میخواهم که توبه کنم و لیکن ... !! منسق

‫ميخواهم توبه کنم‬
‫‪3‬‬
‫‪www.mostaqim.com‬وليکن ‪!!...‬‬
‫پيشگوئى مترجم‬
‫حمد وستايش خدایى را كه همه بندگان خود را به توبه‬
‫نمودن دعوت نموده است ‪ ،‬وگناهان ايشان را هرچند که‬
‫ن ايشان شادمان‬ ‫زیاد باشد می آمرزد ‪ ،‬و به توبه نمود ِ‬
‫دل مى سازد ‪،‬‬ ‫شده ‪ ،‬وتمام بديهای ايشان را بخوبيها مب ّ‬
‫گواهى ميدهم كه بجز الله ‪ ‬ديگر معبودی سزاوار‬
‫عبادت نيست ‪ ،‬اوست خداوند آمرزگارِ توبه پذير ‪،‬‬
‫وگواهى ميدهم كه جناب حضرت محمد ‪ ‬بندۀ خدا‬
‫وفرستادۀ اوست ‪ ،‬آن پيغامبر توبه گذار ‪ ،‬که ميفرمودند‪" :‬‬
‫يا أيها الناس توبوا إلی الله واستغفروه ؛ فإني‬
‫أتوب في اليوم مائة مرة "‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ترجمه ‪ {:‬اى مردم ‪ ..‬بسوی الله ‪ ‬توبه نموده ‪ ،‬و از‬

‫او طلب آمرزش كنيد ؛ كه من در روزی صدبار توبه‬
‫ميكـنم }‪.‬‬
‫درود وسلم ِ پـياپی تا بروز آخرت بر وی وبر آل واصحاب‬
‫واتباع راستين وی باد‪.‬‬
‫اما بعد ‪ :‬برادر گرامى ‪ ،‬وخوانندۀ محترم ‪ ..‬شكى‬
‫نيست كه يكى از بزرگترين نعمتهای خداوند بر بندگانش‬
‫اين است كه دروازۀ توبه را برای شان باز نموده ‪ ،‬وآنها را‬
‫برای درآمدن در آن امر فرموده ‪ ،‬وبه پذیرفتن توبۀ ايشان‬
‫وعده نموده ‪ ،‬وبرای توبه گذاران علوه از آمرزيدن‬
‫گناهان _ اجر وپاداش فراوانی مهيا کرده است ‪.‬‬
‫وتوبه کردن تنها از گنهگاران مطلوب نیست ‪ ،‬بلكه از‬
‫تمام مكلفان بشمول مومنان ونيكوكاران مطلوب است ‪،‬‬
‫خدای تعالى ميفرمايد ‪ :‬وتوبوا إلى الله جميعا ً أيه‬
‫المؤمنون لعلكم تفلحون ‪ » ‬سورۀ نور آيت‪«31 :‬‬
‫ترجمه ‪ {:‬وتوبه نمائيد بسوی الله ‪ ‬همه يكجا ای‬
‫مومنان تا باشد كه كامياب شويد }‪ .‬وچنانچه در حديث‬
‫‪ ((1‬روایت امام مسلم در صحيحش ‪ :‬كتاب الذكر باب استحباب الستغفار رقم )‪.(6799‬‬
‫‪4‬‬
‫وليکن ‪!!...‬‬
‫صحيح آمده ‪{:‬تمام بنى آدم خطاكار اند‪ ،‬وبهترين‬
‫خطاكاران آنانى اند كه توبه ميكنند}‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ليكن بسيار از مردم كه ميخواهند توبه كنند در راه توبه‬

‫برای شان بعض مشكلت وسختيها سر ميخورد ‪ ،‬ویا بعض‬
‫اشتباه ها وسوالها در ذهن ايشان وارد ميگردد‪ ،‬براى آن‬
‫جواب بكار دارند‪ ،‬پس برای شان اين كتاب قيمتناک را‬
‫تقديم ميداريم كه ‪ -‬إن شاء الله ‪ -‬در آن گمشده ای خود‬
‫را در مى يابند ‪.‬‬
‫كتاب مذکور خيلى از مسايل ضروری ‪ ،‬واحكام مهم ‪،‬‬
‫وفايدهای كميافت را در زمينه جمع نموده است ‪،‬‬
‫وخواندن آن برای هر مسلمان ضروری است ‪ ،‬خصوصا ً‬
‫كسانيكه ميخواهند بطور درست وصحيح توبه نمايند ‪.‬‬
‫مؤلف اين كتاب يكى از علمای گرامى اسلم " محمد‬
‫صالح المنجد" است ‪ ،‬از خداوند کریم ومهربان برايشان‬
‫اجر وپاداش بزرگ را استدعا داريم ‪.‬‬
‫اين بنده كتاب مذكور را به زبان فارسى ترجمه كردم ‪،‬‬
‫تا برادران فارسى زبانم از آن در مورد توبه استفاده‬
‫گيرند‪.‬‬
‫در اخير از خداوند جليل سوال دارم كه اين عمل اندک‬
‫ما را خالصانه برای رضای خويش قبول فرمايد ‪ ،‬وباعث‬
‫نفع وفايدۀ تمام مسلمانان گرداند ‪.‬‬
‫والله تعالى أعلم ‪ ،‬وصلى الله على نبينا محمد وعلى آله‬
‫وصحبه وسلم ‪.‬‬
‫برادرتان ‪ :‬ابو داود خانابادی‬

‫باشندۀ ‪ :‬عربستان سعودی ‪ ،‬شهر‬
‫طايف‬
‫‪ 14‬شوال‪ ،‬سال ‪1427‬هـ ق ‪.‬‬
‫‪ ((1‬روایت امام احمد وترمذی وابن ماجه ودارمی – رحمت ال عليهم اجمعين – نگاه ‪ " :‬صحيح الجامع " رقم ‪) :‬‬
‫‪.(3008‬‬
‫‪3‬‬
‫پيشگفتار مؤلف‬
‫الحمد لله نحمده و نستعينه ‪ ،‬من يهده الله فل مضل‬
‫له ‪ ،‬ومن يضلل فل هادي له ‪ ،‬وأشهد أن ل إله إل الله‬
‫أما‬ ‫دا عبده ورسوله‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫وحده ل شريك له‪ ،‬وأن محم ً‬
‫بعد‪:‬‬ ‫)‪(2‬‬
‫خداوند ‪ ‬همۀ مومنان را به توبه کردن امر فرموده‬

‫است ‪ ‬و توبوا إلى الله جميعا ً أيه المؤمنون‬
‫لعلكم تفلحون‪ » ‬سورۀ نور آيت‪ «31 :‬ترجمه ‪ {:‬ورجوع‬
‫كنيد وبازگرديد وتوبه نمائيد بسوی خدای تعالى همه يكجا‬
‫ای گروه مومنان تا باشد كه رستگار وكامياب گرديد}‪.‬‬
‫وخدای ‪ ‬بندگان خويش را بدو گروه تقسيم نموده ‪:‬‬
‫يكی گروه توبه كننده ‪ ،‬وديگری گروه ظالم وستمگر ‪ ،‬ودر‬
‫ميان اين دو _ گروهى سومى هرگز وجود ندارد ‪ ‬ومن‬
‫لم يتب فأولئك هم الظالمون ‪» ‬سورۀ حجرات آيت‪:‬‬
‫‪«11‬‬
‫ترجمه ‪ { :‬وهركه توبه نكند پس آن گروه ايشانند ظالمان‬
‫وستمگاران }‪.‬‬
‫واين زمان زمانيست كه در آن بسيار مردمان از دين‬
‫خدا دور شده اند‪ ،‬پس بسبب آن دوری _گناهان وفساد‬
‫بشكل عام منتشر گرديده ‪ ،‬تا اندازه ای که هيچ يكى‬
‫نمانده كه به چيزی از بديها مبتل نشده باشد ‪ ،‬مگر‬
‫كسيكه خداوند ‪ ‬اورا معصوم گردانيده است‪.‬‬
‫ليكن با وجود اين همه خدای ‪ ‬قبول نميكند مگر‬
‫اينكه تمام سازد نور خود را ‪ ،‬پس گروه زيادی از مردم از‬
‫غفلت خويش آگاه گرديدند ‪ ،‬واز خواب خود بيدار شده اند‬
‫‪ ،‬واحساس كوتاهى كرده اند در حق خداوند ‪ ،‬وبر كوتاهى‬
‫وگنهگاری خويش ندامت وپشيمانى نموده اند ‪ ،‬پس‬
‫بطرف منارۀ توبه به قصد توبه كردن روی گردانيدند‪.‬‬
‫‪ ((1‬ترجمه ‪ :‬سپاس وستایش مر خدای را‪ ،‬اورا ستایش نموده واز او کمک ميخواهيم ‪ ،‬هر که را خداوند‬
‫هدایت بخشد هرگز او را گمراه کننده نباشد‪ ،‬وهر که را خداوند گمراه سازد هرگز او را هدایت کننده‬
‫نباشد‪ ،‬گواهی ميدهم که بجز ال ‪ ‬دیگر معبود برحق نيست‪ ،‬وآنکه محمد ‪ ‬بندۀ خدا وفرستادۀ‬
‫اوست‪.‬‬
‫‪ ((2‬این کلمات باعث مسلمان شدن صحابی جليل ‪ :‬ضماد ازدی بوده ‪ ،‬وقتيکه آنرا از رسول خدا ‪ ‬شنيد مسلمان‬
‫شد‪ .‬نگاه ‪ :‬مختصر صحيح مسلم رقم )‪. (409‬‬
‫‪4‬‬
‫وليکن ‪!!...‬‬
‫وگروه ديگرى از حيات شقاوت وبدبختى‪ ،‬واز زندگی‬
‫تنگ وتلخ مانده ودلزده شده اند‪ ،‬وايشان در طلب‬
‫وجستجوی راه برآمدن ازين تاريكيها بسوی روشنى اند‪.‬‬
‫ليكن جمعى بسياری ازين گروه در راه توبۀ ايشان‬
‫بعض مشكلت وسختيها بوجود ميآيد‪ ،‬گمان ميكنند كه آن‬
‫مشكلت ايشان را از توبه كردن مانع میگردد‪ .‬بعض آن‬
‫مشكلت در نفس وخاطر ايشان ‪ ،‬وبعض ديگری در واقع‬
‫ومحيط ايشان است‪.‬‬
‫واز باعث آن اين كتاب را نوشتم ‪ ،‬اميدوارم كه درين‬
‫كتاب بعض امورِ پوشيده واضح‪ ،‬وبعض اشتباهات معلوم ‪،‬‬
‫وبعض احكام بيان گردد ‪ ،‬تا آنكه شيطان رانده شود‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫اين كتاب مشتمل بر نكات ذيل است ‪:‬‬

‫ت سبک‬ ‫مقدمه )پيشگفتار( در بارۀ خطور ِ‬ ‫•‬
‫شمردن گناهان ‪.‬‬ ‫)‪(2‬‬
‫شرح وبيان شروط توبه ‪.‬‬ ‫•‬

‫علجهای گرانبها ‪.‬‬ ‫•‬
‫فتاوی برای توبه كنندگان با دليلهای از قرآن‬ ‫•‬
‫كريم ‪ ،‬واز سنت رسول الله ‪ ، ‬وسخنان علمای‬
‫كرام‪.‬‬
‫خاتمه ‪.‬‬ ‫•‬
‫وخداوند ‪ ‬را دعا ميكنم كه مرا وبرادران مسلمانانم‬
‫را باين سخنان نوشته شده نفع وفايده نصيب كند‪.‬‬
‫ت‬
‫ِ‬ ‫نصيح‬ ‫و مرا از جهت برادرانم يک دعای نيک ‪ ،‬ويا‬
‫خوب كافى است‪.‬‬
‫خداوند برای همۀ ما توبه نصيب كند ‪.‬‬
‫محمد صالح المنجد‬
‫شهر خبر ص‪ .‬پ ‪.2999 :‬‬
‫‪((1‬‬
‫این کتاب در اصل محاضره ای بوده که بنده آن را درتاریخ )‪ (27‬ربيع اول از سال ‪1409‬هـ ق القاء نمودم ‪.‬‬
‫‪((2‬‬
‫یعنی ‪ :‬در باره گناهان نا پروائی کردن ‪ » .‬مترجم «‬
‫‪3‬‬
‫مقدمه در بار ۀ خطورت سبک شمردن‬

‫گناهان‬
‫بدان ‪ -‬خداوند بر من وتو رحم نمايد ‪ -‬كه خدای ‪‬‬
‫همه بندگان را امرِ حتمى نموده است كه توبۀ خالصانه ادا‬
‫نمايند ‪ ،‬وفرموده است ‪‬يا أيها الذين آمنوا توبوا‬
‫إلى الله توبة نصوحا ً ‪ » ‬سورۀ تحريم آيت‪«8 :‬‬
‫ترجمه ‪ {:‬ای آنان كه ايمان آورده ايد توبه كنيد به سوی‬
‫خداوند توبۀ خالصانه }‪.‬‬ ‫)‪(1‬‬
‫وخداوند ‪ ‬ما را مهلت داده تا پيش ازينکه ملئکۀ‬

‫کراما ً کاتبين گناهان ما را در نامۀ اعمال بنويسند _ توبه‬ ‫)‪(2‬‬
‫کنيم ‪.‬‬
‫پيغامبر خدا ‪ ‬میفرماید‪ ":‬إن صاحب الشمال‬
‫ليرفع القلم ست ساعات عن العبد المسلم‬
‫المخطئ ‪ ،‬فإن ندم واستغفر الله منها ألقاها‬
‫وإل کتبت واحدة "‪.‬‬ ‫)‪( 3‬‬
‫يعنی ‪ {:‬فرشتۀ دست چپ ‪ -‬که موکل به نوشتن‬

‫گناهان است ‪ -‬مدت شش ساعت قلم را از بندۀ‬
‫)‪(4‬‬
‫ن خطاکار مى بردارد ‪ ،‬پس اگر درين مدت‬ ‫مسلما ِ‬

‫)‪( 5‬‬
‫پشيمان شده واز خداوند آمرزش بخواهد _ فرشته آن‬

‫گناه را میگذارد ونمى نويسد ‪ ،‬واگر نه يک گناه نوشته‬
‫ميشود}‪.‬‬
‫ت ديگری داده ؛ تا پيش از‬ ‫وبعد از نوشتن گناه مارا مهل ِ‬
‫اجل رسيدن توبه كنيم‪.‬‬
‫وامروز مصيبت بسيارى از مردم اين است كه ‪ :‬خدای‬
‫خود را بعظمت وبزرگواری نمى شناسند ) واز نافرمانى‬
‫او نمى ترسند ( پس او تعالى را بگناهان رنگارنگ شب‬
‫وروز نافرمانى ميكنند‪.‬‬
‫واز ايشان گروهی است كه به سبک شمردن وخرد‬
‫شمردن گناهان دچار شده اند ؛ پس مى بينى يكى‬
‫‪ ((1‬یعنی ‪ :‬توبه ای که تمام شروط توبه در آن وجود داشته باشد ‪ » .‬مترجم «‪.‬‬
‫‪ ((2‬فرشتگان که کارهای خوب وبد انسان را می نویسند ‪ » .‬مترجم «‪.‬‬
‫‪ ((3‬روایت امام طبرانی در " المعجم الکبير " وامام بيهقی در " شعب الیمان " ‪ ،‬والبانی ‪ -‬رحمه ال ‪ -‬اسناد این‬
‫حدیث را حسن گفته است‪ .‬نگاه ‪ " :‬سلسلة الحادیث الصحيحة " رقم )‪. (1209‬‬
‫‪ ((4‬احتمال دارد که مراد ازین ساعتها ساعتهای فلکی است که پيش همه معروف است ‪ ،‬ویا مراد مدت اندکی از شب‬
‫وروز است‪ .‬نگاه ‪ " :‬لسان العرب " ماّدۀ ‪ :‬سوع ‪ ،‬و " فيض القدیر " تاليف ‪ :‬المناوی ‪.‬‬
‫‪ ((5‬یعنی ‪ :‬گناه را که از او صادر شده نمی نویسد‪ » .‬مترجم «‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫وليکن ‪!!...‬‬
‫ازيشان را كه بعض گناهان خرد واندک را در نفس خود‬
‫حقير و ناچيز می پندارد ‪ ،‬ومیگويد ‪ -‬مثل ً ‪ : -‬يكبار نظر‬
‫ن زن اجنبى چه نقص وضرر دارد؟!‬ ‫كردن ويا دست زد ِ‬
‫)‪(1‬‬
‫ونفسهای خويش را در هنگام ديدن عکسهای حرام و‬

‫ناروا در مجله ها وفيلمها به اين چنين سخنها تسلى‬
‫ن كدام‬
‫ميدهند‪ .‬به اندازه ای كه بعض ايشان اگر حرام بود ِ‬
‫مسأله ای را بداند ) از روی استخفاف وناپروائى (‬
‫ميپرسد كه در آن چند وچقدر گناه است ؟!‬
‫آيا گناه خرد است يا بزرگ ؟!‬
‫پس وقتيكه اين واقع حاصل شده را ديدی ودانستى _‬
‫ميان آن وميان اين دو اثر آینده ‪ -‬که از صحيح امام بخاری‬
‫رحمه الله نقل نمودم ‪ -‬مقارنه وبرابری کن تا فرق بين‬
‫هردو برايت هويدا گردد‪:‬‬
‫)‪ (1‬از حضرت انس ‪ ‬روايت است که فرمود‪ ":‬إنکم‬
‫لتعملون أعمال ً هي أدق في أعينکم من الشعر‪،‬‬
‫کنا نعدها علی عهد رسول الله ‪ ‬من‬
‫الموبقات"‪ .‬يعنی ‪ {:‬به تحقيق شما کارهايی را انجام‬
‫میدهيد که آن در نظر شما باريکتر از موی میباشد ‪ ،‬که‬
‫)‪(2‬‬
‫ما آنرا در زمان رسول الله ‪ ‬از گناهان موبقات می‬

‫شمرديم}‪ .‬موبقات‪ :‬يعنی گناهان بزرگ وهلک کننده‪.‬‬
‫)‪ (2‬از حضرت عبدالله بن مسعود ‪ ‬روايت است که‬
‫فرمود‪ ":‬إن المؤمن يری ذنوبه کأنه قاعد تحت‬
‫جبل يخاف أن يقع علیه ‪ ،‬وإن الفاجر يری ذنوبه‬
‫کذباب مّر علی أنفه فقال به هکذا ‪ -‬ای بيده ‪-‬‬
‫فذّبه عنه "‪ .‬يعنی ‪ {:‬به تحقيق كه مومن گناهان خود را‬
‫مانند كوه بالی سرش می بيند ‪ ،‬میترسد که بر وی به‬
‫افتد‪ .‬واما فاجر گناهان خويش را مانند مگسی مى بيند‬
‫کـه بـر بينی اش مرور میکــنـد ‪ ،‬و او را بدست خــود دور‬
‫میـسـازد }‪ ) .‬يعنی‪ :‬آنرا بسيار حقير وناچیز می گمارد (‬
‫‪ ((1‬بجز محارم‪ ،‬مردان بيگانه را اجانب گویند‪) .‬مؤلف( ‪.‬‬
‫محرم ‪ :‬هرآن مرد را گویند که برای او نکاح آن زن هرگز روا نباشد ‪ ،‬نه درحال ونه در مآل؛ بسبب نسب مثل ‪:‬‬
‫پدر‪ ،‬وپدران پدر‪ ،‬وپدران مادر‪ ،‬وپسر‪ ،‬وپسران پسر‪ ،‬وپسران دختر‪ ،‬وبرادر‪ ،‬وپسران برادر‪ ،‬وپسران خواهر‪،‬‬
‫وکاکا )عموي‪ :‬برادر پدر(‪ ،‬وماما ) برادر مادر( ‪ .‬ویا بسبب رضاعه )شيرخوری( مثل ‪ :‬پدر وپسر وبرادر وکاکا‬
‫ومامای شيرخوری ‪ .‬وهرکه بسبب نسب محرم است بسبب رضاعه نيز محرم می باشد‪ .‬ویا بسبب مصاهره ) با‬
‫کسی خویشی کردن به زن دادن ویا زن گرفتن( مثل ‪ :‬خسور )پدر شوهر( وپسران شوهر از زن دیگر‪ .‬وغير‬
‫ازینها همه اجانب اند ‪ ،‬وباید ازیشان حجاب کند ‪ ،‬وبا ایشان خلوت نشيند ‪ ،‬ویکجا سفر نکند‪ » .‬مترجم «‪.‬‬
‫‪ ((2‬یعنی ‪ :‬تا این اندازه اورا سبک می شمارید ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫آيا این گروهی ناپروا ‪ -‬حال ‪ -‬اندازۀ خطورت این کار را‬
‫احساس میکنند چون این حديث شريف را بخوانند ‪":‬‬
‫قرات‬ ‫قرات الذنوب ‪ ،‬فإنما مثل مح ّ‬ ‫إیاکم ومح ّ‬
‫الذنوب کمثل قوم نزلوا بطن واٍد ‪ ،‬فجاء ذا‬
‫بعود ‪ ،‬وجاء ذا بعود ‪ ،‬حتی حملوا ما أنضجوا به‬
‫قرات الذنوب متی يؤخذ بها‬ ‫خبزهم ‪ ،‬وإن مح ّ‬
‫صاحبها تهلکه "‪.‬‬
‫ن سبک شمرده شده ‪،‬‬ ‫يعنی ‪ {:‬با حذر باشيد از گناها ِ‬
‫ل قومی است که در میان‬ ‫که مثال آن گونه گناهان مثا ِ‬
‫واديی پائين شدند ‪ ،‬وهريک ازيشان در طلب هيزم‬ ‫)‪(1‬‬
‫برامد ‪ ،‬پس يکی يک شاخه آورد‪ ،‬وديگری يک شاخه ‪ ،‬تا‬

‫بدين طريقه شاخه های زيادی از چوب جمع نمودند وازان‬
‫آتشی در دادند ‪ ،‬وطعام خويش را پخته کردند‪ .‬وهرگاه‬
‫کسی باین چنين گناهانيکه اورا سبک واندک ونا چيز می‬
‫پندارد _ گرفته شود )محاسبه شود( هلک خواهد شد }‪.‬‬
‫قرات‬ ‫ودر روايت ديگری چنين آمده ‪ ":‬إياکم ومح ّ‬
‫الذنوب ؛ فإنهن يجتمعن علی الرجل حتی يهلکنه‬
‫"‪ .‬يعنی ‪ {:‬با حذر باشيد از گناهان حقير شمرده شده ؛‬ ‫)‪(2‬‬
‫زيرا این چنين گناهان باهم يکجا شده انسان را به هلکت‬

‫میرساند }‪.‬‬
‫وعلما ‪ -‬رحمهم الله ‪ -‬ياد نموده اند که گاهی با گناه‬
‫خرد را‬ ‫خرد بی حيائی وبی پروائی يکجا شده آن گناه ُ‬ ‫ُ‬
‫ن مرتبۀ آن میرساند‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫عي‬ ‫در‬ ‫بلکه‬ ‫کبيره‪،‬‬ ‫گناهان‬ ‫ضمن‬
‫ازينجا گفته اند‪ " :‬ل صغيرة مع الصرار ‪ ،‬ول کبيرة‬
‫مع الستغفار"‪.‬‬
‫خرد در حال اصرار ورزيدن به آن وادامه‬ ‫يعنی ‪ {:‬گناه ُ‬
‫خرد نمی ماند ‪ ،‬بلکه گناه بزرگ میگردد ‪ ،‬ودر مقابل‬ ‫دادن ُ‬
‫گناه بزرگ در حال استغفار کردن ) آمرزش خواستن (‬
‫بزرگ نمی ماند ‪ ،‬بلکه بفضل استغفار بخشيده میشود }‪.‬‬
‫خـرد‬ ‫وبرای این گونه مردم ‪ -‬که راجـع بـه گـنـاهـان ُ‬
‫خرديی گناه‬ ‫ف ُ‬
‫نـاپروائی میکـنند – میگـوئيم که ‪ :‬به طر ِ‬
‫ف آن ذاتى نگاه کن که تـو او را‬ ‫نگاه نکن‪ ،‬وليکن به طر ِ‬
‫نـافـرمانی کرده ای‪.‬‬
‫‪ ((1‬یعنی ‪َ :‬دَره ‪ ،‬وگشادگی ميان دو کوه ‪ .‬نگاه ‪ :‬فرهنگ عميد ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬
‫‪ ((2‬روایت امام احمد رحمه ال ‪ .‬نگاه ‪ :‬صحيح الجامع رقم )‪2686‬و ‪. (2687‬‬
‫‪4‬‬
‫وليکن ‪!!...‬‬
‫ن‬
‫واین چند سخنى است که ‪ -‬إن شاء الله ‪ -‬ازان بندگا ِ‬
‫راستين استفاده وبهره گيرند‪ ،‬آنانکه احساس گناه‬
‫وکوتاهی میکنند‪ ،‬نه کسانيکه پروای گناه را ندارند‪ ،‬ودر‬
‫گمراهی وباطل خويش پابند ومحکم اند ‪.‬‬
‫اين سخن برای کسی است که ايمان دارد بقول الله‬
‫تعالی ‪  :‬نّبئ عبادي أني أنا الغفور الرحيم ‪‬‬
‫»سورۀ حجر آيت‪ «49 :‬ترجمه ‪ {:‬خبر ده بندگانم را که من از‬
‫حد زياد آمرزنده ومهربانم }‪ .‬ودر عين حال ايمان دارد‬
‫ن عذابي هو العذاب اللیم ‪‬‬ ‫بقول او تعالی ‪  :‬وأ ّ‬
‫»سورۀ حجر آيت‪«50 :‬‬
‫ترجمه ‪ {:‬وخبر ده ايشان را که عذاب من همان‬
‫عذاب دردناک است }‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫شروط ومكملت توبه‬

‫كلمۀ توبه خيلی كلمۀ بزرگى است ‪ ،‬كه از خود خيلى‬
‫مدلولهاى عميقی دارد ‪ ،‬نه چنانكه بسيارِ مردم گمان‬
‫ميكنند‪ ،‬كه او لفظهايى است بزبان گفته ميشود ‪ ،‬باز بر‬
‫گناه دوام داده ميشود ‪.‬‬ ‫)‪(1‬‬
‫درين آيت مبارکه تامل نما‪ :‬وأن استغفروا ربكم‬

‫ثم توبوا إليه ‪ » ‬سورۀ هود آيت‪ «3 :‬ترجمه ‪ {:‬طلب‬
‫مغفرت وآمرزش کنيد از پروردگار خويش ‪ ،‬باز بسوی او‬
‫توبه نمائيد}‪ .‬ديدی که توبه چيزی بوده زيادتر از‬
‫استغفار ‪.‬‬ ‫)‪(2‬‬
‫و چون هر امر بزرگى از خود شرطها ميداشته باشد _‬

‫علمای کرام ‪ -‬رحمت الله عليهم‪ -‬برای توبۀ درست بعض‬
‫شرطها ياد کرده اند ‪ ،‬که آن شرطها را از آيات قرآن‬
‫کريم و از احاديث پيغمبر ‪ ‬استنباط نموده اند ‪ ،‬بعض‬
‫آن شرطها را برايتان قرار ذيل بيان ميكنم ‪:‬‬
‫‪ -1‬ازگناه فوًرا باز ايستادن ‪ ،‬ودست برداشتن ‪.‬‬
‫‪ -2‬بر گناه گذشته ندامت واظهار پشيمانی کردن‬
‫‪.‬‬
‫‪ -3‬تصميم محکم گرفتن بر آن که بار ديگر بآن‬
‫گناه باز نگردد ‪.‬‬
‫‪ -4‬حقوق مردمی را که ظلم کرده است‬
‫بازگردانيدن ‪ ،‬ويا ازيشان طلب عفو وبخشش‬
‫خواستن ‪.‬‬ ‫)‪( 3‬‬
‫وبعض علما برای شروط توبۀ درست تفصيلت ديگری‬

‫را ياد نمودند ‪ ،‬که آن تفصيلت را با بعض مثالها درينجا ياد‬
‫میکنيم ‪:‬‬
‫اول ‪ :‬بايد گناه را خاص از برای خداوند ‪ ‬ترک كند نه از‬
‫برای چيزی ديگرى ‪ ،‬مثليكه آن گناه را بسبب ناتوانى ‪ ،‬ويا‬
‫ترس از ملمت کردن مردم _ ترک کند ‪ ،‬نه از برای خدا ‪.‬‬
‫‪ ((1‬یعنی ‪ :‬تنها ) استغفر ال ( ویا ) توبه کردم ( گفتن کفایت نميکند تا ازگناه دست نه بردارد ‪ ،‬وگرنه ریشخندی‬
‫ميباشد ‪ ،‬چنانچه شاعر ميگوید ‪:‬‬
‫» مترجم «‪.‬‬ ‫معصيت را خنده می آید ز استغفار ما‬ ‫سبحه بر دست‪ ،‬توبه بر لب‪ ،‬دل پر از ذوق گناه‬
‫‪ ((2‬یعنی ‪ :‬توبه تنها استغفر ال گفتن نيست ‪ ،‬بلکه اضافه برآن پشيمانی است بر گناه گذشته ‪ ،‬وترک گناه حالی ‪،‬‬
‫وعزم محکم بر آنکه در آینده بآن گناه باز نگردد ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬
‫‪ ((3‬در حاليکه گناه بحقوق مردم تعلق داشته باشد ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫وليکن ‪!!...‬‬
‫پس تايب ناميده نمى شود كسى كه گناه را از برای‬
‫اينكه در جاه وسمعتش میان مردم تاثير نكند ‪ ،‬ويا از كار‬
‫و وظيفه اش دور كرده نشود _ ترک مى كند ‪.‬‬
‫ونيز تايب گفته نمى شود كسى كه از برای محافظت‬
‫ونگهبانى صحت وقوت خود گناهان را ترک ميكند‪ .‬مانند‬
‫شخصى كه زنا ويا فاحشه را از ترس مرضهای مرگ آور‬
‫وساری ‪ ،‬ويا از ترس اينكه جسم وذهن وی را ضعيف‬
‫نسازد _ ترک ميكند ‪.‬‬
‫وهمچنان تايب ناميده نمى شود كسى كه دزدی را‬
‫ترک نموده بعلت اينكه راه درامدن خانه را نيافته ‪ ،‬ويا‬
‫اينكه طريقۀ بازكردن خزينه را ندانسته ‪ ،‬ويا اينكه از پـيره‬
‫گاه وپاسبان آنجهت ترسيده است‪.‬‬
‫وباين ترتيب تايب ناميده نمى شود كسى كه از‬
‫رشوت گيری خود داری نموده از ترس اينكه شخص‬
‫رشوت دهنده ‪ -‬ناگهان ‪ -‬از هيئت مكافحت )از بين بردن(‬
‫رشوت نباشد‪.‬‬
‫وهمچنان تايب گفته نمى شود كسى كه شراب نوشى‬
‫‪ ،‬وچرس وترياک را ترک كرده ‪ ،‬از جهت اينكه او مفلس‬
‫ونادار است ‪.‬‬ ‫)‪(1‬‬
‫واين چنين تايب ناميده نمى شود كسى كه از فعل‬

