Professional Documents
Culture Documents
JARRAITUTASUNA (I)
Batxilergo Zientifiko-Teknikoa
1. maila
Asintota horizontalak
Behatu ondoko funtzioen adierazpen grafikoa:
Y
y
Funtzio arrazionalen
kasuan, f ( x)
P( x)
Q( x)
Hain zuzen, P(x)-ren maila Q(x)-ren maila baino txikiagoa bada, edo biak maila
berekoak badira, infinituko limitea zenbaki erreala da, L. Beraz, f(x) funtzioak
asintota horizontal bat izango du y = L ekuaziokoa.
Adibidea.
Lortu f ( x)
3x 2
x2 2
a) lim f ( x)
x
b) lim f ( x)
x
eta
g ( x)
lim f ( x) 3
lim f ( x) 0
3x
x
7.39
x aldagaia
-rantz doanean, funtzioaren balioa
0-rantz hurbiltzen da. Izan ere,
1
1
0
x
e
y = 0 zuzena (OX ardatza) da f-ren asintota horizontala, eta,
kasu honetan, hurbilketa ezker aldetik soilik egiten da.
ex
lim e x
0.367
-1
x aldagaia
-rantz doanean, funtzioaren
balioa 0-rantz hurbiltzen da. Izan ere,
lim 3
-1
1
3
-2
Ariketa 1
Lor itzazu ondoko funtzioen
asintota horizontalak:
a) y
1 3x 2
4x 2
d) y
x 4 2x 2
x2 1
;
;
b) y
2
x
e) y
1
2
;
3x
c) y
x3 1
x 3 5x 6
Asintota bertikalak
Behatu ondoko funtzioen adierazpen grafikoa:
OY
Funtzioak
ra jotzen du x aldagaiak 1erantz
hurbiltzean eskuinetik. Hau da:
lim f ( x)
OX
1
x 1
x = 1 zuzena f funtzioaren
asintota bertikala dela esaten da.
OY
lim f ( x)
x
OX
-2
-1
eta
lim f ( x)
x
P( x)
, asintota bertikala edukiko dute
Q( x)
Q(x) izendatzailea 0 egiten duten x-ren balioetan, baldin eta x-ren balio horiek
P(x) zenbakitzailea ere anulatzen ez badu.
Adibidea.
Lortu
f ( x)
3 x
g ( x)
5
x
lim f ( x)
I) 3 x = 0
II) x2-4 = 0
; x = +2 eta x = -2
x=3
III) (x-1).(x-3) = 0
eta h(x)
x -1
(x - 1)(x - 3)
lim f ( x)
x = 1 eta x = 3
x 1
1 (x
1)( x 3)
lim
x
lim
x
1
x 3
1
2
x 1
1 (x
1)( x 3)
lim
x
2
0
y= ln x
Existentzia-eremua: (1 ,
OX
lim f ( x)
x 1
-3
-2
-1
Existentzia-eremua: (
x=2
OX
, 2)
ln 0
denez, x aldagaia 2rantz hurbiltzean
ezkerretik, funtzioak
-rantz jotzen du; hau da:
lim f ( x)
x
Ariketa 2
Lor itzazu ondoko funtzioen
asintota bertikalak:
a) y
x3
2x 2
; b) y
2
; c) y
x
x 1
; d) y
2
x 5x 6
ln x
Ariketa 3
Lor itzazu ondoko funtzioen asintota
bertikalak eta horizontalak.
a) y
x2
e) 2
x
x2 1
; b) y
3
2
; f) y
2x
1
x
1
1
; c) y
x2
g) y
1
x2
; d) y
ln ( x 7) ; h) y
2x
x 4
4x
Ariketa ebatzia
2x
Demagun y
funtzioa. Aurkitu asintota horizontalak eta bertikalak,
x 1
eta adierazi grafikoki.
y
Existentzia-eremua: I = R 1
2x
x 1
8
x=1
lim f ( x)
x
lim f ( x)
x
4
y=2
2
1
lim f ( x)
-2
x
-1
-1
OX
Ariketa 4
Lor itzazu ondoko funtzioen asintota
bertikalak eta horizontalak. Ondoren
irudikatu grafikoki.
2
x
x
x 2
ln (3 x)
2
x
Existentzia- eremua: I = R 0
Existentzia- eremua: I = R 2
-0,1
-0,01
...
lim f ( x)
20
200
...
0,1
0,001
...
-20
-2000
lim f ( x)
x
lim f ( x)
lim f ( x)
...
lim f ( x)
lim f ( x)
2
x
20
x
10
3
-4
-2
y
-3
-0,5
-1
-1
-10
-20
1
-1
-1
OX
-1
-1
-0,5
4x
1
4
x)
,3
Existentzia- eremua:
lim 4 x
ln (3
lim f ( x)
OY
y=ln (3-x)
x=3
ln3
y=4x
x
-1
0.25
-3
-1
1
1
-1
-2
ln 1 = 0
Ln 3=1,1
-2
Ln 5
OX
Ariketa ebatzia
4x2
Demangun ondoko funtzioa: f ( x )
9 x2
Asintotak kalkulatuko ditugu, eta, funtzioaren grafikoa eginda, kurbak eta
asintoten arteko hurbilketa ikusiko dugu.
Y
20
Asint. bertikalak:
x2 9 = 0 ;
lim
x
f ( x)
15
x = 3 eta x = -3
4x2
9 x2
lim
x
f ( x)
4x2
9 x2
10
5
0
- 5
Asint. horizontalak.
f ( x)
4x
9 x2
y = -4
- 10
lim
- 15
2
lim
x
f ( x)
4x
9 x2
- 6
-4
- 2
4x2
funtzioaren grafikoa:
9 x2
Hona hemen f ( x )
Y
20
15
10
5
0
X
y = -4
-5
- 10
- 15
-6
-4
-2
Jarraitutasuna
Behatu ondoko lau funtzioen grafikoak:
f(x) funtzioaren grafikoa lapitza paperetik jaso gabe marraz daiteke. Funtzio jarraitua
dela esango dugu.
Ordea, g, h eta i funtzioak ezin daitezke marraztu lapitza paperetik jaso gabe. Guztiek dute
etena x = 1 puntuan. Horregatik diogu funtzio etenak direla x = 1 puntuan.
Jarraitutasuna. Definizioa.
f funtzioa jarraitua da x = a puntuan, baldin
hiru baldintza hauek betetzen badira:
lim f ( x)
x
f (a) da.
1. adibidea
Aztertu ondoko funtzioaren jarraitutasuna:
x 2 ; x
lim f ( x)
lim f ( x) ez da existitzen .
2 2
Beraz, etena da x = 2
puntuan.
2. adibidea
Aztertu ondoko funtzioaren jarraitutasuna: y
1 x2
1
x 1 ; x
lim f ( x) 1 ( 1) 2
x
lim f ( x) 1
x
lim f ( x) ez da existitzen .
1
lim f ( x) 1
x
lim f ( x)
x
0 1 1
lim f ( x)
x
;
;
x
1
0
1
x 0
3. adibidea
y
2
x 3
lim
x
2
x 3
lim
x
2
x 3
4. adibidea
Aurkitu k-ren balioa, y
dadin x = 1 puntuan.
x2 1
x 1
k
; x
; x 1
f(1) = k
x2 1
Bestalde, lim
x 1 x 1
lim
x 1
( x 1) ( x 1)
x 1
lim ( x 1) 1 1 2
x 1