (683 M)

Batu bersurat di Talang Ruwo, dekat Palembang (684 M)

Batu bersurat di Kota Kampur, Pulau Bangka (686 M)

Batu bersurat di Karang Brahi, Meringin, daerah Hulu Jambi (686 M)

Bahasa Melayu kuno pada batu bersurat di Gandasuli, Jawa Tengah (832 M) ditulis dalam
huruf Nagiri.
Ciri-ciri bahasa Melayu kuno:

Penuh dengan kata-kata pinjaman Sanskrit

Susunan ayat bersifat Melayu

Bunyi b ialah w dalam Melayu kuno (Contoh: bulan - wulan)

bunyi e pepet tidak wujud (Contoh dengan - dngan atau dangan)

Awalan ber- ialah mar- dalam Melayu kuno (contoh: berlepas-marlapas)

Awalan di- ialah ni- dalam bahasa Melayu kuno (Contoh: diperbuat -niparwuat)

Ada bunyi konsonan yang diaspirasikan seperti bh, th, ph, dh, kh, h(Contoh: sukhatshitta)

Huruf h hilang dalam bahasa moden (Contoh: semua -samuha, saya:sahaya)

Peralihan Bahasa Melayu Kuno Ke Bahasa Melayu Klasik
Peralihan ini dikaitkan dengan pengaruh agama Islam yang semakin mantap di Asia Tenggara pada
abad ke-13.
Selepas itu, bahasa Melayu mengalami banyak perubahan dari segi kosa kata, struktur ayat dan
tulisan.
Terdapat tiga batu bersurat yang penting:
a. batu bersurat di Pagar Ruyung, Minangkabau (1356)

ditulis dalam huruf India

mengandungi prosa melayu kuno dan beberapa baris sajakm Sanskrit.

bahasanya berbeza sedikit daripada bahasa batu bersurat abad ke -7.

b. Batu bersurat di Minye Tujuh, Acheh (1380)

masih memakai abjad India

buat pertama kalinya terdapat penggunaan kata -kata Arab seperti kalimat nabi, Allah dan rahmat

c. batu bersurat di Kuala

Berang, Terengganu (1303-1387)

ditulis dalam tulisan Jawi

membuktikan tulisan Arab telah telah digunakan dalam bahasa Melayu pada abad itu.
Ketiga-tiga batu bersurat ini merupakan bukti catatan terakhir perkembangan bahasa Melayu kerana
selepas abad ke-14, muncul kesusasteraan Melayu dalam bentuk tulisan.
Bahasa Melayu Klasik

Kegemilangannya boleh dibahagikan kepada tiga zaman penting:

Zaman kerajaan Melaka

Zaman kerajaab Acheh

Zaman kerajaan Johor-Riau

Antara tokoh-tokoh penulis yang penting ialah Hamzah Fansuri, Syamsuddin al-Sumaterani, Syeikh
Nuruddin al-Raniri dan Abdul Rauf al-Singkel.
Ciri-ciri bahasa klasik:

ayat: panjang, berulang, berbelit-belit.

banyak ayat pasif

menggunakan bahasa istana

kosa kata klasik: ratna mutu manikam, edan kesmaran (mabuk asmara), sahaya, masyghul
(bersedih)

banyak menggunakan perdu perkataan (kata pangkal ayat): sebermula, alkisah, hatta, adapun.

ayat songsang

banyak menggunakan partikel ``pun'' dan `'lah''

Bahasa Melayu Moden
Bermula pada abad ke-19. Hasil karangan Munsyi Abdullah dianggap sebagai permulaan zaman
bahasa Melayu moden.
Sebelum penjajahan Beritish, bahasa Melayu mencapai kedudukan yang tinggi, berfungsi sebagai
bahasa perantaraan, pentadbiran, kesusasteraan, dan bahasa pengantar di pusat pendidikan Islam.
Selepas Perang Dunia Kedua, British merubah dasar menjadikan bahasa Inggeris sebagai pengantar
dalam sistem pendidikan.
Semasa Malaysia mencapai kemerdekaan, Perlembagaan Persekutuan Perkara 152 menetapkan
bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan.
Akta Bahasa Kebangsaan 1963/1967 menetapkan bahasa Melayu sebagai bahasa rasmi negara.
Laporan Razak 1956 mencadangkan bahasa Melayu sebagai pengantar dalam sistem pendidikan
negara.

Unsur-unsur Asing Dalam Bahasa Melayu

Peminjaman usur-unsur bahasa (terutamanya perkataan) bahasa asing merupakan kelaziman.
Terdapat unsur-unsur asing dalam bahasa Melayu.
a. Tiada perkataan dalam bahasa Melayu dan keperluan memebrikan nama am atau khsusu kepada
benda, perkara (fenomena)
b. Perkataan bahaas melayu belum ada yang dapat menepati maksud semantik bahasa asing.
c. Kegemaran menggunakan bahasa asing.
d. Perkataan asing sesuai dan kelihatan lebih bergaya berbanding bahasa Melayu sedia ada yang
mungkin sudah lapuk, atau kerana sikap mengaggungkan bahasa asing .Misalnya matematik
menggantikan ilmu hisab.
Peminjaman unsur asing oleh bahasa Melayu dapat dilihat dari segi peminjaman:
a. huruf atau sistem tulisan
b. bunyi-bunyi
c. imbuhan
d. kosa kata sepertiperkataan, istilah, dan peribahasa asing, dan
e. struktur ayat.
Jenis-jenis peminjaman
a. peminjaman tulen (matematik, bonus)
b. peminjaman kacukan (kasut but)
c. peminjaman pemerian (kapal selam, kapal terbang, peluru meriam)
d, peminjaman dialek Igmpar (dialek Pulau Pinang).
e. peminjaman kuno (purnama)
f. peminjaman berpindah (vokal/vowel)