‫گناه عاجز مانده ‪ ،‬بسبب چيزی که خارج از اراده اش‬
‫باشد‪ .‬مانند‪ :‬دروغگوی که زبانش فلج شده واز سخنگوئى‬
‫عاجز مانده است ‪ ،‬ويا زناکار که قدرت زنا کردن را از‬
‫دست داده است ‪ ،‬ويا دزد که بسبب کدام حادثه دستش‬
‫تلف شده است ‪ ) .‬اين همه تايب ناميده نميشوند (‬
‫بلکه برهمۀ ايشان لزم است كه اظهار پشيمانى كنند‬
‫)‪(2‬‬
‫)بر گناه گذشته( ‪ ،‬وتمنای معصيت نكنند )در آينده( ‪ ،‬و بر‬
‫گناه كه فعل آن برايشان ميسر نشده افسوس نكنند ‪.‬‬
‫وبرای اين گونه مردم پيغامبر خدا ‪ ‬فرموده است كه ‪":‬‬
‫الندم توبة " ‪.‬‬ ‫)‪( 3‬‬
‫يعنی ‪ {:‬ندامتى وپشيمانى بر گناه گذشته توبه به شمار‬

‫مى رود }‪.‬‬
‫‪ ((1‬یعنی قيمت آن را ندارد تا او را بخرد ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬

‫‪ ((2‬تا لقب تایب را کمایی کنند ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬
‫‪ ((3‬روایت امام احمد وابن ماجه ‪ .‬نگاه ‪ :‬صحيح الجامع رقم )‪. (6802‬‬
‫‪3‬‬
‫وخداوند ‪ ‬شخص عاجز را كه بزبان تمنای معصيت‬
‫ميكند بمنزلت كسى گردانيده است كه آن معصيت را‬
‫مرتكب شده است ‪ ،‬آيا نميدانى كه پيغمبر ‪ ‬چه فرموده‬
‫است؟ فرموده است كه ‪ " :‬إنما الدنيا لربعة نفر ‪،‬‬
‫عبد رزقه الله مال ً وعلما ً فهو يتقي فيه ربه ‪،‬‬
‫ويصل فيه رحمه ‪ ،‬ويعلم لله فيه حقا ً ‪ ،‬فهذا‬
‫بأفضل المنازل ‪ .‬وعبد رزقه الله علما ً ولم يرزقه‬
‫مال ً ‪ ،‬فهو صادق النية ‪ ،‬يقول ‪ :‬لو أن لي مال ً‬
‫لعملت بعمل فلن ‪ ،‬فهو بنيته ‪ ،‬فأجرهما سواء‪.‬‬
‫وعبد رزقه الله مال ً ولم يرزقه علما ً ‪ ،‬يخبط في‬
‫ماله بغير علم ‪ ،‬ول يتقي فيه ربه ‪ ،‬ول يصل فيه‬
‫رحمه ‪ ،‬ول يعلم لله فيه حقا ً ‪ ،‬فهذا بأخبث‬
‫المنازل‪ .‬وعبد لم يرزقه الله مال ً ول علما ً فهو‬
‫يقول ‪ :‬لو أن لي مال ً لعملت فيه بعمل فلن ‪،‬‬
‫فهو بنيته ‪ ،‬فوزرهما سواء "‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ترجمه ‪ {:‬دنيا برای چهار نفر است ‪ :‬يكى ‪ :‬بنده ای‬

‫كه او را خداوند ‪ ‬مال وعلم بخشيده ‪ ،‬پس او در بارۀ‬
‫مال خود از خدا ميترسد‪ ،‬وتوسط آن مال صله رحمى‬
‫ميكند ‪ ،‬وبرای خداوند ‪ ‬دران مال حق قايل است ‪ ،‬اين‬
‫)‪(2‬‬
‫شخص در بهترين و بلندترين منزلتها قرار دارد‪ .‬دوم ‪:‬‬

‫بنده ای كه او را خداوند ‪ ‬علم بخشيده ولی مال نداده ‪،‬‬
‫پس او نيت درست دارد ‪ ،‬میگويد‪ :‬اگر من مال مى داشتم‬
‫همانند فلنی عمل خواهم کرد )مانند شخص اول( ‪ ،‬این‬
‫شخص طبق نيتش جزا داده میشود ‪ ،‬پس اجر هردو‬
‫يشان برابر ميباشد‪ .‬سوم ‪ :‬بنده ای که خداوند ‪ ‬او را‬
‫مال بخشيده ولی علم نصيب نكرده است ‪ ،‬پس او در‬
‫مال خود بدون علم وبه بيراهی تصرف میکند‪ ،‬ودر بارۀ آن‬
‫از خدا نمی ترسد‪ ،‬وصله رحمی نمیکند‪ ،‬ودر آن برای‬
‫خداوند ‪ ‬هيچ حقى قایل نمی باشد‪ ،‬این شخص بر‬
‫بدترين وخبيث ترين منزلتها قرار دارد‪ .‬چهارم ‪ :‬بنده ای‬
‫که خداوند ‪ ‬اورا نه مال بخشيده ونه علم داده ‪ ،‬پس او‬
‫میگويد ‪ :‬اگر مال داشته باشم همانند فلنی عمل خواهم‬
‫کرد )مانند شخص سوم( ‪ ،‬این شخص را طبق نيتش جزا‬
‫داده میشود ‪ ،‬پس گناه هردويشان برابر میباشد }‪.‬‬
‫=====‬
‫‪((1‬‬
‫روایت امام احمد وترمذی واو را صحيح گفته است ‪ .‬نگاه ‪ :‬صحيح الترغيب والترهيب ‪.1/9‬‬
‫‪()2‬‬
‫یعنی ‪ :‬زکات ميدهد ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫وليکن ‪!!...‬‬
‫دوم ‪ :‬بايد بدی وضرر گناه را احساس کند ‪ ،‬ومعتقد‬
‫باشد‪ .‬باین معنی که ‪ :‬توبۀ صحيحه ودرست تقاضای اين را‬
‫دارد که بنده هنگام درياد آوردن گناه گذشته ‪ ،‬ويا تمنی‬
‫نمودن بازگشت بر آن گناه در آينده _ احساس لذت‬
‫وخوشی نکند ‪.‬‬ ‫)‪( 1‬‬
‫امام ابن القيم ‪ -‬رحمه الله ‪ -‬در دو کتاب خود ‪ " :‬الداء‬
‫والدواء " و " الفوائد" ضررهای زيادى برای گناه ياد‬
‫نموده ‪ ،‬ازان جمله ‪:‬‬
‫از علم محروم شدن ‪ ،‬احساس ترس وتنهائی در دل ‪،‬‬
‫مشکل تمام شدن کارها ‪ ،‬ضعف وکمزوری در بدن ‪ ،‬از‬
‫طاعت محروم شدن ‪ ،‬برکت را از بين بردن ‪ ،‬كم توفيقى‬
‫‪ ،‬سينه تنگی ‪ ،‬از يک گناه ديگر گناهان بوجود آمدن ‪،‬‬
‫عادت گرفتن گناهان ‪ ،‬بی قدری وبی قيمتی گنهگار پيش‬
‫خداوند‪ ‬وپيش مردم ‪ ،‬لعنتگوئی چهارپايان مر او را ‪،‬‬
‫لباس خواری وذلت پوشانيدن ‪ ،‬بر دل مهر نهادن ‪ ،‬زير‬
‫لعنت داخل گرديدن ‪ ،‬ناپذيرفتن دعا‪ ،‬فساد وتباهی در‬
‫بيابان ودرياها ‪ ،‬نابود شدن غيرت )بی ناموسی( ‪ ،‬از بين‬
‫رفتن حياء وعفت ‪ ،‬زایل گرديدن نعمتها ‪ ،‬پائين آمدن‬
‫عقوبتها ‪ ،‬ترس وهراس در دل گنهگار ‪ ،‬در اسارت‬
‫)دستگيری ( شيطان افتادن ‪ ،‬بخاتمۀ بد مبتل شدن ‪ ،‬عذاب‬
‫آخرت را مستحق شدن ‪.‬‬
‫شناختن بنده این گونه ضررها را ‪ -‬که گناه در پی دارد‬
‫‪ -‬برايش باعث میگردد که از تماما ً گناهان بکليت باز‬
‫ايستد ودور شود ؛ زيرا برخی از مردم گاهی از يک گناه‬
‫دور شده به گناه ديگر انتقال میکند ‪ ،‬باعث بعض اسباب ‪،‬‬
‫كه ازان جمله ‪:‬‬
‫‪ -1‬گمان میکند که گناه اخير از گناه اول کمتر وسبک تر‬
‫است ‪.‬‬
‫‪ -2‬به خاطريكه نفس او بگـنـاه دوم زيـادتر میل دارد ‪،‬‬
‫وشهـوت وخواهش او جهت آن قوى تر است‪.‬‬
‫سرتر است نسبت‬ ‫‪ -3‬به خاطريكه اسباب گناه دوم مي ّ‬
‫بگناهان ديگر كه تهيه وتياری گرفتن بكار دارد ‪ ،‬واسباب‬
‫او تاهنوز مهيا وميسر نشده ‪.‬‬
‫‪ ((1‬واگر نه در توبه خویش راستگو نباشد ‪ ،‬زیرا بنده ای که در توبۀ خود راست ميگوید در هنگام در یاد آمدن گناه‬
‫احساس درد واندوه وپشيمانی ميکند ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ -4‬به خاطريكه رفيقان وهمنشينان او بر آن گناه مقيم اند‬
‫‪ ،‬وبر او مشكل است كه آنهارا ترک كند وازيشان خود را‬
‫جدا سازد ‪.‬‬
‫‪ -5‬گاه بعض گناهان انسان گنهگار را ميان يار واصحابش‬
‫)‪(1‬‬
‫جاه ومكانت مى بخشد ‪ ،‬پس او نمى خواهد كه اين مقام‬

‫ومنزلت را از دست دهد ‪ ،‬واز باعث آن بر گناه خود دوام‬
‫ميدهد ‪ ،‬طوريكه بعض سران گروه شر وفساد درين گونه‬
‫مصيبت دچار اند‪.‬‬
‫ل ابو نواس ‪ -‬شاعر بيباک ‪ -‬كه ابو عتاهيه ‪ -‬شاعر‬ ‫مث ِ‬
‫واعظ ‪ -‬هنگام كه نصيحتش کـرد ‪ ،‬وبر بـيـبـاکی و بی‬
‫پـروائی اش در بـارۀ گـنـاهان مـلمتش کـرد ‪ ،‬پس او در‬
‫جــواب ابـو عتاهيه اين ابيات را گفت ‪:‬‬
‫ً‬
‫تـــاركــا تـلـك‬ ‫أتـرانـي يــا عـتــاهي‬
‫المــلهي‬
‫دا بـالنــــــــــــسـك عـنـد‬‫أتـرانـي مفـسـ ً‬
‫الـقـــوم جـاهي‬
‫يعنی میگويد ‪ :‬ای ابو عتاهيه! آيا گمان ميكنى كه من اين‬
‫بيباکی خود را ترک میکنم؟! ويا بسبب عبادت وپرهيزگاری‬
‫جاه ومقامم را پيش مردم باخت ميدهم؟! نه خير ‪ ،‬اين‬
‫)‪(2‬‬
‫کار را نمیکنم ‪.‬‬

‫سوم ‪ :‬بايد بنده به توبه کردن بشتابد ‪ ،‬ومبادرت ورزد ؛‬
‫زيرا تاخير نمودن توبه خودش در ذات خود يک گناهى‬
‫است كه حاجت بتوبه كردن دارد ‪.‬‬
‫=====‬
‫چهارم ‪ :‬بايد از ناقص بودن توبه اش در ترس باشد ‪،‬‬
‫وجزم نكند كه حتما ً توبۀ وی قبول است ‪ ،‬تا مبادا بآن‬
‫سبب تكيه بر نفس خويش نموده ‪ ،‬واز مكر خدا‪ ‬در‬
‫)‪(3‬‬
‫ايمن باشد‪.‬‬
‫=====‬
‫پنجم ‪ :‬اگر چيزی از حق خداوند را پيش از توبه كردن ادا‬
‫نكرده باشد ‪ ،‬وادا كردن آن برايش ممكن باشد ‪ ،‬بايد آنرا‬
‫ادا كند ‪.‬‬
‫‪ ((1‬که مثل خودش گنهگارانند ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬

‫‪ ((2‬مردم پست و بيباک مانند خودش ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬
‫‪ ((3‬مكر خدا ‪ :‬رسانيدن عقوبت وعذاب به بنده بطوریكه او گمان نکند ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫وليکن ‪!!...‬‬
‫مثل زكات ‪ ،‬اگر در حال معصيت زكات نداده باشد ‪،‬‬
‫بايد بعد از توبه آن زكات را ادا كند ؛ چرا كه زكات علوه‬
‫)‪( 1‬‬
‫ازينكه حق خداوند است فقيران نيز در او حق دارند ‪.‬‬

‫=====‬
‫ششم ‪ :‬از جای معصيت خود را دور سازد ‪ ،‬اگر وجود او‬
‫درانجا او را دوباره در معصيت دچار ميکرده باشد ‪.‬‬
‫=====‬
‫هفتم ‪ :‬بايد از كسيكه او را در فعل معصيت كمک كرده‬
‫است دور شود ‪ ،‬وجدا گردد‪.‬‬
‫واين مسأله ومسأله ای كه پيش ازين بود هردو از‬
‫حديث قاتل صد نفر گرفته شده ‪ ،‬كه آن حديث را در‬
‫آينده ذكر كرده ميشود ‪.‬‬
‫وخدای ‪ ‬ميفرمايد ‪  :‬الخلء يومئذ بعضهم‬
‫لبعض عدو إل المتقين ‪ » ‬سورۀ زخرف آيت‪ «67 :‬يعنى‬
‫‪ {:‬دوستان در روز قيامت بعض ايشان با بعض دشمن‬
‫ميباشند مگر پرهيزگاران }‪.‬‬
‫ودر روزقيامت رفيقان وهمنشينان بد يكديگر را لعنت‬
‫ميكنند ‪ ،‬وازين جهت بر تو لزم است ‪ -‬اى بندۀ توبه كننده‬
‫‪ -‬كه از چنين همنشينان بد دور شوى ‪ ،‬وعلقۀ خود را‬
‫ازيشان بريده ‪ ،‬وديگران را از دوستى وهمنشينى با‬
‫ايشان برحذر نمائى ‪ ،‬در حاليكه ايشان را دعوت ونصيحت‬
‫نمى توانى كرد‪.‬‬
‫وبا حذر باش كه شيطان ترا به بهانۀ دعوت ونصيحت‬
‫آنها بار ديگر با آنها آشنا نسازد‪ ،‬وقتيكه خودت ميدانی كه‬
‫ضعيف هستى وبا ايشان مقاومت كرده نميتوانى )دعوت‬
‫آنها را براى كسى ديگرى بگذار ‪ ،‬و خودت احتياط كن(‬
‫)‪(2‬‬
‫ودر ساحه حالت زيادى ثابت ميسازد که اشخاص‬

‫زيادى بعد از توبه کردن بار ديگر بمعصيت باز گرديدند ‪،‬‬
‫وآن بسبب دوباره علقه گرفتن با همنشينان قديم‬
‫خويش ‪.‬‬
‫=====‬
‫ق کسی است که معصيت او کفر ویا شرک نباشد ؛ زیرا کافر ویا مشرک اگر توبه کند بر او لزم‬ ‫‪ ((1‬این حكم در ح ِ‬
‫نيست که چيزی از احکام اسلم را که در حال کفر ترک نموده بود _ قضاء کند ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬
‫‪ ((2‬عبارت که ميان دو قوس است از اضافات مترجم ميباشد برای توضيح جمله ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫هشتم ‪ :‬بايد وسايل گناه ‪ ،‬ومحرمات را كه نزدش وجود‬
‫دارد اتلف كند ونابودش بسازد ‪ ،‬مانند ‪ :‬مسكرات‬
‫)‪(1‬‬
‫)شراب وغيره(‪ ،‬وآلت لهو مثل‪ :‬طنبوره وناى ‪ ،‬ويا‬

‫عكسها وفيلمهاى ناروا ‪ ،‬وقصه هاى بيباكى ‪ ،‬وتمثالها ‪،‬‬
‫)وغيره( ‪ .‬اين همه را بايد بشكند واتلفش كند ويا‬
‫بسوزانش ‪.‬‬
‫پس بندۀ توبه كننده بايد همه لباسهاى جاهليت‬
‫وگنهگارى را در درگاۀ استقامت كشيده بافگند ‪ ،‬واين كار‬
‫)‪( 2‬‬
‫را بايد بكند ‪.‬‬

‫ودر زمينه چندين قصه ها است از اشخاصى كه توبه‬
‫كرده بودند ولى اين محرمات را از نزد خود دور نكردند ‪،‬‬
‫پس باعث وسبب بازگشت ورجوع ايشان از توبه ‪،‬‬
‫وگمراهى ايشان بعد از هدايت گرديد ‪.‬‬
‫از خداوند ثبات واستقامت را سوال داريم ‪.‬‬
‫=====‬
‫نهم ‪ :‬بايد برای همنشينی خود رفيقان نيكوكاران را‬
‫اختيار كند ‪ ،‬كه اورا بر كارهاى نيک كمک كنند ‪ ،‬وبرای او‬
‫عوض همنشينان بد همنشين شوند ‪.‬‬
‫وبايد در مجلسهاى علم وذكر حاضر شود ‪ ،‬ووقتهاى‬
‫خويش را بكارهای فايده مند ُپر سازد ؛ تا شيطان نزد او‬
‫هيچ وقت فراغ نيابد كه اورا بگذشته ها ياد آور سازد ‪.‬‬
‫دهم ‪ :‬بايد تن وبدن خويش را كه در حرام آلوده ساخته ‪،‬‬
‫وبخوراک حرام تغذيه داده بود _ در طاعت وعبادت خدا‬
‫‪ ‬مصروفش بگرداند ‪ ،‬ونان وخوراک خويش را حلل‬
‫گرداند تا برايش گشت خوب برويد‪.‬‬
‫=====‬
‫يازدهم ‪ :‬توبه بايد پيش از رسيدن جان بغرغره ‪ ،‬وپيش‬
‫ازينكه آفتاب از مغرب برايد _ بوقوع آيد ‪) ،‬وگرنه قبول‬
‫نمى شود( ‪.‬‬
‫وغرغره ‪ :‬آوازيست كه وقت جان كندن از حلق بيرون مى‬
‫آيد ‪.‬‬
‫ومقصود اينكه ‪ :‬بايد توبه پيش از قيامت صغرى‬
‫)مرگ( وپيش از قيامت كبرى )روز قيامت( صورت‬
‫بگيرد ‪) ،‬تا قبول شود( بدليل اين حديث ‪ ":‬من تاب إلى‬
‫‪ ((1‬تا باعث باز گردیدن او بگناه نشود ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬
‫‪ ((2‬مراد از استقامت ‪ :‬راست شدن وپابند بودن بدین ‪ ،‬ومراد از افگندن ‪ :‬انداختن است ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫وليکن ‪!!...‬‬
‫الله قبل أن يغرغر قبل الله منه "‪ .‬يعنى ‪ {:‬هر كه‬
‫)‪(1‬‬
‫پيش از رسيدن جان بغرغره بسوى خدا ‪ ‬رجوع نمايد‬

‫وتوبه كند خداوند توبۀ اورا قبول ميفرمايد}‪.‬‬
‫و در حديث ديگرى چنين آمده ‪ " :‬من تاب قبل أن‬
‫تطلع الشمس من مغربها تاب الله عليه"‪.‬‬
‫)‪(2‬‬
‫يعنى ‪ {:‬هركه پيش ازينكه آفتاب از مغربش برايد توبه‬

‫كند خداوند توبۀ او را مى پذيرد }‪.‬‬
‫‪ ((1‬روایت امام احمد وترمذی ‪ .‬نگاه ‪ :‬صحيح الجامع رقم )‪. (6132‬‬
‫‪ ((2‬روایت امام مسلم ‪ :‬کتاب الذکر باب استحباب الستغفار رقم )‪.(6801‬‬
‫‪3‬‬
‫تـــوبــ ۀ بــزرگ‬
‫ل اين امت صحابۀ‬ ‫ل او ِ‬
‫اينجا يک نمونه از توبۀ رعي ِ‬
‫رسول خدا ‪ ‬را ياد مى نمائيم ‪:‬‬
‫از حضرت بريده ‪ ‬روايت است كه ‪ :‬ماعز بن مالک‬
‫اسلمى پيش رسول الله ‪ ‬آمده وفرمود ‪ :‬يا رسول الله‬
‫من بر نفس خود ظلم نموده ودر زنا واقع شدم ‪،‬‬
‫وميخواهم كه مرا ازين گناه پاک سازيد‪ .‬آنحضرت ‪ ‬اورا‬
‫بازگردانيد‪ .‬پس چون فردا شد باز بخدمت آنحضرت ‪‬‬
‫آمده وفرمود ‪ :‬ای پيغامبر خـدا من واقـعا ً زنـا كـردم‪ .‬بـار‬
‫ديگر آنحضرت ‪ ‬او را بازگردانيد‪ .‬سپس پيغمبر خدا ‪‬‬
‫بسوی قوم او كسى را فرستادند ‪ ،‬وازيشان پرسيدند‪ :‬آيا‬
‫در عقل او كدام عيبى را ميدانيد؟ آيا از تصرف او چيزى‬
‫انكار داريد؟‪ .‬گفتند‪ :‬قرار كه ما ميدانيم او دارای عقل‬
‫كامل وسالم است ‪ ،‬و يكى از نيكوكاران ما بشمار ميرود‪.‬‬
‫روز سوم باز پيش رسول خدا ‪ ‬آمده وگفتۀ خود را‬
‫عرض نمود ‪ .‬آنحضرت ‪ ‬بار ديگر بسوی قوم او نفر‬
‫فرستاده واز حال او پرسيد ‪ ،‬قوم او در جواب گفتند‪ :‬ما‬
‫نه در ذات او ‪ ،‬ونه در عقل او هيچ كدام عيبى را نمى‬
‫دانيم ‪.‬‬
‫بار چهارم كه پيش رسول خدا ‪ ‬آمد ‪ ،‬امر فرمودند‬
‫برايش يک چاله )چقرى( كنده شد ‪ ،‬سپس صحابۀ كرام را‬
‫امر فرمود او را سنگسار كردند ‪.‬‬
‫حضرت بريده ‪ ‬ميفرمايد ‪ :‬پس ازان زنى كه‬
‫بغامديه ياد ميشد نزد رسول خدا ‪ ‬آمده وگفت ‪ :‬يا‬
‫رسول الله! من زنا كردم ‪ ،‬مرا ازين گناه پاک ساز‪.‬‬
‫آنحضرت ‪ ‬اين زن را نيز بازگردانيد‪ .‬فردا باز پيش‬
‫رسول خدا ‪ ‬آمده وگفت ‪ :‬ای رسول خدا! چرا مرا باز‬
‫میگردانيد؟ شايد ميخواسته باشيد مرا مانند ماعز‬
‫بازگردانيد تا از حال من بپرسيد؟ بخدا قسم كه من از اثر‬
‫زنا حامله دار هستم‪.‬‬
‫آنحضرت ‪ ‬فرمودند‪ :‬حال تو را چيزى نخواهم كرد ‪ ،‬تا‬
‫آنگاه كه آنچه در رحم دارى تولد شود‪ .‬پس ناچار آن زن‬
‫رفته ‪ ،‬ووقتيكه كودكش تولد شد ‪ ،‬در يک كال اورا‬
‫پـيچانده بخدمت پـيغمبر خدا ‪ ‬آمده وگفت ‪ :‬اينک اورا‬
‫ولدت نمودم‪ .‬جنابشان فرمودند‪ :‬برو اين كودک را شير‬
‫‪4‬‬
‫وليکن ‪!!...‬‬
‫بده تا از شير جدا شود‪ .‬آن زن رفته و او را شير داد ‪،‬‬
‫ووقتيكه از شـير جـدا شـد ‪ ،‬در دستش يک پــاره نــان‬
‫داده وپيش رســول خـدا ‪ ‬آورد ‪ ،‬وگفت ‪ :‬يـا رسول‬
‫الله! اينک او را شير دادم تا از شير جدا شد ‪ ،‬وحال نان‬
‫ميخورد‪.‬‬
‫جناب پيغامبر خدا ‪ ‬آن كودک را براى یک مرد از‬
‫مسلمانان سپاريد ‪ ،‬وبعد ازان امر فرمود تا برای آن زن‬
‫به اندازۀ سينه اش چاله كندند ‪ ،‬ومردم را امر كرد او را‬
‫سنگسار كردند‪.‬‬
‫حضرت خالد بن الوليد ‪ ‬بر سر آن زن يک سنگ زد ‪،‬‬
‫خون آن بر روى حضرت خالد پاش شد ‪ ،‬پس حضرت‬
‫خالد او را دشنام داد ‪ ،‬رسول خدا ‪ ‬دشنام او را شنيد‪،‬‬
‫برايش گفت ‪ ":‬مهل ً يا خالد! فوالذي نفسي بيده‬
‫مکس لغفر له "‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫لقد تابت توبة لو تابها صاحب َ‬
‫يعنى ‪ {:‬ای خالد! صبر كن‪ .‬قسم بذاتيكه جانم بدست‬
‫اوست ‪ ،‬اين زن چنان توبه نموده است كه اگر باج گير‬
‫)‪(2‬‬
‫آن چـنـان تـوبـه كـند گـناهش بخشـيده خـواهـد شـد}‪.‬‬

‫پس ازان امر كردند بر جنازۀ آن زن نماز جنازه خواندند ‪،‬‬
‫و دفنش كردند ‪.‬‬
‫ودر بعض روايات آمده كه حضرت عمر ‪ ‬گفتند ‪ :‬يا‬
‫رسول الله! او را سنگسار كرديد باز بر او نماز جنازه هم‬
‫سمت‬ ‫ميخوانيد؟! فرمودند ‪ ":‬لقد تابت توبة لو ق ّ‬
‫على سبعين من أهل المدينة وسعتهم‪ ،‬وهل‬
‫وجدت شيئا ً أفضل من أن جادت بنفسها لله ‪."‬‬
‫يعنى ‪ {:‬البته اين زن چنان توبه نموده است كه اگر توبۀ‬ ‫)‪(3‬‬
‫ويرا ميان هفتاد تن از اهل مدينه بخش كرده شود همۀ‬

‫ايشان را بخوبى كفايت ميكند ‪ ،‬آيا ازين هم چيزی بهتر‬
‫خواهد يافت كه نفس خود را برای خدا ‪ ‬ارزانى نموده‬
‫است ‪..‬؟! }‬
‫‪ ((1‬روایت امام مسلم در صحيحش کتاب حدود باب من اعترف على نفسه بالزنا شماره حدیث )‪.(4407‬‬
‫‪ ((2‬باج گير ‪ :‬کسی است که از مردم باج )ضریبه( ميگيرد ‪ ،‬صاحب فرهنگ عميد در تعریف باج چنين گفته است ‪:‬‬
‫باج – یا باژ ‪ :‬خراج ‪ ،‬ماليات ‪ ،‬عوارض ‪ ،‬آنچه که در قدیم پادشاهان بزرگ از پادشاهان مغلوب وزیر دست خود‬
‫ميگرفتند ‪ ،‬پولی که راهداران از مسافران بگيرند ‪) ،‬ونيز( بمعنی پولی که بزور از کسی گرفته شود _ ميگویند ‪.‬‬
‫» مترجم « ‪.‬‬
‫‪ ((3‬روایت امام عبد الرزاق در مصنف خویش ‪ . 7/325‬گفتم ) مترجم (‪ :‬اصل این روایت نيز در صحيح امام مسلم‬
‫به شماره )‪ (4408‬وارد شده است ‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫توبه گناهان گذشته را محو وپاک ميسازد‬

