1.

Pozitivizam
-Pozitivizam Kont smatra kao teoriju koja uzima u obzir samo pozitivno
utvrdjene cinjenice.One se utvrdjuju razmisljanjem povezanim sa
posmatranjem,eksperimentom,uporedjenjem i kad je rijec o o
cinjenicama proslosti,istorijskim posmatranjem.
-Osnovne odlike pozitivizma:1) ukidanje tradicionalne teoloske i
metafizicke spekulacije
2)proucavanje konkretnih drustvenih
cinjenica,bez uplitanja vrednosnih sudova
3)dominaciju empirijskih
provjerljivih,kvantitativnih pristupa u proucavanju drustvenih cinjenica
4)metodolosko jedinstvo svih nauka
5)prakticnu primjenu naucnih znanja u
praksi
-ALTRUIZAM-nesebicna i neuslovljena ljubav prema drugim ljudima.

2. Razlika Marksovog i Veberovog konfliktnog

stanovista
-Veberova sociologija je mnogo bliza Marksovoj nego sociologiji Emila
Dirkema.
-Ove bliskosti ili prije kontinuitet koji postoji izmedju Marska i Vebera
pociva na njihovim interesovanjima za slicne drustvene
probleme.Pitanja drustvene stratifikacije i drustvene
nejednakosti;pitanja drustvene moci;proucavanje modernog
kapitalistickog industrijskog drustva;uvidjanje znacaja ekonomske
dimenzije drustva;te slicno uvidjanje unutrasnjih protivrjecnosti
modernog kapitalistickog drustva.
-Veber je bio izraziti nominalista zalazuci se za takozvani metodoloski
individualizam,dok je Marks bio realista u cijoj je teoriji klasa kao grupa
ljudi osnovna realnost.
-Marksova shvatanja su oblikovana pod hegelijanskim uticajima,dok je
na Vebera kljucni uticaj ostvarila neokantovska filozofija.
-Iako su obojica pripadali konfliktnoj tradiciji ,oni se nisu slagali oko
pitanja konacnih ishoda klasnih sukoba.
-Marks je smatrao da kapitalizam mora biti revolucionarnim putem
preoblikovan u komunizam,dok je Veber smatrao da kapitalizam ,uprkos
unutrasnjim protivrjecnostima,mora razviti unutrasnju dinamiku
rjesavanja sukova i protivrjecnosti.

-Ukoliko je Marks stalno konfliktni potencijal drustva vidio u postojanju

drustvenih klasa i klasnom sukobu,Veber je u drustvu vidio mnostvo
potencijalno konfliktnih segmenata.

3.Pojam otudjenja(alijenacije, kod Marksa)

-Najveci dio Marksovog shvatanja drustva odnosi se na moderni
kapitalizam.
-Zakon podjele rada:Marks u njemu vidi sustinu i izvore drustvenih
protivrjecnosti ,otudjenja i drustvenih sukoba.Podjela rada je osnovni
uslov drustvenog strukturisanja i postojanja drustva uopste.
-Ljudski rad u kapitalistickom drustvu ne omogucava razvoj ljudske
kreativnosti i potencijala,te rad covjeku postaje tudj i stran.
-Za Marska je drustvo kao protivrjecan totalitet,troslojna
realnost,sastavljena iz materijalne baze,nadgradnje i ostalih oblika
drustvene svijesti.

