1.

Pengenalan

Pembangunan tidak seimbang dan tidak selaras di antara wilayah, negeri dan daerah
memberi kesan dalam usaha Malaysia mencapai matlamat menjadi negara maju menjelang
2020. Strategi pembangunan wilayah dilihat mampu mengatasi masalah ketidakseimbangan
antara bandar dan luar bandar. Oleh itu langkah agresif telah dilakukan oleh kerajaan untuk
membendung masalah tersebut seawal Rancangan Malaysia Kedua (1971-1975). Strategi
pembangunan wilayah bertujuan untuk merapatkan lagi perhubungan antara negeri. Strategi
ini dilaksanakan berasaskan keupayaan tiap-tiap wilayah bagi pembangunan pertanian dan
perusahaan terutama di negeri yang kurang maju untuk menjamin supaya pembangunan
negara secara keseluruhannya adalah tumbuh dengan baik dan seimbang. Melalui peranan
Lembaga Kemajuan Wilayah usaha pembasmian kemiskinan ditumpukan kepada empat
strategi pembangunan wilayah iaitu strategi pembangunan tanah dan sumber asli, strategi
pembangunan In Situ luar bandar, strategi penyebaran industri dan memodenkan kawasan
luar bandar dan pembentukan pusat pertumbuhan yang baru. Empat strategi yang
digariskan tersebut merupakan pendekatan yang dilakukan oleh pihak kerajaan yang
bertujuan untuk menambahkan daya pengeluaran pertanian negeri kurang maju,
memajukan kemudahan infrastruktur, mendirikan pusat pembangunan baru, menggalakkan
pembangunan perusahaan yang akan membawa kebaikan untuk semua pihak dan yang
paling penting adalah untuk membantu proses pertumbuhan wilayah di Malaysia.
Selain itu, pembangunan wilayah mempunyai tujuan mengurangkan jurang
pembangunan ekonomi antara wilayah. Beberapa matlamat negara seperti penyediaan,
penambahan dan pemodenan kemudahan awam bagi tujuan memperbaiki lagi taraf hidup
penduduk di wilayah kurang maju, dapat dicapai menerusi pembangunan wilayah. Matlamatmatlamat pembangunan wilayah ini dicapai menerusi penggunaan sepenuhnya alam
semulajadi, tenaga manusia dan kewangan di samping pembandaran yang dirancang bagi
kawasan terpilih. Penghijrahan buruh dari kawasan-kawasan yang kurang sumber ekonomi
ke kawasan-kawasan yang berkeupayaan besar untuk berkembang boleh membantu
pencapaian matlamat pembangunan wilayah. Proses pembandaran juga membolehkan
penyediaan kemudahan dan perkhidmatan yang lebih baik kepada penduduk luar bandar
yang tinggal di sekitar bandar dan dengan demikian memberi peluang untuk mereka
menikmati mutu kehidupan yang lebih baik.

2.0

Konsep

Pembangunan ialah proses perubahan daripada peringkat kurang maju kepada peringkat
yang lebih maju sama ada dalam aspek pemikiran manusia ataupun aspek fizikal atau
persekitaran. Konsep wilayah mengikut Bath (1973) adalah satu pembentukan kawasan
sempadan geografi yang melampaui batas-batas sempadan politik negeri atau pemerintah
dengan

membentuk

sempadannya

sendiri

berdasarkan

kepentingan

perancangan

pembangunan yang di olah dan ia dapat dibentuk daripada kriteria ekonomi dan sosial.
Menurut McLoughlin dan Brian (1978) menerusi pendekatan sistem, wilayah sebagai satu
sistem sendiri atau subsistem kepada sistem yang lebih besar iaitu negara. Sistem ini
mempunyai bahagian-bahagian atau subsistem yang saling berinteraksi dan berkaitan.
Sekiranya penumpuan diberikan kepada subsistem sahaja atau sistem keseluruhannya
tanpa melihat subsistemnya, ia tdak akan memberi makna yang berkesan. Kawasan Desa
pula di definisikan sebagai kawasan petempatan di luar kawasan operasi Pihak Berkuasa
Tempatan (PBT) dan ditadbir oleh Jawatankuasa Kemajuan dan Keselamatan Kampung
(JKKK), Jawatankuasa Kemajuan dan Keselamatan Rancangan (JKKR-bagi kawasan
FELDA), termasuk Penempatan Orang Asli.
Menurut