‫شايد كسى بگويد‪ :‬من ميخواهم توبه كنم ‪ ،‬وليكن چه‬
‫چيز برايم مغفرت خداوند را ضامن ميشود اگر من توبه‬
‫كنم ؟‬
‫ومن دوست دارم كه در راه استقـامت راه روم ‪،‬‬
‫وليكن در داخـلم احساس تـردد ميكنم ‪ ،‬واگر من بدرستى‬
‫بدانم كه خداوند ‪ ‬مرا مى آمرزد البته توبه خواهم كرد ‪.‬‬
‫براى اين شخص ميگويم ‪ :‬آنچه تو در نفس خويش‬
‫احساس ميكنى ‪ ،‬آنرا نيز برخى از مردم كه پيش از تو‬
‫بودند ‪ -‬از صحابۀ رسول الله ‪ - ‬احساس نمودند‪ .‬واگر‬
‫درين دو روايت با يقين تأمل نمائى ‪ ،‬آنچه در نفس دارى‬
‫‪ -‬إن شاء الله ‪ -‬دور خواهد شد‪:‬‬
‫* روايت اول ‪ :‬امام مسلم ‪ -‬رحمت الله عليه ‪ -‬قصۀ‬
‫مسلمان شدن حضرت عمرو بن العاص ‪ ‬را روايت‬
‫نموده است ‪ ،‬ودر قصۀ وى آمده است كه ‪ :‬عمرو بن‬
‫العاص ‪ ‬فرمودند‪ :‬زمانيكه خداى ‪ ‬محبت دين اسلم‬
‫را در دلم جاى داد بخدمت پيغامبر خدا ‪ ‬آمده وبرايش‬
‫گفتم ‪ :‬دست مبارک تان را پيش كنيد تا شما را مبايعت‬
‫کنم‪.‬‬
‫آنحضرت ‪ ‬دست مباركشان را پيش كردند ‪ ،‬من‬
‫دست خود را پس كشيدم ‪ ،‬جنابشان فرمودند‪ :‬چه شد ترا‬
‫اى عمرو ؟!‪ .‬گفتم ‪ :‬خواستم كه ‪ -‬پيش از مسلمان‬
‫شدن ‪ -‬شرط بگذارم‪ .‬فرمودند ‪ :‬چه شرط خواهى‬
‫گذاريد؟‪ .‬گفتم ‪ :‬آنكه الله تعالى مرا بيامرزد‪ .‬فرمودند ‪":‬‬
‫أما علمت ‪ -‬يا عمرو ‪ -‬أن السلم يهدم ما كان‬
‫قبله ‪ ،‬وأن الهجرة تهدم ما كان قبلها ‪ ،‬وأن الحج‬
‫يهدم ما كان قبله " ‪ .‬يعنى ‪ {:‬اى عمرو ‪ ..‬آيا نميدانى‬
‫)‪(1‬‬
‫كه دين اسلم گناهان ما قبلش را پاک ميسازد؟ وهجرت‬

‫گناهان پيشين را محو ميسازد؟ وحج بديهاى گذشته را‬
‫نابود ميسازد؟}‪.‬‬
‫* روايت دوم ‪ :‬امام مسلم ‪ -‬رحمت الله عليه ‪ -‬از‬
‫حضرت ابن عباس ‪ -‬رضى الله عنهما‪ -‬روايت نموده است‬
‫‪ :‬كه يک گروه از مشركين كه از حد زياد قتل وزنا كرده‬
‫بودند ‪ ،‬بخدمت پيغامبر خدا ‪ ‬آمده وگفتند‪ :‬آنچه ميگوئيد‬
‫‪()1‬‬
‫نگاه ‪ :‬صحيح امام مسلم کتاب ایمان باب کون السلم یهدم ما قبله شماره حدیث )‪.(317‬‬
‫‪4‬‬
‫وليکن ‪!!...‬‬
‫وبسوى او دعوت ميكنيد خيلى چيزى خوب وپسنديده‬
‫است ‪ ،‬مگر مارا خبر ده كه آنچه ما عمل نموديم ) از‬
‫گناهـان وبديها ( از خود كفاره دارد يا نه ؟‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫خداى ‪ ‬در جواب ايشان اين آيت مباركه را نازل‬

‫فرمود ‪  :‬والذين ل يدعون مع الله إلها ً آخر ول‬
‫يقتلون النفس التي حرم الله إل بالحق ول‬
‫يزنون ومن يفعل ذلك يلق أثاما ً * يضاعف له‬
‫)‪( 2‬‬
‫العذاب يوم القيامة ويخلد فيه مهانا ً * إل من تاب‬

‫وآمن وعمل عمل ً صالحا ً فأولئك يبدل الله‬
‫سيئاتهم حسنات وكان الله غفورا ً رحيما ً ‪ » ‬سورۀ‬
‫فرقان آيت‪ 68 :‬تا ‪.«70‬‬
‫ترجمه‪ { :‬و بندگان راستين خدا ‪ ‬كسانى اند كه با‬
‫خداوند ‪ ‬معبود ديگرى را عبادت نميكنند ‪ ،‬ونفسى را كه‬
‫خداوند ‪ ‬كشتن آن را حرام گردانيده نمى كشند مگر‬
‫براه حق ‪ ،‬وزنا نميكنند‪ .‬و اگر كسى مرتكب اين گونه‬
‫گناهان شود بعقوبت سختى برخوَرد‪ ،‬كه روز قيامت براى‬
‫او عذاب را دوچند كرده شود ‪ ،‬ودران عذاب هميشه خوار‬
‫و رسوا بماند ‪ ،‬مگر كسانيكه توبه كنند وايمان آورند‬
‫وعمل شائسته كنند پس خداى ‪ ‬بديهاى ايشان را‬
‫دل ميسازد‪ ،‬وخداوند آمرزنده ومهربان است }‪.‬‬ ‫بخوبيها مب ّ‬
‫واين آيت مباركه را نيز نازل نمود ‪  :‬قل يا عبادي‬
‫الذين أسرفوا على أنفسهم ل تقنطوا من رحمة‬
‫الله إن الله يغفر الذنوب جميعا ً إنه هو الغفور‬
‫الرحيم ‪ » ‬سورۀ زمر آيت ‪. « 53 :‬‬
‫)‪(3‬‬
‫يعنی ‪ {:‬ای پـيـغـمـبر ‪ ‬از طـرف من بـراى‬

‫بـنــدگانم بگــو ‪ :‬اى بنـــدگان مــن ‪ ..‬اى كسانيكه بر‬
‫نفسهاى خويش اسراف نموديد ‪ -‬يعنى از حد زياد گناه‬
‫كرده ايد ‪ -‬از رحمت خدا ‪ ‬نا اميد نشويد ‪ ،‬به تحقيق‬
‫‪ ((1‬کفاره ‪ :‬آنچه گناه را پاک سازد ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬

‫‪ ((2‬در روایت در ذکر آیات تا اینجا اکتفا نموده ‪ ،‬ولی من باقی آیات را تکميل نمودم تا مقصود هویدا گردد ‪.‬‬
‫» مترجم « ‪.‬‬
‫‪ ((3‬نگاه صحيح امام مسلم کتاب ایمان باب في قوله تعالى‪ :‬والذین ل یدعون مع ال إلهاً آخر‪ ‬شماره حدیث )‬
‫‪.(318‬‬
‫‪3‬‬
‫خداوند همه گناهان را مى آمرزد ‪ ،‬به تحقيق خداوند‬
‫)‪(4‬‬
‫نهايت آمرزگار ومهربان است }‪.‬‬
‫آيا خـداونـد مـرا مى آمـرزد ‪..‬؟!‬

‫وشايد بگوئى ‪ :‬من ميخواهم توبه كنم وليكن گناهانم از‬
‫حد زياد است ‪ ،‬وهيچ نوع از بديها وفاحشات را نگذاشتم‬
‫مگر اينكه او را مرتكب شدم ‪ ،‬وهيچ گناهى نيست كه‬
‫درخيـالت ميآيـد ويـا نمى آيد مگـر اينكـه اورا مـن كـرده‬
‫ام ‪ ،‬به اندازه ای که حـال نمـيدانم آيـا خداوند ‪ ‬برايم آن‬
‫گناهان را که در طول آن سالهای دور ودراز مرتکب شده‬
‫بودم _ می آمرزد يا نی ‪..‬؟!‬
‫در جواب برايت میگويم ‪ :‬اى برادر مهربانم ‪ ..‬مشكلى‬
‫را كه عرض نمودى مشكل تو تنها نيست ‪ ،‬بلكه او مشكل‬
‫بسيارى از مردم است كه ميخواهند توبه كنند ‪ ،‬ودرين‬
‫باره يک مثال در يادم ميآيد ‪ ،‬كه يكبار يكى از جوانان مى‬
‫پرسيد كه ‪ :‬او از خـردى در فعل معصيت آغاز نموده‬
‫است ‪ ،‬فقط بهنگام هفده سالگى او را يک سجل نامۀ‬
‫خيلى بزرگ پر از همه بديهاى خـرد وبزرگ ورنگارنگ ثبت‬
‫گرديده ‪ ،‬كه آن بديها را با مردمان مختلف از خـردسالن‬
‫وكلن سالن ممارست نموده ‪ ،‬اندازه ای كه بر يک‬
‫دخترک خـرد اعتدا نموده ‪ ،‬وچندين دزديها كرده است ‪،‬‬
‫وميگويد‪ :‬حال من توبه كردم ‪ ،‬وبسوی خداوند رجوع‬
‫نمودم ‪ ،‬وبعض شبها بيدار شده نماز ميخوانم ‪ ،‬وهر دو‬
‫شنبه وپنجشنبه روزه ميگيرم ‪ ،‬وبعد از نماز بامداد قرآن‬
‫تلوت ميكنم ‪ ،‬آيا توبۀ من درست ميگردد ؟‬
‫‪ ((4‬بشمول کفر وشرک ونفاق ‪ ،‬برای کسيکه پيش از مرگ توبه کند ‪ ،‬واما آیت ‪ ‬إن ال ل یغفر أن یشرك به ‪‬‬
‫یعنی ‪ :‬خداوند هيچ گونه شرک آوری را نمی آمرزد ‪ .‬پس مراد ازان کسی است که توبه ناکرده و مشرک مرده‬
‫است ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫وليکن ‪!!...‬‬
‫مبدأ وعقيدۀ ما مسلمانان چنين است كه در طلب‬
‫فهميدن احكام ‪ ،‬وكشادن مشكلت‪ ،‬ودانستن علجها _‬
‫بايد رجوع بكتاب خدا ‪ ‬وسنت مصطفى ‪ ‬بكنيم ‪.‬‬
‫پس ما هنگاميكه در قرآن كريم بحث نموديم جواب‬
‫اين مشكله را ‪ -‬بطور بسيار واضح وروشن كه حاجت به‬
‫توضيح وبيان ندارد ‪ -‬در اين آيت مباركه دريافتيم ‪  :‬قل‬
‫يا عبادي الذين أسرفوا على أنفسهم ل تقنطوا‬
‫من رحمة الله إن الله يغفر الذنوب جميعا ً إنه هو‬
‫الغفور الرحيم * وأنيبوا إلى ربكم وأسلموا له‪..‬‬
‫»سورۀ زمر آيت ‪53 :‬و ‪. « 54‬‬
‫)‪(1‬‬
‫اما اين را احساس نمودن كه گناه او بسيار زياد‬

‫است ‪ ،‬به اندازه اى كه از حدود مغفرت خدا بيرون‬
‫است ‪ .‬پس باعث اين احساس چند سبب ميباشد‪:‬‬
‫يكى ‪ :‬يقين نداشتن بنده به رحمت وسيع وبى نهايت‬
‫خداوند ‪. ‬‬
‫دوم ‪ :‬ناقص بودن ايمان بنده بقدرت وتوانائى خداوند ‪‬‬
‫بر آمرزيدن همۀ گناهان‪.‬‬
‫سوم ‪ :‬ضعيف بودن يكى از مهمترين اعمال قلب كه او‬
‫عبارت از رجا ) يعنى‪ :‬اميد ( است ‪.‬‬
‫چهارم ‪ :‬اندازۀ مفعوليت واثر توبه را ‪ -‬در محو وپاک‬
‫ساختن گناه ‪ -‬ندانستن ‪.‬‬
‫) يعنى ‪ :‬بفايده واثر توبه يقين نداشتن ( ‪.‬‬
‫وهريک ازين چهار امور را جواب خواهيم داد ‪:‬‬
‫پس در بيان جواب اول باين آيت مباركه اكتفا مينمائيم‬
‫كه خداى تعالى ميفرمايد ‪ :‬ورحمتي وسعت كل‬
‫شيء‪ » ‬سورۀ اعراف آيت ‪«156 :‬‬
‫يعنى ‪ {:‬ورحمت من همه چيزها را در بر گرفته است }‪.‬‬
‫واما در بيان جواب دوم پس باين حديث قدسى‬
‫)‪(2‬‬
‫صحيح اكتفا ميكنيم ) كه جناب پـيغمبر خدا ‪ ‬روايت‬

‫نموده( كه الله تعالى فرموده است ‪ ":‬من علم أني ذو‬
‫‪ ((1‬آیت اول را در صفحه )‪ (29‬ترجمه کرده شده ‪ ،‬ولی معنای جمله ‪ ‬وأنيبوا إلی ربکم وأسلموا له ‪ ‬این است‬
‫که ‪ :‬وباز گردید بسوی پروردگار خویش وبرای او گردن نهانيد‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬
‫‪ ((2‬حدیث قدسی ‪ :‬حدیث که پيغمبر خدا ‪ ‬از پروردگارش روایت کند ‪ ،‬که از حيث معنی من عند ال باشد ‪ ،‬واز‬
‫حيث لفظ از پيغمبر خدا ‪ ‬باشد ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫قدرة على مغفرة الذنوب غفرت له ول أبالي ‪،‬‬
‫ما لم يشرك بي شيئا ً "‪.‬‬
‫)‪( 1‬‬
‫يعنى ‪ {:‬هر كسى كه بداند‪ -‬وايمان بياورد ‪ -‬كه من بر‬

‫مغـفرت گـنـاهان قدرتمـند وتـوانـا ام ‪ ،‬البته آنكس را‬
‫بيامرزم وباكى ندارم ‪ ،‬بشرطيكه بمن هيچ چيزى را‬
‫شريک نياورد}‪ .‬واين واقعه در روز آخرت در هنگام‬
‫ملقات بنده با خداى خود ميباشد ‪.‬‬
‫واما مشكل سوم را پس اين حديث قدسى بزرگ علج‬
‫خواهد كرد ‪ ":‬يا ابن آدم إنك ما دعوتني ورجوتني‬
‫غفرت لك على ما كان منك ول أبالي ‪ ،‬يا ابن آدم‬
‫لو بلغت ذنوبك عنان السماء ثم استغفرتني‬
‫غفرت لك ول أبالي ‪ ،‬يا ابن آدم لو أتيتني بقراب‬
‫الرض خطايا ثم لقيتني ل تشرك بي شيئا ً لتيتك‬
‫بقرابها مغفرة "‪.‬‬
‫)‪( 2‬‬
‫يعنى ‪ {:‬اى فـرزنـد آدم ‪ ..‬هـرگاه كه مرا دعـا كردى‬

‫واز مـن اميــد نمـــودى ترا مى آمرزم ‪ -‬برهر عمليكه‬
‫باشى ‪ -‬وباكى ندارم‪ .‬اى فرزند آدم ‪ ..‬اگر گناهانت ‪ -‬از‬
‫بسيارى ‪ -‬بآسمان برسد ‪ ،‬باز هم از من آمرزش بخواهى ‪،‬‬
‫ترا مى آمرزم وباكى ندارم‪.‬‬
‫ای فرزند آدم ‪ ..‬اگر به پـرى زمين از گناهان نزدم‬
‫بيائى ‪ ،‬سپس با من رو برو شوى ‪ ،‬بر حاليكه بمن‬ ‫)‪( 3‬‬
‫چيزى را شريک نياورده باشى _ البته من به اندازۀ پـرى‬

‫دت خواهم آمد }‪.‬‬ ‫زمين از مغفرت به نز َ‬
‫اما در جواب مشكل چهارم پس اين حديث شريف‬
‫كفايت ميكند كه آنحضرت ‪ ‬فرمودند ‪ ":‬التائب من‬
‫الذنب كمن ل ذنب له "‪.‬‬
‫)‪(4‬‬
‫يعنی ‪ {:‬شخصى كه از گناه توبه ميكند مانند كسى است‬

‫كه هيچ گناه ندارد }‪.‬‬
‫وبراى هران كسانيكه مغفرت وآمرزش خداوند ‪ ‬را‬
‫براى گناهان وبديهاى فراوان خويش سخت ومشكل مى‬
‫پندارند _ اين حديث شريف را تقديم ميداريم ‪:‬‬
‫‪ ((1‬روایت امام طبرانی در " المعجم الکبير " وامام حاکم ‪ .‬نگاه ‪ :‬صحيح الجامع رقم )‪. (4330‬‬
‫‪ ((2‬روایت امام ترمذی ‪ .‬نگاه ‪ :‬صحيح الجامع رقم )‪. (4338‬‬
‫‪ ((3‬یعنی ‪ :‬گناهانت باندازه پهناورى زمين باشد ‪ ،‬که زمين را با حجم خود پر سازد ‪ » .‬مترجم «‬
‫‪ ((4‬روایت امام ابن ماجه ‪ .‬نگاه ‪ :‬صحيح الجامع رقم ) ‪. (3008‬‬
‫‪4‬‬
‫وليکن ‪!!...‬‬
‫تـوبـ ۀ قـاتل صـد نـفـر‬

‫از حضرت ابو سعيد سعد بن مالک بن سنان خدرى ‪‬‬
‫روايت است كه جناب پيغامبر خدا ‪ ‬فرمودند ‪ :‬در‬
‫كسانيكه پيش از شما بودند يک شخصى بود ‪ ،‬كه نود ونه‬
‫نفر را كشته بود ‪ ،‬آن شخص مردم را پرسيد كه‬
‫دانشمندترين اهل زمين كيست ؟ )تا او را از گناه خود‬
‫بپرسد( ‪ ،‬مردم اورا بسوى يک راهب رهنمائى كردند‪.‬‬
‫)‪( 1‬‬
‫پيش آن راهب رفته واو را پرســيـد كه ‪ :‬مــن نـود ونه‬

‫نـفـر را قـتل نمـــودم ‪ ،‬آيـــا براى مـن چـارۀ تــوبـه كردن‬
‫است يا نى؟‪ .‬راهب گفت ‪ :‬نه خير‪) .‬يعنى ‪ :‬جرم تو توبه‬
‫ندارد( آن شخص راهب را نيز قتل نمود ‪ ،‬وبا او تعداد صد‬
‫نفر را تمام ساخت ‪ ،‬باز بار ديگر مردم را پرسيد كه‬
‫عالمترين اهل زمين كيست؟ اين بار اورا به يک عالم‬
‫رهنمائى كرده شد‪ ،‬پيش آن عالم رفته وپرسيد كه ‪ :‬من‬
‫صد نفر را كشته ام ‪ ،‬آيا برايم فرصت توبه كردن است يا‬
‫نى؟‪ .‬عالم گفت ‪ :‬آرى ‪) ،‬چرا نيست؟( ‪ ،‬كدام كس بين‬
‫تو وبين توبه كردن مانع شده ميتواند ‪..‬؟! وبرايش گفت ‪:‬‬
‫به فلن سر زمين برو ‪ ،‬آنجا مردمانى هستند كه خدا را‬
‫پرستش وعبادت ميكنند‪ ،‬تـو نيز بـا آنها يكجا خداوند ‪ ‬را‬
‫پرستش وعبادت كن ‪ ،‬وآنجا باش ‪ ،‬و به سر زمين خود باز‬
‫نگرد ؛ زيرا او سر زمين بد است ‪ ،‬آن شخص بسوى آن‬
‫سر زمين موصوف روان شد ‪ ،‬در نيم راه مرگ او رسيده‬
‫ووفات نمود ‪ ،‬پس در بارۀ او ملئكۀ رحمت وملئكۀ عذاب‬
‫نزاع وجنجال كردند ‪ ،‬ملئكۀ رحمت گفتند ‪ :‬اين شخص‬
‫بسوى خدا ‪ ‬از صدق دل توبه نموده آمده است ‪ ) ،‬پس‬
‫او از نصيب ما است( ‪ ،‬وملئكۀ عذاب گفتند ‪ :‬اين شخص‬
‫هيچ گونه كار خير نكرده است‪) ،‬پس او از نصيب ما‬
‫است( ‪.‬‬
‫دران اثنا يک فرشته در صورت آدمى نزد ايشان آمد ‪،‬‬
‫آنها او را بين خويش حاكم وفيصله كن مقرر نمودند ‪) ،‬تا‬
‫ميان ايشان به چيزيكه مناسب مى بيند فيصله كند( ‪ ،‬آن‬
‫فرشته برايشان گفت ‪ :‬شما ميان هر دو سر زمين اندازه‬
‫گيرى كنيد ‪ ،‬به هر سر زمينيكه نزديكتر باشد از نصيب آن‬
‫سر زمين ميباشد‪ .‬پس ميان هر دو سر زمين اندازه گيرى‬
‫‪ ((1‬راهب ‪ :‬عابد وگوشه نشين وپرهيزگار مردم نصاری ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬

‫‪3‬‬
‫كردند‪ ،‬واو را بسر زمين كه نيت رفتن بآن داشت نزديكتر‬
‫)‪(1‬‬
‫يافتند ‪ ،‬پس ملئكۀ رحمت او را گرفته وبا خود بردند‪.‬‬
‫ودر روايت ديگرى در صحيح آمده كه ‪ :‬او بقريۀ نيک يک‬
‫جب قريب تر بوده ‪ ،‬پس از اهل آن قريه شمرده شد‪.‬‬ ‫و َ‬
‫ودر روايت ديگرى در صحيح چنين آمده كه ‪ :‬الله تعالى‬
‫بزمين كه اهل آن مردم بد بودند وحى نمود كه ‪ :‬دور شو‪.‬‬
‫وبزمينى كه مردم آن نيكوكاران بودند وحى نمود كه ‪:‬‬
‫نزديک شو ‪ .‬وفرمود ‪ :‬ميان هر دو اندازه گيرى كنيد‪ .‬پس‬
‫اورا بسر زمينيكه سوی آن روان بود نزديک تر يافتند ‪،‬‬
‫وهمان بود كه گناه او را آمرزيده شد ‪.‬‬
‫بلى ‪ ..‬كدام كس ميتواندكه بين او وبين توبه‬
‫مانع گردد ‪..‬؟!‬
‫اى كسيكه ميخواهى توبه كنى ‪ ..‬آيا گـنـاهـان‬
‫خـود را از گـنـاهـان اين شخـص بزرگتر مى بينى‬
‫كه خداوند توب ۀ اورا پذرفته است ‪..‬؟‬
‫پس نا اميدى چرا ‪..‬؟!‬
‫بلكه ‪ -‬برادر مسلمانم ‪ -‬قضيه ازين هم بزرگتر است ‪،‬‬
‫درين آيات مباركات تأمل نما ‪  :‬والذين ل يدعون مع‬
‫الله إلها ً آخر ول يقتلون النفس التي حرم الله‬
‫ً‬
‫إل بالحق ول يزنون ‪ .‬ومن يفعل ذلك يلق أثاما *‬
‫يضاعف له العذاب يوم القيامة ويخلد فيه مهانا ً *‬
‫إل من تاب و آمن وعمـل عمـل ً صـالحـا ً فـأولـئـك‬
‫يبـدل الله سـيـئاتـهـم حـسـنـات وكان الله‬
‫غـفـورا ً رحـيـمـا ً ‪» ‬سورۀ فرقان آيت ‪ 68 :‬تا ‪. «70‬‬
‫)‪(2‬‬
‫تنها نزد قول حق سبحانه وتعالى ‪  :‬فأولئك يبدل‬

‫الله سيئاتهم حسنات ‪ ‬ايستادن وتأمل نمودن تو را‬
‫از فضل بزرگ الله تعالى خبر دار ميسازد ‪.‬‬
‫علماى كرام ميفرمايند‪ :‬تبديل كه درين آيت مباركه‬
‫مذكور است بر دو نوع است ‪:‬‬
‫يكى ‪ :‬تبديل نمودن صفتهاى بد ونا درست به صفتهاى‬
‫نيک وپسنديده ‪ ،‬مثل اينكه ايشانرا بجاى شرک ايمان ‪،‬‬
‫وبجاى زنا عفت ‪ ،‬وبجاى دروغگوئى راستگوئى ‪ ،‬وبجاى‬
‫‪ ((1‬متفق عليه ‪ .‬نگاه ‪ :‬صحيح امام بخاری شماره حدیث )‪ (3470‬وصحيح امام مسلم کتاب توبه باب قبول توبة القاتـل‬
‫وإن کثر قتله شماره حدیث )‪.(6939‬‬
‫‪ ((2‬ترجمه این آیتها در صفحه )‪ (28‬گذشته است ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫وليکن ‪!!...‬‬
‫خيانت امانتدارى _ ارزانى كند ‪ ،‬وبهمين كيفيت ديگر‬
‫صفتهاى بد ايشان را به صفتهاى خوب تبديل ميكند‪.‬‬
‫دوم ‪ :‬تبديل نمودن كارهاى بدى كه ايشان در دنيا‬
‫مرتكب شده بودند به حسنات واجر وثواب در روز قيامت‬
‫‪.‬‬
‫ودرين جمله ‪ ‬يبدل الله سيئاتهم حسنات ‪‬‬
‫بدقت تأمل نما ‪ ،‬الله تعالى ميفرمايد كه ‪ :‬بديهاى ايشان‬
‫دل ميسازد ‪ ،‬ونه گفت كه ‪ :‬هر يكى از‬ ‫را به خوبيها مب ّ‬
‫دل ميسازد ؛ چراكه شايد‬ ‫بديهاى ايشان را بيک خوبى مب ّ‬
‫آن خوبى ‪ -‬از نگاه عدد ويا كيفيت ‪ -‬از آن بدى كمتر ويا‬
‫زيادتر ويا با او برابر باشد ‪ ،‬راجع به صدق وكمال توبۀ توبه‬
‫گذار ‪ ،‬پس كدام فضل واحسان را بزرگتر ازين فضل‬
‫الهى ديده اى ‪..‬؟! واين فضل وكرم خداوندى را درين‬
‫حديث شريف نگاه كن ‪:‬‬
‫عبد الرحمن بن جبير ‪ -‬رحمت الله عليه ‪ -‬روايت كرده‬
‫است كه ابو طويل "شطب الممدود " ) يكى از صحابۀ‬
‫كرام ‪ (‬بخدمت پيغامبر خدا ‪ ‬آمد ‪ -‬ودر ديگر طـُر ِ‬
‫ق‬
‫حديث چنين آمده كه ‪ :‬مردى موسفيد‪ ،‬پير‪ ،‬وكهن سال‪،‬‬
‫كه از بسى كلن سـالى مـوهـاى هر دو ابرويش بر هر دو‬
‫چشمانش فرود آمده بود ‪ ،‬بر یک عصا چوبى تكيه نموده ‪،‬‬
‫)وبه بسيار مشكلت زياد( پيش پيغامبر خدا ‪ ‬آمده‬
‫ايستاد شده ‪ -‬وگفت ‪ :‬مرا از مردى خبر ده كه هيچ گونه‬
‫گناه را نگذاشته مگر او را مرتكب شده است ‪ ،‬واو در‬
‫مجال معصيت هيچ خـردى ويا بزرگى را نگذاشته مگر‬
‫اينكه آن را مرتکب شده است ‪ -‬ودر روايت ديگرى گفته‬
‫است ‪ :‬وهيچ حقى از حقوق مردم را نگذاشته مگر اينکه‬
‫او را بدست خويش كنده وگرفته است ‪ ،‬آنقدر گناه او‬
‫زياد است كه اگر ميان همه اهل زمين بخش كرده شود‬
‫آنها را هلک خواهد كرد ‪ -‬آيا براى اين مرد كدام فرصتی‬
‫هست كه توبه كند‪..‬؟! آنحضرت ‪ ‬در جواب گفتند‪ :‬آيا‬
‫مسلمان شده اى ‪.‬؟ گفت ‪ :‬من گواهى ميدهم كه نيست‬
‫معبود برحق مگر الله وگواهى ميدهم كه تو رسول‬
‫وفرستادۀ او تعالى هستى‪ .‬آنحضرت ‪ ‬فرمودند‪ :‬اعمال‬
‫خير را انجام ده ‪ ،‬وكارهاى بد را بگذار ‪ ،‬خداوند ‪ ‬در‬
‫دل ميسازد‪.‬‬ ‫نتيجه همه گناهان تو را بخوبيها وحسنات مب ّ‬
‫گفت ‪ :‬وخيانتها وتباهكارى هايم همه نيز چنين‬
‫ميباشند ‪..‬؟! فرمودند ‪ :‬آرى ‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫آن مردى موسفيد ) از خوشى زياد( گفت ‪ :‬الله اكبر ‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫وتاكه از نظر مردم دور شد تكبير میگفت ‪.‬‬

‫)‪(2‬‬
‫واينجا شايد شخص تايبى سوال كند‪ ،‬وبگويد ‪ :‬من چون‬

‫گمراه بودم نماز نمى خواندم ‪ ،‬يعنى ‪ :‬از ملت اسلم‬
‫بيرون بودم ‪ ،‬ودران اثنا بعض كارهاى نيک هم انجام داده‬ ‫)‪( 3‬‬
‫بودم ‪ ،‬آيا آن كارها به نفع وفايدۀ من حساب میگردد ‪..‬؟‬