4.Racionalizacija zapadnog drustva(Veber)

-Racionalost i nacin zivota su dvije neraskidivo povezane teme kod
Vebera.
-Veber je u Protestanstkoj etici jednu duhovnu,religijsku snaguprotestantizam,shvatio kao pokretacku snagu modernog kapitalizma i
njegovog nacina proizvodnje materijalnog i duhovnog zivota.
-Veberova sociologija se naziva multidimenzionalna sociologija.
-Jedan od centralnih problema kojima se Veber bavio,bio je proces
racionalizacije zapadne civilizacije.Proces racionalizacije je bio onaj
presudni faktor koji je utemeljio moderno kapitalisticko drustvo
,odnosno zapadnoevropsku civilizaciju,onakvu kakvu mi danas
poznajemo.
-Veberova teorija racionalizacije pociva na pretpostavkama da evropska
zapadna drustva imaju sasvim osoben istorijski razvoj i izrazenu
samosvojnost u odnosu na ostala drustva.
-Po Veberovom misljenju svijet pociva na iracionalnosti,odnosno na
jednom iracionalnom ostatku.
-On je smatrao da nas moderni kapitalizam i ciljna racionalnost vode u
zeljeni kavez,u svijet bez smisla,odnosno u svijet formalnih procedura u
kojima se gubi ljudska sloboda i znacenja.
-Njegova ideja racionalnosti ne moze se ograniciti jedini na polje
ekonomskoh ciljno-racionalnog djelanja,vec na cjelokupnu kulturu
zapadnog drustva i nacina zivota.

5.Pojam i podjela drustvenog djelanja (Veber)

-Drustvo je po Veberu ,multidimenzionalno i dinamicno,a osnovna
socioloska kategorija u proucavanju ove multidimenzionalnosti i
dinamike jeste drustvena akcija ili,kako to Veber naziva-drustveno
djelanje.
-Drustveno djelanje je smisaono orijentisano ponasanje prema
ocekivanom ponasanju drugih.
-Nase procjene ocekivanih ponasanja drugih pocivaju na razumijevanju
unutrasnjih,subjektivnih znacenja koja pojedinci pridaju situacijama ili
objektima.
-4 idealna tipa drustvenog djelanja:
1)ciljno-racionalno-tip drustvenog djelanja koji pociva na jasnom
sagledavanju raspolozivih sredstava za postizanje postavljenih ciljeva;
2)vrijednosno-racionalno-tip drustvenog djelanja koji pociva na vjeri u
neki eticki,estetski,religijski ili neki drugi vrijednosni sistem,nezavisno
od uspjeha;
3)tradicionalno-tip drustvenog djelanja koji pociva na ustaljenim
navikama,pri cemu se ne pita zasto su postavljeni odredjeni ciljevi,niti
zasto su odabrana odredjena sredstva,vec se djela po tradicionalnom
ustaljenom obrascu.
4)afektivno-tip drustvenog djelanja koji pociva na aktuelnim dusevnim
stanjima,narocito emocionalnim.

6.Konfliktna tradicija u sociologiji(opsta obiljezja i

predstavnici)
-Konfliktna tradicija u sociologiji jedna je od najstarijih,najtrajnijih i
najuticajnijih.
-Osnovne pretpostavke cjelokupne konfliktne tradicije:
1)ljudi posjeduju odredjen broj osnovnih interesa koje nastoje da zadrze
ili uvecaju,ili pridobiju,pri cemu ti bazicni interesi ne moraju biti
drustveno uslovljeni,vec su zajednicki za sve ljude.
2)sredisnju ulogu u najvecem broju vaznih drustvenih odnosa ima moc.
3)pojedinci i drustvene grupe koriste ideje i vrijednosti kao oruzja u
borbi za ostvarivanje sopstvenih ciljeva,nasuprot drugima.
Predstavnici:Karl Marks,Maks Veber,Georg Zimel,Luis Kozer,Rendal
Kolins,Pjer Burdije,Rajt Mils. (Sto se tice ovog pitanja,na kolokvijumu ce
sigurno biti samo Marks i Veber,jer ove ostale skoro i nismo spominjali..)
KARL MARKS i marksizam predstavljaju srediste konfliktne teorijske
tradicije u sociologiji.On je izgradio sopstveno materijalisticko
stanoviste istorijskog razvoja covjeka i ljudskog drustva.Marksova

reforma Hegelove idealisticke filozofije zasnivala se na njegovom

shvatanju da se istorijski razvoj drustva ne moze svesti jedino na razvoj
ideja,vec da je on prvenstveno rezultat ekonomskih i politickih
faktora.Za njega istorija ljudskog drustva nije nista drugo do istorija
klasnih borbi i sukoba.Za Marska je drustvo istorijski strukturisan
totalitet-cjelina drustvenih odnosa i drustvenih djelanja.
MAKS VEBER je objasnjen u drugom i cetvrtom pitanju.