Susur galur peminjaman kata-kata adalah seperti berikut:

Sanskrit - Arab - Indonesia - Inggeris
Bunyi-bunyi Asing
Daripada bunyi-bunyi yang ada dalam bahasa Melayu, memang terdapat pinjaman daripada bahasa bahasa Arab, Inggeris dan sanskrit.
Daripada bahasa Sanskrit, kita dapati bunyi seperti /sy/ dan /sw/ seperti dala perkataan syurga,
swadaya, swasta, swalayan dan swasenyawa.
Daripada bahasa Arab dan Parsi terpahat pula, terdapat bunyi-bunyi seperti dalam jadual di bawah.
Bunyi /sy/ yang dipinjam daripada bahasa Sanskrit diperteguh dengan meminjamnya daripada bahasa
Arab dan Parsi pula.

/sy/

Bunyi

Contoh Perkataan
syarikat, syamsiah, syarak, isyarat, isyak

/kh/
/gh/

khabar, khadam, khas, bakhil, tarikh

ghairah, ghalib, ghazal, maghrib

/f/

fakir, fitrah, tafsir, tafahus, mualaf

/dh/

darab, darurat, kadi, fardu, haid (bunyi ini dilambangkan dengna huruf d)

/z/

zalim, zaman, wazir

/th/

sabit, selasa, isnin, misal, hadis (disebut sebagai `s')

/q/

qari, qadim, furqan

Daripada bahasa Inggeris (atau bahasa -bahasa Eropah lain) bahasa Melayu telah meminjam bunyibunyi seperti berikut (lihat jadual):
Bunyi

Contoh Perkataan

/f/

fasa, fokus, kafe, sofa lif, staf

/v/

vaksin, vakum, novel, televisyen

/sy/

syampu, syif, televisyen, kusyen

/z/

zip, zon, dozen, gazet

Imbuhan Asing
Bahasa Melayu juga telah meminjam imbuhan asing daripada tiga sumber bahasa, iaitu bahasa
Sanskrit, Arab-Parsi, dan Inggeris-Eropah.
Imbuhan yang dipinjam terdiri daripada awalan dan akhiran. Lihat jadual di bawah.
Sumber

Sanskrit

Jenis Imbuhan

awalan

Imbuhan

Contoh Perkataan

maha-

maharaja, mahaguru,
mahasiswa

pra-

prakata, prasangka,
prauniversiti

tata-

tatacara, tatarakyat,

tatasusila

akhiran

Awalan

Arab-Parsi
Akhiran

Awalan
Inggeris-Eropah

swa-

swasta, swadaya,
swalayan

eka-

ekabahasa, ekafungsi,
ekanada

dwi-

dwibahasa

panca-

pancaindera,
pancalogam,.

-man

seniman, budiman

-wan

karyawan, hartawan

-nita

biduanita

-wati

seniwati, angkasawati

-i

binomial, biadab,
bimormal
abadai, insani, akhiri

-wi
-iah

duniawi
ilmiah

-in

hadirin

-ah

ustazah

-at

hadirat

anti-

antibiotik, anti-Yahudi

pro-

prokerajaan, proAmerika

poli-

poliklinik

auto-

autonomi, autograf

sub-

subgolongan, subbidang
supranasional,
suprakelas
klinikal, kritikal,
praktikal

bi-

supraAkhiran

-al
-isme

idealisme, nasionalisme

Pengaruh Bahasa Inggeris

Aspek Pinjaman
Kosa kata: lokap, komen, polis, saman, notis, doktor, warden, bas, lori, kelas, sarjan, lesen, tenis,
elaun, aiskrim, opera, motokar, radio, reformasi, demokrasi, nepotisme, teknologi, sains, komputer.
Pinjaman Nahu
Kopula/kata pemeri: Ialah dan adalah (is)
Pinjaman Peribahasa: Beban kerja (work load), bulan madu (honey moon), ulat buku (book worm),
hitam putih (black and white), di mana ada kemahuan di situ ada jalan (where there's a will there's a
way).

DINAMIKA BAHASA MELAYU

Variasi Bahasa
Berikut adalah beberapa istilah yang mewujudkan variasi atau kepelbagaian bahasa Melayu.
Variasi bahasa
Dialek

Kepelbahagaian bahasa yang ditentukan oleh faktor teknikal bahasa iaitu sebutan,
kosa kata dan tatabahasa.
Merupakan variasi bahasa apabila variasi bahasa itu masih difahami oleh oleh
pengguna dalams esuatau masyarakat bahasa walaupun ada pembahagian
geografi . Variasi bahasa ii dikenali sebagai dialek.
Variasi bahasa yang khusus berkaitan dengan individu.
merupakan kelainan penggunaan bahasa pada peringkat individu.