‫يا اينكه در دم بادها رفته گم وگمزار شده است‪..‬؟‬
‫در جواب برايت اين حديث شريف را عرض مينمايم ‪:‬‬
‫از عروة بن الزبير ‪ -‬رحمت الله عليه ‪ -‬روايت است كه‬
‫حزام ‪ ‬وى را خبر داده است ‪ ،‬كه او‬ ‫حضرت حكيم بن ِ‬
‫به پيغامبر خدا ‪ ‬گفته بوده ‪ :‬يا رسول الله ‪ ..‬خبرم ده از‬
‫كارهايى كه من آنرا در هنگام ِ جاهليت ) پيش از اسلم (‬
‫بقصد پرستش وعبادت انجام ميدادم ‪ ،‬از قبيل صدقه‬
‫دادن ‪ ،‬غلم آزاد ساختن ‪ ،‬وصله رحمى _ آيا دران كارها‬
‫برايم كدام اجر وثوابى هست يا نه ‪.‬؟ پيغمبر ‪ ‬در جواب‬
‫ت من خير "‪.‬‬
‫)‪(4‬‬
‫ت على ما أسلف َ‬ ‫فرمودند ‪ ":‬أسلم َ‬
‫ترجمه ‪ {:‬تو بر كارهاى نيک گذشته ات مسلمان شده‬
‫اى }‪ ) .‬يعنى ‪ :‬بعد از اسلم آوردن آن كارهاى نيک كه در‬
‫حالت كفر انجام داده بودى _ اجر وثوابش برايت ثابت‬
‫خواهد شد(‪.‬‬
‫پس اينست گناهان كه بخشيده ميشود ‪ ،‬واينست بديها‬
‫دل ميشود ‪ ،‬واينست نيكوئيهاى كه در‬‫كه بخوبيها مب ّ‬
‫جاهليت )حالت گناه( كرده شده بود _ براى صاحبش بعد‬
‫از توبه ثبت ميشود ‪ ،‬پس چه باقى مانده است ‪..‬؟!‬
‫‪ ((1‬ال اکبر گفتن درینجا معنای مهمى دارد ‪ ،‬یعنی ‪ :‬هرچند که گناهت زیاد وبزرگ باشد ‪ ،‬خداوند ازان هم بزرگتر‬
‫است ‪ ،‬پس تو نيز برادر گنهگارم ‪ -‬وهریک از ما آن گنهگاریم ‪ -‬در دهن شيطان فریبکار سنگ زده ‪ ،‬ال اکبر‬
‫بگو‪ ،‬وخود را از اسيری شيطان رها نموده ‪ ،‬وبه بندگی ال ‪ ‬مشرف ساز‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬
‫‪ ((2‬امام هيثمی گفته است ‪ :‬این حدیث را امام طبرانی وبزار بالفاظ قریب روایت نمودند‪ ،‬وراویان اسناد امام بزار‬
‫همه راویان صحيح اند ‪ ،‬بجز محمد بن هارون مکنی به ابو نشيطه ‪ ،‬واو هم ثقه است ‪ .‬نگاه ‪ :‬مجمع الزوائد ‪.1/36‬‬
‫وامام منذری گفته است ‪ :‬اسناد این حدیث درست وقوی است ‪ .‬نگاه ‪ :‬الترغيب والترهيب ‪ .4/113‬وامام ابن حجر‬
‫گفته است ‪ :‬اسناد این حدیث با شرط صحيح برابر است‪ .‬نگاه ‪ :‬الصابة في تمييز الصحابة ‪ .4/149‬ترجمه ‪ :‬شطب‪.‬‬
‫‪ ((3‬ترک نماز در صحيح ترین اقوال علماء کفر است ‪ ،‬وانسان را از دین اسلم بيرون ميسازد ‪ ،‬ودر زمينه دليلهای‬
‫زیادی است ‪ ،‬ازان جمله این حدیث را یاد ميکنم ‪ ":‬العهد الذي بيننا وبينهم الصلة فمن ترکها فقد کفر " ترجمه ‪:‬‬
‫حّد فاصل ميان ما وميان کفار نماز است پس هرکه نماز را ترک کند کافر ميشود ‪ .‬روایت امام ترمذی وامام نسائی‬
‫وامام حاکم وغيرهم ‪ .‬نگاه ‪ :‬صحيح الجامع رقم )‪ » . (4143‬مترجم « ‪.‬‬
‫‪ ((4‬روایت امام بخاری شماره حدیث )‪ (1436‬و)‪ (2220‬و)‪ (2538‬و)‪.(5992‬‬
‫‪4‬‬
‫وليکن ‪!!...‬‬
‫اگر در گناه واقع شوم چه بايد كنم ؟‬

‫وشايد بگوئى ‪ :‬اگر در معصيت واقع گرديدم ‪ ،‬چگونه‬
‫باز فورا ً ازان گناه توبه كنم ؟‬
‫آيا درانجا كدام كاری هست كه آنرا بعد از وقوع در گناه‬
‫فورا ً انجام دهم ؟‬
‫جواب اينكه ‪ :‬بايد بعد ازينكه از گناه باز آمدى دو چيز‬
‫را انجام دهى ‪:‬‬
‫اول آن كار قلب است ‪ ،‬عبارت از پشيمانى بر‬
‫گذشته ‪ ،‬وعزم وتصميم ِ محكم بر آنكه در آينده بار ديگر‬
‫بگناه باز نگردد ‪ ،‬واين عمل قلبى نتيجۀ خوف وترس از‬
‫خداى ‪ ‬ميباشد ‪.‬‬
‫دوم آن كار بدن است ‪ ،‬عبارت از بجا آوردن انواعى‬
‫از خوبيها كه ازان جمله " نماز توبه" است ‪ ،‬كه درين‬
‫حديث بيان گرديده ‪:‬‬
‫حضرت ابو بكر ‪ ‬ميفرمايد‪ :‬جناب رسول خدا ‪ ‬را‬
‫شنيدم كه فرمودند‪ " :‬ما من رجل يذنب ذنبا ً ‪ ،‬ثم‬
‫يقوم فيتطهر ‪ ،‬ثم يصلي ركعتين ‪ ،‬ثم يستغفر‬
‫الله إل غفر الله له "‪ .‬يعنى ‪ {:‬هيچ كسى نيست كه‬
‫)‪(1‬‬
‫مرتكب گناه ميشود ‪ ،‬باز برخاسته طهارت ميكند ‪ ،‬سپس‬

‫دو ركعت نماز ميخواند ‪ ،‬باز از خدا ‪ ‬براى گناه خود‬
‫طلب مغفرت ميكند _ مگر اينكه خداوند ‪ ‬آنكس را مى‬
‫آمرزد }‪.‬‬
‫بعد ازان رسول كريم ‪ ‬اين آيت مباركه را بطور دليل‬
‫تلوت نمودند ‪:‬‬
‫‪ ‬والذين إذا فعلوا فاحشة أو ظلموا أنفسهم‬
‫ذكروا الله فاستغفروا لذنوبهم ومن يغفر‬
‫الذنوب‬
‫إل الله ولم يصروا على ما فعلوا وهم يعلمون ‪‬‬
‫»سورۀ آل عمران آيت ‪.«135 :‬‬
‫ترجمه ‪ {:‬وپرهيزگاران كسانى اند كه ‪ :‬اگر گناه‬
‫بزرگى را مرتكب شوند ‪ ،‬يا نفسهاى خويش را بذريعۀ‬
‫گناهان خـرد ظلم وستم كنند _ آنگاه ياد كنند خدا را‬
‫) يعنى ‪ :‬عظمت وبزرگوارى او تعالى را بياد آورند( پس از‬
‫خداوند ‪ ‬براى گناهان خويش آمرزش بخواهند ‪ ،‬وكيست‬
‫‪ ((1‬روایت اهل سنن ‪ .‬نگاه ‪ :‬صحيح الترغيب والترهيب ‪.1/284‬‬
‫‪3‬‬
‫كه بيامرزد گناهان را مگر خدا؟! وبر گناه خود دوام‬
‫نميدهند در حاليكه ميدانند كه خداوند ‪ ‬توبه پذير است‬
‫}‪.‬‬
‫ودر ديگر روايت هاى صحيحه صفتهاى ديگرى براى اين‬
‫دو ركعت نماز ‪ -‬كه سبب آمرزش گناهان است ‪ -‬آمده‬
‫است ‪ ،‬خلصۀ آن روايت ها را قرار ذيل بيان مينمايم ‪:‬‬
‫‪ " -1‬ما من أحد يتوضأ فيحسن الوضوء "‪ .‬يعنى ‪{:‬‬
‫هركه وضو كند ‪ ،‬پس وضوى خود را بشكل كامل وخوب‬
‫ادا نمايد‪ - .‬زيرا خطاها از اعضاى شسته شده با همراى‬
‫آب ويا آخرين قطرۀ آب مى ريزد ‪.-‬‬
‫)‪(1‬‬
‫واز خوبى وكمال وضو اينست كه پيش از شروع در آن‬

‫" بسم الله " گفته شود ‪ ،‬وبعد از انتها اذكار وارد شده‬
‫را خوانده شود ‪ ،‬كه آن اذكار قرار ذيل است ‪:‬‬
‫* " أشهد أن ل إله إل الله وحده ل شريك له ‪،‬‬
‫وأشهد أن محمدا ً عبده ورسوله"‬
‫)‪(2‬‬
‫) معنى ‪ :‬گواهى ميدهم كه نيست معبود بر حق مگر الله‬

‫‪ ‬كه يكتا ول شريک است ‪ ،‬وگواهى ميدهم كه محمد ‪‬‬
‫بنده وفرستادۀ او تعالى است (‬
‫* " اللهم اجعلني من التوابين واجعلني من‬
‫المتطهرين " ‪ ) .‬معنى ‪ :‬الهى مرا از توبه كنندگان‬ ‫)‪(3‬‬
‫بگردان ‪ ،‬ونيز از كسانى بگردان كه هميشه پاک وپاكيزه‬

‫اند(‬
‫* " سبحانك اللهم وبحمدك أشهد أل إله إل أنت‬
‫أستغفرك وأتوب إليك " ‪.‬‬
‫)‪(4‬‬
‫)معنى ‪ :‬خداوندا! پاكى ترا بيان ميكنم ‪ ،‬وترا ستايش مى‬

‫نمايم ‪ ،‬گواهى ميدهم كه بجز تو ديگر معبود برحق‬
‫نيست ‪ ،‬از تو طلب مغفرت ميكنم ‪ ،‬وبسوى تو توبه‬
‫مينمايم (‬
‫وبراى هريک ازين اذكار كه بعد از وضو گفته‬
‫ميشود اجر بزرگى ثابت شده است ‪.‬‬
‫‪ ((1‬این فضيلت در صحيح امام مسلم از حدیث ابو هریره ‪ ‬کتاب الطهارة باب خروج الخطایا مع الماء برقم )‬
‫‪ (576‬ثابت است‪ » .‬مترجم«‬
‫‪ ((2‬روایت امام مسلم ‪ :‬كتاب الطهارة باب الذكر المستحب عقب الوضوء ‪ .‬شماره حدیث )‪ 552‬و ‪» .(553‬مترجم«‬
‫‪ ((3‬روایت امام ترمذى رقم حدیث )‪ (55‬نگاه صحيح سنن الترمذی رقم )‪ » . (48‬مترجم «‪.‬‬
‫‪ ((4‬روایت امام نسائى در كتاب » عمل اليوم والليلة « صـ ‪ .173‬نگاه ‪ :‬ارواء الغليل ‪1/135‬و ‪» .2/94‬مترجم«‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫وليکن ‪!!...‬‬
‫‪ " -2‬يقوم فيصلي ركعتين "‪ .‬يعنى ‪ :‬برخيزد ودو‬
‫ركعت نماز ادا نمايد ‪.‬‬
‫‪ " -3‬ل يسهو فيهما "‪ .‬يعنى ‪ :‬در آن دو ركعت نماز‬
‫خويش سهو نكند ‪.‬‬
‫دث فيهـمـا نفسه " ‪ .‬يعنى ‪ :‬در آن دو‬ ‫‪ " -4‬ل يح ّ‬
‫ركعت بـا نفس خـود سخن نگـويد‪) .‬به اين معنى كه در‬
‫هوش وفكرش هر گونه سخنها رفت وآمد نكند ‪ ،‬صرف در‬
‫نماز خود فكر كند(‬
‫‪ " -5‬يحسن فيهن الذكر والخشوع "‪ .‬يعنى ‪ :‬آن نماز‬
‫را با ذكر وخشوع خوب ودرست ادا نمايد ‪.‬‬
‫‪ " -6‬ثم استغفر الله "‪ .‬يعنى ‪ :‬سپس از خداوند‬
‫آمرزش خواهد ‪.‬‬
‫)هرگاه اين اعمال مذکوره را بجا نمايد ( در نتيجه‬
‫برايش اين دو جايزه بخشيده ميشود ‪:‬‬
‫يكى ‪ " :‬غفر له ما تقدم من ذنبه "‪ .‬همه گناهان‬
‫گذشته اش آمرزيده مى شود ‪.‬‬
‫دوم ‪ " :‬وجبت له الجنة "‪ .‬دخول جنت برايش لزم‬

‫وحتمى مى گردد ‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫علوه ازين‪ ،‬از ديگر خوبيها وطاعتها نيز بسيار انجام‬

‫دادن مطلوب است‪.‬‬
‫نگاه كن حضرت عمر بن الخطاب ‪ ‬را ‪ ،‬هنگاميكه‬
‫احساس گناه كرد در گفت وگوى خود با جناب رسول خدا‬
‫‪ ‬در بارۀ صلح حديبيه _ بعد ازان گفت ‪ " :‬فعملت‬
‫لذلك أعمال ً "‪ .‬يعنى ‪ {:‬از براى پاک ساختن گناه خود‬
‫كارهای نيکى انجام دادم }‪.‬‬
‫ودرين مثال كه درين حديث صحيح وارد شده تأمل‬
‫نما ‪ ،‬كه آنحضرت ‪ ‬فرمودند ‪" :‬إن مثل الذي يعمل‬
‫السيئات ثم يعمل الحسنات كمثل رجل كانت‬
‫عليه درع ضيقة قد خنقته‪ ،‬ثم عمل حسنة‬
‫فانفكت حلقة ‪ ،‬ثم عمل أخرى فانفكت الخرى ‪،‬‬
‫حتى يخرج إلى الرض"‪.‬‬
‫)‪(2‬‬
‫‪ ((1‬نگاه ‪ :‬صحيح الترغيب والترهيب ‪.95 -1/94‬‬

‫‪ ((2‬روایت امام طبراني ‪ .‬نگاه ‪ :‬صحيح الجامع رقم )‪. (2192‬‬
‫‪3‬‬
‫يعنى ‪ {:‬مثال كسيكه عمل بد ميكند وسپس عمل نيک‬
‫ميكند ‪ ،‬مثال شخصى است كه بر تن او يک درع تنگى‬
‫)‪( 1‬‬
‫بوده ‪ ،‬كه از تنگى زياد آن شخص را خفه ساخته است ‪،‬‬

‫سپس آن شخص يک عمل نيک انجام داد ‪ ،‬به ذريعۀ آن‬
‫عمل يكى از حلقه هـاى آن درع وا گرديد ‪ ،‬باز يک عمل‬
‫نيک ديگری انجام داد ‪ ،‬تـوسط آن عمل يک حلقۀ ديگرى‬
‫ازان حلقه ها وا گرديد ‪ ،‬وبه همين ترتيب ازان درع رها‬
‫گرديده ‪ ،‬وبر زمين آزاد رفتار نمود }‪.‬‬
‫پس نيكيها شخص گنهگار را از زندان معصيت آزاد‬
‫نموده ‪ ،‬وبه عالم طاعت وسيع ميكشد ‪.‬‬
‫وهمۀ امور گذشته را برايت ‪ -‬برادر عزيزم ‪ -‬اين قصۀ‬
‫عبرتناک ملخص ميسازد ‪:‬‬
‫از حضرت عبد الله بن مسعود ‪ ‬روايت است كه‬
‫فرمودند‪ :‬شخصى نزد رسول خدا ‪ ‬آمده وگفت ‪ :‬يا‬
‫رسول الله ‪ !..‬من يک زنی را در يک باغ )تنها( يافتم ‪،‬‬
‫پس با آن زن هرچه توانستم كردم ‪ ،‬مگر با او جماع‬
‫نكردم ‪ ،‬او را بوسه كردم ‪ ،‬ودر آغوش خود گرفتم ‪ ،‬وغير‬
‫ازين ديگر چيزى نكردم ‪ ) ،‬وحال پيش شما آمدم ( هر چه‬
‫ميخواهيد حكم كنيد‪ .‬جناب پيغامبر خدا ‪ ‬او را هيچ‬
‫جوابی نگفت‪ .‬او پس بيرون رفت‪.‬‬
‫حضرت عمر ‪ ) ‬كه در مجلس حاضر بود( گفت ‪ :‬حقا‬
‫كه او را خداوند ‪ ‬ستر كرده بود ‪ ،‬اگر خود را ستر مى‬
‫نمود خوب ميشد‪.‬‬
‫ودر اثناى برامدن آن شخص رسول خدا ‪ ‬او را ‪-‬‬
‫هرسو كه ميرفت ‪ -‬با چشم مباركشان نگاه ميكردند ‪،‬‬
‫سپس فرمودند ‪ ":‬ردوه علي "‪ .‬يعنى ‪ :‬آن شخص را‬
‫پـيش من برگردانيد ‪ .‬اورا بخدمت آنحضرت ‪‬‬
‫بازگرداندند ‪ ،‬جنابشان بر او اين آيت مباركه را تلوت‬
‫نمودند ‪  :‬وأقم الصلة طرفي النهار وزلفا ً من‬
‫الليل إن الحسنات يذهبن السيئات ذلك ذكرى‬
‫للذاكرين ‪ » ‬سورۀ هود آيت ‪ . «114 :‬ترجمه ‪ {:‬وبر پا كن‬
‫نماز را در دو طرف روز وساعتى چند از شب ‪ ،‬خوبيها‬
‫واقعا ً بديهارا محو وپاک ميسازند ‪ ،‬اين فرمان پندى است‬
‫پند پذيران را }‪.‬‬
‫‪ ((1‬درع ‪ :‬زره ‪ ،‬جامه جنگ که از حلقه ها یا تکه های آهن درست کنند ‪ .‬نگاه ‪ :‬فرهنگ عميد ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫وليکن ‪!!...‬‬
‫حضرت معاذ ‪ - ‬ودر روايتى ‪ :‬حضرت عمر‪ - ‬گفت‬
‫‪ :‬يا رسول الله! اين حكم تنها براى اين شحص است؟ يا‬
‫براى همۀ مردم؟ فرمودند‪ :‬بلكه براى همۀ مردم است ‪.‬‬
‫)‪(2‬‬
‫‪ ((2‬روایت امام مسلم ‪ .‬مترجم ميگوید ‪ :‬حدیث مذکور را امام بخاری در صحيح خود بشماره )‪ (526‬و)‪, (4687‬‬
‫وامام مسلم در صحيح خود کتاب توبه باب قوله تعالى ‪  :‬وأقم الصلة طرفي النهار وزلفًا من الليل إن الحسنات‬
‫یذهبن السيئات ذلك ذكرى للذاكرین ‪ ، ‬وامام ترمذى در سنن خود به شماره )‪ ، (3113‬وامام ابن ماجه به شماره‬
‫)‪ (1398‬و)‪ (4254‬روایت نمودند‪ ،‬ولى الفاظ ایشان با لفظ مؤلف موافق نيست ‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫مردمان بد هميشه در دنبال من اند ومرا‬

‫مى رانند‬
‫وشايد بگوئى ‪ :‬من ميخواهم توبه كنم ‪ ،‬وليكن مردمان‬
‫بدكاران از همنشينان قديمم هميشه ودر هرجا در دنبال‬
‫من اند ومرا مى رانند ‪ ،‬وبمجرد اينكه در حالم كدام‬
‫تغييرى را مشاهده نمايند بر من حملۀ پراگنده وطولنى‬
‫خواهند كرد ‪ ،‬ومن در مقابل آنها احساس كمزورى‬
‫ميكنم ‪ ،‬پس من چه چاره كنم ‪..‬؟!‬
‫در جواب میگوئيم ‪ :‬صبر كن ‪ ،‬که اينست سنت خداوند‬
‫ن مخلصانش ‪ ،‬تا به ذريعۀ اين‬ ‫‪ ‬در ابتل وامتحان بندگا ِ‬
‫ابتل وامتحان راستگويان را از دروغگويان ظاهر سازد ‪،‬‬
‫وتا پليدى را از پاكى جدا گرداند ‪.‬‬
‫وماداميكه قدم خود را در اول راه نهاده اى پس بايد‬
‫محكم باشى ‪ ،‬واين مردم ايشانند شيطانهاى جن وانس ‪،‬‬
‫كه بايكديگر در حق تو وسوسه ميكنند ‪ ،‬تا تورا بر حــال‬
‫قديمت و بر معصيت اولت بازگردانند‪ ،‬پس هرگز ايشان‬
‫را اطاعت نكن ‪.‬‬
‫البته آنها در بدايت برايت ميگويند كه ‪ :‬اين راه كه‬
‫براى خود اختيار نموده اى يک ديوانگى وسبک عقلى است‬
‫كه زود از تو زايل خواهد شد ‪ ،‬واين يک حالت تنگدلى‬
‫وضيقيت است كه برايت پيدا شده وپس گم ميشود ‪.‬‬
‫وجاى تعجب است كه يكى ازين مردم براى رفيق خود‬
‫‪ -‬كه نو در بدايت راه توبه بوده‪ -‬ميگويد‪ :‬خيريت است ؟!‬
‫ترا كدام بدى نرسيده باشد ؟!‬
‫ونيز از عجايب اينكه ‪ :‬يكى از زنان كه با يک جوان از‬
‫طريق تليفون علقه يافته بود ‪ ،‬باز بعد از چند مدت‬
‫خداوند آن جوان را هدايت داده ‪ ،‬واو راه توبه را اختيار‬
‫نمود _ آن زن به او تليفون كرد ‪ ،‬واو تليفون را در روى‬
‫وى بند نمود ؛ زيرا او توبه نموده وديگر ازين زيادتر گناه‬
‫نمى خواهد ‪ ،‬آن زن بعد از مدتى بار ديگر به او تليفون‬
‫كرده وگفت ‪ :‬شايد حال وسواس از تو دور شده‬
‫باشد ‪ ) !!..‬توبه را وسواس مينامد‪( !!..‬‬
‫وخداوند ‪ ‬ميفرمايد كه ‪  :‬قل أعوذ برب الناس‬
‫* ملك الناس * إله الناس * من شر الوسواس‬
‫‪4‬‬
‫وليکن ‪!!...‬‬
‫الخناس * الذي يوسوس في صدور الناس * من‬
‫الجنة والناس ‪‬‬
‫ترجمه ‪ {:‬بگو پناه ميگيرم به پروردگار مردمان ‪.‬‬
‫پادشاه مردمان ‪ .‬معبود بر حق مردمان‪ .‬از شر وبدى‬
‫وسوسه كننده )در هنگام غفلت( دور شونده )در هنگام‬
‫ذكر خداوند( ‪ .‬آنكه وسوسه مى افگند در سينه هاى‬
‫مردمان ‪ .‬از شيطانهاى جن وانس }‪.‬‬
‫پس ) برادر مسلمانم ( كى ليق اطاعت تو است ؟‬
‫پروردگارت يا همنشينانت ؟‬
‫وبايد خوب بدانى كه رفيقان وهمنشينان بد هميشه ودر‬
‫هرجا كه باشى در پی وطلب تو ميباشند ‪ ،‬وسعى‬
‫وكوشش ميكنند تا ترا بسوى راه گمراهى وتباهى به هر‬
‫وسيله اى كه ممكن است بازگردانند‪.‬‬
‫يک جوان بعد از توبه كردنش برايم قصه ميكند كه او‬
‫قبل ً با يک دختر بد علقه داشته‪ ،‬وبعد ازينكه توبه نموده‬
‫هرسو كه ميرفت آن دختر موتروان خود را امر ميكرد كه‬
‫از دنبال او برود ‪ ،‬حتى هنگام مسجد رفتن از پی او با‬
‫موتر خود رفته ‪ ،‬وبا او از كلكين موتر سخن ميزد‪ .‬البته‬
‫در چنين حالت ‪ ‬يثبت الله الذين آمنوا بالقول‬
‫الثابت في الحياة وفي الخرة ‪ » ‬سورۀ إبراهيم آيت ‪:‬‬
‫‪ «27‬ترجمه ‪ {:‬ثابت میگرداند خدا آنانى را كه ايمان‬
‫آوردند بگفتن سخن درست در زندگانى دنيا ودر آخرت }‪.‬‬
‫اين مردمان بد كوشش مى نمايند كه ترا به روزهاى‬
‫گذشته ات ياد آور سازند‪ ،‬وگناهان سابقه را برايت مزين‬
‫وآراسته سازند‪ ،‬به هر طريقه اى كه ممكن است ‪،‬‬
‫بطريقۀ ياد آورى ‪ ..‬بطريقۀ عذر وزارى ‪ ..‬بطريقۀ عكس ها‬
‫‪ ..‬بطريقۀ خطها ونامه ها ‪.‬‬
‫پس هرگز آنها را اطاعت نكن ‪ ،‬وبا حذر باش كه ترا‬
‫گمراه نكنند ‪ ،‬ودرينجا در ياد داشته باش قصۀ صحابى‬
‫جليل حضرت كعب بن مالک ‪ ‬را ‪ ،‬هنگاميكه رسول‬
‫كريم ‪ ‬همۀ صحابه را امر فرمود كه با حضرت كعب‬
‫علقۀ خويش را قطع كنند ‪ ،‬زيرا او از غزوۀ تبوک تخّلف‬
‫نموده ‪ ،‬تا خداوند توبۀ او را قبول فرموده ‪ ،‬ودر شأن او‬
‫آيت نازل كند ‪ ) ،‬واين مقاطعه تا پنجاه روز ادامه داد ‪،‬‬
‫وحضرت كعب ‪ ‬بسبب آن بسيار بتنگ آمدند ‪ ،‬تا اندازه‬
‫اى كه زمين با پـهناوريش براى وى تنگ شد ( درين حالت‬
‫‪3‬‬
‫سان" بعنوان او یک نامه اى فرستاده‬ ‫بود كه پادشاه "غ ّ‬
‫ودران نامه چنين عرض نموده كه ‪ :‬اما بعد ‪ ..‬براى ما خبر‬
‫رسيده كه يار تو )محمد ‪ ( ‬به تو جفا نموده است ‪،‬‬
‫وخداوند ترا خوار نگذاشته وضایع نخواهد كرد ‪ ،‬پس به‬
‫پيش ما بيا ‪ ،‬ما ترا كمک كرده واز تو قدردانى خواهيم‬
‫كرد ‪.‬‬
‫اين پادشاه كافر ميخواهد كه اين بندۀ مومن را بطرف‬
‫خود جلب نمايد ‪) ،‬وباين چنين سخنان شيرين او را دلجوى‬
‫كند( ‪ ،‬تا از مدينه )سر زمين اسلم( بر آمده ‪ ،‬و به سر‬
‫زمين كفر رفته ضايع گردد ‪.‬‬
‫موقف اين صحابى جليل ازين نامه چه بود ؟‬
‫حضرت كعب ‪ ‬ميفرمايد ‪ :‬چون نامه را خواندم با‬
‫خود گفتم ‪ :‬اين نيز از ابتل وامتحان است ‪) ،‬خداوند مرا‬
‫آزمايش ميكند كه آيا در توبۀ خود راست ومحكمم يا نى؟(‬
‫پس آن نامه را گرفته قصد تنور شدم ‪ ،‬واو را در تنور‬
‫انداخته سوزانيدم ‪.‬‬
‫پس تو نيز ‪ -‬اى بندۀ مسلمان ! مرد باشى يا زن ‪ -‬بايد‬
‫چنين نمائى ‪ ،‬هر نامه اى كه برايت از طرف اهل سوء‬
‫فرستاده ميشود ‪ ،‬آنرا گرفته )بلب تنور برده( بسوزانش‪،‬‬
‫تا كه خاكستر گردد ‪ ،‬وهنگاميكه او را مى سوزاندى آتش‬
‫دوزخ را در ياد داشته باش ‪ ) ،‬كه اگر تو امروز آن نامه را‬
‫نسوزانى ‪ ،‬شايد فردا روز قيامت خودت بسبب آن در‬
‫آتش دوزخ بسوزى( ‪ ‬فاصبر إن وعد الله حق ول‬
‫يستخفنك الذين ل يوقنون ‪» ‬سورۀ روم آيت اخير« ‪.‬‬
‫ترجمه ‪ {:‬پس صبر كن بر اذيت ايشان ‪ ،‬ويقين دار كه‬
‫وعدۀ خداوند حق است ‪ ،‬وسبكسار نكنند ترا كسانيكه‬
‫)‪(1‬‬
‫يقين نمى آورند }‪.‬‬
‫‪ ((1‬سبکسار ‪ :‬سبک سر ‪ ،‬سبک عقل ‪ ،‬کم ِ‬

‫خَرد ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫وليکن ‪!!...‬‬
‫آنها مرا تهديد ميكنند‬