Jabatan

Perancangan

Bandar

dan

Desa

Semenanjung

Malaysia

Kementerian Kesejahteraan Bandar, Perumahan dan Kerajaan Tempatan, wilayah

bermaksud sesuatu kawasan yang menjangkau dua atau lebih kawasan pentadbiran.
Menurut Akta Perancangan Bandar dan Desa, Akta 172, wilayah terdiri dari dua negeri atau
lebih. Wilayah yang digariskan dalam RMK 9 merupakan Koridor Wilayah Ekonomi Negara
yang meliputi kawasan yang lebih luas merangkumi beberapa negeri. Ianya terdiri daripada
Wilayah Ekonomi Koridor Utara, Wilayah Tengah, Wilayah Ekonomi Pantai Timur dan
Wilayah Selatan. Perancangan wilayah di peringkat conurbation (city region) pula tertumpu
kepada conurbation utama negara seperti yang diperuntukkan dalam Rancangan Fizikal
Negara (RFN) iaitu Kuala Lumpur Conurbation, Georgetown Conurbation, Kuantan
Conurbation dan Johor Bahru Conurbation.
Rancangan Wilayah (RW) merupakan dokumen perancangan yang mengandungi
strategi pembangunan spatial untuk mencapai pertumbuhan dan pengagihan seimbang
serta untuk mencapai rangka kerja infrastruktur yang bersepadu dan cekap. RW juga dilihat
sebagai satu rancangan untuk melampaui sempadan pengurusan pertumbuhan kawasankawasan bandaraya atau conurbation (city region). Perancangan Wilayah mempunyai dua
peringkat iaitu rancangan wilayah bagi Koridor Wilayah Ekonomi Negara dan rancangan
wilayah peringkat conurbation/bandaraya (city region). Fokus utama perancangan Koridor
Wilayah Ekonomi Negara adalah untuk menyediakan peluang-peluang pembangunan
2

ekonomi bagi negeri-negeri yang kurang membangun dan meningkatkan kualiti hidup
penduduk luar bandar. Bagi conurbation (city region), fokus utamanya adalah penyelarasan
dalam penyediaan rangkaian utama perkhidmatan perbandaran serta penyeragaman
gunapakai kaedah-kaedah dan piawaian bagi menghasilkan satu suasana perbandaran
yang setara, cekap dan efisien.
3.0

Konsep Strategi Pembangunan

Strategi pembangunan Rancangan Fizikal Negara (RFN) telah dikaji semula dan ditambah
baik untuk menyediakan satu ekspresi geografi dan tindak balas spatial yang proaktif
terhadap perubahan semasa termasuk komitmen konvensyen antarabangsa seperti
biodiversiti

dan

perubahan

iklim.

Masalah

kelembapan

ekonomi

global

semasa,

pengurangan perbelanjaan awam oleh Kerajaan, konsep 1Malaysia dan ekonomi

berpendapatan tinggi, koridor pertumbuhan wilayah dan lain-lain teras pembangunan
strategik utama negara seperti RRJP3, RMKe- 9, Dasar Perbandaran Negara (DPN), Pelan
Induk Perindustrian Ke-3 (IMP3), Dasar Pertanian Negara Ke-3 (NAP3), perhutanan,
pelancongan, pemuliharaan alam sekitar dan biodiversiti, pengangkutan, tenaga dan
teknologi hijau telah dikaji dan dianalisis. Bagi merealisasikan objektif sosio-ekonomi
nasional untuk berdaya saing di peringkat global, perpaduan negara, pembangunan
mampan dan kualiti hidup yang tinggi, terjemahan rancangan-rancangan dan dasar sektoral
negara ke dalam dimensi spatial memerlukan negara untuk merasionalisasi dan
memperkukuhkan rangka kerja perancangan spatial negara yang disokong oleh infrastruktur
strategik utama, mencapai ekonomi berpendapatan tinggi, mempromosikan pembangunan
wilayah yang lebih seimbang, mengoptimumkan penggunaan tanah dan sumber alam
semula jadi, melindungi kualiti dan kepelbagiaan spatial dan alam sekitar dan
memudahcara perhubungan dan integrasi sosial di antara negeri secara bersepadu.