Idiolek

Perbezaan paling ketara ialah dari segi sebutan dan lagu sebutan.
Keadaan ini berlaku kerana perbezaan alat sebutan seperti kecacatan atau tabiat
penyebutan kerana pengaruh rakan atau seisi keluarga.
Variasi bahasa yang berkaitan dengan pengguna dalam sesuatu kawasan.
Dikaitkan dengan rumpun banasa Austronesia, cabang Nusantara. Cabang
Nusantara mempunyai 200 hingga 300 bahasa dalam 16 golongan seperti Filipina,
Sumatera, jawa, Kalimantan dan sebagainya.
Bahasa Melayu termasuk dalam golongan Sumatera bersama -sama dengan bahsa

Dialek kawasan

Batak, Acheh, Minangkabau, Nias, Lampung dan Orang Laut.

Umumnya bahasa Melayu merangkumi Bahasa Malaysia di Malaysia, Bahasa
Indonesia di Indonesia, Bahasa Melayu di Brunei dan Singapura. Walaupun
namanya berbeza, ia merupakan dialek bagi bahasa Melayu.

Dialek sosial

Dikaitkan dari segi penggunaan, iaitu bahasa mungkinberbeza mengikut kumpulan

sosial dan situasi yang digunakan. Misalnya, dalam majlis rasmi, orang
akanmenggunakan bahasa-bahasa yang formal. Varisi-variasi ini yangbrkiatand
enan dialek sosial, dikatakan sebagai dialek sosial.

Oleh itu, bahasa Melayu secara umumnya dapat dibahagikan kepada tiga jenis variasi, iaitu idiolek,
dialek kawasan atau loghat, dialek sosial.
Perhubungan antara ketiga-tiganya dapat digambaran melalui skema rajah yang berikut:
Berdasarkan konteks yang umum, pengunaan bahasa dapat dibahagikan kepada bahasa
form al dan tak form al.
Contoh bahasa formal - Bahasa Baku dan Bahasa Diraja atau Bahasa Istana.
Contoh bahasa tak formal - Bahasa mesra, bahasa slanga, bahasa basahan, bahasa pasar, bahasa
halus, bahasa kasar, bahasa dialek dan sebagainya.

Bahasa formal dan bahasa tak formal dapat dibezakan dengan membandingkan ragam bahasa
bebas dan bahasa terkawal, danragam bahasa m esra dan bahasa form al.
Ragam Bahasa Bebas dan Bahasa Terkawal
Ragam Bahasa Bebas

Bahasa Terkawal

Ayat yang tidak gramatis.

Ayat yang gramatis

Tidak mementingkan aspek sebutan, intonasi,

Mementingkan aspek-aspek sebutanm intonasi,

pilihan perkataan, struktur ayat, dan tatabahasa.

pilihan perkataan, struktur ayat dan tatabahasa.

Contoh: You ni betullah degil sangat. I dah

Contoh: Awak sangat degil. Saya telah berkali-kali

warning you banyak kali, tapi you masih hendak

memberi amaran supaya jangan pergi ke tempat

ke tempat tu.

itu, tetapi awak masih hendak ke sana.

Ragam Bahasa Mesra dan Bahasa Formal

Ragam Bahasa Mesra

Ragam Bahasa Formal

Menggunakan ragam bahasa bebas, iaitu tidak

memeningkan sebutan, intonasi, pilihan kata,
nahu dan sebagainya.
Ciri-ciri lain:
a. Penggunaan gelaran yang tidak lengkap
Bahasa Slanga
Bahasa tidak rasmi, tidak baku.
Dianggap lebih rendah tarafnya daripada bahasa standard.
Menggunakan kata-kata remaja seperti brader, pakwe, mengancam, sekeh, boring.
Bahasa Basahan
Juga disebut sebagai bahasa kolokial.
Za'aba menggelar bahasa ini sebagai bahasa cakap mulut.
Merupakan bahasa pertuturan harian dalam konteks tidak rasmi.
Terdapat tiga jenis perbezaan antara bahasa baku dengan bahasa basahan, iaitu:
(a) perkataan berbeza untuk makna yang serupa
Bahasa Baku

Bahasa Basahan

mengapa

kenapa

bagaimana

macam mana

sedang

tengah

(b) bentuk kependekan

Bahasa Baku

Bahasa Basahan

hendak

nak

tidak

tak

sudah

dah

(c) perubahan bunyi

Bahasa Baku

Bahasa Basahan

ambil

ambik

kecil

kecik

pula

pulak

Bahasa Pasar
Bahasa kacukan antara bahasa Melayu dengan bahasa -bahasa bukan Melayu
Pelat penyebutan dipengaruhi oleh pelat bahasa ibunda penutur.
Tidak gramatis dengan mengabaikan hukum DM dan penggunaan penjodoh bilangan.
Contoh: Pengunaan Gua menggantikan saya (ganti diri orang pertama) dan `lu' (ganti diri nama
kedua).
Menggunakan banyaks ebagai kata penguat, contoh: banyak cantik.
Kerap menggunakan perkataan `punya' , contoh: dia punya barang, apa punya bu dak.
Bahasa Halus
Bahasa halus wujud kerana pertimbanag terhadap orang yang dilawan bertutur. Kedudukan, pangkat,
umur dan keakraban orang yang dilawan bertutur mempengaruhi pemilihan perkataan dan kataganti
nama.
Bahasa halus juga ada kalanya digunakan dalam surat menyurat apabila kata -kata yang bersopan
digunakan.
Kata ganti nama diri merupakan ciri-ciri yang penting, seperti penggunaan anakanda, ayahanda,
adinda, kekanda, bonda dan nenda.
Bahasa kiasan dan peribahasa digunakan dengan meluas untuk menyatakan sesuatu secara halus
atau tidak berterus terang.
Contoh: Buang air besar, berbulan madu, berbadan dua.
Berikut diturunkan beberapa contoh:

Bahasa Basahan

Bahasa Halus

kencing
berak

Buang air kecil

Buang air besar

mengandung/bunting
kubur

Berbadan dua
makam

Bahasa Kasar
Bahasa yang dhamburkan dengan mengikut perasaan. Kata -kata esat ialah contoh bahasa kasar
seperti bangang, bodoh, tak berotak dan sebagainya.
Ada pihak yang mengatakan perkataan jantan dan betina, jika ditujukan kepada manusia juga
tergolong dalam bahasa kasar.
Bagaimanapun, kesannya kepada orang lain adalah subjektif, kerana adakalanya bahasa yang
dianggap kasar di kawasan tertentu dianggap gurauan atau bahasa cakap mulut di kawasan yang lain.
Misalnya perkataan celaka diaggap kesat di Selangor, tetapi dianggap biasa di Melaka.
Dialek
variasi daripada sesuatu bahasa tertentu dan dituturkan oleh sekumpulan masyarakat bahasa
tersebut.
Dialek ditentukan oleh fakor geografi dan sosial.
Dialek berbeza dari segi:
a. Sebutan
Contoh: Perkataan ``air'' disebut dalam pelbagai dialek seperti ayaq, ayo.
b Gaya lagu bahasa
Contoh: Dialek Perak biasanya mempunyai sebutan yang lebih laju daripada Negeri Sembilan.
c. Tatabahasa
Contoh: penggunaaan imbuhan per- dan -kan.
perbesar (dialek Kedah) dan besarkan (dialek Johor).
(d) Kosa kata
Contoh: bewoh (dialek Kelantan bermaksud kenduri)
(e) kata ganti diri
Contoh ambo (dialek Kelantan bermaksud saya)

Hang (dialek utara bermaksud kamu)

Laras Bahasa
Dikaitkan dengan kesesuaian dengan bidang dan situasi bahasa atau konteks pengucapan.
Laras bahasa boleh ditakrifkan sebagai ciri-ciri khusus penggunaan bahasa mengikut bidangs esuatu
wacana digunakan.
Contohnya, laras bahasa doa, khutbah dan upacara.
Laras dipengaruhi oleh latar, penutur, peserta dan tujuan.
Laras juga dipengaruhi oleh tatabahasa.
Conoth: Ayat aktif dan ayat pasif, ayat bias dan ayat songsang, dan panjang pendek ayat
akanmenghasilkan laras yangberbeza.
Terdapat tokoh bahasa yang membahagikan laras kepada beberapa bahagian lagi.
Misalnya Halliday melihat laras daripada tiga dimensi, iitu tajuk wacana, cara penyampaian, dan gaya
penyampaian.
Tiga Dimensi Laras (Halliday)
merujuk kepada bidang yang diperkatakan seperti
biologi, perubatan, suka, enidikan, matematik dan
sebagainya.
Bidang-bidang ini menentukan kosa kata dan
istilah serta jenis ayat dan ragam ayat yang
digunakan.
JIka wacana merupaan wacana ilmiah, maka
Tajuk wacana

ragam ayat pasif banyak digunakan untuk

memberikn fokus kepada perkara yang
dibincangkan.
Sebaliknya, jika wacana merupakan ulasan
selariperlawanan bola sepak , rragam ayat aktif
dengan ayat tunggal yang pendek-pendek banyak
digunakan supaya sesuai dengan tempo
perlawanan bola sepak berkenaan.

Cara penyampaian

Sama ada wacana berkenaan disampaiakns ecara

lisan atau tulisan.

Jika lisan, sama ada ia merupakan wacana
syarahan atau ucapan, perbahasan dan khutbah
atau doa?
JIka tulisan sama ada ia esei, laporan, surat rasmi
atau surat peribadi, memorandum atau iklan?
mengimbangi sama ada suatu ucapan berkenaan
disampaikan dalam situasi formal atau tak formal.
Gaya penyampaian

Misalnya, ucapan, adakah ucapan itu disampaiakn

dalam majlis yang formal yang dihadiri oleh orangorang kenamaan atau dif-dif?