‫وشايد بگوئى ‪ :‬من ميخواهم توبه كنم ‪ ،‬وليكن ياران‬
‫ورفيقان پـيشينم مرا تهديد ميكنند‪ ،‬مرا ميترسانند ‪،‬‬
‫ميگويند كه فضايح ‪ ،‬عيبها ‪ ،‬ورسوائى هايت را ميان مردم‬
‫اعلن ميكنيم ‪ ،‬اسرار وكارهـاى پنهـانت را براى همه‬
‫افـشا مى نمـائيم‪ .‬نزد آنهـا عكس هـا ووثيـقه هـا وجود‬
‫دارد ‪ ،‬من از افشا نمـودن آن بر سمعت وآبـرويم خـوار‬
‫ميخـورم ‪ !!..‬مـن ميترسم ‪!!..‬‬
‫در جواب ميگوئيم ‪ :‬با دوستان وفرمانبرداران شيطان‬
‫جهاد كن ‪ ،‬وازيشان نه ترس ‪ ،‬كه مكر وحيلۀ شيطان‬
‫سست وبى قوت است ‪ ،‬واين تنگيرى وفشار آورى‬
‫مددكاران ابليس است ‪ ،‬كه همه يكجا شده بر تو فشار‬
‫مى آورند ‪ ،‬باز مدت اندكى را دربر ناگرفته بزودى ‪ -‬پيش‬
‫صبر مومن وثبات ومحكم بودن او ‪ -‬تيت وپاشان‬
‫ميگردند ‪.‬‬
‫وبدان كه هرگاه سخن آنها را باور نمودى ‪ ،‬وبا آنها‬
‫سستروى كردى ‪ ،‬بر سرت زيادتر اثباتها خواهند گرفت ‪،‬‬
‫پس اول وآخر خودت خسارت مى بينى ‪ ،‬وليكن ايشان را‬
‫اطاعت نكن ‪ ،‬وبرعليه شان از خداوند كمک ويارى خواه ‪،‬‬
‫وبگو ‪ " :‬حسبي الله ونعم الوكيل " وجناب پيغامبر‬
‫)‪(1‬‬
‫خدا ‪ ‬هرگاه از كدام قومى خوار ميخوردند اين دعا را‬

‫ميگفتند ‪ ":‬اللهم إنا نجعلك في نحورهم ‪ ،‬ونعوذ‬
‫بك من شرورهم "‪.‬‬ ‫)‪(2‬‬
‫يعنى ‪ {:‬خدايا ! ما ترا در برابر دشمنان خویش قرار مى‬

‫دهيم ‪ ،‬واز شرارت وبدى هـاى‬
‫آنها به تو پناه مى بريم }‪.‬‬
‫درست است كه مـوقف بسـيـار سخت است ‪ ،‬وآن‬
‫زنى بيـچـاره اى كه تــوبـه نمـوده يـار بدش به او تليفون‬
‫كرده واو را تهديد نموده برايش ميگويد‪ :‬آوازها وسخنانت‬
‫را ثبت نموده ام ‪ ،‬ونزدم عكسهايت وجود دارد‪ ،‬وهرگاه با‬
‫من برامدن را قبول نکنی ترا پيش اهل وفاميلت رسوا‬
‫مى سازم !!‬
‫‪ ((1‬معنی ‪ :‬بس است مرا خدا یاری دهنده وکفایت کننده ‪ ،‬وخداوند چه خوب کار گذاریست ‪» .‬مترجم « ‪.‬‬
‫‪ ((2‬روایت امام احمد وابو داود ‪ .‬نگاه ‪ :‬صحيح الجامع رقم )‪. (4582‬‬
‫‪3‬‬
‫درست است كه اين زنى بيچاره در موقفى قرار دارد كه‬
‫كسى او را برآن موقف حسد نكند !‬
‫)‪( 1‬‬
‫ونگاه كن بسوى مردان وزنان بيت وغزل خوانان و‬

‫ممثلين وممثلتى كه توبه كرده اند ‪ ،‬ببين كه پيروان‬
‫شيطان با آنها چگونه جنگ ها ميكنند؟ بدترين بيتها‬
‫وفيلمهاى ايشان را در بازارها پائين ميسازند )براى چه ؟(‬
‫براى فشارآورى ‪ ،‬وحرب نفسى با ايشان ‪.‬‬
‫وليكن خداوند با متقيان وبا توبه كنندگان است ‪ ،‬واو‬
‫است دوست وكارساز مومنان‪ ،‬وايشان را هرگز بى كمک‬
‫وبى نصرت نميگذارد ‪ ،‬واز يارى دادن ايشان دست بر‬
‫نمى دارد‪ ،‬وهيچ بنده اى نيست كه بخداوند ‪ ‬پناه برده‬
‫باشد‪ ،‬باز نا اميد شده باشد ‪ ،‬وبدان كه با هر سختى‬
‫آسانى است ‪ ،‬وبعد از هر تنگی گشادگی است ‪.‬‬
‫وبخدمت تو ‪ -‬برادر توبه گذارم ‪ -‬اين قصۀ مؤثر را‬
‫بحيث نمونه ودليل روشن بر آنچه ياد نمودم تقديم ميدارم‬
‫‪:‬‬
‫آن قصه‪ ،‬قصۀ صحابى جليل مرثد بن ابى مرثد‬
‫غنوى است ‪ ،‬آن مرد فداكار كه مسلمانان ضعيفان‬
‫وبيچارگان را از مكۀ مكرمه بمدينۀ منوره بطور پنهان مى‬
‫گريزانيد ‪.‬‬
‫ودر مكۀ مكرمه يک زن بغى بود كه او را " عناق "‬
‫)‪(2‬‬
‫مى ناميدند ‪ ) ،‬پيش از اسلم ( آن زن با مرثد يار ورفيق‬

‫بوده ‪ ،‬روزى مرثد كسى را وعده داده بود كه او را از‬
‫مكۀ مكرمه گريزانيده بمدينۀ منوره مى برد‪ .‬حضرت‬
‫مرثد ميگويد ‪ :‬پس بمكه آمدم ‪ ،‬تا كه به سایۀ يک ديوارى‬
‫از ديوارهاى مكه رسيدم ‪ ،‬در شب مهتاب روشن ‪ ،‬بود كه‬
‫ر‬
‫" عناق " درآنجا پيدا شد ‪ ،‬وسياهى سايه ام را در ب ِ‬
‫ديوار ديد‪ ،‬وهنگاميكه بمن نزديک شد مرا شناخت ‪،‬‬
‫وگفت ‪ :‬تو مرثدى ؟‪ .‬گفتم ‪ :‬بلى مرثدم‪ .‬گفت ‪ :‬خوش‬
‫آمدى ‪ ،‬در جاى خودت آمدى ‪ ،‬بفرما امشب جاى ما‬
‫خواب كن‪ .‬گفتم ‪ :‬اى عناق! خداوند ‪ ‬زنا را حرام‬
‫گردانيده است‪ .‬چون اين سخن را از من شنيد فرياد كرد‪:‬‬
‫‪ ((1‬ليکن باید دانست که بغير از توبه کردن کدام راه خلص نيست ‪ ،‬وبه فشار آوری ایشان سر ماندن تباهی دنيا‬
‫وآخرت را در پی دارد ‪ ،‬وهرگاه خداوند ‪ ‬از بنده اش عزم محکم وتوبه راستين را بداند حتمًا او را نگه ميدارد ‪،‬‬
‫واز او دفاع ميکند ‪ ‬إن ال یدافع عن الذین آمنوا ‪ ، ‬وعيبهای او را ستر ميکند ‪ ،‬وکدام دشمن خدا ميتواند که‬
‫پرده ویرا بدراند ؟ ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬
‫‪ ((2‬بغی ‪ :‬زانيه ‪ ،‬فاحشه ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫وليکن ‪!!...‬‬
‫اى باشندگان خيمه ها اينست آن مردى كه اسيران شمارا‬
‫هردم مى گريزاند‪ !.‬همين بود كه هشت نفر ازيشان در‬
‫طلب من برآمدند‪ ،‬من ازيشان فرار نموده ‪ ،‬وخود را در‬
‫كوۀ " خندمه " زدم ‪ ،‬ودر يک غار ويا كهفى دران كوه‬ ‫)‪(1‬‬
‫درامده پناه گرفتم‪ ،‬آنها از پی من آمده‪ ،‬وبمن خيلى‬

‫نزديک شدند‪ ،‬اندازه اى كه بر بالى سرم ايستاد شدند ‪،‬‬
‫ولى خداوند ‪ ‬چشمان شان را كور ساخت‪ ،‬پس مرا‬
‫نديدند ‪ ،‬وازآنجا بازگشتند ‪ ،‬ومن به پيش آن مرد كه با او‬
‫وعده دار بودم بازگشتم‪ ،‬واو را بار كرده گريزانيدم‪ ،‬واو‬
‫يک انسان خيلى گران و وزين بوده ‪ ،‬تا به يک منطقه اى‬
‫رسيـديم كـه "اذخر" نام داشتـه ‪ ،‬آنجـا قيدهـا‬
‫وزنجـيرهـاى او را وا نمـودم ‪ ،‬وبـار ديگر او را‬
‫ازآنجا برداشته تا مدين ۀ منوره آوردم ‪ ،‬ومرا تا آنجا‬
‫خيلى مانده ساخت ‪.‬‬
‫پس از رسيدن بخدمت رسول الله ‪ ‬آمده وبرايش‬
‫گفتم ‪ :‬يا رسول الله! آيا " عناق " را به نكاح بگيرم؟‬
‫سوال خود را دو بار تكرار نمودم ‪ ،‬ولى پـيغامبر خدا ‪‬‬
‫در هر دو بار سكـوت را اخـتـيـار نمـودند ‪ ،‬وهيچ جـوابم را‬
‫ندادنـد ‪ ،‬تــا اين آيت مبــاركـه نـازل گرديد‪ :‬الزاني ل‬
‫ينكح إل زانية أو مشركة ‪ ،‬والزانية ل ينكحها إل‬
‫زان أو مشرك وحرم ذلك على المؤمنين‪ » ‬سورۀ‬ ‫)‪(2‬‬
‫نور آيت‪«3 :‬‬

‫ن زنا كار ويا‬ ‫ترجمه ‪ {:‬مردِ زنا كار نكاح نميكند مگر ز ِ‬
‫ن زنا كار را بنكاح نمى گيرد مگر مردِ زنا‬ ‫مشرک را ‪ ،‬وز ِ‬
‫كار ويا مشرک ‪ ،‬واين كار بر مومنان حرام گردانيده شده‬
‫}‪.‬‬
‫پس پيغامبر خدا ‪ ‬برايم فرمودند‪ :‬اى مرثد! مردِ زنا‬
‫ن زنا‬‫ن زنا كار ويا مشرک را‪ ،‬وز ِ‬‫كار نكاح نميكند مگر ز ِ‬
‫كار را بنكاح نمى گيرد مگر مرد ِ زنا كار ويا مشرک ؛ ازين‬
‫نگاه تو آن زن را بنكاح نگير ‪.‬‬
‫)‪(3‬‬
‫آيا ديدی كه خداوند ‪ ‬چطور از مومنان دفاع ميكند؟‬

‫وچگونه با بندگان نيكوكارانش ميباشد؟‬
‫ل مکه مکرمه ‪.‬‬ ‫‪ ((1‬خندمه ‪ :‬کوه معروفى است در کنار یکی از راه های دخو ِ‬
‫‪ ((2‬آیت را تا اینجا ذکر نموده ‪ ،‬ولى من آنرا از برای اتمام معنی تا آخر یاد نمودم ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬
‫‪ ((3‬نگاه ‪ :‬صحيح سنن الترمذی ‪.3/80‬‬
‫‪3‬‬
‫واگر قضيه را بر بدترين احتمالتش بگيريم ‪ ،‬وبگوئيم‬
‫كه آنچه ازو مى ترسيدى واقع شد ‪ ،‬بعض عيبها ويا بديها‬
‫ن تو را آنها براى مردم اعلن وافشا كردند‬ ‫ويا كارهاى پنها ِ‬
‫‪ ،‬وقضيه بتوضيح كردن احتياج داشت _ پس ) هيچ ُنقصى‬
‫ندارد ‪ ،‬به دهن پر وصراحت كامل ( موقف خود را براى‬
‫ديگران بيان نما ‪ ،‬وبگو ‪ :‬بلى ‪ ..‬من قبل ً گنهگار بودم ‪،‬‬
‫وبعدا ً بسوى خداوند توبه نمودم ‪ ،‬پس شما چه‬
‫ميخواهيد؟!‬ ‫)‪( 1‬‬
‫وبايد همۀ ما بدانيم كه رسوائى بزرگ وحقيقى آن‬

‫رسوائى است كه در روز قيامت پيش خداوند جليل ‪‬‬
‫ميباشد ‪ ،‬آن روز رسوائى بزرگ نه پيش صد يا دو صد نفر‬
‫‪ ،‬ونه پيش يک هزار ويا دو هزار نفر ‪ ،‬بلكه در حضور‬
‫گواهان ‪ ،‬پيش همۀ خليق ‪ ،‬از ملئكه وجن وانس ‪ ،‬شروع‬
‫از آدم ‪ ‬تا آخرين كسيكه درين دنيا زندگی كرده است _‬
‫ميباشد‪.‬‬
‫بيا دعاى ابراهيم ‪ ‬را بشنو كه چه میگويد ‪  :‬ول‬
‫تخزني يوم يبعثون * يوم ل ينفع مال ول بنون *‬
‫إل من أتى الله بقلب سليم ‪ » ‬سورۀ شعراء آيت ‪-87 :‬‬
‫‪«89‬‬
‫ترجمه ‪ {:‬خدايا ! مرا رسوا نكن در روزيكه مردمان از‬
‫قبرهاى خويش كشيده ميشوند‪ .‬روزيكه دران نه مال ونه‬
‫فرزندان سود وفايده رسانند‪ .‬مگر كسى را كه پيش‬
‫پروردگار خود بدل سالم از گناه بيايد }‪.‬‬
‫ودر وقتهاى سختى ومشكلت وترس از رسوائى _ خود‬
‫را بدعاهاى نبوى تحصين كن‪ ،‬و بگو ‪:‬‬
‫" اللهم استر عوراتنا ‪ ،‬وآمن روعاتنا "‬ ‫•‬
‫ترجمه ‪ {:‬خدايا ! عورتها وعيب هايم را ستر نما ‪،‬‬
‫وترس ولرزم را آرام ساز }‪.‬‬
‫" اللهم اجعل ثأرنا على من ظلمنا ‪،‬‬ ‫•‬
‫وانصرنا على من بغى علينا "‬
‫‪ ((1‬وترا درین کار پيروی نيک است به موسی ‪ ‬هنگاميکه فرعون برایش گفت ‪  :‬وفعلت فعلتك التي فعلت‬
‫وأنت من الکافرین‪ ‬ترجمه ‪}:‬وآن کردی خود را انجام داده ای وتو از نا سپاسانی{‪ .‬فرعون ميخواهد که حضرت‬
‫موسی ‪ ‬را بر گناه گذشته اش ‪ -‬که مرد قبطی را بقتل رسانيده بود ‪ -‬ملمت وسرزنش کند ‪ ،‬ولی موسی ‪‬‬
‫ت مومن برایش گفت ‪  :‬فعلتها إذًا وأنا من الضالين * ففرت منکم لما خفتکم فوهب‬
‫بدهن پر وصراحت کامل وثبا ِ‬
‫لي ربي حکمًا وجعلني من المرسلين ‪ ‬ترجمه ‪}:‬بلی من آن کردی خود را آنگاه انجام داده بودم ‪ ،‬ومن از گمراهان‬
‫بودم‪ .‬بعد ازان ترس از عقوبت شما فرار نمودم ‪ ،‬پس پروردگارم مرا علم وحکمت بخشيد ومرا از پيغمبران خود‬
‫گردانيد{‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫وليکن ‪!!...‬‬
‫ترجمه ‪{:‬خداوندا ! براى ما ازكسانيكه ما را ظلم‬
‫كرده اند انتقام گير‪ ،‬وما را بر كسانيكه سرِ ما بغاوت‬
‫وسركشى كرده اند نصرت ده }‪.‬‬
‫" اللهم ل تشمت بنا العداء ول‬ ‫•‬
‫الحاسدين " ترجمه ‪{:‬خدايا ! دشمنان وحاسدان‬
‫را ‪ -‬بسبب اهانت ورسوائى ما ‪ -‬شادمان نگردان }‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫گناهانم زندگانى ام را تلخ وناخوش ساخته‬

‫است‬
‫وشايد بگوئى ‪ :‬من گناهان زياد وگوناگونى را مرتكب‬
‫شده بودم ‪ ،‬وحال بسوى پروردگارم توبه نمودم ‪ ،‬وليكن‬
‫بازهم درد آن گناهان پی مرا نگذاشته است‪ ،‬وهرگاه‬
‫كارهاى گذشتۀ خويش را ياد كنم برمن زندگانى ام را تلخ‬
‫ميسازد‪ ،‬وخوابگاهم را نا آرام ‪ ،‬وشبم را بى خواب ‪،‬‬
‫وراحتم را دور ميسازد ‪ ،‬پس راه راحت وآرام شدنم‬
‫چيست ؟‬
‫برايت ميگويم ‪ :‬اى برادر مسلمانم! اين احساسها‬
‫نشانه هاى توبۀ راست ودرست است ‪ ،‬واين عين ندامت‬
‫وپشيمانى است ‪ ،‬وپشيمانى از گناهان گذشته در ذات‬
‫خود توبه است ‪ ،‬پس بسوى گناهان گذشتۀ خود بچشم‬
‫اميد نگاه كن ‪ ،‬اميد آنكه خداوند رحيم آن گناهان را‬
‫بيامرزد ‪ ،‬واز رحمت وسيع خداوند ‪ ‬نا اميد نباش ‪ ،‬كه‬
‫خداى تعالى ميفرمايد ‪  :‬ومن يقنط من رحمة ربه‬
‫إل الضالون ‪ » ‬سورۀ حجر آيت ‪.« 56‬‬
‫ترجمه ‪ {:‬وكيست كه نا اميد شود از رحمت پروردگار‬
‫خود مگر گمراهان }‪.‬‬
‫ن‬
‫ِ‬ ‫گناها‬ ‫بزرگترين‬ ‫‪:‬‬ ‫ميفرمايد‬ ‫‪‬‬ ‫مسعود‬ ‫وحضرت ابن‬
‫بزرگ عبارت اند از ‪ :‬شرک آورى با خداوند ‪ ، ‬ودر امان‬
‫بودن از مكر خداوند ‪ ، ‬ونا اميد بودن از رحمت خداوند‬ ‫)‪(1‬‬
‫‪ ، ‬ودر روزگار عسرت وتنگی از كمک ويارى خداوند‬

‫مايوس شدن ‪.‬‬ ‫)‪(2‬‬
‫وبندۀ مومن بايد هميشه ميان ترس واميد بسوى الله‬

‫‪ ‬راه برود ‪ ،‬وگاه در بعض اوقات يکی ازين دو حالت را‬
‫بر ديگر ‪ -‬نظر بحاجت انسان ‪ -‬غالب تر گردانیده ميشود ‪،‬‬
‫پس هنگاميكه در گناه واقع ميشود جانب خوف وترس را‬
‫غالب تر بسازد؛ تا او را باعث شود كه توبه كند ‪ ،‬وچون‬
‫توبه كرد جانب رجا واميد را غالب تر ساخته ‪ ،‬واز خداوند‬
‫عفو وبخشش بخواهد ‪.‬‬
‫‪ ((1‬یعنی ‪ :‬ناگاه گرفتن خداوند ‪ ‬مر بنده خود را ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬

‫‪ ((2‬این اثر را امام عبد الرزاق روایت نموده ‪ ،‬وامام هيثمی وامام ابن کثير هردو اسناد آن را صحيح شمردند ‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫وليکن ‪!!...‬‬
‫آيا بر من لزم است كه اعتراف كنم ؟!‬

‫پرسنده اى بآواز غمگين واندوهناک پرسيده ميگويد‪:‬‬
‫من ميخواهم توبه كنم ‪ ،‬وليكن آيا بر من لزم است كه‬
‫رفته وبآنچه گناه كرده ام اعتراف واقرار كنم ؟!‬
‫آيا از شروط قبول توبه همين است كه پيش قاضى‬
‫محكمه رفته به همه گناهانى كه مرتكب بودم اقرار‬
‫كنم ؟!‬
‫واز او بخواهم كه بر من عقوبت وجزاى شرعى را تطبيق‬
‫نمايد ؟!‬
‫وقصه هايكه پـيشتر خوانده ام در بارۀ توبه كردن ماعز‬
‫وزن غامديه ومردى كه زنى را در باغى بوسه نموده بود _‬
‫اين همه قصه ها چه معنى دارد ؟!‬
‫در جواب برايت ميگويم ‪ :‬برادر مسلمانم ‪ ..‬اتصال‬
‫وپيوستگی بنده به پروردگارِ خود ‪ ،‬بدون اينكه ميان‬
‫خويش وميان پروردگارش كدام كسى را وسيط ويا‬
‫ميانجى گرداند _ يكى از بزرگترين مزاياى دين اسلم‬
‫است ‪ ،‬دين يكتا پرستى كه خداى تعالى آن را براى ما‬
‫پسنديده وانتخاب نموده است ‪ ،‬ارشاد خداوندى است ‪:‬‬
‫‪ ‬وإذا سألك عبادي عني فإني قريب أجيب‬
‫دعوة الداع إذا دعان ‪» ‬سورۀ بقره آيت‪.«186 :‬‬
‫ترجمه ‪{:‬وچون ترا ‪ -‬اى پيامبر ‪ - ‬بندگانم از صفت‬
‫من ‪ ،‬ويا از معاملۀ من با ايشان در وقت دعا كردن‬
‫بپرسند ‪ ،‬پس برايشان بگو كه من به ايشان نزديكم ‪،‬‬
‫دعاى دعا كننده را وقتيكه مرا دعا ميكند مى شنوم وقبول‬
‫ميكنم }‪.‬‬
‫ن‬
‫واگر ما حقا بر اين ايمان باشيم كه توبه پذيرفتن از آ ِ‬
‫خدا است ‪ ،‬پس اعتراف نمودن نيز پيش او تعالى است ‪،‬‬
‫ودر دعاى " سيد الستغفار" اين جمله مذكور است كه‬
‫‪ ":‬أبوء لك بنعمتك علي ‪ ،‬وأبوء بذنبي "‪ .‬يعنى ‪:‬‬
‫بنعمتهاى گوناگونت قايلم ‪ ،‬وبگناهان خود اقرارم‪.‬‬
‫وما مسلمانان ‪ -‬الحمد لله ‪ -‬مثل مردم نصارى نيستيم‬
‫كه در توبۀ خويش محتاج ِقسيسى باشيم ‪ ،‬ويا چوكى‬
‫)‪(1‬‬
‫‪ ((1‬قسيس ‪ :‬پير ‪ ،‬سرکلن ‪ ،‬پيشوا ‪ ،‬مرد معتبر ودانا نزد مردم نصاری است ‪.‬‬
‫تنبيه ‪ :‬برخی از مردم بر این باور اند که شخص تایب باید پيش آن کسی که خود را " پير " ویا " مرشد " می‬
‫نامد‪ ،‬رفته دست پير نماید‪ ،‬ورنه توبۀ او قبول نخواهد بود‪ .‬البته این گمان آنها باطل وبی اساس ميباشد ‪ » .‬مترجم «‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫ن ريشخنديها‬ ‫اعتراف ‪ ،‬وقبالۀ غفران ‪ ،‬تا با آخر اركا ِ‬
‫ومسخره بازى آنها _ محتاج هيچ يكى ازين گونه خرافات‬
‫نيستيم ‪ ،‬بلكه الله تعالى ميفرمايد‪  :‬ألم يعلموا أن‬
‫الله هو يقبل التوبة عن عباده‪ » ‬سورۀ توبه آيت‪:‬‬
‫‪.«104‬‬
‫ترجمه ‪ {:‬آيا ندانسته اند كه الله ‪ ‬آن ذات اقدسى‬
‫است كه توبه را از بندگان خويش قبول ميفرمايد}‪.‬‬
‫يعنى ‪ :‬توبه را از بندگان خود مستقيما ً بدون هيچ گونه‬
‫وسيط مى پذيرد‪.‬‬
‫اما در بارۀ تطبيق نمودن حدود ) عقوبتهاى شرعى (‬
‫)‪(1‬‬
‫پس اگر قضيه به امام مسلمين ويا حاكم منطقه ويا‬

‫قاضى محكمه نه رسيده باشد _ هرگز لزم نيست كه بندۀ‬
‫گنهگار پيش ايشان رفته اقرار كند ؛ زيرا هر كه را الله ‪‬‬
‫ستر كرده باشد باكى ندارد كه او نيز خود را ستر كند ‪،‬‬
‫وبرايش كافى است كه در بين خود وبين الله ‪ ‬توبه‬
‫كند ‪.‬‬
‫ويكى از نامهاى بارى تعالى " الستـير " است ‪،‬‬
‫بمعناى ‪ :‬ستر كننده ‪ ،‬واو تعالى دوست دارد كه بر بندگان‬
‫خود ستر كند ‪.‬‬
‫اما آن صحابۀ كرام ) كه پيش رسول الله ‪ ‬آمده ‪ ،‬و‬
‫به گناه خويش اعتراف نمودند ‪ ،‬واز آنحضرت ‪ ‬خواستند‬
‫ط تطبيق نمودن عقوبات شرعى ازان‬ ‫كه ايشان را توس ِ‬
‫ن غامديه كه‬ ‫گناهان پاک سازد ( همچون ‪ :‬ماعز ‪ ،‬وز ِ‬
‫هريک زنا كرده بودند ‪ ،‬و مردى كه زنى را در باغى از‬
‫باغها بوسه نموده بود _ پس ايشان ‪ ‬كارى كردند كه بر‬
‫ايشان واجب ولزم نبود‪ ،‬بلكه آن كار از حرص زياد ايشان‬
‫بود براى پاک ساختن نفسهاى خويش ؛ بدليل اينكه‪ :‬هنگام‬
‫كه حضرت ماعز ‪ ‬وهمچنان آن زنی غامديه ‪ -‬رضى‬
‫الله عنها ‪ -‬نزد رسول الله ‪ ‬آمده ‪ ،‬واعتراف نمودند _‬
‫در ابتدا آنحضرت ‪ ‬ازيشان اعراض نمود ‪ ) ،‬تا باز‬
‫گرديده‪ ،‬خود را ستر نموده ‪ ،‬وتوبه نمايند ( ‪ ،‬وبه همين‬
‫صورت گفت حضرت عمر ‪ ‬براى آن مردى كه زنى را‬
‫بوسه كرده بود‪ " :‬حقا كه او را خداوند ‪ ‬ستر‬
‫كرده بود ‪ ،‬اگر خود را ستر مى نمود خوب ميشد‬
‫"‪ .‬و پيغامبر خدا ‪ ‬سخن وى را اقرار نمودند ‪.‬‬
‫‪ ((1‬مثل ‪ :‬کشتن قاتل ‪ ،‬سنگسار کردن زانی ‪ ،‬دست بریدن دزد ‪ ،‬وغيره ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫وليکن ‪!!...‬‬
‫بنـابر اين ‪ -‬مـاداميـكـه الله ‪ ‬او را سـتر وپـرده‬
‫كـرده است ‪ -‬بـر او لزم نيست کـه بـه محكمه رفته‬
‫واعترافهاى خود را بصورت رسمى ثبت كند‪ .‬وهمچنان‬
‫لزم نيست كه پيش امام مسجدى رفته واز او بخواهد كه‬
‫حد ّ خداوند ‪ ‬را بر وى تطبيق سازد ‪ ،‬ويا اينكه به يكى از‬
‫رفيقان خود كمک خواهد تا او را در داخل خانه دّره زنـد ‪،‬‬
‫چنانچه در ذهن هاى بعضى وارد ميگردد ‪.‬‬
‫وقتيكه سخن گذشته را دانستى برايت موقف بد‬
‫ت بعض جاهلن نسبت به بعض توبه كنندگان در مثل‬ ‫وزش ِ‬
‫اين قصه هويدا ميگردد ‪ ،‬كه خلصۀ آن را ذكر مى نمايم ‪:‬‬
‫شخص گنهگارى پيش يک امام مسجد ‪ -‬كه جاهل بوده‬
‫‪ -‬رفته ‪ ،‬وبراى او همه گناهان خود را عرض نموده ‪ ،‬واز‬
‫او راه حل را پرسيد‪ .‬آن امام جاهل در جواب برايش‬
‫گفت ‪ :‬نخست از همه بايد به محكمه بروى ‪ ،‬وآنجا همه‬
‫اقرار هاى خود را شرعا ً تصديق وثبت نمائى‪ ،‬وبر تو‬
‫عقوبتهاى شرعى كه لزم است تطبيق كرده شود ‪ ،‬بعد‬
‫ازان در بارۀ توبه ات ديده ميشود‪ .‬چون آن شخص بيچاره‬
‫ديد كه برداشت اين چنين سخن را ندارد _ از راه توبه‬
‫برگشت ‪ ،‬ودر گناه خود ادامه نمود ‪.‬‬
‫ومن اين فرصت را غنيمت دانسته در بارۀ يک مسأله‬
‫اى بسيار مهم تعليق نموده ميگويم‪ :‬اى مسلمانان ‪!..‬‬
‫يقينا ً دانستن احكام دين امانت است ‪ ،‬وآن احكام را از‬
‫مصادر صحيح ودرستش طلب نمودن هم امانت است ‪،‬‬
‫الله تعالى ميفرمايد ‪  :‬فاسألوا أهل الذكر إن كنتم‬
‫ل تعلمون ‪ » ‬سورۀ نحل آيت‪«45 :‬‬
‫ترجمه ‪ {:‬اگر چيزى را نميدانستيد از اهل علم بپرسيد}‪.‬‬
‫ودر آيت ديگرى ميفرمايد‪  :‬الرحمن فاسأل به‬
‫خبيرا ً‪» ‬سورۀ فرقان آيت‪«59 :‬‬
‫ترجمه ‪ {:‬الله ‪ ‬نهايت بخشاينده است ‪ ،‬پس بپرس از‬
‫حال او داناى را}‪.‬‬
‫پس هر واعظى ليق اين نيست كه مردم را فتوى دهد‬
‫‪ ،‬وهر امام مسجد ويا مؤذن اهليت اين را ندارد كه مردم‬
‫را در خصوص مشكلتى كه براى ايشان پيش مى آيد _‬
‫طبق احكام شريعت خبر دهد‪ .‬و اين چنين هر اديب ويا‬
‫قصه گوى نميتواند كه فتواهاى علما را بطور درست براى‬
‫مردم نقل نمايد ‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫وبندۀ مسلمان ازين چيز مسئول است كه از كدام كس‬
‫بايد فتوا گرفت ؟ زيرا الله تعالى ما را به اين چيز متعّبد‬
‫ساخته است ‪.‬‬
‫وپيغمبر ما ‪ ‬راجع به امت خود از دانشمندان‬
‫وپيشوايان گمراه كنندگان ترسيده است‪.‬‬
‫ف صالح ميفرمايد ‪ :‬اين علم ِ كه شما ياد‬ ‫يكى از سل ِ‬
‫)‪(1‬‬
‫ميگيريد در حقيقت دين شما است ‪ ،‬پس شما بدرستى‬