3.1

Penyesuaian Semula Strategi Pembangunan Wilayah dan Desa

Pendekatan pembangunan wilayah ini bertujuan mencapai pembangunan sumber-sumber

alam semulajadi, tenaga manusia dan kewangan di wilayah-wilayah secara lebih berkesan.
Pendekatan ini juga menyelaraskan usaha pembangunan secara lebih berkesan. Dalam
usaha menyesuaikan semula strategi-strategi pembangunan wilayah dan bandar yang sedia
ada, tiga isu perlu dipertimbangkan dalam rangka dasar pembangunan wilayah. Isu pertama
ialah penumpuan dalam pembangunan industri dan pusat pertumbuhan bandar. Usahausaha untuk mengurangkan penekanan perancangan mengikut negeri dan menumpukan
perhatian kepada perancangan berasaskan wilayah memberi kesan langsung terhadap

penempatan industri-industri serta pemilihan pusat-pusat pertumbuhan yang perlu diberi

keutamaan dalam proses pembangunan. Pada masa lalu,
pembangunan kawasan-kawasan perindustrian berlaku di merata-rata tempat dan sumbersumber diagihkan secara meluas sehingga tidak memberikan hasil yang berkesan. Bandarbandar baru pula mengalami masalah menarik peneroka ke dalam rancangan-rancangan
pembangunan tanah di samping mewujudkan kegiatan-kegiatan selepas pengeluaran.
Isu kedua ialah keperluan menyeimbangkan strategi "kemakmuran penduduk" dan
"kemakmuran tempat". Salah satu strategi untuk mengurangkan jurang pembangunan
ekonomi antara wilayah ialah memindahkan penduduk ke tempat terdapatnya pekerjaan.
Strategi ini dikenali sebagai strategi "kemakmuran penduduk" dan dilaksanakan dengan
mempercepatkan pertumbuhan di kawasan-kawasan pertumbuhan utama, sama ada di
dalam atau di luar wilayah, untuk menikmati faedah berbanding dan ekonomi bidangan. Di
samping itu, strategi ini juga membantu melicinkan perjalanan pasaran buruh bagi
menggalakkan pekerja-pekerja berpindah supaya mereka dapat menikmati pulangan yang
tinggi daripada sumbangan tenaga mereka. Satu lagi strategi ialah memindahkan pekerjaan
ke tempat terdapatnya penduduk dan strategi ini dikenali sebagai strategi "kemakmuran
tempat". Program-program yang dilaksanakan di bawah strategi ini bertujuan menyediakan
pekerjaan kepada penduduk yang tinggal di sesuatu kawasan tertentu dan pengaliran
masuk penduduk ke kawasan ini, sekiranya berlaku, merupakan satu unsur yang kurang
penting. Kedua-dua pendekatan ini mempunyai kebaikan masing-masing di samping
mempunyai unsur tukar ganti. Pada masa lalu, program-program untuk mengurangkan
jurang pembangunan antara negeri telah memberi lebih penekanan terhadap strategi
"kemakmuran tempat" sehingga terlalu banyak kawasan yang mempunyai sumber-sumber
terhad dimajukan. Akibatnya, pertumbuhan telah tersebar ke terlalu banyak pusat sehingga
tidak dapat menikmati faedah ekonomi bidangan.
Isu ketiga ialah peranan penghijrahan penduduk dalam usaha mengurangkan jurang
pembangunan antara wilayah. Berdasarkan pendekatan yang menggunakan wilayah
sebagai unit perancangan, pusat-pusat terpilih yang mempunyai kemampuan untuk
berkembang akan dimajukan bagi menampung penghijrah-penghijrah arah-bandar yang
datang dari wilayah berkenaan, sementara kegiatan-kegiatan di kawasan luar bandar
terutamanya pertanian, akan dipergiatkan semula supaya pendapatan tenaga buruh yang
tidak berpindah dapat ditingkatkan. Di samping itu, pendekatan perancangan sedemikian
akan menggalakkan penghijrahan penduduk antara wilayah ke pusat-pusat yang
mempunyai peluang pembangunan.