Jenis dan Ciri Laras Bahasa

Laas bahasa dapat digolongkan kepada dua golongan besar, iaitu laras biasa dan laras khusus.
Laras biasa ialah laras khusu yang digunakan untuk masyarakat umum seeprti bidang hiburan
(laporan suskan, berita sukan), pengetahuan dan peneranagn (syarahan, rencana), maklumat dan
pemujukan (rencana, iklam).
Laras khusus pula merujuk kepada kegunaan untuk khalayak khusus sepe rti ahli-ahli atau peminat
dalam bidang tertentu dan pelajar-pelajar (rencana, laporan, buku).
Pembeza utama yang membezakan antara laras biasa dengan laras khsus ialah:
kosa kata
tatabahasa
gaya
Laras Bahasa Biasa
Tidak melibatkan bidang tertentu, mudah difahami, tiada istilah teknikal, kurang kata pinjaman.)
Laras biasa ialah laras bahasa yang yang digunakan unuk khalayak umum tentang pelbagai bidang
seperti bidang hiburan (laporan sukan, berita sukan), pengetahuand an penerangan (syarahan,
encana) dan maklumat dan pemujukan (rencana, iklan).
Gayat ayat sederahana, ringkas dan padat.
Struktur ayat mudah, contohny: Di larang memijak rumput.
Laras bahasa biasa terbahagi kepada formal dan tak formal.

Laras Bahasa Biasa

Formal/Rasmi
Digunakan dalam majlis rasmi, surat kiriman dan
sebagainya.

Tak Formal
Berlaku proses pengguguran dalam ayat-ayat
yang diucapkan sama ada pengguguran subjek,
predikat, objek.

.
Laras Bahasa Perniagaan
Mempengaruhi penguna untuk membentuk tanggapan tertentu , atau me ngubah sikap dan melakukan
tindkan.
Digunakan dalam iklan, tender, laporan dan sebagainya , disokong pula oleh gambar, lukisan, grafik,
ilustrasi dansebagainya.
Iklan dapat dihasilkan dengan beberapa cara seperti berikut:
(a) slogan: Kami Ada Cara
(b) Kaedah Pernyataan: Rumah Untuk Dijual/Disewa
(c) Perkaitan Konsep: Artis X dengan Tilam Jenama Y
(D) Perisytihran: Waja dengan Aksesori Lengkap
(e) Kaedah Umpan: Beli Satu, Percuma Satu
(f) Mesra: Keutamaan Kami Adalah Pelanggan.
(g) Bandingan: Bateri X Lebih Berkuasa dan Tahan Lama
(h) Gesaan: Cepat! Cepat! Datanglah Beramai-ramai
(i) Pertanyaan: Sakit Pinggang? Sapulah Dengan Minyak Angin Z.
Laras Bahasa Akadem ik
Meliputi pelbagai bidang seperti sains, teknologi, komunikasi, matematik dan sebagainya yang terletak
dalam ruang lingkup pendidikan.
Bersifat teknikal.
Dalam penulisan ilmiah, misalnya penulisan thesis, penulis perlu mengikut fornmati tertentu seperti
perlu ada cattan bibiliografi (rujukan), nota kaki di bawah muka surat atau nota hujungan di
penghujung setiap bab.
Menggunaka istilah-istilah yang khusus kepada bidang, dan biasanya perlu dihafal. Contohnya ialah
fotosintesis, pecutan, mengawan, pendebungaan dan sebagainya.

Laras Bahasa Undang- Undang

Tiada gambar, graf, metafora, simili, peribahasa, kiasan dan sebagainya. mempunyai istilah sendiri
seperti Argumantum ad baculum, habeas corpus dan sebagainya.
Laras bahasa m edia
Berita sebagai satu wacana mempunyais truktur teks yang tersnediri, laind aripada struktur teks
cereka, dan lain pula daripada struktur teks esei dan karya ilmiah.
Wartawan atau pengarang akhbar menggunakan bahasa untuk menjelaskan sesuatu menurut cara
yang paling mudah diterima sesuai dengan selera sebilanganbesar pemvbaca akhbar.
Tiga ciri penting yang harus ada dalam berita a khbar yang baikialah, pertama, baasa yang digunakan
mudah. kedua, gaya tulisan yang jelas danketuiga, isi tulisan mestilah tepat. Oleh sebab akhbar
diterbitkan untuk orang ramai, maka bahasa akhbar haruslah sesuai dengan bahasa kegunaan orangr
amai.
Ayat yang panjang, mengandungi beberapa klaausa, menggunakan petikan, metafora, kiasan, istilah
teknik, dan sebagainya haruslah dielakkan.
Laras Bahasa Sastera
Memperlihatkan gaya bahasa yang menarik dan kreatif.
Bahasanya boleh dalam bentuk naratif, deskriptif, preskriptif, dramatik dan puitis.
Beberapa ciri bahasa sastera:
a kreatif dan imaginatif: kabur mesej
b. mementingkan penyusunan, pengulangan, pemilihan kata
c. puitis dan hidup,: monolog, dialog, bunga -bunga bahasadan sebagainya.
d. menggunakan bahas tersirat: perlambangan, kisan, perbandingan, peribahasa, metafora, simile,
personifikasi, ilusi, ambiguiti dan sebagainya.
e. terdapat penyimpangan tatabahasa atau manipulasi bahasa.
Laras Bahasa Agam a
Mengandungi istilah agama daripada bahasa Arab
Struktur ayatnya banyak dipengaruhi struktur bahasa Arab
Diselitkan dengan petikan daripada al-Quran dan hadis.