‫بسنجيد كه دين خود را از كدام كس ياد ميگيريد؟‪.‬‬
‫پس آگاه باشيد ‪ -‬اى بندگان خدا ‪ -‬ازين گونه لغزشها ‪،‬‬
‫وعلماى واقعى را شناخته ‪ ،‬واز ايشان در بارۀ اموريكه بر‬
‫شما اشكال وارد ميشود بپرسيد‪.‬‬
‫وخداوند يگانه کسی است که از او کمک خواسته ميشود ‪.‬‬
‫فتواهاى مهم براى توبه كنندگان‬

‫وشايد بگوئى ‪ :‬من ميخواهم توبه كنم ‪ ،‬وليكن احكام‬
‫توبه كردن را نميدانم ‪ ،‬ودر بارۀ درست شدن توبه از بعض‬
‫گناهان ‪ ،‬وكيفيت بجا آوردن حقوق خداوند كه دران تقصير‬
‫وكوتاهى نمودم ‪ ،‬وطريقۀ بازگردانيدن حقوق مردم كه‬
‫ازيشان گرفته بودم ‪ ،‬در بارۀ اين مسائل در ذهن من‬
‫سوالهاى زيادى وارد ميشود ‪ ،‬پس آيا بر اين سوالها‬
‫جوابى خواهم يافت ؟‬
‫اينک براى تو ‪ -‬اى رجوع كننده بسوى خدا ‪ - ‬در‬
‫زمينه اين چند سوال وجواب را تقديم ميدارم ‪ ،‬اميد است‬
‫ت دلت را دواء باشد ‪.‬‬
‫كه دران سوخ ِ‬
‫‪ ((1‬سلف صالح ‪ :‬گذشته گان نيک از صحابه کرام ‪ ،‬وتابعين ایشان ‪ ،‬وعلمای اسلم اند ‪ ».‬مترجم «‬
‫‪4‬‬
‫وليکن ‪!!...‬‬
‫=====‬
‫س ‪ -1‬من در گناه واقع ميگردم سپس توبه‬
‫ميكنم ‪ ،‬باز نفس بدكاره ام برمن غالب گرديده‬
‫بار ديگر به گناه باز ميگردم ‪ ،‬آيا توب ۀ اولـم باطل‬
‫ميشود ؟ وجرم ِ گناه اول وما بعدش برمن باقى‬
‫ميماند ؟‬
‫جـ ‪ -1‬اكثر علما بر آنند كه در صحت توبه اين چيز شرط‬
‫نيست كه بار ديگر به گناه باز نگردد ‪.‬‬
‫صحت توبه متوقف بر چند چيز است ‪ :‬دست برداشتن‬
‫از گناه ‪ ،‬ندامت وپشيمانى از ارتكاب آن گناه ‪ ،‬وعزم ِ‬
‫محكم كه در آينده به آن گناه باز نگردد ‪.‬‬
‫بعد ازين امور اگر بار ديگر بآن گناه باز گردد آنوقت‬
‫مانند كسى ميباشد كه گناه نو كرده است ‪ ،‬وبر او لزم‬
‫است كه ازين گناه نو توبۀ نو كند ‪ ،‬وتوبۀ اول او درست‬
‫ميباشد ‪.‬‬
‫=====‬
‫س ‪ -2‬اگر من در چند گناه واقع باشم ‪ ،‬از يكى‬
‫آن توبه كنم ‪ ،‬در حاليكه بر گناه دیگرم دوام دارم‬
‫‪ ،‬آيا توبه ام ‪ -‬از گناه اول ‪ -‬درست ميباشد ؟‬
‫جـ ‪ ) -2‬آرى ( توبۀ انسان از يک گناه ‪ -‬هرچند كه بر گناه‬
‫ديگرى پابند باشد ‪ -‬درست ميگردد ‪ ،‬بشرطيكه از نوع‬
‫گناه اول نباشد ‪ ،‬و با او تعلق هم نداشته باشد ‪.‬‬
‫مثل ً ‪ :‬اگر از سود خورى توبه كند ‪ ،‬در حاليكه از شراب‬
‫نوشى توبه نه كرده است ‪ ،‬پس توبۀ او از سود خورى‬
‫درست ميباشد ‪ ،‬وعكس اين نيز درست ميباشد ‪.‬‬
‫)‪(2‬‬ ‫)‪(1‬‬
‫اما اگر ‪ -‬مثل ً ‪ -‬از یک نوع سود خورى توبه كند ‪ -‬رباى‬
‫فضل ‪ -‬وبر نوع ديگرى ازان ‪ -‬رباى نسيئه ‪ -‬پابند باشد ‪،‬‬
‫درين حالت توبه اش درست نمى باشد ‪.‬‬
‫)‪(3‬‬
‫وبه همين ترتيب اگر از چرس زدن توبه كند ‪ ،‬ولى بر‬
‫شراب نوشى ادامه ورزد ‪ ،‬ويا عكس اين كار كند‪.‬‬
‫وهمچنان اگر از زنا با يک زنى توبه كند ‪ ،‬در حاليكه بر‬
‫زنا با زنى ديگرى پابند باشد‪ .‬اين چنين اشخاص را توبۀ‬
‫‪ ((1‬زیرا سود خوری نه از نوع شراب نوشی است ونه باو تعلق دارد ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬
‫‪ ((2‬یعنی ‪ :‬اگر از شراب نوشی توبه کند ‪ ،‬در حاليکه از سود خوری توبه نه کرده است ‪ ،‬توبه او از شراب نوشی‬
‫درست ميباشد ‪» .‬مترجم«‪.‬‬
‫‪ ((3‬ربای فضل وربای نسيه دو نوع از سود خوری است ‪» .‬مترجم«‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫شان درست نمى باشد ؛ منتهى كاريكه ايشان انجام داده‬
‫اند اين است كه ‪ :‬آنها از یک نوع گناه به نوع ديگرى ازان‬
‫گناه انتقال نمودند ‪.‬‬ ‫)‪( 1‬‬
‫=====‬
‫س ‪ -3‬من در عمر گذشته ام بعض حقوق خداوند‬
‫‪ ‬را ترک نمودم ‪ ،‬از قبيل ‪ :‬نمازهای كه ادا نه‬
‫نمودم ‪ ،‬و روزه اى كه نگرفته بودم ‪ ،‬وزكاتى كه‬
‫منع نموده بودم ‪ ،‬پس حال من چه بايد كنم ؟‬
‫ن اقوال در بارۀ تارک نماز اين است كه ‪:‬‬ ‫جـ ‪ -3‬صحيح تري ِ‬
‫بر وى نمازهاى ترک شده را قضا خواندن لزم نيست ؛‬
‫بسبب آن كه وقتهاى آن نمازها فوت شده است ‪ ،‬و آن را‬
‫دريافتن ممكن نيست ‪ ،‬واز عوض آن بسيار توبه ‪،‬‬
‫واستغفار ‪ ،‬ونفل خوانى كند ؛ تا باشد كه خداوند او را‬
‫عفو كند ‪.‬‬
‫اما تارک روزه اگر هنگام ِ روزه ترک كردنش مسلمان‬
‫بوده باشد پس بروى قضا گرفتن آن روزها واجب است ‪،‬‬
‫واگر روزۀ قضائى را از یک رمضان تا دیگر رمضان بدون‬
‫كدام عذرى تاخير كرده باشد درين حالت بر وى كفاره‬
‫دادن نيز لزم است ‪ ،‬واو عبارت ازينكه با هر روزيكه قضا‬
‫ميگيرد یک مسکین را نيز طعام دهد ‪ ،‬واين كفارۀ تاخير‬
‫نمودن قضاى رمضان تا داخل گرديدن رمضان ديگر‬
‫است ‪ ،‬واو يک كفاره است ‪ ،‬و بسبب تعدد سالها دوچند‬ ‫)‪(2‬‬
‫نميگردد‪ ،‬باين معنى كه اگر روزۀ قضايى را چند سالها هم‬

‫تاخير كرده باشد‪ ،‬فقط یک كفاره ميدهد‪.‬‬
‫مثال ‪ :‬شخصى سه روز روزۀ رمضان را از سال‬
‫‪1400‬هـ ‪ ،‬وپنج روز روزۀ رمضان را از سال ‪1401‬هـ از‬
‫روى ناپروائى روزه نگرفته است ‪ ،‬وبعد از چند سالها‬
‫بسوى خدا رجوع نموده توبه كرد ‪ ،‬بر اين شخص لزم‬
‫است كه آن هشت روز را قضائى روزه بگيرد ‪ ،‬وهشت‬
‫مسكين را در عوض تأخير نمودن قضاى آن طعام دهد ‪.‬‬
‫‪ ((1‬درین باره بکتاب " مدارج السالکين " رجوع کرده شود ‪.‬‬
‫‪ ((2‬در بارۀ کفارۀ تأخير قضای یک رمضان تا داخل شدن رمضان دیگر یک حدیث مرفوع آمده نزد دارقطنی‬
‫‪ 2/197‬وبيهقی ‪ 4/253‬مگر اسنادش ضعيف است ‪ ،‬واز حضرت ابن عباس رضی ال عنهما نزد بيهقی ‪4/253‬‬
‫وحضرت ابو هریره نزد دارقطنی ‪2/196‬ثابت شده که هردو به همين رأی بودند ‪ .‬وبه این قول هریک ‪ :‬امام مالک‬
‫وامام شافعی وامام احمد گرفته اند ‪ ،‬ونزد امام ابو حنيفه تنها قضا گرفتن لزم است وکفاره لزم نيست ‪ .‬وال تعالی‬
‫اعلم ‪ » .‬مترجم «‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫وليکن ‪!!...‬‬
‫مثال ديگرى ‪ :‬دخترى در سال ‪1400‬هـ به بلوغ رسيد ‪،‬‬
‫وشرم كرد كه خانواده اش را از حال خود خبر دهد ‪ ،‬پس‬
‫هشت روز را كه عادت ماهانۀ او بوده روزه گرفت ‪ ،‬وآن‬
‫)‪(1‬‬
‫روزها را دوباره قضا نگرفت ‪ ،‬وحال ‪ -‬بعد از چند سال ‪-‬‬

‫توبه كرده است ‪ ،‬پس بر اين زن نيز هشت روز روزه‬
‫قضا گرفتن ‪ ،‬با هشت مسكين طعام دادن لزم است ‪.‬‬
‫وبايد دانست كه بين ترک نماز وترک روزه ) از ناحيۀ‬
‫حكم شرعى ( فرق است ‪ ،‬وعلما ‪ -‬رحمت الله عليهم ‪-‬‬
‫آن فرق را در كتابهاى خويش ذكر نموده اند ‪ ،‬بعض از‬
‫علما بر اين رأى اند كه ‪ :‬كسى كه قصدا ً بدون كـدام‬
‫عـذرى روزه نگـيرد بـر وى روزۀ قـضايى نمى باشد ‪.‬‬
‫)‪(2‬‬
‫اما كسى كه زكات را ادا نكرده است پس بر وى‬

‫واجب است كه آن را كشيده ‪ ،‬و به مستحقانش بدهد ؛‬
‫زيرا زكات از يک جهت حق خداوند است‪ ،‬واز جهت‬
‫ديگرى حق فقير است ‪.‬‬ ‫)‪( 3‬‬
‫=====‬
‫س ‪ -4‬اگر در حق كسى از آدميان بدى كرده باشد‬
‫‪ ،‬پس توب ۀ او چگونه ميباشد؟‬
‫جـ ‪ -4‬اصل وبنياد اين مسأله درين حديث شريف بيان‬
‫گرديده است ‪ ":‬من كانت لخيه عنده مظلمة من‬
‫عرض أو مال ‪ ،‬فليتحلله اليوم قبل أن يؤخذ منه‬
‫م ‪ ،‬فإن كان له عمل صالح‬ ‫يوم ل ديناَر ول دره َ‬
‫أخذ منه بقدر مظلمته ‪ ،‬و إن لم يكن له عمل أخذ‬
‫من سيئات صاحبه فجعلت عليه " ‪.‬‬
‫)‪( 4‬‬
‫ترجمه ‪ {:‬هركه بر ذمۀ وى از برادرش كدام مظلمه اى‬

‫ل مال ويا عرض باشد‪ ،‬بايد امروز از حق آن‬ ‫از قبي ِ‬ ‫)‪( 6‬‬ ‫)‪(5‬‬
‫شخص گردن خود را خلص سازد ‪ ،‬پيش ازينكه حق وى‬

‫را از او در روزى گرفته شود كه نه دينارى دران روز باشد‬
‫‪ ((1‬برای زن جایز نيست که در حالت خون ماهانه دیدن روزه بگـيرد ‪ ،‬واگـر روزه بگـيرد روزه اش درست نمی‬
‫بـاشـد ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬
‫‪ ((2‬یعنی ‪ :‬از روی عقوبت نه از روی تخفيف ‪ ،‬باین معنی که اگر هرچند از عوض آن روز روزه بگيرد باز هم حق‬
‫آن را قـضا کرده نمی تـوانـد ‪ ،‬ودرین باره یک حدیث روایت شده ولی آن حدیث از ناحيه اسناد ضعيف است ‪،‬‬
‫وجمهور علماء به شمول ائمه اربعه بر قول اول اند‪ ،‬یعنی باید قضا بگيرد‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬
‫‪ ((3‬برای شرح زیادتر بکتاب " مدارج السالکين " ‪ .1/383‬رجوع کرده شود ‪.‬‬
‫‪ ((4‬روایت امام بخاری ‪.‬‬
‫‪ ((5‬مظلمه ‪ :‬آنچه بظلم وستم از کسی گرفته می شود ‪ ،‬ویا ظلم وستم که بر کسی کرده می شود ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬
‫‪ ((6‬عرض ‪ :‬ناموس وآبروی انسان ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫ونه درهمى ‪ ،‬پس اگر او را عمل نيک باشد ‪ ،‬ازان عمل‬
‫گرفته وبراى شخص مظلوم باندازۀ حقش داده مى شود ‪،‬‬
‫واگر عمل نیک نداشته باشد از گناهان شخص مظلوم‬
‫گرفته وبر ذمۀ او گذاشته مى شود }‪.‬‬
‫پس بنـدۀ تـوبه گذار بــايد گردن خــود را ازين گونه‬
‫مظـلــمـه هــا در دنيـا خلص سازد ‪،‬‬
‫يا آنرا به اصحابش بازگرداند ‪ ،‬ويا ازيشان بخشش بخواهد‬
‫‪ ،‬اگر او را بخشيدند خوب وگرنه بايد حقشان را بدهد ‪.‬‬
‫س ‪ -5‬در غيبت بعض مردم واقع شدم ‪ ،‬وبعض‬
‫دیگرى را به چيزهاى تهمت نمودم كه آنها ازان‬
‫پاک اند ‪ ،‬آيا بر من لزم است كه ايشان را بآنچه‬
‫گفته ام خبر دهم ‪ ،‬و ازيشان بخشش بخواهم؟‬
‫واگر لزم نباشد پس چه قسم بايد توبه كنم؟‬
‫جـ ‪ -5‬اين مسأله اعتماد بر فهميدن اندازۀ مصلحت‬
‫ومفسدت دارد ‪ ،‬پس اگر ايشان را بآنچه غيبت نموده ويا‬
‫تهمت زده است خبر دهد _ آنها بر او غضب نمى شده‬
‫باشند ‪ ،‬واين كار باعث كينه وبدبينى ودشمنى آنها با وى‬
‫نمى گرديده باشد‪ ،‬درين حالت آنها را خبر دهد ‪ ،‬وازيشان‬
‫بخشش بخواهد ‪ ،‬واگرچه بعبارتهاى مجمل هم باشد‬
‫كفايت ميكند ‪ ،‬مثل اينكه بگويد‪ :‬من پيش ازين در حق‬
‫شما خطا وغلطى كرده ام ‪ ،‬ويا من ذريعۀ سخن خويش‬
‫ترا ظلم كرده ام ‪ ،‬وحال من از كرده هاى خود توبه‬
‫نمودم ‪ ،‬واز شما بخشش ميخواهم ‪ .‬اگر به اين چنين‬
‫عبارتها معذرت بخواهد بدون تفصيل باكى ندارد ‪.‬‬
‫واگر آنها را بآنچه غيبت نموده ويا تهمت كرده است‬
‫خبر دهد _ آنها بر او قهر وغضب مى شده باشند ‪ ،‬وغم‬
‫وغصه وكينۀ ايشان افزايش پيدا مى كرده باشد ‪ -‬وشايد‬
‫اين حالت بيشتر مردم باشد ‪ ، -‬و يا اينكه اگر آنها را به‬
‫عبارتهاى مجمل خبر دهد قناعت نمى كـرده بـاشـند ‪ ،‬تـا‬
‫به تفـصـيل بيـان نكند ‪ ،‬واگر آن را به تفصيل بشنوند‬
‫ناراض شده ‪ ،‬و با او زيادتر بدبينى ودشمنى كنند _ درين‬
‫حالت هرگز بر او لزم نيست كه آنها را خبر دهد ؛ زيرا‬
‫شريعت امر بزياده نمودن مفسده ها نمى كند ‪ ،‬وآنكه‬
‫شخصى را به چيزى خبر داده شود ‪ ،‬كه او پيش از شنيدن‬
‫آن آرام بوده ‪ ،‬به طريقه اى كه سبب دشمنى و بدبينى او‬
‫گردد ‪ ،‬واين کار خلف مقصد شريعت است ؛ زيرا‬
‫شريعت امر به يكجا ساختن دلها ‪ ،‬وجلب نمودن محبت‬
‫‪4‬‬
‫وليکن ‪!!...‬‬
‫بين مسلمانان مى كند ‪ ،‬وشايد خبر دادن آنها باعث‬
‫دشمنيى شود ‪ ،‬كه بعد ازان دل آن شخص غيبت شده‬
‫ت شخص غيبت كننده هرگز صاف نه گردد‪.‬‬ ‫جه ِ‬
‫پس درين حالت براى درست شدن توبه اين‬
‫چند چيز ذيل كفايت ميكند‪:‬‬
‫پشيمان شدن ‪ ،‬واز خداوند ‪ ‬مغفرت‬ ‫‪-1‬‬
‫خواستن ‪ ،‬همراه تأمل در شناعت وبدى اين‬
‫جريمه ‪ ،‬وحرام بودن آن را يقين داشتن ‪.‬‬
‫سخن خود را نزد كسى كه غيبت ويا تهمت‬ ‫‪-2‬‬
‫او را شنيده دروغ بشمارد ‪ ،‬وبرائت او را ثابت‬
‫سازد ‪.‬‬
‫خوبيهاى كسى را كه غيبت نموده ‪ ،‬در عين‬ ‫‪-3‬‬
‫مجلس هاى كه او را غيبت كرده ياد نمايد ‪ ،‬واو را‬
‫بخوبى ياد كند ‪.‬‬
‫از تن او دفاع كند ‪ ،‬و از او پشتيبانى كند‬ ‫‪-4‬‬
‫چون كسى ميخواسته باشد به او بدى كند ‪.‬‬
‫براى او در غيابش دعا كند ‪ ،‬وآمرزش‬ ‫‪-5‬‬
‫خواهد ‪.‬‬ ‫)‪(1‬‬
‫و ملحظه نما – برادر مسلمانم – فرق را بين حقوق‬

‫مالى وجنايات بدنى ‪ ،‬وبين غيبت وسخنچينى ‪.‬‬
‫حقوق مالى چون صاحبانش را خبر داده شود به فايده‬
‫ايشان ميباشد ‪ ،‬كه حقوق شان براى شان بازگردانيده‬
‫مى شود ‪ ،‬و به اين كار راضى وخوشنود مى شوند ‪ ،‬ازين‬
‫نگاه آن را پنهان كردن جايز نيست ‪ ،‬به خلف حقوق كه‬
‫تعلق به ننگ وناموس مردم دارد ‪ ،‬كه اگر آنها را خبر داده‬
‫شود خشم وغضب شان را زياد مى سازد ‪ ،‬وباعث نقص‬
‫وضرر او ميگردد‪.‬‬
‫=====‬
‫س ‪ -6‬كسى كه به قصد‪ ،‬قتل ناحق كرده است‬
‫چطور بايد توبه كند ؟‬
‫جـ ‪ -6‬قاتلى كه كسى را به قصد كشته است بر وى سه‬
‫حق لزم ميگردد ‪:‬‬
‫يكى‪ :‬حق خداوند‪ .‬دوم‪ :‬حق شخص كشته شده‪ .‬سوم‪:‬‬
‫حق ورثۀ مقتول‪.‬‬
‫‪ ((1‬نگاه ‪ " :‬مدارج السالکين " ‪ ، 1/91‬و " المغنی " همراه شرح ‪. 12/78‬‬
‫‪3‬‬
‫حق خداوند‪ ‬بجز توبه به چيزى ديگرى ادا نمى شود ‪،‬‬
‫وحق ورثۀ مقتول آنست كه خود را به ايشان تسليم كند تا‬
‫حق شان را به يكى از سه چيز بگيرند ‪ :‬يا قصاص ‪ ،‬ويا‬
‫ديت ‪ ،‬ويا معاف نمودن ‪.‬‬
‫باقى مى ماند حق مقتول ) شخص كشته شده ( كه‬
‫آن را در دنيا وفا كرده نمى تواند ‪ ،‬ودرينجا علماء ‪ -‬رحمت‬
‫الله عليهم ‪ -‬فرموده اند كه ‪ :‬اگر شخص قاتل بطور‬
‫صحيح ودرست توبه كند خداى ‪ ‬در روز قيامت حق‬
‫مقتول را از ذمۀ او مى بردارد‪ ،‬و در عوض آن براى‬
‫مقتول از جانب خود خوبيهاى فراوانى عطا ميفرمايد ‪،‬‬
‫واين قول در بارۀ توبۀ قاتل بهترين اقوال است ‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫=====‬
‫س ‪ -7‬دزد چطور توبه ميكند ؟‬
‫جـ ‪ -7‬اگر چيزيكه دزدى كرده است در پيشش باشد بايد‬
‫آن را به صاحبانش بازگرداند ‪ ،‬واگر تلف شده باشد ‪ ،‬ويا‬
‫اينكه قيمتش كم شده باشد بسبب استعمال نمودن ‪ ،‬ويا‬
‫كهنه شدن ‪ ،‬ويا زياد وقت نزدش ماندن _ درين حالت بر‬
‫او لزم است كه عوض آن را برايشان بدهد ‪ ،‬مگر در‬
‫حاليكه او را ببخشند ‪ ،‬پس ) گردن او خلص مى گردد (‬
‫والحمد لله ‪.‬‬
‫=====‬
‫س ‪ -8‬هنگام با كسانيكه ازيشان دزدى كردم روى‬
‫بروى شوم بسيار احساس شرم‬
‫وخجالتی ميكنم ‪ ،‬ونمى توانم كه به صراحت با‬
‫ايشان سخن گويم ‪ ،‬ويا ازيشان بخشش‬
‫خواهم ‪ ،‬پس چطور كنم ؟‬
‫جـ ‪ -8‬باكى ندارد كه یک راه پيدا كنى كه دران راه اين‬
‫شرمندگی وخجالتی ‪ -‬كه ترا از روى بروى شدن با آنها‬
‫مانع مى شود ‪ -‬نباشد ‪ ،‬مثليكه ‪ :‬حقوق شان را بدست‬
‫كسى ديگرى بفرستى ‪ ،‬و او را بگو كه نامت را برايشان‬
‫ياد نكند ‪ ،‬ويا آن را بذريعۀ پست بعنوان شان بفرست ‪ ،‬ويا‬
‫آن را به پنهانى برده ونزدشان بگذار ‪ ،‬ويا با ايشان توريه‬
‫را استعمال نما وبگو ‪ :‬اين حقوق شما است ‪ ،‬نزد كسى‬ ‫)‪(2‬‬
‫‪ ((1‬نگاه ‪ " :‬مدارج السالکين " ‪. 1/299‬‬

‫‪ ((2‬توریه ‪ :‬پوشانيدن وپنهان کردن حقيقت ‪ ،‬امری را بخلف حقيقت نشان دادن ‪ ،‬حقيقت را نهفتن وطور دیگر وا‬
‫نمود کردن ‪» .‬مترجم « نقل از فرهنگ عميد ‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫وليکن ‪!!...‬‬
‫بوده ‪ ،‬واو نمى خواهد كه نامش را براى تان ياد كنم‪.‬‬ ‫)‪( 1‬‬
‫مهم اينكه حق را به صاحبانش باز گردانى ‪.‬‬

‫=====‬
‫س ‪ -9‬از جيب پدرم به خفيه وپنهانى دزدى‬
‫ميكردم ‪ ،‬وحال ميخواهم كه توبه كنم ‪ ،‬ليكن‬
‫نميدانم كه از جيب شان چقدر گرفته ام ! ومن‬
‫از صراحت با وى خوار ميخورم ‪ ) .‬چه بايد‬
‫كنم ؟ (‬
‫جـ ‪ -9‬بايد چيزى را كه از جيب پدرت گرفته اى ‪ ،‬اندازۀ آن‬
‫را بچيزى كه بر گمان غالب مى آيد تحديد نموده ‪ ،‬و يا‬
‫ازانقدر زيادتر براى پدرت بازگردان ‪ ،‬وباكى ندارد كه آن‬
‫را بطوريكه )خفيه وپنهان( گرفته بودى پس دوباره )خفيه‬
‫وپنهان( بازگردانى ‪.‬‬
‫=====‬
‫س ‪ -10‬از بعض مردم اموالى را دزدى نمودم ‪،‬‬
‫وحال توبه كردم ‪ ،‬وليكن آدرسهاى آنها را‬
‫نميدانم ) تا اموال شان را بازگردانم (‬
‫شخص ديگرى ميگويد‪ :‬از یک شركت اموالى‬
‫را به َربودگی گرفتم ‪ ،‬وحال آن شركت وظيف ۀ‬ ‫)‪(2‬‬
‫خود را بسر رسانيده ‪ ،‬وازين كشور برآمده است‬

‫‪.‬‬
‫شخص سومى ميگويد‪ :‬از یک دكان تجارتى‬
‫بعض سامانها را دزدى كرده بودم‪ ،‬وحال آن دكان‬
‫جاى خود را تغيير نموده ‪ ،‬وصاحبش را نمى‬
‫شناسم ‪.‬‬
‫جـ ‪ -10‬بايد تا جايى كه طاقت دارى ازيشان جستجو‬
‫كنى ‪ ،‬اگر ايشان را يافتى حقوق شان را برايشان‬
‫بازگردان ‪ -‬والحمد لله ‪ ، -‬واگر صاحب مال وفات نموده‬
‫باشد براى ورثۀ وى آن را داده مى شود ‪.‬‬
‫واگر بعد از جستجوى درست ايشان را نيافتى ‪ ،‬آن‬
‫اموال را از جانب ايشان صدقه كن ‪ ،‬وثوابش را براى‬
‫شان نيت كن ‪ ،‬اگرچه آنها كافر هم باشند باكى ندارد ؛‬
‫زيرا الله تعالى مزد كافران را در دنيا ميدهد ‪ ،‬ودر آخرت‬
‫ايشان را هيچ ثوابى نميباشد ‪.‬‬
‫‪ ((1‬مقصودش خودش باشد تا دروغ شماریده نشود ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬
‫‪ ((2‬ربودگی ‪ :‬چيزی را با تر دستی وچابکی از جائی برداشته وبردن ‪ » .‬مترجم « به نقل از " فرهنگ عميد "‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫وابن القيم ‪ -‬رحمت الله عليه – در كتاب خود " مدارج‬
‫السالكين " ‪ 1/388‬یک مسأله را شبيه به اين مسأله ذكر‬
‫نموده كه ‪ :‬شخصى در یک لشكرى از مسلمانان كدام‬
‫چيزى را از مال غنيمت دزدى كرده بوده ‪ ،‬وبعد از مدتى‬
‫توبه نموده ‪ ،‬وآنچه را كه از مال غنيمت گرفته بوده آورده‬
‫‪ ،‬وبراى آمر لشكر تسليم نموده ‪ ،‬ولى آمر آن را تسليم‬
‫نشد ‪ ،‬وگفت ‪ :‬حال بعد ازينكه آن لشكر متفرق شده اند ‪،‬‬
‫من چطور اين مال را براى شان برسانم ؟!‬
‫سپس آن شخص پيش حجاج بن الشاعر آمده ‪ ،‬واز او‬
‫درين باره فتوی پرسيد‪.‬‬
‫در جواب برايش گفت ‪ :‬اى بندۀ خدا! بى شک الله ‪‬‬
‫آن لشكر ونام ونسب شان را ميداند ‪ ،‬تو پنج یک آن مال‬
‫را براى كسى كه داده ميشود بده ‪ ،‬وباقى آن را از طرف‬
‫صاحبانش صدقه كن ‪ ،‬خداى ‪ ‬آن را براى شان ميرساند‬
‫‪ .‬پس آن شخص طبق فتواى او عمل كرد ‪.‬‬
‫حضرت معاويه ‪ ‬وقتيكه ازين قضيه باخبر شد‬
‫فرمود‪ :‬اگر من شخصا ً اين فتوى را ميدادم ‪ ،‬آن بهتر مى‬
‫بود نزد من از نيم ِ پادشاهى ام ‪.‬‬
‫ونيز در " مدارج السالكين " یک فـتـواى ديگـرى‬
‫شـبـيـه بـه اين فـتـوى از شـيخ اسـلم ابن تيميه – رحمت‬
‫الله عليه – در ضمن يک قصه آمده است ‪.‬‬
‫=====‬
‫س ‪ -11‬مال بعض ايتام را بزور گرفتم ‪ ،‬وبآن‬
‫تجارت نموده ‪ ،‬وربح وفايده بدست آوردم ‪ ،‬وآن‬
‫مال زياد شده و چند برابر گرديد ‪ ،‬بعد ازان از‬
‫خدا ترسيدم ‪ ،‬وپشيمان شدم ‪ ،‬پس من از گناه‬
‫خود چگونه توبه كنم ؟‬
‫جـ ‪ -11‬علماء را درين مسأله چند قول است ‪ ،‬ميانه ترين‬
‫وعادل ترين آن اقوال اين است كه ‪ :‬سرمایۀ مال اصلى‬
‫را ) يعنى آنقدر مال را كه از ايتام گرفته ( با همراه نيم‬
‫فايده براى ايتام باز میگرداند ‪ ،‬گويا كه با ايشان در فايده‬
‫شریک باشد‪ ،‬بعد از باز گردانيدن اصل مال برايشان ‪.‬‬
‫اين قول روايتى است از امام احمد ‪ ،‬ورأى شيخ اسلم‬
‫ابن تيميه ‪ ،‬وترجيح شاگرد او ابن القيم – رحمت الله‬
‫عليهم اجمعين ‪. -‬‬
‫)‪(1‬‬
‫‪ ((1‬نگاه ‪ " :‬مدارج السالکين " ‪.1/392‬‬