7.Pojam metodologije
-Metodologija predstavlja granu logike koja se bavi valjanoscu primjene
naucnih metoda u pojedinacnim,konrektnim naukama.
Posebnu paznju posvecuje:
1)Logickim aspektima-podrazumijevaju sva pravila koja se odnose na
definisanje pojmova,konstruisanje definicija,stvaranje klasifikacija i
tipologija,izvodjenje zakljucaka i dokaza,kao i na procedure koje se
odnose na provjere hipoteza i teorija.
2)Tehnickim aspektima-podrazumijevaju koriscenje svih onih posebnih
tehnika pomocu kojih nauka nastoji da dodje do saznanja.
3)Organizacijskim aspektima-odnose se na ona metodoloska pravila koja
podrazumijevaju najoptimalnije organizacione forme naucnog
rada,medjusobnu komunikaciju i razmjenu iskustava medju
istrazivacima.
4)strategijski aspekti-odnose se na postavljanje jasnih dugorocnih
teorijskih ciljeva i prakticnih uslova za njihovo ostvarivanje.

8.Spor oko metoda

-Socioloski metod pokazuje svu onu kontroverznost i podjeljenost koju
vec skoro dva vijeka ispoljava socioloska teorija.
-Neslaganje u pogledu pristupa drustvu i covjeku poznato je u sociologiji
kao spor oko medota.
-Sustina ovog spora svodi se na podjelu na one koji tvrde da je drustvo
moguce proucavati isto kao i bilo koju drugu stvar,dok drugi smatraju da
se drustvu i covjeku moze pristupiti jedino putem kvalitativnih metoda
razumijevanja.
-Prvi pripadaju pozitivistickom,a drugi hermeneutickom taboru;prvi se
zalazu za drustvenu nauku cvrstih zakona,a drugi za drustvenu nauku
opisivanja onoga sto je neponovljivo i ljudsko;prvi se zalazu za
objasnjenje,a drugi za razumijevanje.

-Triangulacija se cesto koristi da bi se razlicitim metodama i

istrazivackim tehnikama provjeravala pouzdanost dobijenih podataka.
-Prednosti triangulacionog postupa:
1)kvalitativno istrazivanje se moze koristiti za stvaranje hipoteza,a
kvantitativne metode za njihovu provjeru.
2)dva pristupa se mogu koristiti zajedno da bi se dobila potpunija
predstava nekog drustvenog fenomena koji se proucava.
3)kvalitativna istrazivanja se cesto koriste da bi se rasvijetlilo zasto su
neke pojave u statistickoj vezi.