Kesimpulan:
Golongan laras

Bidang

Situasi

Hiburan
Pengetahuan
Biasa

Contoh Bahan
Berita, laporan. iklan,
surat peribadi
Ucapan syarahan

Khalayak Umum

Maklumat
Upacara/.Majlis

Acara majlis umum

Doa, khutbah
Acara majlis rasmi
Rencana, ekonomi,
undang-unang, fizik,

Doa-khutbah
Khusus

kimia, dan lain-lain.

Teknikal

Khalayak Umum

Ilmiah

Tesis, rencana
matematik, biologi, Fizik,
Kimiz, Lukisan
Kejuruteraan dan
sebagainya.

Wacana
1.

2.

3.
4

Semua perkara yang melibatkan bahasa ialah wacana. Retorik menjadi komponen yang penting
bagi wacana.
Fonologi merupakan kajian mengenai fonem sebagai unit bahasa. Sintaksis pula mengkaji ayat
sebagai unit bahasa, binaan serta konstruksinya. Bagaimanapun kebolehan menguasai bidang bidang ini hanya menjamin kebolehan menggunakan sistem dan peraturan -peraturan tatabahasa
sahaja.
Tingkat-tingkat fonem, morfem, kata. frasa, klausa, dan ayat merupakan peringkat bentuk;
manakala wacana merupakan peringkat fungsi.
Kamus Dewan mentakrifkan wacana sebagai:
i. keseluruhan tutur yang merupakan suatu kesatuan, ucapan, pertuturan, percakapan'
ii. kesatuan fikiran yang utuh, sama ada dalam bentuk lisan (seperti pidato, khutbah) atau
tulisan (seperti surat, aartikel, novel, cerpen).

5.

Wacana ialah satu unit bahasa yag lengkap . Ia melebihi tingkat ayat.
Oleh kerana sifatnya yang lengkap wacana mempunyai tubuh teks seperti berikut:
a. pendahuluan

6.

b. tubuh - isi, munasabah, logik, menarik, berkesan, usur-unsur paralinguistik (tanda bacaan,
cetakan tebal, miring, garis tebal)

c. penutup
d. graf, jadual, peta dan statistik.
7.

8.
9.

Ia dapat digambarkan seperti berikut:

Wcana boleh ditulis dalam pelbagai bentukpenulisan, iaitu sama ada naratif (pemerian),
deskriptif (pengambaran), eksposisi (pendedahan) atau penghujahan.
Wacana mempunyai penanda, juga dikenali sebagai penanda wacana.
Fungsi

Contoh

1. Tambahan

dan, serta, lagi, tambahan lagi, tambahan pula,

selanjutnya, seterusnya, di samping.

2. Urutan

pertama, kedua, seterusnya, selepas itu,

kemudian, kemudian daripada itu, akhirnya.

3. Penyataan semula

iaitu, yakni, dengan kata lain, seperti yang

diterangkan.

4. Contoh

contohnya, seperti, ibarat, laksana, macam,

umpama, bagai, bak kata, sebagai.

5. Rumusan
6. Tempat
7. Waktu

rumusannya, kesimpulannya, sebagai

kesimpulan, akhir kata, sebagai penyimpul kata
berhampiran dengan, bersebelahan dengan,
bertentangan dengan.
apabila, ketika, semasa, kemudian, selepas,
pada mulanya, lama-kelamaan, lambat-laun,
akhirnya.

8. Sebab dan kesan

oleh itu, sebab itu, justeru itu, fasal, lantaran,

jadi, dengan itu.

9. Bandingan

seperti juga, serupa dengan, sesuai dengan,

sama juga dengan.

10. Pertentangan

tetapi, sebaliknya, sungguhpun, walau

bagaimanapun, namun begitu, bertentangan
dengan.

11. Pengesahan

sebenarnya, sesungguhnya, sewajarnya,

tentulah, pastilah, sememangnya.

Retorik
Seni pemakaian bahasa dalam tulisan atau ucapan dikenali sebagai retorik, bertujuan untuk
menyampaikan sesuatu maksud atau tujuan dengan lebih berkesan.
Dalam penulisan pemujukan, penyampaian ideologi, atau berbentuk propaganda, retorik adalah alatalat dalam penulisan untuk mempengaruhi, sikap, dan pendirian orang ramai.
Secara umumnya, kemahiran retorik melibatkan:
1. penguasaan tatabahsa
2. penggunaan pelbagai ragam bahasa
3. penyampaian pemikiran secara teratur dan sistematik
4. penguasaan corak dan bentuk penulisan.
Sama ada untuk memujuk atau mempengaruhi orang, maka wacana yang terhasil merupakan
manifestasi ynag dipengaruhi oleh khalayak wacana berkenaan. Disamping itu struktur wacana pula
dipengaruhi oleh niat dan hasrat wacana. Retorik dikembangkan dengan empat cara,
iaitu naratif(penceritaan), deskriptif (pemerian), eksposisi (pendedahan), ataupenghujahan.
Di samping itu, penulisan boleh dibuat dengan teknik induktif atau deduktif atau analogi.
Induktif
Deduktif
Analogi

Mengemukakan fakta dan maklumat yangberbentuk khsusu dan kemudian membuat

kesimpulan atau rumusan.
Mengemukakan satu pernyataan yang umum dan dituruti oleh fakta dan maklumat yang
khusus.
Menggunakan kiasan atau perbandingan untuk menunjukkan persamaan atau perbezaan
anttara dua perkara atau senario.
Naratif

- Gaya naratif boleh

ditemui pada laporan
akhbar, laporan aktiviti,
minit mesyuarat atau
ceramah syarahan yang
menerangkan sesuatu.