4.0

Strategi Pembangunan Wilayah dan Desa

Strategi pembangunan mempunyai implikasi penting terhadap prestasi ekonomi dan kualiti
kehidupan di Semenanjung Malaysia. Strategi pembangunan yang dipilih bermatlamat untuk
menjadikan negara ini suatu tempat yang menarik untuk didiami, bekerja, berekreasi,
melabur, berniaga dan melancong. Untuk mencapai matlamat tersebut, tanah yang
mencukupi dan bersesuaian perlu disediakan bagi menyokong inisiatif perniagaan,
mengekalkan pertumbuhan ekonomi serta menyediakan infrastruktur dan utiliti. Pada masa
yang sama, mempertingkatkan kesesuaian untuk didiami, memudahcara pembangunan
semula bandar, melindungi alam sekitar dan menggunakan sumber asli secara berhemah.
4.1

Keseimbangan Wilayah

Keseimbangan

wilayah

diterjemahkan

sebagai

peluang

setara

untuk

mencapai

kesaksamaan tahap pendapatan, kualiti kehidupan dan pembangunan individu, dan tidak
semestinya sama dalam bentuk pembangunan fizikal. Secara umumnya, tidak semua
tempat mempunyai peluang yang sama meningkatkan potensi pertumbuhan dan
pembangunan, seperti pewujudan dan pengoperasian industri berteknologi tinggi. Matlamat
utama adalah untuk mengurangkan jurang dan kadar pertumbuhan antara wilayah dalam
negara.Tanah dan sumber asli di wilayah kurang maju yang masih belum digunakan
sepenuhnya, perlu dipergunakan untuk meningkatkan rantaian nilai dan produktiviti wilayah
tersebut dan membantu mengurangkan ketidakseimbangan wilayah. Industri dan aktiviti
yang berasaskan sumber dan perhutanan, aktiviti hiliran asas pertanian, eko atau resort
pelancongan, industri asas kraf dan lain-lain aktiviti khusus perlu digalakkan dan disokong.
Dalam erti kata lain, aktiviti ekonomi yang berdaya maju yang dibangunkan berdasarkan
kelebihan sumber sedia ada dan kelebihan berbanding sesuatu wilayah perlu dihalakan ke
wilayah yang kurang maju.
Penyediaan kawasan perusahaan SME yang sesuai, insentif dan infrastruktur
strategik dalam wilayah tersebut, terutamanya penyediaan Zon Ekonomi Khas (SEZ) serta
rangkaian ICT dan pengangkutan di kawasan potensi pelancongan, perlu dipertingkatkan
untuk memudahcara pembangunan masing-masing. Ini akan mempercepatkan integrasi
mereka ke dalam aktiviti K-ekonomi untuk menggalakkan keseimbangan wilayah. Secara
khusus, usaha ini termasuklah penyambungan lebuh raya persekutuan ke negeri Kelantan.
Keseimbangan wilayah juga ditafsirkan sebagai satu permulaan bagi membolehkan
pembangunan mampan dijalankan di semua kawasan yang berpotensi dalam negara pada
masa hadapan. Justeru itu, kemasukan Conurbation Kuantan yang semakin membangun,
5

sebagai satu wilayah-bandar, akan dipromosikan bersama dengan Conurbation George

Town dan Johor Bahru. Kuantan akan bertindak sebagai pintu masuk bagi sektor
pertumbuhan ekonomi baru dan canggih.