‫‪4‬‬
‫وليکن ‪!!...‬‬
‫واين چـنين اگر شتر ويا گوسفند چرنده اى را بزور‬
‫بگيرد ‪ ،‬و ازان شتر ويا گوسفند بچه ها بوجود آيد _ درين‬
‫حالت نيز آن شترها وگوسفندها را همراه نيم بچه ها براى‬
‫مالک اصلى اش باز ميگرداند ‪.‬‬
‫واگر آن شترها ويا گوسفندها نزد او بميرد ‪ ،‬قيمت آن‬
‫را با نيم بچه ها باز ميگرداند‪.‬‬
‫=====‬
‫س ‪ -12‬شخصى در فرودگاه ‪ ،‬شعب ۀ باربرى‬
‫وظيفه دارد ‪ ،‬دربعض اوقات بعض سامانها‬
‫نزد ايشان دير مى ماند ‪ ،‬آن شخص یک » تیپ «‬
‫را ازان سامانها به ربودگی گرفته بوده ‪ ،‬وحـال‬
‫بعـد از چـند سـال تـوبه كرده است ‪ .‬آيا بر او‬
‫لزم است كه خود آن » تيپ « را بازگرداند ؟‪ .‬ويا‬
‫اينکه قيمت آن را ‪ ،‬ويا شبيه بآن یک » تیپ «‬
‫ديگرى را باز گرداند؟ معلوم تان باشد كه در‬
‫بازارها از نوع آن » تيپ « ‪ -‬حال ‪ -‬وجود ندارد ‪.‬‬
‫جـ ‪ -12‬خود آن را باز ميگرداند ‪ ،‬همراه چيزى كه از قيمت‬
‫آن ‪ -‬سبب استعمال نمودن ويا كهنه شدن ‪ -‬كم شده‬
‫است ‪ ،‬وآن را به یک ترتيب مناسبى بازگرداند كه باعث‬
‫ضرر واذيت او نشـود ‪ ،‬واگـر بازگردانيـدن آن ممكن‬
‫نبـاشد ‪ ،‬قيمت آن را از طرف صاحب اصلى اش صدقه‬
‫دهد ‪.‬‬
‫=====‬
‫س ‪ -13‬پيش من مالی بود از ربا )از سود( ‪،‬‬
‫وليكن هم ۀ آن را خرچ كرده ام ‪ ،‬وهیچ چيزى ازان‬
‫نزدم نمانده است‪ .‬وحال من از گناه خود توبه‬
‫كرده ام ‪ ،‬پس چه چيز بر من لزم است؟‬
‫جـ ‪ -13‬بر تو بجز توبه كردن چيزى ديگرى لزم نيست ‪،‬‬
‫پس بسوى الله ‪ ‬رجوع نموده ‪ ،‬توبۀ راست ودرست‬
‫انجام نما‪.‬‬
‫و ربا ) سود خورى ( خيلى گناه بزرگ وخطرناكى‬
‫است ‪ ،‬كه خداى ‪ ‬در قرآن كريم با هيچ يكى از‬
‫گنهگاران اعلن جنگ نكرده مگر با سود خوران ‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫‪ ((1‬ال تعالی ميفرماید ‪ ‬يا أيها الدين آمنوا اتقوا ال و ذروا ما بقي من الربوا إن کنتم مؤمنين * فإن لم تفعلوا فأذنوا‬
‫بحرب من ال و رسوله وإن تبتم فلکم رءوس أموالکم ل تظلمون ول تظلمون‪» ‬سوره بقره آیت‪278 :‬و ‪«279‬‬
‫ترجمه ‪ {:‬ای کسانيکه ایمان آورده اید از خدا بترسيد ‪ ،‬و ترک کنيد آنچه را که باقی مانده است از مال سود ‪ ،‬اگر‬
‫‪3‬‬
‫وی همه خرچ شده باشد پس حال‬ ‫وماداميكه آن مالهاى رِب َ ِ‬
‫بر تو از جهت آن هيچ چيزى لزم نيست ‪.‬‬
‫س ‪ -14‬یک » موتر « را بمال كه بعـض آن حـلل‬
‫وبعـض ديگرش حـرام بـوده خـريدم ‪ ،‬وآن » موتر‬
‫« تا هنوز نزدم ميباشد‪ ،‬حال من چه كنم ؟‬
‫جـ ‪ -14‬هركسى بمالى كه بعض آن حلل وبعضش حرام‬
‫است چيزى بخرد كه او قابل تجزئه نباشد ) يعنى‪ :‬قابل‬
‫تقسيم نيست ( مانند خانه ويا موتر ‪ ،‬پس بايد او باندازۀ‬
‫آن مال حرام از ديگر مالهاى پاكيزۀ خود جدا كرده ‪ ،‬وآن‬
‫را صدقه دهد ‪ ،‬بخاطر پاكيزه ساختن ممتلكات خويش ‪.‬‬
‫واگر آن قسمت از مال حرام حق ديگران باشد ‪ ،‬بر وى‬
‫واجب است كه اندازۀ آن را برايشان باز گرداند ‪ ،‬به‬
‫تفصيلى كه قبل ً ياد نموديم ‪.‬‬
‫س ‪ -15‬مالی كه از طريق تجارت » سيگار «‬
‫) سكريت ( به فايده آمده است ‪ ،‬آن را چطور‬
‫بايد كرد؟ اين چنين اگر آن مال با مالهاى حلل‬
‫يكجا شده باشد ‪ ،‬وآن را نتواند جدا كرد _ چه‬
‫حكم دارد ؟‬
‫جـ ‪ -15‬هركسى كه بـه چيـزهـاى حـرام تجـارت كند ‪،‬‬
‫مـانـند ‪ :‬آلت لهـو ‪ ،‬فيـته هـاى محرم‬
‫)كسيت هاى بيت وساز وسرود ( ‪ ،‬سيگار ‪ ) ،‬وغيره ( در‬
‫حالكه او حكم آن را ميدانسته باشد ‪ ،‬باز توبه كند _ درين‬
‫حالت بايد فايدهاى آن تجارت حرام را در راهاى خير‬
‫صرف سازد ‪ ،‬از براى ذمۀ خود را خلص ساختن ‪ ،‬نه به‬
‫نيت صدقه ؛ زيرا الله تعالى پاكيزه است و بجز چيزهاى‬
‫پاكيزه چيزى ديگرى را نمى پذيرد ‪.‬‬
‫واگر اين مال حرام با مال حلل آميخته شده باشد‬
‫) مختلط شده باشد ( ‪ ،‬مانند دكاندار كه سيگار هم‬
‫ميفروشد ‪ ،‬وديگر سامانهاى مباح هم ميفروشد_ درين‬
‫حالت بايد به اجتهاد خود اندازۀ آن مال حرام را تحديد‬
‫نموده بيرون سازد ‪ ،‬تا برگمان وى غالب گردد كه مال‬
‫حلل خود را ازان كسب حرام پاک ساخته است ‪ ،‬و الله‬
‫تعالى در عوض آن برايش خير بزرگى عطا فرمايد ‪ ،‬واو‬
‫تعالى صاحب كرم وگشايش دهنده است ‪.‬‬
‫حقا هستيد از مومنان‪ .‬پس اگر آن را ترک نمی کنيد باخبر باشيد به جنگی از طرف خدا ورسول او‪ ،‬واگر توبه‬
‫کردید پس برای شما اصل مالهای تان ميباشد – وازان اضافه تر حق ندارید – نه کسی را ظلم کنيد ‪ ،‬ونه بر شما‬
‫ظلم کرده شود }‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫وليکن ‪!!...‬‬
‫و بطور عموم ‪ :‬هركه نزد خود مالى از كسب حرام‬
‫داشته باشد‪ ،‬وبخواهد كه توبه كند‪:‬‬
‫‪ (1‬اگر در وقت كسب كردن آن مال كافر بوده باشد ‪،‬‬
‫وقت توبه كردن او را به بيرون آوردن آن مال ملزم‬
‫ساخته نمى شود ؛ زيرا وقتيكه صحابه كرام بدين اسلم‬
‫مشرف شدند رسول خدا ‪ ‬آنها را ملزم نساخت كه‬
‫مالهاى حرام را كه پيش خود داشته اند بيرون سازند‪.‬‬
‫‪ (2‬واگر وقت كسب كردن آن مال مسلمان بوده باشد‬
‫‪ ،‬وحرام بودن آن را ميدانسته بود _ پس حتما ً آنچه از مال‬
‫حرام را که بدست آورده بود‪ ،‬وقتيكه توبه مى كند بيرون‬
‫ساخته ) و در راه هاى خير آن را صرف ميسازد ‪ ،‬به‬
‫غرض گردن خود را خلص ساختن ‪ ،‬نه بغرض صدقه‬
‫وخيرات ( ‪.‬‬
‫=====‬
‫س ‪ -16‬شخصى رشوت كار بوده ‪ ،‬سپس الله‬
‫تعالى او را براه استقامت هدايت بخشيده ‪ ،‬حال‬
‫آن شخص در بار ۀ مالهاى كه رشوت گرفته بود‬
‫چه كار كند ؟‬
‫جـ ‪ -16‬اين شخص بر يكى از دو حالت ميباشد ‪:‬‬
‫‪ (1‬يا اينكه رشوت را از كسى گرفته كه او مظلوم‬
‫وصاحب حق بوده ‪ ،‬از مجبورى رشوت داده تا حق خود را‬
‫بدست آورد ؛ زيرا او بجز رشوت دادن راه ديگرى در‬
‫پيش نداشته تا او را بحقش برساند‪ .‬درين حالت بر اين‬
‫شخص كه رشوت گرفته واجب است كه آن مال را براى‬
‫صاحب حق ‪ -‬كه رشوت داده است ‪ -‬باز گرداند ؛ زيرا آن‬
‫مال در حكم مالى است كه بزور گرفته شده باشد ‪ ،‬ونيز‬
‫او را مجبور ساخته آن مال را از او گرفته است ‪.‬‬
‫‪ (2‬ويا اينكه آن رشوت را از شخص ظالمى همانند‬
‫خودش گرفته است ‪ ،‬كه او از طريق رشوت دادن‬
‫ن او نبوده‪ .‬پس مالى را‬ ‫چيزهاى را بدست آورده كه از آ ِ‬
‫كه ازين شخص گرفته است باز نمى گرداند ‪ ،‬بلكه بايد آن‬
‫را در راهاى خير مصرف كند ‪ ،‬مثل ً آن را براى فقيران‬
‫بدهد ) بنيت كمک نه بنيت صدقه واجر وثواب( ‪ ،‬واضافه‬
‫برين بايد ازينكه صاحبان حق را از حق شان ‪ -‬سبب‬
‫رشوت گيرى ‪ -‬محروم ساخته توبه كند ‪.‬‬
‫=====‬
‫‪3‬‬
‫س ‪ -17‬كارهاى حرام ونا درست را انجام داده ‪،‬‬
‫ودر مقابل آن اموالى گرفته بودم‪ ،‬وحال كه من‬
‫توبه نمودم آيا بر من لزم است كه آن اموال را‬
‫براى كسانيكه بمن در مقابل آن كارها داده بودند‬
‫بازگردانم ؟‬
‫جـ ‪ -17‬شخصى كه در امور محرمه ) كارهاى نا روا ( كار‬
‫ميكند ‪ ،‬ويا براى مردم خدمتهاى ناروا تقديم نموده ‪،‬‬
‫وازيشان مقابل آن كارها وخدمتها چيزى ميگيرد _ اين‬
‫شخص اگر توبه كند وچيزى ازين مال حرام نزد او باقى‬
‫مانده باشد بايد خود را ازان مال حرام پاک سازد ) در‬
‫راهاى خير آن را صرف سازد ( ‪ ،‬وآن را براى كسانيكه‬
‫برايش داده بودند باز نگرداند ‪.‬‬
‫پس زن زناكار كه در مقابل زنا مالى را گرفته بوده ‪،‬‬
‫وقتيكه توبه ميكند آن مال را براى شخص زانى باز نمى‬
‫گرداند‪ .‬ومغنى وغزل خانى كه در مقابل غزل خانى اش‬
‫مالى گرفته بوده ‪ ،‬وقتيكه توبه ميكند آن مال را براى‬
‫كسانيكه برايش داده بودند باز نميگرداند‪ .‬وشراب فروش‬
‫ويا مخدرات ) چرس وترياک وغيره ( فروش وقتيكه توبه‬
‫ميكند قيمت آن را براى كسانيكه خريده بودند باز‬
‫نمیگرداند‪ .‬وكسى كه به دروغ شاهدى داده ‪ ،‬ودر مقابل‬
‫آن مالى گرفته است ‪ ،‬وقتيكه توبه ميكند آن مال را براى‬
‫كسانيكه از شهادت دروغ او استفاده كرده اند باز‬
‫نميگرداند‪ .‬وديگر امور نيز بهمين قياس ميباشد ‪.‬‬
‫اين گـونـه امـوال براى صاحبـانش بازگردانيده نمى‬
‫شود ؛ زيرا اگر آن را برايشان بازگرداند _ برايشان دو‬
‫چيز جمع ميگردد ‪ :‬كار حرام ‪ ،‬وعوض حرام ‪ ،‬وباين كار‬
‫آنها را بر معصيت خداوند ‪ ‬كمک ميكند‪.‬‬
‫ازين نگاه او را همين قدر كافى است كه خود را ازان‬
‫مال خلص سازد ‪.‬‬
‫اين قول اختيار شيخ اسلم ابن تيميه وشاگرد او ابن‬
‫القيم ‪ -‬رحمت الله عليهما ‪ -‬است‪ ،‬چنانچه در " مدارج‬
‫السالكين " ‪ . 1/390‬آمده است ‪.‬‬
‫=====‬
‫س ‪ -18‬یک چيزى مرا به تشويش انداخته ‪،‬‬
‫وباعث نا آرامى وبى خوابى من گرديده است‪،‬‬
‫آن چيز عبارت ازينكه من در فاحش ۀ زنا با يک‬
‫‪4‬‬
‫وليکن ‪!!...‬‬
‫زنى واقع شدم ‪ ،‬پس حال چگونه بايد توبه كنم؟‬
‫آيا براى من جايز است كه آن زن را به نكاح‬
‫بگيرم ‪ ،‬تا اين قضيه را ستر كنم؟‬
‫وشخص ديگرى مى پرسد كه او در يكى از‬
‫دولت هاى خارج در فاحش ۀ زنا با يک زنى واقع‬
‫شده ‪ ،‬وآن زن از او حامله دار شده است ‪ .‬آيا‬
‫اين كودک پسر او ميباشد؟ وآيا بر او واجب است‬
‫كه نفق ۀ آن كودک را برايش بفرستد؟‬
‫جـ ‪ -18‬در مورد امور متعلقه به فواحش پرسش هاى‬
‫مردم زياد شده است ‪ ،‬به اندازه اى كه برهمۀ مسلمانان‬
‫لزم گرديده كه در بارۀ وضع واحوال خويش اعادۀ نظر‬
‫كنند ‪ ،‬واحوال خود را مطابق بر هدى قرآن كريم وسنت‬
‫پيغامبر ‪ ‬اصلح ودرست کنند ‪ ،‬خصوصا ً در مسايل چشم‬
‫پوشى ) از ديدن حرام ( ‪ ،‬وحرام بودن خلوت ) با زنى‬
‫بيگانه تنها يكجا شدن ( ‪ ،‬ونا جايز بودن مصافحت زنى‬
‫اجنبى ) يعنى ‪ :‬دست دادن بزنى بيگانه در هنگام سلم‬
‫دادن ( ‪ ،‬وبحجاب شرعى كامل ملتزم بودن ‪ ،‬وخطورت‬
‫يكجا نشست وبرخاست كردن زنان با مردان ‪ ،‬وبه‬
‫كشورهاى كافر سفر كردن ‪ ،‬وبه خانه اى مسلمانى‪،‬‬
‫وخاندان مسلمان اهتمام دادن ‪ ،‬و زودتر عروسى كردن ‪،‬‬
‫وسختيهاى آن را آسان ساختن‪.‬‬
‫اما در بارۀ جواب سوال ‪ ،‬پس ميگوئيم كه ‪ :‬هر كه‬
‫فعل فاحشه انجام ميدهد او از يكى از دو حالت خالى‬
‫نمى باشد ‪:‬‬
‫‪ (1‬يا اينكه آن زن را مجبور ساخته و بزور زنا كرده‬
‫است ‪ ،‬پس درين حالت بر او لزم است كه براى آن زن ‪-‬‬
‫در عوض ضرريكه به وى رسانيده ‪ -‬مهر همانندش را بدهد‬
‫‪ ،‬همراه توبۀ راست ودرست خالصا ً لله انجام دادن ‪ ،‬واگر‬
‫قضيه به پيش حاكم مسلمانان ويا نايب وى همچون‬
‫قاضى محكمه رسيده باشد بر او حد شرعى تطبيق‬
‫ميشود ‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫‪ (2‬و اگر او را برضايت خودش زنا كرده باشد ‪ ،‬پس‬

‫بر وى هيچ چيزى بجز توبه لزم نيست ‪ ،‬وكودک در هردو‬
‫حالت بآن مرد الحاق كرده ) نسبت داده ( نمى شود ‪،‬‬
‫ونفقۀ او هم بر وى واجب نمى باشد ؛ زيرا آن كودک از‬
‫‪ ((1‬نگاه ‪" :‬مدارج السالکين "‪. 1/336‬‬
‫‪3‬‬
‫طريق زنا بوجود آمده است ‪ ،‬واين گونه كودک را به‬
‫مادرش نسبت داده مى شود ‪ ،‬وجايز نيست كه او را به‬
‫زانى نسبت داده شود‪.‬‬
‫ومرد زانى چون توبه نمايد برايش جايز نيست كه زن‬
‫زانيه را به نكاح خود بگيرد ؛ تا قضيه را ستر كند ‪ ،‬خداى‬
‫تعالى ميفرمايد ‪  :‬الزاني ل ينكح إل زانية أو‬
‫مشركة ‪ ،‬والزانية‬
‫ل ينكحها إل زان أو مشرك وحرم ذلك على‬
‫المؤمنين ‪ » ‬سورۀ نور آيت‪« 3 :‬‬
‫ترجمه ‪ {:‬مرد ِ زنا كار نكاح نميكند مگر زنى زنا كار ويا‬
‫ن زنا كار را بنكاح نمى گيرد مگر مردِ زنا‬ ‫مشرک را‪ ،‬وز ِ‬
‫كار ويا مشرک ‪ ،‬واين كار بر مومنان حرام شده است}‪.‬‬
‫و زن كه از طريق زنا حامله دار است بر او عقد نكاح‬
‫بستن جايز نيست ‪ ،‬هر چند كه آن كودک از جهت خود آن‬
‫مرد باشد‪ .‬همچنان بر زن كه حامله بودن ويا نابودن او‬
‫معلوم نباشد عقد نكاح بستن روا نيست ‪.‬‬
‫ولى اگر هريک مرد زانى وزن زانيه توبۀ راست‬
‫ودرست انجام دهند ‪ ،‬وثابت گردد كه آن زن در رحم خود‬
‫چيزى ندارد _ درين حالت جايز است كه باهم ازدواج كنند‬
‫‪ ،‬وزندگانى نو بطوريكه الله تعالى دوست دارد آغاز نمايند‬
‫‪.‬‬
‫=====‬
‫س ‪ -19‬من در فاحش ۀ زنا – والعياذ بالله – واقع‬
‫شدم ‪ ،‬وزنى را كه با وى زنا كرده بودم بعدا ً به‬
‫نكاح خود دراوردم ‪ ،‬وازين واقعه چند سال ها‬
‫گذشته است‪ ،‬وهريک از ما از صدق دل توبه‬
‫نموده است ‪ ،‬پس حال بر ما چه چيز واجب‬
‫است ؟‬
‫جـ ‪ -19‬ماداميكه از هر دو طرف توبۀ درست صورت‬
‫گرفته باشد ‪ ،‬بايد عقد نكاح را از سر به شرطهاى شرعى‬
‫اش بسته كرده شود ‪ ،‬كه در حضور سرپرست زن و دو‬
‫شاهد صورت بگيرد ‪ ،‬ولزم نيست كه اين كار در محكمه‬
‫انجام گيرد ‪ ،‬بلكه اگر در خانه انجام گيرد كفايت ميكند‪.‬‬
‫=====‬
‫س ‪ -20‬زنى مى پرسد وميگويد كه او يک مردى‬
‫نيكوكار را ازدواج نموده ‪ ،‬وپيش از عقد زواج‬
‫‪4‬‬
‫وليکن ‪!!...‬‬
‫بعض كارهايى كه خلف رضاى خداوند بـوده‬
‫انجـام داده است ‪ ،‬وحـال وجـدانش او را ملمت‬
‫ميكند ‪ ،‬ومى پرسد كه آيا بر وى لزم است كه‬
‫شوهرش را بآنچه پيش از ازدواج انجام ميداده‬
‫خبر دهد ؟‬
‫جـ ‪ -20‬بر هيچ يكى از زن وشوهر واجب نيست كه همسر‬
‫خود را بآنچه از بديهاى كه پيش از ازدواج انجام ميداده‬
‫خبر دهد ‪ ،‬وبايد كسى كه به چيزى ازين بديها مبتل مى‬
‫شود خود را به پردۀ خداوند‪ ‬پرده كند ‪ ،‬وبراى وى توبۀ‬
‫درست انجام دادن كفايت ميكند ‪ ) ،‬ولزم نيست كه عيب‬
‫هاى خود را براى يكديگر بيان كنند (‪ .‬ولى اگر مردى زنى‬
‫را دختر گفته بگيرد ‪ ،‬وبعد از يكجا شدن باوى برايش ثابت‬
‫گردد كه او دختر نبوده ‪ ،‬بسبب فاحشه كارى كه او قبل ً‬
‫مرتكب شده بوده ‪ ،‬درين حالت آن مرد حق دارد كه‬
‫مهرى را كه براى آن زن داده بوده ‪ ،‬واپس كند‪ ،‬وخود را‬
‫از آن زن جدا سازد ‪ ،‬واگر ديد كه او از گناه خود توبه‬
‫نموده ‪ ،‬پس او را ستر كرد ‪ ،‬ودر نكاح خود گذاشتش ‪،‬‬
‫برايش از جانب خداوند‪ ‬اجر وثواب ميباشد‪.‬‬
‫=====‬
‫س ‪ -21‬بر كسى كه ميخواهد از فاحش ۀ لواطت‬
‫توبه كند چه چيز واجب است؟‬
‫جـ ‪ -21‬بر كسى كه اين كار را كرده ‪ ،‬ويا كسى كه در حق‬
‫او اين كار شده است واجب است كه بسوى الله ‪‬‬
‫رجوع نموده ‪ ،‬وتوبۀ بزرگى انجام دهد؛ زيرا هيچ قومى را‬
‫دانسته نشده كه خداوند ‪ ‬به مانند قوم لوط بر آنها‬
‫انواعى از عذاب را نازل كرده باشد ‪ ،‬بخاطر شناعت‬
‫وبدى جريمه اى كه آنها مرتكب شده بودند‪.‬‬
‫قوم لوط را خداوند ‪ ‬بعذابهاى ذيل هلك‬
‫ساخت ‪:‬‬
‫‪ -1‬چشمهاى ايشان را باز گرفت ‪ ،‬وايشان كور شده ‪،‬‬
‫وهرسو هرسو خود را ميزدند ‪ ،‬چنانچه الله تعالى‬
‫ميفرمايد ‪ ‬فطمسنا أعينهم ‪‬‬
‫ترجمه ‪ {:‬پس محو كرديم چشمهاى ايشان را }‪.‬‬
‫‪ -2‬بر ايشان آواز سخت ونعرۀ بد را فرستاد‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ -3‬شهرهاى ايشان را ) بآسمان بال برده ( روى دیگر‬
‫گردانيد‪ .‬يعنى بالى آن را زير وزير آن را بال گردانيد‪ ) ،‬و‬
‫بر زمين زدشان ( ‪.‬‬
‫‪ -4‬بر بالى ايشان سنگهايى از گل پخته پـياپی بارانيد ‪،‬‬
‫وبه اين وسيله همۀ ايشان را از بيخ وريشه هلک ساخت ‪.‬‬
‫ازين نگاه حد ّى كه بر مرتكب اين فاحشه تطبيق مى‬
‫شود ) يعنى‪ :‬عقوبت شرعى او ( قتل است ‪ ،‬برابر است‬
‫كه او محصن باشد ويا غير محصن‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫چنانچه رسول الله ‪ ‬فرمودند ‪ " :‬من وجدتموه‬

‫يعمل عمل قوم لوط فاقتلوا الفاعل والمفعول‬
‫به "‪ .‬ترجمه ‪ {:‬هركه را در حال انجام دادن عمل قوم‬ ‫)‪(2‬‬
‫لوط دريافتيد‪ ،‬پس هريک فاعل ومفعول به را قتل كنيد‬

‫)‪(3‬‬
‫}‪.‬‬
‫س ‪ -22‬از گناهان خود توبه نموده ‪ ،‬وبسوى‬
‫خداوند ‪ ‬رجوع كرده ام ‪ ،‬ولى نزد خود بعض‬
‫چيزهاى حرام دارم ‪ ،‬مثل ‪ :‬آلتهاى ساز وسرود ‪،‬‬
‫وفيته هاى بيت ‪ ،‬وفيلمهاى فيديو‪ .‬آيا براى من‬
‫جايز است كه آن چيزها را بفروشم؟ خصوصا ً‬
‫قيمت آنها خيلى پول زياد ميشود‪.‬‬
‫جـ ‪ -22‬چيزهاى محّرم را فروختن جايز نيست ‪ ،‬وقيمت‬
‫فروخت آن حرام است‪ .‬جناب پيغامبر خدا ‪ ‬فرموده‬
‫است ‪ " :‬إن الله إذا حرم شيئا ً حّرم ثمنه"‪.‬‬
‫)‪(4‬‬
‫ترجمه ‪ {:‬هر گاه خداوند ‪ ‬چيزى را حرام سازد ‪ ،‬قيمت‬

‫آن را نيز حرام ساخته است }‪.‬‬
‫وهرچه را ميدانى كه غير تو آن را در چيزى حرام‬
‫استعمال ميكند‪ ،‬براى تو جايز نيست كه آن چيز را براى‬
‫آنكس بفروشى ‪ ،‬زيرا الله تعالى ازين كار نهى نموده ‪،‬‬
‫وفرموده است ‪  :‬ول تعاونوا على الثم والعدوان‬
‫‪ » ‬سورۀ مائده آيت ‪ « 2:‬ترجمه ‪ {:‬در بارۀ گناه وستمگارى با‬
‫يكديگر كمک وهمكارى نكنيد }‪ .‬وهر قدر از مال دنيا را‬
‫باخت دهى باكى ندارد؛ زيرا آنچه برايت نزد خداوند ‪ ‬در‬
‫‪ ((1‬محصن ‪ :‬مرد زن دار ‪ .‬غير محصن ‪ :‬مرد بی زن ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬

‫‪ ((2‬روایت امام ابو داود وامام ترمذی وامام ابن ماجه – رحمهم ال – ‪ ،‬والبانی – رحمه ال – او را صحيح گفته‬
‫است ‪ .‬نگاه ‪ ":‬إرواء الغليل " رقم )‪. (2350‬‬
‫‪ ((3‬فاعل ‪ :‬کسی که آن کار را در حق دیگری ميکند ‪ .‬مفعول به ‪ :‬کسی که در حق وی آن کار می شود ‪ ».‬مترجم «‪.‬‬
‫‪ ((4‬روایت امام ابو داود – رحمه ال – وحدیث صحيح است ‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫وليکن ‪!!...‬‬
‫عوض آن ميباشد بهتر وبادوام تر است ‪ ،‬واو تعالى به‬
‫فضل ومنت وكرم خويش ترا عوض آن را ميدهد ‪.‬‬
‫=====‬
‫س ‪ -23‬من يک انسان گمراه بودم ‪ ،‬كه افكار‬
‫علمانى را نشر مى نمودم ‪ ،‬وقصه ها‬ ‫)‪(1‬‬
‫وگفتارهاى الحادى را مى نوشتم ‪ ،‬وشعر خود‬ ‫)‪( 2‬‬
‫را در نشر نمودن اباحيت وفسق وفساد استخدام‬