Eksposisi

Penghujahan

- Menerangkan atau
memerikan sesuatu.

Deskriptif

- Mendedahkan sesuatu
isu, perkara.

- Menggunakan

-Cara ini sesuai

pemerhatian dan

digunakan untuk

pengamatannya untuk

menjelaskan konsep,

- Cara penulis
menunjukkan kebenaran
pendapat sama ada
menentang,
menyookong atau
menunjukjkan sikap
berkecuali.

menerangkan sesuatu

pandangan, cadangan,

-Kebenaran yang hendak

hal. Di tahap yang lebih

proses, atau sejarah

ditunjukkan mestilh

halus, penulis ada

sesuatu, dengan

berasakan fakta atau

kalanya menggunakan

menggunakan mana-

bukti yang konkrit.

pancainderanya, di

mana teknik sama ada

samping perasaan hati

deduktif, induktif atau

-Kebenaran tidak
berasaskan emosi

dan pandangannya.

analogi.

sahaja.

- Penulis
menggambarkan
peristiwa, contoh kiasan
dan sebagainya.
- Pengalaman
seseorang, watak-watak
dalam novel, drama dan
sebagainya.
- Dengan cara deksriptif
ini, penulis boleh
menggunakan teknikteknik induktif, deduktif
atau analogi.

Kesantunan Berbahasa
1.
2.

Cara sapaan lisan/bertulis menurut bahasa Melayu dengan sopan santun

supaya tidak dianggap sebagai biadab atau tidak berbudi bahasa.
Kehalusan budi bahasa dalam memakai atau menggunakan bahasa atau
kesopanan ketika menggunakan bahasa.

3.

Dalam kesantunan berbahasa, bahasa Melayu mempunyai sistem sapaan dan

panggilan yang tersendiri.

4.

Sistem sapaan dan panggilan ini melibatkan penggabungan gelaran, rujukan

hormat dan ganti nama.

5.

Kesantunan berbahasa mempunyai ciri-ciri yang tertentu. Penggunaan kosa

kata dan ganti nama diberi perhatian khusus agar sesuai dengan kedudukan,
pangkat, umur, dan keakraban hubungan.

6.

Bahasa halus mengikut Asmah Haji Omar ``disamakan dengan pendidikan

yang penuh dengan adab tata tertib.''

7.

Kesantunan berbahasa juga dikaitkan dengan penggunaan bahasa halus,

termasuk di dalamnya ialah laras bahasa istana. Antara ungkapan berkenaan
ialah patik, tuanku, berangkat, bersiram, bersemayam, junjung kasih,
bercemar duli dan sebagainya.

8.

Kata dan ungkapan bertatasusila banyak digunakan dalam keadaan biasa.

Pemilihan kata dan ungkapan cuma bergantung kepada kedudukan, pangkat,
umur dan keakraban hubungan.

9,

Lihat contoh berikut:

Pak

Digunakan untuk orang lelaki yangs

ama sebaya dengan ayah kendiri.

Mak

Digunaka utnuk orang perempuan

yang kira-kira sebaya dengan emak

kendiri

10.

Tok

Digunakan untuk orang lelaki atau

prempuan yang kira-kira sebaya
dengan datuk atau nenek kendiri.

Abang

Digunakan untuk orang lelaki yang

tidak setua ayah kendiri dan juga
tidak semua kendiri.

Kakak

Digunakan untuk orang perempuan

yang tidak setua emak kendiri dan
juga tidak semuda kendiri.

Adik

Digunakan untuk orang lelaki atau

permepuan yang lebih muda daripada
kendiri.

Gelaran Pak atau Mak ketika berkomunikasi ditambah dengan Cik, menjadi Mak
Cik atau Pak Cik

11. Jenama kekeluargaan terbahagi kepada:

i. Jenama kekeluargaan pertalian darah (Pak Long, Mak Long, Pak Ngah, Mak
Ngah, Pak Lang, Mak Lang, Pak Njang, Mak Njang, Pak Cik, Mak Cik, Pak Su,
Mak Su.
Gabungan nama kekeluargaan asas (Abang (bang) dan Kak dengan jenama
kekeluargaan pertalian darah hanya terbatas kepada Long, Ngah dan Cik
seperti Bang Long, Kak Long, Bang Ngah, Kak Ngah, Bang Cik dan Kak Cik.
ii. Jenama kekeluargaan ikatan perkahwinan
Diwakili oleh kata menantu, mentua dan ipar. (Pak Mentua, Mak Mentua dan
Tok Mentua). Ipar digunakan untuk merujuk kepada ahli-ahli dalam keluarga
suami atau isteri selain menantu danmentua. Contoh: abang ipar, kak ipar, adik
ipar mak long ipar, mak ngah ipar dan sebagainya.
12. Gelaran Pergaulan Bebas
Biasanya Cik digunakan untuk perempuan yang belum berkahwin,
manakala Encik untuk lelaki sahaja.
13. Gelaran Pergaulan Tak Bersahaja (Formal)
Tuan - digunakan untuk lelaki yang lebih tinggi pangkatnya daripada kendiri,
dan orang lelaki bergelar Haji, Doktor, Profesor dan Syed.
Encik, Cik - boleh digunakan untuk orang lelaki yag lebih tinggi pangkatnya,
daripada kendiri seperti Encik Ahmad atau Cik Ahmad.
Puan - untuk perempuan sahaj ayang pangkatnya lebih tinggi daripada kendiri,
dan perempuan yang mempunyai gelaran Doktor, Profesor dan sebagainya.