Pemodenan pertanian dan peningkatan pendapatan sektor pertanian, walau

bagaimanapun, masih merupakan faktor asas dalam pembasmian ketidakseimbangan
wilayah. Penghijrahan keluar dari wilayah yang kurang maju juga perlu dijangka di dalam
strategi pembangunan negara untuk memudahcarakan pengukuhan pertanian dan
menambah baik produktiviti tenaga kerja. Terdapat juga keperluan untuk memperkukuhkan
program pembangunan pendidikan, latihan teknikal dan sosial di negeri-negeri kurang maju
bagi menggalakkan penduduknya supaya dapat berintegrasi lebih efektif ke dalam ekonomi
bandar conurbation tersebut. Hasrat untuk mencapai keseimbangan wilayah merupakan
salah satu tonggak utama dalam pembangunan negara yang selaras dengan RMLT. Sistem
3-peringkat pentadbiran negara, telah menyumbang kepada keseimbangan wilayah dengan
peruntukan pembangunan diagihkan secara saksama di antara negeri-negeri mengikut
keperluan, sumber dan keutamaan masing-masing.
Pada masa kini, kerajaan persekutuan sedang berusaha untuk melonjak dan
meningkatkan prestasi ekonomi di dalam wilayah bagi menyokong pertumbuhan negara
yang tinggi dan mampan. Untuk mempercepatkan pembangunan ekonomi wilayah, strategi
khusus telah dirangka dan dilaksanakan untuk empat wilayah ekonomi di Semenanjung
Malaysia, iaitu Wilayah Tengah, Wilayah Selatan, Wilayah Utara dan Wilayah Timur.
Pendekatan wilayah ini telah mengenal pasti koridor pembangunan ekonomi tempatan yang
utama di sepanjang Koridor Pertumbuhan bagi melaksanakan inisiatif pemangkin berimpak
tinggi. Contoh-contoh pembangunan ekonomi ialah agropolitan dan SEZ, berhubung dengan
Koridor Ekonomi Wilayah Utara (NCER), Wilayah Ekonomi Pantai Timur (ECER) dan
Wilayah Ekonomi Johor Selatan (SJER) melibatkan Iskandar Malaysia. Untuk menyokong
inisiatif ekonomi wilayah negara, Rancangan Fizikal Negara RFN Ke-2 mencadangkan
pengukuhan empat conurbation pertumbuhan utama sebagai pintu masuk antarabangsa
dan negara serta hab wilayah bagi setiap wilayah ekonomi tersebut, iaitu Wilayah Tengah Conurbation Kuala Lumpur, Wilayah Utara - Conurbation George Town, Wilayah Timur Conurbation Kuantan, Wilayah Selatan - Conurbation Johor Bahru.
Conurbation ini merupakan pemangkin dalam memacu pembangunan di wilayah
ekonomi berkenaan. Conurbation di Pantai Barat adalah lebih jelas, bagaimanapun
Conurbation Kuantan yang baru bermula di Pantai Timur memerlukan bantuan khas
6

daripada Kerajaan dari segi insentif fiskal dan bukan fiskal serta pembangunan sosial dan
infrastruktur fizikal yang bersepadu. Salah satu instrumen ekonomi utama yang digunakan
adalah penetapan SEZ yang akan menarik pelaburan awam dan swasta ke dalam wilayah
tersebut.
4.2