9.Struktura istrazivackog procesa

-Strukturu istrazivackog procesa cine:
1)Definisanje predmeta koji se istrazuje-osnovni,pocetni uslov svakog
istrazivackog procesa.Od mnostva drustvenih pojava istrazivaci
najcesce odabiraju one koje su malo istrazene ili neistrazene u
potpunosti.To ne znaci da vec ranije istrazivane drustvene pojave ne
treba iznova provjeravati i istrazivati,jer su drustvene pojave po svojoj
prirodi dinamicne i promjenljive;na njih stalno djeluje mnostvo razlicitih
faktora.Neki faktori koji su u jednom trenutku djelovali na njih nestaju,a
drugi se pojavljuju.Serendipiti efekat-preusmjeravanje paznje na
neocekivano.
2)Procjena prikupljenog materijala-Neophodni postupak nakon
odabiranja predmeta istrazivanja predstavlja procjena koji su relevantni
materijali na terenu dostupni za istrazivaca.Prije svakog istrazivanja
mora se posjedovati uvid u obim i kvalitet prethodnih istrazivanja o
pojavi koja se istrazuje.
3)Preciziranje problema-Ova faza podrazumijeva jasno definisanje
radnih hipoteza,pocetnih pretpostavki,koje ce se u narednim fazama
provjeravati.Hipoteze moraju biti tako formulisane da se odnose na
prethodno prikupljene i selektovane materijale.Hipoteze su uvijek
pitanja koja istrazivaci postavljaju pred svoj odabrani predmet
istrazivanja.U provjeravanju postavljenih hipoteza cesto se pokaze da se
hipoteze nisu bile tacne,ali to ne utice na smisao hipoteza.
4)Razrada plana istrazivanja-Ova faza istrazivackog procesa je veoma
vazna,jer se u okviru nje odredjuje izbor konkretnih istrazivackih
tehnika koje ce se primjeniti za prikupljanje podataka.Odabir metoda i
tehnika zavisi od samog predmeta istrazivanja.
5)Sprovodjenje istrazivanja-Se sastoji od konkretne primjene prethodno
odabranih istrazivackih tehnika za prikupljanje podataka.U ovoj
istrazivackoj fazi mogu se ocekivati i nenadane teskoce i problemi.
6)Tumacanje rezultata istrazivanja-Kada je okoncana faza prikupljanja
podataka pristupa se obradi i analiti prikupljenih podataka.Tada se

utvrdjuju moguce korelacije,uzrocne veze,ili funkcionalne veze medju

pojavama.Ovim se utvrdjuje veza dobijenih nalaza sa prethodno
definisanim predmetom istrazivanja.U ovoj fazi se od istrazivaca ocekuje
da donese zakljucke o istrazivanoj pojavi.
7)Izvjestaj o nalazima istrazivanja-Krajnji rezultat istrazivackog procesa
treba da bude javno dostupan.Tada se otvara prostor i za kriticko
preispitivanje istrazivane pojave od strane sire naucne zajednice.

10.Istrazivacke tehnike u sociologiji

-1)Posmatranje-Kada se govori o posmatranju kao istrazivackoj
tehnici,uvijek je rijec o sistematskom posmatranju.To je posmatranje
koje je uvijek unaprijed sistematski planirano i biljezeno od strane
obucenih istrazivaca.Svi nalazi posmatraca su podlozni kritickom
prepispitivanju i provjeravama.Dvije osnovne vrste:-posmatranje bez
ucestvovanja;-posmatranje sa ucestvovanjem
2)Intervju i anketa-Osnovna razlika izmedju intervjua i ankete je u
njihovoj formi i konkretnom nacinu njihovog sprovodjenja.Intervju se
odvija usmenim putem,a anketa pismenim.Intervju i anketa se najcesce
koriste za prikupljanje podataka o stavovima,vjerovanjima i misljenjima
ljudi.Tri vrste ankete:1-anketa zatvorenog tipa;2-anket otvorenog tipa;3anketa mjesovitog tipa
3)Eksperiment-Predstavlja ideal naucnog metoda,jer samo one hipoteze
koje su eksperimentalno potvrdjene mogu se smatrati naucno
valjanim.Eksperiment predstavlja namjerno izazivanje neke pojave,te
namjerno i sistematsko mijenjanje uslova u kojima se neka pojava
javlja,pri cemu se mjerenjem i kvantitativnim postupcima izrazavaju
rezultate.Tri osnovne vrste:1)laboratorijski;2)terenski; 3)prirodni;
4)Statisticka metoda-Podrazumijeva koriscenje statistickih podataka
kao glavnih izvora za socioloska istrazivanja.
5)Sociometrija-Proucavanje medjusobnih relacija ljudi u drustvenim
grupama.Sociometrijski testovi koji sluze kao instrumenti,utvdjuju
pozitivne ili negativne,obostrane ili jednostrane relacije izmedju
pojedinaca u drustvenim grupama.
6)Analiza sadrzaja-Specifican,najcesce kvantitativni postupak za
utvrdjivanje sadrzaja tekstova i auditivne gradje.Moze biti koristena za
razlicite potrebe.Ova istrazivacka tehnika se uglavnom svodi na
kvantifikovanje vrsta rijeci,njihovog broja i odnosa u pisanoj i auditivnoj
formi.
7)Istoriografski metod-Istorija i sociologija su kao drustvene nauke
veoma tijesno povezane.Koristenje istorijskih izvora je ponekad
neophodan postupak u socioloskim istrazivanjima.Istorijski izvori:1-svi
materijalni,fizicki ostaci;2-usmena i duhovna nasljedja;3-pisana
materijalna gradja.Obicno se razlikuju primarni i sekundarni istorijski
izvori.