‫مى نمودم ‪ ،‬خداى ‪ ‬مرا به رحمت خود درک‬
‫نمود ‪ ،‬پس مرا از تاريكيها به روشنى كشيد ‪،‬‬
‫وبرايم هدايت بخشيد‪ .‬پس من چطور توبه كنم ؟‬
‫جـ ‪ -23‬بخدا كه اينست نعمت بزرگ ومنت كلن ‪ ،‬نعمت‬
‫هدايت ‪ ،‬پس خداوند ‪ ‬را بر اين نعمت شكر بگو ‪،‬‬
‫وسپاس گذار ‪ ،‬و از او تعالى پابندى بر دين ‪ ،‬وزيادتر از‬
‫فضلش بخواه ‪.‬‬
‫كسى كه زبان وقلم خود را در جنگ برعليه اسلم ‪،‬‬
‫ونشر عقايد منحرفه ‪ ،‬ويا بدعتهاى گمراه كننده ‪ ،‬وفسق‬
‫وفجور استعمال مى نمود ‪ ،‬بر وى كارهاى ذيل واجب‬
‫است‪:‬‬
‫اول ‪ :‬توبۀ خود را از همۀ آن خطاها اعلن كند ‪ ،‬وبه هر‬
‫وسيله و راه كه ميتواند براى همۀ مردم باز گشت خود را‬
‫ازان غلطيها آشكارا سازد؛ تا در بارۀ كسانى كه ايشان را‬
‫گمراه ساخته است عذر كرده شود ‪ ،‬وباطل را كه او بر‬
‫آن بوده بيان نمايد‪ ،‬تا كسى كه قبل ً بآن تأثير يافته است‬
‫فريب نخورد ‪ ،‬وآن شبه هاى را كه ميان مردم نشر كرده‬
‫بود‪ ،‬وآن خطاهاى كه دران واقع شده بود‪ ،‬همۀ آن را‬
‫جستجو وپی جويى نموده ‪ ،‬وهريک ازان را جواب گفته رد‬
‫كند‪ ،‬واز چيزى كه گفته بود اعلن بيزارى كند‪.‬‬
‫واين امور را بيان كردن یک واجبى از واجبات توبه‬
‫است ‪ ،‬خداى تعالى ميفرمايد‪ :‬إل الذين تابوا‬
‫وأصلحوا وبينوا فأولئك أتوب عليهم وأنا التواب‬
‫الرحيم »سورۀ بقره آيت‪«160 :‬‬
‫‪‬‬
‫ترجمه ‪ {:‬مگر كسانيكه توبه كردند‪ ،‬وكارهاى تباه شده‬
‫اى خويش را اصلح نمودند‪ ،‬وچيزى را كه پنهان كرده‬
‫‪((1‬‬
‫علمانی ‪ :‬زندگانی دور از دین ‪ ،‬جدائی کامل ميان دین وزندگانی ‪ ،‬علقه نداشتن دین بزندگانی ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬
‫‪((2‬‬
‫الحادی ‪ :‬کافری ‪ ،‬بی دینی ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫بودند بيان نمودند‪ ،‬پس توبۀ ايشان را مى پذيرم ‪ ،‬ومنم‬
‫توبه پذيرندۀ‬
‫مهران }‪.‬‬
‫دوم ‪ :‬قلم وزبان خود را در نشر دين اسلم مسخر سازد‬
‫‪ ،‬وهمه طاقت وقدرت خود را در نصرت دادن دين خدا ‪،‬‬
‫ن حق براى مردم ‪ ،‬ودعوت نمودن ديگران‬ ‫وتعليم داد ِ‬
‫بسوى آن حق _ موظف سازد‪.‬‬
‫سوم ‪ :‬بايد طاقت وتوانائى خود را در رد كردن بر‬
‫دشمنان خدا ‪ ،‬ورسوا ساختن آنها ‪ ،‬وآشكار نمودن نقشه‬
‫ها و انديشه هاى آنها استخدام نمايد ‪ -‬چنانكه پيش ازين‬
‫آنها را يارى ميداد ‪ ، -‬ودعواهاى غلط دشمنان اسلم را‬
‫نيست ونابود سازد ‪ ،‬و شمشيرى باشد براى اهل حق ضد‬
‫اهل باطل ‪.‬‬
‫وهمچنان هر كسى را كه ‪ -‬اگر چه در مجلس خاص به‬
‫تنهائى ‪ -‬به چيزى از كارهاى حرام ونا جايز قناعت داده‬
‫باشد‪ ،‬مثل ‪ :‬جايز بودن سود خورى ‪ ،‬وآنكه او فايدهاى‬
‫مباح و روا است ‪ ،‬پس بر وى لزم است كه چنان كه‬
‫آنكس را گمراه ساخته بود ‪ ،‬برايش حق را بيان كند؛ تا‬
‫اين عمل‪ ،‬گناهان وى را پاک سازد‪ ،‬وخداوند خودش‬
‫هدايت دهنده است‪.‬‬
‫خـــاتمــه‬
‫اى بندۀ خدا ‪ !..‬الله ‪ ‬دروازۀ توبه را گشوده است ‪،‬‬
‫پس آيا داخل نميشوى ؟!‬
‫در حديث شريف آمده است كه " إن للتوبة بابا ً‬
‫عرض ما بين مصراعيه ما بين المشرق والمغرب‬
‫)وفي رواية ‪ :‬عرضه مسيرة سبعين عامًا( ل‬
‫يغلق حتى تطلع الشمس من مغربها "‬
‫)‪(1‬‬
‫‪ ((1‬روایت امام طبرانی ‪ -‬رحمه ال ‪ -‬در " المعجم الکبير " نگاه ‪ " :‬صحيح الجامع " رقم ‪.2177 :‬‬
‫‪4‬‬
‫وليکن ‪!!...‬‬
‫ترجمه ‪ {:‬براى توبه دروازه اى است كه بردارى ميان‬
‫هر دو لنگۀ او اندازۀ ما بين مشرق ومغرب است ) ودر‬
‫روايت ديگرى آمده كه ‪ :‬بردارى او اندازۀ هفتاد سال راه‬
‫است ( آن دروازه بسته نمى شود تا وقتيكه آفتاب از‬
‫مغرب ببرايد }‪.‬‬
‫وخداوند‪ ‬به بندگانش خطاب كرده است كه ‪ " :‬يا‬
‫عبادي ‪ ..‬إنكم تخطئون بالليل والنهار‪ ،‬وأنا أغفر‬
‫الذنوب جميعًا‪ ،‬فاستغفروني أغفر لكم "‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ترجمه ‪ {:‬اى بندگانم ‪ ..‬شما شب و روز گناه ميكنيد‬

‫‪ ،‬ومن همه گناهان را مى آمرزم‪ ،‬پس شما از من آمرزش‬
‫خواهيد من شما را مى آمرزم }‪.‬‬
‫پس آيا آمرزش نميخواهى ؟!‬
‫و خـداونـد دست مبـارک خـود را در شب ميكـشـايـد‬
‫تـا گنهگار روز توبه كند ‪ ،‬و در روز ميكشايد تا گنهگار شب‬
‫توبه كند‪ ،‬وخداوند ‪ ‬عذر خواهى را دوست دارد ‪ ،‬پس‬
‫آيا بدرگاه او پيش نمى شوى ؟!‬
‫چه خوب سخنى است سخن بندۀ توبه گذار ‪ ،‬چون‬
‫ميگويد ‪:‬‬
‫خدايا‪ ..‬ترا بعزتت وخواريم سوال دارم كه مرا رحم‬
‫نمائى ‪ ،‬ترا به توانائى ات وكمزوريم سوال دارم ‪ ،‬ترا به‬
‫بى نيازيت از من ومحتاجيم بتو سوال دارم ‪ ،‬اينک پيشانى‬
‫دروغگو وخطا كارم را پيش دو دستت گذاشته ام ‪،‬‬
‫بندگانت بجز من بسيار اند‪ ،‬ولى من بجز تو ديگر‬
‫پروردگارى ندارم ‪ ،‬از قهر وغضبت به هيچ جائى پناه برده‬
‫ويا نجات طلبيده نمى شود مگر بسوى خودت ‪ ،‬مى‬
‫پرسم ترا پرسيدن بندۀ بيچاره ‪ ،‬وزارى ميكنم ترا زارى‬
‫كردن بندۀ سرخم شده اى خوار گرديده ‪ ،‬ودعا ميكنم ترا‬
‫دعا كردن بندۀ ترسنده اى ضرر رسيده ‪ ،‬پرسيدن كسى‬
‫كه از براى تو گردنش خم شده ‪ ،‬واز براى تو بينى اش‬
‫خاک آلود شده ‪ ،‬واز براى تو چشمانش اشک ريزان‬
‫شده ‪ ،‬واز براى تو دلش ذليل گرديده است ‪.‬‬
‫قص ۀ ذيل را تأمل نما ‪ ،‬ودللت آن را در بار ۀ‬
‫توبه انديشه كن ‪:‬‬
‫آمده است كه يكى از نيكوكاران در بعض راه ها مى‬
‫گذريده ‪ ،‬ناگهان دروازه اى را ديد كه باز شده ‪ ،‬وازان يک‬
‫‪ ((1‬روایت امام مسلم ‪ -‬رحمت ال عليه – در صحيح خود کتاب البر والصلة باب تحریم الظلم شماره حدیث )‪(6517‬‬
‫‪3‬‬
‫كـودک فرياد زده وگريان كرده بيرون مى شود ‪ ،‬و در پی‬
‫وى مادرش او را پيش كرده ‪ ،‬واز خانه بيرونش ميكند ‪،‬‬
‫ودروازه را در روى او بند كرده ‪ ،‬و به خانه داخل مى شود‬
‫‪.‬‬
‫سپس آن كودک تا يک اندازه راه رفته ‪ ،‬ودور ناشده‬
‫در جاى خود ايستاد شد ‪ ،‬وهرچه فكر كرد وسنجيد بجز‬
‫خانه اى كه او را ازان بيرون كرده شده ديگر جاى‬
‫آرامگاه نيافت ‪ ،‬وبجز مادر خود ديگر جاى دهنده پيدا نكرد‬
‫‪ ،‬پس دل شكسته وغمگين به خانۀ خود باز گشت ‪ ،‬وقتيكه‬
‫بنزد خانه رسيد دروازه را ديد كه بند است ‪ ،‬پس بر آن‬
‫دروازه تكيه نموده ‪ ،‬و رخسار خود را بر آستانۀ دروازه‬
‫گذاريده ‪ ،‬واشكهايش بر رويش روان بوده‬
‫خواب كرد ‪.‬‬
‫بعد از مدتى مادرش دروازه را باز كرده بيرون شد‪،‬‬
‫وهنگاميكه پسرک خود را به اين حالت ديد برداشت كرده‬
‫نتوانست ‪ ،‬وخود را بر وى انداخت ‪ ،‬و او را در آغوش خود‬
‫گرفته بوسه كرده گريان ميكرد ‪ ،‬وميگفت ‪ :‬اى پسرک‬
‫من ‪ ..‬از پيش من كجا رفتى؟ ترا بجز من كى جاى خواهد‬
‫داد؟ ترا نگفته بودم كه مرا نافرمانى نكن؟! و باعث‬
‫عقوبت من مشو؟! بر خلف خوى وعادت كه مرا خداوند‬
‫بر آن آفريده است از نگاه رحمت وشفقت بر تو!‪ .‬سپس‬
‫پسرک خود را گرفته داخل خانه شد‪.‬‬
‫ه‬
‫ُ‬ ‫لل‬ ‫"‬ ‫‪:‬‬ ‫ميفرمايد‬ ‫وليكن ‪ -‬بدان كه ‪ -‬رسول خدا ‪‬‬
‫أرحم بعباده من هذه بولدها "‪ .‬ترجمه ‪ { :‬خداوند‬
‫)‪(1‬‬
‫مهربان تر است به بندگانش ازين مادر به پسرش }‪.‬‬

‫وموقع رحمت ومهربانى مادر از رحمت ومهربانى‬
‫خداوند جليل كه همه چيز را احاطه كرده است كجا‬
‫ميباشد؟!‬
‫وخداوند ‪ ‬به توبه بنده اش ‪ -‬چون توبه كند ‪ -‬شادمان‬
‫مى شود ‪ ،‬وما هرگز از خير وخوبى خداوند كه شادمان‬
‫مى شود محروم نمى مانيم ‪.‬‬
‫در حديث شريف آمده است كه ‪ :‬خداوند ‪ ‬به توبۀ‬
‫بنده اش چون توبه كند شادمان تر ميباشد از شخصى كه‬
‫در بيابانى سفر كرده است ‪ ،‬ودر یک جاى ازان بيابان‬
‫‪ ((1‬روایت امام مسلم ‪ -‬رحمت ال عليه ‪ . -‬مترجم ميگوید ‪ :‬حدیث مذکور را امام بخارى به شماره )‪ (5999‬وامام‬
‫مسلم در صحيح خود كتاب التوبة باب‪ :‬في سعة رحمة ال تعالى به شماره )‪ (6912‬روایت كرده اند ‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫وليکن ‪!!...‬‬
‫پائين شده ‪ ،‬كه آنجا هر كه بماند هلک خواهد شد ‪،‬‬
‫وهمراه خود شترى داشته كه سرِ آن شتر خوراک ‪ ،‬وآب‬
‫آشاميدن خود را بار كرده بوده ‪ ،‬و زير سایۀ یک درختى‬
‫رفته ‪ ،‬وآنجا سر خود را مانده ‪ ،‬و اندكى خواب كرد ‪،‬‬
‫ووقتيكه از خواب بيدار شد ديد كه شترش وجود ندارد ‪،‬‬
‫پس او را هر سو جستجو نمود ‪ ،‬بر يک بلندى بال شده ‪،‬‬
‫وهر سو نگاه كرد ولى چيزى نديد ‪ ،‬ازان بلندى پائين شده‬
‫بر بلندى ديگرى بال شد ‪ ،‬باز هم چيزى نديد‪ ،‬تا كه گرمى‬
‫وتشنگی بر وى غلبه نمود‪ ،‬آنگاه گفت ‪ :‬پس بجاى خود‬
‫زير آن درخت بازگرديده ‪ ،‬وآنجا تا مرگم رسيدن خواب‬
‫ميكنم ‪ .‬سپس از شتر خود نا اميد شده‪ ،‬زير آن درخت‬
‫رفته ‪ ،‬ودر سایۀ آن خواب نمود ‪ ،‬در اثنائيكه او اين حالت‬
‫را بسر ميبرد ‪ ،‬سرخود را بلند كرد كه نا گهان شترش‬
‫بالى سرش ايستاد است ‪ ،‬و ريسمان خود را كش دارد ‪،‬‬
‫وبر پشت او طعام وشرابش بار است ‪ ،‬پس از ريسمان‬
‫او گرفته ) و از خوشى زياد غلط كرده گفت ‪ :‬خدايا ‪ ..‬تو‬
‫بندۀ من ‪ ،‬ومن پروردگار تو هستم ( ‪ ،‬خداى ‪ ‬به توبۀ بندۀ‬
‫)‪(1‬‬
‫مومن ازين شخص به بار وشتر خود زيادتر شادمان مى‬

‫باشد ‪.‬‬ ‫)‪(2‬‬
‫بدان ‪ -‬برادرم ‪ -‬كه گناه براى بندۀ توبه گذارِ صادق‬

‫ذلت و فروتنى را پيش روى پروردگارش مى بخشد ‪ ،‬وآه‬
‫ونالۀ توبه گذاران نزد پروردگار جهانيان محبوب است‪.‬‬
‫وبندۀ مومن هميشه گناهان خود را پيش روى خود ميگذارد‬
‫‪ ،‬پس گناهان او برايش شكستگی وپشيمانى را جلب مى‬
‫نمايد ‪ ،‬پس از پی آن گناه طاعتها وخوبيهاى فراوانى‬
‫انجام ميدهد‪ ،‬انداز ۀ كه شيطان شايد بگويد ‪ :‬اى‬
‫كاش او را درين گناه واقع نمى كردم ‪.‬‬
‫ازين نگاه حـالت بعـض تـوبه گذاران بـعد از گـناه‬
‫وتـوبه كردن از آن‪ ،‬شـايد بهتر ونيكوتر‬
‫باشد از حالت ايشان پيش از گناه ‪ ،‬هركه به اندازۀ توبه‬
‫اش‪.‬‬
‫وهرگز الله تعالى بـنـدۀ خـود را كـه بسـوى‬
‫پروردگارش روى گردانيده ‪ ،‬وتوبه كرده باز مى آيد نا اميد‬
‫نمى سازد‪.‬‬
‫‪ ((1‬عبارت که در ميان دو قوس است از اضافات مترجم ميباشد ‪ ،‬بنا بر روایات که در زمينه ثابت شده است ‪.‬‬
‫‪ ((2‬الفاظ این حدیث را از چندین روایتهای صحيحه جمع نمودم ‪ .‬نگاه ‪ " :‬ترتيب صحيح الجامع" ‪.4/368‬‬
‫‪3‬‬
‫اگر ‪ -‬بطور مثال ‪ -‬یک پسر در سايۀ پدرش زندگی‬
‫ميكرده باشد ‪ ،‬كه او را از خوبترين طعام وشراب غذا‬
‫ميداده باشد ‪ ،‬واز بهترين لباسها مى پوشانده باشد‪،‬‬
‫وبهترين تربيه ميكرده باشد‪ ،‬ونفقۀ او را ميداده باشد‪،‬‬
‫وتمام مصالح او را شخصا ً بجا ميكرده باشد‪.‬‬
‫پس روزى او را پدرش از براى حاجتى بكدام جا‬
‫فرستاد ‪ ،‬ودر راه یک دشمن با او روى بروى شده ‪ ،‬واو را‬
‫اسير گرفته ‪ ،‬ودستهاى او را پشت سرش سخت بسته‬
‫كرده ‪ ،‬وبكشور دشمنان برد‪ .‬وبا او برخلف معامله اى كه‬
‫پدرش با او ميكرد معامله نمود ‪ ،‬پس هر گاه كه تربيت‬
‫واحسان پدرش را ياد ميكرد در هر بار در دل او دردهاى‬
‫حسرت بجــوش مـيـآمـد‪ ،‬و نـوش ونـعـمت وزنـدگـانى‬
‫خـوبى را كه پيـش ازين بـسر مى بـرد در يـاد مى آورد‪.‬‬
‫و در هنگاميكه او در اسيرى دشمن بوده ‪ ،‬كه او را‬
‫سخت عذاب ميداد ‪ ،‬وميخواست كه او را در اخير بكشد _‬
‫درين اثنا يكبار چشم او بسوى شهر پدرش افتاد‪ ،‬وناگهان‬
‫پدر خود را در نزديكى خود ديد‪ ،‬دويده دويده بسوى‬
‫پدرش رفته‪ ،‬وخود را بالى پدرش انداخت ‪ ،‬وپيش روى او‬
‫افتاده ‪ ،‬داد وناله كرده ميگفت ‪ :‬پدر جانم ‪ !..‬پدر جانم‬
‫‪ !..‬پدر جانم ‪ !..‬بسوى پسرت بنگر ‪ ،‬ببين او در‬
‫چه حال است؟!‬
‫اشكها بر رخسارش ريخته ‪ ،‬و دست به گردن پدرش‬
‫انداخته ‪ ،‬واو را بآغوش خود ميكشد‪ .‬ودشمن او در‬
‫جستجويش دوان دوان آمده روان است ‪ ،‬تا بالى سر او‬
‫رسيده ايستاد شد‪ ،‬در حالى كه او پدر خود را بغل كرده ‪،‬‬
‫واو را سخت قايم گرفته است‪.‬‬
‫آيا گفته ميتوانى كه اين پدر پسرک خود را درين حالت‬
‫براى دشمنش تسليم ميكند؟ واو را ميگذارد كه هرچه‬
‫خواهد با پسرش بكند؟‬
‫پس چه گمان است بآن ذاتيكه او به بندۀ خود رحيم تر‬
‫است ازين پدر به پسرش ‪ ،‬واز مادر به بچه اش ؟ وقتيكه‬
‫بنده بسوى او فرار كند ‪ ،‬واز دشمن خود به او پناه ببرد ‪،‬‬
‫ونفس خود را پيش دروازۀ او باندازد‪ ،‬ورخسار خود را در‬
‫خاک بارگاه او بمالد ‪ ،‬وپيش دو دست او گريان كند‪،‬‬
‫وبگويد‪ :‬اى بار خدايا ‪ ..‬رحم كن مر كسى را كه بجز تو‪،‬‬
‫او را ديگر رحم كننده اى نيست ‪ ،‬و او را بجز خودت ديگر‬
‫يارى دهنده اى نيست ‪ ،‬و او را بجز خودت ديگر جاى‬
‫‪4‬‬
‫وليکن ‪!!...‬‬
‫دهنده اى نيست ‪ ،‬و او را بجز خودت ديگر كمک كننده اى‬
‫نيست‪ ،‬بندۀ بيچاره‪ ،‬فقير وخير خواهت ‪ ،‬تو خودت پناهگاه‬
‫وتكيه گاه اويى ‪ ،‬نيست او را جاى خلص وراه نجات از تو‬
‫مگر بسوى خودت ‪.‬‬
‫پس بيا ‪ -‬اى برادر توبه گذارم ‪ -‬بسوى انجام دادن‬
‫خوبيها ‪ ،‬وكسب كردن نيكيها ‪ ،‬وهمنشينى با نيكوكاران ‪.‬‬
‫وباحذر باش از بازگشتن از حق بعد از شناختن آن ‪ ،‬و‬
‫از گمراه شدن بعد از راه يافتن‪ .‬وخداوند با تو باشد‪.‬‬
‫والسلم عليكم ورحمة الله وبركاته ‪.‬‬
‫فهرست‬
‫صفحه‬ ‫عنوان‬ ‫م‬
‫‪3‬‬ ‫پيشگوئى مترجم‪.‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪6‬‬ ‫پيشگفتار مؤلف‪.‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪9‬‬ ‫مقدمه در بارۀ خطورت سبك‬ ‫‪3‬‬
‫شمردن گناهان‪.‬‬
‫‪14‬‬ ‫شروط ومكملت تـوبه‪.‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪24‬‬ ‫توبۀ بزرگ‪.‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪27‬‬ ‫توبه گناهان گذشته را محو وپاک‬ ‫‪6‬‬
‫ميسازد‪.‬‬
‫‪30‬‬ ‫آيا مرا خداوند مى آمرزد ‪..‬؟‬ ‫‪7‬‬
‫‪34‬‬ ‫توبۀ قاتل صد نفر !!‬ ‫‪8‬‬
‫‪40‬‬ ‫اگر در گناه واقع شوم چه بايد كنم ؟‬ ‫‪9‬‬
‫‪45‬‬ ‫مردمان بد هميشه در دنبال من‬ ‫‪1‬‬
‫اند !!‬ ‫‪0‬‬
‫‪49‬‬ ‫آنها مرا تهديد ميكنند !!‬ ‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪55‬‬ ‫گناهانم زندگانى ام را تلخ وناخوش‬ ‫‪1‬‬
‫ساخته است !!‬ ‫‪2‬‬
‫‪57‬‬ ‫آيا بر من لزم است كه اعتراف‬ ‫‪1‬‬
‫كنم ؟!‬ ‫‪3‬‬
‫‪62‬‬ ‫فتواهاى مهم براى توبه كنندگان ‪.‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪4‬‬
‫‪86‬‬ ‫خــــــاتــمــــــــــــــــه ‪.‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪5‬‬
‫‪3‬‬

میخواهم که توبه کنم و لیکن ... !! منسق

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

میخواهم که توبه کنم و لیکن ... !! منسق

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

‫ميخواهم توبه کنم‬

‫ترجمه ‪ {:‬اى مردم ‪ ..‬بسوی الله ‪ ‬توبه نموده ‪ ،‬و از‬

‫ليكن بسيار از مردم كه ميخواهند توبه كنند در راه توبه‬

‫برادرتان ‪ :‬ابو داود خانابادی‬

‫خداوند ‪ ‬همۀ مومنان را به توبه کردن امر فرموده‬

‫اين كتاب مشتمل بر نكات ذيل است ‪:‬‬

‫شرح وبيان شروط توبه ‪.‬‬ ‫•‬

‫مقدمه در بار ۀ خطورت سبک شمردن‬

‫وخداوند ‪ ‬ما را مهلت داده تا پيش ازينکه ملئکۀ‬

‫يعنی ‪ {:‬فرشتۀ دست چپ ‪ -‬که موکل به نوشتن‬

‫ن خطاکار مى بردارد ‪ ،‬پس اگر درين مدت‬ ‫مسلما ِ‬

‫پشيمان شده واز خداوند آمرزش بخواهد _ فرشته آن‬

‫ونفسهای خويش را در هنگام ديدن عکسهای حرام و‬

‫ما آنرا در زمان رسول الله ‪ ‬از گناهان موبقات می‬

‫برامد ‪ ،‬پس يکی يک شاخه آورد‪ ،‬وديگری يک شاخه ‪ ،‬تا‬

‫زيرا این چنين گناهان باهم يکجا شده انسان را به هلکت‬

‫شروط ومكملت توبه‬

‫درين آيت مبارکه تامل نما‪ :‬وأن استغفروا ربكم‬

‫و چون هر امر بزرگى از خود شرطها ميداشته باشد _‬

‫وبعض علما برای شروط توبۀ درست تفصيلت ديگری‬

‫واين چنين تايب ناميده نمى شود كسى كه از فعل‬

‫يعنی ‪ {:‬ندامتى وپشيمانى بر گناه گذشته توبه به شمار‬

‫‪ ((1‬یعنی قيمت آن را ندارد تا او را بخرد ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬

‫ترجمه ‪ {:‬دنيا برای چهار نفر است ‪ :‬يكى ‪ :‬بنده ای‬

‫شخص در بهترين و بلندترين منزلتها قرار دارد‪ .‬دوم ‪:‬‬

‫جاه ومكانت مى بخشد ‪ ،‬پس او نمى خواهد كه اين مقام‬

‫کار را نمیکنم ‪.‬‬

‫‪ ((1‬که مثل خودش گنهگارانند ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬

‫ازينكه حق خداوند است فقيران نيز در او حق دارند ‪.‬‬

‫ودر ساحه حالت زيادى ثابت ميسازد که اشخاص‬

‫)شراب وغيره(‪ ،‬وآلت لهو مثل‪ :‬طنبوره وناى ‪ ،‬ويا‬

‫را بايد بكند ‪.‬‬

‫پيش از رسيدن جان بغرغره بسوى خدا ‪ ‬رجوع نمايد‬

‫يعنى ‪ {:‬هركه پيش ازينكه آفتاب از مغربش برايد توبه‬

‫آن چـنـان تـوبـه كـند گـناهش بخشـيده خـواهـد شـد}‪.‬‬

‫ويرا ميان هفتاد تن از اهل مدينه بخش كرده شود همۀ‬

‫توبه گناهان گذشته را محو وپاک ميسازد‬

‫كه دين اسلم گناهان ما قبلش را پاک ميسازد؟ وهجرت‬

‫خداى ‪ ‬در جواب ايشان اين آيت مباركه را نازل‬

‫العذاب يوم القيامة ويخلد فيه مهانا ً * إل من تاب‬

‫يعنی ‪ {:‬ای پـيـغـمـبر ‪ ‬از طـرف من بـراى‬

‫‪ ((1‬کفاره ‪ :‬آنچه گناه را پاک سازد ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬

‫نهايت آمرزگار ومهربان است }‪.‬‬

‫آيا خـداونـد مـرا مى آمـرزد ‪..‬؟!‬

‫اما اين را احساس نمودن كه گناه او بسيار زياد‬

‫صحيح اكتفا ميكنيم ) كه جناب پـيغمبر خدا ‪ ‬روايت‬

‫يعنى ‪ {:‬هر كسى كه بداند‪ -‬وايمان بياورد ‪ -‬كه من بر‬

‫يعنى ‪ {:‬اى فـرزنـد آدم ‪ ..‬هـرگاه كه مرا دعـا كردى‬

‫چيزى را شريک نياورده باشى _ البته من به اندازۀ پـرى‬

‫يعنی ‪ {:‬شخصى كه از گناه توبه ميكند مانند كسى است‬

‫تـوبـ ۀ قـاتل صـد نـفـر‬

‫پيش آن راهب رفته واو را پرســيـد كه ‪ :‬مــن نـود ونه‬

‫‪ ((1‬راهب ‪ :‬عابد وگوشه نشين وپرهيزگار مردم نصاری ‪ » .‬مترجم « ‪.‬‬

‫تنها نزد قول حق سبحانه وتعالى ‪  :‬فأولئك يبدل‬

‫وتاكه از نظر مردم دور شد تكبير میگفت ‪.‬‬

‫واينجا شايد شخص تايبى سوال كند‪ ،‬وبگويد ‪ :‬من چون‬

‫بودم ‪ ،‬آيا آن كارها به نفع وفايدۀ من حساب میگردد ‪..‬؟‬

‫اگر در گناه واقع شوم چه بايد كنم ؟‬

‫مرتكب گناه ميشود ‪ ،‬باز برخاسته طهارت ميكند ‪ ،‬سپس‬

‫واز خوبى وكمال وضو اينست كه پيش از شروع در آن‬

‫) معنى ‪ :‬گواهى ميدهم كه نيست معبود بر حق مگر الله‬

‫بگردان ‪ ،‬ونيز از كسانى بگردان كه هميشه پاک وپاكيزه‬

‫)معنى ‪ :‬خداوندا! پاكى ترا بيان ميكنم ‪ ،‬وترا ستايش مى‬