Trend dan Hala Tuju Pembangunan Luar Bandar

Pembentukan perhubungan yang kuat antara bandar dan luar bandar adalah amat penting
dalam memastikan pembangunan kawasan luar bandar yang mampan. Kawasan luar
bandar lazimnya dikaitkan dengan aksessibiliti lemah ke pusat bandar, di mana
penduduknya bergantung hampir sepenuhnya kepada pendapatan dan pemasaran hasil
pertanian. Kekurangan inovasi teknologi dan sokongan juga menyebabkan produktiviti dan
hasil pendapatan rendah. Di peringkat awal pembangunan, kemiskinan lazimnya dikaitkan
dengan aktiviti pertanian pekebun-pekebun kecil di kawasan luar bandar.
Untuk menambah baik daya tarikan ke kawasan luar bandar, adalah penting untuk
memperkenalkan elemen-elemen utama seperti penyediaan peluang pekerjaan bukan
pertanian, meningkatkan sumber pendapatan, mempertingkatkan kualiti hidup, penyediaan
kemudahan sosial yang lebih baik dan menambah baik akses dan sistem perhubungan.
Hubungan simbiotik antara petempatan bandar dan luar bandar perlu diperkukuhkan melalui
penambahbaikan perhubungan dan laluan pengangkutan supaya peluang pekerjaan di
bandar-bandar utama boleh menyediakan pekerjaan tambahan kepada para petani dan
penduduk desa dengan jarak perjalanan berhampiran dengan kediaman mereka. Keadaan
ini juga akan membolehkan pekerja menetap di kawasan luar bandar dan bekerja di pusat
bandar berdekatan. Ini akan meningkatkan pendapatan isirumah luar bandar dan
membolehkan keluarga menetap di desa, di mana kos sara hidup adalah lebih rendah
berbanding dengan kawasan bandar.
Pelaburan Kerajaan yang berterusan di kawasan luar bandar telah menghasilkan
peningkatan dalam aksessibiliti dan kemahiran individu. Jalan luar bandar yang ditambah
baik, membolehkan penduduk luar bandar untuk berulang-alik ke pusat pekerjaan bukan
pertanian yang kebanyakannya terletak di pusat bandar utama yang berhampiran.
Pendapatan bukan pertanian juga telah meningkat dengan pengenalan industri asas sumber
dan industri asas pertanian, di samping peluang pekerjaan (separuh masa dan bermusim)
dalam sektor peruncitan dan perkhidmatan di bandar-bandar bersaiz kecil dan sederhana.
Perjalanan untuk bekerja di pusat bandar yang menawarkan pekerjaan dalam sektor bukan
pertanian telah menghasilkan pendapatan isirumah yang lebih tinggi. Walaubagaimanapun,
7

pekebun-pekebun kecil yang kekurangan pekerja ladang tempatan dan sokongan teknologi
termasuk harga pasaran yang rendah untuk produk hasil pertanian, telah mengakibatkan
kawasan ladang ditinggalkan dan kemerosotan dalam pendapatan hasil ladang secara
umumnya.
Strategi-strategi utama ke arah pembentukan masyarakat luar bandar yang makmur,
berdaya maju dan mampan adalah

menambah baik produktiviti pertanian dan nilai

ditambah dalam rangkaian penawaran dan pemasaran melalui penggabungan ladangladang pekebun kecil serta memperkenalkan koperasi perladangan dengan pengurusan
professional. Kedua, membangunkan tenaga sumber manusia yang merupakan penggerak
utama

kepada

peningkatan

produktiviti

dan

inovasi.

Ketiga,

menggalakkan

dan

memudahcara penggunaan teknologi termasuklah akses kepada internet jalur lebar serta
membangunkan Pusat ICT Desa. Seterusnya, menyediakan aksessibiliti yang baik,
terutamanya perkhidmatan pengangkutan awam yang tetap dari PPK dan PPD ke pusat
pekerjaan di pusat bandar besar untuk membantu perjalanan ulang-alik pekerjaan bukan
pertanian.
Selain itu, mewujudkan peluang bagi pelbagai sumber pendapatan bukan pertanian
dengan membangunkan perusahaan enterpris luar bandar yang berdaya saing, mempunyai
kepelbagaian dan berdaya maju, termasuk inisiatif eko dan agropelancongan, industri luar
bandar, Pusat Pengumpulan, Pemprosesan dan Pembungkusan (PPP) produk-produk
pertanian dan program Satu Daerah Satu Industri (SDSI). Kemudian, merangkumkan
petempatan luar bandar dan perkampungan ke dalam kawasan pentadbiran PBT untuk
memastikan piawaian umum bagi bangunan, kebersihan dan infrastruktur dipatuhi.
Kekurangan kawalan terhadap struktur bangunan dan kerja-kerja membaik-pulih di
kampung-kampung seringkali menyebabkan kemerosotan persekitaran fizikal dan alam bina
kampung-kampung berkenaan. Akhir sekali, menaiktaraf Pusat Petempatan Desa (PPD)
bagi mewujudkan perkhidmatan sosial dan perniagaan yang berkualiti serta menjana
peluang pekerjaan sektor sekunder dan tertiari.
Di kebanyakan petempatan luar bandar, termasuk FELDA, peneroka dan ahli
keluarga turut terlibat dalam aktiviti hiliran pertanian seperti pembuatan kuih-muih
tradisional, sos, kerepek, kraftangan dan jahitan. Contoh yang paling berjaya adalah
program Satu Kampung Satu Industri atau SAWARI. Ia merupakan model yang
diperkenalkan oleh FELDA, di mana satu wilayah mengeluarkan satu jenis produk. Menerusi
program ini, ramai peneroka FELDA telah berjaya meningkatkan pendapatan mereka,
manakala produk-produk tertentu telah berjaya dieksport. Daerah-daerah yang telah berjaya
8