8)Uporedni metod-Veoma zastupljen u socioloskim istrazivanjima.On je

dobra zamjena za utvrdjivanje uzrocnih veza medju pojavama.Bio je
veoma zastupljen kod Maksa Vebera i Emila Dirkema.Tri nivoa:1poredjenje pojava u istom drustvu; 2-poredjenje pojava u razlicitim
drustvima istog istorijskog tipa; 3-poredjenje pojava u svim poznatim
drustvima,bez obzira na njihove istorijske i strukturalne
tipove.Poteskocamogucnost pojave etnocentrizma-uvjerenje da su
sopstveno drustvo i kultura bolji od drugih.
9)Analiza slucaja-Kvalitativna analiza ciji je osnovni cilj da sagleda ili
sacuva jedinstvenost i cjelinu objekta koji se proucava.
10)Biografski metod-Ovaj metod se zasniva na koristenju biografija kao
osnovnih izvora podataka,najcesce o pojedincima.Ne primjenjuje se u
prirodnim naukama.Kao sekundarni biografski izvori mogu se koristiti
svi raspolozivi zvanicni podaci o nekoj osobi.

11.Drustvene institucije
-Emil Dirkem je smatrao da je sociologija nauka o drustvenim
institucijama,njihovoj genezi i funkcijama,a Talkot Parsons je smatrao da
je sustinsko pitanje sociologije kao nauke,zapravo pitanje procesa
institucionalizacije.
-Drustvena cinjenica je svaki,utvrdjen ili ne,nacin cinjenja koji je u
stanju da na pojedinca vrsi spoljnu prinudu;ili jos ,koja je opsta u
citavom datom drustvu,imajuci sopstveno postojanje nezavisno od
njenih pojedinacnih ispoljavanja.
-DRUSTVENE INSTITUCIJE SU TIPIZOVANI,USTALJENI I RELATIVNO TRAJNI
OBLICI INTERAKCIJA MEDJU LJUDIMA,KOJI SU NORMATIVNO REGULISANI I
OCEKIVANI U SKLADU SA DRUSTVENIM ULOGAMA I POLOZAJIMA,A KOJE
POJEDINCI ZATICU KAO UNAPRIJED USTALJENE U DRUSTVU.
-Porijeklo drustvenih institucija,u stvari,treba traziti u sposobnosti
ljudskih ponasanja da podlijezu navikavanju.
-Svakoj institucionalizaciji,bez obzira na to o kom se segmentu
drustvenog zivota radi,nuzno prethodi proces navikavanja i
uvjezbavanja navika.Zbog toga Berger i Lukman naglasavaju da se
institucionalizacija uvijek zbiva kad god postoji uzajamna tipizacija
naviknutih postupaka.
-Onog trenutka kada su tipizacije pretvorene u institucije,moze se reci
da je neka oblast drustvenog zivota,odnosno neka uzajamna djelatnost
ljudi postala regulisana.
-Postoje 4 velike grupe diferenciranih drustvenih institucija:
1)privredne
2)politicke
3)kulturne