Saudara - digunakan untuk orang lelaki atau perempuan yang seumur

dengankendiri atau lebih muda, dan hubungannya belum rapat dewngan kendiri
atau digunakan dalam rujukan kepada ahli-ahli dalam mesyuarat,perbahasan
dan sebagainya.
Saudari - digunakan untuk perempuan sahaja dalam konteks yang sama
dengan penggunaan gelaran saudara.
Tetuan - hanya digunakan dalam surat rasmi yang ditujukan kepada para
pemilik atau pentadbir syarikat perniagaan (termausk syarikat guaman)
seperti: Tetuan Syarikat Sinaran Sdn. Bhd.)
14. Gelaran Warisan
Contoh Raja (Perak, Selangor), Pangeran, Pangeran Anak, Pangeran
Muda (Brunei Darussalam) Tengku(Kelantan, Pahang, Kedah, Terengganu).
Gelaran keturunan orang-orang
besar; Megat danPuteri (Perak), Nik (Kelantan), Wan (Kelantan,
Terengganu), Abang (Sarawak); Datu (Sabah),Awangku,
Pangeran dan Dayangku (Brunei Darussalam), Tan (di Kedah) dan Tun
(Terengganu)
Gelaran warisan kepada keturunan Nabi Muhammad s.a.w.
seperti syed atau sayid bagi lelaki dan Syarifahbagi perempuan. Sesetengah
pihak mengatakan bahawa gelaran Syarif, Syekh dan Siti juga tergolong ke
dalam gelaran jenis ini.
Gelaran warisan daripada keturunan yang berasal dari luar Malaysia
seperti Raden (Jawa), Daeng (Bugis), Sidi,
Sutan (Minangkabau), Teuku dan Teungku (Aceh).
15. Gelaran Kurniaan, Tun, Toh Puan, Puan Sri, Datuk (Datuk Seri, Datuk Paduka,
Datuk Setia), Datuk (Satuk Patingi, Datuk Amar), Datin Paduka (gelaran yang
dikurniakan oleh kerajaan negeri Selangor), Toh Puan (isteri kepada datuk di
Terengganu)
Pendeta Za'aba (gelaran kurniaan yahng diberikan oleh pertubuhan seperti
Kongres Bahasa Melayu Ketiga (1956). Gelaran Bapa Kemerdekaan kepada
Tunku Abdul Rahman Putra Al-Haj.
16. Gabungan Gelaran
(a) kekeluargaan + keagamaan. - Pak Haji

(b) Pergaulan Tak Bersahaja (kecuali saudara) + Keagamaan. - Tuan Haji

(c) Kekeluargaan + warisan (hanya Ungku, Engku, Wan, Nik) - Pak Ungku, Mak
Ungku, Mak Wan, Pak Nik.
(d) Pergaulan Tak Bersahaja + Keagamaan + Warisan (hanya Nik). Contoh:
Tuan Haji Nik
(e) Warisan (Kecuali Nik) + Keagamaan. - Raja Haji
(f) Kurniaan Kerajaan + Akademik/Ikhtisas + Warisan + Keagamaan. - Tan Sri
Prof. Raja Haji Osman

17.

Rujukan Hormat
Orang Yang Disapa
Yang di-Pertuan Agong dan Raja
Permaisuri Agong

Rujukan Hormat
Kebawah Duli Yang Maha Mulia Seri
Paduka Baginda

Sultan, Raja, Sultanah, Tengku

Ampuan, Raja Permaisuri

Duli Yang Maha Mulia

Balu Raja
Raja Muda atau Tengku Mahkota
Kerabat Diraja Karib
Bergelar warisan
Perdana Menteri, Timbalan Perdana
Menteri, Menteri Besar, Ketua Menteri
Menteri, Ahli Parlimen, Ahli Dewan
Undangan Negeri (wakil rakyat)

Yang Maha Mulia

Duli Yang Teramat Mulia atau Yang
Teramat Mulia
Yang Amat Mulia
Yang Mulia
Yang Amat Berhormat
Yang Berhormat

Wakil Rakyat yang mempunyai gelaran

Yang Berhormat Mulia
Tengku atau Raja
Tun, Toh Puan
Yang mempunyai gelaran kurniaan
kerajaan (selain Tun dan Toh Puan)
atau/dan gelaran ikhtisas yang formal
Ketua Hakim Negara

Yang Amat Berbahagia

Yang Berbahagia
Yang Amat Arif

Ketua Polis Negara

Hakim, Kadi

Yang Amat Setia

Yang Arif

Mufti dan pemimpin Islam

Sahibul Samahah

Ketua jabatan tanpa gelaran

Yang Berusaha