melalui hasil aktiviti ini adalah seperti Tumpat bagi pengeluaran sambal daging, Kuala
Kangsar dengan labu sayong dan Marang untuk keropok lekor. Aktiviti-aktiviti ini perlu
diperkukuhkan, dibangunkan dan diperkembangkan lagi.
5.0

Dasar-dasar Pembangunan Negara

Lima belas tahun telah berlalu sejak Rangka Rancangan Jangka Panjang dilaksanakan
untuk mencapai matlamat-matlamat DEB. DEB telah dirangka untuk mencapai matlamat
menyeluruh perpaduan negara dan pembinaan sebuah negara menerusi pembasmian
kemiskinan tanpa mengira kaum dan penyusunan semula masyarakat bagi menghapuskan
pengenalan kaum mengikut fungsi ekonomi dan kedudukan kawasan. Sebelum tahun 1971,
sebahagian besar pembangunan ekonomi tertumpu kepada usaha menggalakkan
pertumbuhan ekonomi menerusi pelaburan dalam sektor pertanian dan infrastruktur dan
pembangunan kawasan luar bandar. Peristiwa 13 Mei, 1969 membuktikan bahawa
penekanan yang diberi terhadap pertumbuhan ekonomi semata-mata adalah tidak memadai
untuk mengatasi sepenuhnya masalah sosioekonomi yang tidak seimbang di kalangan
masyarakat Malaysia. Oleh yang demikian, DEB yang dirangka pada tahun 1970 mengakui
bahawa sebarang usaha pembangunan yang dibuat tanpa mengambilkira sepenuhnya
masalah-masalah sosioekonomi yang tidak seimbang antara kumpulan etnik dan wilayah
akan menghasilkan pertumbuhan ekonomi yang tidak disertai oleh pengagihan yang
akhirnya boleh membawa kepada sebuah masyarakat yang berpecah-belah dan negara
yang kurang terjamin.
Oleh itu, penekanan yang lebih kuat hendaklah diberi kepada matlamat perpaduan
dan integrasi negara menerusi pengagihan pendapatan dan peluang-peluang ekonomi yang
lebih saksama di kalangan semua rakyat Malaysia. DEB menggambarkan keazaman
Kerajaan untuk mewujudkan sebuah negara bersatupadu, adil, stabil dan progresif.
Matlamat-matlamat DEB dijangka dapat dicapai dalam keadaan ekonomi yang berkembang
dengan pesat supaya tidak ada mana-mana golongan mengalami kerugian atau merasa hak
mereka diketepikan. Berdasarkan kesedaran ini, DEB bertujuan mewujudkan satu susunan
sosioekonomi yang adil bagi rakyat Malaysia meningkatkan pencapaian mereka menerusi
satu sistem yang membolehkan penglibatan, pengurusan dan penguasaan mereka secara
lebih saksama dalam proses pembangunan negara. Banyak kemajuan telah dicapai ke arah
matlamat perpaduan dan pembinaan sebuah negara sejak 15 tahun yang lalu. Kemajuan
juga telah dicapai dalam usaha mengagihkan kekayaan, pendapatan dan peluang-peluang
ekonomi dengan lebih saksama. Pada masa yang sama, kejayaan yang besar juga telah di
perolehi dalam pembangunan sosial untuk memenuhi keperluan asas dan lebih ramai rakyat
9