4)drustven

12.Pojam drustvene uloge i drustvenog polozaja

-Po Darendorfu,drustvene uloge bitno karakterisu tri obiljezja:
1-kao i drustveni polozaji,i drustvene uloge su kvaziobjektivni kompleksi
propisa o ponasanju,koji su nezavisni od pojedinca.
2-njihov poseban sadrzaj niti definisu,niti redefinisu pojedinci.
3-ocekivana ponasanja se ne mogu ignorisati ili odbacivati,a da
pojedinci pri tome sebi ne naude.
-DRUSTVENE ULOGE SU TIPICNI OBLICI NORMATIVNOG REGULISANIH
PONASANJA U SKLADU SA OCEKIVANJIMA DRUGIH.
-DRUSTVENI POLOZAJI SU SVAKO MJESTO KOJE ZAUZIMAJU POJEDINCI I
DRUSTVENE GRUPE U POLJU DRUSTVENIH ODNOSA,A ZA KOJE SE VEZUJE
ODREDJENA KOMPETENCIJA,UTICAJI,DRUSTVENA MOC,DRUSTVENI UGLED
I MATERIJALNO BOGATSTVO.
-Homo sociologicus- po Darendorfu osnovna jedinica socioloske
analize.Mjesto susreta pojedinca i drustva,gdje se ukrstaju drustveni
polozaji i uloge.
-Dvije osnovne vrste drustvenih polozaja:
1-pripisani drustveni polozaji:sticu se tokom zivota;Mogu biti:1privilegovani; 2-deprivilegovani
2-steceni drustveni polozaji:neposredna posljedica profesionalnih
orijentacija i ukupnih zivotnih sansi svakog pojedinca.

14.Pojam moci i vlasti

-U drustvu uvijek postoji vladajuca manjina i vecina kojom se vlada.
-Po Maksu Veberu:Moc predstavlja izglede da se u okviru jednog
drustvenog odnosa sprovede sopstvena volja uprkos otporu,bez obzira
na to na cemu se zasnivaju ti izgledi.On je jasno istakao i ono sto je
suprotno od moci,a to je otpor.Uvijek postoji mogucnost nametanja
volje,ali uvijek postoji i mogucnost otpora.
-Dvije velike koncepcije moci:
1) koncepcija moci konstantnog zbira-govori o tome da u drustvu uvijek
postoji odredjena stalna,konstantna kolicina moci koju posjeduju
pojedinci i drustvene grupe.Jedni posjeduju moc zbog toga sto je drugi
ne posjeduju.

2)koncepcija moci promjenljivog zbira-govori o tome da je moc

varijabilna,promjenljiva i fluktuirajuca.
-Parson shvata moc kao kapacitet da se utice na akcije drugih,u cilju
zadobijanja pozitivnih vrijednosti.
VLAST
-Vlast prestavlja legitimni oblik moci.
-Po Veberu-Vlascu treba nazvati izglede da ce se odredjene osobe
pokoriti naredbi odredjenog sadrzaja.Disciplinom treba nazvati izglede
da ce se odredjeni veliki broj ljudi,zahvaljujuci ustaljenoj
navici,brzo,automatski i sematski pokoriti jednoj naredbi.
3 tipa ciste legitimne moci:
1)Racionalna vlast-tip vlasti koji se zasniva na uvjerenju u legitimnost
zakonski zasnovanih poredaka i prava osoba koje su na osnovu ove
zakonski zasnovane legalnosti pozvane da sa odredjenih polozaja vrse
legalnu i legitimnu vlast.
2)Tradicionalna vlast- predstavlja tip vlasti koji se najcesce zasniva na
vjerovanju u svetost tradicije i na uvjerenjima u legitimnost osoba koje
uzivaju tradicionalni autoritet3)Harizmatska vlast-tip vlasti koji se zasniva na izuzetnim osobinama
neke osobe i na poretku koji je ta osoba izgradila.

15.Drustvena kontrola i regulacija

-Vrste drustvene kontrole-dvije velike grupe:
1)drustvena kontrola direktnom upotrebom (fizicke) sile i drugih
represivnih mehanizama;
2)drustvena kontrola vrijednosno-normativnim obrascima koji se
prihvataju kao pravila;
-3 oblika drustvene kontrole:
1-obicaj i pravo;
2-religija;
3-vaspitanje;
-U tradicionalnim drustvima najzastupljeniji oblici drustvene kontrole su
obicaji,koji imaju snagu zakona,i religija-koja,pomjesana sa obicajima
regulise stepen integracije.U razvijenim i savremenim drustvima obicaji
i religija,kao oblici drustvene kontrole,zamijenjeni su pravom,kao
bezlicnim zakonskim oblikom drustvene kontrole.
-Panoptikon-oko koje sve nadzire,a samo nije nadzirano.

16.Drustvena kontrola i devijantnost

-Veoma je tesko definisati pojam normalnosti, a u isto vrijeme definisati pojam
devijantnosti.
-Najveci doprinos u proucavanju socijalne kontrole i devijantnosti dao je
Emil Dirkem, i prema njemu neka drustvena injenica se moze smatrati
normalnom u odredjenom drustvu, ako se ona javlja u prosjeku.
-Prema tome, normalno je samo ono to je prosjecno za najveci broj
pripadnika tog drustva.
-Sve sto odstupa od prosjeka je devijantno u vecoj ili manjoj mjeri, a
pojave koje znatno odstupaju predstavljaju kriminalitet.
-Dirkem je izvrsio presudan uticaj na formiranje rasirenog
funkcionalistickog shvatanja.
-Funkcionalisticka teorija: drustva fukcionisu na osnovu zajednickih
vrijednosti i normi i svako odstupanje moralo bi biti devijantno ili
patolosko.
-Samo postojanje kriminala utice da jacaju one drustvene institucije koje
se bave njegovim suzbijanjem, odnosno oni mehanizmi i socijalne
kontrole koji su zadueni za kaznjavanje.
-Disfukncionalnost se javlja tek onda kada devijantna ponasanja predju
prosjek u nekom drustvu.
-Albert Koen smatra da su devijantna ponasanja sigurnosni ventil u
drustvu, oni su znaci upozorenja da bi trebalo nesto da se mijenja u
drustvu.
-Robert Merton smatra da izvori devijantnosti ne leze u patoloskim
licnostima ve u drustvenoj strukturi.
-Merton izdvaja pet osnovnih orijentacija za nepostizanje ciljeva:
1. konformizam
2. ritualizam
3. inovacija
4. pobuna
5. povlacenje
-To znaci da postoji citav niz odstupanja od prosjecnih, normalnih
ponasanja koji su dio subkulturnih vrijednosnih orijentacija.

17.Sekularizacija i desekularizacija
-Sekularizacija:brzi i intezivni trend slabljenja uticaja i znacaja religije u
drustvu.( opadanja drustvenog znacaja)