Malaysia telah menikmati kemudahan-kemudahan pelajaran, kesihatan dan lain-lain

perkhidmatan awam yang lebih baik.
Kejayaan DEB dari segi pembasmian kemiskinan dan penyusunan semula corak
guna tenaga serta pemilikan kekayaan adalah membanggakan walaupun prestasi ekonomi
negara dalam sebahagian besar tempoh RME telah dipengaruhi oleh suasana ekonomi
dunia yang tidak pasti. Pencapaian kadar pertumbuhan ekonomi dalam negeri yang tinggi
pada tahun-tahun tujuh puluhan telah mempercepatkan kemajuan ke arah matlamatmatlamat DEB. Walau bagaimanapun, awal tahun lapan puluhan merupakan tempoh yang
lebih mencabar disebabkan oleh kemelesetan ekonomi dunia yang bermula sejak akhir
tahun 1979 dan keadaan ini telah melembabkan pencapaian matlamat penyusunan semula
dalam DEB sejak beberapa tahun kebelakangan ini.
Dasar Ekonomi Baru ini membantu dalam mencari kesepaduan antara kaum. Usaha
penyusunan semula masyarakat ini juga mengambil faktor pembentukan wilayah dan
penempatan desa. Kerajaan berusaha keras untuk memastikan pembangunan wilayah dan
desa ini seimbang antara satu sama lain. Ini kerana, jika salah satu di antara dua perkara
tersebut, ianya akan memberi kesan kepada proses pembangunan negara. Tanggungjawab
yang digalas oleh Pihak Berkuasa Tempatan sangat besar kerana mereka menjadi agen
pelaksana dalam memastikan hasrat perancangan negera tercapai.

10

6.0

Kesimpulan

Peranan penting pembangunan wilayah dan bandar dalam usaha mengurangkan jurang
pembangunan ekonomi antara wilayah telah diakui. Usaha pembangunan ini juga memberi
peluang kepada penduduk di wilayah kurang maju menikmati mutu kehidupan yang serupa
dan peluang-peluang yang sama sebagaimana yang dinikmati oleh penduduk di wilayah
lebih maju. Walau bagaimanapun, bagi mencapai matlamat tersebut secara lebih berkesan,
strategi pembangunan wilayah dan bandar akan terus dikaji semula. Dalam tempoh
Rancangan Malaysia, usaha penyesuaian semula strategi pembangunan wilayah hendaklah
dirangka dalam bentuk rancangan-rancangan dan program-program supaya menjadi lebih
kemas dan jelas serta sesuai dilaksanakan di peringkat kawasan. Proses perancangan ini
mengambil masa yang sangat panjang. Setiap perancangan pastinya ada kekuatan dan
kelemahan tertentu.
Berjayanya rancangan ini bergantung kepada rakyat untuk menerima dan menjadi
tanggungjawab kerajaan untuk memastikan perancangan ini mendatangkan faedah dalam
masa jangka panjang. Soal berjaya atau sebaliknya bergantung kepada keadaan semasa
dan penerimaan rakyat. Akhirnya, pelaksanaan sedemikian memerlukan sokongan daripada
agensi Kerajaan yang terlibat dalam pembangunan dan juga rakyat.

11

7.0

Rujukan

Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia Kementerian Perumahan

dan Kerajaan Tempatan (2010). Rancangan Fizikal Negara Ke-2. Kuala Lumpur.
Bahagian Rancangan Fizikal Negara
Mohd Koharuddin Mohd Balwi, Taib Dora, Fadhilah Zaini, Hamdan Abd Kadir, Hamidah
Abd Rahman, & Aminah Mohd Khalid. (2003). Gerakan Daya Wawasan (GDW)
sebagai Pembinaan Pemangkin Nilai-Nilai Proaktif, Kreatif dan Cemerlang Komuniti
Bandar di Malaysia. Universiti Teknologi Malaysia Skudai, Johor
Portal Rasmi Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia Kementerian
Perumahan dan Kerajaan Tempatan (2014). Diperoleh pada Mei 8, 2014 daripada
http://www.townplan.gov.my/content.php?ID=42
Rancangan Malaysia Kelima. Diperoleh pada Mei 7, 2014 daripada
http://www.pmo.gov.my/dokumenattached/RMK/RM5.pdf

12