-Po Brajanu Vilsonu na proces sekularizacije su najvise djelovalji sljedeci

faktori:
1)asketski protestantizam,koji je stvorio pragmaticnu,metodicnu i
racionalnu etiku;
2)racionalna organizacija drustva koja podrazumijeva ukljucivanje ljudi
u racionalne,sekularne organizacije i institucije;
3)naucna znanja iz oblasti prirodnih i drustvenih nauka,koja su rezultat
razvoja ,sekul
4)stvaranje i razvoj racionalnih i sekularnih politickih ideologija;
-Desekularizacija:ponovno ozivljavanje drustvene uloge religije.
-Po Bergeru,osnova na kojoj pociva proces sekularizacije,prvenstveni u
zapadnoevropskoj civilizaciji,takodje je racionalizacija koja predstavlja
nuzni uslov za nastanak i razvoj industrijskog drustva.
-Religija moze da krene u jednom od sljedeca tri smjera:
1)Moze se ocekivati marginalna uloga religije u drustvu koje je
zahvaceno procesom globalizacije;
2)Procesi globalizacije,koji su najmanifestniji u globalizaciji
ekonomije,trzista,proizvodnje i potrosnje,ne mogu biti adekvatna
zamjena za pojedinacne i kolektivne identitete;
3)Proces globalizacije je donio ideju ekumenizma u najopstijem smislu,a
time i religijskog ekumenizma.Ovaj treci moguci pravac razvoja religije u
uglovima globalizacije podrazumijeva izgradnju strategija za
prevladavanje razlika koje postoje izmedju religija;
-Po Bergeru,sekularizam se nalazi u povlacenju,ustupajuci mjesto
desekularizaciji.

18.Drustveni pokreti
-Drustveni pokreti predstavljaju poseban oblik drustvenog grupisanja
ljudi za koji je karakteristicna spontana,dobrovoljna i masovna
aktivnost,a ciji je osnovni cilj rjesavanje odredjenih globalnih drustvenih
problema.
-Botomor smatra da drustvene pokrete kao fenomene modernog doba
treba razlikovati od pretpolitickih pokreta.
-On razlikuje 3 osnovne faze u nastanaku i razvoju dr. pokreta:
1)U prvoj fazi,drustveni pokreti su jedini efikasan instrument i oblik
drustvenog organizovanja da se izraze teznje ka drustvenim
promjenama;

2)Druga faza nastupa kada nacela uspostavljene predstavnicke

demokratije prijete da umanje znacaj politickog djelovanja izvan
formalne institucionalne politicke i pravne sfere;
3)Treca faza je faza stvaranja i razvoja savremenih drustvenih pokreta
koji imaju jasnu i dugorocnu stratesku politiku za ostvarivanje svojih
osnovnih ciljeva;
-A Alen Turen razlikuje 3 etape u nastanku i razvoju:
1)Trgovacka
2)Industrijska
3)Postindustrijska
-U trgovackom tipu drustva centralnu ulogu imaju gradjanski pokreti za
prava u slobode covjeka;U industrijskom tipu drustva centralnu ulogu
imaju radnicki i sindikalni drustveni pokreti;A u postindustrijskom tipu
drustva to su novi globalni drustveni pokreti,kao sto su feministicki
drustveni pokret;
-Razlike izmedju drustvenih pokreta i politickih partija-kljucne
karakteristike:
1)Za razliku od politickih partija koje su neposredno usmjerene na
osvajanje,vrsenje i ocuvanje vlasti,drustveni pokreti ne moraju biti
direktno ukljuceni u ove oblike politickih borbi i ciljeva;
2)Politicke partije u skladu sa svojom organizacionom
strukturom,rukovodstvom i clanstvom,kao i sa formalnim pisanim
aktima,zahtijevaju odredjenu disciplinu ili cak pokornost,dok drustvene
pokrete karakterise manja formalnost,neobavezujuce clanstvo i
odsustvo partijske discipline;
3)U djelovanju politckih partija sve je potcinjeno osnovnom cilju
zadobijanja i ocuvanja vlasti,dok sredstva kojima se sluze drustveni
pokreti cesto predstavljaju i sam cilj njihovog postojanja;
4)Drustveni pokreti imaju izrazeni kulturni i simbolicki karakter,dok
politicke partije imaju izrazito i cesto jedino politicku dimenziju;
5)Drustveni pokreti cesto imaju univerzalne ili globalne ciljeve,dok je za
politicke partije karakteristican partikularizam interesa;
6)Za razliku od partijske discipline,formalnosti i hijerarhijske
strukture,drustvene pokrete karakterise spontanost,odsustvo
hijerarhije i neformalnost.